ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

«21» փետրվար 2024 թ.

N 72-Ն

ՀԻՊՈՖԻԶԻ ԳԵՐՖՈՒՆԿՑԻԱՅՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը՝

Հրամայում եմ`

1․ Հաստատել հիպոֆիզի գերֆունկցիայով մեծահասակ պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն Հավելվածի։

2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

21.02.2024

Ա. ԱվանեսՅԱՆ

Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի «21» փետրվար 2024 թվականի N 72-Ն հրամանի

ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ

ՀԻՊՈՖԻԶԻ ԳԵՐՖՈՒՆԿՑԻԱՅՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ

1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․

Հ/Հ	Կոդը	Անվանում
1)	E22	Հիպոֆիզի գերֆունկցիա
2)	E22.1	Հիպերպրոլակտինեմիա

2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1–ի․

Ձև 1

1)	Տարիքային խումբ (նորածին, երեխա, դեռահաս, մեծահասակ)	Մեծահասակ
2)	Սեռ (արական, իգական)	Արական, իգական
3)	Բարդություններ (առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ))	Բարդություններ-հիպոֆիզի ուռուցքների դեպքում - հիպոֆիզի ապոպլեքսիա, տեսողական խանգարումներ, ներգանգային գերճնշում, լիկվորեա:
4)	Հիվանդության փուլը (նկարագրել)	Դասակարգում. ա. Պաթոլոգիական հիպերպրոլակտինեմիա- ուռուցքային ծագումը` հիպոֆիզի պրոլակտին արտազատող ուռուցքներ (պրոլակտինոմա, մամմոսոմատոտրոպինոմա, խառը սեկրեցիայով ուռուցքներ), բ. հիպոթալամո-հիպոֆիզային շրջանի գրանուլոմատոզ և ինֆիլտրատիվ հիվանդություններ, գ. ոչ ուռուցքային` Հիպերպրոլակտինեմիա՝ պայմանավորված սոմատիկ հիվանդություններով, հիպոթիրեոզ, երիկամային անբավարարություն, լյարդի անբավարարություն, էնդոմետրիոզ/ադենոմիոզ, յատրոգեն (դեղորայքային), իդիոպաթիկ:
5)	Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները (բժշկական կազմակերպությունից դուրս, արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում)	Արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում
6)	Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը (շտապ, անհետաձգելի, պլանային)	Պլանային, շտապ, անհետաձգելի
7)	Կիրառման շրջանակը (նշել մասնագետների շրջանակը)	Էնդոկրինոլոգներ, ընտանեկան բժիշկներ, մանկաբարձ-գինեկոլոգներ, հիպերպրոլակտինեմիայով պացիենտների ախտորոշման և բժշկական հսկողության մեջ ներգրավված այլ բժիշկ-մասնագետների:
8)	Գանգատներ	Կանայք կարող են բողոքել կաթնագեղձերից արտազատումների առկայությունից, դաշտանային անկանոնություններից, լիբիդոյի նվազման, սառնության և անպտղության մասին: Տղամարդկանց մոտ հիպերպրոլակտինեմիայի դրսևորումները կարող են լինել լիբիդոյի և պոտենցիայի նվազում կամ բացակայություն, երկրորդական սեռական բնութագրերի նվազում, անպտղություն, գինեկոմաստիա և գլխացավեր։ Մակրոպոլակտինոմա ունեցող պացիենտներին կարող են անհանգստացնել ծավալային գոյացության առկայության հետ կապված բողոքները՝ գլխացավ, ներգանգային ճնշման բարձրացում, տեսողական դաշտերի նեղացում:
9)	Անամնեզ	Անհրաժեշտ է հարցնել ընթացիկ կամ նախկին դեղորայքային թերապիայի, ուղեկցող հիվանդությունների, գլխի և պարանոցի վնասվածքի կամ ճառագայթման, հիպոթալամոս-հիպոֆիզի շրջանում վիրաբուժական միջամտությունների մասին:
10)	Զննման արդյունք/Ցուցում	Ընդհանուր զննում, կրծքագեղձերի ստուգում:
11)	Հոսպիտալացման Ցուցում	Շտապ հոսպիտալացման ցուցումներն են` տեսողության սուր կորուստ, հիպոֆիզի ապոպլեքսիա՝ տեսողական խանգարումներով, ողնուղեղային հեղուկի արտահոսքի խանգարում, հիդրոցեֆալիա և ներգանգային գերճնշում, լիկվորեա:

3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի(անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

Ձև 2

Հ/հ	Խորհրդատվության տեսակը	Տրամադրման քանակը
		ԱԲ	Բ
1)	Նյարդավիրաբույժի խորհրդատվություն	0,15-0,4	0,8-1
2)	Ակնաբույժի կողմից զննում (եթե ուռուցքը սեղմում է խիազմը, ապա խորհուրդ է տրվում նախնական ամբողջական նյարդա-ակնաբուժական գնահատում, ներառյալ տեսողության սրությունը, արտաքին աչքի շարժումները)	0,15- 0,4	0,8-1

4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։

5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

Ձև 3

	Լաբորատոր հետազոտություններ
Հ/Հ	Կոդը	Անվանումը	Տրամադրման քանակը		Արդյունք
			ԱԲ	Բ
1)	Առկա չէ	Արյան շիճուկում պրոլակտինի որոշում (առնվազն երկու անգամ)	1	1	Պրոլակտինի բարձր մակարդակի հայտնաբերում
2)	Առկա չէ	Վահանաձև գեղձի խթանող հորմոնի ստուգում (TSH) արյան շիճուկում	1	1	Վահանաձև գեղձի ֆունկցիոնալ վիճակի գնահատում
3)	Առկա չէ	Արյան բիոքիմիական հետազոտություն	1	1	Ընդհանուր վիճակի գնահատում
4)	Առկա չէ	Հիպոֆիզի մակրոադենոմայի դեպքում - Արյան շիճուկում հիպոֆիզի բոլոր հորմոնների որոշում			Հիպոֆիզի և/կամ հիպոֆիզի ադենոմայի ֆունկցիոնալ վիճակի գնահատում
	Գործիքային հետազոտություններ
5)	Առկա չէ	Գլխուղեղի մագնիսական ռեզոնանսային շերտագրություն (ՄՌՇ) ուռուցքային պրոցեսի կասկածի դեպքում (կոնտրաստային նյութով)	0,5- 1	1	Հիպոթալամոս-հիպոֆիզի շրջանի ուռուցքների բացառում և/կամ հաստատում
6)	Առկա չէ	Պերիմետրիա (պետք է իրականացվի մակրոադենոմայի դեպքում)	0,2-0,4	1	Տեսադաշտի սահմանների որոշում
7)	Առկա չէ	Օստեոդենսիտոմետրիա	0,5-1	05-1	Օստեոպորոզի ախտորոշում
8)	Առկա չէ	Էխոսրտագրություն (հիպերպրոլակտինեմիաի դեղորայքային բուժման ժամանակ	0,5-0,8	0,5-0,8	Սրտի փականների վիճակի գնահատում

6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։

7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․

Ձև 4

Հ/հ	Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում	Անվանում (ջեներիկ)	Չափման միավոր	Միջինացված ցուցանիշ՝ տրամադրման հաճախա-կանություն	Միջին օրական չափաքանակ	Բուժման կուրսի միջին չափաքանակ	Օրերի քանակ
1)	Կաբերգոլին դեղահատեր 0,5մգ	Կաբերգոլին դեղահատեր 0,5մգ	մգ	0,8-1	Շաբաթական 1-2 անգամ	6-24 ամիս	-
2)	Բրոմոկրիպտին (բրոմոկրիպտինի մեզիլատ) դեղահատեր 2,5մգ	Բրոմոկրիպտին (բրոմոկրիպտինի մեզիլատ) դեղահատեր 2,5մգ	մգ	0,3-0,5	Օրական 2 անգամ	6-24 ամիս	-
3)	Քինագոլիդ դեղահատեր 75մկգ	Քինագոլիդ դեղահատեր 75մկգ	Մգ	0,05-0,2	Օրական 2 անգամ
4)	Թեմոզոլոմիդ դեղապատիճներ 20մգ; 100մգ; 250մգ	Թեմոզոլոմիդ դեղապատիճներ 20մգ; 100մգ; 250մգ	մգ	0,005		Բժիշկը որոշում է անհատապես

8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված՝

1) Նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:

2) Տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։

9․ Բուժական այլ միջոցառումները սահմանվում են Ձև 5–ում (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

Ձև 5

Հ/հ	Բժշկական ծառայության տեսակը	Տրամադրման քանակը
		ԱԲ	Բ
1)	Տրանսֆենոիդային ադենոմէկտոմիա	0,0 5-0,3	0,5-0,9
2)	Ճառագայթային թերապիա	0,02	0,05-0,2

10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։

ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ

1. Հիպերպրոլակտինեմիա/ Անդրեա Գլեզեր, և Մարչելլո Դ. Բրոնշտեյն, Վերջին թարմացում՝ 2022թ. հունվարի 5. NIH (National library of Medicine) / Hyperprolactinemia/ Andrea Glezer, MD, PhD and Marcello D. Bronstein, MD, PhD. Last Update: January 5, 2022.NIH( National library of Medicine).

2. Կլինիկական ուղեցույցներ պրոլակտինոմայի և հիպերպրոլակտինեմիայի ախտորոշման և բուժման համար/Guía clínica de diagnóstico y tratamiento del prolactinoma y la hyperprolactinemia: Իրեն Հալպերին Ռաբինովիչա, Ռոզա Կամարա Գոմեզբ, Մարտա Գարսիա Մուրիցկ, Դոլորես Օլերո Գարսիա-Ագուլոկ՝ Նեյրոէնդոկրինոլոգիական խմբի կողմից /Servicio de Endocrinología y Nutrición, Hospital Clínic, Universitat de Barcelona, Բարսելոնա, Իսպանիա 2013թ. / Clinical guidelines for diagnosis and treatment of prolactinoma and hyperprolactinemia/Guía clínica de diagnóstico y tratamiento del prolactinoma y la hyperprolactinemia Irene Halperin Rabinovich^a,, Rosa Cámara Gómez^b, Marta García Mouriz^c, Dolores Ollero García-Agulló^c, on behalf of the Neuroendocrinology Group /Servicio de Endocrinología y Nutrición, Hospital Clínic, Universitat de Barcelona, Barcelona, Spain,2013:

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 29 փետրվարի 2024 թվական: