ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

01 մարտ 2024 թ.

N 80-Ն

ՍԻՆՈՒՍԻՏՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը՝

1․ Հաստատել սինուսիտներով պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն Հավելվածի։

2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Պարտականությունները կատարող`   01.03.2024

Լ. ՆանուշՅԱՆ

Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի «01» մարտ 2024 թ. N 80-Ն հրամանի

1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․

Հ/Հ	Կոդը	Անվանում
1)	J01	Սուր սինուսիտ (ծոցային)
2)	J01.0	Վերին ծնոտային սուր սինուսիտ
3)	J01.1	Ճակատային սուր սինուսիտ: Ֆրոնտիտ (ճակատաբորբ)
4)	J01.2	Սուր էթմոիդալ սինուսիտ
5)	J01.3	Սուր սֆենոիդալ սինուսիտ
6)	J01.4	Սուր պանսինուսիտ
7)	J01.8	Այլ սուր սինուսիտ
8)	J01.9	Սուր սինուսիտ՝ չճշտված
9)	J32	Քրոնիկ սինուսիտ

1)	Տարիքային խումբ (նորածին, երեխա, դեռահաս, մեծահասակ)	Մեծահասակ
2)	Սեռ (արական, իգական)	Արական, իգական
3)	Բարդություններ (առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ))	Սինուսիտը կարող է տարածվել ռնգային խոռոչից և սինուսներից այն կողմ՝ առաջացնելով նախասեպտալ կամ ակնախոռոչային ցելյուլիտ, թարախակույտ, մենինգիտ, կավերնոզ ծոցերի թրոմբոզ և օստեոմիելիտ: Թեև բարդությունները հազվադեպ են, (տեղի են ունենում 1000 դեպքից միայն 1-ում), դրանք կարող են կյանքին վտանգ ներկայացնել: Աչքի ախտահարում պետք է կասկածել, երբ պացիենտները ունեն աչքի ցավ, կոպերի այտուցվածություն, ցավ աչքերի շարժումներից, տեսողական փոփոխություններ կամ ակնագնդի տեղաշարժ: Կենտրոնական նյարդային համակարգի ներգրավվածության, ինչպիսիք են մենինգիտը կամ ներգանգային թարախակույտը, նշանները ներառում են մտավոր վիճակի փոփոխություն, գլխացավ, սրտխառնոց, փսխում և ջերմություն։ Պետք է կասկածել կավերնոզ ծոցերի ներգրավվածություն, երբ նկատվում է գանգուղեղային III, IV և VI նյարդերի կաթված:
4)	Հիվանդության փուլը (նկարագրել)	ա. Սուր սինուսիտ․ մինչև 4 շաբաթ տևողությամբ քթից թարախային հոսք, որն ուղեկցվում է «ռնգային» խցանմամբ, դեմքի ցավով, ճնշումով: Շատ դեպքերում ախտանշանները վերանում են 7-10 օրվա ընթացքում: բ. ենթասուր սինուսիտ․ ախտանիշները պահպանվում են 4 շաբաթից ավելի և 12 շաբաթից պակաս գ. քրոնիկ սինուսիտ․ ախտանշանները տևում են ավելի քան 12 շաբաթ՝ էնդոսկոպիկ կամ ռադիոգրաֆիկ եղանակով տեսանելի լորձաթաղանթի բորբոքման օբյեկտիվ ապացույցներով: Քրոնիկ սինուսիտը կարող է դրսևորվել քթի պոլիպներով կամ առանց դրա դ. կրկնվող սինուսիտ․ սուր սինուսիտի տարեկան 4 կամ ավելի դրվագ, առանց դրվագների միջև ընկած ախտանիշների:
5)	Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները (բժշկական կազմակերպությունից դուրս, արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում)	Արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում:
6)	Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը (շտապ, անհետաձգելի, պլանային)	Պլանային
7)	Կիրառման շրջանակը (նշել մասնագետների շրջանակը)	Ընտանեկան բժիշկ, թերապևտ, մանկաբույժ, քիթ-կոկորդ-ականջաբան
8)	Գանգատներ	քթից արտահոսք, քթի խցանում, դեմքի ցավ կամ ճնշում, ջերմություն, գլխացավ, հազ, ականջի ցավ կամ ճնշում և անոսմիա։ ա. Վիրուսային ծագման․ վիրուսային վարակը րինոսինուսիտի ամենատարածված պատճառն է և կլինիկականորեն ախտորոշվում է, երբ ախտանիշներն առկա են 10 օրից պակաս և չեն վատանում; բ. Մանրէային (Բակտերիալ) ծագման․ ախտանիշները պահպանվում են ավելի քան 10 օր, «կրկնակի հիվանդացում». ախտանշանները բարելավվում են, հետո 5-6 օր անց վատանում, հաճախ 39°C-ից բարձր ջերմություն, քթից թարախային արտահոսք կամ դեմքի ցավ, որոնք տևում են ավելի քան 3-4 օր; գ. Սնկային ծագման․ Դիտվում է իմունոսուպրեսիայի, ստերոիդների տևական օգտագործման, շաքարային դիաբետի ժամանակ։ Ենթադրվում է, որ սնկային վարակները նույնպես դեր ունեն քրոնիկ սինուսիտի զարգացման մեջ; դ. Ալերգիկ րինիտ․ քթի լորձաթաղանթի իմունային միջնորդավորված բորբոքային արձագանք ալերգենների ներշնչումից հետո, կարող է լինել սեզոնային, բազմամյա կամ էպիզոդիկ: Առկա են փռշտոց, քթահոսություն, քթի փակվածություն և քոր: Ալերգիկ րինոսինուսիտի դեպքում քթի թարախային արտահոսքը սովորաբար բացակայում է, և պացիենտները չունեն դեմքի ցավ կամ ճնշում:
9)	Անամնեզ	ա. Օդակաթիլային ճանապարհով վարակի փոխանցման պատմություն․ Սովորաբար հետևում է վերին շնչուղիների վիրուսային վարակին՝ 5-6 օր անց ախտանիշերի սաստկացումով կամ 10 օրից ավել տևողությամբ։ բ. Ռիսկի գործոններ. ՍՇՎ-ի կամ քրոնիկ սինուսիտի նախորդ դրվագներ՝ միաժամանակյա կամ վերջերս տարած ատամնաբուժական վարակ, անցած սինուսի վիրահատություն և քթային պրոցեդուրա, իմունոդեֆիցիտ վիճակներ, ալերգիաներ, ծխելը
10)	Զննման արդյունք/ցուցում	ա. Ջերմություն > 38°C, բ. Քթային արտահոսք, գ. Հարքթային ծոցերի ցավոտություն:
11)	Հոսպիտալացման ցուցում	Նախասեպտալ կամ ակնախոռոչային ցելյուլիտ, թարախակույտ, մենինգիտ, կավերնոզ ծոցերի թրոմբոզ, օստեոմիելիտ:

(ձևը փոփ. 21.05.24 N 168-Ն)

3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

Հ/հ	Խորհրդատվության տեսակը	Տրամադրման քանակը
		ԱԲ	Բ
1)	Ընտանեկան բժիշկ, թերապևտ, մանկաբույժ	1	1
2)	Քիթ-կոկորդ-ականջաբան	0,3	1
3)	Նյարդաբան	0,01	0,1

4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնվի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։

5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

	Լաբորատոր հետազոտություններ
Հ/Հ	Կոդը	Անվանումը	Տրամադրման քանակը		Արդյունք
			ԱԲ	Բ
1)	Առկա չէ	Արյան ընդհանուր հետազոտություն	0,1	1	Բարդությունների բարձր ռիսկով պացիենտներին՝ մանրէային (բակտերիալ) վարակի հավանականությունը գնահատելու համար
2)	Առկա չէ	C ռեակտիվ սպիտակուցի քանակական որոշում	0,1	1	Բարդությունների բարձր ռիսկով պացիենտներին՝ մանրէային (բակտերիալ) վարակի հավանականությունը գնահատելու համար
	Գործիքային հետազոտություններ
3)	Առկա չէ	Ռենտգենաբանական հետազոտություն	0	0,1	Կարող է հայտնաբերել լորձաթաղանթի խտացումը, օդային հեղուկի մակարդակը, հարքթային ծոցերի անթափանցիկությունը, անատոմիական տարբերակները և օտար մարմինները, սակայն այն ունի վատ զգայունություն և սպեցիֆիկություն ծոցերի հիվանդության նկատմամբ, ուստի սովորաբար խորհուրդ չի տրվում:
4)	Առկա չէ	Հարքթային ծոցերի համակարգչային տոմոգրաֆիա	0	0,1	Բարդությունների բարձր ռիսկով պացիենտներին՝ նախասեպտալ կամ ակնախոռոչային ցելյուլիտի, թարախակույտի, մենինգիտի, կավերնոզ ծոցերի թրոմբոզի կասկածի դեպքերում

6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։

7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․

Հ/Հ	Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում	Անվանում (ջեներիկ)	Չափման միավոր	Միջի-նա-ցված ցուցա-նիշ՝ տրամա-դրման հաճա-խակա-նություն	Միջին օրական չափա-քանակ	Բուժ-ման կուրսի միջին տևո-ղու-թյուն	Օրե-րի քա-նակ
1)	Պարացետամոլ 500մգ, 1000մգ	Պարացետամոլ 500մգ, 1000մգ	դեղահատեր	1	2-3	5-10 օր	5-10 օր
2)	Իբուպրոֆեն 60 մգ,200մգ, 400մգ, 600 մգ, 800 մգ	Իբուպրոֆեն 60 մգ,200մգ, 400մգ, 600 մգ, 800 մգ	դեղահատեր	1	3	5-10 օր	5-10 օր
3)	Քսիլոմետազոլին 0,5մգ/մլ; 1մգ/մլ	Քսիլոմետազոլին 0,5մգ/մլ; 1մգ/մլ	Ցողացիր քթի	1	0,1	5-10 օր	5-10 օր
4)	Նեոմիցին (նեոմիցինի սուլֆատ), պոլիմիքսին Բ (պոլիմիքսին Բ սուլֆատ), դեքսամեթազոն (դեքսամեթազոն նատրիում մետասուլֆոբենզոատ) neomycin (neomycin sulfate), polymyxin B (polymyxin B sulfate), dexamethasone (dexamethasone sodium metasulfobenzoate), ֆենիլէֆրին հիդրոքլորիդ (phenylephrine hydrochloride) 650000ՄՄ/100մլ + 1000000ՄՄ/100մլ + 25մգ/100մլ + 25մգ/100մլ	նեոմիցին (նեոմիցինի սուլֆատ), պոլիմիքսին Բ (պոլիմիքսին Բ սուլֆատ), դեքսամեթազոն (դեքսամեթազոն նատրիում մետասուլֆոբենզոատ) neomycin (neomycin sulfate), polymyxin B (polymyxin B sulfate), dexamethasone (dexamethasone sodium metasulfobenzoate), ֆենիլէֆրին հիդրոքլորիդ (phenylephrine hydrochloride) 650000ՄՄ/100մլ + 1000000ՄՄ/100մլ + 25մգ/100մլ + 25մգ/100մլ	ցողաշիթ տեղային կիրառման	1	0,1	5-10 օր	5-10 օր
5)	Մոմետազոն (մոմետազոն ֆուրոատ) 50մկգ/դեղաչափ;	Մոմետազոն (մոմետազոն ֆուրոատ) 50մկգ/դեղաչափ	ցողաշիթ քթի	0,5	1	5-10 օր	5-10 օր
6)	Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ) դեղապատիճ, 250մգ, 500մգ, 1000մգ	Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ) 250մգ, 500մգ, 1000մգ	Դեղապատիճներ, դեղահատեր	1	2-3	5 օր	5 օր
7)	Ֆենոքսիմեթիլպենիցիլին 250մգ	Ֆենոքսիմեթիլպենիցիլին 250մգ	դեղահատեր	1	4	5 օր	5 օր
8)	Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ), քլավուլանաթթու (կալիումի քլավուլանատ) 500մգ+125մգ,875մգ+125մգ	Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ), քլավուլանաթթու (կալիումի քլավուլանատ) 500մգ+125մգ, 875մգ+125մգ	դեղահատեր	0,7	2-3	5 օր	5 օր
9)	Ցեֆուրoքսիմ (ցեֆուրoքսիմ նատրիում) 750մգ	Ցեֆուրoքսիմ (ցեֆուրoքսիմ նատրիում) 750մգ	սրվակ	0,5	2	5 օր	5 օր
10)	Կլարիթրոմիցին 250մգ 500մգ	Կլարիթրոմիցին 250մգ, 500մգ	դեղահատեր	0,5	2	5 օր	5 օր
11)	Դօքսիցիկլին (դօքսիցիկլինի հիկլատ) 100մգ	Դօքսիցիկլին (դօքսիցիկլինի հիկլատ) 100մգ	դեղապատիճներ	0,5	1	5 օր	5 օր

8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված`

1) Նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:

2) տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։

9․ Բուժական այլ միջոցառումներ սահմանվում են Ձև 5–ում (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

Հ/հ	Բժշկական ծառայության տեսակը	Տրամադրման քանակը
		ԱԲ	Բ
1)	Հարծոցային թարախակույտի դեպքում՝ վիրահատական բուժում	0	0,1

10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։

ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ

2. https://www.nice.org.uk/guidance/ng79/chapter/Recommendations#managing-acute-sinusitis,

3․ Քլևլենդի Բժշկական կլինիկական ամսագիր, Օգոտստոս 2020, 87 (8) 485-492; DOI: https://doi.org/10.3949/ccjm.87a.19092 (Cleveland Clinic Journal of Medicine August 2020, 87 (8) 485-492; DOI: https://doi.org/10.3949/ccjm.87a.19092),

4․ Ռոսֆիլդ ՌՄ, Պիսսիրիլո ՋՖ, Չանդրասեկհար ՍՍ և այլք.Կլինիկական պրակտիկայի ուղեցույց (թարմացում). մեծահասակների սինուսիտ: Օտոլարինգոլ գլխի պարանոցի վիրահատություն 2015; 152 (2 մատակարարում): S1–S39. doi՝ 10.1177/0194599815572097,

(Rosenfeld RM, Piccirillo JF, Chandrasekhar SS, et al/ Clinical practice guideline (update): adult sinusitis. Otolaryngol Head Neck Surg 2015; 152(2 suppl): S1–S39. doi: 10.1177/0194599815572097 CrossRefPubMed),

5․ Արինգ ԱՄ, Չան ՄՄ. Ընթացիկ հասկացություններ մեծահասակների սուր ռինոսինուսիտում. Ամ Ֆամ Բժիշկ 2016; 94 (2): 97–105: 27419326 ՀրատԲժշկ.: (Aring AM, Chan MM. Current concepts in adult acute rhinosinusitis. Am Fam Physician 2016; 94(2):97–105. pmid: 27419326 PubMed):

(հավելվածը փոփ. 21.05.24 N 168-Ն)

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 11 մարտի 2024 թվական: