Գլխավոր տեղեկություն
Номер
N 29-Ն
Տիպ
Հրաման
Тип
Исходный акт (05.02.2024-по сей день)
Статус
Գործում է
Первоисточник
Միասնական կայք 2024.01.22-2024.02.04 Պաշտոնական հրապարակման օրը 26.01.2024
Принят
Առողջապահության նախարար
Дата принятия
11.01.2024
Подписан
Առողջապահության նախարար
Дата подписания
11.01.2024
Дата вступления в силу
05.02.2024

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

 

11 հունվար 2024 թ.

N 29-Ն

 

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

 

ՄԱՆԿԱԿԱՆ ԵՎ ԴԵՌԱՀԱՍԱՅԻՆ ՏԱՐԻՔՈՒՄ ՍԿՍՎՈՂ ՎԱՐՔԱՅԻՆ ԵՎ ԷՄՈՑԻՈՆԱԼ ԱՅԼ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը՝

 

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝

 

1․ Հաստատել մանկական և դեռահասային տարիքում սկսվող վարքային և էմոցիոնալ այլ խանգարումներով պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն Հավելվածի։

2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

 

 

Ա. ԱվանեսՅԱՆ

 

 

Հավելված

ՀՀ առողջապահության նախարարի

2024 թվականի հունվար «11»-ի

N 29-Ն հրամանի

 

ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ

 

ՄԱՆԿԱԿԱՆ ԵՎ ԴԵՌԱՀԱՍԱՅԻՆ ՏԱՐԻՔՈՒՄ ՍԿՍՎՈՂ ՎԱՐՔԱՅԻՆ ԵՎ ԷՄՈՑԻՈՆԱԼ ԱՅԼ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ

 

1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․

 

Հ/Հ

Կոդը

Անվանում

1)

F 98

Վարքային և էմոցիոնալ այլ խանգարումներ՝ սովորաբար մանկական և դեռահասային տարիքում սկսվող

2)

F 98.0

Ոչ օրգանական էնուրեզ (Անմիզապահություն անօրգանական բնույթի)

3)

F98.5

Կակազություն

4)

F 98.8

Այլ ճշտված հուզական խանգարումներ և սովորաբար մանկական և դեռահասային տարիքում սկսված վարքի խանգարումներ

 

2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1–ի․

 

Ձև 1

 

1)

Տարիքային խումբ

Երեխա, դեռահաս, մեծահասակ

2)

Սեռ

Արական, իգական

3)

Բարդություններ

Առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ)

4)

Հիվանդության փուլը (նկարագրել)

Կիրառելի չէ

5)

Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները

Արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում

6)

Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը

Պլանային

7)

Կիրառման շրջանակը

Հոգեբույժ, կլինիկական հոգեբան, ընտանեկան բժիշկ, ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկ, մանկաբույժ, մանկական հոգեբույժ

8)

Գանգատներ

Անմիզապահությունը բնորոշվում է գիշերվա կամ ցերեկվա ժամերին ակամամիզությամբ, որը երեխայի մտավոր տարիքին համապատասխանող վիճակին անհամապատասխան է, «անհարիր», ոչ նորմալ, սովորաբար արտահայտվում է 5-7 տարեկանում։ Այն կարող է բերել հուզական ապրումների կամ դրսևորվել ամոթի զգացմամբ, ինչը կարող է իր հերթին բերել սոցիալական և հոգեբանական հարմարվողականության խանգարումների։

Անմիզապահությունը կարող է նպաստել հուզական, վարքային և այլ հոգեկան առողջության խանգարումների ձևավորմանը կամ այդ խանգարումները կարող են դիտվել միաժամանակ։

Դեպքերի մեծամասնությունը կրում են անցողիկ բնույթ կամ դիտվում է տևական ախտադադար, սակայն որոշ դեպքերում այն կարող է ունենալ քրոնիկ ընթացք և դիտվել դեռահասության և հասուն անձանց շրջանում։ Այն կարող է սկսվել ինքնաբուխ և ավարտվել նույնպես ինքնաբուխ, ինչպես նաև կարող է առաջանալ հոգետրավմատիկ իրադարձությունից հետո։

Կակազության դեպքում դիտվում է խաթարված խոսելաձև, որը բնորոշվում է հնչյունների կամ վանկի, կամ բառի հաճախակի կրկնությամբ, երկարացված արտաբերմամբ, կամ խոսելու նկատմամբ անվստահության, անվճռականության հետևանքով հաճախ երկարատև «կանգառում», որը ճեղքվածք է առաջացնում խոսքի պարբերականության մեջ։ Այն սովորաբար կրում է անցողիկ բնույթ, սակայն որոշ դեպքերում կարող է ունենալ տևական ընթացք և դիտվի հասուն տարիքում։

Կակազությունը կարող է դրսևորվել հոգետրավմատիկ իրադարձությունից հետո և կարող է բերել սոցիալական և հոգեբանական հարմարվողականության խանգարմանը։

Առանձին խանգարումների դեպքում կարող են դիտվել՝ եղունգները կրծոտելը, քիթը փորելը, մատը ծծելը, ձեռնաշարժությամբ զբաղվելը։

9)

Անամնեզ

Անհրաժեշտ է բացառել նյարդաբանական, սոմատիկ և այլ հիվանդությունների առկայությունը, որը կբերի անմիզապահության կամ կակազության։

Կարևոր է հաշվի առնել անամնեզում փսիխոտրավմատիկ գործոնի առկայությունը և դրա կապը ախտանիշների հետ։

10)

Զննման արդյունք/Ցուցում

ա. Անմիզապահության առկայություն, որը դիտվում է 5 տարեկանից հետո։ Եթե էնուրեզը զուգորդվում է հուզական կամ վարքի այլ խանգարումներով, սովորաբար այն սահմանում է առաջնակի ախտորոշումը, եթե անմիզապահությունը դիտվում է շաբաթը մի քանի անգամ, կամ եթե մյուս ախտանիշներն ինչ-որ ձևով ժամանակավոր կապ ունեն անմիզապահության հետ։ Այն երբեմն զուգորդվում է անկղապահությամբ, այդ դեպքում ախտորոշվում է անկղապահությունը։

բ. Պետք է բացառել նյարդաբանական, GHEA ինչպես նաև բորբոքային հիվանդությունները։

գ. Կակազությունը ախտորոշվում է այն դեպքում, երբ արտահայտված է, նկատելի և խանգարում է խոսքի արտաբերմանը։ Այն կարող է ուղեկցվել դեմքի մկանների կամ մարմնի այլ մասերի շարժումներով, որոնք համապատասխանում են կակազության ժամանակահատվածի հետ։

11)

Հոսպիտալացման Ցուցում

Հոսպիտալացման ցուցում կարող է հանդիսանալ արտահիվանդանոցային պայմաններում բուժման անարդյունավետությունը և հետազոտության անհնարինությունը արտահիվանդանոցային պայմաններում։

 

3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

 

Ձև 2

 

Հ/հ

Խորհրդատվության տեսակը

Տրամադրման քանակը

ԱԲ

Բ

1)

Թերապևտ-գանգատների կապը սոմատիկ հիվանդության հետ բացառելու նպատակով

1

2

2)

Մանկաբույժ-մինչև 18 տարեկան երեխաների մոտ գանգատների կապը սոմատիկ հիվանդության հետ բացառելու նպատակով

1

2

3)

Նյարդաբան-գանգատների կապը նյարդաբանական հիվանդության հետ բացառելու նպատակով

1

 2

4)

Ըստ անհրաժեշտության կարող են կազմակերպվել այլ բժիշկ մասնագետների կամ հարբժշկական մասնագետների խորհրդատվությունները։

1

2

 

4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։

 5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․

 

Ձև 3

 

Լաբորատոր հետազոտություններ

Հ/Հ

Անվանումը

Տրամադրման քանակը

Արդյունք

 

 

ԱԲ

Բ

 

1)

Արյան ընդհանուր հետազոտություն

1

2

Առանց ախտաբանական փոփոխությունների

2)

Արյան բիոքիմիական հետազոտություն

3)

Մեզի ընդհանուր հետազոտություն

4)

Արյան բիոքիմիական, էլեկտրոլիտային հաշվեկշռի, կլինիկական դրսևոման մեջ ներառված հորմոների որոշում

1

 2

Առանց ախտաբանական փոփոխությունների

 Գործիքային հետազոտություններ

5)

Էլեկտրասրտագրություն (ԷՍԳ)

1

2

Առանց ախտաբանական փոփոխությունների

6)

Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն (ՄՌՇ)

1

2

Առանց ախտաբանական փոփոխությունների

7)

ՈՒլտրաձայնային հետազոտություն (ՈՒՁՀ)

1

2

Առանց ախտաբանական փոփոխությունների

 

6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։

7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)

 

Ձև 4

 

 Հ/հ

Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում

Անվանում (ջեներիկ)

Չափման միավոր

Միջինացված ցուցանիշ՝ տրամադրման հաճախա-կանություն

Միջին օրական չափա-քանակ

Բուժման կուրսի միջին չափա-քանակ

Օրերի քանակ

1)

Դեսմոպրեսին (դեսմոպրեսինի ացետատ) դեղահատեր 0,1մգ; 0,2մգ

Դեսմոպրեսին (դեսմոպրեսինի ացետատ) դեղահատեր 0,1մգ; 0,2մգ

Հաբ

_

0,2-1,2 մգ

-

-

2)

Ֆլուվօքսամին (ֆլուվօքսամինի մալեատ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ; 100մգ

Ֆլուվօքսամին (ֆլուվօքսամինի մալեատ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ; 100մգ

Հաբ

_

100- 200 մգ

-

-

3)

Ցիտալոպրամ դեղահատեր 20մգ

Ցիտալոպրամ դեղահատեր 20մգ

Հաբ

 

10-20 մգ

 -

-

4)

Ցիտալոպրամ (ցիտալոպրամի հիդրոքլորիդ) կաթիլներ ներքին ընդունման (լուծույթ) 40մգ/մլ

Ցիտալոպրամ (ցիտալոպրամի հիդրոքլորիդ) կաթիլներ ներքին ընդունման (լուծույթ) 40մգ/մլ

կաթիլ

_

10-20 մգ

 -

-

5)

Էսցիտալոպրամ (էսցիտալոպրամի օքսալատ) դեղահատեր թաղանթապատ 10մգ; 20մգ

Էսցիտալոպրամ (էսցիտալոպրամի օքսալատ) դեղահատեր թաղանթապատ 10մգ; 20մգ

Հաբ

_

10-20մգ

-

-

6)

Սերտրալին (սերտրալինի հիդրոքլորիդ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ

Սերտրալին (սերտրալինի հիդրոքլորիդ) դեղահատեր թաղանթապատ 50մգ

Հաբ

_

50-200 մգ

-

-

 

8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում`

1) Նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:

2) Տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնվի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։

 

Ձև 5

 

Հ/հ

Բժշկական ծառայության տեսակը

Տրամադրման քանակը

ԱԲ

Բ

1)

Կոգնիտիվ-վարքային հոգեթերապիա

1

1

2)

Լիդքոմբ ծրագիր

1

1

3)

Ընտանեկան հոգեթերապիա

1

1

4)

Ռելաքսացիոն հոգեթերապիա

1

1

 

10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։

 

ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ

 

1. Հիվանդությունների միջազգային դասակարգում-10: Երևան 2001,

2. Հոգեկան և վարքագծային խանգարումների ՀՄԴ-10 դասակարգում, Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն I Ժնև I 1992 թ., Բոլանդ Ռ, Վերդիում ՄԼ, Կապլան, Սադոկի հոգեբուժության համառոտագիր. 13-րդ հրատ. Վոլտերս Կլուվեր, 2021 թ. (The lCD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders, World Health Organization I Geneva I 1992 .Boland R, Verduin ML. Kaplan & Sadock's Synopsis of Psychiatry. 13 th ed. Wolters Kluwer; 2021,

3. Stahl S. Stahl’s Essential Psychopharmacology. Prescriber’s Guide. 7 th ed. Cambridge University Press; 2021),

4. Բելառուսի Հանրապետության Առողջապահության նախարարության «Բժշկական օգնություն ցուցաբերել վարքագծային և հուզական խանգարումներ ունեցող հիվանդներին, որոնք սովորաբար սկսվում են մանկությունից և պատանեկությունից (մեծահասակներ և երեխաներ)» Բելառուսի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 11/08/2022թ. («Оказание медицинской помощи пациентам с поведенческими и эмоциональными расстройствами, обычно начинающимися в детском и подростковом возрасте (взрослое и детское население)» Министерства здравоохранения Республики Беларусь 08.11.2022):

 

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 26 հունվարի 2024 թվական: