ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ
Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ Ը
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՄԵԾԱՄԱՍՆԱԿԱՆ ԸՆՏՐԱԿԱՐԳՈՎ ԹԻՎ 20 ԸՆՏՐԱՏԱՐԱԾՔՈՒՄ 2003 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՅԻՍԻ 25-Ի ԸՆՏՐՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԸ ՎԻՃԱՐԿԵԼՈՒ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԳՈՐԾՈՎ
| Քաղ. Երևան |
18 հունիսի 2003 թ. |
Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը, նախագահությամբ` սահմանադրական դատարանի նախագահ Գ. Հարությունյանի, կազմով` սահմանադրական դատարանի նախագահի տեղակալ Վ. Հովհաննիսյանի, սահմանադրական դատարանի անդամներ Զ. Ղուկասյանի, Հ. Նազարյանի, Վ. Պողոսյանի, Վ. Սահակյանի, Մ. Սևյանի,
մասնակցությամբ` Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով թիվ 20 ընտրատարածքի պատգամավորության թեկնածու Մ. Մալխասյանի, նրա ներկայացուցիչներ Մ. Մկրտչյանի և Ա. Զեյնալյանի,
պատասխանող կողմի` թիվ 20 ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովի ներկայացուցիչ` հանձնաժողովի նախագահ Հ. Օհանյանի,
համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 100 հոդվածի 3 կետի և 101 հոդվածի 3 կետի, «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5 հոդվածի 3 կետի, 25 հոդվածի 3 կետի, 21 և 57 հոդվածների,
դռնբաց նիստում քննեց «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով թիվ 20 ընտրատարածքում 2003 թվականի մայիսի 25-ի ընտրության արդյունքները վիճարկելու վերաբերյալ» գործը:
Գործի քննության առիթը Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորության թեկնածու Մ. Մալխասյանի դիմումն է սահմանադրական դատարան:
Ղեկավարվելով «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 31, 39, 40 և 57 հոդվածներով, սահմանադրական դատարանը 2003 թ. հունիսի 9-ի աշխատակարգային որոշմամբ սույն գործն ընդունել է քննության և գործով պատասխանող կողմ է ներգրավել թիվ 20 ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովին:
Լսելով սույն գործով զեկուցող` սահմանադրական դատարանի անդամ Մ. Սևյանի հաղորդումը, կողմերի բացատրություններն ու միջնորդությունները, հետազոտելով դիմումը և գործում առկա մյուս փաստաթղթերը, սահմանադրական դատարանը ՊԱՐԶԵՑ.
1. Թիվ 20 ընտրատարածքում մեծամասնական ընտրակարգով Ազգային ժողովի ընտրություններն անցկացվել են 2003 թ. մայիսի 25-ին` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 68 հոդվածում և Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի 117 հոդվածում նախատեսված ժամկետներում` Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքով նախատեսված կարգով ձևավորված թվով 64 ընտրական տեղամասերում:
Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի 42 և 114 հոդվածներով նախատեսված կարգով թիվ 20 ընտրատարածքում ընտրության օրը` Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով ընտրության քվեաթերթիկում ընդգրկված են եղել թիվ 20 ԸԸՀ-ի կողմից գրանցված պատգամավորության թեկնածուներ Լյովա Խաչատրյանը, Մյասնիկ Մալխասյանը, Վահան Մովսիսյանը և Կորյուն Սարգսյանը:
Թիվ 20 ընտրատարածքում Ազգային ժողովի պատգամավորների մեծամասնական ընտրակարգով ընտրության արդյունքների վերաբերյալ թիվ 20 ԸԸՀ-ի 2003 թ. մայիսի 30-ի ամփոփիչ արձանագրության համաձայն ընտրողների ընդհանուր թիվը կազմել է 47676, ընտրությանը մասնակցել է 28044 ընտրող, բոլոր թեկնածուների օգտին տրված ձայների թիվը կազմել է 27156:
Ձայները բաշխվել են` Լ. Խաչատրյան - 17255, Մ. Մալխասյան - 8964, Վ. Մովսիսյան - 527, Կ. Սարգսյան - 410: Անճշտությունների չափն արձանագրվել է 2387:
Թիվ 20 ԸԸՀ-ի 2003 թ. մայիսի 30-ի որոշմամբ մեծամասնական ընտրակարգով թիվ 20 ընտրատարածքից Ազգային ժողովի պատգամավոր է ընտրվել Լ. Խաչատրյանը:
2. Դիմող կողմը վիճարկում է թիվ 20 ԸԸՀ-ի որոշումը և խնդրում` ՀՀ Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով ընտրությունների արդյունքներն այդ ընտրատարածքում ճանաչել անվավեր: Նա գտնում է, որ ընտրությունների նախապատրաստման, անցկացման և արդյունքների ամփոփման ընթացքում տեղի են ունեցել Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի լուրջ խախտումներ, որոնք ազդել են ընտրատարածքում ընտրությունների արդյունքների վրա: Մասնավորապես նշվում է, որ ԸԸՀ-ի կողմից չպետք է գրանցվեր պատգամավորության թեկնածու Լ. Խաչատրյանը, ինչպես նաև թույլ են տրվել նախընտրական քարոզչության և քվեարկության կարգի խախտումներ, ընտրական ցուցակների վարման հետ կապված թերացումներ:
Ըստ դիմող կողմի` բազմաթիվ խախտումներ են տեղի ունեցել նաև քվեաթերթիկների հաշվարկի և արձանագրությունների կազմման ընթացքում: Այդ պատճառով ընտրությունների հաջորդ օրը, Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի 62 հոդվածի 10-րդ կետի համաձայն, Մ. Մալխասյանի վստահված անձինք և թիվ 20 ԸԸՀ-ի մի շարք անդամներ պահանջել են ստուգել թիվ 20 ընտրատարածքի թվով 12 ընտրական տեղամասերի տեղամասային արձանագրությունների համապատասխանությունն ընտրության փաստացի արդյունքներին:
Դիմող կողմը գտնում է, որ թիվ 0553 ընտրական տեղամասում ամփոփիչ արձանագրություններն ստորագրված են ՏԸՀ 2 անդամի, թիվ 0505-ում` չորս անդամի, թիվ 0552-ում` հինգ անդամի, թիվ 0507, 0515, 0521, 0533, 0539 և 0555 տեղամասերում` վեց անդամի կողմից, իսկ թիվ 0526, 0527 ու 0530 տեղամասերում ամփոփիչ արձանագրությունները չեն ստորագրել ՏԸՀ-ների նախագահներն ու դրանց վերաբերյալ արձանագրություններ չեն կազմվել: Միաժամանակ կասկածահարույց են համարվում առանձին ընտրատեղամասերի արձանագրային տվյալները` ընտրությանը մասնակցածների թվի և քվեաթերթիկների թվի վերաբերյալ:
Դիմող կողմը գտնում է, որ բերված փաստարկները բավարար հիմք են ՀՀ Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով թիվ 20 ընտրատարածքում 2003 թ. մայիսի 25-ի ընտրության արդյունքներն անվավեր ճանաչելու համար:
3. Պատասխանող կողմը գտնում է, որ թիվ 20 ընտրատարածքում ընտրությունների արդյունքներն անվավեր ճանաչելու հիմքեր չկան, քանի որ թիվ 20 ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովն ընտրությունների արդյունքներն ամփոփել է Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի պահանջներին համապատասխան` իրենց կողմից կատարված ստուգումների և ընտրական տեղամասերում քվեարկության արդյունքների ամփոփ տվյալների հիման վրա: Ինչ վերաբերում է դիմող կողմի նշած իրավախախտումներին, ապա դրանք տեղի չեն ունեցել, իսկ այդ մասին հայտարարությունները կարող են ապացուցված համարվել միայն վերադաս ընտրական հանձնաժողովի որոշման կամ դատարանի վճիռների առկայության պայմաններում, որպիսիք գոյություն չունեն:
Ըստ պատասխանող կողմի` ստուգումներն իրականացվել են գրավոր պահանջների ստացման հերթականությամբ և թիվ 0549 և 0555 ընտրական տեղամասերում ստուգումներ չեն անցկացվել ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 40 հոդվածով և ԿԸՀ-ի 14.05.2003 թ. N 131-Ա որոշման 14 կետով սահմանված ժամկետի լրանալու պատճառով:
Տեղամասային արձանագրությունների թվային անհամապատասխանությունները մեխանիկական թվաբանական սխալի հետևանք են, որոնք ստուգվել են և ընտրության արդյունքների վրա որևէ ազդեցություն ունենալ չեն կարող: Մեխանիկական սխալի հետևանք է նաև անճշտությունների չափի վերաբերյալ 2387 թիվը, որն իրականում կազմել է 961: Թիվ 0521, 0528, 0533 և 0535 տեղամասերում, մասնավորապես, անճշտությունների տողում լրացվել է կամ ընտրողների, կամ քվեաթերթիկների թիվը:
Ըստ պատասխանող կողմի` Արագածոտնի մարզի դատախազության տեղեկանքի համաձայն 2003 թ. մայիսի 25-ին Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով թիվ 20 ընտրատարածքից ընտրությունների ընթացքում իրավախախտումների վերաբերյալ որևէ ահազանգ չի ստացվել:
4. Գործի նյութերը վկայում են, որ թիվ 20 ԸԸՀ-ն թերացել է նախընտրական քարոզչության նկատմամբ օրենքով սահմանված կարգով վերահսկողություն իրականացնելու գործում: Միաժամանակ, ըստ ԸԸՀ-ի ներկայացրած ամփոփիչ տվյալների` թիվ 0492 ընտրատեղամասում քվեատուփում առկա և մարված քվեաթերթիկների թիվը 8-ով ավելին է ՏԸՀ-ին տրված քվեաթերթիկների թվից, թիվ 0459 և 0501 տեղամասերում այդ տարբերությունը 2 է, թիվ 0528 ընտրատեղամասում ընտրողների թիվն արձանագրված է 546 մարդ, սակայն անճշտությունների չափը 873 է, թիվ 0533 տեղամասում կա 77 ընտրող, իսկ անճշտությունների չափը ներկայացված է 126, թիվ 0521 տեղամասում` համապատասխանաբար 304 և 438:
Նման թվային շեղումները և անհստակությունները վկայում են համապատասխան արձանագրությունների ոչ ճիշտ կազմման և որոշակի ընտրախախտումների մասին: Սահմանադրական դատարանն անհրաժեշտ է համարում արձանագրել նաև, որ թիվ 20 ընտրատարածքում էական խախտումներ էին մատնանշվել նաև սահմանադրական դատարանի 16.04.2003 թ. ՍԴՈ-412 որոշման մեջ` համապատասխան նյութերը տրամադրելով ՀՀ գլխավոր դատախազությանը:
5. Գործի քննության ընթացքում, ՀՀ սահմանադրական դատարան ներկայացված փաստաթղթերի ուսումնասիրությունից պարզվեց, որ դիմող կողմի մատնանշած թիվ 0505, 0507, 0515, 0521, 0526, 0527, 0530, 0533, 0539, 0552, 0553 և 0555 ընտրական տեղամասերի ամփոփիչ արձանագրություններն ստորագրված են ՏԸՀ 5-9 անդամների կողմից, այսինքն` վավեր են, քանի որ ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 39 հոդվածի 7 կետին համապատասխան քվեարկությունը համարվում է կայացած, եթե քվեարկությանը մասնակցել է հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի կեսից ավելին, և որոշումը համարվում է ընդունված, եթե դրա օգտին քվեարկել է քվեարկության մասնակիցների կեսից ավելին:
6. Թիվ 20 ընտրատարածքում Ազգային ժողովի պատգամավորության թեկնածու Լ. Խաչատրյանի գրանցման օրինականության վիճարկման կապակցությամբ, սահմանադրական դատարանը պարզեց, որ այդ հարցն օրենքով սահմանված կարգով քննարկվել է թիվ 20 ԸԸՀ-ի 23.05.2003 թ. նիստում և կայացվել է թիվ 22/2Ն որոշումը` գրանցումն անվավեր ճանաչելու մասին դիմումը մերժելու վերաբերյալ: Սույն որոշումը դիմող կողմը ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 40 հոդվածին համապատասխան ընդհանուր իրավասության դատարանում չի բողոքարկել, որի իրավասությանն է վերաբերում տվյալ հարցով փաստական հանգամանքների հետազոտումը:
7. Ինչ վերաբերում է դիմումատուի վստահված անձանց և թիվ 20 ԸԸՀ-ի մի շարք անդամների գրավոր պահանջին` ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 62 հոդվածի 10-րդ կետի համաձայն ստուգելու թիվ 20 ընտրատարածքի մի շարք ընտրական տեղամասերի տեղամասային արձանագրությունների համապատասխանությունն ընտրության փաստացի արդյունքներին, ապա սահմանադրական դատարանը քննությամբ պարզեց, որ ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 62 հոդվածի 10-րդ կետի համաձայն թիվ 0507, 0549, 0554 և 0555 ընտրական տեղամասերի վերաբերյալ այդպիսի պահանջ ներկայացվել է իրավասու սուբյեկտների կողմից, իսկ մյուս ընտրական տեղամասերի վերաբերյալ, ըստ գործի նյութերի, ստուգման պահանջ ներկայացվել է դրա իրավասությունը չունեցող անձանց կողմից: Թիվ 20 ԸԸՀ-ի կողմից ստուգվել են միայն 0507 և 0554 ընտրական տեղամասերի արդյունքները:
Թիվ 20 ընտրատարածքի նշված տեղամասերում ՀՀ Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով ընտրության արդյունքների ստուգումները վկայում են, որ տեղ են գտել արձանագրային տվյալների զգալի տարբերություններ: Նման պայմաններում ԸԸՀ-ն չի կատարել ԱԺ պատգամավորության թեկնածուի վստահված անձանց օրինական պահանջը` թիվ 0549 և 0555 ընտրական տեղամասերի քվեարկության արդյունքները ՀՀ ընտրական օրենսգրքի 62 հոդվածի 10 կետի պահանջներին համապատասխան ստուգելու վերաբերյալ:
ՀՀ սահմանադրական դատարանը` հիմք ընդունելով ՀՀ սահմանադրական դատարանի 16.04.03թ. ՍԴՈ-412 որոշման մեջ ամրագրված իր իրավական դիրքորոշումը, գտնում է, որ թիվ 0549 և 0555 ընտրատեղամասերում քվեարկության արդյունքներն անհրաժեշտ է համարել ոչ հավաստի:
Ելնելով գործի քննության արդյունքներից և ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 100 հոդվածի 3 կետով, 102 հոդվածով, «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5 հոդվածի 3 կետով, 57, 67 և 68 հոդվածներով, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը ՈՐՈՇԵՑ.
1. Հաշվի առնելով պատգամավորության թեկնածուների ձայների էական տարբերությունը և գնահատելով ապացուցողական նշանակության հիմքերով փաստարկված ընտրախախտումների ազդեցությունն ընտրության արդյունքների վրա, անփոփոխ թողնել թիվ 20 ԸԸՀ-ի 30.05.2003 թ. թիվ 23 Ն1 որոշումը` ՀՀ Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով պատգամավորի ընտրության վերաբերյալ, և մերժել դիմումը` ընտրության արդյունքներն անվավեր ճանաչելու մասին:
2. Գործի քննության ընթացքում ի հայտ եկած իրավախախտումների փաստերը ներկայացնել ՀՀ գլխավոր դատախազությանը` օրենքով սահմանված կարգով ընթացք տալու համար:
3. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 102 հոդվածի երկրորդ մասի համաձայն սույն որոշումը վերջնական է, վերանայման ենթակա չէ, ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից:
|
Հայաստանի Հանրապետության |
Գ. Հարությունյան |
|
|