310.0639.21.07.97

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐԿԱՅԻՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅՈՒՆ

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

21 հուլիսի 1997 թ. N 639

«ԱՎԵԼԱՑՎԱԾ ԱՐԺԵՔԻ ՀԱՐԿԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐ ՕՐԵՆՔԻ ԵՎ ՆԱԽԿԻՆ ՕՐԵՆՔԻՑ ՆՈՐ ՕՐԵՆՔԻՆ ԱՆՑՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ ՀԱՐԿԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈՐՈՇ ՀԱՐՑԵՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀՐԱՀԱՆԳՉԱԿԱՆ ՆԱՄԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ի կատարումն «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության 16.06.97 թ. օրենքի 46 հոդվածի 1-ին մասի

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ

1. Հաստատել «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության նոր օրենքի և նախկին օրենքից նոր օրենքին անցման ժամանակ հարկի կիրառման որոշ հարցերի մասին» հրահանգչական նամակը:

ՀՀ հարկային տեսչության պետ

Ա. Թումանյան

Հաստատված է ՀՀ հարկային տեսչության 1997 թ. հուլիսի 21-ի N 639 որոշմամբ

Համաձայնեցված է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության հետ

Հ Ր Ա Հ Ա Ն Գ Չ Ա Կ Ա Ն  Ն Ա Մ Ա Կ

«ԱՎԵԼԱՑՎԱԾ ԱՐԺԵՔԻ ՀԱՐԿԻ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ՆՈՐ ՕՐԵՆՔԻ ԵՎ ՆԱԽԿԻՆ ՕՐԵՆՔԻՑ ՆՈՐ ՕՐԵՆՔԻՆ ԱՆՑՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ ՀԱՐԿԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈՐՈՇ ՀԱՐՑԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության 16.06.97 թ. օրենքի 46 հոդվածի առաջին մասը, ինչպես նաև նպատակ ունենալով պարզաբանել օրենքի որոշ հոդվածներ, որոնց գործողությունը առնչվում է «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության նախկին (մինչև 1997 թ. հուլիսի 1-ը գործող) օրենքի հոդվածների հետ, Հայաստանի Հանրապետության հարկային տեսչությունը, համաձայնեցնելով Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության հետ, հայտնում է հետևյալը.

«Ավելացված արժեքի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության 16.06.97 թ. օրենքը (այսուհետ` օրենք) ուժի մեջ մտնելու պահից` 1997 թ. հուլիսի 1-ից ուժը կորցրած է ճանաչվել «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության 1993 թ. հունիսի 30-ի օրենքը (այսուհետ նախկին օրենքը):

Համաձայն օրենքի դրույթների, բոլոր ոլորտներում (այդ թվում նաև մանրածախ առևտրում), հարկ վճարող հանդիսացող տնտեսավարող բոլոր սուբյեկտների (այդ թվում անհատ ձեռներեցների) համար` 1997 թ. հուլիսի 1-ից կիրառվում է ավելացված արժեքի հարկի (այսուհետ` ԱԱՀ) հաշվարկման միասնական կարգ: Անցումային ժամանակաշրջանում նախկին օրենքով սահմանված հարկի հաշվարկման կարգից նոր օրենքով սահմանված հարկի հաշվարկման կարգի անցման և հարկի հաշվարկման ու հաշվառման որոշ հարցերի կանոնակարգման նպատակով անհրաժեշտ է հաշվի առնել հետևյալը.

I. Օրենքի դրույթները վերաբերվում են 1997 թ. հուլիսի 1-ից հետո (ներառյալ 01.07.97 թ.) իրականացված ԱԱՀ-ով հարկվող գործարքներին (գործառնություններին) և կիրառվում են 01.07.97 թ. հետո ընկած ժամանակաշրջանի իրավահարաբերությունների կարգավորման համար: Համաձայն օրենքի 6 հոդվածի, ԱԱՀ-ով հարկվող գործարքներ են համարվում ապրանքների մատակարարումը, ծառայությունների մատուցումը, անհատույց (մասնակի հատուցմամբ) սպառումը և ապրանքների ներմուծումը:

Այդ առումով.

Օրինակ.

Եթե 1997 թ. հունիսին իրականացվել է ապրանքի (արտադրանքի) մատակարարում (առաքում) ՌԴ-ն որևէ գնորդ ձեռնարկության, ապա վճարումն առկա չլինելու պայմաններում, իրացումից հասույթ ցուցանիշը ձևակերպվելու է նախկինում գործող կարգի համաձայն` 1997 թ. սեպտեմբերին: Տվյալ դեպքում ԱԱՀ հաշվարկվելու և վճարվելու է 20 % դրույքաչափով` և այն արտացոլվելու է 1997 թ. III եռամսյակի համար` մինչև հոկտեմբերի 25-ը ներկայացվող ԱԱՀ-ի հաշվարկում:

Օրենքի 16 հոդվածի համաձայն 0 % դրույքաչափը կկիրառվեր, եթե մատակարարումը (ՀՀ մաքսային սահմանից դուրս արտահանումը) կատարվեր 1997 թ. հուլիսի 1-ից հետո (այդ թվում նաև` նախկինում կատարված կանխավճարների դեպքում):

II. 1997 թ. հուլիսի 1-ից ԱԱՀ վճարող հանդիսացող անձինք ապրանքների (այդ թվում` արտադրանքի և անշարժ գույքի) մատակարարման ու ծառայությունների մատուցման դեպքում, համաձայն օրենքի (հոդված 18, 20), պարտավոր են դուրս գրել «հարկային հաշիվներ»: Որպես այդպիսիք կարող են հիմք ընդունվել նախկինում օգտագործվող հաշիվ-ֆակտուրաները, կամ ապրանքների մատակարարումը և ծառայությունների մատուցումը հաստատող սահմանված կարգի այլ հաշվարկային փաստաթղթերը, որոնցում առանձնացված է ԱԱՀ-ի գումարը (հոդված 18, 20):

«Հարկային հաշիվներ» չեն կարող դուրս գրվել (հոդված 19).

1. 1997 թ. հուլիսի 1-ից ԱԱՀ վճարող չհանդիսացող անձանց կողմից այնքան ժամանակ, մինչև վերջիններս օրենքով սահմանված կարգով կհամարվեն ԱԱՀ վճարողներ (հոդված 3).

2. Այն ապրանքների մատակարարման և ծառայությունների մատուցման դեպքում, որոնք օրենքով ազատված են ԱԱՀ-ից (հոդված 15, 16).

3. Այն գործարքների (գործառնությունների) համար, որոնք ԱԱՀ-ով հարկման օբյեկտ չեն հանդիսանում (հոդված 7):

Վերը նշված դեպքերում հարկային հաշվի փոխարեն լրացվում (կազմվում) են ընդհանուր կարգով սահմանված այլ հաշվարկային (այդ թվում` բեռնաառաքման) և վճարային փաստաթղթեր:

Նշված դեպքերում հարկային հաշիվ դուրս գրելու դեպքում` դրանք դուրս գրող տնտեսավարող անձինք պարտավոր են հարկային հաշվում (հաշիվ-ֆակտուրայում) առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարը սահմանված (ընդհանուր) կարգով վճարել բյուջե` հաշվանցելով (պակասեցնելով) մատակարարի կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվներում (հաշիվ-ֆակտուրաներում), իսկ ներմուծման դեպքում` մաքսային համապատասխան փաստաթղթերում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարները (հոդված 29): Միաժամանակ այդ անձանցից գանձվում է տուգանք` հարկային հաշվում (հաշիվ-ֆակտուրայում) առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարի 20 %-ի չափով:

III. ԱԱՀ-ի հաշվարկման նոր կարգի անցման հետ կապված` մանրածախ առևտուր իրականացնող անձինք, 01.07.97 թ. դրությամբ կատարում են ապրանքային մնացորդների ճշգրտում: Դա պայմանավորված է նրանով, որ նախկին օրենքով այդպիսի գործունեություն իրականացնողները` ԱԱՀ-ը հաշվարկում էին ապրանքների վաճառքի և ձեռքբերման գների (ներառյալ ԱԱՀ-ը) տարբերությունից, իսկ նոր օրենքով պարտավոր են ԱԱՀ-ը հաշվարկել ընդհանուր սահմանված կարգով, այսինքն` բյուջե վճարման ենթակա ԱԱՀ-ի գումարը որոշվելու է որպես իրացումից հաշվարկված (ստացված) և մատակարարների (ներմուծման դեպքում` մաքսային մարմինների կողմից գանձված) հարկային հաշիվներում (անցումային ժամանակաշրջանում` հաշիվ-ֆակտուրաներում) առանձնացված հարկի գումարների տարբերություն: Դրա հետ կապված և հաշվի առնելով, որ այդ ապրանքների (մինչև 01.07.97 թ. ձեռք բերված) մի մասը փաստորեն իրացվելու է 1997 թ. հուլիսի 1-ից հետո` ԱԱՀ-ը հաշվարկվելու է նոր օրենքով սահմանված ընդհանուր կարգով: Այդ առումով, ինչպես նաև` ԱԱՀ-ով կրկնակի հարկումը բացառելու նպատակով, մանրածախ առևտուր իրականացնող ձեռնարկություններն ու կազմակերպությունները մինչև 01.07.97 թ. ձեռք բերված ապրանքների դիմաց վճարված ԱԱՀ-ի գումարների առանձնացման նպատակով հաշվապահական հաշվառման մեջ կատարում են հետևյալ ճշգրտումները.

- 41 «Ապրանքներ» հաշվում` ապրանքների ձեռքբերման գնին նախկինում միացված ԱԱՀ-ի գումարների չափով կատարում են ուղղում (ստորնո) «41» հաշվում և դրա հետ թղթակցող հաշիվներում (մասնավորապես` «60» «Հաշվարկներ մատակարարների և կապալառուների հետ»): Նշված ուղղման համար հիմք է ընդունվում 01.07.97 թ. առկա մնացորդ (չիրացված) ապրանքների ձեռքբերման հաշվարկային փաստաթղթերում սահմանված կարգով առանձին նշված ԱԱՀ-ի վճարված գումարը: Դրա հետ միաժամանակ նույն` ԱԱՀ-ի գումարի չափով հաշվեգրվում է «68» «Հաշվարկներ բյուջեի հետ» հաշվի` «Հաշվարկներ ԱԱՀ-ի գծով» ենթահաշվի դեբետը` համապատասխան (մասնավորապես` «60» ) հաշվի կրեդիտի թղթակցությամբ:

Օրինակ` ձեռնարկությունը մանրածախ առևտուր իրականացնելու նպատակով 16.04.97 թ. կանխիկ վճարով ձեռք էր բերել ապրանքներ, որոնց համար մատակարարի կողմից դուրս էր գրվել հետևյալ հաշվարկային փաստաթուղթը:

Հաշիվ ֆակտուրա 16.04.97 թ. Ապրանքի արժեքը 400 հազ. դրամ
ԱԱՀ 20 %	80 հազ. դրամ
_____________________
Ընդամենը	480 հազ. դրամ

Ապրանքը ձեռքբերման արժեքով, սահմանված կարգով, մուտքագրվել էր ձեռնարկության պահեստ և ձևակերպվել`

ԴՏ-41, Կտ-60 - 480 հազ. դրամ:

Նշված ապրանքը 1997 թ. հուլիսի 1-ից հետո (ներառյալ 01.07.97 թ.) իրացման դեպքում առ 01.07.97 թ. դրությամբ կատարվում է հետևյալ ուղղումը.

ա) (Դտ-41, Կտ-60)-80 հազ. դրամ (ստորնո), ապրանքի ձեռքբերման արժեքին միացված վճարված ԱԱՀ-ի գումարի չափով.

բ) Դտ-68/3, Կտ-60-80 հազ. դրամ:

Առ 01.07.97 թ. դրությամբ ապրանքային մնացորդների չվճարված հաշվարկային փաստաթղթերում (գնորդների կողմից) արտացոլված ԱԱՀ-ի գումարների առանձնացումը կատարվում է հետևյալ կերպ.

«41» հաշվում ապրանքների ձեռքբերման գնին միացված ԱԱՀ-ի գումարների չափով (որոնք համամասնորեն վերաբերվում են 01.07.97 թ. հետո իրացվող ապրանքների ձեռքբերման ժամանակ չվճարված հաշվարկային փաստաթղթերում առանձին տողով նշված ԱԱՀ-ի գումարին) կատարում են ուղղում (ստորնո) «41» հաշվում և դրա հետ թղթակցող (մասնավորապես` «60») հաշվի կրեդիտում: Միաժամանակ ԱԱՀ-ի առանձնացված (ուղղված) գումարը հաշվեգրվում է «41» հաշվի «Հաշվարկներ չվճարված հաշիվների գծով» նոր բացվող ենթահաշվի դեբետին` թղթակցելով (մասնավորապես` «60») հաշվի կրեդիտի հետ: Հետագայում (01.07.97 թ. հետո) չվճարված հաշվարկային փաստաթղթերի վճարմանը համամասնորեն «41» հաշվի նոր բացված «Հաշվարկներ չվճարված հաշիվների գծով» ենթահաշիվը փակվում է թղթակցելով «68» հաշվի «Հաշվարկներ ԱԱՀ-ի գծով» ենթահաշվի դեբետի հետ:

Օրինակ.

Ձեռնարկությունը մանրածախ առևտուր իրականացնելու նպատակով 01.05.97 թ. ձեռք էր բերել ապրանքներ, որի համար մատակարարի կողմից դուրս գրված հետևյալ հաշվարկային փաստաթղթի դիմաց 01.07.97 թ. դրությամբ դեռևս վճարում չի կատարվել:

Հաշիվ ֆակտուրա 01.05.97 թ. Ապրանքի արժեքը 300 հազ. դրամ
ԱԱՀ 20 %	60 հազ. դրամ
_____________________
Ընդամենը	360 հազ. դրամ

Ապրանքը ձեռքբերման արժեքով` սահմանված կարգով մուտքագրվել էր պահեստ և ձևակերպվել.

Դ41 - Կ60  360 հազ. դրամ:

Նշված ապրանքը իրացվել է 1997 թ. հուլիսի 11-ին և 14.07.97 թ. մարվել` մատակարարի 01.05.97 թ. չվճարված հաշիվը:

1. առ 01.07.97 թ. (դ41 - կ60) - 60 հազ. դրամ (ստորնո), չվճարված հաշվարկային փաստաթղթերում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարի չափով:

2. 01.07.97 թ.	դ41/6 - կ60	- 60 հազ. դրամ
3. 14.07.97 թ.	դ68/3 - կ41/6	- 60 հազ. դրամ

Վերը նշված օրինակի դեպքում մինչև 01.07.97 թ. մասնակի վճարման դեպքում (ենթադրենք 10.06.97 թ. վճարվել է 120 հազ. դրամ, այդ թվում ԱԱՀ` 20 հազ. դրամ) ուղղումը կատարվում է հետևյալ կերպ.

1. 01.07.97 թ.	(դ41 - կ60)	- 60 հազ. դրամ (ստորնո)
2. 01.07.97 թ.	դ68/3 - կ60	- 20 հազ. դրամ
3. 01.07.97 թ.	դ41/6 - կ60	- 40 հազ. դրամ

Հուլիսի 1-ից հետո (ներառյալ 01.07.97 թ.) վճարման դեպքում` կձևակերպվի

դ68/3 - կ41/6 - 40 հազ. դրամ

Նշված կարգով հաշվապահական հաշվառման մեջ ճշգրտումներ (ուղղում) չեն կատարվում այն ապրանքային մնացորդների գծով, որոնք

1. Մատակարարներից ձեռք են բերվել առանց համապատասխան հաշվարկային փաստաթղթերի, կամ էլ հաշվարկային փաստաթղթերով` որոնց մեջ ԱԱՀ-ի մասին սահմանված կարգով առանձին նշում չկա:

2. Ձեռք են բերվել ֆիզիկական (այդ թվում` անհատ ձեռներեցներ) անձանցից:

3. Ներմուծվել են նախկին ԽՍՀՄ անդամ չհանդիսացող երկրներից:

4. Ներմուծվել են նախկին ԽՍՀՄ անդամ երկրներից, սակայն հաշվարկային փաստաթղթերում նշված է 0 % դրույքաչափ կամ կատարված է նշում «առանց ԱԱՀ-ի»:

5. Ազատված են եղել ԱԱՀ-ից:

6. Ձեռք են բերվել (ստացվել են) անհատույց:

7. Ձեռք են բերվել ոչ առևտրի կարիքների համար:

8. ԱԱՀ-ով հարկվող օբյեկտ չեն հանդիսացել:

Սույն բաժնում նշված կարգով ուղղումներ կատարվում են միայն այն ապրանքների գծով, որոնց իրացումը 01.07.97 թ. հետո (օրենքի 6 հոդվածի համաձայն) հանդիսանում է հարկվող գործարք:

IV. Համաձայն օրենքի 23 հոդվածի, 1997 թ. հուլիսի 1-ից` հիմնական միջոցների (այդ թվում նաև` անշարժ գույքի) ձեռքբերման ժամանակ մատակարարների հարկային հաշիվներում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարները հաշվանցվում (պակասեցվում) են դրանց ձեռքբերման պահից` որոշակի համամասնությամբ: (Օրենքով փոփոխվել է հաշվանցման չափը, միաժամանակ ընդլայնելով դրա ոլորտը նաև պասիվ հիմնական միջոցների առումով:

Մինչև 1997 թ. հուլիսի 1-ը ԱԱՀ-ով հիմնական միջոցների ակտիվ մաս ձեռք բերած այն ձեռնարկություններն ու կազմակերպությունները, որոնք 1997 թ. հուլիսի 1-ի դրությամբ կունենան դրանց գծով դեռևս չհաշվանցված (բյուջե վճարման ենթակա ԱԱՀ-ի գումարներից` դեռևս չպակասեցված) ԱԱՀ-ի գումարներ, 1997 թ. հուլիսի 1-ից շարունակվում են ԱԱՀ-ի չհաշվանցված (չպակասեցված) գումարների հաշվանցումը` (պակասեցումը) նախկինում սահմանված կարգի համաձայն:

Մինչև 1997 թ. հուլիսի 1-ը ձեռք բերված պասիվ հիմնական միջոցների գծով ուղղումներ (վերաձևակերպումներ) չեն կատարվում: Պասիվ հիմնական միջոցների (այդ թվում` անշարժ գույքի) գծով մատակարարի հաշվում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարի հաշվանցում իրականացվում է օրենքով սահմանված կարգով միայն 1997 թ. հուլիսի 1-ից հետո ձեռք բերվածների մասով: