«Գրանցված է»
ՀՀ արդարադատության
նախարարության կողմից
26 փետրվարի 2007 թ.
Պետական գրանցման թիվ 10007094

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
 
ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

6 փետրվարի 2007 թ. ք. Երևան

N 195-Ն

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

«ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑԻ ԵՎ ՆԱԽԱՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅԱՆ ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ» N 2-III-3.4.06-05 ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Համաձայն ՀՀ կառավարության 2004 թ. օգոստոսի 26-ի նիստի N 33 արձանագրային որոշման և «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 4-ի, «Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային ծառայությունը և դրա ենթակայության մարմինները վերակազմակերպելու և Հայաստանի Հանրապետության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրությունն ու կառուցվածքը հաստատելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 15.08.2002 թ. N 1316-Ն որոշմամբ հաստատված ՀՀ պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրության 7-րդ կետի «ե» ենթակետի՝ ելնելով բնակչության առողջության պահպանման շահերից՝ երեխաների օրգանիզմի վրա վնասակար գործոնների ազդեցությունը կանխելու և համապատասխան սանիտարական կանոններ սահմանելու նպատակով.

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝

Հաստատել «Հանրակրթական դպրոցի և նախամասնագիտական հաստատության դասագրքերի տպագրությանը ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ» N 2-III-3.4.06-05 սանիտարական կանոնները (կցվում է):

Նախարար՝

Ն. Դավիդյան

Հաստատված է՝ ՀՀ առողջապահության նախարարի 2007 թ. փետրվարի 6-ի N 195-Ն հրամանով

ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑԻ ԵՎ ՆԱԽԱՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ ԵՎ ՆՈՐՄԵՐ N 2-III-3.4.06-05

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1.1. Սույն սանիտարական կանոնները և նորմերը (այսուհետ՝ կանոններ) սահմանում են դասագրքերի, ուսումնական և գործնական պարապմունքների ձեռնարկների (այսուհետ՝ դասագիրք) քաշի, տպատառային ձևավորման, տպագրության որակի, ինչպես նաև դասագրքերի համար օգտագործվող տպագրանյութերի նկատմամբ պահանջները:

1.2. «Հանրակրթական դպրոցի և նախամասնագիտական կրթության դասագրքերին ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ» սանիտարական կանոնները և նորմերը նախատեսվում են հրատարակչական կամ հրատարակչական-տպագրական գործունեությամբ զբաղվող կազմակերպությունների համար և ուղղված են աշակերտների և սովորողների տեսողության օրգանների, հենաշարժական, սիրտ-անոթային համակարգերի հիվանդությունների կանխարգելմանը:

1.3. Սույն կանոնները տարածվում են միայն ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կողմից հաստատված և հրատարակված դասագրքերի վրա:

1.4. Սույն կանոնների կատարման պատասխանատվությունը դրվում է այն կազմակերպությունների վրա, որոնք զբաղված են հրատարակչական կամ հրատարակչական-տպագրական գործունեությամբ:

2. ՏԵՐՄԻՆՆԵՐ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄՆԵՐ

2.1. Պաշտոնապես թույլատրված դասագիրք - տվյալ առարկային վերաբերող ուսումնական նյութերի համակարգված շարադրմամբ, պաշտոնապես թույլատրված հրատարակություն:

2.2. Պաշտոնապես թույլատրված ուսումնական ձեռնարկ - դասագրքին լրացնող կամ մասնակի (լրիվ) փոխարինող ուսումնական հրատարակություն:

2.3. Գիրք-տետր - ուսումնական ձեռնարկ, որը պարունակում է անցած նյութի յուրացմանը նպաստող գործնական առաջադրանքներ և վարժություններ:

2.4. Ուսումնական գրականություն - ուսումնական ձեռնարկ, որը պարունակում է ուսումնական նյութի բաղադրիչները կազմող գրական-գեղարվեստական, պատմական և այլ գործեր, կամ դրանցից դրվագներ:

2.5. Համակցված հրատարակություն - ուսումնական հրատարակություն, որի տեքստի հետ ներառված են նաև ձայնագրություններ (ձայնասկավառակներ, ձայներիզներ) և տեսագրություններ (սլայդներ, տեսաերիզներ):

2.6. Դասագրքի էջ - շարված տեքստի և/կամ նկարի վերարտադրման համար հատկացված մակերես:

2.7. Տեքստի (հիմնական, լրացուցիչ, ընդգծված) տառատեսակային ձևավորումը որոշվում է հետևյալ չափորոշիչներով - գարնիտուր (լրակազմ), կեգել (տպատառի չափս), շրիֆտի (տպատառի), միջտողյան տարածություն, տողի երկարություն:

2.8. Հիմնական տեքստ - դասագրքի հիմնական բովանդակությունը ներկայացնող տեքստ:

2.9. Լրացուցիչ տեքստ - տեքստ (գործնական առաջադրանքներ, թեմային առնչվող հարցեր, աղյուսակներ, ծանոթագրություններ, հավելվածներ), որն ուղեկցում է հիմնական տեքստին:

2.10. Ընդգծված տեսք - աշակերտի ուշադրությունը գրավելու նպատակով, ընդհանուր տեքստի համար ընտրված շրիֆտի հետ համեմատած տեքստի որոշ հատվածների (արտահայտություն կամ առանձին բառեր, տառեր, նիշեր) տպագրական ձևավորման փոփոխություն:

2.11. Նկարատակի մակագրություն - պատկերի բառային բնութագիր (անվանում, բովանդակություն, պայմանական նշանների պարզաբանում և այլն):

2.12. Նեգատիվային տպատառ - սև կամ գունավոր ֆոնի վրա բաց տպատառ:

2.13. Տպատառերի խումբ - տպատառեր, որոնք բնութագրվում են իրենց գրաֆիկական կառուցվածքի միասնական բնույթով: Տպատառերը բաժանվում են 6 հիմնական խմբի: Յուրաքանչյուր խմբում տպատառերը բաժանվում են լրակազմերի:

2.14. Գարնիտուր (լրակազմ) - տպագրական տառերի լրակազմ՝ նիշերի պատկերի միասնական առանձնահատուկ ոճով, բայց տարբեր տառաչափով և գծագրումով:

2.15. Գարնիտուրի գծագրում - գարնիտուրի նիշերի մեկ լրակազմ, որի նիշերը տարբերվում են.

● նիշերի հագեցվածությամբ (բաց, կիսասև և սև տպատառ),

● նիշերի շեղությամբ (ուղիղ և շեղատառ տպատառ),

● նիշերի համամասնությամբ (նորմալ, նեղ և լայն տպատառ):

2.16. Կեգել - տպատառի չափս, որը չափվում է պունկտերով (կետաչափերով):

2.17. Տպատառարի ծավալ - մեկ կվադրատ (քառակուսի) երկարություն ունեցող տողում տեղավորվող նիշերի քանակ:

2.18. Միջտողային տարածություն (ինտերլինյաժ) - վերին տողի նիշերի ստորին էլեմենտների և ներքևի տողի նիշերի վերին էլեմենտների միջև եղած տարածություն, որը չափվում է կետերով:

2.19. Պունկտ (կետաչափ, կետ) - տպագրության չափման մեջ երկարության միավոր, որը հավասար է 0,376 մմ:

2.20. Կվադրատ (քառակուսի) - տպագրության չափման մեջ երկարության միավոր, որը հավասար է 48 կետի (18,04 մմ):

2.21. Բնութագրական էջեր - դասագրքում հաճախ հանդիպող էջեր` ձևավորված միատեսակ տառատեսակով և (կամ) պատկերներով:

2.22. Տպագրական նյութեր - նյութեր, որոնք օգտագործվում են դասագրքերի տպագրության համար (թուղթ, կազմարարական նյութեր - ստվարաթուղթ, կազմի թուղթ, կավճապատ թուղթ, ներկեր, ժապավեններ և այլն):

3. ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄԸ

3.1. Կախված առարկայի միաժամանակ ընթերցելու և յուրացնելու համար տրված առաջադրանքի բնույթից և տեղեկատվական նյութի ծավալից, ըստ ուսումնական առարկաների դասագրքերը ստորաբաժանվում են հետևյալ խմբերի.

● հումանիտար (այբբենարան, մայրենի լեզու, հասարակագիտություն, պատմություն, գրականություն, լեզվաբանություն - հայերեն և օտար լեզուներ, իրավագիտություն, ֆիզիկական կուլտուրա, աշխատանքի ուսուցում և այլն),

● մաթեմատիկական (մաթեմատիկա, հանրահաշիվ, երկրաչափություն, եռանկյունաչափություն, ինֆորմատիկա և այլն),

● բնագիտական (բնագիտություն, բնապահպանություն, աստղագիտություն, ֆիզիկա, քիմիա, աշխարհագրություն, կենսաբանություն և այլն),

● հատուկ՝ նախնական մասնագիտական ուսուցման համար (մեխանիկա, ռադիոէլեկտրոնիկա, էլեկտրատեխնիկա, քիմիական տեխնոլոգիա, գյուղատնտեսություն, բժշկություն, մանկավարժություն, երաժշտություն և այլն):

3.2. Կախված ուսումնական պրոցեսում դասագրքի գործառական նշանակությունից դասագրքերը ստորաբաժանվում են.

● դասագիրք,

● ուսումնական ձեռնարկ,

● գործնական, որոնց մեջ մտնում են նոր սերնդի հրատարակությունները (գիրք-տետր, աշխատանքային տետր, աշակերտների ինքնուրույն աշխատանքի գիրք և այլն):

3.3. Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության հանրակրթության պետական կրթակարգի և աշակերտների տարիքային խմբի, դասագրքերը նախատեսվում են.

● տարրական (I-IV դասարաններ) դպրոցի համար (I աստիճան),

● միջին (V-IX դասարաններ) դպրոցի համար (II աստիճան),

● ավագ (X-XII դասարաններ) դպրոցի համար (III աստիճան):

Նախնական մասնագիտական կրթության ուսումնական հրատարակությունները, ըստ տարիքային խմբերի, հարկավոր է դասել III աստիճանին:

4. ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.1.1. Չի թույլատրվում տպագրել դասագիրք, որն իր մեջ ներառում է երկու աստիճանի (տարիքային խմբի) ուսումնական նյութ:

Դասագիրքը պետք է իր մեջ ներառի նյութեր` հաշվարկված ոչ ավելի, քան.

● 1 տարվա ուսուցման՝ I դասարանի համար,

● 2 տարվա ուսուցման՝ II-IV դասարանների համար,

● 3 տարվա ուսուցման՝ VII-XII դասարանների համար:

4.1.2. Դասագրքերի նախընտրելի չափսերն են.

● I-IV դասարանների համար՝ 70x90/16 .... (1/16),

● V-XII դասարանների համար՝ 60x90/16, 84x108/32, 60x84/16

Տարբեր աշխատանքային տետրերի, ձեռնարկների համար թույլատրվում է 70x108/16 չափսը:

4.1.3. Դասագրքի քաշը չպետք է գերազանցի.

● I-IV դասարանցիների համար՝ 350 գրամը,

● V-VI դասարանցիների համար՝ 400 գրամը,

● VII-IX դասարանցիների համար՝ 500 գրամը,

● X-XII դասարանցիների համար՝ 600 գրամը,

I-IV դասարանների բոլոր այն դասագրքերի քաշը, որոնք նախատեսված են միայն դասարանում աշխատանքի համար *(1), չպետք է գերազանցի 500 գրամը:

Թույլատրվում է դասագրքերի քաշը ավելացնել 10 տոկոսից ոչ ավելի:

4.1.4. Դասագրքերը կարող են հրատարակվել փափուկ, ճկուն կամ պինդ կազմով: Կազմը պետք է լինի ամուր, պատրաստված այնպիսի նյութերից, որոնք վնասակար ազդեցություն չեն թողնում երեխաների առողջության վրա և քիչ են ենթարկվում աղտոտման:

4.1.5. Թղթե ծածկով դասագրքերի կազմերը պետք է պատվեն մամլված թաղանթով: Իսկ շապիկով դասագրքերը պետք է լաքապատված լինեն կամ պատվեն մամլված թաղանթով, բացառությամբ կավճապատ կամ հատուկ ծածկով, թղթե շապիկներից:

4.1.6. Չի թույլատրվում դասագրքի տպագրական մամուլները իրար միացնելու հետևյալ եղանակների կիրառումը, որոնք հանգեցնում են ընթերցման պայմանների վատթարացմանը՝

● մետաղալարով կար,

● առանց կարելու, սոսնձով ամրացումը:

4.1.7. Չի թույլատրվում տարրական դպրոցի դասագրքերը հրատարակել բարձր տպագրության եղանակով:

4.1.8 Դասագրքի բացված զույք էջերի միջև կռնակային լուսանցքը պետք է լինի 26 միլիմետրից ոչ պակաս, ընդ որում, յուրաքանչյուր կից էջի կռնակային լուսանցքը պետք է լինի 10 միլիմետրից ոչ պակաս: Թույլատրվում է էջերի լուսանցքների վրա, բացի կից էջի լուսանցքից, տեղադրել առաջադրանքների պայմանական նշանները, պատկերներ, ինչպես նաև տեքստ (50 տպատառից ոչ ավելի ծավալով), հիմնական շարվածքից 5 միլիմետրից ոչ պակաս հեռավորության վրա:

Էջի վերին, արտաքին և ստորին լուսանցքները, բացառությամբ պատկերներով լրացվածի, պետք է լինեն 10 միլիմետրից ոչ պակաս:

Բարձր արագությամբ, գազային չորացուցիչով «Վիգաֆ» տիպի օֆսեթային մեքենաներով տպագրության ժամանակ` թույլատրվում է փոքրացնել էջերի միջև կռնակային լուսանցքը մինչև 18 միլիմետր, իսկ մնացած լուսանցքներինը` մինչև 6 միլիմետր:

4.1.9. Սև ներկով դասագրքի տպագրության ժամանակ, տեքստի պատկերի տարրերի և թղթի օպտիկական խտությունների տարածությունը պետք է լինի 0,7-ից ոչ պակաս: Չի թույլատրվում տեքստը տպագրել ստվերագիծ ունեցող, ոչ ընթեռնելի («կտրատված») տպատառերով:

4.1.10. Չի թույլատրվում տեքստը տպագրել գունավոր, մուգ, ինչպես նաև բազմագույն պատկերներով, 0,3-ից բարձր օպտիկական խտությամբ ֆոնի վրա:

4.1.11. Չի թույլատրվում դասագրքերի տպագրության ժամանակ կիրառել նեղ գծագրումով տպատառեր` բացառությամբ վերնագրերի:

4.1.12. Տարրական դպրոցի դասագրքերում չի թույլատրվում կիրառել թեք առանցք ունեցող տպատառեր (օրինակ՝ «Թայմս» տիպի գծագրով տպատառեր):

4.1.13. Չի թույլատրվում դասագրքերի տպագրության ժամանակ կիրառել.

● նեգատիվային (շրջված) տպատառ և գունավոր ներկեր հիմնական և լրացուցիչ տեքստերի  համար,

● գունավոր ֆոնի վրա տպատառի թեքումներ և գունավոր ներկեր՝ տեքստի ընդգծման համար,

● գունավոր և մուգ ֆոն՝ աշխատանքային տետրերի գրելու համար նախատեսված մասերում,

● գունավոր ֆոնի վրա գունավոր ներկեր՝ պատկերը ակնառու դարձնելու համար (գրաֆիկ, գծագիր, աղյուսակ, դիագրամ և այլն),

● հիմնական և լրացուցիչ տեքստերի շարվածք երեք և ավելի սյուներով:

4.1.14. Տեքստերի առանձնացման համար, տարրական դպրոցի դասագրքերում թույլատրվում է կիրառել երեք գույնի ներկից ոչ ավելի, միջին դպրոցի դասագրքերում՝ երկու գույնի ներկից ոչ ավելի, ավագ դպրոցի դասագրքերում գունավոր ներկեր խորհուրդ չի տրվում կիրառել:

4.1.15. Տարրական դպրոցի դասագրքերում հիմնական տեքստի և որևէ հատվածի ընդգծման համար (բացի վերնագրից), առաջարկվում է կիրառել տպատառային ձևավորման տարբերակներ («Նորք», «Հանրագիտարանային», «Դպրոցական», «Եղեգնագիր լարային», «Նոր հայկական»), որոնք իրարից տարբերվում են բնութագրող որևէ հատկորոշիչով՝ կամ որևէ տառի չափսով, կամ լրակազմ կամ գծագրով, կամ գունային ընդգծվածությամբ (ծավալով):

4.1.16 Տարրական և միջին դպրոցի դասագրքերի հիմնական և լրացուցիչ տեքստերի ձևավորման համար առաջարկվում է կիրառել նույն տառատեսակը:

4.1.17. Տարրական (1-4) դասարանների դասագրքերում քարտեզների մակագրությունների համար հարկավոր է կիրառել 10 կետից ոչ պակաս, V-IX դասարանների համար՝ 9 կետից ոչ պակաս, X-XII դասարանների համար՝ 8 կետից ոչ պակաս մեծությամբ տպատառ:

4.1.18. Եթե տեքստը էջի վրա տեղադրված է պատկերի աջ կողմում, բացառությամբ վերնագրի և նոր տողի, ապա տողերը պետք է գտնվեն մեկ ուղղահայաց գծի վրա:

4.1.19. Դասագրքերում չեն թույլատրվում տեղեկատվության կորստի և դյուրընթեռնելիության խաթարմանը հանգեցնող թերություններ.

● չտպագրված մասեր (պատկերի էլեմենտների կորուստ), ներկերի լղոզվածություն, բծեր, քերծվածքներ, կրկնակիացված տպագրություն,

● սոսնձի ներհոս էջերի մեջ, որը հանգեցնում է էջերի սոսնձման և տեքստի կամ պատկերի վնասման,

● դասագրքի մասերի կամ կազմի թերություններ:

4.1.20. Հիգիենիկ փորձաքննության ժամանակ պետք է ներկայացվեն տեղեկություններ դասագրքի հեղինակների վերաբերյալ, դասագրքի վերնագիրը, դասագրքի նպատակային նշանակությունը, հրատարակչության անվանումը և գտնվելու վայրը, հրատարակման տարեթիվը, տպարանի անվանումը և գտնվելու վայրը, տպագրության հանձնման ամսաթիվը, հրատարակության ձևաչափը, թուղթը, գարնիտուրը, հիմնական տեքստի տպատառը, տպագրության տեսակը, տպաքանակը, տպարանին տրված պատվերի համարը:

4.2. ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ ԱՌԱՐԿԱՆԵՐԻ ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻ ՏԱՌԱՏԵՍԱԿԱՅԻՆ ՁԵՎԱՎՈՐՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.2.1. Այբբենարաններին ներկայացվող պահանջներ.

4.2.1.1. Այբբենարանում հիմնական տեքստի տողի երկարությունը, միջտողյան տարածությունը և կախված տառատեսակի չափսից՝ տպատառի լրակազմը պետք է համապատասխանեն աղյուսակ 1-ում շարադրված պահանջներին:

4.2.1.2. Այբուբենային և հետայբուբենային մասերի տառատեսակային ձևավորման լավագույն չափանիշներն են.

● տպատառերի չափը………………………20 կետ,

● տողի երկարությունը……………….........126-130 միլիմետր,

● միջտողյան տարածությունը……………..8 կետ,

● տառատեսակի ծավալը…………………..5,0-5,4,

● տառատեսակները………………………...բեկված, նորմալ բարակությամբ, ուղիղ (այբբենարանի համար կիսաթավ) գծագրով տպատառերի խմբից:

4.2.1.3. Չի թույլատրվում հիմնական տեքստը հավաքել երկու սյունակով` բացառությամբ բանաստեղծությունների: Բանաստեղծությունների համար թույլատրվում է տեքստը հավաքել երկու սյունակով, միայն եթե սյունակների միջև տարածությունը 18 միլիմետրից պակաս չէ:

4.2.1.4. Այբբենարանում ընդգծված տեքստի տպատառը պետք է համապատասխանի աղյուսակ 1-ում շարադրված պահանջներին: Ընդ որում, թույլատրվում է տողի երկարությունը փոքրացնել մինչև 5 քառակուսի:

Թույլատրվում է սյուն էջ բառերի ցանքի շարվածք, եթե սյունակում բառերի քանակը 4-ից ավելի չէ և սյունակների միջև հեռավորությունը 3/4 քառակուսուց պակաս չէ:

Չի թույլատրվում կիրառել շեղագիր տպատառեր:

4.2.1.5. Էջի վրա տողադարձերի քանակը 4-ից ավելի չպետք է լինի:

4.2.1.6. Այբբենարանի այբուբենային էջերի վրա պատկերազարդումների ընդհանուր մակերեսը 50 տոկոսից պակաս, իսկ հետայբուբենային մասում՝ 30 տոկոսից ոչ պակաս չպետք է լինի:

4.2.1.7. Վայելչագրության մասում, գրելու ունակությունների յուրացման համար (տառերի մասնիկներ, տառեր, տառերը միացնող մասնիկներ, առանձին բառեր), փոքրատառերի հորիզոնական ուղղորդիչ գծերի միջև հեռավորությունը պետք է լինի 32 կետից ոչ ավելի և 20 կետից ոչ պակաս:

Աղյուսակ 1

Այբբենարանների տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Այբբենա- րանի մասերը	Տպա- տառի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտողյան տարածու- թյունը, կետերը, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
			Նվազագույն		Առավելագույն		Խումբը	Ծավալը, նշ./քառ., ոչ ավելի	Գծագիրը
			Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ
Նախա- պատրաս- տական	36	Չի սահմանա- փակվում	Չի սահմանա- փակվում		Չի սահմանա- փակվում		Բեկված	Չի սահ- մանա- փակվում	Կիսաթավ կամ թավա- տառ, ուղիղ
Այբու- բենային	18	7	6  1/2	117	7 3/4	140	Բեկված	5,4	Նորմալ կամ լայն, կիսաթավ, ուղիղ
Հետայբու-բենային	16	7	6 1/2	117	8	144	Բեկված, նոր քիչ ցայտուն	6,0	Նորմալ կամ լայն, կիսաթավ կամ նուրբ, ուղիղ

Գրելու ունակության (առանձին բառեր, նախադասություններ) ամրապնդման համար վայեչագրության օրինակներում, փոքրատառերի համար, հորիզոնական ուղղորդող գծերի հեռավորությունը պետք է լինի 16 կետից ոչ պակաս:

Տողերի միջև հեռավորությունը պետք է լինի 32 կետից ոչ պակաս:

4.2.1.8. Վայելչագրությունում խորհուրդ է տրվում օգտագործել գծեր, որոնք որոշում են տառերի թեքությունը, շեղանկյունը պետք է կազմի 15⁰:

4.2.1.9. Ուղղորդող գծերի (հորիզոնական և թեք) համար պետք է կիրառել միայն սև, մոխրագույն, բաց երկնագույն կամ բաց կանաչ գույնի ներկեր:

4.2.1.10. Տառերի նմուշները և նրանց տարրերը պատկերելու համար խորհուրդ է տրվում կիրառել հոծ գիծ կամ կետագիծ, ինչպես նաև գրելու ժամանակ ձեռքի շարժման ուղղությունը ցույց տվող սլաքներ: Թույլատրվում է տառերի օրինակները պատկերելու համար օգտագործել միայն մեկ գույնի ներկ:

4.2.2. Տարրական (I-IV) դասարանների դասագրքերին ներկայացվող պահանջներ.

4.2.2.1. Հայկական, ռուսական և/կամ լատինական տառագրական հիմք ունեցող տպատառերով հրատարակված դասագրքերի տեքստի տողի երկարությունը, միջտողային տարածությունը, լրակազմը՝ կախված տառատեսակի չափից, պետք է համապատասխանեն աղյուսակ 2-ում շարադրված պահանջներին:

Ուսման առաջին տարվա դասագրքերի համար տպատառերի նախընտրելի չափանիշներն են 4.2.1.2 կետում շարադրված պահանջները:

II-IV դասարանների դասագրքերի համար լավագույն չափանիշներն են հանդիսանում.

● տպատառերի չափը………………………16 կետ,

● տողի երկարությունը………………...............120-130 միլիմետր,

● միջտողյան տարածությունը…………….......7-8 կետ,

● տառատեսակի ծավալը……………………...5,6-6,0,

● տառատեսակները……………………………բեկված, նորմալ բարակությամբ, ուղիղ գծագրով տպատառերի խմբից:

4.2.2.2. Չի թույլատրվում հիմնական տեքստը հավաքել երկու սյունակով, բացառությամբ բանաստեղծությունների: Բանաստեղծությունների համար թույլատրվում է տեքստը հավաքել երկու սյունակով, միայն եթե սյունակներրի միջև տարածությունը 9 միլիմետրից պակաս չէ:

4.2.2.3. Երկու և ավելի սյունակներով կարելի է հավաքել բառեր, բառակապակցություններ, ժամանակագրական նյութեր, եթե սյունակների միջև հեռավորությունը 12 միլիմետրից պակաս չէ, կամ 6 միլիմետրից ոչ պակաս բաժանարար գծի առկայության դեպքում:
 

Աղյուսակ 2

Ուսման տարին	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտող- յան տա- րածու- թյունը, կետ, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
			Նվազագույն		Առավելա- գույն		Խումբը	Ծավալը, նշ./քառ., ոչ ավելի	Գծագիրը
			Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ
Առաջին	16	7	6  1/2	117	91/4	167	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	6,0 (6,6)*(3)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ կամ կիսա- թավ, ուղիղ
Երկրորդ (երրորդ)	14	7	6	108	81/4	153	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	6,7 (7,3)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
Չորրորդ	12	7	4  1/2	81	73/4	140	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	7,7 (8,5)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ

4.2.2.4. Դասագրքի բառարանային մասում թույլատրվում է տեքստի հավաքումը երկու սյունակով միայն, եթե սյունակների միջև հեռավորությունը 9 միլիմետրից պակաս չէ, կամ 6 միլիմետրից ոչ պակաս բաժանարար գծի առկայության դեպքում: Բառարանային մասի տառատեսակի չափսը կարող է 2 կետով փոքր լինել հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից, միջտողային տարածության 2 կետից ոչ պակաս ավելացման դեպքում:

4.2.2.5. Ընդգծված տեքստի տառատեսակի չափսը պետք է համապատասխանի աղյուսակ 2-ում շարադրվածին:

Ձեռագիր տառատեսակի կիրառման դեպքում, նրա չափսը պետք է 2 կետով ավելի լինի հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից:

4.2.2.6. Ուսուցման առաջին տարվա համաքցված դասագրքերում առաջադրանքների տեքստերը թույլատրվում է հավաքել 14-ից ոչ պակաս, II-IV տարվա ուսուցման համար` 12 կետից ոչ պակաս չափս ունեցող տառատեսակով:

4.2.2.7. Պատկերների մակագրությունների համար պետք է կիրառել 12 կետից ոչ պակաս չափսի տառատեսակներ և դրանք տեղադրել պատկերի եզրից 16 կետից ոչ պակաս հեռավորության վրա:

4.2.3. V-IX և X-XII դասարանների դասագրքերին ներկայացվող պահանջներ.

4.2.3.1. Կախված հայկական, ռուսական և/կամ լատինական տառագրական հիմքով տպագրված դասագրքերի գործառնական նշանակությունից՝ տառատեսակի չափսը, գծագիրը, տողի երկարությունը, միջտողային տարածությունը V-VI դասարանների դասագրքերում պետք է համապատասխանի աղյուսակ 3-ում շարադրված պահանջներին, VII- IX դասարաններինը՝ աղյուսակ 4-ում շարադրված պահանջներին, X-XII դասարաններինը` աղյուսակ 5-ում շարադրված պահանջներին:

V-XII դասարանների դասագրքերի տառատեսակային ձևավորման նախընտրելի չափանիշները շարադրված են աղյուսակ 6-ում:

Աղյուսակ 3

V-VI դասարանների հումանիտար առարկաների դասագրքերի տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Ֆունկցիո- նալ նշանա- կությունը	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտողյան տարածու- թյունը, կետ, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
			Նվազագույն		Առավելա- գույն		Խումբը	Ծավալը, նշ./քառ., ոչ ավելի	Գծագիրը
			Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ
Դասա- գրքեր և ուսումնա- կան ձեռնարկ- ներ	12	Չի նորմա- վորվում	6  1/2	63	81/2	153	Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	10 * (4)	7	3  1/2	63	81/2	153	Բոլոր խմբերը	11,0 (12,0) *** (6)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	9 ** (5)	7	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
Գրակա- նություն	12	7	4  1/2	81	71/4	131	Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	10	8	4  1/2	81	71/4	131	Բոլոր խմբերը	11,0 (12,0) *** (6)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	9 ** (5)	7	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ
Գործնա- կաններ	10	7	3  1/2	3	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	9 ** (5)	7	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ

Աղյուսակ 4

VII-IX դասարանների հումանիտար առարկաների դասագրքերի տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Ֆունկցիո- նալ նշանա- կությունը	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջ- տողյան տարա- ծությունը, կետերը, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
			Նվազագույն		Առավելագույն		Խումբը	Ծավալը, նշ./քառ., ոչ ավելի	Գծագիրը
			Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ
Դասա- գրքեր և ուսումնա- կան ձեռնարկ- ներ	10	7	4	72	81/2	153	Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	9 * (4)	7	3	54	81/2	153	Բոլոր խմբերը	9,5 (10,5) *** (7)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	8** (5)	7	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ
Գրակա- նություն	12	Չի նորմա- վորվում	4  1/2	81	8	144	Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	10	8	4  1/2	81	63/4	122	Բոլոր խմբերը	11,0 (12,0)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	8 ** (5)	7	2 3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ
Գործնա- կաններ	10	7	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	9 * (4)	7	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	9,5 (10,5)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	8** (5)	7	2 3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ

Աղյուսակ 5

X-XII դասարանների հումանիտար առարկաների դասագրքերի տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Ֆունկցիո- նալ նշանա- կությունը	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտող- յան տա- րածու- թյունը, կետերը, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
			Նվազագույն		Առավելա- գույն		Խումբը	Ծավալը, նշ./քառ., ոչ ավելի	Գծա- գիրը
			Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ
Դասա- գրքեր և ուսում- նական ձեռնարկ- ներ	12	Չի նորմա- վորվում	4  1/2	81	8	153	Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	10	7	4	72	6  3/4	153	Բոլոր խմբերը	9,5 (10,5) *** (10)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	9* (8)	7	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	10,2 (11,0)	Նորմալ
	8**(9)	7	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ
Գործնա- կաններ (այդ թվում՝ լեզվի դասա- գրքեր)	9	3,5	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	9,5 (10,5)	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	8 * (8)	3,5	3	54	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ
	8** (9)	3,5	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ

Աղյուսակ 6

Դասարանները	Տառատեսակի չափսը, կետ	Միջտողյան տարածությունը, կետ	Տողի երկարությունը	Ծավալը, նշ./քառ.
5 - 6	12	7	100-120	8-8,5
7 - 9	10	8	90-110	10-10,5
10 - 12	10	7	90-105	10-10,5

V-XII դասարանների դասագրքերի համար լավագույն տառատեսակներն են քիչ ցայտունությամբ, նուրբ, ուղիղ գծագրով, ինչպես նաև կլորացված տառերի առանցքի թեքություն ունեցող (օրինակ՝ «Թայմս» տիպի լրակազմով) տառատեսակների խմբերը:

4.2.3.2. Միայն V-VI դասարանների լեզվի դասագրքերում է թույլատրվում հիմնական և լրացուցիչ տեքստերը հավաքել երկու սյունակով, պահպանելով աղյուսակ 3-ում շարադրված պահանջները:

VII-XI դասարանների դասագրքերում հիմնական և լրացուցիչ տեքստերի հավաքումը երկու սյունակով թույլատրվում է, եթե պահպանվում են աղյուսակ 4-ում շարադրված պահանջները, X-XII դասարանների դասագրքերում, եթե պահպանվում են աղյուսակ 5-ում շարադրված պահանջները:

Ընդ որում, սյան տողի երկարությունը պետք է լինի 3 1/2 քառակուսուց ոչ պակաս, իսկ սյունակների միջև հեռավորությունը 9 միլիմետրից ոչ պակաս:

Լրացուցիչ տեքստի համար թույլատրվում է սյունակների նիջև հեռավորությունը 6 միլիմետր` միայն բաժանարար գծի առկայության դեպքում:

4.2.3.3. Երեք և ավելի սյունակներով թույլատրվում է հավաքել բառեր և բառակապակցություններ, ինչպես նաև ժամանակագրական նյութեր, միայն սյունակների միջև 12 միլիմետրից ոչ պակաս տարածություն ապահովելու դեպքում, իսկ բաժանարար գծի առկայության դեպքում՝ 6 մմ-ից ոչ պակաս:

4.2.3.4. Դասագրքերի բառարանային մասը թույլատրվում է հավաքել երկու սյունակով, եթե սյունակների միջև պահպանվում է 9 մմ-ից ոչ պակաս տարածություն, բաժանարար գծի առկայության դեպքում՝ 6 միլիմետրից ոչ պակաս:

Բառարանային մասի տառատեսակի չափսը պետք է լրացուցիչ տեքստի տառատեսակի չափսից փոքր չլինի և V-IV դասարանների դասագրքերի համար համապատասխանի աղյուսակ 3-ում շարադրված պահանջներին, VII-IX դասարանների դասագրքերի համար՝ աղյուսակ 4-ում շարադրված պահանջներին, X-XII դասարանների դասագրքերի համար՝ աղյուսակ 5-ում շարադրված պահանջներին:

4.3. ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱԿԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆԵՐԻ ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻ ՏԱՌԱՏԵՍԱԿԱՅԻՆ ՁԵՎԱՎՈՐՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.3.1. Տարրական (I-IV) դասարանների դասագրքերին ներկայացվող պահանջներ

4.3.1.1. Դասագրքերում հիմնական տեքստի տողի մինիմալ երկարությանը, տողամիջյան տարածությանը, տառատեսակի չափսից կախված նրա լրակազմը, ծավալը, գծագիրը պետք է համապատասխանի աղյուսակ 7-ում շարադրված պահանջներին:

4.3.1.2. Չի թույլատրվում հիմնական տեքստը հավաքել երկու սյունակով:

4.3.1.3. Օրինակները, խնդիրները թույլատրվում է հավաքել մի քանի սյունակով, եթե ապահովվում է սյունակների միջև 12 միլիմետրից ոչ պակաս հեռավորություն, գունավոր ֆոնի և/կամ բաժանանար գծի առկայության դեպքում՝ 9 միլիմետրից ոչ պակաս:

Մի առաջադրանքի շրջանակներում, սյունակների միջև հեռավորությունը պետք է նույնը լինի:

4.3.1.4. Օրինակների և խնդիրների տառատեսակի չափսը պետք է հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից փոքր չլինի և համապատասխանի աղյուսակ 7-ում շարադրված պահանջներին:

4.3.1.5. Ակնառու պատկերների վրա տառատեսակի չափսը կարող է 2 կետով փոքր լինել հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից:

4.3.1.6. Ընդգծված տեքստի տառատեսակի չափսը և միջտողյան տարածությունը պետք է համապատասխանի աղյուսակ 7-ում շարադրված պահանջներին:

Ընդ որում, ընդգծված տեքստի տառատեսակի չափսը պետք է հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից փոքր չլինի:

4.3.2. V-VI և X-XII դասարանների դասագրքերին ներկայացվող պահանջները.

4.3.2.1. V-IX դասարանների դասագրքերում հիմնական և լրացուցիչ տեքստերի տողի մինիմալ երկարությանը, տողամիջյան տարածությանը, տառատեսակի չափսից կախված նրա խումբը, ծավալը, գծագիրը պետք է համապատասխանի աղյուսակ 8-ում շարադրված պահանջներին, X-XII դասարանների համար՝ աղյուսակ 9-ում շարադրված պահանջներին:

4.3.2.2. Տառային և թվային հիմնական բանաձևերի համար թույլատրվում է կիրառել հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից 2 կետով փոքր տառատեսակ:

Բանաձևերի օժանդակ մասերի տառատեսակի չափսը, V-IX դասարանների դասագրքերում պետք է լինի 6 կետից ոչ պակաս, իսկ X-XII դասարանների դասագրքերում՝ 5 կետից ոչ պակաս:

Վերին տողի տողատակի բանաձևերի (օրինակների) մասնիկների և ստորին տողի վերտողային բանաձևերի մասնիկների միջտողային տարածությունը պետք է լինի 2,7 կետից ոչ պակաս:

Նույն էջի վրա բանաձևերով տեքստերի միջտողային տարածությունները կարող են լինել տարբեր:

4.3.2.3. Օրինակները, խնդիրները թույլատրվում է հավաքել մի քանի սյունակով, եթե ապահովվում է սյունակների միջև 9 միլիմետրից ոչ պակաս հեռավորություն, գունավոր ֆոնի և/կամ բաժանանար գծի առկայության դեպքում՝ 6 մմ-ից ոչ պակաս:

Մեկ առաջադրանքի շրջանակներում, սյունակների միջև հեռավորությունը պետք է նույնը լինի:

Օրինակների և խնդիրների սյունակների տառատեսակների չափսը պետք է լինի լրացուցիչ տեքստի տառատեսակի չափսից ոչ փոքր՝ համաձայն աղյուսակ 8-ի և 9-ի:

Աղյուսակ 7

Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտողյան տարա- ծությունը, կետ, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը		Տառատեսակի բնութագիրը
		Քառակու- սիներ	մմ	Խումբը	Գծագիրը
14 * (11)	4	5	90	Բեկված	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
14	4	5	90	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
12	4	5	90	Բեկված	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ

4.3.2.4. Պատկերը (գրաֆիկ, աղյուսակ, ուրվագիծ և այլն) ակնառու դարձնելու համար առաջարկվում է կիրառել 3 գույնից ոչ ավելի, այդ թվում սևը:

Պատկերի վրայի տառատեսակի չափսը պետք է լինի 8 կետից ոչ պակաս:

4.3.2.5. Ընդգծված տեքստի տառատեսակի չափսը պետք է լինի հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից ոչ պակաս:

Աղյուսակ 8

V-IX դասարանների մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Դասա- րանները	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտողյան տարածու- թյունը, կետերը, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը		Տառատեսակի բնութագիրը
			Քառակու- սիներ	մմ	Խումբը	Գծագիրը
5-6	10	Չի նորմա- վորվում	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	9 * (12)	2	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ
7-9	9	2	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	8 * (12)	2	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ

Աղյուսակ 9

X-XII դասարանների մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Ֆունկցիո- նալ նշանա- կությունը	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտողյան տարածու- թյունը, կետերը, ոչ պակաս	Տողի նվազագույն երկարությունը		Տառատեսակի բնութագիրը
			Քառակու- սիներ	մմ	Խումբը	Գծագիրը
Դասա- գրքեր և ուսումնա- կան ձեռ- նարկներ	9	2	3	54	Բոլոր խմբերը	Նորմալ, նուրբ ուղիղ
	8 * (13)	Չի նորմա- վորվում	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ
Գործնա- կաններ	9	Չի նորմա- վորվում	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ, նուրբ ուղիղ
	8	4	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ, նուրբ ուղիղ
	8 * (13)	Չի նորմա- վորվում	2  3/4	50	Բոլոր խմբերը	Նորմալ

4.4. I-IV, V-IX, X-XII ԴԱՍԱՐԱՆՆԵՐԻ ԲՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆԵՐԻ ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻ ՏԱՌԱՏԵՍԱԿԱՅԻՆ ՁԵՎԱՎՈՐՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.4.1. I-IV դասարանների դասագրքերի տառատեսակային ձևավորումը, կախված դասարանից և նրանց գործառնական նշանակությունից, պետք է համապատասխանի աղյուսակ 10-ում շարադրված պահանջներին:

4.4.2. V-IX դասարանների դասագրքերը, կախված դասարանից, պետք է համապատասխանեն աղյուսակ 11-ում շարադրված պահանջներին:

4.4.3. I-IV դասարանների դասագրքերում չի թույլատրվում տեքստը հավաքել երկու սյունակով:

4.4.4. V-VI դասարանների դասագրքերում թույլատրվում է երկու սյունակով հավաքել միայն լրացուցիչ տեքստը, իսկ VII-XII դասարանների դասագրքերում՝ հիմնական և լրացուցիչ տեքստը, եթե պահպանվում են աղյուսակ 11-ում շարադրված պահանջները (բացառությամբ տողի երկարության):

Սյունակում տողի երկարությունը պետք է լինի 3 1/2 քառակուսուց ոչ պակաս, սյունակների միջև հեռավորությունը, 9 միլիմետրից ոչ պակաս:

4.4.5. I-IV դասարանների դասագրքերի տեքստային աղյուսակներում տողի երկարությունը պետք է լինի 3 1/2 քառակուսուց ոչ պակաս, իսկ նրանց միջև հեռավորությունը 12 միլիմետրից ոչ պակաս, V-VII դասարանների համար՝ 2 3/4 քառակուսի՝ աղյուսակների միջև 6 միլիմետրից ոչ պակաս հեռավորություն դեպքում, VII-XII դասարանների համար՝ 1 3/4 քառակուսի՝ աղյուսակների միջև 6 միլիմետրից ոչ պակաս հեռավորություն դեպքում։

4.4.6. I-IV դասարանների դասագրքերի ակնառու պատկերը (գրաֆիկ, աղյուսակ, ուրվագիծ և այլն) պետք է ձևավորել 4.3.1.5 կետում շարադրված պահանջներին համապատասխան, V-VII դասարանների դասագրքերում՝ 4.3.2.4 կետում շարադրված պահանջներին համապատասխան:

4.4.7. I-IV դասարանների դասագրքերում ընդգծված տեքստի և առաջադրանքների հարցերի տառատեսակի չափսը և միջտողային տարածությունը պետք է համապատասխանեն աղյուսակ 10-ում շարադրված պահաջերին:

Ընդ որում, տառատեսակի չափսը չպետք է լինի հիմնական տեքստի տառատեսակի չափսից փոքր:

4.4.8. Այբուբենի և թվային բանաձևերի տառատեսակային ձևավորումը պետք է համապատասխանի 4.3.2.2 կետում շարադրված պահանջներին:

4.4.9. Քիմիական բանաձևերի հիմնական էլեմենտների տառատեսակային չափսը չպետք է լինի հիմնական տեքստի տառատեսակային չափսից փոքր, իսկ բանաձևերի օժանդակ էլեմենտների տառատեսակային չափսը պետք է լինի 6 կետից ոչ պակաս:

Աղյուսակ 10

I-IV դասարանների բնագիտական առարկաների դասագրքերի տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Ֆունկ- ցիոնալ նշա- նակու- թյունը	Դա- սա- րան- ներ	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջ- տողյան տարա- ծությունը, կետ, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
				Նվազագույն		Առավելա- գույն		Խումբը	Ծավալը, նշ./քառ., ոչ ավելի	Գծագիրը
				Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ
Գրա- կանու- թյուն	1	16	7	6  1/2	117	9  1/4	167	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	6,0	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	2-4	14	7	6	108	8  1/2	153	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	6,7	Նորմալ կամ լայն, նուրբ ուղիղ
Դասա- գրքեր և ուս. ձեռ- նարկ- ներ	1-2	14	7	6	108	8  1/2	153	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	6,7	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	3-4	12	7	4  1/2	81	7  3/4	140	Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	7,7	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
Աշխա- տան- քային տետ- րեր	1	14	7	4  1/4	77	Չի նորմա- վորվում		Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	6,7	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ
	2-4	12	7	4  1/4	77	Չի նորմա- վորվում		Բեկված կամ նոր քիչ ցայտուն	Չի նորմավոր- վում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ, ուղիղ

Դա- սա- րան- ներ	Տառա- տեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջ- տողյան տարա- ծությունը, կետ, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
			Նվազագույն		Առավելա- գույն		Խումբը	Գծագիրը
			Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ
5-6	10	4	2  3/4	50	8  1/2	153	Բոլոր խմբերը	Նորմալ, նուրբ, ուղիղ
	9 * (14)	3	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Նորմալ
7-9	10	3	2  3/4	50	8  1/2	153	Բոլոր խմբերը	Նորմալ, նուրբ, ուղիղ
	8 * (14)	3	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Նորմալ
10-12	9	4	2  3/4	50	8  1/2	153	Բոլոր խմբերը	Նորմալ, նուրբ, ուղիղ
	8 * (14)	4	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Բոլոր խմբերը	Նորմալ

VII-IX դասարանների դասագրքերում վերին տողի տողատակի բանաձևերի մասնիկների և ստորին տողի վերտողային բանաձևերի մասնիկների միջտողային տարածությունը պետք է լինի 4 կետից ոչ պակաս, X-XII դասարանների դասագրքերում՝ 2 կետից ոչ պակաս:

Քիմիական բանաձևեր պարունակող էջերի վրա միջտողյան տարածությունները կարող են լինել տարբեր:

4.5. ՆԱԽՆԱԿԱՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆԵՐԻ ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻ ՏԱՌԱՏԵՍԱԿԱՅԻՆ ՁԵՎԱՎՈՐՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.5.1. Կախված ուսումնական առարկաներից և գործառնական նշանակությունից՝ դասագրքերի տառատեսակային չափսը, միջտողային տարածությունը, տողի երկարությունը, տառատեսակի չափսից կախված նրա խումբը, ծավալը, գծագիրը պետք է համապատասխանի աղյուսակ 12-ում շարադրված պահանջներին:

4.5.2. Դասագրքերում թույլատրվում է հիմնական և լրացուցիչ տեքստերը հավաքել երկու սյունակով, եթե պահպանվում են աղյուսակ 12-ում շարադրված պահանջները:

Ընդ որում, սյունակում տողի երկարությունը պետք է լինի 3 քառակուսի, սյունակների միջև հեռավորությունը՝ 9 միլիմետրից ոչ պակաս:

4.5.3. Դասագրքի բառարանային մասում տեքստի հավաքումը երկու սյունակով թույլատրվում է, եթե սյունակների միջև հեռավորությունը 9 միլիմետրից պակաս չէ, իսկ բաժանարար գիծը՝ 6 միլիմետրից ոչ պակաս:

Բառարանային մասի տառատեսակի չափսը պետք է լրացուցիչ տեքստի տառատեսակային չափսից փոքր չլինի՝ աղյուսակ 12-ին համապատասխան:

4.5.4. Քիմիական բանաձևերի տառատեսակային ձևավորումը պետք է հանապատասխանի 4.4.9 կետի պահանջներին:

4.5.5. Այբբենարանային և թվային բանաձևերի հիմնական մասնիկների տառատեսակային չափսերը պետք է լինի 8 կետից ոչ պակաս, օժանդակ մասնիկներինը՝ 6 կետից ոչ պակաս:

4.5.6. Ակնառու պատկերների համար (գրաֆիկ, գծագիր, աղյուսակ և այլն) առաջարկվում է կիրառել 3 գույնից ոչ ավելի, այդ թվում՝ սևը:

Ակնառու պատկերների վրա գրառումների տառատեսակային չափսը պետք է լինի 8 կետից ոչ պակաս:

4.5.7. Ընդգծված տեքստի տառատեսակային չափսը պետք է լինի 9 կետից ոչ պակաս:

4.5.8. Տեքստային աղյուսակներում տողի երկարությունը պետք է լինի 1 3/4 քառակուսուց ոչ պակաս, սյունակների միջև 6 միլիմետր հեռավորության ապահովման դեպքում:

Աղյուսակ 12

Նախնական մասնագիտական կրթության մասնագիտական առարկաների դասագրքերի տեքստի տառատեսակային ձեվավորմանը ներկայացվող պահանջներ

Ուսումնական առարկաներ	Ֆունկցիոնալ նշանակությունը	Տառատեսակի չափսը, կետ, ոչ պակաս	Միջտողյան տարածություն, կետ, ոչ պակաս	Տողի երկարությունը				Տառատեսակի բնութագիրը
				Նվազագույն		Առավելագույն
				Քառա- կուսի	մմ	Քառա- կուսի	մմ	Ծավալը, նշ./քառ., ոչ ավելի	Գծագիրը
Հումա- նիտար (մանկա- վարժու- թյուն, իրավա- գիտու- թյուն, տնտե- սագի- տություն, հոգեբա- նություն և այլն)	Դասա- գրքեր և ուսումնա- կան ձեռ- նարկներ	10	3	4	72	6  3/4	129	9,5	Նորմալ կամ լայն, նուրբ ուղիղ
		10	Չի նորմա- վորվում	4	72	6	108	9,5	Նորմալ կամ լայն, նուրբ ուղիղ
		9 * (15)	3	3	54	6  3/4	129	10,2	Նորմալ
	Գործնա- կաններ	9	3	3	54	6  3/4	129	10,2	Նորմալ կամ լայն, նուրբ ուղիղ
		8 * (15)	3	3	54	6  3/4	129	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ
Մաթե- մատի- կական (ինֆոր- մա- տիկա, տրա- մաբա- նություն և այլն)	Դասա- գրքեր և ուսումնա- կան ձեռ- նարկներ և գործնա- կաններ	9	3	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Չի նորմա- վորվում	Նորմալ կամ լայն, նուրբ ուղիղ
		8 * (15)	3	2  3/4	50	Չի նորմա- վորվում		Չի նորմա- վորվում	Նորմալ
Բնա- գիտա- կան (մեխա- նիկա, էլեկտ- րոնիկա, ռադիո- տեխնի- կա, բժշկու- թյուն և այլն)	Դասա- գրքեր և ուսումնա- կան ձեռ- նարկներ և գործնա- կաններ	9	3	3	54	6  3/4	129	9,5	Նորմալ կամ լայն, նուրբ ուղիղ
		8 * (15)	3	3	54	6  3/4	129	Չի նորմա- վորվում	Նորմալ

4.6. ՊՈԼԻԳՐԱՖԻԿ ՆՅՈՒԹԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.6.1. Դասագրքերի համար օգտագործվող տպագրանյութերը պետք է ունենան հիգիենիկ եզրակացություններ, կամ առողջության վրա նրանց անվտանգությունը հաստատող այլ փաստաթղթեր:

4.6.2. Դասագրքերի տպագրության համար պետք է օգտագործել միայն գրքերի տպագրության համար նախատեսված թուղթ (օֆսեթ, տպագրական, ամսագրային և այլն), 74-88 տոկոս սպիտակության ցուցանիշով:

Խորհուրդ չի տրվում օգտագործել 91 տոկոսից պակաս անթափանցելիության ցուցանիշ ունեցող թուղթ:

4.6.3. Չի թույլատրվում օգտագործել թերթի տպագրության թուղթ:

4.6.4. Դասագրքերում տեքստերի տպագրության համար առաջարկվում է օգտագործել միևնույն տեսակի և քաշի թուղթ:

5. ԴԱՍԱԳՐՔԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԸ

5.1. Հիգիենիկ փորձաքննության են ներկայացվում յուրաքանչյուր դասագրքի 3 օրինակ և նյութեր, որոնք նշված են հավելված 1-ում:

5.1.1. Հրատարակիչը պարտավոր է դասագրքի, ուսումնական ձեռնարկի, գիրք-տետրի, ուսումնական գրականության և կոմբինացված հրատարակության նմուշային օրինակները ներկայացնել հիգիենիկ փորձաքննության, դրանց տպագրությունից հետո՝ 15 օրվա ընթացքում:

5.2. Հիգիենիկ փորձաքննությունը 4.1.1 - 4.1.3, 4.1.5 - 4.1.6, 4.1.20, 4.2.1.9, 4.6.3 կետերով կատարվում է դասագրքի մեկ օրինակի վրա:

5.3. Հիգիենիկ փորձաքննությունը կատարվում է մեկ օրինակի 10 բնորոշ էջի վրա, համաձայն հետևյալ պահանջների.

4.1.11-4.1.13, 4.1.1.8	- բոլոր դասագրքերի համար
4.2.1.1, 4.2.1.3-4.2.1.5, 4.2.1.7, 4.2.2.1-4.2.2.6, 4.2.3.1-4.2.3.4	- հումանիտար առարկաների դասագրքերի համար
4.3.1.1-4.3.1.6, 4.3.2.1-4.3.2.5	- մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի համար
4.4.1-4.4.9	- բնագիտական առարկաների դասագրքերի համար
4.5.1-4.5.8	- մասնագիտական առարկաների դասագրքերի համար

5.4. Հիգիենիկ փորձաքննությունը 4.1.10 և 4.1.19 կետերով կատարվում է դասագրքի 3 օրինակից յուրաքանչյուրի 10 բնորոշ էջի վրա:

5.5. Հիգիենիկ փորձաքննությունը 4.1.8 կետով կատարվում է դասագրքի 3 օրինակից ստուգման համար ընտրված 10 էջի վրա:

5.6. Հիգիենիկ փորձաքննությունը 4.1.9 կետով, կատարվում է հատուկ տպագրված հսկողական ստվարատախտակով * (2):

5.7. Մեկ էջի վրա, եթե տեսողական (վիզուալ) բացակայում է թղթի բազմերանգությունը:

Եթե դասագրքում նկատվում է թղթի բազմերանգություն, ապա հիգիենիկ փորձաքննություն կատարվում է դասագրքի 3 օրինակից յուրաքանչյուրի 10 բնորոշ էջի վրա:

5.8. Հիգիենիկ փորձաքննության արդյունքը համարվում է դրական, եթե հսկողական ցուցանիշները համապատասխանում են նորմատիվային պահանջներին:

5.9. Հիգիենիկ փորձաքննության մեթոդիկան շարադրված է Հավելվածում:
 

Հավելված

ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՏԱՐՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՆ

1. Դասագրքի արտաքին չափսերը՝ երկարությունը և լայնությունը, ըստ 4.1.2 կետի, որոշվում է մինչև 1 միլիմետր ճշգրտություն ունեցող քանոնով:

2. Թղթի տեսակի վերաբերյալ տվյալները, ըստ 4.6.2, 4.6.3, 4.6.5 կետերի, որոշվում է դասագրքում նշված հրատարակման տեղեկություններով, կամ ներկայացված փաստաթղթերով:

3. Արտաքին ձևավորումը և ամրացման եղանակը, ըստ 4.1.5 և 4.1.6 կետերի, որոշվում է վիզուալ:

4. Դասագրքի քաշը, ըստ 4.1.3 կետի, որոշվում է մինչև 5 գրամ ճշտությամբ կշեռքով:

5. Տողերի չափսերը, ըստ 4.1.8 կետի, որոշվում է մինչև 1 միլիմետր ճշգրտություն ունեցող քանոնով, ստուգման համար ընտրված էջերի կենտրոնում:

Փորձաքննության արդյունքները համարվում են բացասական, եթե ստուգման համար ընտրված 10 էջից 4-ում արձանագրվում են 4.1.8 կետի պահանջներից շեղումներ՝ մեկական՝ 4 տողում:

6. Թղթի և տպագրված տեքստի էլեմենտների օպտիկական խտության միջև տարածությունը, ըստ 4.1.9 կետի, որոշվում է անդրադարձման դենսիտոմետրով:

Ստուգվող էջի տակ դրվում է սպիտակ թուղթ:

Դենսիտոմետրի համար որպես զրո ընդունվում է տպագրական թղթի օպտիկական խտությունը: Այնուհետև ստուգվող էջի վրա, հսկողական ստվարատախտակով չափում են օպտիկական խտությունը և դա ընդունում են որպես տպագրված տեքստի էլեմենտների և թղթի օպտիկական խտությունների միջև տարածություն:

Դասագրքի մեկ օրինակի համար ստուգման արդյունքը համարվում է բացասական, եթե օպտիկական խտությունը փոքր է 0,7-ից, որը սահմանված է 4.1.9 կետով.

● երկու տետրից ոչ ավելի ծավալ ունեցող դասագրքերի համար՝ եթե նույնիսկ մեկ էջի վրա խախտվում են պահանջները,

● երկու տետրից ավելի ծավալ ունեցող դասագրքերի համար՝ եթե ստուգվող էջերի 30 տոկոսում արձանագրվում են խախտումներ:

Եթե դասագրքի 3 ստուգվող օրինակներից նույնիսկ մեկում հայտնաբերվում են 4.1.9 կետի պահանջների անհամապատասխանություն, ապա տրվում է բացասական եզրակացություն:

7. Ֆոնի օպտիկական խտությունը չափում են անդրադարձման դենսիտոմետրով, ստուգվող էջի 5 կետում:

Ստուգվող էջի համար արդյունքը համարվում է բացասական, եթե 5 չափումներից 3-ի արդյունքները չեն համապատասխանում 4.1.10 կետի պահանջներին:

Մեկ օրինակի փորձաքննության արդյունքը համարվում է բացասական, եթե ստուգվող 10 էջերից 4-ում հատնաբերվում են 4.1.10 կետի պահանջների անհամապատասխանություն:

Եթե 4.1.10 կետի պահանջների անհամապատասխանություն է հայտնաբերվել 3 ստուգվող օրինակներից նույնիսկ մեկում, ապա գնահատման արդյունքը համարվում է բացասական:

8. Տառատեսակների խումբը, ծավալը, գծագիրը որոշվում է 10 բնորոշ էջերի վրա, հետևյալ կետերին համապատասխան.

4.1.11.	- բոլոր դասագրքերի համար
4.2.1.1, 4.2.1.4, 4.2.2.1, 4.2.2.5, 4.2.3.1, 4.2.3.2	- հումանիտար առարկաների դասագրքերի համար
4.3.1.1, 4.3.1.4, 4.3.1.6, 4.3.2.1	- մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի համար
4.4.1, 4.4.2, 4.4.4, 4.4.7	- բնագիտական առարկաների դասագրքերի համար
4.5.1, 4.5.2	- մասնագիտական առարկաների դասագրքերի համար

Արդյունքը համարվում է բացասական, եթե 10 ստուգվող էջերից 4-ի վրա հայտնաբերվել են անհամապատասխանություններ նույնիսկ մեկ չափանիշով:

9. Տառատեսակային ձևավորման անթույլատրելի եղանակների հայտնաբերման նպատակով ստուգումները, ըստ 4.1.13 կետի կատարվում են դասագրքի օրինակի 10 բնորոշ էջերի վրա:

Արդյունքը համարվում է բացասական, եթե 10 ստուգվող էջերից 4-ի վրա կիրառվել են ձևավորման անթույլատրելի եղանակներ:

10. Հավաքված տեքստի դիրքը նկարազարդումների նկատմամբ, ըստ 4.1.18 կետի, որոշվում է տեսողական-վիզուալ եղանակով, 10 բնորոշ էջերի վրա:

Արդյունքը համարվում է բացասական, եթե 10 ստուգվող էջերից 4-ի վրա հատնաբերվում են պահանջներին անհամապատասխանություն:

11. Դասագրքի թերությունները, ըստ 4.1.19 կետի, որոշում են տեսողական-վիզուալ եղանակով, 3 օրինակից յուրաքանչյուրի 10 բնորոշ էջի վրա:

Մեկ օրինակի փորձաքննության արդյունքը համարվում է բացասական, եթե 10 ստուգվող էջերից 4-ի վրա հատնաբերվել է թեկուզ մեկ թերություն:

Եթե դասագրքի 3 ստուգվող օրինակներից 2-ում հայտնաբերվել են թերություններ, ապա փորձաքննության արդյունքը համարվում է բացասական:

12. Հիգիենիկ փորձաքննության համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը, ըստ 4.1.20 կետի, կարող է ներկայացվել դասագրքի հրատարակման տեղեկություններով, կամ լրացուցիչ փաստաթղթերով:

13. Դասագրքի տեքստի տառատեսակային չափսը ստուգվում է հետևյալ կետերով.

4.2.1.1, 4.2.1.4, 4.2.1.7, 4.2.2.1, 4.2.2.4-4.2.2.6, 4.2.3.1, 4.2.3.2, 4.2.3.4	- հումանիտար առարկաների դասագրքերի համար
4.3.1.1, 4.3.1.4-4.3.1.6, 4.3.2.1-4.3.2.5	- մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի համար
4.4.1, 4.4.2, 4.4.4, 4.4.6-4.4.9	- բնագիտական առարկաների դասագրքերի համար
4.5.1-4.5.7	- մասնագիտական առարկաների դասագրքերի համար

Չափումները կատարվում են տիպոմետրիկ ձևանմուշով (տողաչափով), ըստ ՏՈՒ 2.034.5748542.64, հրատարակչական թափանցիկ շաբլոնով (կետերով), ԼԻ-3-10-X խոշորացույցով, ՄՊԲ-2 մանրադիտակով (մմ-ով, մինչև 0,01մմ ճշտությամբ): Տառատեսակների չափսերը կետերով և տպատառերի բարձրությունը մմ-ով շարադրված են Աղյուսակ 1-ում (տեղեկատվական):

Խոշորացույցով կամ մանրադիտակով տառատեսակի չափսը որոշելու համար, չափում են ստուգվող 10 էջից յուրաքանչյուրի վրա ինքնակամ ընտրված մեկ տպատառի բարձրությունը:

Հրատարակչական թափանցիկ շաբլոնով տառատեսակի չափսը որոշվում է հետևյալ կերպ՝ ստուգվող էջի վրա շաբլոնը դրվում է այնպես, որպեսզի ստուգվող տառը իր բարձրությամբ համընկնի շաբլոնի կոնտրոլ տառի կամ կոնտրոլ «պատուհանի» սահմանների հետ:

Արդյունքը համարում են բացասական, եթե 10 չափումներից 4-ի պատասխանները փոքր են եղել մինիմալ նորմատիվից:

14. Միջտողային տարածության չափումները կատարում են հրատարակչական թափանցիկ շաբլոնով, ըստ հետևյալ կետերի.

4.2.1.1, 4.2.1.4, 4.2.2.1, 4.2.3.1, 4.2.3.2	- հումանիտար առարկաների դասագրքերի համար
4.3.1.1, 4.3.1.6, 4.3.2.1, 4.3.2.2	- մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի համար
4.4.1, 4.4.2, 4.4.4, 4.4.7-4.4.9, 4.5.1, 4.5.2	- բնագիտական  առարկաների դասագրքերի համար
4.5.1, 4.5.2, 4.5.4	- մասնագիտական առարկաների դասագրքերի համար

Միջտողային տարածությունը որոշելու համար չափվում է վերևի տողի նիշերի ստորին էլեմենտների և ներքևի տողի նիշերի վերին էլեմենտների միջև եղած տարածությունը, հաշվարկը կատարվում է կետերով:

Արդյունքը համարվում է բացասական, եթե ստացված 10 պատասխաններից 4-ը փոքր է նորմատիվից:

15. Դասագրքի տեքստի տողի երկարությունը ստուգվում է հետևյալ կետերով.
 

4.2.1.1, 4.2.1.4, 4.2.2.1, 4.2.3.1, 4.2.3.2	- հումանիտար առարկաների դասագրքերի համար
4.3.1.1, 4.3.1.6, 4.3.2.1	- մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի համար
4.4.1, 4.4.2, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.7	- բնագիտական  առարկաների դասագրքերի համար
4.5.1, 4.5.2	- մասնագիտական առարկաների դասագրքերի համար

Չափում են քանոնով՝ 1մմ ճշտությամբ, կամ տիպոմետրիկ շաբլոնով (տողամետր), կամ հրատարակչական թափանցիկ շաբլոնով՝ միլիմետրով կամ քառակուսիներով:

Տողի երկարության որոշման համար չափում են ստուգվող 10 էջից յուրաքանչյուրի վրա մեկ լիարժեք տող:

Արդյունքը համարվում է բացասական, եթե ստացված 10 չափումներից 4-ը չի համապատասխանում պահանջներին:

16. Տեքստի բազմասյունակ հավաքման դեպքում, սյունակների միջև հեռավորությունը ստուգվում է հետևյալ կետերով.
 

4.2.1.2, 4.2.2.2-4.2.2.4, 4.2.3.2-4.2.3.4	- հումանիտար առարկաների դասագրքերի համար
4.3.1.3, 4.3.2.3	- մաթեմատիկական առարկաների դասագրքերի համար
4.4.4, 4.4.5	- բնագիտական առարկաների դասագրքերի համար
4.5.2, 4.5.3, 4.5.8	- մասնագիտական առարկաների դասագրքերի համար

Սյունակի և նկարազարդումների միջև եղած հեռավորությունը, ըստ 4.1.8 կետի, չափում են կամ 1մմ ճշտությամբ քանոնով, կամ տիպոմետրիկ շաբլոնով (տողամետր) կամ հրատարակչական թափանցիկ շաբլոնով՝ մմ-ով:

Աղյուսակների միջև եղած տարածությունը չափվում է ստուգվող 10 էջից յուրաքանչյուրի վրա:

Արդյունքը համարվում է բացասական, եթե ստացված 10 չափումներից 4-ը փոքր է սահմանվածից:

17. 4.2.1.5 կետի պանաջներին համապատասխան որոշում են տողադարձերի քանակը, բնորոշ 10 էջից յուրաքանչյուրի վրա:

Արդյունքը համարվում է բացասական, եթե 4 էջի վրա տողադարձերի քանակը գերազանցում է թույլատրելի քանակը:

18. Թղթի սպիտակության աստիճանը, ըստ 4.6.2 կետի:

19. Փորձաքննության արդյունքները առաջարկվում է ձևակերպել 2-7 ձևերով:

20. Հիգիենիկ փորձաքննության եզրակացությունը ձևակերպվում է Արձանագրությամբ (ձև 8):
 

Աղուսակ 1

Տառատեսակի չափսը՝ կետերով	Տպատառի բարձրությունը՝ մմ-ով
5	1,25
6	1,50
7	1,75
8	2,00
9	2,25
10	2,50
12	3,00
14	3,50
16	4,00
18	4,45
20	4,95
36	8,95

Ձև 1

Նյութերի վերաբերյալ տեղեկություններ

Դասագրքի անվանումը _____________________________________________

Նյութի անվանումը	Նորմատիվային փաստաթուղթ	Արտադրող կազմակերպու- թյուն	Հիգիենիկ անվտանգությունը հավաստող փաստաթուղթ
Տպագրական թուղթ
Ներկ
Ստվարաթուղթ
Կազմի թուղթ
Լամինացման թաղանթ
Լաք
Այլ նյութեր

_____________

______________ (ստորագրություն)

_____________
Կ. Տ.
(Դասագիրքը հրատարակող կազմակերպություն)

Ձև 2

Դասագրքի ձեվավորման եղանակների փորձաքննություն

_____________________________________________________________________ (անվանումը, հեղինակը, հրատարակչությունը)

_____________________________________________________________________ (ուսումնական առարկան, դասարան .……….)

Ձևավորման եղանակներ	Էջերի բնութագիրը										Խոտանված էջերի քանակը
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Տպատառի թեքումներ (4.1.13 կետ)
Հիմնական և/կամ լրացու- ցիչ տեքստի գունավոր տպատառ (4.1.13 կետ)
Գունավոր տպա- տառ գունավոր ֆոնի վրա (4.1.13 կետ)
Տեքստի բազմա- սյունակ հավաքում (4.2.1.3, 4.2.2.2, 4.3.1.2, 4.4.3 կետ)
Գունավոր ֆոն, գրելու համար նախատեսված տեղերում (4.1.13 կետ)

Խոտանված էջերի քանակը ____________________________________________ (ընդունելի քանակը - 3, խոտանվելիք - 4)

Ձևավորման եղանակների անհամապատասխանություն ___________________________ (հայտնաբերվել են, չեն հատնաբերվել)

Ձև 3

Դասագրքի հիմնական տեքստի տառատեսակային ձեվավորման փորձաքննություն

________________________________ Տառատեսակ _____________________ (անվանումը, հեղինակը, հրատարակչությունը)

________________________________ Գարնիտուր_______________________ (ուսումնական առարկան, դասարան ………….)

Տառատե- սակային ձևավորման չափանիշներ/ բնորոշ էջեր	Տառատեսակի չափսը, կետեր		Միջտողյան տարածություն, կետեր		Տողի երկարությունը*, մմ		Տառատեսակի ծավալը, նիշերի քանակը/ քառակուսի		Նշում, ստուգ- վող էջի ընդուն- ման մասին
	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պա- կաս	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պա- կաս	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պա- կաս	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ ավելի

Խոտանված էջերի քանակը ____________________________________________ (ընդունելի քանակը - 3, խոտանվելիք - 4)

Նշում, հիմնական տեքստի տառատեսակային ձևավորման, հիգիենիկ պահանջներին համապատասխանության վերաբերյալ ______________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

 

Դասագրքի լրացուցիչ տեքստի տառատեսակային ձեվավորման փորձաքննություն

________________________________ Տառատեսակ _____________________ (անվանումը, հեղինակը, հրատարակչությունը)

________________________________ Գարնիտուր_______________________ (ուսումնական առարկան, դասարան ………….)

Էջի վրա լրացուցիչ տեքստի ծավալը ________________________________________ (նորմա, ոչ ավելի, նիշերի քանակը)

Տառատե- սակային ձևավորման չափանիշ- ներ /բնորոշ էջեր/ էջի վրա տեքստի ծավալը	Տառատեսակի չափսը, կետեր		Միջտողյան տարածություն, կետեր		Տողի երկարությունը *(17), մմ		Տառատեսակի ծավալը, նիշերի քանակը/ քառակուսի		Նշում, ստուգ- վող էջի ընդուն- ման մասին
	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պա- կաս	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պա- կաս	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պա- կաս	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ ավելի

Խոտանված էջերի քանակը ____________________________________________ (ընդունելի քանակը - 3, խոտանվելիք - 4)

Նշում, լրացուցիչ տեքստի տառատեսակային ձևավորման, հիգիենիկ պահանջներին համապատասխանության վերաբերյալ ______________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

Ձև 5

Բանաձեվերի տառատեսակային ձեվավորման փորձաքննություն

_____________________________________________________________________ (անվանումը, հեղինակը, հրատարակչությունը)

_____________________________________________________________________ (ուսումնական առարկան, դասարան .……….)

Տառատեսակային ձևավորման չափանիշներ/ բնորոշ էջեր	Հիմնական էլեմենտների տառատեսակային չափսը		Նվազագույն օժանդակ էլեմենտների տառատեսակային չափսը		Նշում, ստուգվող էջի ընդունման մասին
	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պակաս	Դասա- գրքում	Նորմա, ոչ պակաս

Խոտանված էջերի քանակը ____________________________________________ (ընդունելի քանակը - 3, խոտանվելիք - 4)

Նշում, բանաձևերի տառատեսակային ձևավորման, հիգիենիկ պահանջներին համապատասխանության վերաբերյալ ______________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

Ձև 6

Գունավոր, գորշ ֆոնի, բազմագույն պատկերների վրա տպագրված տեքստի փորձաքննություն

_____________________________________________________________________ (անվանումը, հեղինակը, հրատարակչությունը)

_____________________________________________________________________ (ուսումնական առարկան, դասարան .……….)

Բնորոշ էջեր (էջի N)	Ֆոնի օպտիկական խտությունը					Նշում, ստուգվող էջի ընդունման մասին *(18)
	1	2	3	4	5

Խոտանված էջերի քանակը ____________________________________________ (ընդունելի քանակը - 3, խոտանվելիք - 4)

Նշում, տեքստի ֆոնի օպտիկական խտության, հիգիենիկ պահանջներին համապատասխանության վերաբերյալ ______________________________________________________ (հիմնական, լրացուցիչ)                  (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

Ձև 7

Դասագրքի էջերի լուսանցքների չափսերի փորձաքննություն

_____________________________________________________________________ (անվանումը, հեղինակը, հրատարակչությունը)

_____________________________________________________________________ (ուսումնական առարկան, դասարան .……….)

Ստուգման համար ընտրված դասա- գրքի մամուլներ	Լուսանցքների չափսերը (մմ)
	Կռնակային		Վերևի	Եզրի	Ներքևի	Նշում, ստուգվող մամուլի ընդունման մասին
	Ծալվածքի վրա	Էջի վրա

Խոտանված մամուլների քանակը ____________________________________________ (ընդունելի քանակը - 3, խոտանվելիք - 4)

Նշում, հիգիենիկ պահանջներին համապատասխանության մասին ________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

      
Ձև 8

Հիգիենիկ փորձաքննության արձանագրություն N _________

Դասագիրք ________________________________________________ (անվանումը, հեղինակը)

________________________________________Դասարանի (ների) համար

Հրատարակչություն _____________________Հրատարակման տարեթիվ ______

________________________________________________________

Առարկա __________________________________________________

________________________________________________________

Գործառնական նշանակությունը ____________________________________ (դասագիրք, ուսումնական ձեռնարկ, գործնական)

Ելքի տեղեկություններ (ըստ 4.1.20 կետի) ______________________________

________________________________________________________

Նորմատիվային փաստաթուղթ _____________________________________

________________________________________________________

Նյութերի վերաբերյալ տեղեկություններ (ձև 1) ___________________________

________________________________________________________

Դասագրքի ձևավորման եղանակների հիգիենիկ փորձաքննության արդյունքներ (ձև 2) __

________________________________________________________ (անհամապատասխանություններ հայտնաբերված են, հայտնաբերված չեն)

Տառատեսակային ձևավորման հիգիենիկ փորձաքննության արդյունքները՝ հիմնական տեքստի (ձև 3) ______________________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

լրացուցիչ տեքստի (ձև 4) _______________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

բանաձևերի (ձև 5) ___________________________________________

Գունավոր, գորշ ֆոնի, բազմագույն պատկերների վրա տեքստի տպագրության դեպքում, ֆոնի օպտիկական խտության հիգիենիկ փորձաքննության արդյունքները (ձև 6) ______

________________________________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

Էջի վրա լուսանցքների հիգիենիկ փորձաքննության արդյունքները (ձև 7) __________

________________________________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

Տեքստի պատկերի էլեմենտների և թղթի օպտիկական խտությունների միջև տարածությունը (ըստ 4.1.9 կետի)______________________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

Թերությունների առկայությունը (բացակայությունը) (ըստ 4.1.19 կետի) ____________

_________________________________________________________ (հայտնաբերված է, չի հայտնաբերված)

Թղթի որակի ցուցանիշները (ըստ 4.6.2, 4.6.3 կետերի)_______________________ (նշել որոնք են)

Այլ թերություններ _____________________________________________ (նշել որոնք են)

Եզրակացություն.

Դասագիրք _________________________________________________ (անվանումը, հեղինակը)

Դասարանի (ների) համար ________________________________________

_________________________________________________________

Հրատարակչություն _____________________Հրատարակման տարեթիվ _______

_________________________________________________________

Հիգիենիկ պահանջներին _________________________________________ (համապատասխանում է, չի համապատասխանում)

Փորձագետ _________________________________________________ (Ա.Ա.Հ., պաշտոնը, ստորագրությունը)

Կազմակերպություն _____________________________________________ (որտեղ կատարվել է փորձաքննությունը)

* (1) - դասագրքի տիտղոսաթերթի վրա պարտադիր նշվում է դասագրքի օգտագործման յուրահատկությունների մասին.

* (2) - հսկողական ստվարատախտակները, 5մմ-ից ոչ պակաս տրամագծով (կողմերով) շրջանակի (քառակուսու) ձևով, պետք է տեղադրվի յուրաքանչյուր մամուլի 2 էջերի որևէ տողի վրա.

* (3) - փակագծերում նշված է տառատեսակի ծավալը այն դասագրքերի համար, որոնք տպագրված են լատինական գրաֆիկական հիմք ունեցող տառատեսակով.

* (4) - թույլատրվում է միայն լեզուների դասագրքերում.

* (5) - թույլատրվում է, 1000 նիշերից ոչ ավելի ծավալով էջի վրա, միայն լրացուցիչ (տեղեկատու) տեքստի համար.

* (6) - փակագծերում նշված է տառատեսակի ծավալը այն դասագրքերի համար, որոնք տպագրվում են լատինական գրաֆիկական հիմք ունեցող տառատեսակով.

* (7) - թույլատրվում է, 1500 նիշերից ոչ ավելի ծավալով էջի վրա, միայն լրացուցիչ (տեղեկատու) տեքստի համար.

* (8) - թույլատրվում է միայն լեզուների դասագրքերում.

* (9) - թույլատրվում է, 2000 նիշերից ոչ ավելի ծավալով էջի վրա, միայն լրացուցիչ (տեղեկատու) տեքստի համար.

* (10) - փակագծերում նշված է տառատեսակի ծավալը այն դասագրքերի համար, որոնք տպագրվում են լատինական գրաֆիկական հիմք ունեցող տառատեսակով.

* (11) - ուսման առաջին տարվա դասագրքերի համար.

* (12) - թույլատրվում է միայն լրացուցիչ տեքստի համար.

* (13) - թույլատրվում է միայն լրացուցիչ տեքստի համար.

* (14) - թույլատրվում է միայն լրացուցիչ (տեղեկատու) տեքստի, աղյուսակների, նկարազարդումների բացատրության համար, էջի վրա 1000 նիշերից ոչ ավելի V-VI դասարանների դասագրքերի համար, էջի վրա 1500 նիշերից ոչ ավելի VII-IX դասարանների դասագրքերի համար, էջի վրա 2000 նիշերից ոչ ավելի X-XII դասարանների դասագրքերի համար.

* (15) - թույլատրվում է, 2000 նիշերից ոչ ավելի ծավալով էջի վրա, միայն լրացուցիչ տեքստի համար.

* (16) - բազմասյուն տեքստի հավաքման ժամանակ նշվում է սյունակների քանակը, սյունակում տողի երկարությունը + սյունակների միջև եղած հեռավորությունը (օրինակ՝ 2x63+9).

* (17) - բազմասյուն տեքստի հավաքման ժամանակ նշվում է սյունակների քանակը, սյունակում տողի երկարությունը + սյունակների միջև եղած հեռավորությունը (օրինակ՝ 2x63+9).

* (18) - արդյունքը համարվում է բացասական, եթե էջի վրա 5 չափումներից 3-ի արժեքը գերազանցում է 0,3-ը: