100.0138.06.03.02

«Գրանցված է»
ՀՀ արդարադատության
նախարարության կողմից
16 մարտի 2002 թ.
Պետական գրանցման թիվ 10002053

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

6 մարտի 2002 թ. ք. Երևան

N 138

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

«ԱՂՄՈՒԿՆ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ, ԲՆԱԿԵԼԻ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՇԵՆՔԵՐՈՒՄ ԵՎ ԲՆԱԿԵԼԻ ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐՈՒՄ» N2-III-11.3 ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ՆՈՐՄԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետը՝

(նախաբանը խմբ. 14.11.17 N 52-Ն, 18.05.22 N 31-Ն)

Հրամայում եմ՝

1. Հաստատել «Աղմուկն աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում» N2-III-11.3 սանիտարական նորմերը (կցվում է):

2. (կետն ուժը կորցրել է 18.05.22 N 31-Ն)

Նախարար՝

Ա. Մկրտչյան

Հաստատված է ՀՀ առողջապահության նախարարության 2002 թ. մարտի 6-ի N 138 հրամանով

 

ԱՂՄՈՒԿՆ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ, ԲՆԱԿԵԼԻ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՇԵՆՔԵՐՈՒՄ ԵՎ ԲՆԱԿԵԼԻ ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐՈՒՄ
 
ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ՆՈՐՄԵՐ N2-III-11.3

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1.1. Սույն սանիտարական նորմերը սահմանում են աղմուկի դասակարգումը, նորմավորվող պարամետրերը և աղմուկի սահմանային թույլատրելի մակարդակներն աշխատատեղերում, բնակելի, հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում:

(1.1-ին կետը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն, խմբ. 17.10.22 N 69-Ն)

1.2. Սանիտարական նորմերը պարտադիր են Հայաստանի Հանրապետության բոլոր իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց համար:

1.3. Սանիտարական կանոնների պահանջների համապատասխանումը պետք է հաշվի առնվեն Ազգային ստանդարտներում և արտադրական օբյեկտներին, բնակելի, հասարակական շենքերին, տեխնոլոգիական, ճարտարագիտական, սանիտարատեխնիկական սարքավորումներին և մեքենաներին, տրանսպորտային միջոցներին, կենցաղային սարքերին ներկայացվող կառուցապատման, կառուցվածքային, տեխնոլոգիական սերտիֆիկացման և շահագործական պահանջները կանոնակարգող նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի մշակման ժամանակ:

1.4. (կետն ուժը կորցրել է 14.11.17 N 52-Ն)

2. ՏԵՐՄԻՆՆԵՐ ԵՎ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐ

2.1. Ձայնային ճնշում` ձայնային տատանումների հետևանքով (Պա) առաջացող օդի կամ գազի ճնշման փոփոխական բաղադրիչ:

(2.1-ին կետը խմբ. 06.05.17 N 19-Ն, 14.11.17 N 52-Ն)

2.2. Փոփոխական աղմուկի ձայնի համարժեք (ըստ էներգիայի) մակարդակ LԱհմժ. դԲԱ-մշտական լայնաշերտ աղմուկի ձայնի մակարդակ, որն ունի նույն միջին քառակուսային ձայնային ճնշում, ինչպես տվյալ փոփոխական աղմուկը որոշակի ժամանակահատվածում:

(2.2-րդ կետը փոփ. 16.10.13 N 62-Ն, 14.11.17 N 52-Ն)

2.3. Աղմուկի թույլատրելի մակարդակ` աղմուկի մակարդակ, որը մարդու մոտ չի առաջացնում զգալի անհանգստություն և աղմուկի նկատմամբ զգայուն ֆունկցիոնալ համակարգի վիճակի կամ անալիզատորների էական փոփոխություններ:

(2.3-րդ կետը խմբ. 14.11.17 N 52-Ն)

2.4. Ձայնի առավելագույն մակարդակ, ԼԱառ.դԲԱ. ձայնի մակարդակն է, որը համապատասխանում է չափիչ ուղղակի ցույց տվող գործիքի (աղմկաչափի) առավելագույն ցուցմունքին տեսողական հաշվարկի դեպքում կամ ձայնի մակարդակի արժեքը, որը գերազանցում է չափման ժամանակի 1%-ի ընթացքում ավտոմատ սարքով գրանցման դեպքում:

(2.4-րդ կետը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

2.5. Ընդհանուր աղմուկ՝ աղմուկ որոշակի իրավիճակում, որոշակի ժամանակում, որոշակի տեղում, որը սովորաբար կազմված է տարբեր աղբյուրներից առաջացած աղմուկից` ինչպես շարժական (տրանսպորտային հոսքերի, երկաթգծային, օդային, ջրային փոխադրամիջոցներից), այնպես էլ ստացիոնար (էներգետիկ և այլ սարքավորումներից, ինչպես նաև բնակելի և հասարակական շենքերում ինժեներատեխնիկական և այլ սարքավորումների):

(2.5-րդ կետը լրաց. 14.11.17 N 52-Ն)

2.6. Հայտնի աղբյուրի աղմուկ, հայտնի աղբյուրից առաջացած աղմուկ, որը հանդիսանում է ընդհանուր աղմուկի մի մաս:

(2.6-րդ կետը լրաց. 14.11.17 N 52-Ն)

2.7. Ֆոնային (մնացորդային) աղմուկ՝ ընդհանուր աղմուկի մաս, որը պահպանվում է մեկ կամ մի քանի հայտնի աղբյուրներից առաջացած աղմուկի անջատման դեպքում:

(2.7-րդ կետը լրաց. 14.11.17 N 52-Ն)

3. ՄԱՐԴՈՒ ՎՐԱ ԱԶԴՈՂ ԱՂՄՈՒԿԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ

(վերնագիրը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

3.1. Աղմուկի սպեկտրի բնույթից ելնելով առանձնացվում են՝

- 1 օկտավայից ավելի լայնքով անընդհատ սպեկտրով լայնաշերտ աղմուկ,

- տոնային աղմուկ, որի սպեկտրում առկա են արտահայտված տոներ: Գործնական նպատակների համար տոնային աղմուկի բնույթը սահմանվում է չափմամբ 1/3 օկտավային շերտագծերի հաճախականություններում, ճնշման մակարդակը մեկ շերտագծում հարևան շերտերի հանդեպ գերազանցումով ոչ պակաս, քան 10դԲ:

(3.1-ին կետը փոփ. 06.05.17 N 19-Ն, 14.11.17 N 52-Ն)

3.2. Ըստ ժամանակային բնութագրի աղմուկը առանձնացնում են՝

- հաստատուն աղմուկ, որի ձայնի մակարդակը 8 ժամվա աշխատանքային օրվա ընթացքում կամ բնակելի և հասարակական շենքերի սենքերում (տարածքներում) չափման ժամանակ, բնակելի զոնայում փոփոխվում է ժամանակի ընթացքում ոչ ավելի քան 5 դԲԱ, աղմկաչափի «Դանդաղ» ժամանակային բնութագրի չափումների ժամանակ,

- փոփոխական աղմուկ, որի մակարդակը 8 ժամվա աշխատանքային օրվա, աշխատանքի հերթափոխի կամ բնակելի և հասարակական շենքերի սենքերում չափման ժամանակ, բնակելի զոնայում փոփոխվում է ժամանակի ընթացքում 5 դԲԱ-ից ավելի աղմկաչափի «դանդաղ» ժամանակային բնութագրի չափումների ժամանակ:

(3.2-րդ կետը փոփ. 16.10.13 N 62-Ն)

3.3. Փոփոխական աղմուկը ստորաբաժանվում է՝

- ժամանակի ընթացքում տատանվող աղմուկ, որի ձայնի մակարդակը ժամանակի ընթացքում անընդհատ փոփոխվում է,

- ընդհատվող աղմուկ, որի ձայնի մակարդակն աստիճանաբար փոփոխվում է (5դԲԱ և ավելի), ընդ որում ընդմիջումների տևողությունը, որի ընթացքում մակարդակը մնում է մշտական, կազմում է 1վրկ և ավելի,

- իմպուլսային աղմուկ - կազմված մեկ կամ մի քանի ձայնային ազդանշաններից, յուրաքանչյուրը 1վրկ պակաս տևողությամբ, ընդ որում ձայնային մակարդակները չափված դԲԱ I և դԲԱ համապատասխան «իմպուլս» և «դանդաղ» ժամանակային բնութագրերով տարբերվում են ոչ պակաս, քան 7դԲ:

(3.3-րդ կետը փոփ. 16.10.13 N 62-Ն, 14.11.17 N 52-Ն)

4. ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ ԱՂՄՈՒԿԻ ՍԱՀՄԱՆԱՅԻՆ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԸ ԵՎ ՆՈՐՄԱՎՈՐՎՈՂ ՊԱՐԱՄԵՏՐԵՐԸ

4.1. Աշխատատեղերում հաստատուն աղմուկի բնութագիրն է հանդիսանում L=20Lg P/P₀ բանաձևով որոշվող, օկտավային շերտերում 31.5, 63, 125, 250, 500, 1000, 2000, 4000, 8000Հց միջին երկրաչափական հաճախականություններով (օկտավային շերտերում) P- ձայնային ճնշման մակարդակները դԲ-ով, որտեղ.

P- ձայնային ճնշման միջին քառակուսային մեծությունն է (Պա),

Pօ- ձայնային ճնշման սկզբնական արժեքը օդում հավասար է 2.10^-5 Պա:

(4.1-ին կետը փոփ. 16.10.13 N 62-Ն, 06.05.17 N 19-Ն, փոփ., լրաց. 14.11.17 N 52-Ն)

4.1.1.Աշխատատեղերում մշտական լայնաշերտ աղմուկի բնութագրման համար թույլատրվում է ընդունել LA=20Lg PA/P₀ բանաձևով որոշվող, աղմկաչափի «դանդաղ» ժամանակային բնութագրի վրա չափված դԲԱ-ով ձայնի մակարդակը, որտեղ.

PA - Պա, աղմկաչափի «Ա» ուղղումը հաշվի առած ձայնային ճնշման միջին քառակուսու մեծությունն է:

(4.1.1-ին կետը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

4.2.Աշխատավայրում փոփոխական աղմուկի բնութագիրն է հանդիսանում համարժեքային (ըստ էներգիայի) ձայնի մակարդակը դԲԱ-ով:

(4.2-րդ կետը փոփ. 16.10.13 N 62-Ն)

4.3 Աշխատանքային գործունեության լարվածությունը և ծանրությունը հաշվի առած ձայնի սահմանային թույլատրելի մակարդակները և ձայնի համարժեքային մակարդակները աշխատատեղերում բերված են աղյուսակ 1-ում:

Աղյուսակ 1

Լարվածության եվ ծանրության տարբեր կատեգորիաների աշխատանքային գործունեության աշխատատեղերում ձայնի սահմանային թույլատրելի մակարդակները եվ ձայնի սահմանային մակարդակները դԲԱ-ով

Աշխատանքային գործընթացի լարվածության կարգ	Աշխատանքային գործընթացի ծանրության կարգ
	թեթև ֆիզիկական ծանրաբեռն- վածություն	միջին ֆիզիկական ծանրաբեռն- վածություն	1 աստիճանի ծանր աշխատանքի	2 աստիճանի ծանր աշխատանքի	3 աստիճանի ծանր աշխատանքի
Թեթև աստիճանի լարվածություն	80	80	75	75	75
Միջին աստիճանի լարվածություն	70	70	65	65	65
Աշխատանքի 1 աստիճանի լարվածություն	60	60
Աշխատանքի 2 աստիճանի լարվածություն	50	50

Ծանոթություն.

● Տոնային և իմպուլսային աղմուկի համար ՍԹՄ 5դԲԱ-ով քիչ է աղյուսակ 1-ում նշված նշանակություններից:

● Շինություններում օդի լավորակման օդափոխության և օդային ջեռուցման հարմարանքներից առաջացող աղմուկի համար 5դԲԱ ցածր շինություններում աղմուկի փաստացի մակարդակից (չափված կամ հաշվարկված), եթե այն չի գերազանցում աղյուսակ 1-ի մեծությունները (տոնային և իմպուլսային աղմուկի ուղղումն այս դեպքում հաշվի չի առնվում), հակառակ դեպքում՝ 5դԲԱ ցածր աղյուսակ 1-ում նշված մեծություններից:

● Լրացուցիչ ժամանակի ընթացքում տատանվող և ընդհատվող աղմուկի համար աղմուկի առավելագույն մակարդակը չպետք է գերազանցի 110դԲԱ, իսկ իմպուլսային աղմուկի համար՝ 125դԲԱ:

5. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ, ԲՆԱԿԵԼԻ, ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՇԵՆՔԵՐԻ ՍԵՆՔԵՐՈՒՄ ԱՂՄՈՒԿԻ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐ ԵՎ ՆՈՐՄԱՎՈՐՎՈՂ ՊԱՐԱՄԵՏՐԵՐ

5.1.Հաստատուն աղմուկի նորմավորվող պարամետրերն են՝ 31.5, 63, 125, 250, 1000, 2000, 4000, 8000 Հց միջին երկրաչափական հաճախականությունների օկտավային շերտերում ձայնային ճնշման մակարդակները: Կողմնորոշիչ գնահատման համար թույլատրվում է օգտագործել Լա, դԲԱ ձայնի մակարդակները:

(5.1-ին կետը փոփ. 16.10.13 N 62-Ն)

5.2. Փոփոխական աղմուկի նորմավորվող պարամետրերն են՝ համարժեքային (ըստ էներգիայի) Լա էվկ, դԲԱ ձայնի մակարդակները և ձայնի առավելագույն Լա_MaKC.դԲԱ մակարդակները:

Փոփոխական աղմուկի թույլատրելի մակարդակների համապատասխանության գնահատումը պետք է կատարվի միաժամանակ ըստ համարժեքային և առավելագույն ձայնի մակարդակների: Ցուցանիշներից մեկի գերազանցումը պետք է դիտվի որպես անհամապատասխանություն սույն սանիտարական նորմերին:

(5.2-րդ կետը փոփ. 16.10.13 N 62-Ն, 06.05.17 N 19-Ն)

5.3. Բնակելի տարածքում հասարակական և բնակելի շենքերի սենքերում թափանցող աղմուկի առավելագույն և համարժեք ձայնի մակարդակների, հաճախականությունների օկտավային շերտերի ձայնային ճնշման մակարդակների թույլատրելի նշանակությունները պետք է ընդունվի ըստ աղյուսակ 3-ի:

5.4 Աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում աղմուկի գործիքային չափման գործընթացն իրականացվում է համաձայն Հավելված 1-ի:

(5.4-րդ կետը լրաց. 16.10.13 N 62-Ն)

5.5. Ձայնավերարտադրող և ձայնաուժեղացուցիչ սարքերից առաջացած ձայնի թույլատրելի մակարդակները հանրային սննդի և զվարճանքի կազմակերպման որոշ օբյեկտներում և բաց հարթակներում բերված են աղյուսակ 4-ում: Աղյուսակում նշված կազմակերպություններում երաժշտություն հնչելու ժամանակ՝ դրանց անմիջապես հարող բնակելի և հասարակական շենքերում, բնակելի կառուցապատման տարածքներում ձայնի համարժեք LԱհամ և առավելագույն LԱառ մակարդակները պետք է համապատասխանեն սույն սանիտարական նորմերի աղյուսակ 3-ում բերված ցուցանիշներին:

(5.5-րդ կետը լրաց. 14.11.17 N 52-Ն)

Աղյուսակ 2

Ձայնային ճնշման սահմանային թույլատրելի մակարդակները, ձայնի մակարդակները եվ համարժեք մակարդակները աշխատատեղերի եվ աշխատանքային գործունեության հիմնական առավել բնորոշ տեսակների համար

N	Աշխատանքային գործունեության տեսակը, աշխատատեղ	Միջին երկրաբանական հաճախականություններով օկտավային շերտերում դԲ ձայնային ճնշման մակարդակներ									Ձայնի մակարդակներ և ձայնի համարժեք մակարդակներ ( դԲԱ)-ով
		31.5	63	125	250	500	1000	2000	4000	8000
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1.	Ստեղծագործական, գիտական գործունեություն, նախագծում, ծրագրավորում, դասավանդում և ուսուցում, բժշկական գործունեություն: Նախագծակոնստրուկտորային գրասենյակներում, հաշվիչ մեքենաների-ծրագրավորողների, տեսական աշխատանքների և տվյալների վերամշակման լաբորատորիաներում բուժկետերի հիվանդների ընդունման սենյակներում	86	71	61	54	49	45	42	40	38	50
2.	Կենտրոնացում պահանջող բարձրորակավորման աշխատանք, ադմինիստրատիվ ղեկավար գործունեություն, լաբորատորիաներում չափիչ և անալիտիկ աշխատանքներ, աշխատատեղեր արտադրամասի կառավարման ապարատի շինություններում, գրասենյակների աշխատանքային սենյակներում, լաբորատորիայում	93	79	70	68	58	55	52	52	49	60
3.	Աշխատանք, որը կատարվում է հաճախակի ստացվող ցուցումներով և ձայնային ազդանշաններով, մշտական լսողական վերահսկողություն պահանջող աշխատանք հրահանգով, ըստ ճշգրիտ գրաֆիկի օպերատորային աշխատանք, դիսպետչերական աշխատանք: Աշխատատեղեր դիսպետչերական ծառայության սենքերում, հեռախոսով խոսակցական կապով դիտարկման և հեռավահանակային կառավարման կաբինետներում և սենքերում, մեքենագրական գրասենյակներում, ճշգրիտ հավաքման տեղամասերում, հեռախոսային և հեռագրային կայաններում, վարպետների տեղամասերում, հաշվիչ մեքենաների տեղեկատվության մշակման դահլիճներում	96	83	74	68	63	60	57	55	54	65
4.	Աշխատանք,որը պահանջում է կենտրոնացում, արտադրական ցիկլերի դիտարկման և հեռավահանակային գործընթացների ղեկավարման ավելացված պահանջներով աշխատանք, առանց խոսակցակառավարման աշխատասենյակներում վահանակով աշխատատեղեր, աղմուկ առաջացնող սարքավորումներով լաբորատորիասենյակներում, հաշվիչ մեքենաների աղմուկ առաջացնող սենյակներում, ագրեգատների տեղադրման շենքերում	103	91	83	77	73	70	68	66	64	75
5.	Բոլոր տեսակի աշխատանքների կատարում (բացառությամբ 1-4 կետերում թվարկածից և նրանց համանման) արտադրական սենքերի և կազմակերպությունների տարածքների մշտական աշխատատեղերում	107	95	87	82	78	75	73	71	69	80
ԵՐԿԱԹԳԾԱՅԻՆ ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԻ ՇԱՐԺԻՉ ԿԱԶՄԸ
6.	Աշխատատեղեր ջերմաքարշի, էլեկտրաքարշի, մետրոյի գնացքների, դիզելագնացքների մեքենավարների խցիկներում	107	95	87	82	78	75	73	71	69	80
7.	Աշխատատեղեր ճեպընթաց և քաղաքամերձ էլեկտրագնացքների մեքենավարների խցիկներում	103	91	83	77	73	70	68	66	64	75
8.	Սենքեր հեռընթաց գնացքների վագոնների անձնակազմի համար, ռեֆրեժերատորային էլեկտրակայանների վագոնների ծառայողական սենքեր, փոստային և ուղեբեռային բաժանմունքի հանգստի սենքեր	93	79	70	63	58	55	52	50	49	50
9.	Ուղեբեռային և փոստային վագոնների, վագոն ռեստորանների ծառայողական սենքեր	100	87	79	72	68	65	63	61	59	70
ԱՎՏՈԲՈՒՍՆԵՐ, ԲԵՌՆԱՏԱՐ, ՄԱՐԴԱՏԱՐ ԵՎ ՀԱՏՈՒԿ ԱՎՏՈՄԵՔԵՆԱՆԵՐ
10.	Բեռնատար ավտոմեքենաների վարորդների և սպասարկող անձնակազմի աշխատատեղեր	100	87	79	72	68	65	63	61	59	70
11.	Ավտոբուսների մարդատար ավտոմեքենաների վարորդների և ուղևորների սպասարկող անձնակազմի աշխատատեղեր	93	79	70	63	58	55	52	50	49	60
ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՄԵՔԵՆԱՆԵՐ ԵՎ ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐ ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՇԻՆԱՐԱՐԱԿԱՆ, ՀՈՂԱԲԱՐԵԼԱԾՔԱՆ ԵՎ ԱՅԼ ՀԱՄԱՆՄԱՆ ՄԵՔԵՆԱՆԵՐ
12.	Տրակտորների,ինքնագնաց ամրաշրջանակների, կցումային և կախովի գյուղատնտեսական մեքենաներ, ճանապարհաշինարարական և այլ համանման մեքենաների վարորդների և սպասարկող անձնակազմի աշխատատեղեր	107	95	87	82	78	75	73	71	64	80
ՄԱՐԴԱՏԱՐ ԵՎ ԲԵՌՆԱՏԱՐ ԻՆՔՆԱԹԻՌՆԵՐ ԵՎ ՈՒՂՂԱԹԻՌՆԵՐ
13.	Աշխատատեղեր ինքնաթիռների և ուղղաթիռների սրահներում և խցիկներում՝ թույլատրելի օպտիմալ	107 96	95 83	87 74	82 68	78 63	75 60	73 57	71 55	69 54	80 65

(աղյուսակը լրաց. 17.10.22 N 69-Ն)

Ծանոթություն.
Թույլատրվում է այլ իրավական ակտերում սահմանել ավելի խիստ նորմեր տարբեր տիպի աշխատանքային գործունեության համար հաշվի առնելով աշխատանքի լարվածությունը և ծանրությունը, աղյուսակ 1-ին համապատասխան:

Աղյուսակ 3

ԹԱՓԱՆՑՈՂ  ԱՂՄՈՒԿԻ ՁԱՅՆԱՅԻՆ ՃՆՇՄԱՆ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐ, ՁԱՅՆԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐ, ՀԱՄԱՐԺԵՔ ԵՎ ԱՌԱՎԵԼԱԳՈՒՅՆ ՁԱՅՆԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԸ ԲՆԱԿԵԼԻ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՇԵՆՔԵՐԻ ՍԵՆՔԵՐՈՒՄ ԵՎ ԲՆԱԿԵԼԻ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ

N	Սենքերի և տարածքների նշանակությունը	Օրվա ժամանակը (ժամ)	Ձայնային ճնշման մակարդակը դԲ օկտավային շերտերում միջին երկրաչափական հաճախականություններով, Հց									Ձայնի մակար- դակները Լա և ձայնի համարժեք մակար- դակները LԱհմժ դԲԱ	Ձայնի առավե- լագույն մակար- դակները դԲԱ
			31.5	63	125	250	500	1000	2000	4000	8000
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
1.	Առողջարանների և հիվանդանոցների հիվանդասենյակներ, հիվանդանոցների վիրահատարաններ	700 -2300 2300-700	76 69	59 51	48 39	40 31	34 24	30 20	27 17	25 14	23 13	35 25	50 40
2.	Պոլիկլինիկաների, ամբուլատորիաների, դիսպանսերների հիվանդանոցների և առողջարանների բժիշկների կաբինետներ		76	59	48	40	34	30	27	25	23	35	50
3.	Դասասենյակներ, ուսումնական սենյակներ, ուսուցչանոցներ, ուսումնական հաստատությունների և դպրոցների լսարաններ, կոնֆերենց դահլիճներ, գրադարանների ընթերցասրահներ		79	63	52	45	39	35	32	30	28	40	55
4.	Բնակարանների սենյակներ, հանգստյան տների, պանսիոնատների, ծերերի և հաշմանդամների տուն-ինտերնատներ, բնակելի տարածքներ, մանկապարտեզների և դպրոց-ինտերնատների, ննջասենյակներ	700 -2300 2300-700	79 72	63 55	52 44	45 35	39 29	35 35	32 32	30 20	28 18	40 30	55 45
5.	Հանրակացարանի բնակելի սենյակներ և հյուրանոցի համարներ	700 -2300 2300-700	83 76	67 59	57 48	49 40	44 34	40 30	37 27	35 25	33 23	45 35	60 50
6.	Սրճարանների, ռեստորանների, ճաշարանների սրահներ		90	75	66	59	54	50	47	45	44	55	70
7.	Խանութների առևտրի սրահներ, օդանավակայանների և կայարանների սպասասրահներ, կենցաղային սպասարկման կազմակերպությունների ընդունման կետեր		93	79	70	63	59	55	53	54	49	60	75
8.	Առողջարանների և հիվանդանոցների շենքերին անմիջապես հարող տարածքներ	700 -2300 2300-700	83 76	67 59	57 48	49 40	44 34	40 30	37 27	35 25	33 23	45 35	60 50
9.	Բնակելի շենքերին, պոլիկլինիկաների, ամբուլատորիաների, դիսպանսերների, հանգստյան տների, պանսիոնատների, ծերերի և հաշմանդամների համար տուն-ինտերնատների, մանկապարտեզների, դպրոցների և ուսումնական այլ հաստատությունների, գրադարանների շենքերին անմիջապես հարող տարածքներ	700 -2300 2300-700	90 83	75 67	66 57	59 49	54 44	50 40	47 37	45 35	44 33	55 45	70 60
10.	Հյուրանոցներին, հանրակացարաններին անմիջապես հարող տարածքներ	700 -2300 2300-700	93 86	79 71	70 61	63 54	59 49	55 45	53 42	51 40	49 39	60 50	75 65
11.	Առողջարանների և հիվանդանոցների տարածքում հանգստյան հրապարակներ		76	59	48	40	34	30	27	25	23	35	50
12.	Միկրոշրջանների և բնակելի շենքների խմբերի, հանգստյան տների պանսիոնատների, ծերերի և հաշմանդամների տուն-ինտերնատների տարածքում հանգստյան հրապարակներ, մանկապարտեզների, դպրոցների և այլ ուսումնական հաստատությունների հրապարակներ		83	67	57	49	44	40	37	35	33	45	60

(աղյուսակը փոփ. 06.05.17 N 19-Ն, 14.11.17 N 52-Ն)

Ծանոթություն.

1. Սենքերի արտաքին աղբյուրներից առաջացող աղմուկի թույլատրելի մակարդակները սահմանվում են սենքերում նորմատիվային օդափոխություն ապահովելու պայմանով (բնակելի սենքերի, հիվանդասենյակների, դասասենյակների համար` բաց օդանցքների, պատուհանների նեղ փեղկերի միջոցով):

2. Աղմուկից պաշտպանված տեսակների բնակելի շենքերի պարսպող կառուցվածքներից 2մ հեռավորության վրա, քաղաքային և շրջանային նշանակության հիմնական փողոցներին և երկաթուղային գծերին հարող հյուրանոցների և հանրակացարանների շենքերում, տարածքներում ավտոմոբիլային և երկաթուղային տրանսպորտից առաջացող աղմուկի համարժեք և առավելագույն մակարդակները դԲԱ-ով թույլատրվում է ընդունել աղյուսակ 3-ի 9 և 10 տողերում նշված մեծություններից 10 դԲԱ-ով ավելի (ուղղում =+10դԲԱ):

3. Սենքերում և շենքերին հարող տարածքներում օդի լավորակման, օդային ջեռուցման, օդափոխանակության և այլ ինժեներա-տեխնիկական սարքավորումներից առաջացող հաճախականությունների օկտավային շերտերում աղմուկային ճնշման մակարդակները դԲ-ով, աղմուկի մակարդակները և աղմուկի համարժեք մակարդակները դԲԱ-ով անհրաժեշտ է ընդունել աղյուսակ 3-ում նշվածներից 5դԲԱ-ով ցածր (ուղղում=5դԲԱ), (տոնային և իմպուլսային աղմուկի համար ուղղումը այս դեպքում պետք չէ):

4. Տոնային և իմպուլսային աղմուկի համար ուղղումը պետք է ընդունվի -5 ԴԲԱ:

Աղյուսակ 4

ՁԱՅՆԱՎԵՐԱՐՏԱԴՐՈՂ ԵՎ ՁԱՅՆԱՈՒԺԵՂԱՑՈՒՑԻՉ ՍԱՐՔԵՐԻՑ ԱՌԱՋԱՑԱԾ ՁԱՅՆԻ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԸ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՍՆՆԴԻ ԵՎ ԶՎԱՐՃԱՆՔԻ  ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ՈՐՈՇ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐՈՒՄ ԵՎ ԲԱՑ ՀԱՐԹԱԿՆԵՐՈՒՄ

Կազմակերպության անվանում Չափման վայր Ձայնի թույլատրելի մակարդակներ դԲԱ     LԱԷԿՎ ԼԱառ 1. Համերգային, թատրոնների, կինոթատրոնների և այլ դահլիճներ համերգի կամ ներկայացման ժամանակ: Ռադիո, հեռուստա և կինոստուդիաներ՝ հանդիսատեսի մասնակցությամբ համերգի կամ ներկայացման ժամանակ հանդիսատեսի համար նախատեսված պարտերի առաջին 5 շարքերի նստատեղերի մոտ 85 90 2. Պարելու համար նախատեսված դահլիճներ ձայնի աղբյուրից 2 մետր հեռավորության վրա 85 90 3. Ռեստորանների, սրճարանների, բարերի, հանրային սննդի այլ կազմակերպությունների (մերկապար, կարաոկե, դիսկոտեկ ակումբ և այլն) հաճախորդների սպասարկման տարածքներում, այդ թվում՝ բացօթյա ձայնի աղբյուրին ամենամոտ տեղակայված սեղանների մոտ 80 85 4. Բաց պարային հարթակներ այգիներում, հանգստի գոտիներում և այլն ձայնի աղբյուրից 2 մետր հեռավորության վրա 85 90 (աղյուսակը լրաց. 14.11.17 N 52-Ն, փոփ. 17.10.22 N 69-Ն)

Հավելված 1

ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ, ԲՆԱԿԵԼԻ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՇԵՆՔԵՐՈՒՄ ԵՎ ԲՆԱԿԵԼԻ ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐՈՒՄ ԱՂՄՈՒԿԻ ԳՈՐԾԻՔԱՅԻՆ ՉԱՓՈՒՄԸ

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Սույն հավելվածով (այսուհետ` Հավելված) կանոնակարգվում է աղմուկի գործիքային չափման կազմակերպման գործընթացը Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2002 թվականի մարտի 6-ի N 138 հրամանով հաստատված «Աղմուկն աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում» ՍՆ N 2III–11.3 սանիտարական նորմերի պահանջներին համապատասխան:

2. Սույն Հավելվածով կանոնակարգվում է աղմուկի գործիքային չափման կազմակերպման և իրականացման գործընթացը և արդյունքների ամփոփումը` ուղղման արժեքների օգտագործմամբ:

3. Աղմուկի չափիչ սարքերը ունենում են ստանդարտացման մարմնի կողմից տրված ստուգաչափման մասին հավաստող փաստաթուղթ, իսկ աղմուկի չափիչ սարքեր շահագործումը և պահպանումն իրականացվում է չափման յուրաքանչյուր սարքի տեխնիկական հրահանգին համապատասխան:

2. ԱՂՄՈՒԿԻ ՆՈՐՄԱՎՈՐՎՈՂ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉՆԵՐՆ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ, ԲՆԱԿԵԼԻ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՇԵՆՔԵՐՈՒՄ, ԲՆԱԿԵԼԻ ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐՈՒՄ

4. Աշխատատեղերում աղմուկի նորմավորվող չափորոշիչները համարվում են`

1) հաստատուն աղմուկի գնահատման համար.

ա. ձայնի մակարդակները, դԲԱ,

բ. ձայնային ճնշման մակարդակները 31,5-63-125-250-500-1000-2000-4000-8000 Հց միջին երկրաչափական հաճախականությունների օկտավային շերտերում.

2) փոփոխական աղմուկի գնահատման համար՝ ձայնի համարժեք մակարդակները, դԲԱհամ.:

(4-րդ կետը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

5. Բնակելի և հասարակական շենքերի սենքերում, բնակելի կառուցապատման տարածքներում, բացօթյա հրապարակներում և փակ հարմարեցված սենքերում փոփոխական աղմուկի գնահատումը դԲԱհամ. կատարվում է նաև ձայնի առավելագույն մակարդակներով, դԲԱառավ.:

3. ԱՂՄՈՒԿԻ ՉԱՓՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՈՒՄԸ

6. Աղմուկի մակարդակի գործիքային չափումներ կատարելիս անհրաժեշտ է պահպանել մի շարք ընդհանուր պահանջներ`

1) չափիչ սարքի ձայնի ընդունիչը (այսուհետ՝ միկրոֆոն) ուղղվում է դեպի աղմուկի աղբյուրը և հեռացված լինի չափում կատարողից ոչ պակաս, քան 0,5 մ.

2) չափման կետերում օդային արտահայտված հոսքերի առկայության դեպքում, եթե արագությունը գերազանցում է 5 մ/վրկ, աղմկաչափի միկրոֆոնը պաշտպանվում է հակահողմային սարքով:

7. Չափիչ սարքի ժամանակային բնութագրի փոխարկիչը դրվում է հետևյալ դիրքերում.

1) հաստատուն աղմուկի չափման ժամանակ` «դանդաղ» (S),

2) փոփոխական աղմուկի չափման ժամանակ` «արագ» (F),

3) իմպուլսային աղմուկի չափման ժամանակ` «իմպուլս» (I):

(7-րդ կետը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

8. Չափիչ սարքի հաճախականությունների բնութագրի փոխարկիչը դրվում է հետևյալ դիրքերում.

1) ձայնի ընդհանուր գումարային մակարդակի գնահատման համար` «A»,

2) ձայնային ճնշման ընդհանուր մակարդակի համար` «L»,

3) ձայնային ճնշման սպեկտրալ վերլուծության համար հաջորդաբար` 31.5-63-150-250-500-1000-2000-4000-8000 Հց օկտավային միջին երկրաչափական շերտերին համապատասխան:

9. Արտադրական սենքերում աղմուկի չափման կետերը ընտրվում են մշտական աշխատատեղերում, իսկ ոչ մշտական աշխատատեղերում (աշխատանքային գոտում և արտադրական տարածքում)` իրարից հավասարաչափ հեռացված 3-ից ոչ պակաս կետեր:

10. Աշխատատեղում աղմուկի չափումը կատարվում է աղմուկի աղբյուր հանդիսացող սարքերից ու սարքավորումներից 1 մ հեռավորության, սենքի սահմանափակող կառուցվածքներից 2 մ հեռավորության և հատակից 1,2–1,5 մ բարձրության վրա: Եթե սենքի մակերեսը փոքր է և չի բավարարում վերոհիշյալ չափման պայմանները, ապա աղմուկի չափումը կատարվում է սենքի կենտրոնում:

11. Չափման կետերը ընտրելուց հետո չափումը կատարվում է`

1) նմանատիպ սարքավորումներով տեղակայված արտադրական սենքում` 3-ից ոչ պակաս մշտական աշխատատեղում,

2) նմանատիպ սարքավորումների խմբերով տեղակայման դեպքում` յուրաքանչյուր խմբի կենտրոնում նախատեսված աշխատատեղում,

3) տարբեր տիպի սարքավորումներով տեղակայված արտադրական սենքում` 3-ից ոչ պակաս մշտական աշխատատեղերում:

12. Բնակելի սենքերում և հասարակական շենքերում աղմուկի չափման համար ընտրվում են սենքով հավասարաչափ տեղաբաշխված` սենքի սահմանափակող կառուցվածքներից 1 մ հեռավորության և հատակից 1,2–1,5 մ բարձրության վրա, 3-ից ոչ պակաս չափման կետ: Եթե սենքի մակերեսը փոքր է 20մ2 և չի բավարարում վերոհիշյալ չափման պայմաններին, ապա աղմուկի չափումը կատարվում է սենքի կենտրոնում՝ 1 կետում: Եթե աղմուկի աղբյուրը տեղակայված է շենքի ներսում, ապա չափումները կատարվում են դռները և պատուհանները փակած, իսկ եթե աղմուկի աղբյուրը տեղակայված է շենքից դուրս, ապա բնական օդափոխություն ապահովող կոնստրուկցիաները (պատուհան, դուռ և այլն) պետք է լինեն բաց:

Յուրաքանչյուր կետում աղմուկը չափվում է ոչ պակաս, քան 3 անգամ և չափման արդյունքներով որոշվում է ձայնային ճնշման օկտավային մակարդակների, համարժեք և առավելագույն մակարդակների միջին թվաբանականը:

Եթե աղմուկի աղբյուրը տեղակայված է շենքից դուրս, բայց ամրացված է շենքի արտաքին պատին, տանիքում՝ առաստաղին, սակայն աղմուկը սենք թափանցում է նաև առաստաղից, հատակից, հարակից և հանդիպակաց պատերից, ապա չափումները կատարվում են դռների, պատուհանների և փակ և բաց վիճակում: Գնահատման համար ընտրվում է չափման ընթացքում ստացված առավելագույն մակարդակը:

(12-րդ կետը խմբ. 14.11.17 N 52-Ն)

13. Բնակարաններում աղմուկի չափումների ժամանակ անջատվում է ռադիո և հեռուստատեսային ընդունիչները, հեռացվում են աղմկոտ ժամացույցները: Բացի չափումներ իրականացնող անձնակազմից, այլ մարդկանց ներկայությունը չափումների գործընթացին ցանկալի չէ: Եթե չափումների գործընթացին այլ անձանց ներկայությունը անհրաժեշտ է, ապա չափման գործընթացին կարող են մասնակցել 3-ից ոչ ավել անձ՝ պահպանելով բացարձակ լռություն:

(13-րդ կետը խմբ. 14.11.17 N 52-Ն)

14. Հանգստյան գոտիների և թաղամասերի, մանկական, նախադպրոցական և դպրոցական հիմնարկների հրապարակներում, առողջապահական կազմակերպությունների և հանգստյան տների տարածքներում աղմուկի մակարդակի չափումները կատարվում են շենքի սահմանափակող կառուցվածքից 2 մ հեռավորության, հողի մակերևույթից 1,2-1,5 մ բարձրության վրա` 3-ից ոչ պակաս չափման կետում:

(14-րդ կետը խմբ. 14.11.17 N 52-Ն)

15. Եթե բնակելի շենքերում (բնակարանում) և/կամ կառուցապատման տարածքում հնարավոր չէ որոշել տեղակայված որ կազմակերպությունն է հանդիսանում աղմուկի տարածման աղբյուր, ապա անհրաժեշտ է քարտեզագրել աղմուկի հնարավոր բոլոր աղբյուրները և չափել առանձին-առանձին՝ պարզելով յուրաքանչյուր աղբյուրի ներդրումը:

(15-րդ կետը խմբ. 14.11.17 N 52-Ն)

16. Աղմկային քարտեզ ստանալու համար կազմվում է այդ ուղղություններով (աղմուկի աղբյուրից դեպի շենք և/կամ կառուցապատման տարածք) աղմուկի տարածման պատկերը` քառակուսի վանդակներով ցանցի տեսքով, ըստ որի ցանցի գծերի միջև եղած հեռավորությունը բնակելի շենքերի (բնակարանի) համար պետք է լինի 6-12 մ, կառուցապատման տարածքի համար` 50 մ-ից ոչ պակաս, իսկ ցանցի հանգույցները (հատման կետերը) կլինեն չափման համար ընտրված կետերը:

17. Բազմաբնակարան շենքերում աղմուկի չափումները կատարվում են շենքի առաջին, միջին և վերջին հարկերի` դեպի աղմուկի աղբյուրը կողմնորոշված բնակարաններում:

18. Ներքաղաքային (ներհամայնքային) մայրուղիներում և բանուկ խաչմերուկներում աղմուկի չափումը կատարվում է փոխադրամիջոցների առավելագույն հոսքի (պիկ) ժամերին: Մայրուղիներում աղմուկի չափման համար ընտրվում է մայթի լայնքի հեռավոր կետը, իսկ բանուկ խաչմերուկներում` բոլոր ուղղություններով նմանապես:

19. Յուրաքանչյուր հսկողական կետում հաստատուն աղմուկի չափումը կատարվում է աղմուկի աղբյուրի առավել ինտենսիվ աշխատանքի ժամանակ և չափման տևողությունը կազմում է 5 րոպեից ոչ պակաս (նպատակ ունենալով ընդգրկել աղմուկի աղբյուրը բնութագրող ազդեցության ողջ ընթացքը), իսկ փոփոխական աղմուկի չափումները կատարվում են սույն Հավելվածի 7-րդ կետի համաձայն:

(19-րդ կետը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

20. Յուրաքանչյուր հսկողական կետում աղմուկը չափվում է ոչ պակաս, քան 3 անգամ և չափման արդյունքներով որոշվում է ձայնային ճնշման օկտավային մակարդակների, համարժեք և առավելագույն մակարդակների միջին թվաբանականը:

4. ՉԱՓՄԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԱՄՓՈՓՈՒՄԸ

21. Բնակելի և հասարակական շենքերի սենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում աղմուկի գնահատման համար ֆոնային աղմուկը համարվում է կարևոր գործոն: Եթե աղմուկի և ֆոնային աղմուկի մակարդակների տարբերությունը մեծ է կամ հավասար 10 դԲ-ի (դԲԱ), ապա չափման արդյունքներին կատարվող ուղղումները հաշվի չեն առնվում, իսկ եթե փոքր է 10 դԲ-ից (դԲԱ), ապա չափման արդյունքներում պետք է մտցնել ուղղումներ` համաձայն 1-ին աղյուսակի:

22. Երբ ֆոնային աղմուկի մակարդակը բարձր է և չափված և ֆոնային մակարդակների միջև տարբերությունը փոքր է 3 դԲ-ից, ապա չափումը կատարվում է օրվա այն ժամերին, երբ ֆոնային աղմուկի մակարդակն առավել ցածր է:

(22-րդ կետը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

23. Աշխատատեղերում իմպուլսային և տոնային աղմուկի համար սահմանային թույլատրելի մակարդակները սահմանվում են «Աղմուկն աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում» ՍՆ N 2 III–11.3 սանիտարական նորմերի 2-րդ աղյուսակի 5-րդ կետով սահմանված սահմանային թույլատրելի համարժեք մակարդակից 5 դԲԱ-ով պակաս (ուղղում -5դԲ):

(23-րդ կետը փոփ. 06.05.17 N 19-Ն, 14.11.17 N 52-Ն)

24. Աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում աղմուկի չափման փաստացի մակարդակները համադրվում են «Աղմուկն աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում» ՍՆ N 2 III–11.3 սանիտարական նորմերի՝

1) աշխատատեղերում` 2-րդ աղյուսակին համապատասխան սահմանային թույլատրելի մակարդակների հետ,

2) բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում` 3-րդ աղյուսակին համապատասխան թույլատրելի մակարդակների հետ:

25. Չափման արդյունքներով կազմվում է արձանագրություն սահմանված կարգով:

Աղյուսակ 1

Աղմուկի` ձայնային ճնշման օկտավային մակարդակներին, ձայնի համարժեք և առավելագույն մակարդակներին կատարվող ուղղումները

Չափված և ֆոնային աղմուկի մակարդակների տարբերությունը, դԲ (դԲԱ)	3	4-5	6-9	10 և ավելի
Ուղղումը, դԲ (դԲԱ)	-3	-2	-1	0

(աղյուսակը փոփ. 14.11.17 N 52-Ն)

5. ՁԱՅՆԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԻ ՄԻՋԻՆ ԱՐԺԵՔԻ ՈՐՈՇՈՒՄԸ

26. Ձայնի մակարդակների միջին արժեքը որոշվում է միևնույն կետում առնվազն երեք չափումների արդյունքների հիման վրա: Եթե նույն կետում չափման արդյունքներն իրարից տարբերվում են ոչ ավելի, քան 7 դԲԱ-ով, ապա այն որոշվում է համաձայն (1) բանաձևի` որպես միջին թվաբանական, իսկ եթե դրանք իրարից տարբերվում են ավելի, քան 7 դԲԱ-ով` համաձայն (2) բանաձևի

Lմիջ = (L1 + L2+ L3 +....+ Ln), դԲԱ		(1)
Lմիջ = 101g(10 0.1L1 + 10 0.1L2 + 10 0.1L3 + ...+10 0.1Ln ) -10Lgn,	դԲԱ	(2),

որտեղ`

L1 + L2+ L3 +....+Lո	- չափված մակարդակներն են, դԲԱ
ո - չափումների թիվը:

27. Ձայնի մակարդակների միջին արժեքը` L<sub>միջ</sub>., հաշվարկելու համար չափված մակարդակները գումարվում են աղյուսակ 2-ի օգտագործմամբ, որից հանվում է աղյուսակ 3-ին համապատասխան որոշված 10lgn-ի արժեքն է, այդ դեպքում (2) բանաձևը ստանում է հետևյալ տեսքը`

Lմիջ.= Lգում.- 10Lgn

(3)

28. Չափված L₁ + L₂+ L₃.... L_ո մակարդակների` L<sub>գում.</sub>–ը ստանալու համար կատարվում է գումարում զույգերով` հետևյալ կերպ. L₁ և L₂ մակարդակների տարբերության միջոցով աղյուսակ 2-ից ընտրվում է դրան համապատասխան ΔL ուղղումը, այն ավելացվում է բարձր ցուցանիշ ունեցող մակարդակին, արդյունքում ստացվում է L_1,2= L₁ + ΔL:

1) L₃-ը որոշելու համար պետք է վարվել նույն կերպ. ստացված L_1,2 և L₃ մակարդակների տարբերության միջոցով աղյուսակ 2-ից ընտրվում է ΔL ուղղումը, այն ավելացվում է բարձր ցուցանիշ ունեցող մակարդակին և այդպես շարունակ, մինչև վերջնական արդյունք ստանալը: Վերջնական արդյունքը կլորացվում է մինչև ամբողջական թիվը:

2) Հավասար մակարդակների (L₁=L₂=L₃=...=L_ո) դեպքում L_գում.–ը հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով.

Lգում. = L + 10Lgn

(4)

29. Ձայնի գումարային մակարդակը L_գում. դԲԱ-ն հանդիսանում է համարժեք մակարդակ` L _համ. դԲԱ, որը համադրվում է «Աղմուկն աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում» ՍՆ N 2 III–11.3 սանիտարական նորմերով սահմանված ձայնի համարժեք մակարդակի հետ:

Աղյուսակ 2

ΔL ուղղման արժեքները` կախված գումարելի մակարդակների տարբերությունից

Գումարելի մակարդակների տարբերությունը, դԲԱ	0	1	2	3	4	5	6	7	8	10
ΔL ուղղման արժեքները գումարելի մակարդակներից առավելագույնին, դԲԱ	3	2,5	2,2	1,8	1,5	1,2	1	0,8	0,6	0,4

Աղյուսակ 3

10 Lgn-ի արժեքները` կախված մակարդակների թվից (ո-ից)

Մակարդակների թիվը, n	1	2	3	4	5	6	8	10	20	30	50	100
10 Lgn, դԲԱ	0	3	5	6	7	8	9	10	13	15	17	20

30. Ձայնի մակարդակների միջին արժեքի որոշման օրինակներից`

1) Օրինակ՝ Անհրաժեշտ է որոշել չափված L₁ = 84 դԲԱ, L₂ = 90 դԲԱ և L₃ = 92 դԲԱ ձայնի մակարդակների միջին արժեքը: Գումարելի մակարդակները համադրվում են զույգերով, որի համար L₁ և L₂ մակարդակների տարբերության միջոցով, որը կազմում է L₂-L₁ = 90 - 84 = 6 դԲԱ, դրան համապատասխան աղյուսակ 2-ից ընտրվում է ΔL=1 դԲԱ ուղղումը, այն ավելացվում է բարձր ցուցանիշ ունեցող մակարդակին` 90դԲԱ-ին և ստացվում է` L₂+ΔL= 90+1= 91 դԲԱ: Այնուհետև ստացված մակարդակը` 91 դԲԱ-ն համադրվում է մնացած մակարդակի` 92 դԲԱ-ի հետ: Դրանց տարբերությանը` 1 դԲԱ-ին, համապատասխանում է 2,5 դԲԱ հավելումը, այն ավելացվում է 92 դԲԱ-ին և ստացվում է` 92+2.5=94.5 դԲԱ կամ կլորացված` 95 դԲԱ:

2) Երեք մակարդակներին համապատասխան աղյուսակ 3-ից ընտրվում է 10 Lgn-ի արժեքը, որը հավասար է 5 դԲԱ-ի: Ստացվում է ձայնի մակարդակների միջին արժեքի վերջնական արդյունքը`

L_միջ = L_գում - 10 Lgn = 95 - 5 = 90 դԲԱ

3) Ստացված ձայնի միջին մակարդակը` 90 դԲԱ-ն, որը հանդիսանում է նաև ձայնի համարժեք մակարդակ, համադրվում է «Աղմուկն աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում» ՍՆ N 2 III–11.3 սանիտարական նորմերի 2-րդ աղյուսակով սահմանված ձայնի համարժեք մակարդակի` 80 դԲԱ-ի հետ և պարզվում է, որ այն գերազանցել է սահմանային թույլատրելի մակարդակը 10 դԲԱ-ով:

6. ՁԱՅՆԻ ՀԱՄԱՐԺԵՔ ԵՎ ԱՌԱՎԵԼԱԳՈՒՅՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԻ ՀԱՇՎԱՐԿՈՒՄԸ

31. Ձայնի համարժեք մակարդակը որոշվում է ինչպես հաշվարկային եղանակով, այնպես էլ, ազդեցության ժամանակից կախված, չափման արդյունքներին համապատասխան ուղղումներ տալու միջոցով:

32. Ձայնի համարժեք (ըստ էներգիայի) մակարդակը` համարվելով ոչ մշտական աղմուկի միաթիվ բնութագիր, ստացվում է փաստացի մակարդակների միջինացման արդյունքում` հաշվի առնելով յուրաքանչյուր մակարդակի ազդեցության ժամանակը և որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

		1
Lհամ	= 10Lg	___	(t1 • 10 0.1L1 + t2 • 10 0.1L2 + ••• + tn • 10 0.1Ln ),
		T

որտեղ`

L₁, L₂, … L_ո - համապատասխանաբար t₁, t₂…t_n ժամանակահատվածում ազդող մակարդակներն են, դԲ (դԲԱ),

T= t₁+ t₂+…+t_ո - աղմուկի ազդեցության ընդհանուր ժամանակը (վայրկյան, ժամ):

33. Ազդեցության տևողությունից կախված՝ ձայնի համարժեք մակարդակը հաշվարկվում է՝ չափման արդյունքներին տալով համապատասխան ուղղումներ 4-րդ աղյուսակին համապատասխան:

Աղյուսակ 4

Հերթափոխի ընթացքում աղմուկի ազդեցության տևողությունից կախված չափման արդյունքներին տրվող ուղղման արժեքները

Աղմուկի ազդեցության տևողությունը	ժամ-ով	8	7	6	5	4	3	2	1	0.5	15 րոպե	5 րոպե
	%-ով	100	88	75	62	60	38	25	12	6	3	1
Ուղղումը, դԲ (դԲԱ)		0	-0.6	-1.2	-2	-3	-4.2	-6	-9	-12	-15	-20

34. Ձայնի համարժեք մակարդակի, ինչպես նաև յուրաքանչյուր օկտավային գոտում ձայնային ճնշման մակարդակների հաշվարկները կատարվում են հետևյալ հաջորդականությամբ. յուրաքանչյուր մակարդակի ազդեցության տևողությունից կախված՝ աղյուսակ 4-ից ընտրվում է ուղղումը և ավելացվում չափման արդյունքին: Այնուհետև ստացված տվյալները ամփոփվում են վերը նշված` ձայնի մակարդակների միջին արժեքի որոշման, հաշվարկման եղանակով:

35. Ձայնի առավելագույն մակարդակը որոշվում է տեսողական հաշվարկով չափիչ սարքի (աղմկաչափի) ուղղակի ցույց տվող առավելագույն ցուցմունքին համապատասխան կամ ձայնի մակարդակի արժեքը, որը գերազանցում է չափման ժամանակի 1 %-ի ընթացքում ավտոմատ սարքով գրանցման դեպքում:

36. Ձայնի համարժեք մակարդակի հաշվարկման օրինակներից`

1) Օրինակ՝ Կազմակերպության արտադրական սենքում 8-ժամյա աշխատանքային հերթափոխում աղմուկի ազդեցության, համապատասխանաբար, 5, 2, և 1 ժամվա ընթացքում աղմուկի մակարդակները կազմել են 80, 86 և 94 դԲԱ:

Ըստ աղյուսակ 1-ի՝ այդ մակարդակներին համապատասխանում են –2, -6 և -9 դԲԱ ուղղումները: Կատարելով մակարդակներին համապատասխան ուղղումները, ստացվում է L₁ = 78, L₂ = 80 և L₃ = 85 դԲԱ:

2) Ստացված մակարդակները գումարվում են զույգերով: Դրա համար L₁ և L₂ մակարդակների տարբերության միջոցով, որը կազմում է L₂ - L₁ = 80 - 78 = 2 դԲԱ, սրան համապատասխան աղյուսակ 2-ից ընտրվում է ΔL = 2.2 դԲԱ ուղղումը և ավելացվում դրանցից բարձր ցուցանիշ ունեցողին, որի արդյունքում ստացվում է L₂ + ΔL = 80 + 2.2 = 82.2 դԲԱ: Նույն սկզբունքով որոշվում են L₃ և L₂ մակարդակների տարբերությունը` L<sub>3</sub>-L<sub>2</sub>= 85-82.2 = 2.8դԲԱ, սրան համապատասխան աղյուսակ 2-ից ընտրվում է ΔL = 1.8ԲԱ ուղղումը և ավելացվում բարձր ցուցանիշ ունեցող մակարդակին, որի արդյունքում` L₃ + ΔL = 85 + 1.8 = 86.8 դԲԱ: Ստացված 86.8-ը կլորացնելով, ստացվում է աղմուկի համարժեքային մակարդակը հավասար 87 դԲԱ-ի:

37. Աղմուկի համարժեքային մակարդակի` 87 դԲԱ-ի, «Աղմուկն աշխատատեղերում, բնակելի և հասարակական շենքերում և բնակելի կառուցապատման տարածքներում» ՍՆ N 2 III–11.3 սանիտարական նորմերի 2-րդ աղյուսակով սահմանված ձայնի համարժեք մակարդակի` 80 դԲԱ-ի հետ համադրման արդյունքում աղմուկի համարժեքային մակարդակը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի մակարդակը 7 դԲԱ-ով:

(հավելվածը լրաց. 16.10.13 N 62-Ն, փոփ. 06.05.17 N 19-Ն, փոփ., խմբ. 14.11.17 N 52-Ն)

(նորմերը փոփ., լրաց. 16.10.13 N 62-Ն, խմբ., փոփ. 06.05.17 N 19-Ն, փոփ., խմբ., լրաց. 14.11.17 N 52-Ն, 17.10.22 N 69-Ն)