ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
11 հունվար 2024 թ. |
N 29-Ն |
Հ Ր Ա Մ Ա Ն
ՄԱՆԿԱԿԱՆ ԵՎ ԴԵՌԱՀԱՍԱՅԻՆ ՏԱՐԻՔՈՒՄ ՍԿՍՎՈՂ ՎԱՐՔԱՅԻՆ ԵՎ ԷՄՈՑԻՈՆԱԼ ԱՅԼ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը՝
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝
1․ Հաստատել մանկական և դեռահասային տարիքում սկսվող վարքային և էմոցիոնալ այլ խանգարումներով պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն Հավելվածի։
2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
|
Ա. ԱվանեսՅԱՆ |
Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի2024 թվականի հունվար «11»-ի N 29-Ն հրամանի |
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ
ՄԱՆԿԱԿԱՆ ԵՎ ԴԵՌԱՀԱՍԱՅԻՆ ՏԱՐԻՔՈՒՄ ՍԿՍՎՈՂ ՎԱՐՔԱՅԻՆ ԵՎ ԷՄՈՑԻՈՆԱԼ ԱՅԼ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ
1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․
Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանում |
1) |
F 98 |
Վարքային և էմոցիոնալ այլ խանգարումներ՝ սովորաբար մանկական և դեռահասային տարիքում սկսվող |
2) |
F 98.0 |
Ոչ օրգանական էնուրեզ (Անմիզապահություն անօրգանական բնույթի) |
3) |
F98.5 |
Կակազություն |
4) |
F 98.8 |
Այլ ճշտված հուզական խանգարումներ և սովորաբար մանկական և դեռահասային տարիքում սկսված վարքի խանգարումներ |
2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1–ի․
Ձև 1
1) |
Տարիքային խումբ |
Երեխա, դեռահաս, մեծահասակ |
2) |
Սեռ |
Արական, իգական |
3) |
Բարդություններ |
Առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ) |
4) |
Հիվանդության փուլը (նկարագրել) |
Կիրառելի չէ |
5) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները |
Արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում |
6) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը |
Պլանային |
7) |
Կիրառման շրջանակը |
Հոգեբույժ, կլինիկական հոգեբան, ընտանեկան բժիշկ, ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկ, մանկաբույժ, մանկական հոգեբույժ |
8) |
Գանգատներ |
Անմիզապահությունը բնորոշվում է գիշերվա կամ ցերեկվա ժամերին ակամամիզությամբ, որը երեխայի մտավոր տարիքին համապատասխանող վիճակին անհամապատասխան է, «անհարիր», ոչ նորմալ, սովորաբար արտահայտվում է 5-7 տարեկանում։ Այն կարող է բերել հուզական ապրումների կամ դրսևորվել ամոթի զգացմամբ, ինչը կարող է իր հերթին բերել սոցիալական և հոգեբանական հարմարվողականության խանգարումների։ Անմիզապահությունը կարող է նպաստել հուզական, վարքային և այլ հոգեկան առողջության խանգարումների ձևավորմանը կամ այդ խանգարումները կարող են դիտվել միաժամանակ։ Դեպքերի մեծամասնությունը կրում են անցողիկ բնույթ կամ դիտվում է տևական ախտադադար, սակայն որոշ դեպքերում այն կարող է ունենալ քրոնիկ ընթացք և դիտվել դեռահասության և հասուն անձանց շրջանում։ Այն կարող է սկսվել ինքնաբուխ և ավարտվել նույնպես ինքնաբուխ, ինչպես նաև կարող է առաջանալ հոգետրավմատիկ իրադարձությունից հետո։ Կակազության դեպքում դիտվում է խաթարված խոսելաձև, որը բնորոշվում է հնչյունների կամ վանկի, կամ բառի հաճախակի կրկնությամբ, երկարացված արտաբերմամբ, կամ խոսելու նկատմամբ անվստահության, անվճռականության հետևանքով հաճախ երկարատև «կանգառում», որը ճեղքվածք է առաջացնում խոսքի պարբերականության մեջ։ Այն սովորաբար կրում է անցողիկ բնույթ, սակայն որոշ դեպքերում կարող է ունենալ տևական ընթացք և դիտվի հասուն տարիքում։ Կակազությունը կարող է դրսևորվել հոգետրավմատիկ իրադարձությունից հետո և կարող է բերել սոցիալական և հոգեբանական հարմարվողականության խանգարմանը։ Առանձին խանգարումների դեպքում կարող են դիտվել՝ եղունգները կրծոտելը, քիթը փորելը, մատը ծծելը, ձեռնաշարժությամբ զբաղվելը։ |
9) |
Անամնեզ |
Անհրաժեշտ է բացառել նյարդաբանական, սոմատիկ և այլ հիվանդությունների առկայությունը, որը կբերի անմիզապահության կամ կակազության։ Կարևոր է հաշվի առնել անամնեզում փսիխոտրավմատիկ գործոնի առկայությունը և դրա կապը ախտանիշների հետ։ |
10) |
Զննման արդյունք/Ցուցում |
ա. Անմիզապահության առկայություն, որը դիտվում է 5 տարեկանից հետո։ Եթե էնուրեզը զուգորդվում է հուզական կամ վարքի այլ խանգարումներով, սովորաբար այն սահմանում է առաջնակի ախտորոշումը, եթե անմիզապահությունը դիտվում է շաբաթը մի քանի անգամ, կամ եթե մյուս ախտանիշներն ինչ-որ ձևով ժամանակավոր կապ ունեն անմիզապահության հետ։ Այն երբեմն զուգորդվում է անկղապահությամբ, այդ դեպքում ախտորոշվում է անկղապահությունը։ բ. Պետք է բացառել նյարդաբանական, GHEA ինչպես նաև բորբոքային հիվանդությունները։ գ. Կակազությունը ախտորոշվում է այն դեպքում, երբ արտահայտված է, նկատելի և խանգարում է խոսքի արտաբերմանը։ Այն կարող է ուղեկցվել դեմքի մկանների կամ մարմնի այլ մասերի շարժումներով, որոնք համապատասխանում են կակազության ժամանակահատվածի հետ։ |
11) |
Հոսպիտալացման Ցուցում |
Հոսպիտալացման ցուցում կարող է հանդիսանալ արտահիվանդանոցային պայմաններում բուժման անարդյունավետությունը և հետազոտության անհնարինությունը արտահիվանդանոցային պայմաններում։ |
3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 2
Հ/հ |
Խորհրդատվության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
ԱԲ |
Բ | ||
1) |
Թերապևտ-գանգատների կապը սոմատիկ հիվանդության հետ բացառելու նպատակով |
1 |
2 |
2) |
Մանկաբույժ-մինչև 18 տարեկան երեխաների մոտ գանգատների կապը սոմատիկ հիվանդության հետ բացառելու նպատակով |
1 |
2 |
3) |
Նյարդաբան-գանգատների կապը նյարդաբանական հիվանդության հետ բացառելու նպատակով |
1 |
2 |
4) |
Ըստ անհրաժեշտության կարող են կազմակերպվել այլ բժիշկ մասնագետների կամ հարբժշկական մասնագետների խորհրդատվությունները։ |
1 |
2 |
4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։
5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 3
Լաբորատոր հետազոտություններ | ||||
Հ/Հ |
Անվանումը |
Տրամադրման քանակը |
Արդյունք | |
|
|
ԱԲ |
Բ |
|
1) |
Արյան ընդհանուր հետազոտություն |
1 |
2 |
Առանց ախտաբանական փոփոխությունների |
2) |
Արյան բիոքիմիական հետազոտություն | |||
3) |
Մեզի ընդհանուր հետազոտություն | |||
4) |
Արյան բիոքիմիական, էլեկտրոլիտային հաշվեկշռի, կլինիկական դրսևոման մեջ ներառված հորմոների որոշում |
1 |
2 |
Առանց ախտաբանական փոփոխությունների |
Գործիքային հետազոտություններ | ||||
5) |
Էլեկտրասրտագրություն (ԷՍԳ) |
1 |
2 |
Առանց ախտաբանական փոփոխությունների |
6) |
Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն (ՄՌՇ) |
1 |
2 |
Առանց ախտաբանական փոփոխությունների |
7) |
ՈՒլտրաձայնային հետազոտություն (ՈՒՁՀ) |
1 |
2 |
Առանց ախտաբանական փոփոխությունների |
6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։
7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)
Ձև 4
Հ/հ |
Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում |
Անվանում (ջեներիկ) |
Չափման միավոր |
Միջինացված ցուցանիշ՝ տրամադրման հաճախա-կանություն |
Միջին օրական չափա-քանակ |
Բուժման կուրսի միջին չափա-քանակ |
Օրերի քանակ |
1) |
Դեսմոպրեսին (դեսմոպրեսինի ացետատ) դեղահատեր 0,1մգ; 0,2մգ |
Դեսմոպրեսին (դեսմոպրեսինի ացետատ) դեղահատեր 0,1մգ; 0,2մգ |
Հաբ |
_ |
0,2-1,2 մգ |
- |
- |
2) |
Ֆլուվօքսամին (ֆլուվօքսամինի մալեատ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ; 100մգ |
Ֆլուվօքսամին (ֆլուվօքսամինի մալեատ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ; 100մգ |
Հաբ |
_ |
100- 200 մգ |
- |
- |
3) |
Ցիտալոպրամ դեղահատեր 20մգ |
Ցիտալոպրամ դեղահատեր 20մգ |
Հաբ |
10-20 մգ |
- |
- | |
4) |
Ցիտալոպրամ (ցիտալոպրամի հիդրոքլորիդ) կաթիլներ ներքին ընդունման (լուծույթ) 40մգ/մլ |
Ցիտալոպրամ (ցիտալոպրամի հիդրոքլորիդ) կաթիլներ ներքին ընդունման (լուծույթ) 40մգ/մլ |
կաթիլ |
_ |
10-20 մգ |
- |
- |
5) |
Էսցիտալոպրամ (էսցիտալոպրամի օքսալատ) դեղահատեր թաղանթապատ 10մգ; 20մգ |
Էսցիտալոպրամ (էսցիտալոպրամի օքսալատ) դեղահատեր թաղանթապատ 10մգ; 20մգ |
Հաբ |
_ |
10-20մգ |
- |
- |
6) |
Սերտրալին (սերտրալինի հիդրոքլորիդ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ |
Սերտրալին (սերտրալինի հիդրոքլորիդ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ |
Հաբ |
_ |
50-200 մգ |
- |
- |
8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում`
1) Նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:
2) Տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնվի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։
Ձև 5
Հ/հ |
Բժշկական ծառայության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
ԱԲ |
Բ | ||
1) |
Կոգնիտիվ-վարքային հոգեթերապիա |
1 |
1 |
2) |
Լիդքոմբ ծրագիր |
1 |
1 |
3) |
Ընտանեկան հոգեթերապիա |
1 |
1 |
4) |
Ռելաքսացիոն հոգեթերապիա |
1 |
1 |
10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ
1. Հիվանդությունների միջազգային դասակարգում-10: Երևան 2001,
2. Հոգեկան և վարքագծային խանգարումների ՀՄԴ-10 դասակարգում, Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն I Ժնև I 1992 թ., Բոլանդ Ռ, Վերդիում ՄԼ, Կապլան, Սադոկի հոգեբուժության համառոտագիր. 13-րդ հրատ. Վոլտերս Կլուվեր, 2021 թ. (The lCD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders, World Health Organization I Geneva I 1992 .Boland R, Verduin ML. Kaplan & Sadock's Synopsis of Psychiatry. 13 th ed. Wolters Kluwer; 2021,
3. Stahl S. Stahl’s Essential Psychopharmacology. Prescriber’s Guide. 7 th ed. Cambridge University Press; 2021),
4. Բելառուսի Հանրապետության Առողջապահության նախարարության «Բժշկական օգնություն ցուցաբերել վարքագծային և հուզական խանգարումներ ունեցող հիվանդներին, որոնք սովորաբար սկսվում են մանկությունից և պատանեկությունից (մեծահասակներ և երեխաներ)» Բելառուսի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 11/08/2022թ. («Оказание медицинской помощи пациентам с поведенческими и эмоциональными расстройствами, обычно начинающимися в детском и подростковом возрасте (взрослое и детское население)» Министерства здравоохранения Республики Беларусь 08.11.2022):
Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 26 հունվարի 2024 թվական: