ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ

ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՎ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ

ՆԱԽԱՐԱՐ

«11» մարտի 2024 թ. ք. Երևան

N 02-Ն

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

ՓՈԽԱԲԵՌՆՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ՆՈՐՄԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Աղբահանության և սանիտարական մաքրման մասին» օրենքի 4․2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4․1)-ին կետի դրույթներով՝

1․ Հաստատել փոխաբեռնման կայանների շահագործման նորմերը՝ համաձայն հավելվածի։

2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:

Նախարար` 3/11/2024

Գ. Սանոսյան

Հավելված Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի 2024 թվականի մարտի 11-ի N 02-Ն հրամանի

ՓՈԽԱԲԵՌՆՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ՆՈՐՄԵՐ

1. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏԸ

1. Սույն նորմերը սահմանում են Հայաստանի Հանրապետության տարածքում աղբահանության գործընթացի բարելավման նպատակով փոխաբեռնման կայանների (այսուհետ՝ Կայան) շահագործման կանոնները:

2. Սույն նորմերի սահմանումը բխում է աղբի ժամանակավոր պահման գործընթացներում բնապահպանական, քաղաքաշինական և հրդեհային անվտանգ պայմանների ապահովման անհրաժեշտությունից:

3. Սույն նորմերով սահմանված պահանջների կատարումը պարտադիր է Կայանը շահագործող կազմակերպությունների (այսուհետ՝ Օպերատոր) համար, որոնք «Լիցենզավորման մասին» օրենքով սահմանված կարգով ստացել են վտանգավոր թափոնների գործածության գործունեության լիցենզիա և լիցենզիայի համապատասխան ներդիրներ։

4. Սույն ընթացակարգով սահմանված Կայանների շահագործման գործընթացներում իրականացվում են գոյացող, հեռացվող (ոչնչացվող, վնասազերծվող, տեղադրվող) և օգտահանվող թափոնների հաշվառում՝ համաձայն ՀՀ կառավարության 2006 թվականի սեպտեմբերի 14-ի «Թափոնների հաշվառման` գոյացման, հեռացման (ոչնչացման, վնասազերծման, տեղադրման) և օգտահանման կարգը սահմանելու մասին» թիվ 1343-Ն որոշման։

5. Սույն նորմերի սահմանման նպատակն է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում աղբահանության համակարգի բարելավումը՝ առավել ծախսարդյունավետ աղբահանության երթուղիների ներդրմամբ:

6. Սույն նորմերի սահմանմամբ նախատեսվում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում նախադրյալներ ստեղծել աղբի ժամանակավոր պահման ենթակառուցվածքների ձևավորման, առավել ապահով բնապահպանական և սանիտարահիգիենիկ պայմանների հասնելու նպատակով։

7. Կայանները նախատեսված են բնակավայրերի բնակելի, հասարակական, կոմերցիոն նշանակության տարածքներից հավաքված և աղբատար մեքենաներով տեղափոխված աղբը ժամանակավոր պահելու, սեղմման միջոցով աղբի ծավալները փոքրացնելու, այնուհետև առավել տարողունակ բեռնատարների միջոցով աղբավայր հեռացնելու և/կամ վերաօգտագործման կամ վերամշակման ուղղելու նպատակով։

8. Կայանների կիրառումը առավել արդյունավետ է, եթե աղբի գոյացման ու հավաքման վայրից մինչև աղբավայր, կամ վերամշակման ու վերաօգտագործման կայաններ/գործարաններ հեռավորությունը 30 կմ և ավել է։

9. Կայանը հանդիսանում է մի քանի փուլով աղբահանության արդյունավետ ենթակառուցվածք։ Առաջին փուլում աղբատար մեքենաները տեղափոխում են աղբը Կայան, որտեղ աղբը սեղմվում է հատուկ մեծ տարողությամբ պահեստային տարաների մեջ։ Երկրորդ փուլում խտացված աղբի տարաները տեղափոխվում են աղբավայր կամ վերամշակման գործարան:

10. Կայաններում աղբի սեղմման շնորհիվ նվազեցվում է աղբի ծավալը 5-6 անգամ։ Սա թույլ է տալիս մեկ բեռնատարին միաժամանակ տեղափոխել 2 կոնտեյներ, ինչը զգալի նվազեցնում է աղբի հեռացման ծախսերը: Բացի այդ, խտացված աղբի տեղադրումը աղբավայրում երկարացնում է աղբավայրի կյանքը՝ զբաղեցնելով ավելի քիչ տարածք:

11. Կայանը արդյունավետ կիրառվում է նաև փոքր բնակավայրերում՝ տարածաշրջանային աղբահանության սխեմայի համատեքստում, որի շնորհիվ անհրաժեշտություն չի առաջանում յուրաքանչյուր փոքր բնակավայրի համար կառուցել աղբավայր կամ վերամշակման գործարան։

12. Կայանի տեղակայման վայրի ընտրությունից առաջ պետք է հաշվի առնվեն մի շարք սոցիալ-տնտեսական (բնակչության տեղաբաշխման, հողօգտագործման, ծառայությունների ցանցի տեղաբաշխման, տրանսպորտային հոսքերի, հողերի գնի, տրանսպորտային ծախսերի և այլն) և բնական ու բնապահպանական (խոցելի տարածքներ, դրենաժային ցանց, կլիմայական առանձնահատկություններ, գերակշռող քամիների ուղղություն և այլ) գործոններ: Բացի այդ Կայանի տեղակայումը պետք է համապատասխանի բնակավայրերի, տարածաշրջանների տարածական պլանավորման փաստաթղթերին, գլխավոր հատակագծերին: Կայանը շահագործման ազդեցությունը հավանականորեն իրենց վրա կրող օբյեկտներից պետք է նվազագույնը տեղակայված լինի.

1) Խմելու ջրի ռեզերվուարներից/ջրհորներից/օրվա կարգավորման ջրավազաններից՝ 100 մետր հեռավորության վրա,

2) Մակերևութային ջրերից՝ 100 մետր հեռավորության վրա,

3) Բնակելի, հասարակական, արտադրական նշանակության շենք շինություններից՝ 100 մետր հեռավորության վրա,

4) Օդանավակայանների հսկիչ կետերից 8 կմ հեռավորության վրա:

13. Կայանի կառուցման համար գեոտեխնիկական մանրակրկիտ հետազոտություն չի պահանջվում, սակայն տարածքի հիմքի կայունության գնահատումները, գրունտային ջրերի խորության և հոսքի ուղղությունների որոշումը անհրաժեշտ է: Կայանի մուտքի կետերը, երթևեկելի գոտիները պետք է ամրացված լինեն լրիվ բեռնված աղբատար մեքենաների ծանրությունը անվտանգ կրելու համար: Տարածքի նվազագույն հետազոտվող խորությունը պետք է լինի 10 մետր:

14. Կայանների դասակարգման հիմնական չափորոշիչ է հանդիսանում դրանց օրական արտադրողական հզորությունն ըստ ընդունվող աղբի զանգվածի (տոննա): Առանձնացվում են հետևյալ հզորության կայանները.

1) Փոքր՝ մինչև 50 տ/օր հզորությամբ,

2) Միջին՝ 50-150տ/օր հզորությամբ,

3) Խոշոր՝ 150տ/օր և ավելի հզորությամբ:

15. Ըստ աղբի բեռնման եղանակի Կայանները կարող են լինել.

1) Ուղղակի բեռնման մեթոդով, որի դեպքում աղբատարներից աղբը հավաքվում է անմիջականորեն ձագարաձև բունկերի միջով: Այսպիսի Կայանները երկու մակարդակով են լինում՝ վերին մակարդակով անցնում են աղբը փոխաբեռնող աղբատարները, ստորին մակարդակում կանգնում են առավել բեռնունակ աղբատարները: Աղբատարների հզորությունն առավելագույնս օգտագործելու համար դրանք պետք հագեցած լինեն սեղմման հատկանիշներով: Նմանատիպ կայաններում վերին մակարդակի պլատֆորմի համար օգտագործվում են տեղանքի ռելիեֆի բնական բարձունքները կամ գրունտով ձևավորած արհեստական բարձունքները:

2) Սեղմման մեթոդով, որի դեպքում աղբատար մեքենաներից աղբը դատարկվում է կոնտեյների մեջ և ստացիոնար սեղմման մեխանիզմով սեղմվում, ինչից հետո տեղափոխվում է կցորդիչով բեռնատարով:

3) Փաթեթավորման մեթոդով, որն առավել կիրառական է թղթի, պլաստիկ թափոնների, պահածոների տարաների հետագա վերամշակման համար:

16. Կայանի հիմնական կառուցվածքային տարրերն են հանդիսանում Կայանի ճանապարհը, աղբի փոխաբեռնման կետերը, լվացման կետերը, վարչական շենքը, ինժեներական կառույցները, կոմունիկացիները: Բացի այդ Կայանում նախատեսվում են դիսպետչերական կետ, կշեռք (բեռնված աղբատարների քաշի գրանցման համար), վերին մակարդակի պլատֆորմի ամրացման երկաթբետոնե պատեր (եթե կիրառելի է,) տեսակավորվող թափոնների պահեստավորման տարածքներ (եթե կիրառելի է):

17. Կայանի ճանապարհը մոտակա միջպետական, հանրապետական կամ տեղական նշանակության ճանապարհից Կայան հասնող ճանապարհն է, որը պետք է երկկողմանի երթևեկելի լինի: Կայանի ներքին շենք շինությունների, փոխբեռնման, լվացման կետերի հատվածում նախատեսվում են միմյանց հետ չհատվող անցումներ: Կայանի ճանապարհը և անցումները պետք է լինեն ասֆալտբետոնե ծածկույթով:

18. Փոխաբեռնման կետերում կոշտ կենցաղային աղբը համեմատաբար փոքր աղբատարներից դատարկվում է առավել տարողունակ բեռնատարաների և/կամ կոնտեյներների մեջ:

19. Լվացման կետերը նախատեսված են յուրաքանչյուր երթուղուց հետո, փոքր աղբատարների լվացման համար:

20. Օպերատորը պարտավոր է ունենալ «Կայանի շահագործման ձեռնարկ», որն իր մեջ ներառում է արտակարգ իրավիճակներում արձագանքման պլանը, աղբի ընդունման գործընթացները և կանոնները, Կայանի հատակագիծը և Կայանի ընդհանուր շահագործման շղթայի նկարագրությունը: Կայանի շահագործման ձեռնարկը կարող է լրամշակվել, ինչը հաստատվում է Լիազոր մարմնի կողմից: Շահագործման ձեռնարկը պետք է առնվազն պարունակի հետևյալ բաժիններով տեղեկատվությունը.

1) Նախաբան.

ա․ Կայանի տարածքի հակիրճ նկարագիր,

բ․ Կայանի կառավարում,

գ․ Հետադարձ կապ (օպերատոր, կոնտակտային տվյալներ, աշխատանքային ժամեր և այլն):

2) Կայանի նախագիծ/հատակագիծ.

ա․ Մակերևութային ջրերի կառավարում/հսկողություն,

բ․ Անձրևաջրերի/հալոցքաջրերի կառավարում,

գ․ տարածքի ցանկապատում և մուտքի հասանելիություն,

դ․ Աղբի պահպանման տարածք,

ե․ Վերաօգտագործվող/վերամշակվող նյութերի պահպանման տարածք (եթե կիրառելի է),

3) Ընդհանուր գործողություններ.

 ա․ Կայանի տարածքի հսկողություն,

 բ․ Ցուցանակներ,

 գ․ Ընդհանուր անվտանգության միջոցառումներ,

4) Աղբի հավաքման և հեռացման գործողություններ.

 ա․ Աղբահանություն և մատակարարում,

 բ․ Աշխատանքային գրաֆիկ,

 գ․ Աղբի ընդունման հաճախականություն,

 դ․ Ընդունելի թափոններ,

 ե․ Արգելված թափոններ,

5) Կայանի անվտանգություն.

 ա․ Աշխատողների պաշտպանիչ հանդերձանք և սարքավորումներ,

 բ․ Աշխատողների ուսուցում/վերապատրաստում,

 գ․ Հանրային անվտանգություն,

6) Հրդեհների կանխում և Արտակարգ իրավիճակների արձագանքման պլան,

21. Օպերատորը յուրաքանչյուր տարվա ապրիլի 1-ին Լիազոր մարմնին է ներկայացնում տարեկան հաշվետվություն, որն իր մեջ ներառում է նախորդող տարվան առնչվող Կայանի գործունեության վերաբերյալ հետևյալ նվազագույն տեղեկատվությունը.

1) Կայանի տարեկան ընդունած թափոնների զանգվածը և ծավալը,

2) Հաջորդող տարվա շահագործման պլանը,

3) Աղբաջրերի և ջրային ռեսուրսների մշտադիտարկման արդյունքները և ամփոփումները,

4) Ընդունված հաշվետվությունների և պլանների մեջ փոփոխությունները, եթե այդպիսիք կան,

5) Արտակարգ իրավիճակների արձագանքման պլանը, տարվա ընթացքում դրանում կատարված փոփոխությունները, եթե այդպիսիք կան:

22. Արտակարգ իրավիճակների արձագանքման պլանը պետք է փակցված լինի Կայանի ամբողջ աշխատակազմին հասանելի վայրերում և պետք է ներառի.

1) Վտանգի նույնականացումը,

2) Հրդեհաշիջման պլանը և միջոցները,

3) Արտակարգ իրավիճակների արձագանքման անձնակազմի ցուցակը,

4) Արտակարգ իրավիճակների ծառայության կոնտակտային տվյալներ,

5) Տարհանման պլան,

6) Սարքավորումների ցուցակ,

7) Քարտեզ/հատակագիծ,

8) Վտանգավոր նյութերի ցանկ:

23. Կայանի տարածքի հսկողությունն իրականացնում է Օպերատորը, որն ունի հետևյալ գործառույթները.

1) Մուտքի հսկողություն և արգելված թափոնների ստուգում,

2) Կայանի այցելուների անվտանգության ապահովում,

3) Աղբի ծավալների գրանցում և վճարների ընդունում (եթե կիրառելի է),

4) Ընթացիկ ստուգումների և տեխնիկական սպասարկման իրականացում,

5) Կայանի տարածքի սանիտարական մաքրում, Կայանի ճանապարհի պահպանություն և շահագործման այլ գործողություններ:

24. Կայանի տարածքը պետք է պատնեշով/ցանկապատով առանձնացված լինի՝ ոչ աշխատանքային ժամերին Կայանի հասանելիությունը սահմանափակելու նպատակով (հանրային հասանելիություն, վայրի կենդանիների հասանելիություն և այլն):

25. Կայանի արտաքին ցուցանակների առկայությունը պահանջվում է տարածքի վտանգների նախազգուշացման համար, իսկ ներքին ցուցանակները՝ աղբի փոխաբեռնման, պահեստավորման տարածքների ուղենշման, արագության սահմանափակման, անվտանգության այլ միջոցառումների համար: Կայանի մուտքի արտաքին ցուցանակը պետք է առնվազն պարունակի.

1) կայանի անվանումը,

2) կայանի աշխատանքային ժամերը,

3) կայան պահեստավորվող ընդունելի թափոնների տեսակները,

4) կայանում արգելված թափոնների տեսակները,

5) շուրջօրյա կոնտակտային հեռախոսահամար:

26. Կայանի աշխատակիցների հանդերձանքի և սարքավորումներով ապահովումը պետք է իրականացվի ՀՀ առողջապահության նախարարի 2009 թվականի դեկտեմբերի 22-ի «Բնակավայրերի տարածքների սանիտարական պահպանմանը, սպառման թափոնների հավաքմանը, պահմանը, փոխադրմանը, մշակմանը, վերամշակմանը, օգտահանմանը, վնասազերծմանը և թաղմանը, բնակավայրերի տարածքների սանիտարական պահպանման, սպառման թափոնների գործածության ոլորտում աշխատանքներ իրականացնող անձնակազմի աշխատանքային անվտանգությանը ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ N 2.1.7.002-09 սանիտարական կանոնները և նորմերը հաստատելու մասին» N 25-Ն հրամանով հաստատված նորմերի պահանջներին համապատասխան:

27. Կայանի տեխնիկական անվտանգությունը և հրդեհային անվտանգությունը պետք է բավարարի հետևյալ պայմաններին.

1) Կայանի անցումների լայնությունը, հետադարձի հատվածի, թեքահարթակների, բեռնաթափման/փոխաբեռնման հարթակների չափերը պետք է ապահովեն ավտոտրանսպորտային միջոցների անվտանգ տեղաշարժը,

2) Թեքահարթակները, բեռնաթափման հարթակները պետք է հագեցած լինեն եզրաքարերով կամ մետաղական սահմանափակիչներով,

3) Փոխաբեռնման հարթակները պետք է ունենան կողային պարիսպ և ծածկ՝ տեղումներից պաշտպանելու համար,

4) Աղբի պահեստավորման կոնտեյներները պետք է ունենան հարթ ներքին մակերես՝ աղբի խցանումից և դատարկման դժվարություններից խուսափելու համար,

5) Կայանը պետք ապահովված լինի հրդեհաշիջման առաջնային պարագաներով՝ օդային-փրփուրային (2 հատ) և ածխածնային կրակմարիչներով (1 հատ): Բացի այդ անհրաժեշտ է նաև ավազի որոշակի պաշար: Կայանում պետք է նշանակված լինի հրդեհային անվտանգության ապահովման, առաջնային հրդեհաշիջումը կազմակերպող պատասխանատու աշխատակից:

6) Հաշվի առնելով կոշտ կենցաղային թափոնների բռնկման հատկությունները՝ Կայանում անհրաժեշտ է ապահովել խիստ հակածխախոտային քաղաքականություն:

28. Կայանում արգելվում է հետևյալ թափոնների ընդունումը/պահեստավորումը.

1) Ասբեստ,

2) Բենզինով և այլ նավթամթերքով աղտոտված հողազանգված,

3) Պոլիքլորացված բիֆենիլներով աղտոտված նյութեր,

4) Բժշկական թափոններ,

5) Ռադիոակտիվ թափոններ,

6) Մահացած կենդանիների մարմիններ:

29. Կայանի տարածքում կարող են առանձնացվել հատուկ նշանակության պահեստավորման տարածքներ, ինչի համար նախադրյալ կարող է հանդիսանալ հետևյալ տեսակի թափոնների առաձնացումը. ապակի, թուղթ, պլաստիկ, մետաղական, էլեկտրոնային և էլեկտրատեխնիկական սարքավորումների թափոններ, օգտագործված մարտկոցներ, սառնարաններ/օդորակիչ սարքավորումներ:

30. Կայան ընդունվող սառնարանները և օդորակիչները պետք է պահվեն գետնից բարձր ուղղաձիգ դիրքով առանձնացված տարածքում, եթե դրանցից հեռացված չեն Օզոն քայքայող նյութերը:

31. Կայան ընդունվող հեղուկ թափոնները պետք պահեստավորվեն առանձնացված տարածքում՝ ուղղաձիգ դիրքով:

32. Կայանի սանիտարապաշտպանիչ գոտու չափը սահմանվում է 100 մետր՝ համաձայն «ՀՀ քաղաքաշինության կոմիտեի նախագահի 2023 թվականի մայիսի 22-ի N04-Ն ՀՀՇՆ 30-01-2023 «Քաղաքաշինություն. Քաղաքային և գյուղական բնակավայրերի հատակագծում և կառուցապատում» շինարարական նորմերը հաստատելու և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարի 2014 թվականի հոկտեմբերի 14-ի N 263-Ն հրամանն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» հրամանի:

33. Կայանի սանիտարապաշտպանիչ տարածքում արգելվում է բնակելի, հասարակական նշանակության շենք շինությունների, քաղցրահամ ջրի ջրհորների, ջրամբարների տեղակայումը:

34. Կայանի սանիտարապաշտպանիչ գոտու և մոտակա բնակելի զանգվածի միջև պետք է ապահովել առնվազն 30 մետր լայնությամբ տնկարկների շերտ:

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 20 մարտի 2024 թվական: