108.0199.24.06.98

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

 

24.06.1998 թ.

N 199-ԳՄ

 

ՄԱՅՐՈՒՂԱՅԻՆ ԳԱԶԱՏԱՐՆԵՐԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ՀԱՍՏԱՏՄԱՆ ՄԱՍԻՆ

 

Հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության էներգետիկայի նախարարության կանոնադրության 2 կետի «ե» և «ժդ» ենթակետերը

 

հրամայում եմ`

 

1. Հաստատել «Մայրուղային գազատարների տեխնիկական շահագործման կանոնները» (կցվում է):

2. Կանոնները ներկայացնել ՀՀ արդարադատության նախարարություն` պետական գրանցման:

3. Սույն կանոնները ուժի մեջ մտնելու պահից Հայաստանի Հանրապետությունում չկիրառել ԽՍՀՄ Գազի արդյունաբերության նախարարության կողմից 1989 թվականին հաստատված «Մայրուղային գազատարների տեխնիկական շահագործման կանոնները»:

 

Նախարար

Գ. Մարտիրոսյան

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

ՀԱՍՏԱՏՎԱԾ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅաՆ 24.06.1998 Թ. N 199-ԳՄ ՀՐԱՄԱՆՈՎ

 

 

ՄԱՅՐՈՒՂԱՅԻՆ ԳԱԶԱՏԱՐՆԵՐԻ

 

ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ

 

Կ Ա Ն Ո Ն Ն Ե Ր

 

ԱՌԱՋԻՆ ԲԱԺԻՆ

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

 

Գ լ ու խ  1

 

 Ընդհանուր պահանջներ

 

1.1. Սույն Կանոնները սահմանում են մայրուղային (մագիստրալային) գազատարների (ՄԳ) շահագործման, անձնակազմի աշխատանքի կազմակերպման և տեխնիկական փաստաթղթերի վարման հիմնական տեխնիկական, կազմակերպական նորմերը և պահանջները:

Մայրուղային գազատարների կազմի մեջ մտնում են`

գազատար (արդյունահանման վայրից հետագա փոխադրման համար պատրաստված գազի)` ճյուղավորումներով (լուպինգ) և փակող արմատուրով, բնական և արհեստական խոչընդոտների միջով անցումներով` մաքրման սարքավորման բացթողման և ընդունման հանգույցներով, խտուցքի հավաքման և պահպանման հանգույցներով և մեթանոլի ներածման սարքավորումով,

գլխավոր և միջանկյալ ճնշակային կայաններ (ՃԿ), գազաբաշխիչ կայաններ (ԳԲԿ), գազի ստորգետնյա պահպանման կայաններ (ԳՍՊԿ), ավտոմեքենաների գազալցման կայաններ (ԱԳԿ),

կոռոզիայից էլեկտրաքիմիական պաշտպանման տեղակայանքներ, տեխնոլոգիական կապի և հեռուստամեխանիկայի գծեր և կառույցներ,

գազատարների սպասարկման համար նախատեսված էլեկտրահաղորդման գծեր (ԷՀԳ), փակող արմատուրի, հեռուստակառավարման և էլեկտրաքիմիական պաշտպանության (ԷՔՊ) տեղակայանքների էլեկտրամատակարարման սարքավորում,

հակահրդեհային միջոցներ, գազատարների հակաքայքայամաշման և պաշտպանական կառույցներ,

խտուցքի պահման գազազատման տարողություններ, խտուցքի վթարային դատարկման գետնահորեր,

շենքեր և կառույցներ,

գազատարի ուղեգծով տեղաբաշխված մշտական ճանապարհներ և ուղղաթիռային հրապարակներ, դրանց մուտքի ուղիներ, գազատարների տեղադրման տարբերիչ նիշեր և ազդանշաններ:

1.2. Սույն Կանոնները տարածվում են ՀՀ Գազային տնտեսության ձեռնարկությունների ենթակայության տակ գտնվող մայրուղային գազատարների վրա և պարտադիր են մայրուղային գազատարների օբյեկտներում աշխատանքներ իրականացնող բոլոր կազմակերպությունների համար:

Սույն Կանոնները չեն տարածվում այն գազատարների վրա, որոնք նախատեսված են խողովակի մետաղի վրա կոռոզիայի ներգործություն թողնող կամ -40^օ  C-ից ցածր ջերմաստիճանի սառեցրած գազի փոխադրման համար:

Նշված գազատարների շահագործումը պետք է իրականացվի ըստ նախագծային կամ գիտահետազոտական ինստիտուտի կողմից մշակված հատուկ հրահանգի:

1.3. Մայրուղային գազատարների օբյեկտների շահագործման պահանջները պետք է կանոնակարգվեն արտադրական, պաշտոնեական հրահանգներով և տեխնոլոգիական սխեմաներով, որոնք մշակվում են ձեռնարկությունների կողմից` հաշվի առնելով տեղական պայմանները, հիմնելով պետական, ճյուղային նորմատիվային-տեխնիկական փաստաթղթերի և սույն Կանոնների վրա: Հրահանգների անվանացանկը, մշակման և հաստատման կարգը սահմանում են ձեռնարկությունները:

1.4. Արտադրական, պաշտոնեական հրահանգների, տեխնոլոգիական և այլ սխեմաների վերանայումը կատարվում է 3 տարին մեկ, իսկ անհրաժեշտ փոփոխությունները դրանց մեջ մտցվում են անմիջապես:

1.5. Մայրուղային գազատարները շահագործող աշխատողների հիմնական խնդիրներն են.

գազի փոխադրումն հանքավայրից մինչև բաշխման վայրը, գազի մատուցումը քաղաքների, բնակավայրերի կամ առանձին ձեռնարկությունների բաշխիչ ցանցը, սարքավորման և հուսալի աշխատանքի ապահովումը,

գազատարի արդյունավետ աշխատանքի ապահովումը` սարքավորման լավարկված (օպտիմացված) աշխատանքային ռեժիմների օգնությամբ, դրա գործառության հուսալիությամբ, վառելիքա-էներգետիկական միջոցների և նյութերի նպատակահարմար ծախսմամբ` փոխադրման ընթացքում գազի կորուստների կրճատմամբ, ճնշակային կայանների երկրորդային էներգամիջոցները սեփական կարիքների և կողմնակի կազմակերպությունների համար առավել լրիվ օգտագործմամբ,

գազատարի արդիականացման համար միջոցառումների մշակումը և իրագործումը, նոր տեխնիկայի, աշխատանքի և արտադրության գիտական կազմակերպման ներդրումը,

աշխատանքի արտադրողականության բարձրացումը, գազի փոխադրման ինքնարժեքի իջեցումը,

որակավորման բարձրացումը, նորարարների փորձի և աշխատանքի առաջավոր մեթոդների տարածումը, գյուտարարության և ռացիոնալացման զարգացումը,

աշխատանքային և արտադրական կարգապահության խիստ պահպանումը, աշխատանքի պաշտպանության գործող նորմատիվային փաստաթղթերի պահանջների և նորմերի կատարումը:

1.6. Մայրուղային գազատարների շահագործումը իրականացնում են ձեռնարկությունները, որոնք և որոշում են իրենց ստորաբաժանումների կողմից մայրուղային գազատարների և օժանդակ օբյեկտների սպասարկման սահմանները:

Ծառայությունների, արտադրամասերի և տեղամասերի ղեկավարները հաստատում են որոշակի աշխատողների պատասխանատվությունը` սարքավորման շահագործման, դրա տեխնիկական վիճակի համար, որը ձևակերպվում է ստորաբաժանման հրամանով (կարգադրությամբ):

1.7. Մայրուղային գազատարների շինությունների և օբյեկտների շինարարության, դրանց վերակառուցման, տեխնիկական վերազինման կամ հիմնական նորոգման ժամանակ, պատվիրատուն պետք է կազմակերպի աշխատանքների կատարման տեխնիկական վերահսկողություն:

1.8. Շինարարությունն ավարտված գազատարները շահագործման են հանձնվում պետական ընդունող հանձնաժողովի կողմից ընդունելուց հետո: Ընդունումն իրականացվում է գործող շինարարական նորմերի և կանոնների պահանջներին համապատասխան:

1.9. Գազի մատուցումը վառելիքային, գործարկվող և իմպուլսային հաղորդակցուղիներ, ինչպես նաև ՃԿ, ԳԲԿ և ԳՍՊԿ տեխնոլոգիական կապակցման խողովակաշարեր` սարքավորման անհատական փորձարկումներ կատարելու համար, թույլատրվում է միայն Հայլեռտեխհսկողության որոշմամբ: Անվտանգության անհրաժեշտ միջոցների ապահովումը դրվում է շահագործող կազմակերպության վրա:

1.10. Գազի մատուցումը մայրուղային գազատարներ, գազատար-ճյուղավորումներ, սարքավորման փչամաքրման և անհատական փորձարկումներ կատարելու համար, թույլատրվում է միայն Հայլեռտեխհսկողության որոշմամբ: Անվտանգության անհրաժեշտ միջոցներն այդ դեպքում նշվում են հատուկ հրահանգներում, որոնք մշակվում են կապալառու կազմակերպության կողմից և համաձայնեցվում պատվիրատուի, շահագործող կազմակերպության և, անհրաժեշտության դեպքում, նախագծային կազմակերպության հետ:

Հրահանգը հաստատվում է կապալառու կազմակերպության կողմից, որի վրա դրվում է անվտանգության անհրաժեշտ միջոցների ապահովումը:

Գազի մատուցումը սպառողի գազատարներին` ԳԲԿ սարքավորումների համալիր փորձարկման ժամանակ, չի թույլատրվում:

1.11. Գազի մատուցումը շինարարությունն ավարտված մայրուղային գազատարներին, ճյուղավորումներին և ԳԲԿ, պետք է իրականացվի համաձայն գազի օգտագործման Կանոնների (ԳՕԿ):

1.12. Գազի մատուցումը գազսպառող տեղակայանքներին և սարքավորմանը, ցածր ճնշման գազատարներին` ԳԲԿ-ից ելքից հետո, պետք է իրականացվի համաձայն գազսպառող տեղակայանքների գազի գործարկման թույլտվություն ստանալու կարգի` ռեժիմային-կարգաբերման աշխատանքներ կատարելու և այդ տեղակայանքները շահագործման հանձնելու համար:

1.13. Գազատարը շահագործման ընդունելուց հետո շահագործող կազմակերպությունը պետք է հետևի, որ միամսյա ժամկետում գազատարի փաստացի դիրքը տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից անցկացվի հողօգտագործողների քարտեզների վրա:

1.14. Բանվորների պարտականությունները, իրավունքները և պատասխանատվությունը` իրենց կցված սարքավորման և օբյեկտների համար, որոշվում են ըստ մասնագիտական հրահանգների:

1.15. Ինժեներատեխնիկական աշխատողների խնդիրները, պարտականությունները, իրավունքները որոշվում են պաշտոնեական հրահանգներով, որոնք կազմում են բաժինների, արտադրամասերի, ծառայությունների, տեղամասերի, արտադրական ստորաբաժանումների խմբերի ղեկավարները և հաստատում է ձեռնարկության ղեկավարությունը:

1.16. Գազափոխադրման ձեռնարկության յուրաքանչյուր աշխատող պարտավոր է` իմանալ իր մասնագիտությունը, իրեն կցված շահագործվող օբյեկտը, սարքավորումը, կառույցները և մյուս օբյեկտների հետ դրանց կապակցված շահագործման ռեժիմը, ճշտորեն և ժամանակին կատարել իր վրա դրված պարտականությունները, ցուցաբերել անհրաժեշտ նախաձեռնություն, ստեղծագործական վերաբերմունք աշխատանքին, անընդհատ կատարելագործել սեփական մասնագիտական հմտությունը, միջոցներ ձեռնարկել սույն Կանոնների, մայրուղային գազատարների պահպանման Կանոնների, մայրուղային գազատարների անվտանգ շահագործման Կանոնների խախտումների նախազգուշացման համար, ամեն կերպ աջակցել ՃԿ, ԳՄ (գծային մաս), ԳԲԿ, ԳՍՊԿ և մայրուղային գազատարի այլ տեխնիկական օբյեկտների արդյունավետության և հուսալիության ապահովմանը:

1.17. Մայրուղային գազատարների սարքավորման, օբյեկտների և հաղորդակցուղիների, շենքերի և կառույցների շահագործման ընթացքում կազմակերպատեխնիկական միջոցառումների մշակման, կատարելագործման և զարգացման նպատակով պետք է կատարվի դրանց արդյունավետության, հուսալիության և անվտանգության վերլուծություն:

1.18. Մայրուղային գազատարների օբյեկտներում, կառույցներում և հաղորդակցուղիներում կրակային և գազավտանգ աշխատանքները պետք է իրականացվեն համաձայն մայրուղային գազատարների անվտանգ շահագործման Կանոնների պահանջների և գազի օբյեկտներում կրակային աշխատանքների անվտանգ վարման ներկայումս գործող Տիպային հրահանգների:

1.19. Ձեռնարկությունները պարտավոր են իրենց ստորաբաժանումները, դրանց ծառայությունները և տեղամասերը ապահովել նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթերով:

1.20. Մայրուղային գազատարների օբյեկտների գործադիր տեխնիկական փաստաթղթերը պետք է գտնվեն ստորաբաժանման արխիվում:

 

Գ լ ու խ  2

 

Անձնակազմի տեխնիկական պատրաստում

 

2.1. Մայրուղային գազատարների տեխնիկական օբյեկտները պետք է շահագործվեն հատուկ պատրաստված անձնակազմի կողմից: Շահագործող անձնակազմը պետք է ունենա որակավորում` մասնագիտությունների և հաստատված պաշտոնական հրահանգներին համապատասխան:

2.2. Ենթակա անձնակազմի պարբերական ուսուցման և որակավորման բարձրացման աշխատանքները պետք է կազմակերպեն և ղեկավարեն ձեռնարկության և նրա բաժանմունքների գլխավոր ինժեներները:

2.3. Սահմանվում են շահագործող անձնակազմի արտադրական ուսուցման և որակավորման բարձրացման հետևյալ ձևերը`

դասընթացային ուսուցում,

տեխնիկական ու տնտեսական ուսուցում,

ներածական, սկզբնային և պարբերական հրահանգավորումներ,

հակավթարային և հակահրդեհային վարժանքներ:

2.4. Նոր ընդունված բանվորների ուսուցումը և կարգերի բարձրացումը, որպես կանոն, պետք է իրականացվեն ուսումնադասընթացային կոմբինատում:

2.5. Հայլեռտեխհսկողության հսկմանը ենթակա օբյեկտների սպասարկող անձնակազմը պետք է անցնի պատրաստում (վերապատրաստում) ձեռնարկություններում հատուկ ստեղծված դասընթացներով, որոնց ծրագրերը համաձայնեցվում են Հայլեռտեխհսկողության հետ:

2.6. Ցածր ճնշման գազատարները և գազային ցանցերը, ԳԲԿ, կաթսայատները և գազօգտագործող տեղակայանքները սպասարկող անձնակազմը պետք է անցնի պատրաստում (վերապատրաստում) հատուկ դասընթացներով, որոնց ծրագրերը, կախված վերահսկման ենթակայությունից, համաձայնեցվում են Հայլեռտեխհսկողության հետ:

2.7. Էլեկտրասարքավորումը սպասարկող անձնակազմը պետք է անցնի ուսուցում, պատրաստում (վերապատրաստում) համաձայն սպառողների էլեկտրակայանքների տեխնիկական շահագործման անվտանգության տեխնիկայի Կանոնների:

2.8. Ուսուցումն ավարտելուց հետո շահագործող անձնակազմը պետք է անցնի գիտելիքների ստուգում` ինքնուրույն աշխատելու թույլտվություն ստանալու համար:

Քննություններ չհանձնված անձինք ՃԿ, ԳՄ, ԳԲԿ, ԳՍՊԿ և մայրուղային գազատարների այլ օբյեկտներում աշխատանքի չեն թույլատրվում:

2.9. Ուսուցման և գիտելիքների ստուգման նպատակներով բոլոր ձեռնարկություններում և կազմակերպություններում, որպես կանոն, պետք է սարքավորվեն ուսուցման տեխնիկական միջոցներով կահավորված կաբինետներ:

2.10. Վթարային աշխատանքների կազմակերպման և անցկացման ունակությունների կատարելագործման համար եռամսյակը մեկ մայրուղային գազատարների բոլոր շահագործվող օբյեկտներում պետք է անցկացվեն հակավթարային և հակահրդեհային վարժանքներ: Պարապմունքների անցկացման թեմատիկան և ծրագրերը մշակում են ստորաբաժանումների գլխավոր ինժեներները (պետի տեղակալները): Ըստ օբյեկտի պատկանելության վարժանքների կազմակերպման և անցկացման պատասխանատուները արտադրամասերի և տեղամասերի ծառայությունների ղեկավարներն են:

2.11. Տարին մեկ գազատարների գծամասերում, ՃԿ, ԳՍՊԿ ստորաբաժանման պետի ղեկավարությամբ և բոլոր ծառայությունների, արտադրամասերի և տեղամասերի մասնակցությամբ պետք է անցկացվի համալիր հակավթարային վարժություններ:

Վթարի վերացումը կարող է հաշվվել որպես համալիր հակավթարային վարժանքի անցկացում:

2.12. Հակավթարային վարժանքների և վթարային իրավիճակների վերացման արդյունքներով ծառայությունների, արտադրամասերի և տեղամասերի կոլեկտիվներում դրանց ղեկավարները պետք է անցկացնեն քննարկում` յուրաքանչյուր մասնակցի գործողությունների գնահատումով:

 

Գ լ ու խ  3

 

Պատասխանատվություն կանոնների խախտման համար

 

3.1. Սույն Կանոնների իմացությունը և կատարումը պարտադիր են մայրուղային գազատարների արտադրական անձնակազմի, ինչպես նաև մայրուղային գազատարների օբյեկտներում աշխատանքները կատարող այլ կազմակերպությունների աշխատակիցների համար:

3.2. Սույն Կանոնների խախտումը բերում է կարգապահական, վարչական կամ քրեական պատասխանատվության, կախված խախտումների բնույթից և հետևանքներից:

3.3. Ձեռնարկությունների և դրանց ստորաբաժանումների ղեկավարները, նրանց տեղակալները, ղեկավարող հերթապահ անձնակազմն անձամբ պատասխանատու են իրենց կամ ենթակա անձնակազմի թույլ տված խախտումների համար:

3.4. Մայրուղային գազատարների օբյեկտների մերժի և վնասվածքի յուրաքանչյուր դեպք պետք է հետաքննել համաձայն գազային օբյեկտներում մերժերի հետաքննման ներկայումս գործող դրույթների պահանջների:

3.5. Մերժերի վնասվածքների կամ վթարների համար մեղավոր անձինք ենթարկվում են կարգապահական, վարչական կամ քրեական պատասխանատվության` համաձայն ՀՀ Օրենսդրության:

3.6. Շահագործող անձնակազմը` ենթակայության կարգով պարտավոր է ժամանակին հայտնել թերությունների, տեղադրված սարքավորման կամ շինարարական արտադրանքի անբավարար որակի մասին, որպեսզի համապատասխան կազմակերպություններին և մատակարարողներին ներկայացվեն պահանջներ` գործող իրավաբանական փաստաթղթերի համաձայն:

3.7. Կողմնակի կազմակերպությունների և մասնավոր անձանց կողմից մայրուղային գազատարների օբյեկտների վնասման բոլոր դեպքերի մասին (շահագործող ձեռնարկությունը) կարող է հայտնել իրավապահ մարմիններին` անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկելու և մեղավորներին պատասխանատվության կանչելու համար:

 

ԵՐԿՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐ

 

Գ լ ու խ  4

 

Տարածք, շենքեր ԵՎ շինություններ

 

4.1. Արտադրական օբյեկտների տարածքի պահանջվող տեխնիկական և սանիտարահիգիենիկ վիճակն ապահովելու համար պետք է կատարվեն շրջակա միջավայրի պահպանման պահանջները և սարքին վիճակում պահվեն` ջրատարի, կոյուղու, ջերմագազամատակարարման ցանցերը և դրանց կառույցները, խմելու ջրի աղբյուրները և ջրամատակարարման աղբյուրների սանիտարական գոտիները, մեքենաների և հատուկ տեխնիկայի կանգառները, ավտոմոբիլային և հետիոտն ճանապարհները, անցումները և մուտքերը հրշեջ ջրածորաններին (հիդրանտ), ջրամբարներին, ջրահովարաններին, պաշտպանական ազդանշանային և հակահրդեհային անվտանգության միջոցները և համակարգերը, մեթանոլի և վառելիքաքսուքային նյութերի պահեստները, մակերևութային և ստորգետնյա ջրերի հեռացման համակարգերը, ցանկապատումը, լուսավորությունը, կանաչապատումը և բարեկարգումը:

Բոլոր ջրահեռացման ցանցերը և սարքավորումը պետք է զննվեն և նախապատրաստվեն վարարաջրերի բացթողման համար:

4.2. Տարածքում պահեստային հրապարակներից և շինություններից դուրս չպետք է լինեն ժամանակավոր կառույցներ, սարքավորում և շինարարական նյութեր: Արտադրական օբյեկտների ընդլայնման դեպքում տարածքը, որտեղ տեղավորված է գործող սարքավորումը, պետք է ցանկապատով առանձնացվի այն տարածքից, որտեղ անցկացվում է շինարարությունը:

Տարածքը պետք է հարթեցված լինի: Գոյություն ունեցող զննահորերը, փոսորակները, խրամուղիները պետք է ցանկապատվեն և չխանգարեն շենքին, կառույցներին և սարքավորմանը մոտենալուն:

ՃԿ և մայրուղային գազատարին նրա միացման հանգույցների, ԳԲԿ, ԳՍՊԿ, ծախսաչափ կետերի տարածքները պետք է լուսավորված լինեն:

4.3. Արտադրական օբյեկտների տարածքում պետք է բացակայեն օդի աղտոտման աղբյուրները: Տարածքը պետք է բարեկարգված և լուսավորված լինի համաձայն նախագծի: Ճնշակային արտադրամասի մոտ հողի բաց հատվածները գազավերամղման ագրեգատների (ԳՎԱ) օդահավաքիչ սարքերի ուղղությամբ պետք է կանաչապատվեն կամ ասֆալտապատվեն (բետոնապատվեն):

4.4. Սողանքային և նստվածքային երևույթների հայտնաբերման, բնահողերի փքման դեպքերում արտադրական օբյեկտների տարածքում պետք է միջոցներ ձեռնարկվեն դրանց պատճառները և հետևանքները վերացնելու համար:

4.5. Արտադրական օբյեկտների տարածքում նոր շենքերի և կառույցների շինարարությունը պետք է իրականացվի միայն նախագծի և ձեռնարկության ակտ-թույլտվության առկայության դեպքում` համաձայն ՇՆևԿ III-4-86 պահանջների:

4.6. Արտադրական օբյեկտների տարածքում տեղադրված անվտանգության նշանները պետք է համապատասխանեն պետական ստանդարտներին (ԳՕՍՏ 12.4.026-76 և ՕՍՏ 51.55-79):

4.7. Գազատարի, կոյուղու, ջրատարի, ջերմաֆիկացման, մալուխային (կաբելային) գծերի ստորգետնյա հաղորդակցուղիները պետք է ունենան տեղադրման ցուցանակներ:

Հաղորդակցուղիների տեղադրման հատակագծերը պետք է գտնվեն համապատասխան արտադրամասերում, ծառայություններում, տեղամասերում ըստ պատկանելության:

4.8. Օբյեկտների, տարածքների և շինությունների ցանկը, որոնք ենթակա են պահպանման ազդասարքով կահավորման, յուրաքանչյուր ստորաբաժանման համար սահմանվում է ձեռնարկության կողմից: Պահպանական ազդասարքով կահավորված օբյեկտների ցանկը 3 տարին մեկ ենթակա է վերանայման:

4.9. Պահպանական ազդասարքի աշխատանքային վիճակում պահելը, ստուգման կարգը և պարբերականությունը սահմանում են արտադրական ստորաբաժանման կողմից և դրվում են ստուգիչ-չափիչ սարքերի և ավտոմատիկայի (ՍՉՍևԱ) ծառայության վրա:

4.10. Գազի, խտուցքի, յուղի, ջրի օդի արտահոսքի առկայությունը տարածքում և շինություններում անթույլատրելի է: Հսկողության կարգը պետք է սահմանվի արտադրական ստորաբաժանման կողմից:

4.11. ՄԳ օբյեկտների և կառույցների զբաղեցրած տարածքը պետք է ցանկապատվի: Ցանկապատը պետք է պահվի սարքին վիճակում:

Մուտքի մոտ` ցանկապատին պետք է մակագրություններ լինեն օբյեկտի անվանման, ձեռնարկության և նրա ստորաբաժանման պատկանելության մասին, ինչպես նաև այլ մակագրություններ և նշաններ` համաձայն մայրուղային գազատարների անվտանգ շահագործման Կանոնների և այլ նորմատիվ փաստաթղթերի պահանջների:

4.12. Տարածքների, շենքերի, կառույցների շահագործման պատասխանատվությունը, համաձայն սույն գլխի պահանջների, ստորաբաժանման հրամանով դրվում է արտադրամասերի և տեղամասերի ղեկավարների վրա:

4.13. Մայրուղային գազատարների օբյեկտների տարածքում փոխադրամիջոցների շարժման արագությունը սահմանափակվում է մինչև 5 կմ/ժ:

4.14. Պետք է ապահովվի ավտոփոխադրական միջոցների և հատուկ տեխնիկայի մոտեցումն արտադրական օբյեկտների բոլոր կառույցներին և շենքերին: ՄԳ օբյեկտների տարածքում (ՃԿ, ԳԲԿ, ծախսաչափ կետեր, փոխարկման հանգույցներ և այլն) երթևեկության կարգը որոշվում է օբյեկտը շահագործող ստորաբաժանման ղեկավարության կողմից:

4.15. Արտադրական շենքերը և կառույցները պետք է պահվեն սարքին վիճակում, որը կապահովի դրանց օգտագործումն ըստ նշանակության, անձնակազմի աշխատանքի անվտանգ և առողջ պայմանները:

4.16. Շենքերը և կառույցները տարին երկու անգամ (գարնանը և աշնանը) պետք է ենթարկվեն ընդհանուր տեխնիկական զննման` թերությունները բացահայտելու համար, ինչպես նաև արտահերթ ստուգման` բնական աղետներից (երկրաշարժ, մրրկային քամիներ, տեղատարափ անձրևներ, առատ ձյունատեղումներ կամ վթարներ) հետո:

Զննման արդյունքները պետք է ձևակերպվեն արձանագրություններով: Գարնանային տեխնիկական զննման ժամանակ պետք է ճշտվեն շենքերի և կառույցների նորոգման աշխատանքների ծավալները, որոնք նախատեսվում է կատարել ամռանը, ինչպես նաև հիմնական նորոգման աշխատանքների ծավալները` հաջորդ տարվա ծրագրի մեջ մտցնելու համար: Աշնանային տեխնիկական զննման ժամանակ անհրաժեշտ է ստուգել շենքերի և կառույցների ձմռան պատրաստվածությունը:

4.17. Շինարարական կառույցներում ճաքերի, կոտրվածքների և այլ վնասվածքների առաջացման դեպքում գործիքային չափումների օգնությամբ դրանք պետք է հսկողության տակ վերցվեն և միջոցներ ձեռնարկվեն այդ վնասվածքների պատճառները վերացնելու համար: Եթե հիմքերում կամ այլ կառուցվածքներում տատանումներից ճաքեր են առաջացել, ապա այդ կառուցվածքները պետք է ստուգվեն ըստ թրթռադիմացկունության:

4.18. Շահագործման առաջին տարում պետք է իրականացնել շենքերի և կառույցների հիմքերի նստվածքի զննում: Հետագայում հիմքերի վիճակը պարբերաբար հսկվում է տեսողական, անհրաժեշտության դեպքում` գործիքային չափումներով:

4.19. Արտադրական շենքերի պատերի միջով անցնող գազատարները և ուրիշ հաղորդակցուղիները պետք է ունենան խտացումներ` կատարված համաձայն նախագծի:

4.20. Սարքավորման հիմքերը պետք է պաշտպանվեն յուղի, յուղային խտուցքի և այլ հեղուկների ազդեցությունից:

4.21. Շենքերի և կառույցների բնականոն շահագործման վիճակը պահպանելու համար անհրաժեշտ է`

ժամանակին կատարել նորոգում,

արտադրական շինություններում և դրանցից դուրս սարքին վիճակում պահպանել հիմնական և վթարային լուսավորությունը,

հետևել խողովակաշարերի ջերմամեկուսացման սարքին վիճակին,

սարքին վիճակում պահպանել ինժեներական հաղորդակցուղիները:

4.22. Սանիտարակենցաղային շինությունները պետք է պահվեն համաձայն սանիտարական նորմերի և մայրուղային գազատարների անվտանգ շահագործման Կանոնների պահանջների:

4.23. Շենքերի և կառույցների պատերում չի թույլատրվում նախագծով չնախատեսված անցքերի և որմնանցքերի բացում, տեխնիկական սարքավորման, վերամբարձ-փոխադրական միջոցների, խողովակագծերի տեղադրում, կախում և ամրացում: Լրացուցիչ բեռնվածքներ և որմնանցքեր կարող են թույլատրվել միայն շինարարական կառուցվածքների ստուգման հաշվարկից և անհրաժեշտ ամրացումից հետո:

4.24. Շենքերի և կառույցների մետաղական կառուցվածքները պետք է կոռոզիայից պաշտպանվեն (ներկվեն, մեկուսացվեն). այդ պաշտպանության արդյունավետությունը պետք է հսկվի զննումների ժամանակ:

4.25. Սարքավորման ազդանշանանախազգուշական ներկվածքը պետք է կատարվի և պահպանվի ըստ ԳՕՍՏ 12.4.026-76: Խողովակաշարերի տարբերիչ ներկվածքը պետք է կատարվի և պահպանվի ըստ ԳՕՍՏ 14202-69:

 

Գ լ ու խ  5

 

Գազատարներ

 

5.1. Խողովակները, որոնք կիրառվում են մայրուղային գազատարներում և ՃԿ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ տեխնոլոգիական կապակցման գազատարներում, ինչպես նաև վթարային պահուստի համար նախատեսված խողովակները, պետք է համապատասխանեն պետական տեխնիկական պայմաններին, գազային և նավթային արդյունաբերության մեջ խողովակների կիրառման վերաբերյալ գործող հրահանգներին, կախված գազատարի աշխատանքային պարամետրերից և շրջակա միջավայրից: Տեխնոլոգիական կապակցման գազատարների թվին են պատկանում` տեխնոլոգիական, վառելիքային, թողարկման և իմպուլսային գազի խողովակագծերը:

5.2. Վթարային պահուստի և նորոգման (բացի հիմնական նորոգումից) համար արգելվում է օգտագործել խողովակներ, որոնք չունեն հավաստագիր (սերտիֆիկատ) կամ այլ փաստաթղթեր, որ հաստատեն դրանց համապատասխանությունը ստանդարտների պահանջներին (տեխնիկական պայմաններին), ինչպես նաև խողովակի մակերևույթին մականշվածքի բացակայության դեպքում:

5.3. Մայրուղային գազատարների և ՃԿ, ԳՍՊԿ և ԳԲԿ տեխնոլոգիական կապակցման գազատարների տեխնիկական սպասարկումը պետք է կատարվի համապատասխան ծառայությունների կողմից ըստ ծրագիր-ժամկետացանկի, որը համաձայնեցվում է մյուս տեխնոլոգիական սարքավորումի նորոգման ժամկետի հետ և հաստատվում է ձեռնարկության կամ նրա ստորաբաժանումների կողմից:

5.4. Պարբերաբար պետք է իրականացվի գազատարների (հիմքերի, հենարանների, կախոցների, անուրների) ամրակապման հսկողություն, ինչպես նաև թրթռումների և չքայքայող մեթոդներով գազատարների պատերի հաստության ստուգում` այն տեղերում, որոնք առավել ենթակա են կոռոզիոն մաշվածության: Հսկողության պարբերականությունը, կարգը և ծավալները որոշվում են ձեռնարկության և նրա ստորաբաժանումների կողմից:

5.5. Եռակցման-մոնտաժային աշխատանքները գործող կամ հիմնական նորոգման ենթակա գազատարներում պետք է կատարվեն գործող նորմատիվ փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան:

Եռակցման աշխատանքները գործող գազատարում առանց նրանից գազի դատարկման արգելվում է:

5.6. Գործող գազատարներին միացումները (ճյուղավորման մոնտաժումը) պետք է կատարվեն համաձայն ձեռնարկության հաստատված նախագծի կամ տեխնիկական փաստաթղթերի: Խողովակի միացման հանգույցի կառուցվածքային չափերը (տրամագիծը, պատի հաստությունը) և պողպատի մակնիշը պետք է համապատասխանեն նախագծին և գործող նորմատիվ փաստաթղթերին:

5.7. Թույլատրվում է գործող գազատարին ոչ կրակային եղանակով ճյուղավորումների միացումը ըստ տեխնոլոգիայի և սահմանված կարգով ձևակերպված տեխնիկական փաստաթղթերի:

5.8. Շահագործման ընթացքում ստորգետնյա գազատարների, ՃԿ, ԳՍՊԿ և ԳԲԿ գծային մասերի տեխնոլոգիական կապակցման մեկուսիչ ծածկույթների խախտման և անթույլատրելի կոռոզիոն վնասվածքների բացահայտման դեպքերում, կախված դրանց տեխնիկական վիճակից, անհրաժեշտ է 8 տարին մեկ կատարել հիմնական նորոգում կամ վերափորձարկում:

5.9. Շահագործման հանձնված խողովակագծերը, որոնք չեն շահագործվել 6 ամսվա ընթացքում, նախքան դրանցով գազ բաց թողնելը պետք է ենթարկվեն ամրության և հերմետիկության կրկնական փորձարկման:

5.10. Արգելվում է բաց կրակով տաքացնել գազատարների գծային և ՃԿ, ԳԲԿ և ԳՍՊԿ- տեխնոլոգիական կապակցման մասերը` հիդրատային խցանները վերացնելու նպատակով:

 

Գ լ ու խ  6

 

Խողովակագծային արմատուր

 

6.1. Սույն գլխի պահանջները տարածվում են խողովակային արմատուրի վրա, որը տեղադրվում է գծային մասերում, ՃԿ, ԳԲԿ, ԳՍՊԿ տեխնոլոգիական կապակցման գազատարների, ինչպես նաև վթարային պահուստի խողովակների վրա:

6.2. Արմատուրը պետք է լինի լրակազմ և պահվի սարքին վիճակում, համարակալվի ըստ տեխնոլոգիական սխեմաների, ունենա գազի հոսքի ուղղության և փականի դիրքի ցուցանակներ: Ձեռքի մեխանիկական շարժաբերով արմատուրի վրա սլաքներով պետք է նշված լինեն բացման և փակման ուղղությունները: Արմատուրի վրա պետք է լինեն մակագրություններ և նշաններ` այն ղեկավարելու համար:

6.3. Գծային մասերի և բազմագծային անցումների վրա տեղադրված փականները պետք է ունենան վթարային փակման ավտոմատներ (ՎՓԱ), որոնք սարքավորվում են հաշվի առնելով գազատարի աշխատանքի ռեժիմի հնարավոր փոփոխությունները:

6.4. Գծային փականները պետք է սարքավորված լինեն տեխնիկական ճնշաչափերով` փականներից առաջ և հետո գազի ճնշումը չափելու համար:

6.5. Արմատուրի կառավարման տեխնիկական սպասարկման և նորոգման գործողությունները պետք է անցկացվեն արտադրող գործարանի հրահանգների պահանջներին համապատասխան:

Պնևմահիդրավլիկական կառավարմամբ փականների հիդրոհամակարգերում պետք է օգտագործվեն աշխատանքային հեղուկներ, համաձայն արտադրող գործարանի շահագործման հրահանգների կամ օգտագործման թույլատրված փոխարինիչներ:

6.6. Փականների յուղման և հերմետիկության վերականգման համար պետք է կիրառվեն արտադրող գործարանի և մասնագիտացված կազմակերպությունների կողմից երաշխավորվող հատուկ մածուկներ և թանձր քսուքներ:

6.7. Արգելվում է փոխադրվող գազի պարամետրերին չհամապատասխանող աշխատանքային ճնշումով կամ ջերմաստիճանով փակիչ արմատուրի տեղակայումը:

6.8. Պետք է ապահովվի սպասարկող անձնակազմի անարգել մուտքը դեպի կառավարման հանգույցները, փակիչ արմատուրի դիրքի ցուցանակները և մյուս սարքավորումը: Սպասարկման հրապարակները և փակոցները պետք է պահպանվեն մաքուր և սարքին վիճակում:

6.9. Շահագործման ընթացքում պնևմահիդրավլիկ կառավարման համակարգերի փականների մեջ ջրի ներթափանցում չի թույլատրվում: Փորձարկումից հետո անհրաժեշտ է ջուրը հեռացնել փականների իրաններից և ղեկավարման համակարգերից:

6.10. Գազատարների փականների համար հիմնականում կիրառվում է հեռավորական և տեղական պնևմահիդրավլիկ կառավարում: Ձեռքով կառավարումը թույլատրվում է պնևմահիդրավլիկ շարժաբերի բացակայության կամ դրա անսարքության դեպքում:

6.11. Գծային հատվածում փականների բնականոն դիրքը բացն է, իսկ մոմային և շրջանցիկ փականներինը` փակը:

Բազմագծային գազատարների համակարգում փականների դիրքը գծերի միջև միջակապի վրա որոշվում է գազատարի աշխատանքի ռեժիմով և սահմանվում է համակարգի կենտրոնական կարգավարական ծառայության (ԿԿԾ) կողմից:

6.12. Փականների վերադասավորումը գազատարի գծային մասում, բացառությամբ վթարային դեպքերի, իրականացվում է միայն համակարգի ԿԿԾ թույլտվությամբ կամ նրա կարգադրությամբ:

6.13. Փակիչ փականները (բացի մոմային և շրջանցիկ) պետք է բացել գազի ճնշումը փականներից առաջ և հետո նախապես հավասարեցնելուց հետո:

Փակիչ փականները մոմերի և շրջանցիկների վրա պետք է առանց ընդհատումների` լրիվ բացել:

6.14. Փակիչ արմատուրի տեխնիկական սպասարկման և նորոգման կազմակերպումն իրականացվում է համապատասխան ծառայության ղեկավարի կողմից: Տեխնիկական սպասարկման աշխատանքների ծավալը որոշվում է արտադրող գործարանների և մասնագիտացված կազմակերպությունների հրահանգներով:

6.15. Արմատուրի ընթացիկ նորոգումը կատարվում է համապատասխան ծառայության կողմից` ըստ պատկանելության կամ մասնագիտացված նորոգակարգաբերական կազմակերպության կողմից: Ընթացիկ նորոգման աշխատանքների ծավալի մեջ մտնում են այնպիսիները, որոնք չեն պահանջում փականի իրանի ապահերմետիկացում կամ նրա ապամոնտաժում:

6.16. Տեխնիկական սպասարկման և ընթացիկ նորոգման աշխատանքները պետք է գրանցվեն ծառայության տեխնիկական փաստաթղթերում:

6.17. Արմատուրի հիմնական նորոգման ծավալի մեջ մտնում են նրա լրիվ սարքինության վերականգնման աշխատանքները կատարված մասնագիտացված նորոգող ձառնարկություններում:

6.18. Յուրաքանչյուր ստորաբաժանում պետք է ունենա փակիչ արմատուրի վթարային պահուստ` համապատասխան գործող նորմերի: Վթարային պահուստի արմատուրը պետք է պահվի պահեստում` կոնսերվացված վիճակում:

6.19. Գծային և միջակապերի վրայի փականների աշխատունակությունը ստուգելու համար փականները կիսամյակը մեկ պետք է ամբողջությամբ վերադասավորվեն: Հեռավորական ղեկավարման համակարգող սարքավորված փականները պետք է այդ համակարգի հետ համալրված ստուգվեն:

Ստուգման կարգը և արդյունքների ձևակերպումը հաստատվում է ձեռնարկության կողմից:

6.20. Գազատարի գծային մասերի փականային հրապարակները ցանկապատից ներս պետք է լինեն հարթեցված, պաշտպանված բնահողային և մակերևութային ջրերից և ունենան պինդ ծածկ (կոպիճ, խճաքար): Փականային հրապարակներում պետք է նախատեսել ավտոմոբիլային և հատուկ տրանսպորտի մոտեցման հնարավորություն:

6.21. Ճնշակային կայաններում տեխնոլոգիական արմատուրի համարակալումն ընդունվում է ըստ հավելված 3-ի, իսկ գծային մասում` ըստ հավելված 4-ի:

 

Գ լ ու խ  7

 

Ջերմամատակարարում, գազամատակարարում, ջրամատակարարում, օդափոխություն, կոյուղի

 

7.1. Արտադրական օբյեկտների ջերմամատակարարումը հիմնականում պետք է իրականացվի հետևյալ աղբյուրներից` գազատուրբինային ԳՎԱ օգտահանման (ուտիլիզացիոն) ջերմափոխանակիչներից, կաթսայատներից, գազային օդաջեռուցիչներից և այլ անհատական ջեռուցման միջոցներից:

7.2. Ջերմային ցանցերը, կաթսայատները և ջերմության օգտահանման կայանքները պետք է շահագործվեն համաձայն արտադրական հրահանգների` կազմված սարքավորումն արտադրող գործարանների շահագործման հրահանգների, սույն Կանոնների և Հայլեռտեխհսկողության համապատասխան նորմատիվ փաստաթղթերի հիման վրա:

7.3. Օգտահանման ջերմափոխանակիչներով սարքավորված ՃԿ ջերմամատակարարումը բնականոն շահագործման ընթացքում պետք է իրականացվի դրանցից: Այդ դեպքում կաթսայատունը և անհատական ջեռուցման միջոցները պետք է պահպանվեն աշխատունակ վիճակում:

7.4. Ջերմային ցանցերի հենարանային մետաղական կառուցվածքները կոռոզիայից պաշտպանելու համար պետք է ներկվեն: Ներկման պարբերականությունը որոշվում է` ելնելով տեղական պայմաններից:

7.5. Ջերմային ցանցերի ցածր կետերում պետք է նախատեսվի ջրահեռացման սարք: Ջրի ինքնահոսի հեռացման բացակայության դեպքում պետք է այն պարբերաբար պոմպահանել: Ցանցի ամենաբարձր կետերում պետք է տեղադրվեն խողովակագծերից օդի բացթողման փականներ:

7.6. Նորոգումից հետո ջերմային ցանցը շահագործման հանձնելուց այն պետք է լվանալ ժամանակավոր տիղմընդունիչների օգնությամբ, որոնք տեղադրվում են մատակարարող և հետադարձ խողովակագծի վերջում (ջրի հոսքի ուղղությամբ): Ջերմային ցանցի երկրորդ լվացումն անհրաժեշտ է կատարել մեկ տարի հետո, որից հետո տիղմընդունիչները պետք է ապամոնտաժվեն:

7.7. Ամեն տարի, ջեռուցման շրջանի ավարտից հետո հիմնական նորոգման ժամանակ վերացման ենթակա թերությունները հայտնաբերելու նպատակով պետք է անցկացվեն ջերմային ցանցերի և ջերմային մուտքերի ամրության և հերմետիկության հիդրավլիկ փորձարկումներ: Նորոգումից հետո ջերմային ցանցերը ենթարկվում են հիդրավլիկական փորձարկման:

7.8. Ջերմային ցանցերը երկու տարին մեկ պետք է փորձարկել ըստ հաշվարկային ջերմաստիճանի: Այդ դեպքում ստուգում են ջերմային ցանցերի և մուտքերի սարքավորումը:

7.9. Ստորգետնյա ջերմային ուղեգծերի վիճակի հսկման համար արտաքին կոռոզիայի և ջերմամեկուսացման խոնավացման տեսակետից առավել վտանգավոր տեղերում երկու տարին մեկ կատարվում է ջերմային ցանցի հետախուզապեղում (շինարարական կառուցվածքների և ջերմամեկուսացման բացում), 2 կմ մայրուղու վրա մեկ հետախուզահորի հաշվարկից ելնելով, իսկ ուղեգծի ավելի փոքր երկարության դեպքում` մեկ հետախուզահորից ոչ պակաս: Հետախուզապեղման հետ կապված բոլոր աշխատանքները կատարվում են սկսած ջերմային ցանցերի շահագործման երրորդ տարուց: Յուրաքանչյուր բացման համար պետք է կազմվի արձանագրություն, որտեղ նշվում է բնահողի, շինարարական կառուցվածքների, խողովակների մեկուսացման վիճակը և կառուցվածքների վերականգնման միջոցները:

7.10. Ջրային ջերմային ցանցերի ներքին կոռոզիայի հսկողությունը պետք է իրականացվի ցանցային և խտուցքի վերլուծության միջոցով, ինչպես նաև առավել բնորոշ տեղերում կոռոզիայի ցուցասարքերի տեղադրմամբ:

7.11. Ջերմակրի միջին տարեկան արտահոսքը ջերմային ցանցերում չպետք է գերազանցի համակարգի ծավալի 0,25 տոկոսը:

7.12. Ջերմային ցանցերի ընթացիկ նորոգումը պետք է անցկացվի տարին մեկ, հաստատված ժամկետացանկով` պարբերական զննումների, փորձարկումների և հետախուզապեղման արդյունքների հիման վրա:

7.13. Նորոգման ավարտից հետո ջերմային ցանցերը պետք է լվացվեն մինչև ջրի լրիվ պարզվելը և փորձարկվեն աշխատանքային 125 տոկոսին հավասար ճնշման տակ, բայց ոչ պակաս, քան աշխատանքային ճնշումը` գումարած 0,5 ՄՊա:

7.14. Ամառային ամիսներին ջերմային ցանցը պետք է լցվի ջրով:

7.15. Ըստ պայմանագրերի` կողմնակի սպառողներին տրվող ջերմության քանակությունը պետք է հաշվվի հաշվառքային սարքերի օգնությամբ (առևտրական):

7.16. Ջրամատակարարման համակարգը պետք է ապահովի ձեռնարկության տեխնոլոգիական, հակահրդեհային և տնտեսակենցաղային, ինչպես նաև ջերմամատակարարման և շրջանառու ջրամատակարարման համակարգերի ջրասնուցման կարիքները:

7.17. Կենցաղային կարիքների համար տրվող ջուրը պետք է բավարարի ստանդարտի պահանջները: Ջրի ստուգման պարբերությունը և մեթոդները համաձայնեցվում են սանիտարական հսկման տեղական մարմինների հետ:

7.18. Գետերից և լճերից, ինչպես նաև արտեզյան ջրհորերից ջրառման կառույցների շահագործումը պետք է բավարարի սանիտարական հսկողության պահանջները:

7.19. Տնտեսակենցաղային կարիքների համար նախատեսված ջրհորերի և ջրամբարների տարածք կողմնակի անձանց մուտքը արգելվում է:

7.20. Ջրով լցված արմատուրը, խողովակագծերը և տարողությունները պետք է պաշտպանվեն սառչելուց:

7.21. Ջրի պահեստարանները տարին մեկ պետք է մաքրվեն և քլորավորվեն:

7.22. Ջրամատակարարման օբյեկտների սպասարկող անձնակազմը գործող կարգով սահմանված ժամկետներում պարտավոր է անցնել բժշկական ստուգում:

7.23. Շրջանառու ջրամատակարարման համակարգում օգտագործվող ջուրը պետք է համապատասխանի սարքավորում արտադրող գործարանների տեխնիկական պահանջներին:

7.24. Ջերմամատակարարման համակարգի սնուցման համար օգտագործվող ջուրը պետք է համապատասխանի ջերմային ցանցերի և սարքավորման համար սահմանված նորմերին:

7.25. Պահուստային շրջանառության պոմպերի փականները միշտ պետք է բաց լինեն:

7.26. Շահագործման հանձնված ջրատարի հատվածները և խմելու ջրի պոմպերի գործող հաղորդակցուղիներին միացնելուց առաջ նախապես պետք է քլորակրով մշակվեն:

7.27. Օդամբարները և ապահովիչ փականները պետք է շահագործվեն համաձայն Հայլեռտեխհսկողության գործող կանոնների:

7.28. Ջրամատակարարման օբյեկտների շահագործումը պետք է իրականացվի համաձայն ՄԳ ձեռնարկության ստորաբաժանումների կողմից մշակված արտադրական հրահանգների` հաշվի առնելով տեղական պայմանները:

7.29. Ցածր ճնշման գազատարների և սարքավորման շահագործումը պետք է իրականացվի գազային տնտեսությունում անվտանգության Կանոնների համաձայն:

7.30. Ցածր ճնշման գազատարներ տրվող գազը պետք է հետազոտվի:

7.31. Օդափոխության համակարգերի և տեղակայանքների շահագործումը պետք է բավարարի սույն Կանոնների, մայրուղային գազատարների շահագործման անվտանգության Կանոնների և տեղական հրահանգների պահանջները:

7.32. Օդափոխության համակարգերը և տեղակայանքները պետք է շահագործվեն աշխատունակ վիճակում, շինանյութերում և աշխատանքային գոտիներում պահպանեն օդային միջավայրի պարամետրերը (ջերմաստիճանը, խոնավությունը, փոշոտվածությունը, օդափոխման հաճախությունը, օդի արագությունը)` համաձայն սանիտարական և տեխնոլոգիական պահանջների:

7.33. Օդափոխության համակարգերի և տեղակայանքների տեխնիկական սպասարկումը, նորոգումը և արդյունավետության փորձարկումները պետք է իրականացվեն համաձայն ծրագիր-ժամկետացանկի և ձևակերպվեն տեխնիկական արձանագրություններով կամ տեղեկաթերթիկում գրանցումների տեսքով:

Արդյունավետության փորձարկումները պետք է անցկացվեն ոչ պակաս քան տարին մեկ:

7.34. Արտադրական օբյեկտների կոյուղու համակարգը պետք է համապատասխանի ՇՆևԿ II-32-74: Կոյուղու համակարգը և սարքավորումը պետք է փորձարկվեն և շահագործման ընդունվեն:

7.35. Կոյուղու համակարգը և մաքրման կառույցները պետք է գտնվեն սարքին վիճակում:

7.36. Գազային խտուցքը, նավթ պարունակող թափոնները, թունավոր նյութերը ընդհանուր կոյուղու համակարգ լցնելուց առաջ պետք է հավաքել, վնասազերծել և մաքրել միայն տեղային մաքրման սարքավորման մեջ: Տեղային մաքրման սարքավորումը պետք է պահվի սարքին վիճակում:

7.37. Գազա-, ջերմա- և ջրամատակարարման օդափոխության և կոյուղու համակարգերի տեխնիկական վիճակի պատասխանատվությունը ՄԳ ձեռնարկության կամ նրա ստորաբաժանման հրամանով դրվում է համապատասխան արտադրամասերի, տեղամասերի, ծառայությունների և բրիգադների խմբերի ղեկավարների վրա:

 

ԵՐՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ԳԾԱՅԻՆ ՄԱՍ

 

Գ լ ու խ  8

 

Ընդհանուր պահանջներ

 

8.1. Սույն բաժնի պահանջները տարածվում են գազատարների գծային մասի վրա, որը բաղկացած է գազատարից (արդյունահանման վայրից հետագա փոխադրման համար պատրաստված գազի)` ճյուղավորումներով, փակող արմատուրով, բնական և արհեստական խոչընդոտների միջով անցումներով, ՃԿ միացման հանգույցներով, ծախսաչափային և գազի ճնշման կարգավորման կետերով, մաքրման սարքերի ընդունման և բացթողման հանգույցներով, խտուցքահավաքիչներով և մեթանոլի ներածման սարքավորումով, հակաքայքայիչ և պաշտպանիչ կառույցներով, խտուցքի պահման և ապագազացման տարողություններով, գազատարի ուղեգծի երկայնքով տեղաբաշխված ճանապարհներից և ուղղաթիռային հրապարակներից` դրանց մուտքերով, գազամուղի տեղադրման տարբերիչ և ազդանշանային ցուցանակներով:

8.2. Մայրուղային գազատարի գծային մասը (ԳՄ) պետք է ապահովի գազի նախագծային կամ ծրագրված ծավալների փոխադրումը հետևյալ տեխնոլոգիական գործողությունների դեպքում`

գազատարի խոռոչի մաքրումը հեղուկ և կարծր խառնուրդներից մաքրիչ սարքերի օգնությամբ կամ փչամաքրումով` կախված տրամագծից,

մեթանոլի ներածումը գազատարի խոռոչը` բյուրեղահիդրատների առաջացումը կանխելու կամ դրանց քայքայելու նպատակով,

կոռոզիայի դանդաղիչի (ինգիբիտոր) ներածումը գազատարի խոռոչ` ներքին մակերևույթը կոռոզիայից կանխելու նպատակով,

գազի վերաբացթողումը առանձին խողովակագծերի միջև բազմագծային համակարգերում կամ հատվող գազատարներում, անհրաժեշտության դեպքում խողովակագծի առանձին հատվածների անջատումը և միացումը,

գազի վերաբացթողումը տարբեր աշխատանքային ճնշում ունեցող համակարգերի միջև:

8.3. Գծային մասի շահագործման հուսալիությունը և արդյունավետությունը պետք է ապահովվեն հետևյալ միջոցներով`

գազատարների գծային մասի վիճակի պարբերական հսկումով, տեսողական ստուգումներով կամ հետազննումներով` օգտագործելով տեխնիկական միջոցներ,

պահպանելով այն սարքին վիճակում` նորոգման-նախազգուշական աշխատանքները ժամանակին կատարելու միջոցով,

պահպանելով առավելագույն հնարավոր հիդրավլիկական արդյունավետությունը,

ժամանակին արդիականացնելով բարոյապես հնացած և մաշված սարքավորումը,

ապահովելով պահպանման գոտու, նրա և բնակավայրերից, արդյունաբերական և գյուղատնտեսական ձեռնարկություններից, շենքերից, կառույցներից նվազագույն հեռավորությունների պահանջները,

խափանումների ժամանակին կանխմամբ և վերացմամբ,

կազմակերպությունների ղեկավարներին և բնակչությանը տեղեկացնելով գազատարի տեղի և այլ անվտանգության միջոցների մասին:

 

Գ լ ու խ  9

 

Գծային մասի ձեՎավորումը

 

9.1. Ձեռնարկությունները և նրանց ստորաբաժանումները պարտավոր են անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկել գազատարից մինչև բնակավայրեր, առանձին արդյունաբերական և գյուղատնտեսական ձեռնարկություններ, շենքեր և կառույցներ նվազագույն հեռավորություններն ապահովելու համար` համաձայն հավելված 5-ի (ՇՆևԿ 2.06.85):

9.2. Մայրուղային գազատարների պահպանման գոտիներում աշխատանքների կատարման թույլտվությունը տրվում է ձեռնարկության (ընկերության) կողմից:

Պահպանման գոտիներում աշխատանքների կատարման հսկողությունը և նվազագույն հեռավորությունների գոտիներում աշխատանքների համաձայնեցումը և կատարումը իրականացվում է գազատարը շահագործող ձեռնարկությունների ստորաբաժանումների կողմից:

9.3. Գազատարը շահագործող ձեռնարկությունները և ստորաբաժանումները պետք է պարբերաբար տեղեկացնեն գազատարների մոտ գտնվող ձեռնարկություններին. կազմակերպություններին և բնակչությանը մայրուղային գազատարների պահպանման Կանոնների պահանջների կատարման անհրաժեշտության մասին:

Տեղեկացնելու պարբերականությունը որոշվում է ձեռնարկության կողմից և հարմարեցվում է գյուղատնտեսական սեզոնային աշխատանքներին:

9.4. Գազատարի գծային մասը պետք է նշվի 1,5-2 մ բարձրության տարբերիչ նշաններ ունեցող սյուներով` ուղղիչ հատվածներում մեկից մյուսը տեսողության սահմաններում, բայց 500 մ ոչ պակաս հեռավորության վրա, իսկ գազատարի թեքման անկյուններում` նշելով գազատարի կիլոմետրաժը և խողովակի տեղադրման փաստացի խորությունը: Եթե գազատարի երկայնությամբ անցնում են կապի օդային գծեր, գազատարի ուղեգիծը նշելու համար կարելի է օգտագործել կապի հենարանները` դրանց վրա նշելով գազատարի կիլոմետրաժը, տեղադրման խորությունը, կապի հենարանի և գազատարի առանցքների միջև հեռավորությունը: Գազատարի ուղեգծի ամրացման տեղերը նշելու համար երկաթբետոնե սյունիկների փոխարեն կարելի է օգտագործել կատոդային պաշտպանման ստուգողական-չափիչ սյուները (ՍՉՍ):

Կիլոմետրային սյունիկները պետք է ներկվեն նարնջագույն:

Գյուղատնտեսական նշանակության հողերում սյունիկները տեղադրվում են մշակվող հողերի և անտառատնկումների սահմաններում:

9.5. Գազատարների և ավտոմոբիլային ճանապարհների հատման տեղերում տեղադրում են «Զգուշացեք գազատար է», «Կանգառն արգելվում է» ճանապարհային նշաններ, որոնք արգելում են տրանսպորտի կանգառը գազատարի առանցքից հավելված 5-ով որոշված հեռավորությունների վրա:

Բազմագծային համակարգերում պետք է նշվի յուրաքանչյուր գիծը:

9.6. Մայրուղային գազատարների նշանների տեղադրումը պետք է ձևակերպվի ձեռնարկությունների ստորաբաժանումների և հողօգտագործողների համատեղ արձանագրություններով:

Գազատարի հետ ճանապարհների հատման տեղերում փոխադրամիջոցների կանգառն արգելող ճանապարհային նշանները համաձայն գործող կարգի տեղադրում է Պետավտոտեսչությունը:

9.7. Այլ վերգետնյա և ստորգետնյա հաղորդակցությունների հետ գազատարի հատման տեղերը պետք է նշվեն «Բարձր ճնշման գազատար» նշաններով (հավելված 12):

9.8. Գազատարի ստորջրյա անցումները ոչ նավարկելի ջրային արգելքների միջով պետք է նշվեն ուղեգիծը նշող նշաններով (հավելված 13):

9.9. Նշանները պետք է ապահովեն.

գազատարի տեսողական հայտնաբերումը ցանկացած ձևով հսկելիս,

գազատարի տեղի որոշումը գազատարի պահպանման գոտում ցանկացած աշխատանքներ կատարելիս:

Յուրաքանչյուր սյունիկ կահավորվում է երկու ցուցատախտակով. առաջինը` պահպանման գոտու տեղեկություններով, գազատարի տեղադրման և պատկանելության մասին` տեղադրվում է ուղղահայաց, երկրորդը` գազատարի երկարության (կմ) նշմամբ (օդից անհրաժեշտ հատվածների տեսողական որոնման համար)` տեղադրվում է հորիզոնականից մի փոքր թեք (30^օ-ից ոչ ավել):

9.10. Բոլոր հեծանային տիպի վերգետնյա անցումները պետք է ցանկապատվեն, որպեսզի բացառեն գազատարով կողմնակի անձանց անցումը, ներկվեն ալյումինե ներկով, ունենան մակագրություններ, նշանակումներ (հավելված 11) և լրացուցիչ ցուցանակ` «Անցումն արգելվում է»:

9.11. Թունելներում մայրուղային գազատարներ տեղադրելիս, թունելի մուտքի մոտ գազատարը քարերից պաշտպանելու համար փոխհատուցիչները (կոմպենսատորները) պետք է ծածկվեն երկաթբետոնե սալերով: Գազատարի մուտքերը թունելի մեջ պետք է փակվեն մետաղական ճաղավանդակով կամ ցանցով, որպեսզի բացառվի կողմնակի անձանց մուտքը թունել: Ցանկապատի վրա պետք է դրվի լրացուցիչ ցուցանակով նշան:

9.12. Մայրուղային գազատարի բոլոր հատվածներում պետք է ապահովվի մոտեցումը գազատարի ցանկացած կետին` կանխարգելիչ, նորոգման և վթարային աշխատանքներ կատարելու համար:

9.13. Որպեսզի ապահովվի մոտեցումը գազատարի ցանկացած կետին, ձորակների, գետերի և առվակների թեք լանջերը պետք է հարթեցվեն այնպես, որ այդտեղով կարողանա ավտոտրանսպորտ անցնել: Դժվար անցանելի հատվածների շրջանցման տեղերում պետք է դրվեն շրջանցման ուղղությունը և հեռավորությունը ցույց տվող ցուցանակներ:

9.14. Մայրուղային գազատարի ուղեգիծը երկու կողմից, եզրային գազատարի առանցքից 3 մ-ի սահմաններում պետք է պարբերաբար մաքրել թփերից, բուսականությունից և պահպանել անվտանգ հակահրդեհային վիճակում:

9.15. Ձորակների լանջերին և գետերի ափերին գազատարի տակ բնահողը ողողումից պաշտպանելու համար անհրաժեշտ է կանխել մակերևութային ջրերի հոսքը գազատարի առանցքի երկայնությամբ, ինչպես նաև գազատարի պահպանման գոտում գտնվող ձորակների և հեղեղատների մեծացումը:

9.16. Շահագործող կազմակերպությունը շահագրգիռ կազմակերպությունների հետ որոշում է գազատարի վրայով կազմակերպված անցումների տեղերը, որպեսզի բացառվի գազատարի հնարավոր վնասումը:

9.17. Ստորգետնյա գազատարները չպետք է ունենան մերկացված (բացված) հատվածներ, բաց հետախուզահորեր, փոսորակներ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ անցկացվում է ընթացիկ նորոգում և հետազննում: Այդ աշխատանքներն ավարտելուց հետո, մեկ շաբաթվա ընթացքում բաց հատվածները պետք է ծածկվեն:

9.18. Փականային և միացման հանգույցների, խտուցքի հավաքման, մաքրիչ սարքերի հրապարակների ցանկապատերի դռները պետք է լինեն կողպված:

 

Գ լ ու խ  10

 

Շահագործման կազմակերպումը

 

10.1. Գազատարների գծային մասի շահագործման տեխնիկական և մեթոդական ղեկավարումն իրականացնում են ձեռնարկության տնօրենի (պետի)` շահագործման գծով տեղակալը և արտադրական բաժինը:

Որոշակի հատվածի և գազատարի օբյեկտների շահագործման տեխնիկական և վարչական ղեկավարությունն իրականացվում է ստորաբաժանման ղեկավարի կողմից` համաձայն պարտականությունների սահմանված բաշխման: Գազատարների գծային մասի աշխատանքները ղեկավարում է գծային շահագործման ծառայության` (ԳՇԾ) պետը:

10.2. Գազատարների գծային մասի և նրա վրա տեղակայված սարքավորման շահագործման հիմնական արտադրական օղակը գծային շահագործման ծառայությունն է: Կախված տեղանքի պայմաններից և գազատարների տեխնիկական վիճակից` ձեռնարկությունը կարող է նախատեսել սպասարկման այլ կազմակերպական ձևեր:

10.3. ԳՇԾ պետք է ապահովի գծային մասի սարքավորման, կառույցների արդյունավետ և անվտանգ շահագործումը, տեխնիկական սպասարկումը և ժամանակին նորոգումը, փոխադրամիջոցները և մեխանիզմները աշխատանքային վիճակում պահելը, խողովակների չնվազող և վթարային պաշարի պահումը ու լրացումը, գազատարների և սարքավորման հերմետիկության ապահովումը, շրջակա միջավայրի աղտոտման կանխումը, տեխնիկական փաստաթղթերի և հաշվետվությունների ժամանակին վարումը:

10.4. ԳՇԾ կազմի մեջ կարող են մտնել նորոգաշահագործական կետեր (ՆՇԿ) և արտադրական հրապարակներ: ՆՇԿ կազմակերպվում են ձեռնարկությունների հրամաններով և կարող են գործել ինչպես ինքնուրույն, այնպես էլ արտադրական հրապարակների ղեկավարների վարչատեխնիկական ղեկավարման ներքո: Վերջին դեպքում ԳՇԾ ղեկավարն իրականացնում է ՆՇԿ անմիջական ղեկավարությունը, իսկ ընդհանուր ղեկավարությունը` արտադրական հրապարակի ղեկավարը:

10.5. ԳՇԾ ղեկավարի խնդիրները, պարտականությունները և պատասխանատվությունը որոշվում են ԳՇԾ դրույթներով, որոնք մշակում է ստորաբաժանումը` համաձայնեցնելով ձեռնարկության համապատասխան արտադրական բաժնի հետ: Դրույթները հաստատում է ստորաբաժանման ղեկավարը:

10.6. ԳԲԿ, շրջագայողների տնակների, վթարանորոգման կետերի շահագործումը, տեխնիկական սպասարկումը և նորոգումն իրականացվում են գծային-շահագործական ծառայությունների կողմից` համաձայն կառույցների և ստորաբաժանման մեջ դրանց սպասարկման սահմանների բաշխման:

10.7. Կախված տեխնիկական սպասարկման և նորոգման ընդունված համակարգի, ԳՇԾ կազմի մեջ կարող են մտնել էլեկտրաքիմպաշտպանության, չափիչ-ստուգիչ սարքերի և ավտոմատիկայի տեղամասեր, խմբեր կամ մասնագետներ:

10.8. Մայրուղային գազատարներում վթարների արագ վերացման, դժվար վերականգնողական և այլ աշխատանքներ կատարելու համար ձեռնարկության կողմից կարող են կազմվել վթարավերականգնիչ գնացքներ (ՎՎԳ): Դրանց տեղադրման վայրերը, ենթակայության կարգը և մյուս ստորաբաժանումների հետ փոխհարաբերությունները հաստատվում են ձեռնարկության կողմից մշակված ՎՎԳ դրույթներով.

10.9. ԳՇԾ պետք է կատարի մեթանոլի ստացման, պահպանման և գազատարի մեջ լցնելու աշխատանքները, համաձայն գործող հրահանգների: Գազատարի մեջ մեթանոլի լցնումը պետք է իրականացվի ըստ ԿԿԾ կարգադրության կամ թույլտվության:

10.10. ԳՇԾ պետք է կատարի հոտանյութի ստացման, փոխադրման, պահպանման, ԳԲԿ և գազաբաշխման կետերում հոտանյութը ժամանակին լցնելու աշխատանքները, համաձայն ստորաբաժանումներում մշակված և հաստատված հրահանգների:

10.11. Գծային մասի օբյեկտների շինարարության որակի, հիմնական նորոգման, վերակառուցման և տեխնիկական վերազինման, շինարարության տեխնիկական հսկողությունը պետք է իրականացնի ԳՇԾ:

Ձեռնարկության կողմից որոշված առանձին դեպքերում տեխնիկական հսկողության ապահովումը կարող է դրվել այլ ձեռնարկությունների կամ կազմակերպությունների աշխատողների վրա:

10.12. Գործող գազատարներին նոր գազատարների կամ օբյեկտների միացումը ձեռնարկության կարգադրությամբ պետք է իրականացվի ԳՇԾ կամ ձեռնարկության այլ ստորաբաժանումների կողմից: Անհրաժեշտության դեպքում այդ աշխատանքները կատարելու համար ձեռնարկությունը ներգրավում է կողմնակի կազմակերպություններ: Վերջին դեպքում ԳՇԾ պետք է ապահովի գազատարի հատվածի անջատումը, գազի դատարկումը և այլ աշխատանքներ, որոնք աշխատանքի գոտում բացառում են գազի ներհոսքը, պայթյունավտանգ խառնուրդի առաջացումը կամ խտուցքի թափումը: Աշխատանքները պետք է կատարվեն համաձայն գազային օբյեկտներում կրակային աշխատանքների անվտանգ կատարման գործող Տիպային հրահանգների:

 

Գ լ ու խ  11

 

Տեխնիկական սպասարկում ԵՎ նորոգում

 

11.1. Տեխնիկական սպասարկումը և ընթացիկ նորոգումը պետք է իրականացվեն օբյեկտների պատկանելության գծային շահագործական ծառայությունների կողմից: Վթարավերականգնիչ գնացքները կարող են օգտագործվել տեխնիկական սպասարկման և նորոգման համար` ըստ ձեռնարկության կարգադրության: Տեխնիկական սպասարկման և նորոգման ղեկավարությունն իրականացվում է ձեռնարկության արտադրական բաժնի կողմից:

11.2. Տեխնիկական սպասարկման և նորոգման հատուկ աշխատանքների կատարման համար կարող են ներգրավվել շահագործող կազմակերպության և այլ ձեռնարկությունների մասնագիտացված ստորաբաժանումներ:

11.3. Տեխնիկական սպասարկման և նորոգման համակարգը մշակվում է ձեռնարկության կողմից և պետք է նախատեսի` զննում և հետազոտում, տեխնիկական սպասարկում, ընթացիկ նորոգում, հիմնական նորոգում, վթարավերականգնիչ աշխատանքներ, փորձարկումներ (վերափորձարկումներ), տեխնիկական վիճակի մասին տեղեկությունների հավաքում, մշակում և վերլուծություն, արդյունավետության, հուսալիության և անվտանգության բարձրացման միջոցառումների կատարում:

11.4. Պլանային զննման ժամանակ ստուգում են պահպանման և նվազագույն հեռավորությունների գոտիները, ձորակների միջով ջրային արգելքները, երկաթուղային և ավտոմոբիլային ճանապարհների անցումները, փականային և խողովակների վթարային պահուստի հրապարակների, մաքրիչ սարքերի ընդունման հանգույցների, ուղեգծերի երկայնքով երթանցումները, գազատարին մոտեցումները, կամուրջները, ամբարտակները, գազատարների վրայով անցուղիները, ջրի բացթողման և այլ կառույցները, ուղեգծի երկայնքով կապի և էլեկտրահաղորդման գծերը, ուղեգծերի նշանները, ինչպես նաև այլ կազմակերպությունների հաղորդակցուղիները (ԷՀԳ, նավթանյութատարներ և այլն), գազատարի հատումների վրայով անցումները:

11.5. Զննման նպատակը պետք է լինի` սարքավորման և հաղորդակցուղիների տեխնիկական վիճակի որոշումը, սույն Կանոնների և մայրուղային խողովակագծերի պահպանության Կանոնների խախտումների հայտնաբերումը, գազի արտահոսքերի նախավթարային վիճակների և վթարների, այլ անսարքությունների և վնասվածքների բացահայտումը, մերձակա կառույցներում և օբյեկտներում գազատարի ամբողջությանն իրականորեն սպառնացող վտանգների հայտնաբերումը:

11.6. Զննումների ընթացքում հայտնաբերված խախտումները, վնասվածքները և մերժերը պետք է գրանցվեն գազատարի գծային մասի զննման մատյանում:

Վնասվածքներ հայտնաբերելիս, որոնց բնույթն ու չափերը զննումն անցկացնող անձի գնահատմամբ կարող են վթարի բերել, զննումը դադարեցնում են և անմիջապես միջոցներ են ձեռնարկում հավանական վթարը կանխելու համար:

11.7. Զննումներ անցկացնելու ժամկետները, պարբերականությունը և ծավալները պետք է սահմանվեն ձեռնարկության կողմից, հաշվի առնելով տեղական պայմանները (բնակավայրերի, անցումների առկայությունը), գազատարի տեխնիկական վիճակը և այլն:

11.8. Զննումները, որպես կանոն, կատարվում են օգտագործելով փոխադրամիջոցներ` ուղղաթիռներ, ինքնաթիռներ, ավտոտրանսպորտ կամ հետիոտն շրջագայմամբ: Զննման ձևերը սահմանում է ձեռնարկությունը:

11.9. Զննումը կատարում են` կիրառելով տեխնիկական միջոցներ և սարքավորում, գազատարի առանձին հանգույցների, հատվածների կամ ուրիշ օբյեկտների տեխնիկական վիճակը գնահատելու համար:

Հետազննման ծավալի մեջ, որպես կանոն, մտնում է զննումը:

11.10. Հետազննման ծրագրերը և միջոցները մշակվում են ձեռնարկության կամ մասնագիտացված կազմակերպությունների կողմից: Հետազննման արձանագրություններով, որոնք պետք է պահվեն օբյեկտի շահագործման համար պատասխանատու անձանց մոտ և ձեռնարկության արտադրական բաժնում:

11.11. Օբյեկտների մոտակայքում, հատումների վրա, նվազագույն հեռավորությունների գոտում (հավելված 5), ինչպես նաև պահպանման գոտիների, նստվածքափեշերի և տեխնոլոգիական հաղորդակցուղիների մոտ տեղադրված գազատարի հատվածները եռամսյակը մեկ պետք է հետազննվեն արտահոսքերը հայտնաբերելու համար:

Էլեկտրաչափական հետազոտումների և վերը նշված հատվածների հետախուզապեղումների պարբերականությունը որոշվում է ձեռնարկության կողմից, հաշվի առնելով դրանց տեխնիկական վիճակը:

11.12. Հետազննման նպատակն է`

արտահոսման անցքի չափերի և գազի արտահոսքի չափի ճշտումը,

կոռոզիոն և քայքայամաշման վնասվածքների, ճաքերի և մետաղի այլ թերությունների հայտնաբերումը,

մետաղի մեխանիկական լարումների, ձևափոխման և գազատարի հատվածների տեղաշարժերի չափումը,

հենարանների, ամրակապերի և օդային անցումների այլ կառուցվածքային տարրերի, մաքրիչ սարքավորման ընդունիչ և բացթողիչ հանգույցների, ծախսաչափ կետերի և այլնի վիճակի գնահատումը,

ստորջրյա անցումների տեխնիկական վիճակի որոշումը,

ստորգետնյա գազատարի տեղադրման խորության որոշումը,

հիդրավլիկական արդյունավետության գնահատումը, տեղական հիդրավլիկական դիմադրությունների որոշումը,

մաքրիչ սարքերի անցկացման հնարավորությունների որոշումը (այն հատվածներով, որտեղ նման սարքեր նախկինում չեն անցել),

էլեկտրաչափական հետազոտումներ և հետախուզապեղումներ` խողովակի մետաղի և մեկուսացման վիճակի դիտողական և գործիքային գնահատման համար:

11.13. Հերմետիկության հետազննումը պետք է իրականացվի` օգտագործելով հատուկ սարքեր` գազի արտահոսքը և դրա չափերը որոշելու համար: Հետազննման պարբերականությունը որոշում է ձեռնարկությունը:

11.14. Հենարանների, ամրակապերի, հիմքերի և այլ կառուցվածքային տարրերի, օդային անցումներով գազատարի` բնահողի մեջ մտնելու և դուրս գալու տեղերի, մաքրիչ սարքերի բացթողման և ընդունման հանգույցների, ծախսաչափային կետերի տեխնիկական վիճակը որոշվում է ԳՇԾ ուժերով, համաձայն նախագծի և հատուկ հրահանգների պահանջների: Այդ դեպքում պետք է կատարվի գազատարի արտաքին մակերևույթի մանրամասն զննում:

Օդային անցումներում հետազննումներն անցկացվում են երեք անգամ, գարնանը` վարարումից հետո, ամռանը` օդի առավելագույն ջերմաստիճանների, իսկ ձմռանը` օդի նվազագույն ջերմաստիճանների ժամանակ:

11.15. Ջրային անցումների վիճակը հետազննում են համաձայն գործող նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերի: Մինչև 1,5 մ խորությամբ ոչ նավարկելի անցումները հետազննվում են ԳՇԾ ուժերով` ամռանը: Հետազննումների պարբերականությունը որոշվում է ձեռնարկության կողմից` ելնելով շահագործման պայմաններից:

11.16. Տեղանքի ռելիեֆի հնարավոր փոփոխման տեղերում (սողանք, ողողահարում, հիմնահողի նստվածք և այլն) ստորգետնյա գազատարների տեղադրման խորությունը որոշում է ԳՇԾ:

Լեռնային տեղանքում տեղադրված գազատարի հետազննումը պետք է ընդգրկվի գազատարի և փոխհատուցիչների մոտակայքում սողանքային տեղամասերի զննումը:

11.17. Սահողերի և ամբարտակների մեջ տեղադրված հատվածները հետազննվում են տարին մեկ անգամ:

11.18. Հետազննումների արդյունքներով ԳՇԾ կազմում է նորոգման աշխատանքների կատարման ժամկետացանկ:

Գազատարի հատվածների և ԳԲԿ անջատում պահանջող աշխատանքները նախատեսվում են ձեռնարկության կողմից` ըստ ստորաբաժանումների հայտերի:

11.19. Հետազննումների ընթացքում ստուգում եմ ջրանցիկ կառույցները և սարքավորումը, գազատարի մոտ գտնվող պարբերաբար ջրածածկվող տարածքները, ջրային արգելքների և ձորակների հետ հատման և անցման տեղերում լանջերի, քարային կուտակումների և երեսպատման վիճակը, հնարավոր ողողահարման տեղերը:

11.20. Ընթացիկ նորոգում համարում են գծային մասի և դրա սարքավորման սարքին վիճակում պահելու, շահագործման հուսալիության և անվտանգության բարձրացման և վթարավերականգնման աշխատանքները:

11.21. Ընթացիկ աշխատանքների ծավալի մեջ պետք է ընդգրկվեն այն աշխատանքները, որոնք չեն նախատեսվում գազատարի հիմնական նորոգման ծրագրերում, ի հայտ են եկել գծային մասի, փականային հրապարակների, անցումների և հատումների մաքրման սարքերի ընդունման և բացթողման հանգույցների, դրանց հարող հրապարակների և գոտիների զննման, հետազննման և տեխնիկական սպասարկման ժամանակ:

11.22. Ստորաբաժանումները պետք է կազմեն տարեկան ընթացիկ նորոգման կատարման ծրագիր-ժամկետացանկեր, որոնք հաստատման համար պետք է ներկայացվեն ձեռնարկություն:

11.23. Ընթացիկ նորոգման ծրագիր-ժամկետացանկերում տարվա ընթացքում կատարված դիտումների, հետազննումների, փորձարկումների արդյունքների հիման վրա կարող են մտցվել լրացումներ:

Ընթացիկ նորոգման հաստատված ծրագրով նախատեսված աշխատանքների ծավալների կրճատումը թույլատրվում է միայն ձեռնարկության հետ համաձայնեցնելուց հետո:

11.24. Ընթացիկ նորոգման աշխատանքները պետք է ներառեն.

ուղեգծի նշանակումների վերականգնում,

մինչև 500 մ երկարությամբ գազատարի և սարքավորման մեկուսիչ ծածկերի նորոգում,

գազատարի առանձին հատվածներում խողովակների փոխում,

խողովակների պատերի խորշերի մակահալում,

հրապարակների վերալցում,

փականային հրապարակների, մաքրիչ սարքերի ընդունման և բացթողման հրապարակների, մեթանոլի պահեստարանների, ամբարների ցանկապատների նորոգում,

ուղեգծի գազատարի վրայով երթանցումների, փականային հրապարակների և խողովակների վթարային պահուստների մոտեցումների ճանապարհների նորոգում,

գազատարի տեղադրման նախագծային խորության վերականգնում, գազատարի բացված հատվածների վերացում,

սահող հողերի ամրացում,

ձորակների, հեղեղատների, բնահողի նստման և իջեցման առաջացումը կանխարգելող աշխատանքների կատարում, ամբարտակների վերականգնում,

անցումների և հատումների չթույլատրված տեղերում նախագծով կամ հրահանգով նախատեսված պատնեշապատման և բնահողի լցման վերականգնում,

գազատարի ուղեգծի երկարությամբ և թեքումներում ծառա- և թփահատում,

ջրաբացթողման կառույցների և ափերի ամրացման կառույցների նորոգում, խողովակների վթարային պահուստի դարակաշարերի նորոգում և վերականգնում, վթարային պահուստի լրացում, մակագրությունների, համարակալումների և նշանակումների նորացում,

ուղղաթիռային և վթարային տեխնիկայի հրապարակների, ԳՇԾ տարածքի և շենքերի նորոգում,

գազի արտահոսքի և խորշերի վերացում, փակիչ արմատուրի և միացման մասերի փոխարինում,

փքվածքների և ծալքերի վերացում, հիմքերի, հենարանների, ամրակապերի և օդային անցումների մյուս կառուցվածքային տարրերի, գազատարի վերգետնյա հատվածների, խտուցքահավաքիչների ընդունման և բացթողման խցիկների, ծախսաչափ կետերի նորոգում,

մինչև 1,5 մ խորության ստորջրյա և ձորակների վրայով անցումների նորոգում,

մեթանոլի, հոտանյութի, նյութերի և սարքավորման չնվազող և վթարային պաշարների պահեստների նորոգում:

11.25. Հողերի ամրացումը պետք է իրականացվի հետևյալ մեթոդներից որևէ մեկով` մեխանիկական միջոցներով, օրգանական և անօրգանական սևեռիչներով (ներոզին, նավթամթերքների մնացորդներ, կավեր, ցեմենտային լուծույթներ և այլն), կենսաբանական սևեռիչներով` բնահողն ամրացնելու համար բույսեր տնկելով, համակցված եղանակով` հողերը ամրացնելով օրգանական կամ անօրգանական սևեռիչներով:

11.26. Հողերի ամրացման որոշակի մեթոդը պետք է ընդունել կախված տեղանքի պայմաններից և շահագործող կազմակերպությունների հնարավորություններից:

11.27. Մեկուսիչ ծածկերի նորոգումը բնահողից գազատարի դուրս գալու տեղում` 1,5 ոչ պակաս երկարությամբ, պետք է իրականացվի առնվազն 3 տարին մեկ անգամ:

11.28. Գազատարի գծային մասի և նրա հատվածների հիմնական նորոգման ժամկետները և դրա անհրաժեշտությունը որոշում է ձեռնարկությունը` զննումների, հետազննումների, գազի փոխադրման կանխատեսվող ռեժիմների, հաստատված սահմանային աշխատանքային ճնշման, տեղական պայմանների և անվտանգության պահանջների հիման վրա:

11.29. Ստորջրյա անցումների հիմնական նորոգումն իրականացվում է գործող նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերին համապատասխան` մասնագիտացված ձեռնարկությունների ուժերով: Մինչև 1,5 մ խորությամբ գետերի և առուների ստորջրյա անցումների հիմնական նորոգումը կարող է իրականացվել ձեռնարկությունների ուժերով:

11.30. Գծային մասի հիմնական նորոգումն իրականացվում է համաձայն մայրուղային գազատարների հիմնական նորոգման գործող Կանոններին և այլ նորմատիվային փաստաթղթերի:

11.31. Մայրուղային գազատարներում ճնշման բարձրացման դեպքում ազդանշանման և պաշտպանման համար, ՃԿ ավտոմատ պաշտպանման համակարգերը պետք է տեղակայվեն ճնշման գերազանցման հետևյալ արժեքների համար, ազդանշանում` 0,05-0,1 ՄՊա, պաշտպանում` 0,1-0,15 ՄՊա:

11.32. Գազատարի խոռոչը (ներսը) մաքրելու սարքավորումը պետք է ապահովի մաքրող սարքի բացթողման և ընդունման անհրաժեշտ տեխնոլոգիական գործողությունների կատարումը, հատույթով սարքի անցման ստուգումը, գազատարից դուրս եկած աղտի հավաքումը և պահումը:

11.33. Մաքրող սարքի կառուցվածքը, մաքրվող հատվածի ամբողջ երկարությամբ պետք է բացառի աղտի վերահոսքը սարքի շարժման ժամանակ:

11.34. Գազատարի խոռոչի մաքրումը պետք է իրականացվի ձեռնարկության կողմից մշակված հատուկ հրահանգով, որը պետք է նախատեսի` մաքրող սարքի բացթողման աշխատանքների կազմակերպումը, մաքրող սարքի տեղաշարժման հսկողության մեթոդները և միջոցները, անվտանգության պահանջները և հակահրդեհային միջոցառումները:

11.35. Մաքրող սարքի բացթողման ժամկետները և պարբերականությունը որոշում են` ելնելով ձեռնարկության ԿԿԾ գազատարների հատվածների փաստացի հիդրավլիկական վիճակից:

11.36. Ցանկապատները, խտուցքը հավաքելու և պահելու համար նախատեսված կառույցները պետք է սարքին լինեն և բացառեն կողմնակի անձանց մուտքը: Ցանկապատին պետք է կախվեն զգուշացնող ցուցատախտակներ և մակագրություններ:

11.37. Գազի հայտնաբերած բոլոր արտահոսքերի մասին անհրաժեշտ է անմիջապես տեղեկացնել ստորաբաժանման կարգավարին:

Ստորաբաժանումը պետք է անմիջապես որոշի արտահոսքի տեղը և բնույթը, ապահովի անվտանգության անհրաժեշտ միջոցառումները (նշանների, ցանկապատների տեղադրումը, պահակակետերի նշանակումը և այլն): Արտահոսքի վերացման ժամկետները որոշվում են` դրանց ձեռնարկության հետ համաձայնեցնելով:

11.38. Բնակավայրերի, երկաթուղիների և ավտոմոբիլային ճանապարհների մոտ գազի արտահոսքի հայտնաբերման դեպքում պետք է ձեռնարկվեն լրացուցիչ միջոցներ` զգուշացնել բնակավայրի բնակչությանը վտանգի մասին, ավտոմոբիլային ճանապարհների վրա անհրաժեշտության դեպքում դադարեցնել տրանսպորտի շարժումը գազատարի ուղղությամբ և արտահոսքի մոտ կազմակերպել շրջանցում, երկաթուղային տրանսպորտի նկատմամբ վտանգի առկայության դեպքում դադարեցնել գնացքների շարժումը, վտանգավոր ուղղություններով կազմակերպել գծային անձնակազմի մշտական հերթապահություն, ամենակարճ ժամկետում վերացնել արտահոսքերը:

 

Գ լ ու խ  12

 

Փոխադրական տեխնիկական միջոցներ

 

12.1. Գծային շահագործող ծառայությունը պետք է զինված լինի տրանսպորտով և մեխանիզմներով, հաշվի առնելով մայրուղային գազատարների ԳՇԾ զինման նորմատիվ ցուցակը:

12.2. Բոլոր տրանսպորտային միջոցները, նորոգաշինարարական մեխանիզմները և մեքենաները ստորաբաժանման հրամանով, համաձայնեցրած ձեռնարկության հետ, պետք է բաժանվեն տնտեսական վթարային և վթարականխարգելիչ աշխատանքների համար և կցված լինեն ԳՇԾ աշխատակիցներին, որոնք և կրում են պատասխանատվություն դրանք սարքին վիճակում պահելու, համալրված և միշտ պատրաստ` ըստ նշանակության օգտագործելու համար:

12.3. Վթարային ավտոմեքենաները հագեցվում են սարքավորումով, նյութերով և գործիքներով ըստ ձեռնարկության ղեկավարության կողմից հաստատված ցուցակի, տեղական պայմանների հաշվառմամբ:

12.4. Վթարային տեխնիկայի օգտագործման կարգը` կանխարգելիչ, տնտեսական և այլ աշխատանքների կատարման համար, որոշվում է ձեռնարկության կողմից:

 

Գ լ ու խ  13

 

Վթարային պաշար

 

13.1. Խողովակների, սարքավորման, միացման մասերի, վառելիքաքսուքային և այլ նյութերի վթարային պաշարը նախատեսվում է և պետք է օգտագործվի վթարային վերացման համար: Վթարային պաշարը ձեռնարկության կարգադրությամբ կարող է օգտագործվել գազատարի վերափորձարկման դեպքում և ընթացիկ նորոգման համար:

13.2. Խողովակների, սարքավորման, միացման մասերի, վառելիքաքսուքային և այլ նյութերի վթարային պաշարը պետք է պարբերաբար լրացվի և համապատասխանի վթարային պաշարի գործող նորմերին:

Վթարային պաշարի խողովակների լրացման, պահման, հաշվառքի կարգը և դրանց օգտագործման վերաբերյալ ստորաբաժանումների հաշվետվությունը սահմանվում է ձեռնարկության կողմից:

13.3. Վթարային պաշարի խողովակների պատի հաստությունը և մակնիշը պետք է համապատասխանի շահագործվող խողովակների համանման չափերին:

13.4. Վթարային պաշարի խողովակների պահման կետերը տեղադրվում են գազատարի ուղեգծի երկարությամբ, ՃԿ հրապարակներում, ԳՇԾ հանգուցային և հիմնային կետերի, փականային հանգույցների տեղադրման մասերում, մոտեցման, ազատ բեռնման և բեռնաթափման համար հարմար տեղերում:

13.5. Ստորաբաժանումները պարբերաբար, բայց ոչ պակաս քան տարին երկու անգամ, պետք է անցկացնեն խողովակների վթարային պաշարի ստուգում: Անհրաժեշտության դեպքում պետք է նորոգել դարակաշարերը, խուզել բուսականությունը և այլն:

13.6. Արմատուրի, միացման մասերի, նյութերի վթարային պաշարը պետք է պահվի ձեռնարկության ստորաբաժանումներում: Պաշարների անվանացանկը և ծավալները յուրաքանչյուր ստորաբաժանման համար հաստատվում են ձեռնարկության կողմից` հաշվի առնելով ՃԿ, ԳՍՊԿ և ԳԲԿ պահանջները:

13.7. Վթարային պաշարի խողովակները, միացման մասերը, էլեկտրոդները և մեկուսիչ նյութերը պետք է ունենան մայրուղային գազատարներում դրանց կիրառման հնարավորությունը հաստատող փաստաթղթեր (հավաստագրեր, տեղեկաթերթիկներ):

13.8. Գազատարներում օգտագործվող մեկուսիչ ծածկերը պետք է ունենան հավաստագրեր, որտեղ պետք է նշված լինեն ծածկի մակնիշը, ժամկետը և նրա օգտագործման ձևը, պատման սխեման (ուղեգծի պայմաններում մեկուսացվող խողովակների համար), սահմանային ջերմաստիճանը: Այդ տվյալներն անհրաժեշտ են շահագործման ընթացքում ծածկի հատկությունների փոփոխման գնահատման համար և պետք է պահվեն ստորաբաժանումում:

13.9 Վթարային պաշարի խողովակները ներքին մակերևույթի վրա պետք է ունենան երկարության, տրամագծի, պատի հաստության և պողպատի մակնիշի մասին տվյալներ պարունակող մակնիշավորում:

 

Գ լ ու խ  14

 

Տեխնիկական փաստաթղթեր

 

14.1. Գծային-շահագործողական ծառայությունը պետք է ունենա հետևյալ տեխնիկական փաստաթղթերը.

հողատարածքները գազատարի ուղեգծի, գծային նորոգողների տնակների և այլ կառույցների համար հատկացնելու արձանագրությունների պատճենները,

գազատարի գծային մասի կատարողական տեխնիկական փաստաթղթերը,

մայրուղային գազատարի սպասարկվող հատվածի սխեմաները տեղանքի իրավիճակային հատակագծով (գետերի և ձորակների վրայով անցումները, մոտակա բնակավայրերը, ուղեգծի երկայնքով ճանապարհները, գազատարի հատումները մյուս ստորգետնյա և վերգետնյա հաղորդակցուղիների, ավտոմոբիլային և երկաթուղային ճանապարհների հետ, խողովակների վթարային պաշարի պահման, էլեկտրաքիմիական պաշտպանության օբյեկտների և միջոցների տեղադրման տեղերը),

մայրուղային գազատարի և ստորջրյա անցումների տեխնիկական տեղեկաթերթիկները,

ճնշման տակ աշխատող հիմնական սարքավորման և անոթների տեղեկաթերթիկները,

վթարային տեխնիկայի գործարանային հրահանգները,

ձեռնարկության կողմից որոշված այլ նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերը:

14.2. ԳՇԾ պետք է ունենա նաև հետևյալ օպերատիվ փաստաթղթերը` գազատարի ուղեգծի զննման մատյան, նորոգման աշխատանքների մատյան, վթարային բրիգադի հավաքման պլան, վթարային մեքենաների կանչերի հաշվառման մատյան, մերժերի, վնասվածքների, վթարների հետազննման տեխնիկական արձանագրություններ, մեթանոլի և հոտանյութի պահման և օգտագործման փաստաթղթեր, գազատարի և սարքավորման հետազոտման և փորձարկման տեխնիկական արձանագրություններ, տվյալների նորմատիվ-տեղեկատվական բազա (հաշվողական միջոցների առկայության դեպքում):

 

ՉՈՐՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ՃՆՇԱԿԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐ

 

Գ լ ու խ  15

 

Ընդհանուր պահանջներ

 

15.1. Ճնշակային կայանները (ՃԿ) պետք է ապահովեն գազատարի նախագծային կամ ծրագրային արտադրողականությունը` բարձրացնելով փոխադրվող գազի ճնշումը և իրականացնելով հետևյալ հիմնական տեխնոլոգիական գործընթացները (պրոցեսները)` գազի մաքրումը հեղուկ և կարծր խառնուրդներից, գազի սեղմումը և սառեցումը:

15.2. ՃԿ սարքավորման արդյունավետությունը, հուսալիությունը, անվտանգությունը և խնայողականությունը պետք է ապահովվեն սարքավորման վիճակի մշտական և պարբերական հսկողությամբ` տեսողական, ստուգիչ-չափիչ սարքերի ցուցմունքներով և արատորոշման տեխնիկական միջոցների օգնությամբ, սարքավորումը և հաղորդակցուղիները պահելով սարքին վիճակում, ՃԿ տեխնոլոգիական տեղակայանքների աշխատանքի լավարկված ռեժիմով, ֆիզիկապես և բարոյապես հնացած սարքավորման արդիականացմամբ և նորացմամբ:

15.3. ՃԿ սարքավորումը պետք է ունենա կայանային տեխնոլոգիական համարակալում, որը դրվում է չմաքրվող ներկով կամ այլ եղանակով:

15.4. ՃԿ սարքավորման կառուցվածքի փոփոխությունները, որոնք անցկացվում են արդիականացման նպատակով, պետք է կատարվեն սարքավորումն արտադրող ձեռնարկությունների տեղեկագրերի, տեղեկատվական և շրջանառու նամակների, լավարարական առաջարկությունների քննարկման և առաջարկված այլ տեխնիկական լուծումների հիման վրա:

ԳՎԱ կառուցվածքի, ՃԿ հիմնական տեխնոլոգիական սարքավորման փոփոխությունների վերաբերյալ լավարարական առաջարկները և այլ տեխնիկական լուծումները պետք է համաձայնեցվեն տվյալ սարքավորման արտադրող ձեռնարկության հետ:

15.5. ՃԿ հաղորդակցուղիներում և սարքավորման մեջ իրականացրած բոլոր փոփոխությունները ներդրումից և փորձարկումից հետո պետք է գրանցվեն գործադիր տեխնիկական փաստաթղթերում:

Բոլոր փոփոխությունների մասին պետք է տեղյակ պահեն շահագործող անձնակազմին, որի համար փաստերի իմանալը պարտադիր է:

Փոփոխությունների մասին տեղեկացումն արտածրագրային հրահանգավորման տեսքով պետք է գրավոր ձևակերպվի աշխատատեղում կամ կարգադրությունների մատյանում:

15.6. Գազի, յուղերի, քսուքների, սառեցնող հեղուկների, տեխնիկական և խմելու ջրի որակը, աշխատանքային գոտիներում գազի առկայությունը հսկում է շահագործող անձնակազմը, համաձայն արտադրական հրահանգների:

Հսկողության կարգը և պարբերականությունը որոշում է ձեռնարկությունը կամ ստորաբաժանումը:

 

Գ լ ու խ  16

 

Շահագործման կազմակերպումը

 

16.1. ՃԿ կառուցվածքները, համակարգերը և սարքավորումը շահագործող և նորոգող անձնակազմի հիմնական խնդիրներն են`

ապահովել գազի մաքրման, սեղմման և սառեցման անխափան տեխնոլոգիական գործընթացը,

ապահովել ՃԿ համակարգերի և սարքավորման հուսալիությունը, արդյունավետությունը, խնայողությունը և անվտանգությունը,

ապահովել արտադրական շենքերի, կառուցվածքների, տարածքների սարքին վիճակը,

կատարել գազի սեղմման տրված ռեժիմը,

պաշտպանել շրջակա միջավայրը և մարդկանց վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոններից:

16.2. ՃԿ հաղորդակցուղիները, սարքավորումը և արտադրական օբյեկտները շահագործվում են հետևյալ ծառայությունների (տեղամասերի) կողմից`

գազաճնշակային` հիմնական տեխնոլոգիական սարքավորումը, ճնշակային արտադրամասի համակարգերը և կառույցները,

էներգամատակարարման` ՃԿ էլեկտրատեխնիկական սարքերը, ջերմա- և ջրամատակարարման համակարգերը, արտադրական կոյուղին,

ստուգիչ-չափիչ սարքերի և ավտոմատացման` ՃԿ հիմնական և օժանդակ սարքավորման ավտոմատացման միջոցները:

Շահագործող ծառայությունների արտադրական խնդիրները, դրանց ղեկավարների իրավունքները և պարտականությունները որոշվում են շահագործող ծառայությունների մասին ձեռնարկության կողմից հաստատված համապատասխան դրույթներով:

16.3. Շահագործող ծառայությունները պետք է միջոցներ ձեռնարկեն ՃԿ-ից մինչև օբյեկտները, շենքերը և կառույցները նվազագույն հեռավորությունները ապահովելու համար` համաձայն հավելվածի 6-ի (ՇՆևԿ 2.05.06-85):

 

Գ լ ու խ  17

 

Տեխնիկական սպասարկումը ԵՎ նորոգումը

 

17.1. ՃԿ սարքավորման աշխատունակ վիճակում պահպանումն իրականացվում է տեխնիկական սպասարկման և նորոգման համակարգի միջոցով:

17.2. Տեխնիկական սպասարկման և նորոգման համակարգը պետք է նախատեսի`

պարբերական տեխնիկական սպասարկումը բեռնվածության տակ աշխատելիս.

տեխնիկական սպասարկումը բեռնվածության տակ նշանակված թվով ժամեր աշխատելուց հետո,

անջատված սարքավորման տեխնիկական սպասարկումը և (կամ) ընթացիկ նորոգումը սահմանված թվով ժամեր աշխատելուց հետո,

պահեստում գտնվող սարքավորման և համակարգերի տեխնիկական սպասարկումը,

պլանային նախազգուշական (միջին, հիմնական) նորոգումները,

վթարային վերականգնման նորոգումները:

17.3. Տեխնիկական սպասարկման և նորոգման պարբերականությունը և ծավալները որոշվում են ստորաբաժանման կողմից, հաշվի առնելով սարքավորման տեխնիկական վիճակը և սարքավորումն արտադրող ձեռնարկությունների շահագործման և նորոգման փաստաթղթերի պահանջները:

17.4. Հիմնական ագրեգատների հետ անմիջապես կապված օժանդակ մեխանիզմների նորոգումը պետք է անցկացվի հիմնականի հետ միաժամանակ:

17.5. Մինչև սարքավորումը և կառույցները հիմնական կամ միջին նորոգման կանգնեցնելը պետք է`

կազմվեն աշխատանքների ծավալի ամփոփագրեր և նախահաշիվ, որոնք ճշտվում են սարքավորումը բացելուց և ստուգելուց հետո,

անցկացվեն սարքավորման շտապ փորձարկումներ տեխնիկական վիճակի վերլուծության, անհրաժեշտ տվյալներ ստանալու համար,

կազմվեն նորոգման աշխատանքների կատարման ժամկետացանկ և կազմակերպման նախագիծ,

պատրաստվեն անհրաժեշտ նորոգման փաստաթղթեր, կազմվեն և հաստատվեն սարքավորման արդիականացման և վերակառուցման աշխատանքների փաստաթղթեր, որոնք նախատեսված են կատարել նորոգման ընթացքում,

պատրաստվեն անհրաժեշտ նյութեր, պահեստամասեր, հանգույցներ և կազմվեն համապատասխան փաստաթղթեր,

համալրվեն, սարքին վիճակի բերվեն և անհրաժեշտության դեպքում փորձարկվեն գործիքները, սարքավորումը և վերամբարձ-փոխադրական մեխանիզմները,

համալրվի և հրահանգավորվի նորոգող անձնակազմը:

17.6. Նորոգման ծրագրերը և ժամկետացանկերը կազմում է ձեռնարկությունը և դրանք համաձայնեցնում է նորոգող կազմակերպության հետ:

17.7. Ծրագրային կարգով նորոգման աշխատանքներ կատարելու համար ճնշակային արտադրամասը տարին մեկ պետք է կանգնեցվի (ամռանը) 48 ժ ժամկետով, սարքավորումն աշնանային-ձմեռային շահագործման նախապատրաստելու համար:

17.8. Ճնշակային արտադրամասի ծրագրային կանգնեցումից առաջ անհրաժեշտ է կազմել և հաստատել աշխատանքների ծրագիրը` նշանակելով ղեկավարներին և կատարողներին, համալրել ծրագրավորված աշխատանքները անհրաժեշտ նյութերով, գործիքներով և մեխանիզմներով:

17.9. Գազի փոխադրման հուսալիության բարձրացումը և ՃԿ սարքավորման վթարային նորոգման ժամանակի կրճատումը պետք է ապահովվեն նյութերի և պահեստամասերի չնվազող պաշարների ստեղծմամբ և պահպանմամբ:

 

Գ լ ու խ  18

 

Ճնշակային արտադրամաս

 

18.1 Ճնշակային արտադրամասի (ՃԱ) սարքավորումը, տեղակայանքները և համակարգերը պետք է շահագործվեն համաձայն արտադրական հրահանգների` կազմված սարքավորումն արտադրող գործարանների շահագործման հրահանգների, սպառողների էլեկտրակայանքների, տեխնիկական շահագործման Կանոնների, մայրուղային գազատարների անվտանգ շահագործման Կանոնների, մասնագիտացված կազմակերպությունների տիպարային հրահանգների և այլ նորմատիվ փաստաթղթերի հիման վրա:

18.2. ՃԱ անձնակազմի պարտականությունները շահագործման ժամանակ որոշվում են հաստատված պաշտոնեական հրահանգներով:

18.3. Ագրեգատի գործարկման կամ կանգնեցման հետ կապված բոլոր գործողությունները պետք է անցկացվեն օպերատիվ անձնակազմի կողմից: Նորոգումից հետո ագրեգատի գործարկումը կատարվում է համաձայն ԳՎԱ նորոգման հանձնելու և ընդունելու կարգի մասին հաստատված դրույթների: Ավտոմատ կառավարման ագրեգատային համակարգով (ԱԿՀ) սարքավորված ԳՎԱ գործարկումը շահագործման ընթացքում պետք է ավտոմատորեն իրականացվի:

18.4. ԳՎԱ սպասարկման ժամանակ օպերատիվ անձնակազմը պետք է պահպանի աշխատանքի տրված ռեժիմը, իրականացնի պարամետրերի հսկողությունը և պարբերական գրանցումը, վերլուծի դրանց խախտումների պատճառները և բնականոն մեծություններից շեղումները, միջոցներ ձեռնարկի վտանգավոր ռեժիմները կանխելու համար, այդ թվում նաև`

թույլ չտա ճնշակներից հետո թույլատրելի աշխատանքային ճնշումից ավել գազի ճնշման բարձրացում, կարգավորելով ռոտորի պտտման հաճախականությունը, փոխելով աշխատող ԳՎԱ քանակը և վերափոխելով դրանց աշխատանքի սխեման (պաշտպանությունը պետք է գործարկվի թույլատրելիից 0,15 ՄՊա ավել ճնշման դեպքում),

թույլ չտա գազի ջերմաստիճանը ՃԱ դուրս գալուց սահմանային թույլատրելիից բարձր` կարգավորելով աշխատող սառեցման տեղակայանքների ռեժիմը, փոխելով ԳՎԱ կամ գազատարի աշխատանքի ռեժիմը,

կենտրոնախույս մղիչներով հսկի գազի ծավալային ծախսերը 1 կանխի աշխատանքի հնարավորությունը ցածր և բարձր ծավալային ծախսով գոտիներում (անկայուն կառավարում և դինամիկական ամրության վտանգավոր ռեժիմային գոտի), փոփոխելով ԳՎԱ թիվը և աշխատանքի սխեման, ռոտորների պտտման հաճախությունը, գազատարի ռեժիմը, ինչպես նաև գազի տարաթողումը,

պահպանի գազատուրբինային տեղակայանքների այրման արգասիքների աշխատանքային ջերմաստիճանը, բեռնվածության (կամ արտաքին պայմանների) փոխվելու դեպքում չթույլատրի սահմանված մեծությունների գերազանցումը,

ծրագրային անջատման դեպքում` հսկի և կարգավորի բեռնվածքի հավասարաչափ բաշխումը գազամոտ ճնշակների գլանների վրա,

ԳՎԱ կցորդիչի վրա տվյալ տեսակի ագրեգատի համար կանխի թույլատրելի հզորության գերազանցումը,

թույլ չտա ԳՎԱ աշխատանքը արտադրող գործարանների շահագործման հրահանգներով արգելված ռոտորի պտտման հաճախությունների դեպքում,

կանխի գազատուրբինային տեղակայանքի (ԳՏՏ) ներծծող ուղեսարքվածքի սառչելու հնարավորությունը` ժամանակին միացնելով, կարգավորելով և հսկելով հակասառեցման համակարգի աշխատանքները,

ճնշակի մուտքում ըստ ժամանակի` հսկի նոսրացումը և ժամանակին փոխի զտիչ տարրերը,

հսկի տեխնոլոգիական գազի պարամետրերը` ՃԱ տեղակայանքներում և տեխնոլոգիական հաղորդակցուղիներում հիդրատաառաջացումների պայմանները կանխելու և վերլուծելու նպատակով,

հսկի ճնշման` ըստ ժամանակի տատանումները և փոփոխությունները գազի սառեցման տեղակայանքներում, պաշտպանիչ ցանցերի և տեխնոլոգիական հաղորդակցուղիների այլ տարրերի վրա, որպեսզի կանխվի աշխատանքը թույլատրելիից բարձր հիդրավլիկական դիմադրությունների դեպքում,

ապահովի գազի մաքրման սարքավորման արդյունավետ աշխատանքը` մղիչների տարրերի քայքայամաշումը և աղտոտումը կանխելու նպատակով միացնելով անհրաժեշտ քանակի սարքեր, դրանց պարբերական մաքրմամբ և ջրահեռացմամբ,

հսկի վառելիքային համակարգի աշխատանքի պարամետրերը, ժամանակի ընթացքում դրանց փոփոխությունը` ապահովելով կարգավորող փականների, վառելիքային գազի տաքացման և մաքրման տեղակայանքների հուսալի և արդյունավետ աշխատանքը,

հսկի յուղի մակարդակը յուղի բաքերում և կատարի դրանց ժամանակին վերալիցքավորումը (անպայման ցերեկային հերթափոխի ժամանակ),

հսկի ճնշումը և ջերմաստիճանը յուղման, կարգավորման և խտացման համակարգերում, ապահովի ԳՎԱ արտադրող գործարանների շահագործման հրահանգներով հաստատված սահմաններում յուղերի և առանցքակալների ջերմաստիճանային ռեժիմը, որոշի յուղային զտիչներում ճնշման տատանումների արժեքները, փոփոխությունները և կատարի դրանց ժամանակին մաքրումը, ստուգիչ մղիչի խտացման համակարգի աշխատունակությունը,

հսկի տատանումների մակարդակը և նրա փոփոխությունները,

հսկի հրդեհամարման միջոցների աշխատունակությունը և լրակազմությունը,

հսկի գազավորվածության մակարդակը:

18.5. Ճնշակային արտադրամասը պետք է վթարային կարգով կանգնեցվի անջատելով այն գազատարից և դատարկելով գազը տեխնոլոգիական հաղորդակցուղիներից, եթե` շենքում հրդեհ է, բարձր ճնշման գազատարը ճեղքվել է կամ առկա են գազի զգալի արտահոսքեր, մաքրման, գազի սառեցման սարքերում և հաղորդակցուղիներում հրդեհ է, բնական աղետների դեպքում, որոնք սարքավորմանը և մարդկանց վտանգ են սպառնում (ջրհեղեղ, երկրաշարժ և այլն):

18.6. ԳՎԱ ավտոմատ կանգնեցումը և օպերատիվ անձնակազմի կողմից վթարային կանգնեցումը պետք է իրականացվեն ԳՎԱ արտադրող գործարանների տեխնիկական փաստաթղթերի և արտադրական հրահանգների պահանջներին համապատասխան:

Շահագործման ընթացքում չի թույլատրվում անջատել ավտոմատ պաշտպանիչները կամ փոխել դրանց նախադրվածքը: Անհրաժեշտության դեպքում, կապված որոշ պաշտպանիչների ժամանակավոր անջատման հետ (օրինակ` սպասարկման սարքերի դեպքում), պետք է ապահովվի այն պարամետրի մշտական հսկողություն, ըստ որի անջատված է պաշտպանությունը և ողջ ագրեգատը: Նորոգումից հետո կարգաբերված և բոլոր համակարգերը ստուգված ագրեգատը պետք է շահագործվի փակ, կապարակնքված ղեկավարման վահաններով:

18.7. Բոլոր ծրագրային անջատումները և դրա հետ կապված պահուստային ԳՎԱ գործարկումն անցկացվում է օպերատիվ անձնակազմի կողմից ցերեկային ժամերին: Բոլոր ծրագրային և ռեժիմային անջատումները պետք է կատարվեն բնականոն կարգով:

18.8. ԳՎԱ ստիպողական անջատումները պետք է կատարվեն օպերատիվ անձնակազմի կողմից բնականոն կամ վթարային կարգով, կախված վնասվածքների կամ մերժի պատճառներից, բնույթից և ենթադրվող հետևանքներից:

18.9. Ստիպողական կամ վթարային կանգնեցման դեպքում անհրաժեշտ է պարզել պատճառը և մինչև այն չվերացվի, չգործարկել տվյալ ագրեգատը:

18.10. ԳՎԱ «պահուստ» կամ «հույժ պահուստ» վիճակում գտնվելը սահմանվում է ձեռնարկության կարգավարական ծառայության կողմից:

«Հույժ պահուստ» վիճակում գտնվող ագրեգատի վրա պետք է կատարվեն և անընդհատ պահպանվեն նախագործարկման բոլոր պայմանները, որոնք ապահովում են նրա անհապաղ ավտոմատ միացումը (գործարկում) սեղմակով կամ ՏԳ ԱԿՀ ազդանշանով:

«Պահուստ» վիճակում գտնվող ագրեգատի վրա պետք է անցկացվի տեխնիկական սպասարկում: Դրա անցկացման կարգն անհրաժեշտության դեպքում պետք է ապահովի ԳՎԱ գործարկումը ազդանշանը ստանալուց ոչ ուշ, քան 2 ժ հետո:

18.11. Շահագործման ընթացքում ըստ գործարկման (միացման) և (կամ) գործառության պետք է փորձարկվեն հետևյալ սարքավորումները և համակարգերը`

էլեկտրամատակարարման պահուստային և վթարային աղբյուրները` առնվազն ամիսը մեկ,

պահուստային կաթսայատունը, գազային օդատաքացուցիչները և այլ անհատական տարածման միջոցները, ձմռան շրջանում` ամեն ամիս,

հրդեհի ջրային, փրփրային, գազային, փոշե մարման համակարգերը` դրանց շահագործման հրահանգներով որոշված ժամկետներում,

ՃԿ վթարային անջատման համակարգը` արտադրամասի ծրագրային կանգնեցման ժամանակ (կ. 17.7):

Բացի դրանից, պետք է ստուգվի արտադրամասի ավտոմատ պաշտպանությունը գազի ճնշման բարձրացումից` ամիսը մեկ, վառելիքային գազի ճնշման իջեցումից` ամիսը մեկ, օդի գազավորվածության ազդանշանումը և վթարային օդափոխության միացումը` ամիսը մեկ:

18.12. ՃԱ բոլոր համակարգերը և սարքավորումը սահմանված ժամկետներում պետք է ենթարկվեն տեխնիկական հրահանգներով և կարգերով նախատեսված հիդրավլիկական, պնևմատիկական, էլեկտրական և այլ անհրաժեշտ փորձարկումների և ստուգումների:

18.13. ՃԱ բոլոր համակարգերի և տեխնոլոգիական սարքավորման համալիրային փորձարկման տևողությունը որոշվում է պատվիրատուի կողմից: Շահագործման ընդունումը, որպես կանոն, կատարվում է 72 ժ անընդհատ աշխատանքից հետո:

 

Գ լ ու խ  19

 

Գազի մաքրման տեղակայանք

 

19.1. Գազի մաքրման տեղակայանքները շահագործում են համաձայն արտադրական հրահանգների, կազմված` սարքավորումը արտադրող գործարանների հրահանգների, ճնշման տակ աշխատող սարքավորման տեղադրման և անվտանգ շահագործման կանոնների և սույն Կանոնների հիման վրա:

19.2. Գազի մաքրման տեղակայանքի տեխնիկական սպասարկումը պետք է ընդգրկի`

սարքավորման և հաղորդակցուղիների արտաքին զննումը,

մաքրող սարքերի միացումը և անջատումը համակարգից,

տեղակայանքի մուտքի և ելքի մոտ ճնշման տատանումների հսկումը,

սարքերում հեղուկի մակարդակի հսկումը,

տաքացման և ջրահեռացման սարքերի միացումը, անջատումը և աշխատունակության հսկումը,

սարքից զատված շլամի և խտուցքի հեռացումը (փչամաքրումը),

գազի արտահոսքի հսկումը և դրա վերացումը:

Տվյալ գործողությունների կատարման պարբերականությունը որոշվում է սարքավորման տեխնիկական վիճակից ելնելով, ավտոմատացման աստիճանով, գազի որակով և այլն:

Փչամաքրման հաճախությունը և տևողությունը պետք է ապահովեն բնական գազի նվազագույն ծախսերը:

19.3. Մաքրման սարքերից աղտոտվածքների փչամաքրումը դեպի շրջակա միջավայր արգելվում է:

19.4. Աշխատանքի միացվող սարքերի թիվը որոշվում է` կախված գազի ծախսից, ըստ դրանց տեխնիկական բնութագրերի:

19.5. Թույլատրելին գերազանցող ճնշման տատանումներով մաքրման սարքերի աշխատանքն արգելվում է:

19.6. Սարքերի տեխնիկական վկայագրությունների և պարբերականության կարգը պետք է համապատասխանի Հայլեռտեխհսկողության գործող կանոններին:

19.7. Պարբերաբար, բայց ոչ պակաս, քան տարին մեկ, ՃԿ ծրագրային կանգնեցման կամ հերթական տեխնիկական վկայագրության հետ միաժամանակ պետք է անցկացվի զննում, զտիչ տարրերի և սարքի այլ մասերի աշխատունակությունը որոշելու և աղտոտվածքներից մաքրելու համար:

19.8. Համաձայն հատուկ հրահանգի, անհրաժեշտ է ամեն տարի անցկացնել մուտքի, ելքի և ջրաքաշման խողովակագծերի քայքայամաշման կետերում (եռաբաշխիչներ, արմունկներ և այլ միացման մասեր) չքայքայող մեթոդներով պատերի հաստության ստուգում: Ստուգման արդյունքները պետք է ամրագրվեն համապատասխան արձանագրություններով:

 

Գ լ ու խ  20

 

Գազի սառեցման տեղակայանք

 

20.1. Գազի սառեցման տեղակայանքի (օդային սառեցման սարք` ՕՍՍ) շահագործումը պետք է անցկացվի համաձայն արտադրական հրահանգների, կազմված սարքավորումը արտադրող գործարանների հրահանգների և սույն Կանոնների հիման վրա:

20.2. Ճնշակային կայանի շահագործման գործարկումը առանց գազի սառեցման տեղակայանքի արգելվում է: ՕՍՍ ելքում գազի ջերմաստիճանը օպերատիվ անձնակազմի կողմից պետք է պահվի հաստատված սահմաններում:

20.3. ՕՍՍ ելքում գազի ջերմաստիճանի փոփոխության սահմանները պետք է հաստատվեն ԿԿԾ կողմից, հաշվի առնելով, մայրուղային գազատարի երկայնական կայունությունը, ապահովումը օպտիմալ աշխատանքային ռեժիմում, մեկուսացման պահպանվածությունը, հիդրատաառաջացումների կանխումը, օդի ջերմաստիճանը:

20.4. Գազի սառեցման տեղակայանքի տեխնիկական սպասարկումն ընդգրկում է`

սարքավորման և հաղորդակցուղիների արտաքին զննումը, գազի արտահոսքի հայտնաբերումը,

սարքավորման ելքում գազի ջերմաստիճանի հսկումը և գրանցումը,

գազի ճնշման տատանումների հսկումը:

Նշված գործողությունների կատարման պարբերականությունը որոշվում է տեխնիկական վիճակով, ավտոմատացման աստիճանով, բայց ոչ պակաս, քան օրը մեկ անգամ:

20.5. Աշխատանքի պետք է միացվեն օդային սառեցման բոլոր սարքին ապարատները:

Աշխատանքի մտցված սառեցման օդամուղերի քանակն ընտրվում է կարգավարի կողմից կամ ավտոմատ կերպով` հաշվի առնելով մթնոլորտային պայմանները և աշխատանքային ռեժիմը:

Եթե գազի ջերմաստիճանը սարքավորման ելքում շեղվում է որոշված սահմաններից և բացակայում են այն փոխելու տեխնիկական միջոցները, ապա ԿԿԾ հետ համաձայնեցված պետք է փոխվի ՃԿ աշխատանքի ռեժիմը:

20.6. Եթե գազի ճնշման շեղումները սարքավորման վրա բարձր են հաստատվածի, պետք է բացվի սարքավորման շրջանցիկ գազատարի փակող փականը և միջոցներ ձեռնարկվեն աղտոտված սարքերը հերթականությամբ անջատելու և մաքրելու համար:

20.7. Ոչ պակաս, քան տարին մեկ պետք է կատարվի օդային սառեցման սարքերի արտաքին զննում, որպեսզի որոշվի հանգույցների օդամուղերի աշխատունակությունը և դրանք մաքրվեն աղտոտվածքից:

20.8. Համաձայն հատուկ հրահանգի, անհրաժեշտ է ամեն տարի չքայքայող մեթոդներով անցկացնել մուտքի և ելքի խողովակագծերի քայքայամաշման վտանգավոր կետերում (եռաբաշխիչներ, արմունկներ և այլ միացման մասեր) պատերի հաստության ստուգում: Ստուգման արդյունքները պետք է ամրագրվեն համապատասխան արձանագրություններով:

 

Գ լ ու խ  21

 

Վառելիքային, գործարկման ԵՎ իմպուլսային գազի համակարգեր

 

21.1. Վառելիքային գազի համակարգը վերածման կետում պետք է շահագործվի պահուստային գծի ավտոմատ միացման ռեժիմով` հիմնականի խափանման դեպքում:

21.2. Համակարգերը շահագործում են համաձայն ստորաբաժանման կողմից մշակված արտադրական հրահանգների` հաշվի առնելով սարքավորումն արտադրող գործարանների շահագործման հրահանգները և սույն Կանոնները:

21.3. Համակարգերը շահագործելիս անհրաժեշտ է`

հսկել ճնշումը համակարգերում և անհրաժեշտության դեպքում կատարել կարգավորիչի սարքաբերում,

իրականացնել պարբերական (ոչ պակաս, քան տարին մեկ) ստուգում և ապահովիչ փականների կարգավորում,

պարբերաբար (կախված տեղանքի պայմաններից) զտիչներից, սառնախտացուցիչներից, օդամբարներից և հավաքիչներից հեռացնել աղտոտվածքը,

հսկել ճնշման տատանումները զտիչների վրա և անհրաժեշտության դեպքում փոխել զտիչ տարրերը,

փոխել կամ վերականգնել իմպուլսային գազի չորուցիչների նյութը,

հսկել վառելիքային գազի տաքացուցիչների աշխատանքը,

ժամանակին հայտնաբերել և վերացնել գազի արտահոսքերը,

չափել և գրանցել գազի ծախսը,

համաձայն ժամկետացանկի կատարել սարքավորման մաքրում, նորոգում և փորձարկում:

 

Գ լ ու խ  22

 

Յուղամատակարարում

 

22.1. Շահագործման ընթացքում ՃԿ յուղամատակարարման համակարգը պետք է յուղով ապահովի գազավերամղիչ ագրեգատները, էլեկտրատեխնիկական սարքավորումը և օժանդակ մեխանիզմները, յուղի հավաքումը, մաքրումը և ծախսի չափումը:

22.2. ՃԿ շահագործման ժամանակ պետք է ապահովվի հետևյալ քանակությամբ յուղի չպակասող պաշար`

բոլոր տեղադրված ԳՎԱ և էլեկտրակայանների շարժիչների յուղի երեքամսյա ծախսից ոչ պակաս, իսկ անբարենպաստ փոխադրական սխեմայի դեպքում` ոչ պակաս, քան վեց ամսվա ծախսը,

տրանսֆորմատորային յուղ` ոչ պակաս, քան տրանսֆորմատորի և յուղային գործարկիչների մեջ լրացած յուղի քանակի 10 տոկոսը,

այլ յուղեր` ոչ պակաս, քան երկու ամսվա ծախսը:

22.3. ՃԿ մատուցվող յուղման տրանսֆորմատորային յուղերը, քսուքները և այլ ազդանյութերը պետք է ունենան հավաստագիր (տեղեկաթերթիկ), և քիմիական լաբորատորիայում` ստուգման ենթարկվեն պետական ստանդարտներին և տեխնիկական պայմաններին դրանց համապատասխանությունը որոշելու համար:

22.4. ԳՎԱ պահման և շահագործման ընթացքում յուղը պետք է պարբերաբար ենթարկվի դիտողական հսկողության և ոչ լրիվ վերլուծության:

Տուրբինային յուղի ոչ լրիվ վերլուծության ծավալի մեջ մտնում են` բռնկման ջերմաստիճանի, թթվային թվի, ջրի արտածման ռեակցիայի, շլամի, ջրի, մեխանիկական խառնուրդների առկայության որոշումը: Տրանսֆորմատորային յուղի ոչ լրիվ վերլուծության ծավալի մեջ մտնում են նաև բռնկման, ծակման լարման, թթվային թվի, արտածման ռեակցիայի և մեխանիկական խառնուրդների որոշումը:

22.5. Վերլուծության և հսկողության պարբերականությունը որոշվում է ձեռնարկության կողմից:

 

Գ լ ու խ  23

 

Տեխնիկական փաստաթղթեր

 

23.1. Յուրաքանչյուր ճնշակային կայանում պետք է լինեն`

գործադիր տեխնիկական փաստաթղթեր, այդ թվում` տարածքի գլխավոր հատակագիծը ստորգետնյա հաղորդակցուղիներով,

կայանային համակարգերի կառուցվածքային, գործառական, սկզբունքային և ուրիշ անհրաժեշտ սխեմաներ,

սարքավորման համակարգերի շահագործման արտադրական հրահանգները,

պաշտոնական հրահանգները,

վթարային բրիգադների ազդանշանման, հավաքման և մեկնման հրամանագրերը (հերթափոխային ինժեների մոտ),

վթարային իրավիճակներում շահագործող անձնակազմի գործողությունների հրահանգները,

ձեռնարկությունների և ստորաբաժանումների կողմից հաստատված այլ փաստաթղթեր:

23.2. Հաշվետվային փաստաթղթերի ներկայացման ժամկետները, ձևերը և անվանացանկը որոշում է ձեռնարկությունը:

ՃԱ օպերատիվ փաստաթղթերի մոտավոր ցուցակը ընդգրկում է հետևյալ փաստաթղթերը` աշխատանքների կատարման, յուղման յուղերի հաշվառման, գազավտանգ և կրակային աշխատանքների գրանցման, աշխատատեղում հրահանգավորման, ՃԱ համակարգերի և սարքավորման վնասվածքների և ՃԱ շինությունների գազավորվածության ստուգման մատյաններ, ԳՎԱ շուրջօրյա աշխատանքի ամփոփագրեր:

 

ՀԻՆԳԵՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ԳԱԶԻ ՍՏՈՐԳԵՏՆՅԱ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐ

 

Գ լ ու խ  24

 

Ընդհանուր պահանջներ

 

24.1. Գազի ստորգետնյա պահման կայանները (ԳՍՊԿ) գազամատակարարման ընդհանուր համակարգի բաղկացուցիչ մասն են և նախատեսված են գազօգտագործման անհավասարաչափությունը կարգավորելու, գազի երկարաժամկետ և օպերատիվ պաշարներ ստեղծելու համար:

24.2. ԳՍՊԿ իրականացվում է գազի ընդունում, մղում և արտահանում: ԳՍՊԿ կառույցների և սարքավորման շահագործման, հսկողական, կանխարգելիչ միջոցառումների կատարման ժամանակ անհրաժեշտ է հաշվի առնել ընդերքի պահպանման, հակաշատրվանային և հակահրդեհային անվտանգության միջոցառումների և սույն Կանոնների պահանջները:

24.3. ԳՍՊԿ պետք է շահագործման հանձնվեն և շահագործվեն ծակոտկեն շերտերում գազի ստորգետնյա պահեստարանների ստեղծման և շահագործման կանոնների, նավթային և գազային հանքավայրերի օբյեկտների ընդունման և շահագործման կանոնների, սույն Կանոնների և այլ փաստաթղթերի համաձայն:

24.4. ԳՍՊ ստեղծման սկզբնական փուլում փորձնական-արտադրական շահագործումը պետք է իրականացվի ԳՍՊԿ անձնակազմի կողմից` տեխնոլոգիական սխեմաները մշակող կազմակերպությունների հետ համատեղ:

24.5. Փորձնական-արտադրական շահագործման ժամանակ հայտնաբերված գազի արտահոսքերը, պետք է վերացվեն:

24.6. Շահագործող հորատանցքի մոտակա տարածքում (50 մ ոչ պակաս) չպետք է լինեն հորատային աշտարակներ և սարքավորում, աշտարակային կառույցներ: Շատրվանային սպասարկման հրապարակներ պետք է ցանկապատվեն:

 

Գ լ ու խ  25

 

Շահագործման կազմակերպում

 

25.1. ԳՍՊԿ շահագործման տեխնիկական և մեթոդական ղեկավարումն իրականացնում է ձեռնարկությունը (երկրաբանական ծառայությունը և ԳՍՊ բաժինը):

ԳՍՊԿ անմիջական շահագործման տեխնիկական և մեթոդական ղեկավարումը պետք է իրականացվի ԳՍՊԿ ղեկավարության կողմից, համաձայն պարտականությունների սահմանված բաշխման:

ԳՍՊԿ սարքավորման և կառույցների շահագործման անմիջական ղեկավարումն իրականացնում են ծառայությունների և ԳՍՊԿ այլ ստորաբաժանումների պետերը:

25.2. Գազի ստորգետնյա պահեստարանների (ԳՍՊ) շահագործումը պետք է իրականացվի համաձայն ծակոտկեն շերտերում գազի ստորգետնյա պահեստարանների ստեղծման կանոնների, իսկ մյուս սարքավորումը` համաձայն սույն Կանոնների և գործող այլ նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջների:

25.3. ԳՍՊ շահագործող անձնակազմը պատասխանատվություն է կրում ԳՍՊ շահագործման ռեժիմը պահպանելու, հորատանցքերը ծրագրավորված հիդրոդինամիկական, երկրաֆիզիկական, արդյունագործական փորձարկումներին պատրաստելու, սարքավորման և հորատանցքերի տեխնիկական սպասարկումը, նորոգումը ժամանակին կատարելու, ընդերքի և շրջակա միջավայրի, աշխատանքի պաշտպանության, հակահրդեհային և հակաշատրվանային անվտանգության միջոցառումները կատարելու համար:

25.4. ԳՍՊ շահագործումն առանց երկրաբանական ապահովման և հսկողության` համաձայն երկրաբանական ծառայության դրույթների, չի թույլատրվում:

 

Գ լ ու խ  26

 

Տեխնիկական սպասարկում ԵՎ նորոգում

 

26.1. Կառույցների և սարքավորման տեխնիկական սպասարկման և նորոգման պարբերականությունը հաստատվում է ԳՍՊԿ ղեկավարության կողմից` համաձայնեցված ձեռնարկության հետ գործող նորմատիվ փաստաթղթերին համապատասխան:

26.2. Տեխնոլոգիական նախագիծ մշակողը ԳՍՊԿ երկրաբանական ծառայության հետ համատեղ պետք է իրականացնի ԳՍՊ շահագործման տեխնոլոգիական պարամետրերի հսկողությունը և անցկացնի հատուկ արդյունագործական հետազոտություններ մղող և շահագործական հորատանցքերի արտադրողականությունը բարձրացնելու և պահեստարաններում գազի ակտիվ ծավալն ավելացնելու, ինչպես նաև տեխնոլոգիական գործողությունների իրականացման ժամանակ գազի ծավալն իջեցնելու համար:

26.3. ԳՍՊ փորձաարտադրական և արտադրական շահագործման համար գազի լցման և արտահանման յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի համար պետք է կազմվի և հաստատվի պահեստարանի աշխատանքի տեխնոլոգիական քարտ:

26.4. Հաստատված տեխնոլոգիական քարտերից ԳՍՊԿ աշխատանքի ռեժիմների շեղումները պետք է համաձայնեցվեն ԳՄՀ ԿԿՎ և տեխնոլոգիական նախագծի հեղինակի հետ:

26.5. ԳՍՊ շահագործման ժամանակ անհրաժեշտ է ստուգել մղող, շահագործական, կլանող, դիտողական և ստուգողական հորատանցքերի արտախողովակային տարածության հերմետիկությունը:

Հսկողությունը պետք է իրականացվի երկրաֆիզիկական և ուրիշ հետազոտման մեթոդներով (գամմա-զննում, գազաչափություն, ջերմաչափություն):

Հետազոտումների պարբերականությունը և կարգը որոշվում են ԳՍՊԿ երկրաբանական ծառայության և հաստատվում են ձեռնարկության կողմից:

Հավաքիչ շերտի գազահագեցած մասի ճնշումը պետք է ամեն օր մի քանի հորերում չափել և որոշել նրա միջին արժեքը:

26.6. Գազատար գոտու չափերը որոշելու համար, դիտողական հորատանցքերում անհրաժեշտ է չափել շերտային ճնշումները: Շերտածածկի հերմետիկությունը հսկելու նպատակով շահագործման ընթացքում ստուգողական հորատանցքերում պետք է իրականացվեն ջրի ճնշման (մակարդակի) չափումներ: Նշված աշխատանքների կատարման կարգը և պարբերականությունը որոշված է ԳՍՊԿ երկրաբանական ծառայության կողմից, ձեռնարկության հետ համաձայնեցված:

26.7. Մղման և շահագործման հորատանցքերի շահագործումը պետք է հսկողության տակ լինի, որն ընդգրկում է գազի ծախսի, հեղուկի քանակի և կազմի, գազում մեխանիկական խառնուրդների քանակության և ջերմաստիճանի չափումները:

26.8. Պրոֆիլի թափառքաունակության որոշման համար անհամասեռ հավաքիչ շերտերում խորքային ելքաչափելով պետք է որոշվի գազի և հեղուկի ծախսը մղող, շահագործող և կլանող հորատանցքերում:

26.9. Շահագործող, մղող, կլանող և դիտողական հորատանցքերի աշխատանքի հիմնական պարամետրերը և դիտողական հորատանցքերի ճնշումների (մակարդակի) չափման արդյունքները պետք է գրանցվեն ԳԲԿ օպերատիվ հերթափոխային մատյաններում, ԳՍՊԿ երկրաբանական ծառայության ամփոփիչ մատյաններում:

26.10. Թափառքաունակությանը և արտադրողականությանը չհամապատասխանող կան վթարային վիճակում գտնվող հորատանցքերը ենթակա են ընթացիկ կան հիմնական նորոգման:

Հորատանցքերի նորոգման համար կազմակերպվում են հորատանցքերի ստորգետնյա նորոգման հատուկ ծառայություններ (ստորաբաժանումներ):

26.11. Հորատանցքերի ընթացիկ նորոգումն ընդգրկում է հետևյալ հիմնական աշխատանքները`

միջսյունային գազաերևակումների վերացում,

մերձհանքախորշային գոտու մշակում մակերևութաակտիվային նյութերով (ՄԱՆ),

հորատանցքերի լվացում,

երկրաֆիզիկական փորձարկումներ հորատանցքերի խցանումով,

հորատանցքերի փողերի ներմղում չսառչող հեղուկով և այլ նյութերով:

Ուրիշ օբյեկտների, կառույցների և սարքավորման ընթացիկ նորոգումն իրականացվում է` համաձայն սույն Կանոնների մյուս բաժինների:

26.12. Հորատանցքերի հիմնական նորոգման աշխատանքներն ընդգրկում են`

նորոգման-մեկուսիչ աշխատանքներ (հավաքիչ շերտի ջրավորված առանձին մասերի մեկուսացում, ցեմենտային օղակի անհերմետիկության վերացում),

շահագործողական խողովակային անհերմետիկության վերացումը,

հավաքիչ շերտի մերձահանքախորշային գոտու թույլ ցեմենտված ապարատների ամրացում,

հանքախորշային սարքավորման (զտիչներ, շերտանջատիչներ) փոխարինում (տեղակայում) կամ նրա աշխատունակության վերականգնում,

շահագործման և նորոգման ժամանակ թույլ տված վթարների վերացում (հորատանցքերի փողերի մաքրում, շերտանջատիչներով վերհան խողովակների դուրսհանում),

այլ հորիզոնականների վրա հորատանցքերի տեղադրում,

ըստ նշանակության` հորատանցքերի մի կարգից մյուսը փոխադրում (օրինակ` դիտողականից շահագործական),

բեռնաթափման և կլանիչ հորատանցքերի նորոգում,

հորատանցքերի արտադրողականության բարձրացում (վերականգնում), (թթվային մշակման, հիդրոճեղքման, ավազաշիթային անցքահատման և մերձխոռոչային գոտու թրթռամշակման իրականացում, լուծիչներով մերձխոռոչային գոտու լվացում և խեժերով, պոլիմերներով մշակում),

ավազային խցանումների վերացում, հորատանցքերի վերացում և կոնսերվացում,

հորատանցքերում ցեմենտյա կապերի կենտրոնահանում,

շահագործական խողովակասյուների ճնշասեղմում,

շատրվանային արմատուրի փոխում,

շատրվանային արմատուրի խողովակասյունային գլխիկների ռետինե տարրերի փոխարինում:

Հիմնական նորոգման ենթակա հորատանցքերն ընդունվում են հորատանցքերի ստորգետնյա նորոգման ծառայության կողմից ըստ ԳՍՊԿ երկրաբանական ծառայության արձանագրության:

26.13. ԳՍՊԿ կամ ձեռնարկությունների հորատանցքերի ստորգետնյա նորոգման ծառայությունները (ստորաբաժանումները) կատարում են աշխատանքներ համաձայն ԳՍՊԿ երկրաբանական ծառայության կողմից կազմած ու ԳՍՊԿ ղեկավարության կամ վերադաս կազմակերպության կողմից հաստատված տեխնիկական ծրագրի և նախագծի:

Առանձին դեպքերում, կապված հորատանցքի կառուցվածքի կամ նշանակության փոփոխության, փորձնական միջոցների օգտագործման և նորոգման աշխատանքների նոր տեխնոլոգիայի ներդրման հետ, ծրագրերը և նախագծերը հաստատելուց առաջ պետք է համաձայնեցվեն տեխնոլոգիական նախագծի մշակողի, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` նաև Հայլեռտեխհսկողության հետ:

26.14. Հորատանցքերի ստորգետնյա նորոգումը կատարող ԳՍՊԿ անձնակազմը պետք է ղեկավարվի համապատասխան հրահանգներով, հորատանցքերի հիմնական նորոգման և գազի արտահանման, ինչպես նաև շատրվանային և գազային անվտանգության կանոնակարգային փաստաթղթերով:

26.15. Շահագործման մեջ գտնվող շատրվանային արմատուրի սպասարկումը պետք է կատարվի երկու օպերատորների կողմից, որոնցից մեկը պետք է գտնվի հորատանցքի ցանկապատից դուրս:

26.16. Շատրվանային արմատուրի սպասարկման ժամանակ անհրաժեշտ է`

ժամանակին վերացնել գազի արտահոսքերը և բացթողումները,

բաց վիճակում գտնվող սողանքների փակաղակի սահուն ընթացքի ստուգման համար անհրաժեշտ է պարբերաբար 2-3 պտույտով կատարել իլի թափառք` վերադարձնելով այն ելակետային վիճակը,

հսկել շատրվանային արմատուրի համալրվածությունը շարժաբեր ղեկանիվներով,

ստուգել շարժաբերային սարքավորման անխափանությունը, անհրաժեշտության դեպքում լրացնել խցակային լցվածքը կամ քսուքը,

յուղել պտուտակային միացումները:

Շահագործման և զննման ընթացքում շատրվանային արմատուրի հայտնաբերված բոլոր թերությունները և անսարքությունները պետք է գրանցվեն գազարդյունագործական արտադրամասի համապատասխան մատյանում և ժամանակին վերցվեն: Տեխնիկական սպասարկման և զննման պարբերականությունը սահմանվում է ԳՍՊ-ի կողմից:

26.17. Շատրվանային արմատուրի տեխնիկական սպասարկման համար հորատանցքի ելանցքի մոտ պետք է մոնտաժվի ցանկապատված և ճաղաշարեր ունեցող մշտական սանդուղքով աշխատանքային հրապարակ:

26.18. Բարձրության վրա տեղադրված շատրվանային արմատուրի խողովակագծերը պետք է հուսալի ամրացվեն:

26.19. Շատրվանային արմատուրի սառցակալման դեպքում այն անհրաժեշտ է արտաքինից տաքացնել գոլորշիով, տաք ջրով կամ նրա մեջ լցնել սառցակալման արգելակիչ (դանդաղիչ):

26.20. Հորատանցքերի փչամաքրման և դրանց պարբերաբար փորձարկումների ժամանակ անհրաժեշտ է ղեկավարվել ԳՍՊԿ ղեկավարության կողմից հաստատված համապատասխան հրահանգներով և աշխատանքների անցկացման ծրագրերով:

26.21. Ճնշման կամ էլեկտրական լարման տակ գտնվող տեղակայանքների և սարքերի գործարկումը պետք է անցկացվի ամբողջ սարքավորման, հաղորդակցուղիների, ՍՉՍ, արմատուրի հերմետիկության և սարքինության ստուգումից, ինչպես նաև սարքերի, շլեյֆների և այլ արդյունագործական գազատարների մանրակրկիտ մաքրումից, լվացումից և փչամաքրումից հետո:

Գազի ճնշումը սարքերում և խողովակագծերում պետք է աստիճանաբար ավելացնել համաձայն տեղակայանքների գործարկման աշխատանքային հրահանգների:

26.22. Գազի չորացման և մաքրման համակարգի երկարատև անջատման դեպքում. պետք է ձեռնարկվեն միջոցառումներ խողովակագծերը, սարքերը ձմռանը հալեցումից, պայթյունա- և հրդեհավտանգ խառնուրդների առաջացումից պաշտպանելու համար:

26.23. Սարքավորման լվացման, փչամաքրման, մաքրման և նորոգման կարգը պետք է որոշվի ձեռնարկության կողմից հաստատված հատուկ հրահանգով:

26.24. Շերտերից նավթի և գազային խտուցքի արտազատումով ԳՍՊԿ շահագործման կարգը պետք է որոշվի ձեռնարկության կողմից:

26.25. Բարձր տեղադրված հավաքիչ շերտերում ԳՍՊ արտահոսքի պատճառով գազի կուտակումների առաջացման դեպքում անհրաժեշտ է բացահայտել արտահոսքի պատճառները և միջոցառումներ ձեռնարկել տեղափակելու, գազի հետագա տատանումը և կուտակումների ծավալի ավելացումը կանխելու համար:

Եթե գազի կուտակումը վտանգ է սպառնում ԳՍՊԿ բնականոն շահագործմանը կամ մոտակա ձեռնարկություններին և բնակավայրերին, անհրաժեշտ է դուրս բերել այդ կուտակումը հատուկ հորատված բեռնաթափման հորատանցքերի օգնությամբ, մինչև դրանցում գազի լրիվ իջեցումը: Բեռնաթափման հորատանցքերի գազը հնարավորին չափով ենթակա է օգտագործման:

 

Գ լ ու խ  27

 

Գազի մաքրում ԵՎ չորացում

 

27.1. ԳՍՊԿ գազի մաքրումը և չորացումը հեղուկ և կարծր մեխանիկական խառնուրդներից իրականացվում է համաձայն ԳՕՍՏ 5242-87 պահանջների:

27.2. Գազի մաքրման և չորացման սարքավորումը ԳՍՊԿ անհրաժեշտ է շահագործել համաձայն ձեռնարկության հրահանգների, որոնք կազմված են սարքավորումն արտադրող գործարանների հրահանգների, ճնշման տակ աշխատող անոթների գործարկման և անվտանգ շահագործման կանոնների և սույն Կանոնների հիման վրա:

27.3. Գազի մաքրման սարքավորման շահագործման ընթացքում անհրաժեշտ է հավաքված խառնուրդների պարբերաբար հավաքման տարողություններ հեռացնել և հաշվառել դրանց քանակը, ինչպես նաև սարքավորման մեջ և սարքերում հսկել գազի ճնշումը և ջերմաստիճանը:

 

Գ լ ու խ  28

 

Տեխնիկական փաստաթղթեր

 

28.1. ԳՍՊԿ պետք է ունենա հետևյալ փաստաթղթերը`

հանքահատկացում, հողահատկացում (գազատարների և ճյուղերի ուղեգծին, ՃԿ, հորատանցքերի, օբյեկտներին, կառույցներին և հորատանցքերին մոտեցման համար),

ԳՍՊԿ իրավիճակային հատակագիծ, որի վրա անցկացվում են մղող, շահագործման, կլանիչ, դիտողական, երկրաֆիզիկական, ստուգողական և բեռնաթափման հորատանցքերը, ինչպես նաև ԳԲԿ և ՃԿ ներարդյունագործական խողովակագծերը, պահեստարանի հորատանցքերի անցուղիները և ստորգետնյա հաղորդակցուղիները,

ԳՍՊ հավաքիչ շերտի կառուցվածքային քարտեզները, մակերեսի երկրաբանական կառույցների պրոֆիլները,

արդյունաբերական հրապարակների հատակագծերը, ՃԿ, ԳԲԿ ստորգետնյա և վերգետնյա հաղորդակցուղիներով ներառյալ,

ԳՍՊԿ կառույցները և գործադիր տեխնիկական փաստաթղթերը,

շատրվանային արմատուրի, ԳՍՊԿ հաշվեկշռում գտնվող հորատանցքերի, ԳՍՊԿ պահպանման տրված այլ կազմակերպությունների հորատանցքերի (ներառյալ` փակված հորատանցքերի տեղեկաթերթիկները),

ԳՍՊԿ ստեղծման և շահագործման տեխնոլոգիական նախագիծը, ինչպես նաև պահեստարանի ստեղծման և շահագործման ընթացքում մտցված լրացումները և փոփոխությունները,

սարքավորման սպասարկման հրահանգները,

պաշտոնեական հրահանգները,

տեխնոլոգիական սարքավորման և կառույցների մյուս փաստաթղթերը, համաձայն սույն Կանոնների,

Ձեռնարկության կողմից հաստատված այլ օպերատիվ և նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթերը,

շահագործման տվյալների բանկ` ԳՍՊԿ ԿԱՀ առկայության դեպքում:

 

ՎԵՑԵՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ԳԱԶԱԲԱՇԽԻՉ ԿԱՅԱՆՆԵՐ

 

Գ լ ու խ  29

 

Ընդհանուր պահանջներ

 

29.1. Գազաբաշխիչ կայանները (ԳԲԿ) պետք է ապահովեն սահմանված քանակությամբ գազի մատուցումը սպառողներին (ձեռնարկություններին և բնակավայրերին) որոշակի ճնշմամբ, մաքրման և հոտավորման աստիճանով:

ԳԲԿ իրականացվում են հիմնական տեխնոլոգիական գործընթացները` կարծր և հեղուկ խառնուրդներից գազի մաքրումը, ճնշման իջեցումը, հոտավորումը, քանակի հաշվառումը:

29.2. ԳԲԿ շահագործման հուսալիությունը և անվտանգությունը պետք է ապահովվեն`

տեխնոլոգիական սարքավորման և համակարգերի վիճակի պարբերական հսկմամբ,

պահպանելով դրանք սարքին վիճակում` նորոգականխարգելիչ աշխատանքները ժամանակին կատարելու հաշվին,

ֆիզիկապես և բարոյապես մաշված սարքավորումները և համակարգերը ժամանակին արդիականացնելով և նորացնելով,

պահպանելով նվազագույն հեռավորությունների գոտու պահանջները` մինչև բնակավայրերը, արդյունաբերական և գյուղատնտեսական ձեռնարկությունները, շենքերը և կառույցները (հավելված 6),

խախտումները ժամանակին կանխելով և վերացնելով խափանումները:

29.3. Շինարարությունից, վերակառուցումից և արդիականացումից հետո ԳԲԿ շահագործման հանձնելն առանց գործարկման-կարգաբերման աշխատանքները կատարելու արգելվում է:

29.4. ԳԲԿ նոր մշակվող սարքավորման համար ավտոմատ կառավարման համակարգը պետք է ապահովի`

աշխատող գծերից որևէ մեկի շարքից դուրս գալու դեպքում պահուստային վերածման գծի աշխատանքները,

շարքից դուրս եկած վերածման գծի անջատումը,

վերածման գծերի փոխարկման մասին ազդանշանումը:

29.5. Նորոգականխարգելիչ աշխատանքներ կատարելու համար յուրաքանչյուր ԳԲԿ պետք է տարին մեկ կանգնեցվի:

29.6. Կողմնակի անձանց թույլատրման կարգը և փոխադրամիջոցի մուտքը որոշվում է ձեռնարկության ստորաբաժանման կողմից:

29.7. ԳԲԿ կայանի տարածքը մտնելուց պետք է տեղադրվի ԳԲԿ անվանումով (համարով) նշան` ցույց տալով նրա ստորաբաժանման և ձեռնարկության պատկանելիությունը, ԳԲԿ շահագործման պատասխանատու անձի ազգանունը և պաշտոնը:

29.8. ԳԲԿ եղած պաշտպանիչ ազդանշանային համակարգը պետք է պահվի սարքին վիճակում:

 

Գ լ ու խ  30

 

Շահագործման կազմակերպում

 

30.1. Ձեռնարկության գազաբաշխիչ կայանների շահագործման տեխնիկական և մեթոդական ղեկավարումն իրականացնում է համապատասխան արտադրական բաժինը:

Ստորաբաժանման մեջ գազաբաշխիչ կայանների շահագործման տեխնիկական և վարչական ղեկավարումն իրականացնում է ստորաբաժանման ղեկավարը, համաձայն պարտականությունների սահմանված բաշխման:

ԳԲԿ շահագործման անմիջական ղեկավարությունն ներկայացնում է գծային-շահագործման ծառայության (ԳՇԾ) պետը (ԳՇԾ ինժեները):

30.2. Սարքավորման և համակարգերի շահագործումը, ընթացիկ և հիմնական նորոգումը, տեխնիկական հսկողությունը, որպես կանոն պետք է իրականացվեն`

գծային շահագործական ծառայության կողմից` տեխնոլոգիական սարքավորման, գազատարների և կառույցների, օդափոխության և ջեռուցման համակարգերի, տարածքի և մուտքի ավտոճանապարհների նկատմամբ,

ՍՉՍ և Ա ծառայության կողմից` ստուգիչ-չափիչ սարքերի, հեռուստամեխանիկայի, ավտոմատիկայի և ազդանշանային համակարգերի նկատմամբ,

էլեկտրաքիմպաշտպանության ծառայության (տեղամասի) կողմից` էլեկտրաքիմպաշտպանության սարքերի և սարքավորման, էլեկտրամատակարարման, լուսավորման, շանթապաշտպան, հողակցման համակարգերի նկատմամբ,

կապի ծառայության կողմից` կապի միջոցների նկատմամբ:

Ծառայությունների միջև պարտականությունների բաշխումը կարող է կարգավորվել ձեռնարկության կողմից` ելնելով ձեռնարկության կառուցվածքից և տեղական առանձնահատկություններից:

30.3. Յուրաքանչյուր առանձին ԳԲԿ համար շահագործման կարգը և անձնակազմի թվաքանակը հաստատվում են ձեռնարկության կողմից, կախված նրա ավտոմատացման, հեռուստամեքենայացման, արտադրողականության աստիճանից, սպառողների կարգից (որակավորումից):

30.4. ԳԲԿ շահագործումը պետք է իրականացվի համաձայն յուրաքանչյուր ԳԲԿ համար ստորաբաժանման կողմից մշակված շահագործման հրահանգների, սույն Կանոնների, ԳԲԿ սարքավորման շահագործման հրահանգների և այլ տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջների հիման վրա:

30.5. Սարքավորումը, փակիչ, կարգավորիչ և ապահովիչ արմատուրը պետք է ունենան տեխնոլոգիական համարակալում, որը չլվացվող ներկով գրվում է երևացող տեղերում, համաձայն ԳԲԿ սկզբունքային սխեմային:

ԳԲԿ գազատարների վրա պետք է նշված լինի գազի շարժման ուղղությունը, փակիչ արմատուրի ղեկանիվի վրա` բացելու և փակելու պտտման ուղղությունը:

30.6. ԳԲԿ ելքի մոտ ճնշման փոփոխությունը կատարում է օպերատորը` միայն ստորաբաժանման կարգավարի հրահանգով և օպերատորի մատյանում գրանցումով:

30.7. ԳԲԿ պետք է օպերատորի կողմից ինքնուրույն կանգնեցվի (միջոցներ ձեռնարկվեն մուտքի և ելքի փականները փակելու համար) տեխնոլոգիական և մոտեցնող գազատարների պայթման, ԳԲԿ տարածքում հրդեհի, գազի զգալի բացթողումների, տարերային աղետների դեպքերում և սպառողների պահանջով:

30.8. ԳԲԿ պետք է սարքավորվի ազդանշանման և ելքում ճնշման բարձրացման և իջեցման ավտոմատ պաշտպանության համակարգերով:

Ազդանշանման պաշտպանման համակարգերի ստուգման կարգը և պարբերականությունը պետք է նախատեսվեն ԳԲԿ շահագործման հրահանգներով:

ԳԲԿ շահագործումն առանց ազդանշանման և ավտոմատ պաշտպանման համակարգերի և միջոցների արգելվում է:

Շահագործվող ԳԲԿ-ում ավտոմատ պաշտպանման բացակայության դեպքում այդ համակարգերով սարքավորման կարգը հաստատվում է ձեռնարկության կողմից` Հայլեռտեխհսկողության հետ համաձայնեցրած:

30.9. Ապահովիչ փականների ստուգման և փոփոխման կարգը և պարբերականությունը պետք է նախատեսվեն ԳԲԿ շահագործման հրահանգներում:

30.10. Ավտոմատիկայի և ազդանշանման տեղակայանքները թույլատրվում է անջատել միայն ԳԲԿ շահագործման համար պատասխանատու անձի կարգադրությամբ, նորոգման և կարգաբերման աշխատանքներ կատարելու ժամանակ` օպերատորի մատյանում գրանցմամբ:

30.11. ԳԲԿ գազոտվածությունը հսկող համակարգերը պետք է պահվեն սարքին վիճակում:

Այդ համակարգերի կարգաբերման ստուգման կարգը և պարբերականությունը որոշվում է ԳԲԿ շահագործման հրահանգներով:

30.12. ԳԲԿ շրջանցիկ գծի փակիչ արմատուրը պետք է փակ և կապարակնքված լինի:

ԳԲԿ աշխատանքը շրջանցիկ գծով թույլատրվում է միայն բացառիկ դեպքերում` վթարային իրավիճակներում և նորոգման աշխատանքների կատարման ժամանակ:

Շրջանցիկ գծով աշխատելիս ԳԲԿ-ում օպերատորի ներկայությունը և ելքի ճնշման անընդհատ գրանցումը պարտադիր են:

ԳԲԿ շրջանցիկ գծով աշխատանքին փոխադրումը պետք է գրանցվի օպերատորի մատյանում:

30.13. Գազի մաքրման սարքերից աղտոտվածքի հեռացման պարբերականությունը և կարգը որոշում է ձեռնարկության ստորաբաժանումը: Այդ դեպքում պետք է ապահովվեն շրջակա միջավայրի պաշտպանման, սանիտարական և հրդեհային անվտանգության պահանջները, ինչպես նաև պետք է բացառվի սպառողների ցանց աղտոտվածքի մուտքը:

30.14. Սպառողներին տրվող գազը պետք է հոտավորվի ԳՕՍՏ 5542-87 պահանջներին համապատասխան: Առանձին դեպքերին, սպառողների գազի մատակարարման պայմանագրերով որոշված, հոտավորում չի կատարվում:

ԳԲԿ սեփական կարիքների համար տրվող գազը պետք է հոտավորվի: ԳԲԿ օպերատորների ջեռուցման համակարգը պետք է ավտոմատացվի:

30.15. ԳԲԿ հոտավորիչի ծախսի հաշվառումը և կարգը սահմանվում և իրականացվում է ձեռնարկության կողմից հաստատված ժամկետներում:

30.16. ԳԲԿ պետք է ապահովի սպառողին տրվող գազի ճնշման ավտոմատ կարգավորումը, սահմանված աշխատանքային ճնշման 10% չգերազանցող սխալանքով:

30.17. ԳԲԿ անջատման անհրաժեշտության հետ կապված նորոգումը պետք է նախատեսվի գազի նվազագույն ժամանակահատվածում` սպառողների հետ համաձայնեցված:

 

Գ լ ու խ  31

 

Տեխնիկական սպասարկում ԵՎ նորոգում

 

31.1. ԳԲԿ սարքավորման, համակարգերի նորոգման և տեխնիկական սպասարկման պարբերականությունը և ժամկետները որոշվում են ձեռնարկության կողմից` կախված դրանց տեխնիկական վիճակներից և համաձայն շահագործման հրահանգների պահանջների:

31.2. Տեխնիկական սպասարկման և նորոգման որակի պատասխանատվությունը կրում է նրա անձնակազմը և համապատասխան ստորաբաժանումների ու ծառայությունների ղեկավարները:

31.3. Տեխնիկական սպասարկումը և ընթացիկ նորոգումը ԳԲԿ-ում, որպես կանոն իրականացնում է շահագործող անձնակազմը (օպերատորները):

31.4. Բոլոր անսարքությունները, որոնք հայտնաբերվել են տեխնիկական սպասարկման ընթացքում, անհրաժեշտ է գրանցել օպերատորի մատյանում: Հայտնաբերված անսարքության դեպքում, որոնք կարող են բերել տեխնոլոգիական գործընթացների խախտման, հարկավոր է ձեռնարկել միջոցներ, նախատեսված ԳԲԿ շահագործման հրահանգներով:

31.5. Տեխնոլոգիական սարքավորման, էլեկտրասարքավորման, ՍՉՍ և Ա, հեռուստամեխանիկայի և ավտոմատիկայի, ջեռուցման, օդափոխության համակարգերի տեխնիկական սպասարկումը և նորոգումները (ընթացիկ և հիմնական) պետք է կատարվեն ստորաբաժանման ղեկավարի կողմից հաստատված ժամկետացանկերով:

 

Գ լ ու խ  32

 

Տեխնիկական փաստաթղթեր

 

32.1. Ստորաբաժանման յուրաքանչյուր ԳԲԿ համար պետք է լինեն հետևյալ տեխնիկական փաստաթղթերը`

հողատարածքի հատկացման արձանագրությունը,

ԳԲԿ մտնող գազատարի ճյուղավորման ընդունման արձանագրությունը և գործադիր տեխնիկական փաստաթղթերը,

գազատարի ճյուղավորման տեխնիկական սպասարկման սխեման և տեղանքի իրավիճակային հատակագիծը,

սկզբունքային սխեմաները (տեխնոլոգիական, ավտոմատիկայի, ղեկավարման և ազդանշանման, էլեկտրալուսավորման, ջեռուցման, օդափոխության և այլն),

տեխնիկական տեղեկաթերթիկը,

սարքավորման, գործիքների տեղեկաթերթիկները և գործարանային հրահանգները,

ԳԲԿ շահագործման հրահանգները,

ձեռնարկության կողմից հաստատված այլ նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերը:

32.2. Անմիջապես ԳԲԿ պետք է լինեն հետևյալ փաստաթղթերը` սկզբունքային տեխնոլոգիական սխեման, ԳԲԿ շահագործման հրահանգները, օպերատորի մատյանը:

ԳԲԿ շահագործական փաստաթղթերը, սարքավորումը, կառույցները և համակարգերը պետք է ստուգի ԳԲԿ շահագործման համար պատասխանատու անձը և անհրաժեշտ միջոցառումներ ձեռնարկի ԳԲԿ շահագործման անհրաժեշտ մակարդակն ապահովելու համար:

 

ՅՈԹԵՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆՔՆԵՐ

 

Գ լ ու խ  33

 

Ընդհանուր պահանջներ

 

33.1. Մայրուղային գազատարների էլեկտրակայանքները սպասարկող անձնակազմը պետք է ղեկավարվի հետևյալ նորմատիվ փաստաթղթերով`

էլեկտրակայանքների տեղակայման կանոններով,

սպառողների էլեկտրակայանքների տեխնիկական շահագործման կանոններով,

էլեկտրական կայանների և ցանցերի տեխնիկական շահագործման կանոններով,

էլեկտրակայանքների մոնտաժման և շահագործման գործարանային հրահանգներով,

էլեկտրասարքավորման առանձին տեսակների, ռելեային պաշտպանության (ՌՊ) և հակավթարային ավտոմատիկայի (ՀԱ) նորոգման և շահագործման տիպային հրահանգներով,

ճյուղային տեղեկատվական և հրահանգչական ղեկավար նյութերով,

շինարարական նորմերով և կանոններով,

էլեկտրակայանքների, ՌՊ և ՀԱ շահագործման հրահանգներով,

այլ նյութերով:

33.2. Տվյալ բաժնում նշված են մայրուղային գազատարների էլեկտրակայանքների շահագործման առանձնահատկությունները, որոնք արտացոլված չեն 33.1 կետում թվարկված Կանոններում և հրահանգներում:

33.3. Արտադրության հատուկ պայմանների կամ էլեկտրակայանքների առկայության դեպքում, որոնց շահագործումը չի սահմանվում սույն և 33.1 կետում թվարկված կանոններով, պետք է կազմվեն ձեռնարկության կողմից հաստատված լրացուցիչ տեղական հրահանգներ: Այդ հրահանգներում չի թույլատրվում գործող կանոնների թուլացում, ինչպես նաև գործող կանոնների և դրանց առանձին դրույթների կրկնում:

33.4. Մայրուղային գազատարների էլեկտրասարքավորումը շահագործման են ընդունում, համաձայն շինություններում և դրանցից դուրս պայթյունա- և հրդեհավտանգ գոտիների դասակարգման, ինչպես նաև ըստ գազերի պայթյունավտանգ խառնուրդների կարգի և խմբի: Ընդունման ժամանակ ղեկավարվում են 33.1 կետում թվարկված նորմատիվային փաստաթղթերով:

33.5. Ծախսաչափ համակարգերի չափման միջոցների էլեկտրասնման, ծախսաչափ բաժնի շինությունների և հրապարակի ներքին և արտաքին լուսավորման ապահովման համար նախատեսվում է 3-րդ կարգի էլեկտրամատակարարման համակարգ:

Ձեռնարկության կողմից սահմանված, անհրաժեշտության դեպքում, չափման միջոցների սնուցման համար պետք է նախատեսվեն էլեկտրամատակարարման պահուստային (կամ ինքնավար) աղբյուրներ:

 

Գ լ ու խ  34

 

Էլեկտրակայանքների շահագործում

 

34.1. Յուրաքանչյուր ստորաբաժանումում պետք է նշանակվի էլեկտրատնտեսության շահագործման պատասխանատու անձ:

34.2. Մայրուղային գազատարների էլեկտրակայանքները սպասարկող անձնակազմը պետք է լրացուցիչ ուսուցանվի գազավտանգ պայմաններում անվտանգության տեխնիկային, ինչպես նաև հրդեհային անվտանգության միջոցներին:

Այն կարող է աշխատանքի թույլատրվել միայն հատուկ հանձնաժողովի կողմից գիտելիքները ստուգելուց հետո:

34.3. Էլեկտրատեխնիկական հերթապահ անձնակազմը գտնվում է կարգավարի (հերթապահ ինժեների) օպերատիվ ենթակայության ներքո:

34.4. Կարգավարը պետք է ունենա գազատուրբինային արտադրամասի էլեկտրաանվտանգության որակավորման կարգը` ոչ ցածր 3-րդից (մինչև 1000Վ), էլեկտրաշարժաբերային` ցածր 3-րդից (մինչև 100Վ և բարձր): Էլեկտրաշարժաբերային արտադրամասի ղեկավարը պետք է ունենա էլեկտրաանվտանգության որակավորման կարգ ոչ ցածր 5-րդից (մինչև 1000Վ և բարձր):

34.5. ՃԿ ԳԲԿ և գազատարի գծային մասի էլեկտրակայանքների սպասարկումը կազմակերպելու համար ստորաբաժանումների կարգադրություններով պետք է որոշվեն բաժինների և ծառայությունների պարտականությունները և սպասարկման սահմանները:

34.6. Բոլոր արտադրական ստորաբաժանումներում յուրաքանչյուր արտադրամասի, ծառայության, խմբի ղեկավարը պատասխանատու է իր տեղամասի էլեկտրասարքավորման ճիշտ և անվտանգ շահագործման համար:

34.7. Էլեկտրակայանքների աշխատանքի ռեժիմը պետք է ապահովի հիմնական տեխնոլոգիական սարքավորման անխափան աշխատանքը և հիմնական էլեկտրամատակարարման լարման կորուստի դեպքում ԳՎԱ անվթար կանգառը:

Էլեկտրակայանքների շահագործման համար պատասխանատուն պետք է մշակի էլեկտրամատակարարման բնականոն, նորոգման և վթարային ռեժիմների սխեմաները:

34.8. Սեփական կարիքների համար օգտագործվող էլեկտրակայանի աշխատանքի ռեժիմը պետք է ապահովի ՃԿ անխափան աշխատանքը` աշխատող գեներատորներից մեկի շարքից դուրս գալու կամ արտաքին էլեկտրամատակարարման անջատվելու դեպքում:

Էլեկտրակայանի սարքին վիճակը և ավտոմատ գործարկման պատրաստվածությունը պետք է պարբերաբար ստուգվեն կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավարի (տեղակալի) կողմից հաստատված ժամկետացանկով:

34.9. Վառելիքի պաշարը վթարային դիզելտուրբագեներատորի համար պետք է ապահովի նրա աշխատանքը մինչև բնականոն էլեկտրամատակարարման վերականգնումը:

Վառելիքի պաշարի նորմերը յուրաքանչյուր ստորաբաժանման համար պետք է սահմանվեն ձեռնարկության կողմից:

34.10. Դիզել-գեներատորի սարքավորումը պետք է պահվի այնպիսի վիճակում, որ հիմնական սնուցման անջատման դեպքում ապահովեն նրա ավտոմատ գործարկումը:

34.11. Պահուստում գտնվող էլեկտրասարքավորումը (սեփական կարիքների տրանսֆորմատոր, եթե դրա վրա լարում չի տրված, պահուստի ավտոմատ միացման սարքավորում) պետք է պարբերաբար փորձարկվի ըստ էլեկտրատնտեսության պատասխանատու անձի կողմից հաստատված ժամկետացանկի, բայց ոչ պակաս, քան տարին 2 անգամ: Վթարային դիզել-գեներատորի մեխանիկական մասի աշխատունակությունը ստուգվում է ամիսը մեկ անգամ:

34.12. Յուրաքանչյուր ՃԿ պետք է ՌՊ և ՀԱ նախադրվածքային քարտեզներ, հաստատված համապատասխան հաշվարկներով: Պարբերաբար, էլեկտրամատակարարման արտաքին և ներքին պայմանների փոփոխման հետ պետք է կատարվեն կարճ միացման հոսանքների, ՌՊ, ՀԱ կրկնական հաշվարկներ:

Համապատասխանաբար պետք է կատարվի ՌՊ և ՀԱ սարքավորման վերակարգաբերումը:

Էլեկտրահամակարգի ներանցիչների վրա պաշտպանության ավտոմատիկայի նախադրվածքները պետք է համաձայնեցվեն էլեկտրահամակարգի ռելեային պաշտպանության ավտոմատիկայի (ՌՊԱ) ծառայության հետ:

34.13. Էլեկտրակայանքների ծրագրային նորոգումների և զննումների անցկացման համար էլեկտրատնտեսության պատասխանատու անձն ամեն տարի կազմում է տեխնիկական սպասարկման և նորոգման ժամկետացանկ, որը հաստատվում է ըստ ձեռնարկության ընդունված կարգի: Էլեկտրասարքավորման նորոգման և զննման ժամկետները և տևողությունը հաստատվում է գործող դրույթների հիման վրա:

Զննումներն որպես ինքնուրույն գործողություն ծրագրավորվում են միայն մշտական հերթապահ անձնակազմ չունեցող տեղակայանքների համար:

Մշտական հերթապահությամբ տեղակայանքների համար զննումներն ընդգրկվում են օպերատիվ անձնակազմի գործառույթներում և մտնում են տեխնիկական սպասարկման կազմի մեջ:

34.14. Շահագործման ընթացքում կամ կանխարգելիչ փորձարկումների ժամանակ անսարքություններ հայտնաբերելու դեպքում արտահերթ ընթացիկ կամ հիմնական նորոգման անհրաժեշտությունն որոշում է էլեկտրատնտեսության պատասխանատու անձը:

34.15. Պայթյունավտանգ գոտիներում էլեկտրկայանքների շահագործումը և նորոգումը կատարում են համաձայն «Պայթյունավտանգ արտադրությունների էլեկտրակայանքներ: Սպառողների էլեկտրակայանքների տեխնիկական շահագործման Կանոններ» գլխի պահանջների:

34.16. Էլեկտրասարքավորումը նորոգման և փորձարկման դուրս բերելու, ինչպես նաև էլեկտրակայանքներում բարդ փոխարկումների ձևակերպման կարգը գործող նորմատիվ փաստաթղթերի հիման վրա հաստատվում է ձեռնարկության կողմից:

34.17. Էլեկտրական սխեմաների մեջ փոփոխություններ կարող են մտցվել միայն էլեկտրատնտեսության պատասխանատու անձի թույլտվության դեպքում:

Այդ փոփոխությունները պետք է մտցվեն գործադիր սխեմաների մեջ և ձևակերպվեն պատասխանատու կատարողի ստորագրությամբ` ցույց տալով նրա պաշտոնը և փոփոխություն մտցնելու ամսաթիվը:

34.18. Էլեկտրական սխեմաներում ժամանակային փոփոխությունները պետք է արտացոլվեն օպերատիվ փաստաթղթերում:

34.19. Մալուխային անցուղիները և գետնախորշերը գազատուրբինային շարժաբերով ՃԱ պետք է ծածկվեն ավազով:

34.20. Մի քանի ագրեգատային հավաքվածքների КТП-0,4կՎ երկու բաժիններից օղակային սխեմայով սնման դեպքում կառավարման կայանների ագրեգատային վահանակի (ԿԿԱՎ) ներանցող անջատիչներից մեկի վրա սնող օղակը պետք է բացված լինի պաշտպանության ընտրողական գործողություն ապահովելու համար:

34.21. ԿԿԱՎ ագրեգատային հավաքվածքների КТП-0,4կՎ երկու բաժիններից շառավիղային սնման սխեմայի դեպքում ԿԿԱՎ հատվածամասային անջատիչները բնականոն ռեժիմում պետք է անջատվեն:

34.22. Էլեկտրակայանքներում և տեխնոլոգիական ագրեգատներում բոլոր էլեկտրասարքավորումը և էլեկտրաշարժիչները պետք է համարակալվեն, շարժաբերային սարքավորման մականշմանը համապատասխան:

34.23. Կուտակչային մարտկոցները պետք է շահագործվեն հաստատուն վերասնման ռեժիմով: Վերասնող տեղեկացանկը, որպես կանոն, պետք է հագեցված լինի մարտկոցի վահանակի վրա ±2% ճշտության լարման կայունացման սարքով:

Հերթապահ անձնակազմի գտնվելու տեղում հաստատուն օպերատիվ հոսանքի համակարգի սարքին վիճակին համապատասխան ազդասարքի միջոցով պետք է անընդհատ հսկողություն իրականացվի:

Կուտակչային մարտկոցի շինությունը պետք է օդափոխվի, համաձայն էլեկտրատեղակայանքների տեխնիկական շահագործման Կանոնների և մայրուղային գազատարների անվտանգ շահագործման Կանոնների:

34.24. ՃԿ 2-3 տարին մեկ պետք է անցկացվի մարտկոցի ստուգողական պարպում, որպեսզի որոշվի նրա փաստացի տարողությունը:

Մարտկոցը լիցքավորել և լիցքաթափել թույլատրվում է առավելագույն արժեքից ոչ ավել հոսանքով, որը հաստատված է տվյալ տեսակի մարտկոցի համար:

 

ՈՒԹԵՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ԿՈՌՈԶԻԱՅԻՑ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

 

Գ լ ու խ  35

 

Ընդհանուր պահանջներ

 

35.1. Սույն բաժնի պահանջները տարածվում են մայրուղային խողովակագծերի և դրանց ճյուղավորումների, ՃԿ տեխնոլոգիական կապվածքների խողովակագծերի, ԳԲԿ, ԳՊԸԿ-ի հորատանցքերի, ուժային մալուխների և տեխնոլոգիական կապերի մալուխների վրա:

35.2. Բոլոր կառույցները ենթակա են կոռոզիայից համալիր պաշտպանության` պաշտպանիչ շերտերի և էլեկտրաքիմիական պաշտպանության (ԷՔՊ) միջոցներով, ԳՕՍՏ 9.015-74 և ԳՕՍՏ 25812-83 պահանջներին համապատասխան:

Կապի և ուժային մալուխները կոռոզիայից պաշտպանելու դեպքում պետք է ղեկավարվել նաև Կապի և էներգետիկայի նախարարությունների նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթերով:

35.3. Ողջ օբյեկտի կառույցների ԷՔՊ համակարգն ամբողջությամբ պետք է կառուցված և ընդգրկված լինի աշխատանքի մինչև կառույցների շահագործման հանձնելը:

35.4. Վերգետնյա տեղադրման դեպքում կառույցները մթնոլորտային կոռոզիայից ենթակա են պաշտպանության մետաղական և ոչ մետաղական պաշտպանիչ շերտերով:

35.5. Մայրուղային գազատարների ավարտված շինարարության տեղամասերի մեկուսացման վիճակը պետք է վերահսկվի վնասվածքների փնտրիչ սարքով, ինչպես նաև խողովակ-հողանցման դիմադրության` կատոդային բևեռացման մեթոդով չափմամբ, ըստ փորձարկումների տվյալների ձևակերպման արձանագրության:

 

Գ լ ու խ  36

 

Շահագործման կազմակերպում

 

36.1. Ձեռնարկության կոռոզիայից պաշտպանության մեթոդական և տեխնիկական ղեկավարումն իրագործում է համապատասխան արտադրական բաժինը:

Ստորաբաժանումում կոռոզիայից պաշտպանության միջոցների շահագործման տեխնիկական և վարչական ղեկավարումն իրագործում է ստորաբաժանման ղեկավարը` պարտականությունների սահմանված բաշխմանը համապատասխան:

Աշխատանքների անմիջական ղեկավարումն իրագործում և կոռոզիայից պաշտպանելու պատասխանատվությունը կրում է կոռոզիայից պաշտպանության ծառայության (խմբի, տեղամասի) ղեկավարը:

36.2. Կոռոզիայից պաշտպանության ծառայության հիմնական խնդիրը կոռոզիայից կառույցների լրիվ պաշտպանությունն է` դրանց հուսալի և անվտանգ աշխատանքի նպատակով:

Դրանց խնդրի լուծման համար անհրաժեշտ է`

ապահովել էլեկտրահաղորդման սնման և ուղեգծի երկայնքով գծերի և կատոդային պաշտպանության տեղակայանքների անխափան աշխատանքը,

ապահովել և հսկել պաշտպանության պոտենցիալը ըստ տարածվածության ու ժամանակի,

հսկել կառույցների պաշտպանիչ շերտերը և կոռոզիայի վիճակը,

կազմել կառույցների հուսալի աշխատանքի կանխատեսություն կոռոզիայի վիճակի վերլուծության հիման վրա,

իրականացնել մեկուսիչ շերտերի պատման որակի և կոռոզիայից պաշտպանության միջոցների կառույցների տեխնիկական հսկողությունը:

 

Գ լ ու խ  37

 

Տեխնիկական սպասարկում ԵՎ նորոգում

 

37.1. Տեխնիկական զննումը և ԷՔՊ միջոցների աշխատանքի ստուգումը, որպես կանոն պետք է անցկացնել հետևյալ պարբերականությամբ, ամսվա մեջ 2 անգամ` հեռավորական ստուգման միջոցներով չսարքավորված կատոդային պաշտպանության սարքավորումով (ԿՊՍ), ամսվա մեջ ոչ պակաս 4 անգամ` ցամաքուրդային պաշտպանության սարքավորումով (ՑՊՍ), 6 ամսվա մեջ 1 անգամ` կանխիչ պաշտպանության տեղակայանքով (ԿՊՏ): Հեռավորության ստուգմամբ ԿՊՍ-ի հսկման պարբերականությունը սահմանում է ձեռնարկությունը:

Տեխնիկական զննման և հսկման դեպքում անհրաժեշտ է կատարել ԿՊՍ (ՑՊՍ) աշխատանքային ռեժիմների ստուգում, հպակային միացումների, անոդային հողակցումների, տեղակայանքների բլոկների և հանգույցների կանխարգելիչ սպասարկում, հատուկ կամ էլեկտրաէներգիայի հաշվիչով ԿՊՍ անընդմեջ աշխատանքի գնահատում:

37.2. ԷՔՊ յուրաքանչյուր տեղակայանքի գործողության ընդմիջումը թույլատրվում է կարգավորման և նորոգման աշխատանքների անցկացման անհրաժեշտության դեպքում, բայց եռամսյակում 60 ժ ոչ ավել: Ավելի երկարատև անջատումները (ոչ ավել 10 օր/տարի) թույլատրվում են ձեռնարկության կոռոզիայից պաշտպանության բաժնի համաձայնության դեպքում:

37.3. Պաշտպանության շերտի վիճակի և ԷՔՊ միջոցների ստուգման արդյունքները պետք է գրանցել մատյանում կամ ձևակերպել արձանագրությամբ:

ԿՊՍ (ՑՊՍ) էլեկտրաչափիչ սարքերի ցուցումները և ցամաքուրդի կետերում չափումների արդյունքները պետք է գրանցվեն ԿՊՍ (ՑՊՍ) աշխատանքի ռեժիմների մատյանում:

37.4. Բարձրօհմային սակավ խոնավությամբ և ձնահալված բնահողերում խողովակ-հող պոտենցիալների տարբերության փոփոխության դեպքում անհրաժեշտ է օգտագործել 100 Մօհմ ոչ պակաս մուտքային դիմադրությամբ սարք: Մնացած դեպքերում թույլատրվում է 10ՄՕհմ մուտքային դիմադրությամբ սարքավորման օգտագործումը:

37.5. Բևեռացման պոտենցիալները պետք է փոխել ԳՕՍՏ 25812-83 պահանջներին համապատասխան: Ստուգիչ-չափիչ կետերը պետք է տեղադրված լինեն ոչ պակաս քան 1 կմ-ը մեկ և ԿՊՍ ցամաքուրդի կետերում:

37.6. Պաշտպանվող կառույցներին ողջ երկարությամբ պոտենցիալները պետք է չափել համեմատման դուրս բերովի էլեկտրոդներով` անընդհատ կամ ոչ ավել 20 մ չափման քայլով, ոչ հազվադեպ, քան 5 տարին 1 անգամ: Այդ դեպքում առաջին չափումները պետք է կատարվեն կառույցների հողակցումից հետո ոչ ուշ, քան 10 ամիս անց:

37.7. Կառույցների տեղամասերում, որոնք ունեն նվազագույն (ըստ բացարձակ մեծության) և առավելագույն թույլատրելի նշանակության պաշտպանական պոտենցիալներ, պետք է հանովի էլեկտրոդի մեթոդով կատարվեն պոտենցիալների լրացուցիչ չափումներ` տարին 1 անգամից ոչ պակաս, բնահողի նվազագույն և առավելագույն (համապատասխանաբար) խոնավացման շրջաններում: Նման չափում անհրաժեշտ է նաև կատարել, կապված ԿՊՍ աշխատանքի ռեժիմների փոփոխության` թափառող հոսանքների աղբյուրներ հայտնվելու, նոր կառույցների շինարարության և ԷՔՊ համակարգի զարգացման հետ:

37.8. Կառույցների կոռոզիայի վիճակը որոշում են տեսողական ստուգիչ հետախուզահորերի միջոցով, առաջին հերթին պաշտպանիչ շերտի անբավարար վիճակով տեղամասերում, որոնք ապահովված չեն պաշտպանիչ մեծության անընդմեջ կատոդային բևեռացմամբ և տեղադրված են կոռոզիոն-վտանգավոր տեղամասերում:

37.9. Մայրուղային գազատարների կոռոզիոն-վտանգավոր տեղամասերին են պատկանում 40^օC բարձր ջերմաստիճանով փոխադրվող գազի տեղամասերը, ինչպես նաև գազատարները, որոնք տեղադրված են աղակալած հողերում (աղուտներում, քարաղահողերում և այլն), ճահճային, ճահճացված և ջրովի հողերում, ջրային անցումներում և ողողված գետափերում, ինչպես նաև երկաթուղային և ավտոմոբիլային ճանապարհների անցումներում, ՃԿ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ տարածքներում, տարբեր խողովակագծերի հետ հատումներում, արդյունաբերական և կենցաղային ջրահոսքերի, աղբի և խարամի կուտակման, թափառող հոսանքների տեղամասերում:

Այլ կառույցների կոռոզիոն-վտանգավոր տեղամասերը սահմանվում են թափառող հոսանքների և բնահողերի կոռոզիոն ակտիվության, բնահողային և այլ ջրերի առկայության դեպքում` ԳՕՍՏ 9.015-74 հիման վրա:

37.10. Պաշտպանիչ շերտերի վիճակի ընտրովի ստուգումը, պետք է կատարվի կոռոզիոն-վտանգավոր տեղամասերում տարվա մեջ մեկ անգամից ոչ պակաս գարնան-աշնանային շրջանում: Այդ ընթացքում պետք է կատարվեն հետևյալ աշխատանքները`

վնասված մեկուսիչի փնտրում վնասվածքների փնտրիչով կամ հանովի չբևեռացված էլեկտրոդի մեթոդով,

պաշտպանիչ շերտերի անցողիկ դիմադրության չափումը «թաց հպակի» հանրագումարային գնահատման մեթոդով,

հետախուզահորերում մեկուսացման վիճակի գործիքային և տեսողական հետազննում,

կոռոզիոն վնասվածքների հայտնաբերում, դրանց խորության և մակերեսի որոշում:

37.11. Խողովակի ծածկաշերտերում վնասվածքների նորոգումը պետք է անցկացվի գործող նորմատիվային փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան: Նորոգված տեղամասում պաշտպանիչ ծածկույթը պետք է բավարարի կառույցի հիմնական ծածկույթին ներկայացվող պահանջները:

37.12. Միևնույն տեխնոլոգիական միջանցքով անցնող խողովակները պետք է ընդգրկվեն համատեղ ԷՔՊ միասնական համակարգում: Համատեղ պաշտպանության միասնական համակարգի ստեղծման անհնարինության դեպքում անհրաժեշտ է հեռացնել հարևան կառույցների պաշտպանությունների փոխադարձ վտանգավոր ազդեցությունը:

37.13. Կոռոզիայից խողովակների պաշտպանության սխեմաները ( համատեղ և առանձին) պետք է ընտրվեն` ելնելով շահագործման որոշակի պայմաններից և տնտեսական նպատակահարմարությունից:

37.14. Կատոդային պաշտպանության մեկ տեղակայանքի պաշտպանիչ շերտի լայնությունը շահագործման սկզբում բնականոն մեկուսացման համար պետք է կազմի 20 կմ ոչ պակաս և 30 կմ` ուժեղացված մեկուսացման համար:

Էլեկտրաֆիկացված երկաթուղու մեկ քարշային ենթակայանին միացված ցամաքուրդային պաշտպանության բոլոր տեղակայանքների միջին ժամային հոսանքը չպետք է գերազանցի այդ ենթակայանի ընդհանուր միջին ժամային բեռնվածության 20%-ը:

 

Գ լ ու խ  38

 

Տեխնիկական փաստաթղթեր

 

38.1. Կոռոզիայից պաշտպանության համակարգը պետք է ունենա հետևյալ տեխնիկական փաստաթղթերը`

կատոդային, ցամաքուրդային, կանխիչ պաշտպանության տեղակայանքների տեղեկաթերթիկները,

գազատարի տեղամասի կոռոզիայի վիճակի քարտեզը,

գազատարների սխեմաները` մեկուսացման ծածկույթների և տեսակների նշումներով,

կատոդային բևեռացման մեկուսիչ ծածկույթների ընդունման արձանագրությունները,

գազատարների մեկուսացման նորոգման արձանագրությունները,

անոդային հողակցիչների նորոգման և ԿՊԿ փոխարինման ամփոփագիրը,

կատոդային պաշտպանության սարքավորումով ԷՀԳ սնող սկզբունքային էլեկտրական սխեման:

38.2. Կոռոզիայից պաշտպանության տեխնիկական փաստաթղթերը, ինչպես նաև պաշտպանիչ ծածկույթի վիճակի ստուգման, ԷՔՊ և կոռոզիայի մասին փաստաթղթերը շահագործման ողջ շրջանի ընթացքում պահման ենթակա չեն:

 

ԻՆՆԵՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ԱՎՏՈՄԱՏԱՑՄԱՆ, ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՎ ԿԱՊԻ ՄԻՋՈՑՆԵՐ ԵՎ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐ

 

Գ լ ու խ  39

 

Ընդհանուր պահանջներ

 

39.1. Մայրուղային գազատարների օբյեկտների ավտոմատացման, հեռուստամեքենայացման և կառավարման ծավալը պետք է համապատասխանի ՀՀ էներգետիկայի նախարարության կողմից հաստատված փաստաթղթերին: Օբյեկտների համար, որոնց վրա չեն տարածվում այդ փաստաթղթերի գործողությունը, դրանց ավտոմատացման ծավալը որոշվում է ձեռնարկության կողմից:

39.2. Ավտոմատացման, կառավարման և կապի միջոցների անընդմեջ աշխատանքն ապահովվում է ՍՉՍ և Ա, կապի և հեռուստամեխանիկայի ծառայություններով:

39.3. ՍՉՍ և Ա ծառայությունը սպասարկում է հետևյալ հիմնական և օժանդակ համակարգերը`

ագրեգատային, արտադրամասային, ընդհանուր կայանային ավտոմատիկայի գծային և կենտրոնական հեռուստամեխանիկայի (առանց գծային կապի) համակարգեր,

ապահովող համակարգերի (ջերմա-, ջրամատակարարման, օժանդակ մեխանիզմների, էլեկտրակայանների) ՍՉՍ և Ա միջոցներ, շինությունների գազոտվածության ստուգման և վթարային արտածծման օդափոխության ավտոմատ միացման համակարգեր,

հակահրդեհային ավտոմատիկայի համակարգեր,

վառելիքային և գործարկվող գազի բլոկների ճնշման կարգավորիչներ, ապահովիչ կափույրներ, ավտոմատացման միջոցներ և ՍՉՍ,

կառավարման հանգույցներ և փականներ, ԿԿ ագրեգատային և տեխնոլոգիական կապվածքի, հեռուստամեխանիկայի գծային փականների ծայրային անջատիչներ,

ԳԲԿ, օժանդակ սարքավորման, գծային և կենտրոնական հեռուստամեխանիկայի ազդանշանման և չափման միջոցներ, պաշտպանության տվիչներ,

բնակելի ավանի և կաթսայական արդյունաբերական հրապարակների ավտոմատիկա,

սեփական կարիքների չափման հանգույցներ, ինչպես նաև գազի չափման տնտհաշվարկային և ստուգիչ կետեր,

ավտոմատացման համակարգեր, չափման, հեռուստամեխանիկայի, ՍՉՍ պաշտպանության միջոցներ, ճնշման կարգավորիչներ, ապահովիչ կափույրներ, ազդասարքեր ԳԲԿ օպերատորի տանը,

պաշտպանական ազդանշանում:

39.4. Կապի և հեռուստամեխանիկայի ծառայությունը ներառում է կապի համակարգեր և միջոցներ, կապի գծեր, հեռուստամեխանիկայի միջոցներ:

39.5. Ընդունվող օբյեկտի կազմի մեջ մտնող միջոցները և սարքավորումը շահագործման է ընդունվում պետական հանձնաժողովը:

39.6. Գործող օբյեկտում ԿԱՀ շահագործման մտցնելու դեպքում դրանց փորձնական և արդյունաբերական շահագործման ընդունելու համար, ըստ ԳՕՍՏ 24.208-80, նշանակվում են առանձին ընդունող հանձնաժողովներ և հաստատվում են դրանց աշխատանքի ծրագրերը:

39.7. Սարքավորման ընդունման վերջնական փուլը աշխատանքային ռեժիմներով համալիր փորձարկումն է, որի ժամկետը պետք է կազմի.

անընդմեջ ռեժիմով աշխատող սարքերի համար` 72 ժամ,

սպասման ռեժիմով աշխատող սարքերի համար` մինչև 1 ամիս:

Սարքավորումը փորձնական շահագործման է մտցվում ձեռնարկության հրամանով: Փորձնական շահագործման շրջանում անց է կացվում սարքերի և համակարգերի ստուգում, որը նախատեսում է տարբեր ռեժիմների ստեղծում կամ դրանց նմանակում:

Փորձնական շահագործման ընթացքում սարքավորումը սպասարկում է ստորաբաժանումը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` մոնտաժակարգաբերող կազմակերպությունը:

Փորձնական շահագործման հետ մեկտեղ պետք է սկսել ողջ օպերատիվ փաստաթղթերի վարումը և իրականացնել տեխնիկական սպասարկումը:

39.8. Չափման, ավտոմատացման և կապի միջոցների պահպանման պատասխանատվությունը կրում է համապատասխան արտադրամասի և ծառայությունների շահագործող անձնակազմը, որտեղ տեղադրված են այդ սարքերը:

39.9. Ընդունման փորձարկումների ընթացքում ստացված փաստացի տեխնիկական տվյալները և բնութագրերը գրանցվում են համակարգի տեղեկաքարտի մեջ:

39.10. Աշխատանքային պարամետրերը և կլիմայական պայմանները (շրջակա միջավայրի ջերմաստիճանը, խոնավությունը, օդի փոշոտվածությունը, ագրեսիվ միջավայրի առկայությունը), մեխանիկական ներգործությունները համակարգերի և միջոցների տեղադրման վայրերում չպետք է գերազանցեն արտադրող գործարանների հրահանգների սահմանները:

39.11. Ավտոմատացման և կառավարման միջոցների սնման էլեկտրական լարումը պետք է կայունացված լինի: Այդ սարքերի սնման շղթաները պետք է պաշտպանված լինեն արդյունաբերական խանգարիչների ներգործությունից:

39.12. Անհրաժեշտ դեպքերում սարքավորման բնականոն աշխատանքը բավարարելու համար պետք է նախատեսված լինի սարքերի և մեխանիզմների սնման ավտոմատ պահուստավորում` նրա պարբերական ստուգմամբ:

39.13. Վահանակները, անցումային տուփերը և հավաքովի մալուխային վահանակները պետք է համարակալված լինեն, բոլոր սեղմակները և դրանց մոտեցող լարերը, ինչպես նաև ստուգիչ-չափիչ սարքերի և ավտոմատ կարգավորիչների իմպուլսային գծերը պետք է մականշում ունենան, կառավարման, ազդանշանող և չափիչ սարքերը` մակագրություն իրենց նշանակության մասին, սխեմաներին համապատասխան:

39.14. Սարքերը պետք է ունենան սարքին վիճակում գտնվող փակող հարմարանքներ, խտացումներ, դիտելու մաքուր ապակիներ, գրանցման ընթեռնելի նշում, սեղմի միացումները պետք է խտացված լինեն և ունենան հուսալի հպակներ:

Անշարժ տեղադրված չափիչ գործիքների սանդղակների վրա պետք է լինի կարմիր գիծ, որը համապատասխանի չափվող մեծության սահմանային արժեքին:

39.15. Ստուգիչ մալուխները պետք է ունենան նշանակումներ` ծայրերին, ճյուղավորման և հատման տեղերում, անցումներում, ինչպես նաև ուղեգծի երկարությամբ` 50-70 մ մեկ: Մալուխների ազատ ջիլերը պետք է մեկուսացված լինեն:

Մետաղական պատյանով մալուխների վթարները վերացնելիս կամ դրանց երկարացնելու դեպքում, ջիլերը միացնելով, պետք է տեղադրել հերմետիկ կցորդիչներ, որոնցից յուրաքանչյուրը ենթակա է գրանցման` նշելով աշխատանքը կատարող պատասխանատուին: Ռետինե պատյանով և մեկուսիչով մալուխների միացման տեղերը պետք է վուլկանացման մեթոդով հերմետիկացվեն: Պոլիքլորվինիլային պատյանով մալուխները երկարացնելու դեպքում պետք է միացվեն զոդելով և մեխանիկական ամրացմամբ, անհրաժեշտության դեպքում` փակ պատյանով:

39.16. Չափման և ավտոմատացման միջոցների միացնող խողովակային միջադիրները (իմպուլսային գծերը) պետք է տեղադրվեն` պահպանելով անհրաժեշտ թեքությունները, և շահագործման ժամանակ կանոնավոր կերպով պետք է փչամաքրվեն: Հնարավոր սառցակալման կամ չափից դուրս տաքացման ենթակա տեղերը պետք է ջերմամեկուսացվեն:

39.17. Ավտոմատ շրջափակման համար նախատեսված միջոցները, որոնք բացառում են միաժամանակյա ձեռքով և հեռավորական կառավարման հնարավորությունը, պետք է պարբերաբար ստուգվեն և գտնվեն սարքին վիճակում:

39.18. Սարքինության ստուգման, համակարգերի, ավտոմատացման և կառավարման միջոցների փորձարկման պարբերական գործողությունները պետք է անցկացվեն շահագործող անձնակազմի կողմից, իսկ այն դեպքում, երբ դա կպահանջվի շահագործման պայմաններով` հերթապահ օպերատիվ անձնակազմի կողմից, ըստ տեխնոլոգիական հրահանգների` օպերատիվ մատյանում արդյունքների գրանցումով:

39.19. Պաշտպանության սարքերի պետք է պարբերաբար ստուգվեն ծրագրային-նախազգուշական նորոգման ժամկետացանկով և տեխնոլոգիական հրահանգներով սահմանված ժամկետներում: Ստուգման համար պաշտպանության անջատումը պետք է ուղեկցվի օպերատիվ մատյանում գրանցումով: Չի թույլատրվում նորոգման և կարգավորման աշխատանքներ կատարել գործող պաշտպանության շղթաներում աշխատող տեխնոլոգիական սարքավորման վրա: Պաշտպանության միջոցների անջատումը թույլատրվում է միայն թերությունների հայտնաբերման դեպքում դրանց վերացման համար տրված անհրաժեշտ ժամկետում: Այդ դեպքում չափիչ սարքի միջոցով պետք է սահմանել հսկող պարամետրի անընդհատ դիտում: Եթե պարամետրի ուղղակի ստուգումն անհնար է, ագրեգատը կանգնեցնում են:

Աշխատող սարքավորման վրա պաշտպանության անսարք սարքերը կարելի է փոխարինել միայն դրանց սնման անջատման դեպքում:

Նոր տեղադրվող սարքերի սնումն իրականացվում է պաշտպանության սխեմայի կարճաժամկետ ապաշրջափակման դեպքում:

39.20. Պաշտպանության սարքերի ստուգումն իրականացվում է`

աշխատող ԳԲԱ և էլեկտրակայաններում` երկու շաբաթվա մեջ 1 անգամից ոչ պակաս,

ԳԲԱ ագրեգատների վրա և պահեստային էլեկտրակայաններում` երկու շաբաթվա մեջ 1 անգամից ոչ պակաս և անմիջականորեն դրանց աշխատանքի մեջ մտցնելուց առաջ,

ԳԲԿ` ամիսը 1 անգամից ոչ պակաս,

ազդանշանային համակարգի ստուգման կարգը որոշում է ձեռնարկությունը:

39.21. Սարքերի, ավտոմատացման հարմարանքների չափաբանական և ճշտության բնութագրերը չպետք է գերազանցեն դրանց տեխնիկական փաստաթղթերում նշված սահմանները: Չափման միջոցների չափաբանական ստուգման կարգը շարադրված է սույն Կանոնների գլուխ 42-ում:

Թույլատրվում է չափման միայն այն միջոցների բացումը և նորոգումը, որոնք ունեն պետստանդարտի տարածքային մարմնի կողմից ձեռնարկությանը տրված գրանցման վկայական: Ավտոմատացման և հսկման համակարգերի կազմի մեջ մտնող առաջնային կերպափոխիչները ստուգում են այդ համակարգի կազմում, ՇՓ համապատասխան:

39.22. Արգելվում է ավտոմատացման, կառավարման և կապի սարքերին և համակարգերին, պաշտպանության սարքերին դրանց սպասարկման և ստուգման հետ ուղղակի կապ չունեցող անձանց մոտեցումը:

 

Գ լ ու խ  40

 

Շահագործման կազմակերպում

 

40.1. Ստուգման, պաշտպանության, ավտոմատ կառավարման հեռուստամեխանիկայի և կապի տեխնիկական միջոցների անընդմեջ աշխատանքի ապահովման համար ձեռնարկությունում կազմակերպվում են ծառայություններ (խմբեր) և տեղամասեր: Ծառայությունների, տեղամասերի և խմբերի կազմակերպատեխնիկական և մեթոդական կառավարումը իրականացվում է ձեռնարկության արտադրական բաժնի կողմից:

40.2. ՍՉՍ և Ա ծառայությունը (խումբը) ապահովում է`

հսկման պաշտպանության, ավտոմատ կառավարման սարքերի անընդմեջ և հուսալի շահագործումը ՃԿ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ բոլոր օբյեկտներում և մայրուղային գազատարի գծային մասում,

տեխնիկական սպասարկում,

ընթացիկ նորոգում` սարքին վիճակի և աշխատունակության վերականգնման համար,

սարքերի և համակարգերի ծրագրային տեխնիկական սպասարկման և ծրագրային նորոգման կանգնեցման ժամկետացանկի մշակում,

տեխնիկական միջոցների նորոգումը և սպասարկումը կատարող կապալառու կազմակերպությունների գործունեության հսկում,

մոնտաժային և կարգաբերման աշխատանքների կատարման հսկում, ավտոմատացման, հսկման, պաշտպանության, ավտոմատ կառավարման միջոցների փորձարկման և շահագործման ընդունման անցկացում,

մերժերի հետաքննության մասնակցություն, դրանց կանխման միջոցառումների մշակում,

չափման միջոցների պետական և գերատեսչական ստուգում:

40.3. Կապի ծառայությունն ապահովում է`

ամրակցված սահմանների շրջանում տեխնոլոգիական կապի անընդմեջ աշխատանքը,

կապի շահագործվող կառույցների սարքին վիճակի պահում տեխնիկական նորմերին և կանոններին համապատասխան,

տեխնոլոգիական կապի սարքերի և կառույցների վթարների օպերատիվ վերացում,

վթարների, դժբախտ պատահարների և անվտանգության կանոնների խախտումների կանխման միջոցառումների անցկացում,

չափիչ սարքերի ճիշտ օգտագործում համապատասխան ՆՏՓ պահանջների` ըստ չափաբանական հսկողության,

սպասարկվող օբյեկտներում վթարային և պլանային աշխատանքների կատարման ժամանակ գազատարի ուղեգծում ժամանակավոր կապի կազմակերպում,

կապի միջոցների կազմակերպում և պահում` քաղաքացիական պաշտպանության պահանջները հաշվի առնելով,

հեռուստամեխանիկայի, գծային և հեռուստամեխանիկայի կայանային սարքերի կապուղիների շահագործում,

տեխնիկական սպասարկում և ընթացիկ նորոգում` կապի միջոցների աշխատունակության և անսարքությունների վերականգնման համար:

40.4. Հեռուստամեխանիկայի համակարգերն ապահովում են`

հեռուստաազդանշանում տեխնոլոգիական սարքավորման վիճակի մասին և պարամետրերի ընթացիկ և հանրագումարային արժեքների հեռուստաչափում,

օբյեկտների հեռուստակառավարում և հեռուստակարգավորում,

հսկվող օբյեկտների հեռուստակառավարման հրամանների և վիճակի գրանցում:

40.5. Ծառայությունների (տեղամասերի և այլն) գործունեության կազմակերպումը պետք է ապահովի ավտոմատացման համակարգերի, միջոցների և սարքավորման կառավարման շուրջօրյա աշխատանքը:

40.6. Ավտոմատացման, կառավարման, կապի միջոցների և համակարգերի սպասարկման համար շահագործող անձնակազմի աշխատանքի կազմակերպումը կատարվում է ստորաբաժանման կողմից: Տեխնիկական սպասարկման նորոգման հատուկ տիպի աշխատանքների կատարման համար կարող են ներգրավվել ձեռնարկության և այլ ձեռնարկությունների մասնագիտացված ստորաբաժանումներ:

Շահագործող անձնակազմը պետք է ունենա սույն Կանոնների գլուխ 46-ում նշված տեխնիկական փաստաթղթեր:

40.7. Շահագործող անձնակազմին չի թույլատրվում ավտոմատացման, հեռուստամեխանիկայի, ազդանշանման և պաշտպանության համակարգերի և միջոցների անջատում առանց սարքավորման և օբյեկտների շահագործման համար պատասխանատու անձի թույլատրության:

Փոխարկումը նշված համակարգերում, այդ թվում` անցումն ավտոմատ կառավարումից ձեռքով կառավարման պետք է կատարվի ստորաբաժանման կարգավարի (հերթափոխի ինժեների) թույլտվության` գրանցում կատարելով օպերատիվ մատյանում: Երկարաժամկետ փոխարկումը կատարվում է արտադրամասի (ծառայության) պետի թույլտվությամբ:

40.8. ԳԲԿ, կաթսայատներում և այլ օբյեկտներում ավտոմատացման, հսկման և ազդանշանման միջոցների և համակարգերի անջատման կարգը, այդ թվում ավտոմատ կառավարման անցումը ձեռքի, որոշվում է ձեռնարկության ստորաբաժանման ղեկավարության կողմից:

Ավտոմատացման միջոցների կրկին միացումը իրականացվում է վերականգնման աշխատանքի վերջում` մատյանում պարտադիր գրանցումով:

40.9. Սարքերը ստուգում է շահագործող անձնակազմը` տեխնիկական սպասարկման ժամկետացանկերով սահմանված պարբերականությամբ:

40.10. Ավտոմատացման և կառավարման աշխատող բոլոր միջոցները և համակարգերը պետք է կապարակնքվեն, բացի սարքերից, որոնց նախադրվածքը օպերատիվ անձնակազմի կողմից ենթակա է փոփոխման` կախված սարքավորման աշխատանքի տրված ռեժիմից: Պահարանների դռնակները և վահանակների պաշտպանական պատյանները պետք է լինեն փակ և կողպված:

Սարքերի բացումը թույլատրվում է շահագործող անձնակազմին, նորոգատեխնիկական սպասարկման ժամանակ, համապատասխան կատարվելիք աշխատանքի առաջադրանքի:

Վահանի վրա, վահանակներում, հսկման և պաշտպանության շղթաներում աշխատանքներ կատարելու և աշխատող հիմնական սարքավորման հսկողության անհրաժեշտության դեպքերում պետք է ձեռնարկվեն նախազգուշական միջոցներ կառավարման սարքերի կեղծ փոխարկումների և անձնակազմի սխալ գործունեության դեմ:

40.11. Վահանների և ռելեական սարքերի տեղաբաշխման մոտ չի թույլատրվում կատարել աշխատանքներ, որոնք կարող են առաջ բերել դրանց ուժգին ցնցումները, որը ռելեի և այլ սարքերի կեղծ գործարկման պատճառ կդառնա:

40.12. Աշխատող սարքավորման վրա չափիչ-հսկիչ գործիքների փոխարինումը կամ նորոգումը, եթե այդպիսի աշխատանքներ թույլատրվում են անվտանգության տեխնիկայի հրահանգներով և տեխնոլոգիական գործընթացի պայմաններով, պետք է կատարվեն միայն կարգավարի (հերթափոխի ինժեների) թույլտվությամբ: Փոխարինման (նորոգման) ժամանակ սարքավորման աշխատանքի հսկումը իրականացվում է դրա հետ փոխադարձ կապված այլ պարամետրերով:

40.13. ԱԿՀ շահագործումը պետք է իրականացվի ձեռնարկության ԱԿՀ բաժնով և ստորաբաժանումների ծառայություններով:

40.14. Կանխարգելիչ աշխատանքներ անցկացնելուց հետո համակարգն աշխատանքի մեջ մտցնելու համար անհրաժեշտ է վերականգնել բոլոր անջատված շղթաները, ստուգել համակարգերի գործունեությունը և նրա ազդեցությունը կառավարող սարքավորման վրա` տեխնոլոգիական հրահանգի համապատասխան:

40.15. Ծրագրային ապահովման կիրառումն ու զարգացումը շահագործման ընթացքում իրականացվում է ձեռնարկության ԱԿՀ բաժնով: ԱԿՀ բաժինների կազմում պետք է նախատեսված լինեն խմբեր կամ առանձին մասնագետներ հետևյալ ուղղություններով`

տեղեկատվական ապահովման կիրառում և զարգացում,

կիրառական ծրագրային ապահովման կիրառում,

ԱԱՏ օգտագործական ծրագրի մշակում և զարգացում:

40.16. Ծրագրային միջոցների սպասարկումը պետք է ընդգրկի` ծրագրային ապահովման կրողների տեխնիկական սպասարկումը`

հուսալի` գործառական ծրագրային ապահովման օպերատիվ հսկում,

փոփոխությունների ներմուծում և ծրագրային ապահովման կրկնակում:

40.17. Ծրագրային ապահովման կրողների տեխնիկական սպասարկումը պետք է երաշխավորի դրանց պահպանությունը, որը կատարվում է ԱԿՀ սպասարկող անձնակազմի կողմից` ԷՀՄ ՇՓ համապատասխան:

40.18. Ծրագրային ապահովման հուսալի գործունեության օպերատիվ հսկողությունը պետք է իրականացվի ձեռնարկության ԱԿՀ բաժնի տեխնիկական սպասարկման ղեկավար ձեռնարկին համապատասխան:

40.19. Տեխնիկական սպասարկման ղեկավար ձեռնարկը պետք է ներառնի օպերատիվ հսկողություն.

ոչ աշխատանքային ռեժիմում` ԷՀՄ տեխնիկական սպասարկման անցկացման ընթացքում,

աշխատանքային ռեժիմում` տեստային ծրագրերի և ստուգողական օրինակների միջոցով,

ավտոմատ ձևով` արատորոշման ծրագրերի միջոցով:

Ծրագրային ապահովման օպերատիվ հսկողությունն ոչ աշխատանքային ռեժիմում անց է կացվում տեխնիկական սպասարկումն իրագործող անձնակազմի կողմից ՇՓ նշված միջոցներով և ընթացակարգերով:

Ծրագրային ապահովման օպերատիվ հսկողությունը աշխատանքային ռեժիմում պարբերաբար անց է կացվում օպերատորի կողմից, տեխնիկական հրահանգների համապատասխան` գործընթացի վարման ճշտության կասկածի առաջացման դեպքում, ԱԿՀ տեղեկատվությունից օգտվողների խնդրանքով կամ արատորոշման համակարգի ցուցանշմամբ:

Ծրագրային ապահովման ավտոմատ օպերատիվ հսկողությունն աշխատանքային ռեժիմում ամեն մի կատարվող գործառության համար իրականացվում է անընդհատ, ծրագրային ապահովման նախատեսված մեթոդներով և միջոցներով:

Գործարարական հսկողության բոլոր տեսակների դեպքում հայտնաբերված թերությունները, տեխնիկական սպասարկման կամ նորոգման ժամանակ վերացնում են մասնագետները` համակարգային ծրագրավորողի ձեռնարկի համապատասխան:

40.20. Ծրագրային փաստաթղթերի կրկնակումը, հաշվառումը և պահպանումը պետք է կատարվեն ԳՕՍՏ 19.601-78 համապատասխան: Եթե շահագործող կազմակերպությանը չեն փոխանցված ծրագրային ապահովման բնագրերը, ապա նա պետք է ունենա դրա կրկնօրինակները: Ստանդարտ ծրագրերը վերարտադրվում են դրանց կրկնօրինակներից: Ծրագրային ապահովման կրկնօրինակները պետք է պահվեն ձեռնարկության ԱԿՀ բաժնում, որն իրականացնում է ձեռնարկության օբյեկտներում և ձեռնարկություններում օգտագործվող բոլոր ծրագրային փաստաթղթերի հաշվառումը:

40.21. ԱԿՀ բաժինը պարտավոր է կատարել իրական պայմաններում օգտագործվող ծրագրային ապահովման բնօրինակների վերականգնումը և կրկնօրինակների պատրաստումը: Ծրագրային ապահովման կրկնօրինակների շահագործման և պահման կանոնների պահպանման պատասխանատվությունը կրում են ձեռնարկության համապատասխան ծառայությունների ղեկավարները:

40.22. Ծրագրային ապահովման մեջ փոփոխությունների մտցնումը պետք է կատարվի ԳՕՍՏ 19.603-78 համապատասխան: ԱԿՀ բաժինն իրավունք ունի ծրագրային ապահովման փոփոխությունների համար ծանուցում ձևակերպել միայն այն դեպքում, երբ նա բնագրերի պահողն է: Կրկնօրինակների փոփոխություններ մտցնելու անհրաժեշտության դեպքում ԱԿՀ բաժինը պետք է ձևակերպի և բնօրինակը պահողին փոփոխությունների վերաբերյալ առաջարկներ ուղղի:

Ձեռնարկությունների ծառայությունները ծրագրային ապահովման փոփոխությունների մասին առաջարկները կարող են ուղղել միայն ձեռնարկության ԱԿՀ բաժին:

40.23. Փոփոխությունների վերաբերյալ հաշվառումը և կրկնօրինակների մեջ ներմուծումը կատարում է ԱԿՀ բաժինը: Փոփոխություններ ներմուծելու դեպքում պետք է պատրաստված լինեն նոր կրկնօրինակներ, իսկ չեղյալ համարվողները` հանվեն արտադրությունից:

Ծրագրային ապահովման մեջ առանց ծանուցագրի ձևակերպման փոփոխություններ մտցնել չի թույլատրվում:

40.24. Ծրագրային ապահովման զարգացումը և կատարելագործումը, անկախ մշակողից, իրագործվում է փոփոխության մասին ծանուցագրի սահմանված կարգով ձևակերպմամբ:

 

Գ լ ու խ  41

 

Տեխնիկական սպասարկում ԵՎ նորոգում

 

41.1. Տեխնիկական սպասարկումը և նորոգումը պետք է իրականացվի արտադրական ստորաբաժանումների ծառայությունների, տեղամասերի և խմբերի կողմից ըստ սպասարկման սահմանների:

41.2. Տեխնիկական սպասարկման և նորոգման համակարգը մշակվում է ձեռնարկության կողմից և պետք է նախատեսի`

տեխնիկական սպասարկում պարբերական հսկողությամբ,

կարգավորված տեխնիկական սպասարկում,

ընթացիկ նորոգում,

միջանկյալ և հիմնական նորոգում,

ՊԳՊ ապահովում,

շահագործման հուսալիության ապահովում:

Տեխնիկական սպասարկման ժամկետները պետք է համապատասխանեն հիմնական տեխնոլոգիական սարքավորման տեխնիկական սպասարկման ժամկետացանկին:

41.3. Պարբերական հսկողությամբ տեխնիկական սպասարկումը, որպես կանոն, կատարվում է առանց տեխնոլոգիական գործընթացի կանգառի, տեխնիկական միջոցների ՇՓ նշված ծավալով և պարբերականությամբ:

41.4. Նախապես ծրագրավորված տեխնիկական սպասարկումը, որպես կանոն, կատարվում է տեխնիկական սարքավորման անջատումով ՇՓ նշված ծավալով, պարբերականությամբ և տեխնիկական միջոցներով և ընդգրկում է ընդլայնված տեխնիկական ստուգումներ և սարքերի աշխատունակությունը պահելու աշխատանքներ:

Չի թույլատրվում նախապես ծրագրավորված տեխնիկական սպասարկման անցկացումը հավաստում չանցած միջոցներով:

Կանգնեցված ու աշխատող սարքավորման վրա կատարվող աշխատանքների ծավալը և անվանացանկը սահմանվում են ստորաբաժանման ղեկավարության կողմից` ձեռնարկության հետ համաձայնեցված:

41.5. Ընթացիկ նորոգման ծավալը որոշվում է յուրաքանչյուր որոշակի դեպքի համար` զննման արդյունքներով կամ մերժի բնույթով:

Ընթացիկ նորոգումն անց է կացվում ձեռնարկության շահագործող անձնակազմի կողմից շարքից դուրս եկած տարրերի և հանգույցների փոխարինման կամ նորոգման ճանապարհով: Անսարքությունների փնտրումը և վերացումը, վերականգնումից հետո վերահսկման ծավալների ստուգումը պետք է իրագործվեն ՇՓ համապատասխան: Բարդ դեպքերում, անսարքությունների փնտրման և վերացման համար ներգրավվում է ձեռնարկությունների մոնտաժող-կարգաբերող կազմակերպությունների և տեխնիկական միջոցներ արտադրող գործարանների նորոգող անձնակազմը:

41.6. Տեխնիկական միջոցների միջանկյալ նորոգումն իրականացնում է ձեռնարկության շահագործող անձնակազմը, մասնագիտացված կազմակերպությունների և արտադրող գործարանների նորոգող անձնակազմը:

Միջանկյալ նորոգման անցկացման ժամանակ վերականգնում են ծառայության ժամկետը կամ փոխարինում են հանգույցները, որոնց ծառայության ժամկետը փոքր է արտադրանքի հերթականորեն անցկացված 2 հիմնական նորոգումների միջև ընկած շրջանից, փոխում են կամ նորոգում արագ մաշվող հանգույցներն ու մեքենամասերը, ստուգում են տեխնիկական միջոցները բոլոր բաղադրիչ մասերի տեխնիկական վիճակը` հայտնաբերված անսարքությունների վերացումն իրականացնելով շարքից դուրս եկած հանգույցների ու մեքենամասերի վերականգնման կամ փոխարինման ճանապարհով, դրանց կարգավորման և կարգաբերման միջոցով, վերամշակում են ըստ տեղեկատվական նամակների և տեղեկագրերի, ինչպես նաև արդիականացնում են սարքավորումը:

41.7. Տեխնիկական միջոցների հիմնական նորոգումն իրագործվում է մասնագիտացված ձեռնարկություններում կամ արտադրող գործարաններում, ինչպես նաև դրանց անձնակազմով` տեխնիկական միջոցների տեղակայման վայրերում:

Հիմնական նորոգումը նախատեսում է տեխնիկական միջոցների ծառայության ժամկետի վերականգնում և միջնորոգման շրջանում աշխատանքի հուսալիության ապահովում ի հաշիվ դրանց քանդման, մանրակրկիտ զննման, պարամետրերի և չափման միջոցների ստուգման, փոխարկումների, կարգավորման, հայտնաբերված թերությունների վերացման: Հիմնական նորոգումների ժամանակ պետք է կատարվեն ղեկավար ցուցումների պահանջները և միջոցառումներ` ուղղված սարքավորման աշխատանքի անընդմեջ գործունեության մեծացմանը, նրա տեխնիկատնտեսական ցուցանիշների լավացմանը: Անհրաժեշտության դեպքում հիմնական նորոգման ընթացքում պետք է կատարվեն աշխատանքներ առանձին հանգույցների արդիականացման ուղղությամբ` հաշվի առնելով շահագործման փորձը:

41.8. Նորոգման աշխատանքը պետք է ուղեկցվի փաստաթղթերի ձևակերպմամբ` համապատասխան ԳՕՍՏ 28.201-74:

41.9. Առաջնային փաստաթղթերը, որոնք հաստատում են տեխնիկական միջոցների հետագա շահագործման համար պիտանի չլինելը, տեղեկաքարտը և տեխնիկական միջոցների հաշվառման մատյանն են:

41.10. Չափման միջոցների (ՉՄ) տեխնիկական սպասարկումը կատարվում է ՍՉՍ և Ա ծառայության կողմից` համապատասխան ՇՓ պահանջների:

Ստուգման բացասական արդյունքների դեպքում ՉՄ պետք է նորոգման ենթարկվեն: ՉՄ, որոնց իրավունքի համար ձեռնարկությունն ունի գրանցման վկայական, նորոգվում են չափաբանական ծառայության ուժերով, մնացածը` պետստանդարտի կամ այլ գերատեսչությունների նորոգող ձեռնարկությունների ժամկետացանկերով, որոնք կազմվում են առանձին ամեն մի նորոգող ձեռնարկության համար, համաձայնեցվում են դրանց հետ և հաստատվում են ձեռնարկության գլխավոր ինժեների կողմից:

41.11. Շահագործման հուսալիության, միջոցների և համակարգերի օգտագործման արդյունավետության ապահովումն իրականացվում է նորոգատեխնիկական սպասարկումն ժամանակին և որակով կատարելու ուղիով:

41.12. Հուսալիության ապահովման աշխատանքները ներառում են`

շահագործման, պահման և նորոգատեխնիկական սպասարկման ժամանակ հայտնաբերված մերժերի և անսարքությունների հաշվառում, տեղեկատվության հաշվառման առաջնային և համահավաք ձևերի լրացում,

հուսալիության փաստացի ցուցանիշների հաշվարկ, դրանց համեմատումը հաստատված արժեքների հետ և արդյունքների անցկացում տեխնիկական միջոցների տեղեկաթերթիկների մեջ,

հուսալիության փաստացի ցուցանիշների հաշվարկ, դրանց համեմատումը ազդեցության և շահագործման ռեժիմների որոշում, առավել անհուսալի հանգույցների և տարրերի հայտնաբերում,

շահագործման համակարգերի կատարելագործման, նորոգատեխնիկական սպասարկման, նյութատեխնիկական ապահովման միջոցառումների մշակում,

արտադրանքների վերջնամշակման առաջարկությունների մշակում, ՇՓ և սպասարկող սարքավորման կատարելագործում:

41.13. Շահագործման հուսալիության մասի տեղեկատվության հավաքման, մշակման, վերլուծության և նրա բարձրացման միջոցառումների մշակման աշխատանքները հաստատված են ՕՍՏ 51.136-85: Ստորաբաժանումներում աշխատանքներում կատարման կարգը որոշվում է ձեռնարկության կողմից: Օրացուցային տարվա վերջում շահագործման համար պատասխանատու ստորաբաժանումների ծառայությունները պետք է վերլուծեն շահագործման հուսալիության մասին տեղեկատվությունը և մշակեն միջոցառումներ սարքավորման հուսալիության բարձրացման համար: Նորոգատեխնիկական սպասարկման համակարգի սարքերի ՇՓ և կառուցվածքի, ՊԳՊ կազմի սարքավորման կատարելագործման մասին առաջարկությունները շահագործող կազմակերպություններն ձեռնարկություն են ուղարկում:

41.14. Եթե արտադրանքի հուսալիության փաստացի ցուցանիշները ցածր են ՇՓ նշվածներից` այն չի համապատասխանում ՏՆՓ, և հաշվվում է ոչ պիտանի: Այդ դեպքում շահագործող ձեռնարկությունը մատակարարողներին ներկայացնում է պահանջներ` արտադրատեխնիկական նշանակության արտադրանքի մատակարարման կանոնադրության համապատասխան:

41.15. Տեխնիկական միջոցների շահագործման հուսալիության պահպանումը և դրանց ընթացիկ նորոգման ժամկետի կրճատումն ապահովում են նյութերի նվազող պաշարների և ՊԳՊ լրակազմերի առկայությամբ:

Անվանացանկը, նորմատիվները, պահման տեղերը և պայմանները, նյութերի և ՊԳՊ չնվազող պաշարների վերականգնումը և օգտագործման կարգը որոշվում է ՇՓ և հաստատված նորմատիվային փաստաթղթերով:

41.16.ՊԳՊ օգտագործման և նրա հետ վարվելու կարգը որոշվում է ՇՓ: ՊԳՊ դուրս գրումն իրականացվում է ինժեների կողմից հաստատված արձանագրերով:

 

Գ լ ու խ  42

 

Չափաբանական ապահովում

 

42.1. Տեխնոլոգիական գործընթացների չափաբանական ապահովումը սահմանում է մեթոդական և կազմակերպչական հիմքերը, տեխնիկական միջոցները, կանոնները և նորմերը, որոնք ապահովում են չափումների միասնությունը և պահանջվող ճշտությունը:

42.2. Տեխնոլոգիական գործընթացի և սարքավորման աշխատանքի ռեժիմի պարամետրերը չափվում են անհատականորեն` չափումների միջոցներով (ՉՄ) կամ ավտոմատացման, հեռուստամեխանիկայի կամ ԿԱՀ չափման կապուղիներով (ՉԿ):

42.3. ՉԿ կամ անհատական ՉՄ կազմում, պետք է կիրառվեն միայն ԳՕՍՏ 8.383-80 պետական ընդունելության փորձարկումներն անցած չափող միջոցները:

Թույլատրվում են ոչ ստանդարտ ՉՄ կիրառումը, որոնք անցել են չափաբանական ատեստավորում` ԳՕՍՏ 8.326-78 պահանջներին համապատասխան:

42.4. Ձեռնարկություններում չափաբանական ծառայությունը գլխավորում է չափագետը, որը ենթարկվում է գլխավոր ինժեներին: Ձեռնարկություններում չափաբանական ապահովումը դրվում է ԱՉՍ և Ա ծառայության և այլ ստորաբաժանումների մասնագետների վրա:

42.5. Ավտոմատիկայի, հեռուստամեխանիկայի համակարգերի և ԿԱՀ համակարգերի ՉԿ պետք է ստուգված լինեն ստորաբաժանման չափաբանական ծառայության կողմից` օգտագործելով ստուգման և չափումների մեթոդներով: Չափման և ՉԿ ստուգման մեթոդները մշակվում են և ատեստավորվում են ՕՍՏ 51.138-85 և ՕՍՏ 51.117-84 պահանջներին համապատասխան:

42.6. ՉՄ, որոնք շահագործվում են այնպիսի պայմաններում, որոնք տարբերվում են դրանցից, որոնց համար նորմավորված են դրանց չափաբանական բնութագրերը, պետք է ատեստավորվեն: Ատեստավորման արդյունքները գրառվում են ՉՄ ՇՓ-ում:

42.7. ՉԿ և ՉՄ բաժանվում են 3 խմբի.

պարտադիր պետական ստուգման ենթակա` նախատեսված պարամետրերի չափումների համար` նյութական արժեքների, վառելիքի և էներգիայի հաշվառման ժամանակ փոխադարձ հաշվարկների, շրջակա միջավայրի պաշտպանության համար և աշխատանքային անվտանգության ապահովման համար,

պարտադիր գերատեսչական ստուգման ենթակա` նախատեսված տեխնոլոգիական գործընթացի և սարքավորման ռեժիմների պարամետրերի չափումների համար, որոնք որոշում են կառավարող օբյեկտի տեխնիկատնտեսական արդյունավետությունը,

ցուցչի դեր կատարողներ` նախատեսված պարամետրերի փոփոխությանը հետևելու համար, առանց նորմայավորված ճշտության արդյունքի գնահատման:

42.8. ՉՄ պետական ստուգումն անց է կացվում ԳՕՍՏ 8.513-84 պահանջների համապատասխան, ըստ պետստանդարտի շրջանային մարմինների կողմից հաստատված ժամկետացանկի: Չստուգված ՉՄ ստուգման կարգը սահմանվում է ձեռնարկության գլխավոր չափագետի կողմից:

42.9. ՉՄ և ՉԿ գերատեսչական ստուգումն անց է կացվում ձեռնարկության չափաբանական ծառայության կողմից ԳՕՍՏ 8.513-84 պահանջների համապատասխան, ըստ ձեռնարկության ղեկավարության կողմից հաստատված ժամկետացանկի:

42.10. Ցուցիչները և ցուցչային ՉԿ չափաբանական հսկման ենթակա չեն, դրանց սարքինության ստուգումը տեխնիկական սպասարկման ժամանակ իրականացվում է ՍՉՍ և Ա ծառայությունը:

Սպասարկման կարգը սահմանվում է ձեռնարկության գլխավոր ինժեների կողմից հաստատված հրահանգով: Ինդիկատորային ՉՄ և ՇՓ վրա պետք է դնել նշանակում «Ի»:

 

Գ լ ու խ  43

 

Կապ

 

43.1. Կապի միջոցները ՄԳ անբաժանելի մասն են և մտնում են գազի փոխադրման գործընթացի հսկման և կառավարման միջոցների համալիրի մեջ:

ՄԳ վրա նախատեսում են օպերատիվ և համատեխնոլոգիական կապ:

43.2. Օպերատիվ-տեխնոլոգիական կապի կազմի մեջ մտնում են կենտրոնական, շրջանային, գծային կարգավարական կապերը, ցանցային խորհրդակցությունների կապը, տվյալների հաղորդումը հեռուստամեխանիկայի և ԿԱՀ համար, ներօբյեկտային կապը:

43.3. Համատեխնոլոգիական կապի կազմի մեջ մտնում են հեռավոր հեռախոսային և հեռագրական կապը, համապետական ելք ունեցող տեղական հեռախոսային կապը:

43.4. Մայրուղային գազատարներում կապը կազմակերպվում է մայրուղային գազատարների տեխնոլոգիական կապի նկատմամբ գործող ընդհանուր պահանջներին համապատասխան: Նրա կազմակերպման համար օգտագործվում են մալուխային, ռադիոմալուխային, օդային և ռադիոռելեային կապի գծերը, ինչպես նաև գերկարճալիք (ԳԿԱ) ռադիոկայանների կառույցները:

43.5. Մայրուղային կապի միջոցների շահագործման մեթոդական և տեխնիկական ղեկավարությունն իրականացնում են ձեռնարկության համապատասխան բաժինները:

43.6. Կապի միջոցների տեխնիկական շահագործումն իրականացնում է կապի ծառայությունը կամ արտադրական ստորաբաժանումը (արտադրատեխնոլոգիական կապի արտադրամաս):

43.7. Կապի հատուկ միջոցներ (ռադիոկայաններ և այլ) կիրառող աշխատակիցները պետք է ունենան դրանց օգտագործման թույլտվություն, որը տրվում է արտադրական ստորաբաժանմամբ որոշված կարգով:

Կապի ծառայության անձնակազմը պարտավոր է հսկել կապի միջոցների օգտագործման ճշտությունը, վարել աշխատանքում թույլ տրված խախտումների և ընդհատումների հաշվառումը:

43.8. Կապի գծերի վնասվածքների դեպքում դրանք վերականգնվում են հետևյալ հաջորդականությամբ` շրջանային կարգավարական կապ, ձեռնարկության կարգավարական կապ, ԿԿԿ կարգավարական կապ, նախարարության ցանցային խորհրդակցական կապ, ձեռնարկության ցանցային խորհրդակցական կապ, տվյալների հաղորդման կապուղիներ:

43.9. Բլոկ-տուփերը, պահարանները և այլ կառույցները, որոնք նախատեսված են ԿԿ և գծային մասի բաց օբյեկտների կապի սարքավորման տեղադրման համար, պետք է ունենան մակագրություններ օբյեկտի պատկանելության նշանակումներով, պահվեն սարքին վիճակում և սարքերը հուսալիորեն պաշտպանեն արևային ճառագայթման և մթնոլորտային տեղումների ուղղակի ազդեցությունից:

43.10. Պետք է բացառվի նշված միջոցների կողմնակի անձանց ազատ մոտեցումը: Ուղեգծային պայմաններում շահագործման համար նախատեսված բլոկ-տուփերի և տաղավարների համար, որպես կանոն, ցանկապատում չի պահանջվում:

43.11. Կապի վթարային միջոցները և դրանց առբերման միջոցները պետք է պահվեն սարքին և լրակազմված վիճակում: Դրանց նորոգման ժամկետները համաձայնեցվում են ձեռնարկության հետ:

 

Գ լ ու խ  44

 

Ծախսաչափային կետեր

 

44.1. Մայրուղային գազատարների ծախսաչափային կետերը նախատեսված են փոխադրման, պահման և բաշխման օբյեկտներում գազի ծախսի և քանակական հաշվարկի համար:

44.2. Ըստ նշանակության մայրուղային գազատարների օբյեկտների ծախսաչափային կետերը ստորաբաժանվում են տնտհաշվարկային և ստուգողական:

Գազի փոխադրման օբյեկտների տնտհաշվարկային ծախսաչափային կետերը նախատեսված են գազի ծախսի և պարամետրերի չափման համար: Չափման արդյունքներն օգտագործվում են գազ մատակարարողի և օգտագործողի միջև փոխադարձ ֆինանսական հաշվարկների համար:

Տնտհաշվարկային ծախսաչափային կետերը կառուցվում են մատակարարողի տարածքում և գտնվում են դրանց հաշվեկշռի վրա:

44.3. Ստուգողական ծախսաչափական կետերը նախատեսված են տեխնոլոգիական նպատակների համար օգտագործվող գազի ծախսի չափման համար: Չափման արդյունքները չեն կարող օգտագործվել ֆինանսական հաշվարկների համար, անկախ դրանց տեխնիկական մակարդակից, օգտագործվող մեթոդներից և չափման միջոցներից:

44.4. Ծախսաչափային կետերի տեխնոլոգիական մասի, չափիչ մասի տեխնիկական միջոցների և սարքերի կառուցվածքային կատարումը և մոնտաժը պետք է համապատասխանեն գործող նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջներին: Ներմուծվող սարքավորումով հագեցած ծախսաչափային կետերը կառուցվում են Պետստանդարտի հետ համաձայնեցված:

44.5. ԳԲԿ, ինչպես նաև օգտագործողների սեփական կարիքների համար ծախսի չափման փոքր թողունակության ծախսաչափային կետերը կարող են նախագծվել պարզեցված տեխնոլոգիական սխեմայով` չափիչ գծի տեսքով, որը հագեցված է անհրաժեշտ չափիչ միջոցներով:

44.6. Ծախսաչափային կետերը տեղադրում են.

գազատարի գծային մասում` գազատարների համակարգի հանգուցային կետերում, գազի մատուցման-ընդունման մասերում, մայրուղային գազատարների վերջնական տեղամասերում,

ԿԿ` սեփական կարիքների համար օգտագործվող գազի մատակարարման տեղերում,

ԳՍՊԿ` գազի մղման և վերացման դեպքում, սեփական կարիքների համար գազի տրման տեղերում,

ԳԲԿ` արտադրական և կենցաղային սպառողներին գազի մատակարարման ժամանակ:

44.7. Ծախսաչափային կետերի սարքերը պետք է պաշտպանված լինեն մթնոլորտային և մեխանիկական ազդեցություններից` հաշվի առնելով շահագործական փաստաթղթերի պահանջները:

44.8. Ծախսաչափային կետերը ստորաբաժանումների հետ պետք է ապահովված լինեն հեռախոսային և այլ տիպի կապերով:

44.9. Ծախսաչափային կետերի շինություններում օդափոխությունը պետք է պահել սարքին վիճակում:

44.10. Ծախսաչափային կետի շենքը և տեխնոլոգիական սարքավորումը պետք է պաշտպանված լինեն կայծակի ուղղակի հարվածներից, նրա երկրորդային դրսևորումներից և սաստիկ էլեկտրականությունից: Օգտագործվող շանթարգելները, շենքի հողանցումը և այլ սարքերը պետք է համապատասխանեն գործող հրահանգների պահանջներին և պարբերաբար պետք է ստուգվեն:

44.11. Ծախսաչափային կետերի շահագործումը և տեխնիկական սպասարկումն իրականացնում է ՍՉՍ և Ա ծառայությունը` համապատասխան ՆՏՓ և սույն Կանոնների: Ծախսաչափային կետերին վերաբերող հիմնական և պարտադիր տեխնիկական փաստաթղթերն են`

գործադիր տեխնիկական փաստաթղթերը,

ծախսաչափիչ համակարգի վկայականը,

յուրաքանչյուր չափիչ գծի ուղիղ տեղամասերի և նեղացնող սարքերի պարբերական ստուգման արձանագրությունները,

պետական ստուգումների, միջոցների ու սարքերի չափումների պարբերական և արտահերթ ստուգումների արձանագրությունները,

ծախսաչափային չափիչ համակարգերում օգտագործվող միջոցների և սարքերի, այդ թվում` հարթաչափերի տեղեկաթերթիկները,

հարթաչափերի պարբերական ստուգման մատյանը,

տեխնոլոգիական և չափիչ մասերի սկզբունքային սխեման:

44.12. Ծախսաչափային համակարգի վկայականը կազմում է ձեռնարկության ՍՉՍ ծառայությունը` նախարարության բազային չափաբանական կազմակերպության ներկայացուցչի հետ համատեղ` չափիչ գծերի, տեխնոլոգիական մասի և չափիչ միջոցների բնութագրերի և պարամետրերի հիման վրա:

44.13. Չափման միջոցների սպասարկումը, ելակետային տվյալների հավաքումը, նեղացնող սարքերի հաշվարկը, դիագրամների մշակումը և գազի քանակի որոշումն իրականացնում է ՍՉԱ ծառայությունը:

44.14. Գազի քանակի որոշումը և չափումը կատարվում են միասնական մեթոդական և նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթերով` հաստատված և գործողության մեջ մտցված Պետստանդարտի և նախարարության կողմից:

44.15. Տնտհաշվարկային ծախսաչափային կետերը ենթարկվում են արտահերթ ստուգումների և ստուգականչերի հետևյալ դեպքերում`

շահագրգիռ կողմի պահանջով,

չափման սարքերի և միջոցների սարքին վիճակի ստուգումների համար,

դրանց նորոգելուց և պահելուց հետո շահագործման մտցնելու ժամանակ,

չափման միջոցների ստուգականչերի և չափիչ գծերի ստուգումների արդյունքների հսկման համար,

դրոշմի, կնիքի վնասման կամ չափիչ միջոցների և սարքավորման պարբերական ստուգումների անցկացումը հաստատող փաստաթղթերի կորստի դեպքում:

44.16. Գերատեսչական հավատարմատարների պատրաստման, ատեստացիայի, որակավորման բարձրացման կարգը հաստատվում է ՂՓ-ով:

44.17. Վիճելի հարցերը, որոնք վերաբերվում են գազի ծախսի և քանակի չափմանը, ծախսաչափային կետերի շահագործման ժամանակ լուծվում են արտահերթ ստուգականչերի անցկացման ճանապարհով, ԳՕՍՏ 8.513-84 համապատասխան:

 

Գ լ ու խ  45

 

Հեռուստամեխանիկա

 

45.1. Հեռուստամեխանիկայի համակարգերը նախատեսված են մայրուղային գազատարի տեխնոլոգիական սարքավորման աշխատանքի ռեժիմի մասին տեղեկությունների հավաքման, առաջնային մշակման և վերահեռարձակման համար:

45.2. Հեռուստամեխանիկայի համակարգերի շահագործման մեթոդական և տեխնիկական ղեկավարումն իրականացնում է ձեռնարկության արտադրական բաժինը:

Ստորաբաժանումներում հեռուստամեխանիկայի համակարգերի տեխնիկական շահագործումն իրականացնում են կապի և հեռուստամեխանիկայի ծառայությունը (տեղամաս, խումբ) և ՍՉՍ և Ա հաշվառման ծառայությունը (խումբ)` պարտականությունների բաշխմանը համապատասխան:

45.3. Շահագործող ծառայությունների հիմնական խնդիրներն են`

հեռուստամեխանիկայի գծային և կայանային սարքերի պահպանումը սարքին վիճակում,

հեռուստամեխանիկայի սարքավորման վնասվածքների ժամանակին հայտնաբերումը և վերացումը,

հեռուստամեխանիկայի գծային և կայանային սարքերի տեխնիկական սպասարկման ժամանակին անցկացումը:

45.4. Հեռուստամեխանիկայի համակարգերի շահագործող անձնակազմը պարտավոր է`

ամեն օր վերահսկել հեռուստամեխանիկայի սարքերի աշխատանքը, վիճակը և հեռուստամեխանիկայի սարքերի վնասվածքների մատյանում հերթապահ կարգավարների գրանցումները,

միջոցներ ձեռնարկել հայտնաբերելու սարքերի անկանոն աշխատանքի պատճառները և վերացնել վնասվածքները,

կատարել սարքերի տեխնիկական սպասարկումը օբյեկտներում,

գրանցել դրանց արդյունքները հեռուստամեխանիկայի սարքերի վրա կատարվող աշխատանքների մատյանում,

ապահովել տեխնիկական փաստաթղթերի առկայությունը և անհրաժեշտ վիճակը,

մասնակցել շահագործման հանձնվող հեռուստամեխանիկայի սարքերի տեղադրմանը, կարգավորմանը և ընդունմանը:

45.5. Հեռուստամեխանիկայի հարմարանքները և սարքերը պետք է պաշտպանված լինեն մթնոլորտային և մեխանիկական ազդեցություններից` հաշվի առնելով շահագործման փաստաթղթերի պահանջները:

45.6. Հեռուստակառավարող օբյեկտներում հեռուստամեխանիկայի սարքերը պետք է անջատվեն ընդհանուր բանալիով կամ մակարդակով, որը հեռուստամեխանիկայի սարքերն աշխատանքից դուրս է բերում միայն հեռուստակառավարման, հեռուստակարգավորման մասերում կամ ամբողջությամբ:

Հեռուստակարգավորող սարքավորման անցումը տեղական կառավարման և հակառակը կարող է իրականացվել միայն կարգավարի կամ այլ պատասխանատու անձի թույլտվությամբ: Երկարատև անջատումն իրականացվում է ստորաբաժանման ղեկավարի թույլտվությամբ:

45.7. Հեռուստակառավարման սարքերը պետք է բացառեն կառավարող սարքավորման սխալ անջատումը (միացումը):

Հեռուստամեխանիկայի սարքերի և վահանների հավաքման ժամանակ սեղմակները, որոնց միացումը կարող է առաջ բերել սարքավորման անջատում (միացում), իրար կողք չեն կարող տեղադրվել:

45.8. Հեռուստամեխանիկայի համակարգը սպասարկող օպերատիվ անձնակազմը տեխնոլոգիական հրահանգներում նշված պարբերականությամբ, բայց ոչ պակաս, քան հերթափոխում 1 անգամ, պետք է ստուգի նրա գործելու ճշտությունը` բոլոր ՀԿ ստուգողական կանչ ուղարկելով:

45.9. Հեռուստամեխանիկայի համակարգերի տեխնիկական սպասարկումը կատարվում է շահագործող անձնակազմի կողմից` համապատասխան գործող ՆՏՓ և սույն Կանոնների, ողջ ծավալով և պարբերականությամբ` համաձայն ՇՓ, ԳԲԿ և գազատարների գծային մասերում տեղադրված հեռուստամեխանիկայի սարքերի եռամսյակում 1 անգամից ոչ պակաս պետք է փորձարկվեն դրանց համակցված տեխնոլոգիական սարքավորման աշխատանքի հետ համատեղ:

45.10. Առանձին դեպքերում, երբ սարքավորման վիճակի անմիջապես փոփոխմամբ անհնար է կառավարման և ազդանշանման նպատակների ստուգումը, պետք է իրականացվի սարքավորման աշխատանքի նմանակում, առավելագույնս մոտեցված իրական պայմաններին: Ստուգման և փաստաթղթերի ձևակերպման կարգը և պարբերականությունը որոշվում են ձեռնարկության կողմից:

 

Գ լ ու խ  46

 

Տեխնիկական փաստաթղթեր

 

46.1. Շահագործող կազմակերպությունները պետք է ունենան տեխնիկական փաստաթղթեր:

46.2. Տեխնիկական փաստաթղթերի կազմի մեջ պետք է մտնեն`

շինարարության ավարտից հետո ընդունված տեխնիկան գործադիր փաստաթղթեր,

տեխնիկական միջոցների շահագործական փաստաթղթեր,

տեղեկատվական և ծրագրային ապահովման փաստաթղթեր` նախագիծը մշակողի կողմից տրված,

պետական և ճյուղային ՆՏՓ ըստ ձեռնարկության կողմից որոշված ցուցակի,

արտադրական և տեխնիկական հրահանգներ,

հակահրդեհային և տեխնիկական անվտանգության հրահանգներ,

նորոգատեխնիկական սպասարկման և չափագիտական ապահովման ծրագիր-ժամկետացանկեր,

տեխնիկական միջոցների հաշվարկի, ստուգման և ստուգականչի մատյաններ:

46.3. Շահագործման և նորոգատեխնիկական սպասարկման համար անհրաժեշտ տեխնիկական փաստաթղթերը կարգաբերող կազմակերպության կողմից փոխանցվում են ձեռնարկության շահագործող ստորաբաժանումը:

46.4. Պաշտոնեական և տեխնոլոգիական հրահանգները մշակվում են ստորաբաժանման կողմից` հաշվի առնելով տեխնիկական միջոցների շահագործման պատասխանատու ծառայությունների կողմից օրացույցային տարվա համար պատրաստված նախագծային փաստաթղթերը, և հաստատվում են ստորաբաժանման գլխավոր ինժեների կողմից: Պարտադիր են հետևյալ ժամկետացանկերը`

տեխնիկական միջոցների սպասարկման,

տեխնիկական միջոցների նորոգման` ըստ նորոգման տեսակների ( միջանկյալ, հիմնական),

ՉՄ պետական հավաստման, որը պետք է համաձայնեցված լինի Պետստանդարտի հետ,

ՉՄ գերատեսչական ստուգականչի:

Կողմնակի կազմակերպությունների կողմից նորոգատեխնիկական սպասարկման կատարման ժամանակ այդ աշխատանքների համար ժամկետացանկերը առանձին են կազմվում և պետք է համաձայնեցվեն կատարողների հետ:

46.5. Շահագործող ստորաբաժանումների ծառայություններում պարտավոր են վարել հետևյալ մատյանները`

տեխնիկական սպասարկման և նորոգման,

չափման համակարգերի և միջոցների չափագիտական հավաստման արդյունքների գրանցման:

 

ՏԱՍՆԵՐՈՐԴ ԲԱԺԻՆ

 

ՕՊԵՐԱՏԻՎ-ԿԱՐԳԱՎԱՐԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ

 

Գ լ ու խ  47

 

Կարգավարական ծառայություն

 

47.1. Գազամատակարարման միացյալ համակարգի (ԳՄՀ) օպերատիվ-կարգավարական կառավարումն իրականացվում է գազամատակարարման միացյալ համակարգի կենտրոնական կարգավարական կառավարման (ԳՄՀ ԿԿԿ) կողմից, ձեռնարկությունների կենտրոնական կարգավարական ծառայություններով (ԿԿԾ), որոնք օպերատիվ կարգով ենթարկվում են ԳՄՀ ԿԿԿ:

47.2. ԳՄՀ ԿԿԿ պետք է`

ապահովի տնտեսության և բնակչության գազով անընդմեջ մատակարարումը ծրագրով նախատեսված ծավալներով,

ձեռնարկության ԿԿԾ հետ համատեղ ամեն կերպ նպաստի գազի վերամշակման, փոխադրման ծրագրերի կատարումը վառելիքաէներգետիկական պաշարների նվազագույն ծախսերի դեպքում,

որոշի գազի միջհամակարգային հոսքահաղորդման ծավալները համաձայն ծրագրերի և գազի բաշխման լրացուցիչ առաջադրանքների,

մշակի ԳՄՀ գազի փոխադրման սխեման, որն ապահովում է ստորգետնյա պահեստարաններից մղման և առման առավելագույն մակարդակը,

վերլուծի փաստացի ռեժիմների շեղումների պատճառները առաջադրվածներից, մշակի միջհամակարգային հոսքահաղորդման լավարկման առաջարկություններ` գազատարների աշխատանքի ռեժիմների հաշվառմամբ,

հսկի բոլոր սպառողներին գազի ծրագրային մատակարարումներն ըստ կնքված պայմանագրերի,

ապահովի տրված գազի հոսքերը, մայրուղային գազատարների աշխատանքի լավարկված ռեժիմների դեպքում,

յուրաքանչյուր օր կազմի գազի մուտքի հաշվեկշիռները և բաշխումը սպառողներին` հաշվի առնելով ձեռնարկության սեփական կարիքները,

հաշվարկի գազի պաշարը գազատարներում ըստ փաստացի ճնշումների, հսկի գազի որակը,

վերլուծի և հայտնաբերի գազամատակարարման համակարգերի թերությունները` ձմռան աշխատանքի արդյունքների հիման վրա, մշակի դրանց վերացման առաջարկներ,

ընդունի օպերատիվ որոշումներ ստորգետնյա պահեստարաններից գազի առման կամ մղման փոփոխությունների վերաբերյալ,

մշակի համատեղ ժամկետացանկեր ԳՄՀ օբյեկտներում ծրագրային-կանխարգելիչ նորոգման աշխատանքների համար, ըստ ձեռնարկությունների հայտերի,

քննարկի ձեռնարկության հայտերը և թույլտվություններ տա սարքավորումը և կառույցները ստուգման, նորոգման, վերակառուցման փորձարկման համար աշխատանքից դուրս բերելու` այն դեպքում, երբ դա բերում է գազի հոսքի և մատակարարումների փոփոխության կամ արտահանման կրճատման, գազի ԳՍՊ մղման,

մասնակցի ԳՄՀ նախագծերի և միջոցառումների մշակմանը և իրականացմանը, այդ թվում` ուղղված նրա աշխատանքի հուսալիության բարձրացմանը,

մասնակցի ԳՄՀ կարգավարական կառավարման ավտոմատացված համակարգի զարգացման ուղիների որոշմանը և կազմակերպական հագեցման ներդրմանը,

իրականացնի օպերատիվ հսկողություն գազատարի գծային մասի հիմնական նորոգման ընթացքին:

47.3. Ձեռնարկության ԿԿԾ պետք է`

ԳՄՀ ԿԿԿ հետ համատեղ գործողություններով ապահովի ծրագրերի, առաջադրանքների և սպառողներին գազի փոխադրման մատակարարման պայմանագրային պարտավորությունների կատարումը,

ձեռնարկության սահմաններում իրականացնի մայրուղային գազատարների և նրա հատվածների աշխատանքի ռեժիմի օպերատիվ կառավարումը,

ժամանակին ԳՄՀ ԿԿԿ տեղեկատվություն տա գազատարների դասավորության բոլոր փոփոխությունների (նոր հզորությունների մուտք, որոշ հատվածները նորոգման կանգնեցնելու) և սահմանափակող պարամետրերի մասին` ԳՀԿ տվյալների բազայի ժամանակին ճշգրտելու համար,

ձեռնարկության օբյեկտներում մշակի ծրագրականխարգելիչ աշխատանքների համալիր և այն համաձայնեցնի ԳՄՀ ԿԿԿ հետ,

դիտարկի հայտերը, աշխատանքների ծրագրեր-ժամկետացանկերը և թույլտվությունների հանձնումը ԳՄՀ ԿԿԿ տեղեկացմամբ, եթե դա բերում է գազի փոխադրման ժամկետացանկի խախտմանը, նորոգելու, վերակառուցելու և փորձարկելու նպատակներով սարքավորման և կառուցվածքների կանգնեցմանը,

իրականացնի ստորաբաժանման օպերատիվ անձնակազմի (կարգավար կամ հերթափոխային ինժեներ) ղեկավարությունը,

կարգադրություններ անի վթարի առաջացման դեպքում մայրուղային գազատարի գծային հատվածի փակող արմատուրի փոխարկման մասին,

կատարի հիդրավլիկական արդյունավետության վերլուծություն և կարգադրություններ անի մաքրող սարքերի բացթողումների կամ մեթանոլի լցման մասին,

հսկի գազի մատակարարման կնքված պայմանագրերի ճիշտ կատարումը, հաշվի առնելով փոփոխվող պայմանները (ճնշումը գազահանքում, գազատարներում, հոսքի բազայի փոփոխությունները և այլն),

իրականացնի վթարների վերացման ընթացքի օպերատիվ հսկողությունը,

հսկի գազատարի գծային մասի հիմնական նորոգման և վերակառուցման ընթացքը,

իմանա տարածաշրջանի մոտակա տարիների զարգացման հեռանկարները, տարածաշրջանում գազօգտագործման աճը արդյունաբերության ճյուղերի կառուցվածքի, կոմունալ-կենցաղային սպառողների և ազգաբնակչության պահանջի հաշվառմամբ,

ունենա գազի անհավասարաչափ ծախսի տվյալներ ըստ եռամսյակների և ամիսների,

անընդհատ ճշտի գազատարի դասավորությունը:

47.4. ՃԿ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ սարքավորման և ստորաբաժանման սահմաններում գծային մասի ռեժիմի անմիջական կառավարումը և հսկողությունը, որպես կանոն, պետք է իրականացնի ստորաբաժանման կարգավարը (հերթափոխային ինժեները): Կառավարումը պետք է իրականացվի միացյալ կարգավարական կետից, որը սարքավորված է կապի, հեռուստաազդանշանային հեռուստակառավարման, էլեկտրոնահաշվիչային և տեղեկատվական տեխնիկայի անհրաժեշտ միջոցներով և օպերատիվ տեխնիկական փաստաթղթերով:

47.5. Ստորաբաժանման կարգավարի (հերթափոխային ինժեների) օպերատիվ ենթակայության տակ պետք է գտնվի անձնակազմ, որն իրականացնում է սարքավորման աշխատանքի ռեժիմի անմիջական կառավարումը, այդ թվում նաև` սարքավորման, գազատարի առանձին հատվածների, ԳՍՊԳ հորատանցքերի միացումը, անջատումը և արմատուրի փոխարկումը:

47.6. Ստորաբաժանման կարգավարը (հերթափոխային ինժեները) պարտավոր է`

կանխել սարքավորման և գազատարի գծային մասի աշխատանքը թույլատրելիից բարձր պարամետրերի դեպքում,

հսկել գազատարի հատվածների և ճյուղավորումների հիդրավլիկական արդյունավետությունը,

վերլուծել սարքավորման և գծային մասի աշխատանքի վիճակը,

ձեռնարկել անհրաժեշտ միջոցներ հաստատված աշխատանքային ռեժիմի պահպանման համար (կարգադրություններ անել մեթանոլի լցման մասին և այլն),

անմիջապես հայտնել ձեռնարկության կարգավարին գազատարի, ՃԿ և ԳԲԿ աշխատանքի ռեժիմների փոփոխությունների մասին:

47.7. Ձեռնարկության և նրա ստորաբաժանումների հերթափոխային անձնակազմը պետք է աշխատի համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարության կողմից հաստատված ժամկետացանկերով:

47.8. Բոլոր կարգավարական ծառայությունները պետք է աշխատեն միևնույն համաձայնեցված ժամանակային գոտում: Կարգավարական շինություններում ժամանակի ցուցումը մայրուղային գազատարի ողջ համակարգի համար պետք է միևնույնը լինի:

47.9. Հերթափոխային անձնակազմի հերթափոխի ընդունում-հանձնումը պետք է գրանցվի մատյանում:

47.10. Հերթափոխի ընդունում-հանձնումը սարքավորման փոխարկման, գործարկման և կանգառի, վթարային իրավիճակների դեպքում, որպես կանոն, արգելվում է:

Ընդունող հերթափոխը պետք է մասնակցի վթարային վերացմանը` ըստ ստորաբաժանման (ձեռնարկության) ղեկավարության հայեցողության:

Մայրուղային գազատարների աշխատանքի ռեժիմի հսկման և օպերատիվ կառավարման գործառությունը և պարտականությունները ԿԿԾ համար սահմանվում են ԳՄՀ ԿԿՎ կողմից և լրացվում են ձեռնարկության ղեկավարների, ստորաբաժանման կարգավարի (հերթափոխային ինժեների) համար` ԿԿԾ և ստորաբաժանման ղեկավարի կողմից:

47.11. Ձեռնարկության կարգավարական ծառայությունները հիդրոօդերևութաբանական ծառայության մարմիններից կանոնավոր պետք է ստանան հետևյալ տվյալները`

օդերևութաբանական տեղեկություններ (օդի ջերմաստիճանը և խոնավությունը, տեղումների քանակը, քամու արագությունը և ուղղությունը, սառցակալման առաջացումը, փոթորկային նախազգուշացումը),

օդերևութաբանական և հիդրոլոգիական կանխատեսումները, որոնք անհրաժեշտ են ՃԿ և գազատարի մոտակա հատվածների շահագործման համար:

ՃԿ տարածքում կատարվում են օդի ջերմաստիճանի և բարոմետրական ճնշման պարբերական չափումներ և գրանցում (օրը 4 անգամ):

 

Գ լ ու խ  48

 

Գազատարների աշխատանքային ռեժիմը

 

48.1. Մայրուղային գազատարների աշխատանքային ռեժիմը որոշվում է գազի փոխադրման և բաշխման ծրագրերով, գազահանքի, ԳՍՊ աշխատանքով, գործող և զարգացող գազափոխադրման համակարգերի տեխնիկական վիճակով, ինչպես նաև ԳՄՀ ԿԿՎ և ԿԿԾ ցուցմունքներով:

Մայրուղային գազատարների և առանձին հատվածների աշխատանքի ռեժիմը պետք է նշանակվի և հսկվի, հաշվի առնելով սարքավորման և գծային մասի աշխատանքի պարամետրերի հաստատված սահմանափակումները:

48.2. Մայրուղային գազատարների աշխատանքի ռեժիմը մշակելիս ԿԿԾ պետք է կատարի հիդրավլիկական հաշվարկներ, հաշվի առնելով գազատարի տեխնիկական վիճակը և աշխատանքի ռեժիմի ժամկետացանկը (տարեկան, եռամսյակային, ամսական):

48.3. Գազատարի գծային մասը պետք է շահագործվի լավարկված ռեժիմներով կամ նշանակվի ԿԿԾ կողմից` գազի ճնշման և ջերմաստիճանի սահմանափակումներով, որոնք նշանակվում են փաստացի տեխնիկական վիճակի և շահագործման պայմանների հաշվառմամբ:

48.4. Թույլատրելի աշխատանքային ճնշումը գազատարի հատվածների համար ձեռնարկության կողմից պետք է հաստատվի հավասար կամ ցածր նախագծայինից, հաշվի առնելով հետևյալ գործոնները`

գազատարի կոռոզիայի վիճակը,

շահագործմանը նախորդող ժամանակամիջոցի աշխատանքային պարամետրերը,

տեղամասի շահագործման տևողությունը,

աշխատանքների կատարումը պահպանման գոտիներում և մինչև շենքերը, կառույցները և օբյեկտները նվազագույն թույլատրելի հեռավորությունների գոտիներում, մարդկանց զգալի կուտակումների շրջանում (հարևան գծերի հիմնական նորոգման, գյուղատնտեսական աշխատանքների կատարման ժամանակ և այլն):

Գազի թույլատրելի աշխատանքային ճնշման բոլոր փոփոխությունների մասին ԿԿԾ օպերատիվ կարգով պետք է տեղեկացնի ԳՄՀ ԿԿՎ:

Գազի թույլատրելի աշխատանքային ճնշման սահմանափակումները մասնակի կամ լրիվ կարգով կարելի է վերացնել գազատարների հատվածների հուսալի շահագործումն ապահովող միջոցառումները կատարելուց հետո:

48.5. Ստորաբաժանման կարգավարը (հերթափոխային ինժեները) պարտավոր է հսկել գազատարի գծային հատվածի, ԳԲԿ միացող ճյուղավորումների աշխատանքային պարամետրերը և հիդրավլիկական արդյունավետությունը, ստորաբաժանման սահմաններում և հարևան հատվածներում օգտագործելով հեռուստամեխանիկայի և այլ միջոցներ և եղանակներ: Վերլուծության արդյունքների հիման վրա կարգավարը պետք է միջոցներ ձեռնարկի գազատարի արդյունավետությունը բարձրացնելու մեթանոլով լցնելու համար և այլն:

 

Գ լ ու խ  49

 

Օպերատիվ փաստաթղթեր

 

49.1. Ձեռնարկության Կենտրոնական կարգավարական ծառայությունը պետք է ունենա հետևյալ փաստաթղթերը`

պաշտոնեական հրահանգներ,

գազատարի գծային մասի տեխնոլոգիական սխեման,

ՃԿ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ սկզբունքային սխեման, տեխնոլոգիական կապակցումները,

էլեկտրամատակարարման համակարգի սկզբունքային սխեմաները,

գազատարի աշխատանքի օպերատիվ օրական մատյան,

ԳՍՊԿ աշխատանքի, գազի օպերատիվ օրական հաշվարկի, գազատարի սահմանված կետերում գազի որակի հսկման, ընդունված և հաղորդված հեռախոսագրերի, հերթափոխի ընդունման-հանձնման մատյաններ,

լրացուցիչ օպերատիվ և տեխնիկական փաստաթղթեր, հաստատված ձեռնարկության ղեկավարության որոշմամբ:

49.2. Ստորաբաժանումների կարգավարը (հերթափոխային ինժեները) պետք է ունենա հետևյալ տեխնիկական փաստաթղթերը`

պաշտոնեական և արտադրական հրահանգները,

գազատարի հատվածի տեխնոլոգիական սխեման,

ՃԿ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ տեխնոլոգիական սխեմաները,

ՃԿ, ԳՍՊԿ ջրա- և էլեկտրամատակարարման սխեմաները,

ՃԿ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ աշխատանքի և սարքավորման թերությունների հաշվառման օպերատիվ օրական մատյանը,

կարգադրությունների, սարքավորման թերությունների մատյանները,

վթարային բրիգադի հավաքման ու դուրս գալու սխեման,

ղեկավարության որոշմամբ` լրացուցիչ օպերատիվ և տեխնիկական փաստաթղթեր:

 

Գ լ ու խ  50

 

Վթարների վերացման աշխատանքների կազմակերպում

 

50.1. Ճնշակային կայանում վթարի դեպքում կարգավարը (հերթապահ ինժեները) պետք է ապահովի վթարի տեղափակումը, տեղյակ պահի ստորաբաժանման ղեկավարությանը և ձեռնարկության կարգավարին, ինչպես նաև միջոցներ ձեռնարկի չխափանված սարքավորման բնականոն աշխատանքն ապահովելու համար:

50.2. Գազատարի գծային մասում վթարի առաջացման դեպքում ստորաբաժանման կարգավարն այդ մասին պարտավոր է զեկուցել ստորաբաժանման ղեկավարությանը, ձեռնարկության կարգավարին և գործարկել վթարային բրիգադի հավաքման և դուրս գալու ծրագիրը:

50.3. Գազատարի վթարային հատվածի որոշումը և նրա տեղափակումը (անջատումը գործող գազատարից, գազի արտանետումը) կատարվում է կարգավարական ծառայության կողմից, օգտագործելով հեռուստամեխանիկայի միջոցները, իսկ դրանց բացակայության դեպքում` բրիգադն առաջնահերթ կարգով ուղարկելով ենթադրվող վթարային հատվածի փակիչ արմատուր` վթարը տեղափակելու համար:

50.4. Վթարի վերացման աշխատանքների ղեկավարությունը պետք է իրականացնի. տեղում` ստորաբաժանման ղեկավարը կամ նրա տեղակալը, ձեռնարկության կարգավարական ծառայությունում` տնօրենը, գլխավոր ինժեները կամ նրանց տեղակալները:

Մինչև ստորաբաժանման ղեկավարի օբյեկտ ներկայանալը, նրա պարտականությունները վթարի տեղափակման և վերացման համար կատարում է ստորաբաժանման, ծառայության, արտադրամասի պաշտոնով ավագ մասնագետը (ըստ վթարային օբյեկտի պատկանելության):

Եթե վթարի վերացման համար անհրաժեշտ է կատարել աշխատանքների մեծ ծավալ, ներգրավվելով մի քանի ստորաբաժանումների անձնակազմը, պաշարները և տեխնիկական միջոցները կամ էլ նախատեսվող աշխատանքները տեխնիկապես բարդ են, ապա աշխատանքները տեղում պետք է գլխավորի ձեռնարկության ղեկավարի հրամանով նշանակված ձեռնարկության պատասխանատու ներկայացուցիչը:

50.5. ԳԲԿ վթարի առաջացման դեպքում ստորաբաժանման կարգավարն անմիջապես զգուշացնում է գազի սպառողներին պահուստային վառելիքի անցնելու անհրաժեշտության մասին, զեկուցում է ստորաբաժանման ղեկավարությանը և ձեռնարկության կարգավարին, կանչում է վթարային բրիգադ և անհրաժեշտ միջոցներ է ձեռնարկում վթարային վիճակում սպառողներին գազի հնարավոր առավելագույն մատակարարման համար:

50.6. ՃԿ, ԳԲԿ և մայրուղային գազատարներում բոլոր վթարների մասին ձեռնարկության կարգավարները տեղեկացնում են ԳՄՀ ԿԿՎ և պետգազհսկողության տեղական մարմիններին:

50.7. Վթարների, ավերվածքների և վնասվածքների պատճառները հետաքննում են համաձայն գազային օբյեկտներում մերժերի հետաքննման դրույթների:

50.8. Վթարային իրավիճակի առաջացման դեպքում արտադրական միավորների և նրա ստորաբաժանումների անձնակազմի խնդիրներն են`

վթարի տեղափակումը, անջատելով գազատարի, ՃԿ, ԳԲԿ, ԳՍԿՊ վթարային հատվածը և դուրս թողնելով գազը,

վթարային բրիգադի տեղեկացում, հավաքում և ուղարկում,

միջոցառումների ձեռնարկում բնակչության, մոտակա փոխադրական հաղորդակցուղիների և գազատարի հետ դրանց հատման տեղերի, ինչպես նաև քաղաքացիական և արդյունաբերական օբյեկտների անվտանգությունն ապահովելու համար,

զգուշացում սպառողների գազի մատակարարման դադարեցման կամ դրանց ծավալների կրճատման մասին,

անհրաժեշտ միջոցառումների ձեռնարկում աշխատանքներում մնացած գազափոխադրման սարքավորման, գծային մասի և ԳՍՊԿ առավելագույն օգտագործելու համար,

գազի մատակարարման սահմանափակում կամ դադարեցում չորակավորված կամ պահուստային վառելիք ունեցող սպառողներին,

վթարի մասին տեղական մարմիններին տեղեկացում,

աշխատանքների կազմակերպում մոտակա տեղական կազմակերպությունների մարդկային, տեխնիկական և նյութական միջոցները ներգրավվելու և օգտագործելու համար,

պետավտոտեսչության աշխատանքների մասնակցության վթարի վերացման վայր մեկնող վթարային տեխնիկայի ուղեկցման կազմակերպում,

մոտակա ավիաձեռնարկությանը ավիացիոն տեխնիկայի օգտագործման վթարային հայտի ներկայացում,

վթարի վերացումը հնարավոր կարճ ժամկետում:

50.9. Շահագործող կազմակերպությունների բոլոր աշխատակիցները վթարի առաջացման կամ նրա նշանների հայտնաբերման դեպքում պարտավոր են բոլոր միջոցները ձեռնարկել վթարի վերացման համար, որպեսզի կանխեն սարքավորման, կառուցվածքների ավերումները և բացառեն սպասարկող անձնակազմին և բնակչությանը սպառնացող վտանգը:

50.10. Մեքենայական արտադրամասում մղիչների սրահում, ԳՎԱ պատսպարաններում, տեխնոլոգիական հաղորդակցուղիներում, փոշեորսիչների հրապարակներում, գազի ՊՎՄ, ՃԿ միացման հանգույցներում հրդեհի առաջացման կամ գազի հանկարծակի արտահոսքի դեպքում օպերատիվ անձնակազմը պետք է վթարային կարգով կանգնեցնի ճնշակային կայանը:

Նման դեպքերում ԳԲԿ և ԳՍՊԿ կանգնեցման կարգը որոշվում է ձեռնարկությունների հրահանգներով:

50.11. Գծային մասում, ՃԿ, ԳԲԿ, ԳՍՊԿ վթարային իրավիճակ առաջացնելու դեպքերի համար շահագործող արտադրական ստորաբաժանումները պետք է ունենան ազդարարման, հավաքման և գազատարի ուղեգիծ մեկնող վթարային բրիգադի և տեխնիկայի մշակված և հաստատված ծրագիր:

50.12. Վթարի վայրն առաջինը տեղ հասած անձնակազմը պարտավոր է`

կանխել վթարի գոտում կողմնակի անձանց և տեխնիկայի ներկայությունը, եթե վթարն առաջացել է երկաթուղու և ավտոմոբիլային ճանապարհների մոտ, արգելել փոխադրամիջոցների շարժումը,

ճշտել վթարի տեղը և չափերը,

կապվել կարգավարի կամ ստորաբաժանման ղեկավարի հետ, հայտնել վթարի տեղի և մոտավոր չափերի մասին,

եթե վթարն առաջացել է էլեկտրահաղորդման գծերի (ԷՀ), նավթանյութատարների, երկաթուղու և ավտոմոբիլային ճանապարհների մոտ, վթարի մասին հայտնել դրանց շահագործողներին:

50.13. Արգելվում է մարդկանց և տեխնիկայի վթարի գոտում մոտենալը մինչև կապի ստեղծումը և վթարի լրիվ տեղափակման, գործող գազատարն անջատող փակիչ արմատուրի վրա անընդհատ հերթապահության կազմակերպման, անջատված հատվածի սահմաններում փակիչ արմատուրի պատահական և ինքնաբերաբար վերադասավորումը կանխող լրացուցիչ միջոցների իրագործման մասին տեղեկությունների ստացումը:

50.14. ՃԿ միջև գծային հեռուստամեխանիկայով չսարքավորված գազատարի հատվածում վթարի տեղը որոշելու և նրա տեղափակման համար միաժամանակ երկու ՃԿ իրար ընդառաջ պետք է դուրս գան վթարային բրիգադներ: Բրիգադի շարժման երթուղին մինչև ստորաբաժանման ղեկավարի գալը կոորդինացվում է կարգավարական ծառայության կողմից: Այս դեպքում հավաքի և ուղեգիծ մեկնման ծրագիրը գործարկվում է համապատասխան ստորաբաժանումներում:

50.15. Անկախ հեռուստամեխանիկայի համակարգի գործառման` վթարի վերացման ժամանակ անձնակազմը պարտավոր է լինել գազատարի անջատվող հատվածի մոտ և հսկել փակիչ արմատուրի փակումը, փականների և փականային հանգույցների մոտ կազմակերպել կապ և անընդհատ հերթապահություն, բացառել փականների ինքնաբերաբար կամ սխալ վերադասավորումը: Վթարային հատվածի փականների հեռուստակառավարման միջոցները հսկող անձնակազմի գալուց հետո պետք է անջատել:

 

Գ լ ու խ  51

 

Մայրուղային գազատարի շահագործման նախապատրաստումն աշնան-ձմռան պայմաններին ԵՎ գարնանային նորոգումներին

 

51.1. Գազատարի հուսալի և արդյունավետ շահագործումն աշնան-ձմռան շրջանում ապահովելու համար ստորաբաժանման ծառայությունների կողմից պետք է իրականացվի համապատասխան միջոցառումների համալիր, որը ձևակերպվում է պատրաստվածության տեղեկաթերթիկով:

Պատրաստվածության տեղեկաթերթիկները ձեռնարկությունների կողմից սահմանված ժամկետներում ստուգման արձանագրությունների հիման վրա տրվում են ստորաբաժանումներին:

51.2. Հանձնաժողովի կազմը նշանակվում է ձեռնարկության ղեկավարության կողմից` ձեռնարկության աշխատողներից, պետգազհսկողության տեղական մարմինների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ, որոնք կարող են նշանակվել հանձնաժողովի նախագահ, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` նախագծային, նորոգման և կարգաբերման կազմակերպությունների աշխատակիցների ներգրավմամբ:

51.3. Ստուգման արձանագրության հիման վրա տեղեկաթերթիկը ստորագրում են նախագահը, հանձնաժողովի անդամները, որը հաստատում է ձեռնարկության տնօրենը: Պատրաստվածության տեղեկաթերթիկը ստորագրող անձինք պատասխանատու են դրա տրման բոլոր պայմանների լրիվ և որակյալ կատարման համար:

51.4. Աշնան-ձմռան պայմաններում աշխատանքի պատրաստվածության տեղեկաթերթիկը պետք է տրվի միայն սարքավորման, տարածքի հաղորդակցուղիների, մայրուղային գազատարի օբյեկտների շենքերի և կառուցվածքների տեխնիկական վիճակների ձեռնարկության կողմից ներկայացված պահանջների կատարումից հետո:

Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձվի հրդեհամարման, ջրա-, ջերմա- և էլեկտրամատակարարման համակարգերի վթարային լուսավորության աշխատունակությանը վառելիքաքսուքային նյութերի (ՎՔՆ) պաշարների` այդ թվում ձմեռային տեսակների առկայությանը, գազի, ջրի, յուղի և այլ աշխատանքային հեղուկների արտահոսքի բացակայությանը:

51.5. Այն դեպքում, երբ ստորաբաժանումներն իրենցից անկախ պատճառներով ամբողջովին չեն կատարում տեղեկաթերթիկի տրման պահանջները, տեղեկաթերթիկի տրման հարցը որոշվում է ձեռնարկության կողմից: Այդ մասին ձեռնարկության սահմանված կարգով պետք է ծանուցի նախարարությանը:

51.6. Գազատարների կառույցների և օբյեկտների գարնանային հորդացմանը նախապատրաստումը պետք է անցկացվի ստորաբաժանման կողմից մշակված ծրագրի համաձայն, որում պետք է նախատեսվեն`

վթարային տեխնիկայի նախապատրաստումը, փակիչ արմատուրի և փականների վթարային փակման ավտոմատների (ՎՓԱ) ստուգում,

գազատարի ուղեգծի դժվարամատչելի տեղերում անհրաժեշտ տեխնիկայով և նյութերով հագեցված ժամանակավոր հենակետերի կազմակերպում,

վառելիքաքսուքային նյութերի և մեթանոլի անհրաժեշտ պաշարների ստեղծում,

ստուգում և անհրաժեշտության դեպքում ջրահեռացուցիչների և ջրատարների կառուցում,

ջրահեռացուցիչների, ջրատարների և ուրիշ կառույցների մաքրում ջրաբերուկներից, ձյունից և սառույցից,

սառցակուտակումների հնարավոր տեղերում սառցաբեկերի նորոգում,

գետերի և առուների կամուրջների նորոգում,

բնահողային ճանապարհների նորոգում,

ջրի վրայով փոխադրամիջոցների նախապատրաստում,

առավել պատասխանատու հատվածներում հերթապահ կետերի տեղադրում` գազատարի և նրա կառույցների վնասվածքի վտանգը ժամանակին հայտնաբերելու համար, կապի և այլ միջոցառումների կազմակերպում, որոնք հորդացումների ժամանակ կապահովեն գազատարի անխափան աշխատանքը:

 

Հավելված 2

 

Ընդունված հապավումներ

 

ՄԳ ՏՇԿ`	մայրուղային գազատարների տեխնիկական շահագործման կանոններ,
ՄԳ`	մայրուղային գազատար,
ՃԿ`	ճնշակային կայան,
ԳՍՊԿ`	գազի ստորգետնյա պահման կայան,
ԳՍՊ`	գազի ստորգետնյա պահեստարան,
ԳՇԾ`	գծաշահագործական ծառայություն,
ԷՀԳ`	էլեկտրահաղորդման գիծ,
ԳԲԿ`	գազաբաշխիչ կայան,
ՓՎՓԱ`	փականի վթարային փակման ավտոմատ,
ՇՆ`	շրջաբերական նամակ,
ՀՆ`	հրահանգչական նամակ,
ՂՓ`	ղեկավար փաստաթուղթ,
ԿԿԾ`	կենտրոնական կարգավարական ծառայություն,
ԳՄՀ ԿԿՎ`	գազամատակարարման միասնական համակարգի կենտրոնական կարգավարական վարչություն,
ԿԿ`	կարգավարական կետ,
ԿԿԿ`	կենտրոնական կարգավարական կետ,
ԳՄՀ`	գազամատակարարման միասնական համակարգ,
ԷՔՊ`	էլեկտրաքիմիական պաշտպանություն,
ԿՊՍ`	կատոդային պաշտպանության սարքավորում,
ՑՊՍ`	ցամաքուրդային պաշտպանության սարքավորում,
ԿՊՏ`	կանխիչ պաշտպանության տեղակայանք,
ԳՎԱ`	գազավերամղիչ ագրեգատ,
ԿԳՎ`	կառավարման գլխավոր վահանակ,
ՃԱ`	ճնշակային արտադրամաս,
ԱԿՀ`	ավտոմատ կառավարման համակարգ,
ՍՉՍ և Ա`	ստուգիչ-չափիչ սարքեր և ավտոմատիկա,
ԿԱՀ`	կառավարման ավտոմատացված համակարգ,
ՏԳ ԿԱՀ`	տեխնոլոգիական գործընթացի կառավարման ավտոմատացված համակարգ,
ՌՊ`	ռելեային պաշտպանություն,
ՀԱ`	հակավթարային ավտոմատիկա,
ՊԱՄ`	պահուստի վթարային միացում,
ՀՏԿ`	հսկման տեխնոլոգիական կետ,
ԿՀԱՎ`	կառավարման համակարգի ավտոմատացված վահանակ,
ՆՎԲ`	նորոգավերականգնման բրիգադ,
ԷՀՄ`	էլեկտրոնային հաշվիչ մեքենա,
ՍԿ`	ստուգման կետ,
ՏՀԿ`	տեղեկատվական-հաշվողական կենտրոն,
ՏԿ`	տեղեկատվական կետ,
ՏՀՍ`	տվյալների հաղորդման սարք,
ՃՎՍ`	ճշգրիտ վերատպական սարք,
ԿՀՄ`	կենտրոնական հեռուստամեխանիկա,
ԱԱՏ`	ավտոմատացված աշխատատեղ,
ԲԿ`	բաժանորդային կետ,
ՀՄԿՀ`	հեռուստամեխանիկական կապի հսկիչ,
ՀՏ`	հաշվողական տեխնիկա,
ՏՄՀ`	տեխնիկական միջոցների համալիր,
ՏՍ`	տեխնիկական սպասարկում,
ԱՀԿ`	ավտոմատ հեռուստակայան,
ՉՄ`	չափիչ միջոցներ,
ՊԳՊ`	պահեստամասեր, գործիքներ, պիտույքներ,
ՇՓ`	շահագործական փաստաթղթեր,
ԳՀԿ`	գլխամասային հաշվողական կենտրոն,
ՀԿԱՀ`	հանրագումարային ԿԱՀ,
ՉԿ`	չափիչ կապուղի,
ԳՀՄ`	գծային հեռուստամեխանիկա,
ԿՏՕ`	կառավարման տեխնոլոգիական օբյեկտ,
ԿՀՀ`	կառավարող հաշվողական համալիր,
ԿՎ`	կառավարման վահան,
ՏԿԿԿ`	տեխնոլոգիական կապի կենտրոնական կայան,
ՆՏՓ`	նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթեր,
ԸՃՂՄՆ`	ընդհանուր ճյուղային ղեկավար մեթոդական նյութ,
ԳՏՏ`	գազատուրբինային տեղակայանք,
ԳՀԲԿ`	հանքերի գազաբաշխիչ կայան,
ԱԳԲԿ`	ավտոմատացված գազաբաշխիչ կայան,
ԱԳԼՃԿ`	ավտոմոբիլային գազալցիչ ճնշակային կայան,
ԳՀ`	գծային հատված,
ԱՉՀ`	ստուգիչ-չափիչ հենասյունակ,
ՆՇԿ`	նորոգման-շահագործման կետ,
ՎՎԳ`	վթարավերականգնողական գնացք,
ՍԷ`	սպառողների էլեկտրատեղակայանքներ,
ԱՇԿ`	անվտանգ շահագործման կանոններ,
ՕՍՍ`	օդասառեցման սարք,
ՄԱՆ`	մակերևույթաակտիվ նյութ,
ՌՊԱ`	ռելեային պաշտպանության ավտոմատիկա,
ԿՊՄ`	կատոդային պաշտպանության միջոցներ,
ԳՎԳՀ`	գործարկման և վառելիքային գազի հանգույց,
ՎՔՆ`	վառելիքաքսուքային նյութեր

                                                                                                                                    

Հավելված 3

 

Ճնշակային կայաններում տեխնոլոգիական արմատուրի համարակալումը

 

Թիվ	Փականի անվանումը	Տեղակայման կետը
ՃԿ տեխնոլոգիական գազի խողովակագծեր
1	Մուտքային	ԳՎԱ մուտքային գազատար
2	Մղիչ	ԳՎԱ ելքային գազատար
3.3բ	Շրջանցիկ	ԳՎԱ մուտքային և ելքային գազատարների միջև խողովակագիծ
4	Լցավորիչ	1 փականի շրջանցիկ գազատար
5	Թողարկիչ (մոմ)	ԳՎԱ թողարկիչ գազատար (մոմ)
6.6բ	Վերաշրջանառու	Խմբի կամ ագրեգատի շրջանցիկ գիծ
Գործարկման գազի խողովակագծեր
11	Ընդհատիչ	ԳՎԱ գործարկման գազի մուտքային գազատար
9	Թողարկիչ (մոմ)	ԳՎԱ գործարկման գազի թողարկիչ գազատար (մոմ)
13	Կարգավորիչ	Մուտքային գազատար` գործարկման սարքից անմիջապես առաջ
Վառելիքային գազի խողովակագծեր
12	Ընդհատիչ	ԳՎԱ մուտքային վառելիքային գազատար
10	Թողարկիչ (մոմ)	Թողարկիչ վառելիքային գազատար (մոմ)
	Հերթապահ	ԳՏՏ այրման խցիկի հերթապահ այրիչի մուտքային գազատար
ՃԿ մայրուղային գազատարին միացնող հանգույցի խողովակագծեր
7.7ա	Մուտքային	ՃԿ մուտքային գազատար
8.8ա	Ելքային	ՃԿ ելքային գազատար
17.17ա	Մուտքի թողարկի (մոմ)	ՃԿ մուտքի թողարկի գազատար
18.18ա	Ելքի թողարկիչ (մոմ)	ՃԿ ելքի թողարկիչ գազատար
19	Մուտքային պահպանման	ՄԳ գծային հատվածը մինչև միացման հանգույցը
20	Հատող	ՃԿ շրջանցիկ գազատար
2	Ելքային պահպանման	ՄԳ գծային հատվածը միացման հանգույցից հետո

 

Հավելված 4

 

Գծային մասի տեխնոլոգիական արմատուրի համարակալումը

 

Թիվ	Փականի անվանումը	Համարակալման հերթականությունը և տեղակայման կետը
Միագծային գազատար
1234	Գծային (պահպանման)	Թվանշանները համապատասխանում են գազատարի տեղաբաշխման կիլոմետրերի թվին
1234.1	Շրջանցիկ	Գծային փականի եռափականային կապակցման մեջ գազի ընթացքով առաջինը
1234.2	--,,--	Գծային փականի եռափականային կապակցման մեջ գազի ընթացքով երկրորդը
1234.3	Մոմային	Եռափականային կապակցման ընդհանուր մոմ
1234.4	Շրջանցիկ	Գծային փական
1234.5	Մոմային	Գծային փականի գազատար
1234.6	--,,--	Գազատար` գծային փականից հետո
1234.7	Կողմնատար	Գազատարի ճյուղ
Բազմագծային գազատար
1234-2	Գծային (պահպանման)	Երկրորդ գծի փական
1234.12.0	Միջակապի վրա	12 ցուցիչը ցույց է տալիս 1 և 2 գծերի միջև միջակապը: 0 ցուցիչը ցույց է տալիս միջակապի դիրքը մինչև գծային փականը
1234.21.0	Միջակապի վրա	Միջակապի վրա երկու փականի առկայության դեպքում 21 ցուցիչը նշում է երկրորդ գծի կողմից միջակապի վրայի փականը
1234.21.9		9 ցուցիչը նշում է միջնապատի տեղաբաշխումը գծային փականներից հետո
1234-2.1	Շրջանցիկ	Երկրորդ գծի` գծային փականի եռափականային կապակցման մեջ գազի ընթացքով առաջինը
1234-2.2	--,,--	Նույնը, բայց գազի ընթացքով երկրորդը
1234-2.3	Մոմային	Եռափականային կապակցման ընդհանուր մոմ
1234-2.4	Շրջանցիկ	Երկրորդ գծի գծային փական
1234-2.5	Մոմային	Գազատար` մինչև երկրորդ գծի գծային փականը
1234-2.6	--,,--	Գազատար` երկրորդ գծի գծային փականից հետո
1234-12.1	Շրջանցիկ	Միջնապատի վրա առաջին գծի կողմից տեղակայված փական
1234-21.1	--,,--	Նույնը, երկրորդ գծի կողմից

   

Հավելված 5

 

Բնակավայրերից, առանձին արդյունաբերական ԵՎ գյուղատնտեսական ձեռնարկություններից, շենքերից ԵՎ կառույցներից I ԵՎ II դասի գազատարների նվազագույն հեռավորությունները (մ)

 

Օբյեկտներ, շենքեր, կառույցներ	Գազատարի պայմանական տրամագիծը, մմ
	I						II
	300 և պակաս	300- ից ավելի մինչև 600	600- ից ավելի մինչև 800	800- ից ավելի մինչև 1000	1000- ից ավելի մինչև 1200	1200- ից ավելի մինչև 1400	300 և պակաս	300- ից ավելի
1. Քաղաքներ և այլ բնակավայրեր` այգետնակներով կոլեկտիվ այգիներ, ամառանոցային ավաններ, արդյունաբերական և գյուղատնտեսական առանձին ձեռնարկություններ, ջերմոցային կոմբինատներ և տնտեսություններ, թռչնաբուծական ֆաբրիկաներ, կաթի գործարաններ, օգտակար հանածոների մշակման բացահանքեր, 20-ից ավելի ավտոմեքենաների համար` անձնական օգտագործման ավտոմեքենաների ավտոտնակներ և բաց կայանատեղեր, մարդկանց զանգվածային կուտակմամբ առանձին տեղաբաշխված շենքեր (դպրոցներ, հիվանդանոցներ, ակումբներ, մանկապարտեզներ, կացարաններ և այլն), եռահարկ և բարձր բնակելի շենքեր, երկաթուղային կայաններ, օդակայաններ, հիդրոէլեկտրակայաններ, հիդրոտեխնիկական կառույցներ, մաքրիչ կառույցներ, մայրուղային խողովակագծին չպատկանող ջրմուղային պոմպակայաններ, I և II կարգի ավտոճանապարհների, երկաթուղային ընդհանուր ցանցի` 20 մ-ից ավելի հենամեջով  կամուրջներ (նավթատարների և նավթամթերքների տեղադրման դեպքում) դյուրաբոցավառ և այրվող հեղուկների պահեստներ և 1000մ3 ավելի ծավալով գազի պահեստարաններ, ավտոլիցքավորման կայաններ, բազմակապուղային ռադիոռելեային գծերի, խողովակագծերի տեխնոլոգիական կապի կայմասյուներ (աշտարակներ) և կառույցներ, հեռուստատեսային աշտարակներ	100	150	200	250	300	350	75	125
2. Ընդհանուր ցանցի երկաթուղի (կայանների միջև) և I-III կարգի ավտոճանապարհներ, որոնց զուգահեռ տեղադրվում է խողովակագիծ, առանձնացած` միա-, երկհարկ բնակելի շենքեր, այգետնակներ, ամառանոցներ, գծային շրջագայողների տնակներ գերեզմանոցներ, գյուղատնտեսական ֆերմաներ և անասունների կազմակերպված արածեցման համար ցանկապատված տեղամասեր, դաշտակացարաններ	75	125	150	200	225	250	75	100
3. Առանձին կանգնած ոչ բնակելի և օժանդակ շինություններ, հորատվող և շահագործվող նավթի, գազի և արտեզյան հորատանցքերի ելանցքեր, 20 և պակաս ավտոմեքենաների համար անձնական օգտագործման ավտոմեքենաների ավտոտնակներ և բաց կայանատեղեր կոյուղային կառույցներ, արդյունաբերական ձեռնարկությունների երկաթուղի,  IV, V, III-պ և IV-պ կարգի ավտոճանապարհներ, որոնց զուգահեռ տեղադրվում է խողովակագիծ	30	50	100	150	175	200	30	50
4. Արդյունաբերական ձեռնարկությունների երկաթուղի, III, IV, III-պ, IV-պ կարգի ավտոճանապարհների 20մ-ից ավելի հենամեջով կամուրջներ (նավթատարների և նավթամթերքատարների տեղադրման դեպքում)	75	125	150	200	225	250	75	125
5. ՄՊԿ ՃԿ նավթի և գազի համալիր պատրաստման տեղակայանքների ԳՍՊԿ, հանքերի խմբային և հավաքական կետերի, ՀԳԲԿ գազի մաքրման և չորացման տեղակայանքների տարածքներ	75	125	150	200	225	250	75	125
6. Առանց ուղղաթիռների բազավորման ուղղաթիռակայաններ և վայրէջքի հրապարակներ	50	50	100	150	175	200	50	50
7. ԳԲԿ, ԱԳԲԿ, կարգավորիչ կայանների (այդ թվում` պահարանային տեսակի) տարածքներ, որոնք նախատեսված են գազով ապահովելու քաղաքները, բնակավայրերը, ձեռնարկությունները, առանձին շենքերը և կառույցները, այլ սպառողներին, գազատարի օբյեկտները (գազի ծախսաչափիչ կետեր, ջերմաէլեկտրագեներատորներ և այլն)	50 25	75 25	100 25	125 25	150 25	175 25	50 25	75 25
8. Ջերմաէլեկտրագեներատորներով ավտոմատացված էլեկտրակայաններ, կապի, հեռուստամեխանիկայի և ավտոմատիկայի սարքեր	Ծայրային գծից 15 մ ոչ պակաս
9. Մայրուղային ոռոգիչ ջրանցքներ և կուտակիչներ, գետեր և ջրավազաններ, որոնց երկայնքով (ափերով) խողովակագիծ է տեղադրվում, ոռոգիչ համակարգերի ջրառու կառույցներ և կայաններ	25	25	25	25	25	25	25	25
10. Հատուկ ձեռնարկություններ, կառույցներ, հրապարակներ, պահպանվող գոտիներ, պայթուցիկ և պայթյունավտանգ նյութերի պահեստներ, օգտակար հանածոների բացահանքեր, որոնցում արդյունահանումը կատարվում է պայթեցման աշխատանքներով, սեղմված այրվող գազի պահեստներ	Պետվերհսկողության համապատասխան մարմինների և շահագրգիռ կազմակերպությունների հետ համաձայնեցրած
11. Բարձր լարման էլեկտրահաղորդման օդային գծեր, որոնց զուգահեռ ուղեգծի դժվարացած պայմաններում խողովակագիծ է տեղադրվում, նույն օդային գծերի հենարանները խողովակագծի հետ հատման դեպքում, բաց և փակ տրանսֆորմատորային ենթակայաններ, 35կՎ և բարձր լարվածության տակ բաշխիչ սարքեր	Էլեկտրատեղակայանքների տեղադրման կանոններին համապատասխան
12. Գազատարից խտուցքի բաց թողման հողե ամբար	50	75	75	75	100	100	50
13. Միջքաղաքային կապի մալուխներ և ուժային էլեկտրամալուխներ	10	10	10	10	10	10	10	10
14. Խողովակագծերի չսպասարկվող սակավակապուղային ռադիոռելեային գծի կայմասյուներ (աշտարակներ) և կառույցներ, ջերմաէլեկտրագեներատորներ	15	15	15	15	15	15	15	15
15. Ստորգետնյա ջերմախցիկներում մալուխային կապի չսպասարկվող ուժեղացուցիչ կետեր	10	10	10	10	10	10	10
16. Միայն խողովակագծի սպասարկման համար նախատեսված ուղեգծային մշտական ճանապարհներ	10-ից ոչ պակաս

 

Հավելված 6

 

 Բնակավայրերից, արդյունաբերական ԵՎ գյուղատնտեսական առանձին ձեռնարկություններից, շենքերից ԵՎ կառույցներից ճնշակային (համարիչում) ԵՎ գազաբաշխիչ (հայտարարում) կայանների նվազագույն հեռավորությունները (մ) I ԵՎ II դասի գազատարների դեպքում

 

Օբյեկտներ, շենքեր, կառույցներ	Գազատարի պայմանական տրամագիծը, մմ
	I						II
	300 և պակաս	300- ից ավելի մինչև 600	600- ից ավելի մինչև 800	800- ից ավելի մինչև 1000	1000- ից ավելի մինչև 1200	1200- ից ավելի մինչև 1400	300 և պակաս	300- ից ավելի
1. Քաղաքացիներ և այլ բնակավայրեր` այգետնակներով կոլեկտիվ այգիներ, ամառանոցային ավաններ, արդյունաբերական և  գյուղատնտեսական առանձին ձեռնարկություններ, ջերմոցային կոմբինատներ և տնտեսություններ, թռչնաբուծական ֆաբրիկաներ, կաթի գործարաններ, օգտակար հանածոների մշակման բացահանքեր, 20-ից ավելի ավտոմեքենաների համար` անձնական օգտագործման ավտոմեքենաների ավտոտնակներ և բաց կայանատեղեր, նավթի և գազի համալիր պատրաստման տեղակայանքներ և դրանց խմբային և հավաքական կետեր,  մարդկանց զանգվածային կուտակմամբ առանձին տեղաբաշխված շենքեր (դպրոցներ, հիվանդանոցներ, ակումբներ, մանկապարտեզներ, կացարաններ և այլն). եռահարկ և բարձր բնակելի շենքեր, երկաթուղային կայաններ, օդակայաններ, հիդրոէլեկտրակայաններ, հիդրոտեխնիկական կառույցներ, խողովակագծերի տեխնոլոգիական կապի բազմակապուղային ռադիոռելեային գծի կայմասյուներ (աշտարակներ) և կառույցներ, հեռուստատեսային աշտարակներ	500 --- 150	500 --- 175	700 --- 200	700 --- 250	700 --- 300	700 --- 350	500 --- 100	500 --- 125
2. Երկաթուղային ընդհանուր ցանցի և I, II կարգի ավտոճանապարհների 20 մ-ից ավելի հենամեջով կամուրջներ (նավթատարների և նավթամթերքների տեղադրման  դեպքում) դյուրաբոցավառվող և այրվող հեղուկների պահեստներ և 1000մ3 ավելի ծավալի գազի պահեստարաններ,  ավտոլիցքավորման կայաններ, մայրուղային խողովակագծին չպատկանող ջրատարային կառույցներ	250 --- 150	300 --- 175	350 --- 250	400 --- 225	450 --- 250	500 --- 300	250 --- 100	300 --- 125
3. Ընդհանուր ցանցի երկաթուղի (կայանների միջև) և I, II կարգի ավտոճանապարհներ, առանձին կանգնած միա-, եռահարկ բնակելի շենքեր, գծային շրջագայողների տնակներ, գերեզմանոցներ, գյուղատնտեսական ֆերմաներ և անասունների կազմակերպված արածեցման համար ցանկապատված տեղամասեր, դաշտակացարաններ	100 --- 75	150 --- 125	200 --- 150	250 --- 200	300 --- 225	350 --- 250	75 --- 75	150 --- 100
4. Արդյունաբերական ձեռնարկությունների երկաթուղու, III-V, III-պ և IV-պ կարգի ավտոճանապարհների` 20 մ-ից ավելի հենամեջով կամուրջներ	125 --- 100	150 --- 125	200 --- 150	250 --- 200	300 --- 225	350 --- 250	100 --- 75	150 --- 125
5. Արդյունաբերական ձեռնարկությունների երկաթուղի	75 ---  50	100 ---  75	150 ---  100	175 ---  150	200 ---  175	250 ---  200	50 ---  50	100 ---  75
6. IV, V, III-պ և IV-պ կարգի ավտոճանապարհներ	75  ---   50	100 ---   75	150 ---  100	175 ---  150	200 ---  175	250 ---  200	50 ---  50	100 ---  75
7. Առանձին կանգնած ոչ բնակելի և օժանդակ շինություններ (մարագներ և այլն), հորատվող և շահագործվող նավթի, գազի և արտեզյան հորատանցքերի ելանցքեր, 20 և պակաս ավտոմեքենաների համար անձնական օգտագործման ավտոմեքենաների ավտոտնակներ և բաց կայանատեղեր, կոյուղու մաքրիչ կառույցներ, պոմպակայաններ	50  ---   50	75  ---   75	150 ---  100	200 ---  150	225 ---  175	250 ---  200	50 ---  30	75 ---  50
8. Մայրուղային խողովակագծերի ՃԿ և ՄՊԿ և այլ սպառողներին սնող 35, 110, 220կՎ էլեկտրաենթակայանների բաց բաշխիչ սարքեր	100	100	100	100	100	100	100	100
9. Մայրուղային խողովակագծերի ՃԿ և ՄՊԿ սնող 35, 110, 220կՎ էլեկտրաենթակայանների բաց բաշխիչ սարքեր	ՃԿ տարածքում շենքերից և կառույցներից պահպանելով պայթյունա- և հրդեհաանվտանգ հեռավորությունները
10. Տարբեր ծառատեսակներով անտառային զանգվածներ` փշատերև սաղարթավոր	50 20	50 20	50 20	50 20	50 20	50 20	50 20	50 20
11. Առանց ուղղաթիռների բազավորման ուղղաթիռակայաններ և վայրէջքի հրապարակներ` ծանր` МИ -6, МИ-10 միջին` МИ-4, МИ-8 թեթև МИ-2,  КА-26  (ուղղաթիռների օդային մոտեցման շերտում գտնվող շենքերի և կառույցների բարձրությունը չպետք է գերազանցի արգելքների բարձրությունը սահմանափակող հարթության չափը, համաձայն նորմատիվային փաստաթղթի պահանջների)	100 75 60	100 75  60	150 150  150	200 200  200	225 225 225	250 250  250	100 75  60	100 75  60
12. Հատուկ ձեռնարկություններ, կառույցներ, հրապարակներ, պահպանվող գոտիներ, պայթուցիկ և պայթյունավտանգ նյութերի պահեստներ, օգտակար հանածոների բացահանքեր, որոնցում արդյունահանումը կատարվում է պայթեցման աշխատանքներով, սեղմված այրվող գազի պահեստներ	Պետվերահսկողության համապատասխան մարմինների և շահագրգիռ կազմակերպությունների հետ համաձայնեցրած
13. Բարձր լարման էլեկտրահաղորդման օդային գծեր	Էլեկտրակայանքների տեղադրման կանոններին համապատասխան
14. Գազի այրման ջահ	100	100	100	100	100	100	100	100

Հավելված 7

 «Զգու'յշ, գազատար է» նշանը

Տեղադրվում է երթուղային, ավտոմոբիլային և ջրային ուղիների հետ գազատարի հատման տեղերում:

Հավելված 8

«Կանգառն արգելվա'ծ է» նշանը

Տեղակայվում է ավտոմոբիլային ճանապարհների հետ գազատարի հատման տեղերում:

Հավելված 9

«Գազատար. անցուղին արգելվում է» նշանը

 

Տեղակայվում է գազատարի անբավարար խորությամբ տեղադրման և գազատարի վրայով չկազմակերպված անցուղիների տեղերում:

Հավելված 10

«Գազ. կրակով չմոտենալ» նշանը

 

Տեղակայվում է գազի արտահոսքի տեղերում և մթնոլորտի գազավորված գոտիներում:

Հավելված 11

«Մուտքն արգելվում է» նշանը

 

Տեղակայվում է փականային հանգույցների, մաքրիչ սարքերի ընդունման-բացթողման, խտուցքահավաքիչների, խտուցքի հավաքման և օգտագործման, վթարային հավաքման հանգույցների և ամբարների ցանկապատների վրա:

Հավելված 12

 

«Բարձր ճնշման գազատար» նշանը

 

Տեղակայվում է գազատարի ուղեգիծը նշանակելու համար:

 

Հավելված 13

 

Տեղանքի վրա գազատարի ուղեգիծը կապակցելու նշանը

 

Տեղակայվում է գազատարը տեղանքին կապակցելու, պահպանման գոտին նշանակելու, գազատարի տեղադրման խորությունը և առանցքի տեղաբաշխումը ցույց տալու համար: Հայտնում է շահագործող կազմակերպության գտնվելու վայրը:

Հավելված 14

 

ԳԱԶԻ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐՈՒՄ ԿՐԱԿԱՅԻՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԱՆՎՏԱՆԳ ՎԱՐՄԱՆ ՏԻՊԱՅԻՆ ՀՐԱՀԱՆԳ

 

Սույն հրահանգը պարունակում է Հայլեռտեխհսկողության մարմինների հսկողության տակ գտնվող գազի արդյունահանման, փոխադրման և պահման գազապայթյունավտանգ օբյեկտներում նորոգման համալիր աշխատանքների (նախապատրաստական, եռակցամոնտաժային և ավարտական) անվտանգ կատարման հիմնական պահանջները: Մանրամասն դիտարկված են ՄԳ գծային հատվածում, ԳՆՊՏ, ՃԿ, ԳՀՊՏ, ԳՍՊԿ, ԳԲԿ, ԱԳԼՃԿ արդյունաբերական հրապարակներում կրակային աշխատանքների անվտանգության ապահովման առանձնահատկությունները, բերված են կրակային աշխատանքների դասակարգումը, դրանց ձևակերպման կարգը և անհրաժեշտ փաստաթղթերի ձևերը:

 

Հապավումներ, տերմիններ, սահմանումներ

 

Պայթյուն` նյութերի արագ ձևափոխում (պայթյունային այրում), որն ուղեկցվում է էներգիայի անջատմամբ և աշխատանք կատարելու ընդունակ սեղմված գազերի առաջացմամբ:

Պայթյունավտանգ խառնուրդ` օդի և այրվող գազերի, ԴԲՀ գոլորշիների, ԲԽՆՍ ունեցող այրվող փոշու կամ թելիկների (ոչ ավելի 65 գ/մ<sup>3</sup>` կախյալ վիճակի անցման դեպքում) խառնուրդ, որն որոշակի խտության և պայթյուն հարուցող աղբյուրի առաջացման դեպքում ընդունակ է պայթելու:

Պայթյունավտանգ գոտի` շինություն կամ շինության, արտաքին տեղակայանքի սահմանափակ տարածություն, որում կան կամ կարող են առաջանալ պայթյունավտանգ խառնուրդներ:

Ծանոթություն. պայթյունավտանգ գոտիների դասակարգումը և սահմանները որոշվում են համաձայն էլեկտրակայանների սարքվածքի Կանոնների (ԷՍԿ) նորմերի:

 

ԱԳԼՃԿ`	ավտոմոբիլային գազալցիչ ճնշակային կայան,
ԳԲԿ`	գազաբաշխիչ կայան,
ՎՔՆ`	վառելիքաքսուքային նյութեր,
ՆԱՇ`	ներքին այրման շարժիչ,
ԿՀԽ`	կարգավորման հրշեջ խումբ,
ԳԱԱՊԿՄՀ`	գազային արդյունաբերությունում աշխատանքի պաշտպանության կառավարման միասնական համակարգ,
ՍՉՍ և Ա`	ստուգիչ-չափիչ սարքեր և ավտոմատիկա,
ՃԿ`	ճնշակային կայաններ,
ԴԲՀ`	դյուրաբոցավառ հեղուկ,
ԲԽՆՍ`	բոցավառման խտության ներքին սահման` օդում այրվող նյութերի նվազագույն խտությունը (ծավալային տոկոսներով), որի դեպքում բոցավառման աղբյուրների հետ փոխազդեցության մեջ մտնելիս տեղի ունի խառնուրդի բոցավառում (ՕՍՏ 51.81-82),
ԷՀԳ`	էլեկտրահաղորդման գիծ,
ՆՏՓ`	նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթեր,
ՍԹԽ`	օդում վնասակար նյութերի սահմանային թույլատրելի խտությունը աշխատանքային գոտու (ԳՕՍՏ 12.1.005-83),
ԱՊՄ`	անհատական պաշտպանության միջոցներ,
ՇԳԱՊՄ`	շնչառական գործարանների անհատական պաշտպանության միջոցներ,
ՇՄՎ`	շինմոնտաժային վարչություն,
ԳՀՊՏ`	գազի համալիր պատրաստման տեղակայանք,
ԳՆՊՏ`	գազի նախնական պատրաստման տեղակայանք,
ԷՔՊ`	էլեկտրաքիմիական պաշտպանություն:

 

Կրակային աշխատանքներ` աշխատանքներ բաց կրակի օգտագործմամբ, կայծերի գոյացմամբ, կառույցների, սարքավորման, գործիքների, նյութերի, գազա-, գոլորշա-, փոշեօդային խառնուրդների և այլ այրվող նյութերի` մինչև բոցավառման (ինքնաբոցավառման) ջերմաստիճանը տաքացմամբ, որոնց վտանգավոր խտությամբ առկայությունը հնարավոր է այդ աշխատանքների կատարման գոտում:

Վտանգավոր գոտի` տարածություն, որում աշխատողի վրա հնարավոր է վտանգավոր և (կամ) վնասակար արտադրական գործոնի ազդեցությունը:

 

1. Ընդհանուր մաս

 

1.1. Սույն Տիպային հրահանգը պարունակում է Հայլեռտեխհսկողության տակ գտնվող` գործող և շահագործման մտցվող (խոռոչների մաքրման, փորձարկումների և բնական գազի օգտագործմամբ այլ գործարկման-կարգաբերական աշխատանքներ կատարելու դեպքերում) գազահանքերի և ԳՍՊԿ, ՄԳ գծային հատվածի և ճյուղավորումների գազահավաքիչ և գազաբաշխիչ ցանցերում, գազի արդյունաբերության ՃԿ, ԱԳԼՃԿ, ԳԲԿ գազային սարքավորման մեջ (ճնշման տակ աշխատող անոթներում, արմատուրում, կապակցող խողովակագծերում), գազաբաշխիչ կայաններում և կետերում (հետագայում` գազային օբյեկտներ) նորոգման աշխատանքների ընդհանուր ծավալում ընդգրկված նախապատրաստական, կրակային և ավարտական աշխատանքների կազմակերպման և անվտանգ կատարման հիմնական պահանջները:

Կազմակերպական և տեխնոլոգիական տեսակետներից նշված աշխատանքները կարող են իրականացնել կատարողների տարբեր կազմեր:

1.2. Հրահանգը պարտադիր փաստաթուղթ է գազի արդյունահանման, պատրաստման, փոխադրման, պահման և բաշխման նշված օբյեկտներում թվարկված աշխատանքներն անմիջական իրականացնող բոլոր ձեռնարկությունների (անկախ գերատեսչական պատկանելության), ինչպես նաև գազի օբյեկտների նորոգման տեխնիկան և տեխնոլոգիան մշակող նախագծակոնստրուկտորական և գիտահետազոտական հիմնարկների համար:

1.3. Սույն Տիպային հրահանգի հիման վրա ձեռնարկությունների կամ դրանց ստորաբաժանումների ղեկավարները պետք է մշակեն լրացումներ` տեղական պայմանների և արտադրության առանձնահատկության հաշվառմամբ: Այդ լրացումները պետք է համաձայնեցվեն Հայլեռպետհսկողության, տեղական հրշեջ պաշտպանության հետ և պետք է հաստատվեն ձեռնարկության ղեկավարի (գլխավոր ինժեների) կողմից:

1.4. Տիպային հրահանգի լրացման մեջ պետք է արտացոլվեն` աշխատանքների կատարման պայմանների առանձնահատկությունը. օբյեկտներում, արտադրական ստորաբաժանման մեջ` առանձին կամ ձեռնարկությունում` ամբողջովին,

լրացուցիչ վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոնները,

տեղական պայմաններով բարդացած աշխատանքների կատարման տեխնիկան և տեխնոլոգիան, անվտանգության լրացուցիչ միջոցառումները,

կլիմայական պայմանների առանձնահատկությունները,

առավել բարդ պայմաններում աշխատանքների կատարման դեպքերը, (ճահիճներ, զառիթափ լանջերի վրա հրապարակներ և այլն):

1.5. Նորոգման աշխատանքների և գործողությունների առանձին փուլերի կատարմանը կարող են ներգրավվել կողմնակի կազմակերպությունների ստորաբաժանումներ, բրիգադներ, առանձին մասնագետներ, տեխնիկական միջոցներ` դրանք սպասարկող անձնակազմով, որն անցել է հատուկ պատրաստություն, հանձնել քննություններ և ստացել վկայագիր:

Այդ դեպքում տրվում է երկկողմանի հրաման (շահագործող և ներգրավող կազմակերպությունների կողմից) ժամանակավոր բրիգադի ձևավորման մասին, որում նշվում են`

ներգրավվող կազմակերպություններից` առանձնացրած անձանց ազգանունները և որակավորումը,

ժամանակավոր օգտագործման փոխանցվող տեխնիկական միջոցների անվանացանկը,

նորոգման աշխատանքների ղեկավար նշանակված շահագործող կազմակերպության ներկայացուցիչը:

1.6. Կրակային աշխատանքների անմիջական կատարողներ կարող են դառնալ 18 տարին լրացած և անհրաժեշտ որակավորում ունեցող աշխատակիցները, որոնք ուսուցվել են աշխատանքի կատարման անվտանգ մեթոդներին և ձևերին, ունեն համապատասխան ԱՊՄ, ՇԳԱՊՄ, կոլեկտիվ անվտանգության միջոցների կիրառման, ինչպես նաև նախաբժշկական օգնություն ցույց տալու հմտություններ, ինքնուրույն աշխատելու թույլատվության համար սահմանված կարգով անցել են գիտելիքների ստուգում և ստացել վկայագիր:

Ստաժորներին, աշակերտներին և պրակտիկանտներին արգելվում է մասնակցել և ինքնուրույն կատարել նշված աշխատանքները:

1.7. Կրակային աշխատանքները բաժանվում են` ծրագրայինների, որոնք կատարվում են ըստ կարգագիր-թույլտվության (հավելված 1 և 3) և աշխատանքների կազմակերպման ծրագրի (կկ.1.16-1.17), վթարայինների, որոնք կատարվում են վթարների կանխման կամ հետևանքների վերացման նպատակներով, վթարի վերացման ծրագրի համապատասխան, կազմված աշխատանքների ղեկավարի կողմից տեղում, առանց կարգագիր-թույլտվությունը ձևակերպելու (կ. 1.17):

1.8. Արտադրական ստորաբաժանումը (ՄԳ գծաարտադրական վարչությունը, ԳՍՊԿ) պետք է մշակի կրակային աշխատանքների անվանացանկ, նշելով այդ աշխատանքների ղեկավարմանը թույլատրված պաշտոնատար անձանց (հավելված 14.1): Կրակային աշխատանքների անվանացանկն անհրաժեշտ է յուրաքանչյուր 3 տարին մեկ վերանայել, ինչպես նաև պետական վերահսկող մարմինների և վերադաս կազմակերպությունների գրավոր կարգադրությամբ` օբյեկտների վերակառուցման, տեխնոլոգիայի կամ սարքավորման նորացման դեպքերում:

Անվանացանկ չմտած աշխատանքի կատարման անհրաժեշտության առաջացման դեպքում մինչ աշխատանքի սկիզբը այն անհրաժեշտ է ընդգրկել անվանացանկում:

1.9. Կրակային աշխատանք կատարելու կարգագիր-թույլտվությունը ստորագրում է արտադրամասի (ծառայության), ստորաբաժանման պետը (պետի տեղակալը), որի սարքավորման վրա և հաղորդակցուղիներում պետք է կատարվի այդ աշխատանքը: Կարգագիր-թույլտվությունը համաձայնեցվում է աշխատանքի պաշտպանության ինժեների, ինչպես նաև ВГСС և հրշեջ պաշտպանության հետ, եթե վերջիններս սպասարկում են ստորաբաժանումը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` հարակից տեխնոլոգիապես կապված տեղակայանքների (արտադրությունների, ծառայությունների) և հաստատվում է ձեռնարկության (ՄԳ գծաարտադրական վարչության, ԳՍՊԿ, գազահանքի վարչության և ուր.) ղեկավարի կամ արտադրության գծով նրա տեղակալի կողմից, որի գործունեության սահմաններում կատարվում է այդ աշխատանքը: Ստորաբաժանման ղեկավարը կարգագիր-թույլտվության հաստատման իրավունքը կարող է տրամադրել առանձին արտադրամասի, արտադրության (օբյեկտի, արդյունաբերական հրապարակի) ղեկավարին:

Ծանոթություն. արտադրական ստորաբաժանման առաջին ղեկավարին նորոգման աշխատանքի պատասխանատու նշանակելու դեպքում կարգագիր-թույլտվությունը հաստատվում է վերադաս կազմակերպության ղեկավարի կողմից:

1.10. Կարգագիր-թույլտվությունը ստորագրած անձը պատասխանատվություն է կրում դրանում նշված աշխատանքների անվտանգ կատարման նպատակով մշակված միջոցների ճշտության և ամբողջության համար:

Կարգագիր-թույլտվությունը հաստատած անձը պատասխանատվություն է կրում բրիգադի կազմում ընդգրկված կատարողների բավարար որակավորման համար:

1.11. Կարգագիր-թույլտվությունը համաձայնեցրած անձինք պատասխանատվություն են կրում` համաձայն գազային արդյունաբերությունում աշխատանքի պաշտպանության կառավարման Միասնական համակարգով և պաշտոնական հրահանգով նախատեսված իրենց պարտականությունների:

1.12. Կարգագիր-թույլտվությունը ձևակերպվում է 2 օրինակով: Մեկ օրինակը փոխանցվում է կրակային աշխատանքների պատրաստման պատասխանատու անձին, իսկ մյուսը պահվում է կարգագիր-թույլտվությունը հաստատած անձի մոտ:

1.13. Նախապատրաստական աշխատանքը կատարելուց հետո կարգագիր-թույլտվության 2 օրինակները ստորագրվում են կրակային աշխատանքների պատրաստման և կատարման պատասխանատու անձինք և արտադրամասի, ծառայության պետը (պետի տեղակալը) (տես` կ.1.9), որոնք հաստատում են նախապատրաստական աշխատանքների, անվտանգությունն ապահովող միջոցառումների որակը և ամբողջությունը, ինչպես նաև կրակային աշխատանքների իրականացման տեխնիկական և տեխնոլոգիական հնարավորությունները, որից հետո կարգագիր-թույլտվության մեկ օրինակը փոխանցվում է կրակային աշխատանքների կատարման պատասխանատու անձին:

Արտադրական ստորաբաժանման տեղաբաշխման վայրից աշխատանքների կատարման շրջանի հեռացվածության դեպքում թույլատրվում է նախապատրաստական աշխատանքների անմիջապես տեղում ընդունում-հանձնումը կարգագիր-թույլտվության ձևակերպմամբ և կրակային աշխատանքների պատրաստման և կատարման պատասխանատու անձանց կողմից ստորագրությամբ, կապի ունեցած միջոցների օգնությամբ այդ մասին տեղեկացնելով ստորաբաժանման հերթափոխի պետին (կարգավարին), որն այդ դեպքում պատասխանատու անձանց զեկույցներով օպերատիվ մատյանում պետք է հաստատագրի աշխատանքների ողջ ընթացքը (հավելված 14.2):

1.14. Նորոգման աշխատանքի ավարտից հետո դրա կատարումը և ընդունումը հաստատվում են կարգագիր-թույլտվության մեջ կրակային աշխատանքների պատրաստման և կատարման պատասխանատու անձանց և արտադրամասի (ծառայության) պետի (պետի տեղակալի) ստորագրություններով, որի սարքավորման և հաղորդակցուղիների օգտագործմամբ կատարվել է այդ աշխատանքը:

Աշխատանքների ավարտից հետո ձևակերպված կարգագիր-թույլտվության մեկ օրինակը պահվում է այն հաստատած պատասխանատու անձի մոտ, մյուսը` նորոգման աշխատանքը կատարած պատասխանատու անձի ծառայության (արտադրամասի) գործերում, 3 ամսից ոչ պակաս:

Երկու օրինակներում գրառումները պետք է հստակ և նույնական լինեն:

Արգելվում է մատիտով լրացնել կարգագիր-թույլտվությունը, տեքստում կատարել ուղղումներ և պատճենաթղթի օգնությամբ դնել պատասխանատու անձանց ստորագրությունները:

1.15. Կարգագիր-թույլտվությունը հանձնվում է աշխատանքների տրված ծավալի կատարման համար անհրաժեշտ ժամկետով, մեկ բրիգադին, աշխատանքի մեկ տեղի և տեսակի համար և ուժի մեջ է դրանում նշված ժամկետում:

Եթե աշխատանքը սահմանված ժամկետում չի ավարտված, կարգագիր-թույլտվությունը նորոգման աշխատանքի կատարման պատասխանատու անձի կողմից, այն հաստատած անձի հետ համաձայնեցված, աշխատանքների ավարտի համար անհրաժեշտ ժամկետով կարող է երկարացվել` անհրաժեշտության դեպքում աշխատանքների բնույթի և բրիգադների կազմի համապատասխան ճշգրտմամբ և այդ մասին կարգավարական ծառայությանը ծանուցմամբ:

1.16. Նորոգման աշխատանքի կազմակերպման ծրագիրը կազմվում է ձեռնարկության (ստորաբաժանման) համապատասխան ծառայության, արտադրական բաժնի կողմից, որի օբյեկտներում կամ գործունեության սահմաններում կատարվում են այդ աշխատանքները, և որոշում է դրանց իրականացման կազմակերպական-տեխնոլոգիական հաջորդականությունը:

1.17. Աշխատանքի կազմակերպման ծրագիրը (վթարի վերացման ծրագիրը) կազմվում է ազատ ոճով, բայց պարտադիր պետք է ընդգրկի`

օբյեկտի անվանումը, աշխատանքների կատարման վայրերը, ամսաթվերը, դրանց սկզբի և ավարտի ժամկետները,

գազային օբյեկտի նորոգվող (վերականգնվող) տարրերին և բոլոր տեսակի հատուկ աշխատանքների կատարմանը ներկայացվող համառոտ տեխնիկական և կառուցվածքային պահանջները` նորմատիվային փաստաթղթերի և գծագրերի հղումներով,

ցուցումներ աշխատանքների նյութական ապահովման մասին,

սարքավորման, մեխանիզմների, կապի միջոցների, պահպանման կետերի, հանգստի և սննդի ընդունման կետերի տեղաբաշխումը, ինչպես նաև անձնակազմի անվանացանկը, ցույց տալով աշխատանքների կատարման համար պատասխանատու անձանց ազգանունները և պաշտոնները,

խողովակագծերի հատվածների, տեխնոլոգիական սարքավորման, էլեկտրաքիմիական պաշտպանության միջոցների և այլ փոխարկումների (անջատումների, միացումների) իրականացվող կարգը և հերթականությունը,

նորոգման ենթակա հանգույցի (գազատարի հատվածի) մանրամասն սխեման,

նորոգված հանգույցների (գազատարների հատվածների) նորոգման աշխատանքների և փորձարկման գործողությունների կարգացուցակը:

1.18. Կրակային աշխատանքների կատարման համար տրվող աշխատանքների կազմակերպման ծրագրերը և կարգագիր-թույլտվությունները գրանցվում են ձեռնարկության (ստորաբաժանման) կարգավարի (հերթափոխային ինժեների) մոտ պահվող հատուկ մատյանում (հավելված 14.2):

1.19. Կատարողների մի քանի կոլեկտիվներով իրականացվող համալիր նորոգման աշխատանքների դեպքում պետք է տրվի կատարման հրաման և մշակվի դրա իրականացման ծրագիրը:

Համալիր նորոգման աշխատանքների կատարման հրամանն անհրաժեշտ է` տեխնոլոգիապես կապակցված մի քանի օբյեկտներում նորոգման աշխատանքները միաժամանակ կատարելու,

մի քանի ձեռնարկությունների համաձայնեցված գործողությունների կամ միջոցների օգտագործման անհրաժեշտության,

նույն գազային օբյեկտի մի քանի ապակենտրոնացված մասերում նորոգման աշխատանքները միաժամանակ կատարելու,

հրահանգի լրացման մեջ (կետ 1.4) նախօրոք որոշված` հատուկ բարդության պայմաններում աշխատանքների կատարման դեպքերում:

1.20. Համալիր աշխատանքների կատարման հրամանով պետք է նշանակվեն ղեկավարը և առանձին նորոգման աշխատանքների կատարման համար ստորաբաժանման (ծառայությունների, արտադրամասերի, բրիգադների) պատասխանատու անձինք` աշխատանքի մասնակիցները, որոշակիացնելով դրանց հատկացվող անձնակազմը, սարքավորումը, մեքենաները և մեխանիզմները, գործիքները, ՍՉՍ և Ա, կապի միջոցները, նյութերը, ԱՊՄ և կոլեկտիվ պաշտպանության, բժշկական և հակահրդեհային ապահովման միջոցները:

Նշված համալիր աշխատանքների հրամանը հրապարակվում է, ելնելով ձեռնարկության կամ դրա կառուցվածքային միավորի և ներգրավվող կազմակերպությունների հետ համատեղ կատարվելիք աշխատանքների ծավալից:

1.21. Կախված բարդության աստիճանից` համալիր աշխատանքների ղեկավարներ կարող են նշանակվել ձեռնարկության ղեկավարները, արտադրական ստորաբաժանումների պետերը (պետի տեղակալները), ծառայությունների պետերը, որոնց սարքավորման վրա և հաղորդակցուղիներում կատարվում են այդ աշխատանքները:

1.22. Համալիր աշխատանքների կազմակերպման ծրագիրը համաձայնեցվում է աշխատանքների կատարմանը մասնակի ձեռնարկությունների (ստորաբաժանումների), ծառայությունների, արտադրամասերի ղեկավարների, Հայլեռտեխհսկողության, տվյալ ձեռնարկության հրդեհային պաշտպանության հետ, եթե այն առկա է, և հաստատվում է այդ աշխատանքների կատարման հրամանը ստորագրած ղեկավարի կողմից:

Նախապատրաստական եռակցման-մոնտաժային աշխատանքները ներգրավված կողմնակի կազմակերպությունների բրիգադների ուժերով կատարելու դեպքում բրիգադների ղեկավարները ենթարկվում են համալիր աշխատանքների ղեկավարին և կրում են պատասխանատվություն իրենց բրիգադների անձնակազմի կատարած աշխատանքների որակի և անվտանգ իրականացման համար:

1.23. Պայթյունավտանգ գազով գազային օբյեկտների ամրության և հերմետիկության փորձարկումներում (շինարարության ավարտից կամ հիմնական նորոգումից հետո) և ելանցքերի մաքրման ժամանակ խողովակներում, արմատուրում և սարքավորման մեջ առաջացած քայքայումների, ճաքերի և այլ արատների վերացման նպատակով կատարվող նորոգման աշխատանքների համար, կախված ծավալից և բարդությունից, պատասխանատու անձեր են նշանակվում տեղամասերի վարպետները, աշխղեկները և պետերը, ՇՄՁ և ստորաբաժանումների պետերը և գլխավոր ինժեները, որոնք իրենց ձեռնարկություններում (ստորաբաժանումներում) անցել են գիտելիքների ուսուցում և ստուգում, ունեն նման աշխատանքներ կատարելու բավարար փորձ:

1.24. Եթե կրակային աշխատանքները պատրաստում և անմիջապես անցկացնում է կատարողների մի անձնակազմ, նպատակահարմար է աշխատանքների պատրաստման և անցկացման համար նշանակել մեկ պատասխանատու անձի` այն պայմանով, որ նա տիրապետում է անհրաժեշտ կազմակերպչական հմտությունների և տեխնիկական գիտելիքների, ծանոթ է աշխատանքի անվտանգ մեթոդներին և ձևերին և աշխատանքների կատարման շրջանում ազատված է այլ պարտականություններից:

1.25. Գազի արտահանման կրճատման, փոխադրման և սպառողներին մատակարարման հետ կապված աշխատանքները պետք է համաձայնեցվեն ԿԿԾ, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` ԳՀՄ ԿԿՎ հետ:

1.26. Կրակային աշխատանքների կատարման պատասխանատուն անձամբ ղեկավարում է դրանց անցկացումը: Նա կրում է պատասխանատվություն ընդհանուր անվտանգության և կարգապահության, որակի և աշխատանքների կատարման օպերատիվության համար, կարգագիր-թույլտվության և աշխատանքների կազմակերպման ծրագրին համապատասխան, ինչպես նաև սույն արտադրական հրահանգներով:

1.27. Կրակային աշխատանքների կատարմանն առնչվող վերադաս և հսկիչ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների կարգադրությունները պետք է անձնակազմին փոխանցվեն աշխատանքների կատարման պատասխանատու անձի միջոցով:

1.28. Կրակային աշխատանքները սկսելուց առաջ դրանց կատարման պատասխանատու անձը պարտավոր է`

հրահանգավորել աշխատանքի մասնակիցներին դրա կատարման կարգի, եղանակի և առանձնահատկության մասին, ինչպես նաև անվտանգության որոշակի միջոցառումների մասին (միանգամյա հրահանգավորում), այն ձևակերպելով կարգագիր-թույլտվության մեջ հրահանգավորողների ստորագրությամբ,

ստուգել անհրաժեշտ նյութերի, հարմարանքների, պաշտպանական, հակահրդեհային և փրկարար միջոցների և այլնի առկայությունը,

ըստ տեղերի ապահովել կետերի, աշխատանքային բրիգադների, մեքենաների, մեխանիզմների և կապի միջոցների տեղաբաշխումը,

ստուգել բոլոր մեքենաների և մեխանիզմների աշխատունակությունը,

ստուգել փակիչ արմատուրի աշխատունակությունը,

ստուգել կապի առկայությունը կետերի և կարգավարական ծառայության հետ,

ապահովել օդային միջավայրի հսկումը կրակային աշխատանքների գոտում:

1.29. Նորոգման աշխատանքների ղեկավարը կրում է պատասխանատվություն անհրաժեշտ սարքավորմամբ, մեխանիզմներով, գործիքներով, հարմարանքներով, ՍՉՍ և Ա, նյութերով, փոխադրամիջոցներով, երկկողմանի հեռախոսային կամ ռադիոկապով, ԱՊՄ և կոլեկտիվ պաշտպանական, հակահրդեհային և փրկարար միջոցներով, անվտանգության նշաններով և ցուցատախտակներով, ինչպես նաև նախաբժշկական օգնություն ցույց տալու միջոցներով այդ աշխատանքների ապահովումը կազմակերպելու համար:

1.30. Կրակային աշխատանքներ կատարելիս փոխադրական և հակահրդեհային միջոցները, հատուկ սարքավորումը, մեխանիզմները, կապի միջոցները և նյութերն անհրաժեշտ է դասավորել քամու կողմից: Նրանք պետք է տեղակայվեն հնարավորին չափ արագ, միաժամանակ և առանձին տեղաշարժման ու դիրքափոխման հաշվառմամբ:

1.31. Գործողություններին անմիջապես չմասնակցող անձնակազմը և դրանցում չօգտագործվող փոխադրամիջոցները, սարքավորումը, նյութերը և այլ արժեքները, ինչպես նաև հանգստի, տաքանալու, սննդի ընդունման տեղերը, բուժկետը, հրամանատարակետը (շարժական վագոններ, վրաններ և այլն) պետք է տեղաբաշխվեն վտանգավոր գոտիներից դուրս, համաձայն այդ գոտիներից նվազագույն հեռավորությունների աղյուսակի տվյալների (հավելված 14.4):

1.32. Աշխատանքները սկսելուց առաջ հերթափոխի պետը (կարգավարը) նախազգուշացնում է շահագրգիռ կազմակերպություններին (ձեռնարկություններին), արտադրամասերին, ծառայություններին և պաշտոնատար անձանց կրակային աշխատանքների տեղի, բնույթի և սկսելու ժամանակի մասին:

1.33. Աշխատանքները, կապված այնպիսի քանակության պայթյունավտանգ նյութերի առաջացմամբ, որն ընդունակ է ստեղծել պայթյունավտանգ խտություն, անհրաժեշտ է կատարել հատուկ սարքավորման, գործիքի (այդ թվում` էլեկտրիֆիկացված), ԱՉՍ և Ա և այլ պայթյունապաշտպան կառուցվածքի միջոցներով, որոնք համապատասխանում են պայթյունավտանգ խառնուրդի կարգին և խմբին, ինչպես նաև կայծեր չառաջացնող գործիքով և հարմարանքներով:

1.34. Կրակային (նորոգման) աշխատանքներում օգտագործվող նյութերը և արտադրատեսակները պետք է ունենան փաստաթղթեր (տեղեկաթերթիկ, հավաստագիր), որոնք հաստատում են դրանց որակը և կիրառման պայմաններին համապատասխանելը:

1.35. Կատարված նորոգման աշխատանքների վերաբերյալ տեղեկությունները 15-օրյա ժամկետում պետք է մտցվեն օբյեկտի տեղեկաթերթիկում և գործադիր տեխնիկական փաստաթղթերում:

1.36. Կատարված նորոգման աշխատանքների գործադիր փաստաթղթերը և կետ 1.34-ում նշված փաստաթղթերը պետք է պահվեն տվյալ օբյեկտի շինարարության գործադիր տեխնիկական փաստաթղթերի հետ մեկտեղ:

 

2. Նախապատրաստական աշխատանքներ

 

2.1. Ընդհանուր պահանջներ

 

2.1.1. Գազային օբյեկտի պատրաստումը գազային աշխատանքներին իրականացնում է այդ օբյեկտի (ստորաբաժանման, արտադրամասի, արտադրության) շահագործական անձնակազմը, կարգագիր-թույլտվությանը և աշխատանքների կազմակերպման ծրագրին համապատասխան:

2.1.2. Մինչև աշխատանքների սկիզբը պետք է ուսումնասիրվեն գազատարների և տեխնոլոգիական սարքավորման տեխնիկական վիճակը և հուսալիությունը բնութագրող փաստաթղթերը` ԴԲՀ, պայթյունավտանգ նյութերի արտահոսքը բացահայտելու նպատակով, որոնք իրենց ուժգնությամբ և տեղադրման կետով վտանգավոր են նշված կրակային աշխատանքները կատարելու համար:

2.1.3. Գազի արտահոսք բացահայտելու դեպքում, վտանգավոր գոտու սահմաններում անսարքին գազատարները, գազի արտահոսքի ուժգնությունից կախված, պետք է գազից լրիվ մաքրվեն կամ գազատարում ճնշումը պետք է իջեցվի հետազննվող հատվածում վերջին տարվա շահագործման ընթացքում գրանցված առավելագույն աշխատանքային ճնշման 30%-ի չափով:

2.1.4. Կրակային աշխատանքների գոտին պետք է նախապատրաստվի դրանց հարմար և անվտանգ կատարման համար` պետք է կազմակերպվի աշխատատեղին ազատ մոտեցումը, հեռացվեն խանգարող առարկաները, պայթյունավտանգ և վնասակար նյութերը:

Կոյուղու հետ կապված դատարկման ձագարները. բաքերի ելքերը և այլ սարքերը, որոնց մեջ կարող են կուտակվել այրվող գազեր և գոլորշիներ, պետք է ծածկվեն: Կրակային աշխատանքների տեղում կայծերի ցրումը կանխելու համար պետք է միջոցներ ձեռնարկվեն:

2.1.5. Կրակային աշխատանքների գոտին կատարման տեղի և եղանակի (այդ թվում` քամու ուղղության և արագության) առանձնահատկությունների հաշվառմամբ պետք է նշված (ցանկապատված) լինի անվտանգության համապատասխան նախազգուշական նշաններով և ցուցատախտակներով:

2.1.6. Կրակային աշխատանքների գոտին կողմնակի անձանց, փոխադրամիջոցների, ինչպես նաև կենդանիների մուտքը թույլ չտալու նպատակով հարկավոր է պահակակետեր տեղադրել, որոնք սարքավորված են վտանգը նախազգուշացնող միջոցներով (լուսային, ձայնային) և աշխատանքների ղեկավարի հետ երկկողմանի հեռախոսային կամ ռադիոկապով:

2.1.7. Կրակային աշխատանքների տեղը պետք է հուսալի անջատվի (մեկուսացվի) պայթյունավտանգ և վնասակար նյութերի մատուցման հնարավոր աղբյուրներից, այդ թվում և հարակից տեխնոլոգիական համակարգերից, իսկ նորոգման ենթակա գազային սարքավորումը կամ գազատարների հատվածները` ազատվեն լցված գազից մինչև աշխատանքների անվտանգ անցկացում ապահովող ճնշումը (100-500 ՄՊա):

2.1.8. Պետք է միջոցներ ձեռնարկվեն, որոնք բացառում են աշխատանքների կատարման տեղն անջատող փակիչ արմատուրի սխալ կամ ինքնաբերաբար վերադասավորումը: Փակիչ արմատուրը հսկելու և անհրաժեշտության դեպքում այն կառավարելու նպատակներով հարկավոր է սահմանել հրահանգավորում ստացած անձնակազմի հերթափոխություն:

Արմատուրի կառավարման անհրաժեշտություն չլինելու դեպքում հարկավոր է` պնևմահիդրոշարժաբերային փականներից բաց թողնել իմպուլսային գազը, պնևմահիդրոշարժաբերներից հանել և հավաքել ճկափողերը (իմպուլսային փողակները), իսկ խողովակապտուկները խլափակել, հանել փականները ավտոմատ կառավարումից ձեռքով կառավարման փոխադրման համար ծառայող պահունակները (ցցաձողերը),

ձեռքի շարժաբերով հանել ղեկանիվները կամ շարժաբերը փակել շղթայով և փականքով,

կախել անվտանգության համապատասխան նշանները և ցուցատախտակները` «Չբացել», «Չփակել» (որտեղ այդ անհրաժեշտ է):

2.1.9. Կցաշուրթերի անջատման կամ կոճերի կտրման սպասվող մասերում պետք է տեղակայվեն 25 մմ² քառ. ոչ պակաս հատույթի մակերեսով էլեկտրամիջակապեր, իսկ կրակային աշխատանքներից անմիջապես առաջ ԷՔՊ միջոցները պետք է անջատվեն:

2.1.10. Կրակային աշխատանքների կատարման տեղերում պետք է լինեն նորոգման (գծային-շահագործական և օպերատիվ-արտադրական) ծառայության սարքավորման ցանկով, ինչպես նաև աշխատանքների կազմակերպման ծրագրով նախատեսված հրդեհամարման միջոցներ:

2.1.11. Նախապատրաստական աշխատանքների ավարտից հետո այդ աշխատանքների պատասխանատու անձը կրակային աշխատանքների ղեկավարի հետ միասին պարտավոր են ստուգել և հաստատել նորոգման աշխատանքների այդ փուլի կատարումը (կետ 1.13):

 

2.2. Գազային սարքավորման պատրաստումը

 

2.2.1. Նորոգման ենթակա գազային սարքավորումը (ճնշման տակ աշխատող անոթները, արմատուրը, շրջակապային խողովակագծերը) կետ 2.16 համաձայն, պետք է անջատվի ճնշման աղբյուրի հետ իրեն միացնող բոլոր խողովակագծերից և մաքրվի գազից (ԴԲՀ):

Անոթները և տարողությունները պետք է խլափակվեն Հայլեռտեխհսկողության, ճյուղային անվտանգության կանոնների պահանջների և սարքավորումը նորոգման աշխատանքների պատրաստման կանոնների համապատասխան:

Թույլատրվում է գազային սարքավորումն անջատել երկու հաջորդաբար դասավորված իրար մեջ ցամաքուրդ ունեցող փակիչ սարքերով:

2.2.2. Սարքավորման դատարկումից հետո մնացորդային գազախտուցքը (ԴԲՀ) թափում են ինքնահոսքով, հանում են պոմպով, փչահարման տարողություն են արտաճնշում բնական գազով կամ ազոտով:

Արգելվում է գազախտուցքն արտաճնշել սեղմված օդով, ինչպես նաև թափել գետնին և կոյուղու մեջ:

2.2.3. Մաքրելուց հետո անոթները և խողովակագծերը հարկավոր է մանրակրկիտ շոգեհարել, սեղմված օդով և ազոտով փչահարել:

Անոթներում և խողովակագծերում հրակիր նստվածքների առկայության դեպքում դրանց ելանցքերը շոգեհարումից հետո և փչահարումից առաջ պետք է ջրով լվացվեն: Անոթները լվացող ջրով լցվում են բաց վերին ելանցքի դեպքում: Լվացման ջուրը լցվում է արդյունաբերական կոյուղի, իսկ հրակիրները հեռացվում են պայթյունավտանգ տեղ` ջրի շերտի տակ:

2.2.4. Փչահարումից հետո անոթները պետք է օդափոխվեն` բնական (բաց վերին և ներքին ելանցքերի դեպքում) կամ հարկադրական ձևով, եռակի օդափոխումն ապահովող ժամանակով, բայց 1 ժամից ոչ պակաս:

2.2.5. Շահագործման կամ կրակային աշխատանքներին պատրաստվելու ընթացքում տաքացած անոթները նախքան դրանց մեջ մարդկանց թողնելը, պետք է հովացվեն մինչև 303 K (30⁰C) չգերազանցող ջերմաստիճանը: Մինչև նշված ջերմաստիճան անոթի հովացման անհնար լինելու դեպքում աշխատանքի թեթևացման և անվտանգության լրացուցիչ միջոցառումների մշակմամբ (հովացրած օդով լրացուցիչ փչահարում, ջերմամեկուսացված ԱՊՄ կիրառում, հաճախակի ընդմիջումներ և այլն) թույլատրվում է կատարել աշխատանքներ ավելի բարձր ջերմաստիճանով:

2.2.6. Անոթը կրակային աշխատանքներին պատրաստելուց հետո անհրաժեշտ է վտանգավոր և պայթյունավտանգ նյութերի առկայությունը ստուգելու համար ներսի օդի վերլուծություն անցկացնել:

 

2.3. Ստորգետնյա գազատարների պատրաստումը

 

2.3.1. Կրակային աշխատանքների պատրաստման սկզբում, անվտանգության անհրաժեշտ միջոցների որոշման նպատակով, վտանգավոր գոտիների սահմանում պետք է կատարվի նորոգման ենթակա և հարակից (զուգահեռ տեղադրված, մոտեցող և հատվող) խողովակագծերի հետազննում:

2.3.2. Վտանգավոր գոտու սահման է կրակային աշխատանքների տեղի շուրջը վերցված պայմանական շրջանագիծը, որի շառավիղը վերցվում է ՇՆ և Կ 2.05.06-85 (կ. 2, աղ. 4) սահմանված նվազագույն հեռավորությունների աղյուսակից:

2.3.3. Աշխատանքների կատարման գծում պետք է ապահովվի հարակից խողովակագծերի ամբողջականությունը: Եթե այդ անհնար է ապահովել, նշված խողովակագծերը պետք է դուրս բերվեն աշխատանքից և մինչև աշխատանքների սկիզբը մաքրվեն իրենց միջի նյութից:

2.3.4. Առանց ճնշումն իջեցնելու, թույլ է տրվում մեխանիզմների օգնությամբ հողից բացել գազատարը և ձեռքով հանել մեկուսացումն այն հատվածում, որտեղ գազի արտահոսք չկա կամ շահագործման ընթացքում չեն բացահայտվել գազատարի ամրության բնութագրերի նվազումը վկայող այլ գործոններ:

Բացման ժամանակ մեխանիզմների շարժվող մասերը գազատարի ծնիչից 0.5 մ ոչ պակաս պետք է հեռացված լինեն:

2.3.5. Գազատարի վնասված մեկուսացումով հատվածի բացումից առաջ ճնշումը պետք է իջեցվի վերջին տարվա շահագործման ընթացքում գրանցված առավելագույն աշխատանքային ճնշման 10%-ի չափով:

2.3.6. Կրակային աշխատանքների կատարման համար ստորգետնյա գազատարների բացման հողային աշխատանքների կազմակերպումը պետք է համապատասխանի ՄԳ պահպանման կանոնների և ՄԳ պահպանման գոտիներում շինարարական աշխատանքների կատարման հրահանգի պահանջների:

2.3.7. Փոսորակի (խրամուղու) չափը որոշվում է կրակային աշխատանքների անվտանգ կատարման պայմաններից: Մեքենաները և մեխանիզմները, որոնց օգնությամբ կատարվում են այդ աշխատանքները, ելնելով կրակային աշխատանքների անվտանգությունից և հարմարությունից, կարող են տեղաբաշխվել, ինչպես խրամուղու եզրին, այնպես էլ փոսորակի մեջ: Փոսորակը պետք է ունենա իրար հակառակ դասավորված երկու ելքից ոչ պակաս ուղիներ, գազատարի յուրաքանչյուր կողմից մեկական հատ:

2.3.8. Բնահողային (հեղեղային, հորդացման) ջրերի ներհոսքի դեպքում ջրի հավաքման և պոմպահանման համար փոսորակում (խրամուղում) փորվում է գետնախորշ:

Ճահճային տեղանքում և տղմագետնի առկայության դեպքում ջրի մուտքն աշխատանքի տեղ սահմանափակելու և փոսորակի (խրամուղու) պատերը փլուզումից պաշտպանելու համար պետք է հող նետվի և օգտագործվեն ագուցային հենացցեր կամ այլ հարմարանքներ:

2.3.9. Գազախտուցքը և ուրիշ ԴԲՀ փոսորակ (խրամուղի) թափանցելու դեպքում հարկավոր է ներծծված հողի հետ դրանք անվտանգ տեղ հեռացնել, իսկ մաքրված մակերեսին չոր ավազ (հող) լցնել (ցանել):

2.3.10. Երկարաձիգ տեղամասերը բացելիս անհրաժեշտ է միջոցներ ձեռնարկել գազատարի կախվածքը և նրանում լրացուցիչ լարումների առաջացումը կանխելու համար:

2.3.11. Գազատարի գծային մասում կրակային աշխատանքները սկսելուց առաջ անհրաժեշտ է (կ. 2.1.7)`

անջատել այն հարևան տեղամասերից և ճյուղերից,

ազատել գազից,

ստուգել ելանցքում, կրակային աշխատանքների տեղում գազախտուցքի և ուրիշ ԴԲՀ առկայությունը, ինչպես նաև աշխատանքի տեղը թափանցելու հնարավորությունը:

2.3.12. Անջատիչ ավտոմատը պետք է հերմետիկ փակում ապահովի: Փականներն անհրաժեշտ է խտացնող քսուքներով (մածուկներով) հերմետիկացնել:

2.3.13. Եթե գազատարի անջատիչ գծային արմատուրը հողը բացելուց հետո անբավարար հերմետիկություն ունի, նորոգվող տեղամասի հետ մեկտեղ անհրաժեշտ է անջատել և գազից ազատել նաև անսարքին (ոչ հերմետիկ) արմատուրից հետո դասավորված հարևան տեղամասը և կրակային աշխատանքների կատարման ողջ ընթացքում ապահովել նրա հաղորդակցումը մթնոլորտի հետ:

2.3.14. Գազատարի տեղամասը ազատում են, գազը դեպի մոմ բաց թողնելով: Այդ աշխատանքը կատարողը պետք է ապահովված լինի համապատասխան ԱՊՄ, այդ թվում` աղմուկից, և սաղավարտով:

Գազի բացթողմամբ անմիջապես չզբաղված անձնակազմը, ինչպես նաև տեխնիկական միջոցներն անհրաժեշտ է մոմից հեռացնել քամու կողմից 200 մ ոչ պակաս:

Կախված գազատարի տրամագծից, գազն անհրաժեշտ է բաց թողնել մինչև աշխատանքների անվտանգ կատարումն ապահովող ճնշումը` 100-500 ՄՊա:

2.3.15. Գազախտուցքի, ԴԲՀ բացակայությունը կարելի է ստուգել խողովակի վերին մասում գայլիկոնված անցքից մտցրած շոշափուկով:

Գազատարում գազախտուցք (ԴԲՀ) բացահայտելու դեպքում այն անհրաժեշտ է շարժական տարողություն պոմպահանել կամ բաց թողնել հողային ամբար և հետո այրել:

2.3.16. Ամբարի տեղաբաշխումը և գազատարից նրա հեռավորությունը պետք է ընտրվեն արտանետվող ԴԲՀ ծավալի և քամու ուղղությամբ (եղանակային պայմանների) հաշվառմամբ:

Գազատարից ԴԲՀ հեռացումից առաջ հարկավոր է պատրաստ վիճակի բերել հրդեհամարման, ԱՊՄ և կոլեկտիվ պաշտպանության միջոցները:

 

3. Կրակային աշխատանքՆեր

 

3.1. Ընդհանուր պահանջներ

 

3.1.1. Կրակային աշխատանքը թույլատրվում է սկսել նախապատրաստական աշխատանքները լրիվ ծավալով կատարելուց հետո (կ. 2.1.11):

3.1.2. Կրակային աշխատանք կատարողները պետք է դրան անցնեն ղեկավարի ցուցումով, որը կարգադրություններ է տալիս կրակային աշխատանքը սկսելու և կատարման կարգի մասին (կկ. 1.33, 1.34):

3.1.3. Վտանգավոր գոտում գտնվող կրակային աշխատանքի մասնակիցների թվաքանակը պետք է նվազագույնը լինի:

3.1.4. Բացառիկ դեպքում կրակային աշխատանքների կատարման պատասխանատու անձը կարող է փոխել բրիգադի կազմը և աշխատանքների ծավալը, կատարելով անհրաժեշտ կազմակերպական և տեխնիկական միջոցառումներ ի լրացումն տրված կարգագիր-թույլտվության և առկա կապի միջոցներով դրանք համաձայնեցնելով կարգագիր-թույլտվությունը տված անձի հետ:

Բրիգադի կազմի փոփոխման դեպքում նոր մասնակիցներին անհրաժեշտ է լրացուցիչ մտցնել կարգագիր-թույլտվության մեջ:

3.1.5. Կրակային աշխատանքներին թույլ են տրվում գծային խողովակագործներ, ՃԿ մեքենավարներ, նորոգող-փականագործներ, էլեկտրաեռակցողներ, գազաեռակցողներ և այլն, որոնք անցել են գիտելիքների ստուգում և ստացել համապատասխան վկայագրեր, ունեն թույլտվություն, աշխատանքի բավարար փորձ և անհրաժեշտ որակավորում:

Երաշխավորված կցվանքների եռակցմանը թույլատրվում են սահմանված ատեստավորումն անցած 6-րդ կարգի եռակցողները:

3.1.6. Վտանգավոր գոտի մտնել կարելի է կրակային աշխատանքների ղեկավարի թույլտվությամբ: Աշխատակիցները մինչև վտանգավոր գոտու սահմանները պետք է հանդերձավորվեն ԱՊՄ և ՇԳԱՊՄ:

3.1.7. Աշխատանքային գոտում ՍԹԽ բարձր օդի գազավորվածության, ինչպես նաև թթվածնի պակասի դեպքերում կրակային աշխատանքներն անհրաժեշտ է կատարել հակագազերով:

3.1.8. Կրակային աշխատանքները կարող են կատարել աշխատանքային գոտում գազի` օդում սահմանային թույլատրելի պայթյունավտանգ խտությունից ցածր պարունակության, այսինքն` ԲԽՆՍ 20%-ի դեպքում: Գազի խտությունը ԲԽՆՍ 20%-ից բարձրանալու դեպքում կրակային աշխատանքներն անհրաժեշտ է անմիջապես դադարեցնել և վտանգավոր գոտուց մարդկանց դուրս բերել:

3.1.9. Անձրևի, ձյան և ուժեղ քամու դեպքում աշխատանքները պետք է կատարվեն հատուկ ծածկի տակ:

Ամպրոպի ժամանակ գազի բացթողումը, գծային փականների և փչամարման մոմերի մոտ մարդկանց առկայությունն արգելվում է:

3.1.10. Կարգագիր-թույլտվությամբ և արտադրական հրահանգներով նախատեսված աշխատանքի անվտանգ վարման միջոցառումները չկատարելու (խախտելու), աշխատանքների անցկացման տեխնոլոգիան խախտելու, ինչպես նաև աշխատանքային կամ վտանգավոր գոտում պայթյունա-, հրդեհավտանգ իրավիճակ ստեղծելու դեպքերում կրակային աշխատանքի ղեկավարը պարտավոր է այն անմիջապես դադարեցնել:

3.1.11. Կրակային աշխատանքը նույնպես պետք է դադարեցվի վտանգավոր գոտում դասավորված օբյեկտում վթարային իրավիճակ առաջանալու, կրակային աշխատանքի կատարման կազմակերպման, տեխնիկական, տեխնոլոգիական և եղանակային պայմանների հանկարծակի խիստ (բացասական) փոփոխման դեպքերում:

3.1.12. Պայթյունա-, հրդեհավտանգ իրավիճակ առաջանալու դեպքում անհրաժեշտ է խլափակել մեխանիզմների, հատուկ սարքավորման և փոխադրամիջոցների ՆԱՇ, ինչպես նաև անջատել վտանգավոր գոտում տեղաբաշխված եռակցման սարքերի և այլ հոսանքընդունիչների էլեկտրամատակարարումը: Դրանից հետո պետք է միջոցառումներ ձեռնարկվեն վթարային իրավիճակի առաջացման պատճառների բացահայտման և դրա վերացման համար:

3.1.13. Համաձայն սույն հրահանգների, աշխատանքի անվտանգ պայմանների լրիվ վերականգնումից հետո կրակային աշխատանքը դրա ղեկավարի կարգադրությամբ անհրաժեշտ է վերսկսել:

3.1.14. Կրակային աշխատանքի խախտման, փոփոխման, դադարեցման, վերականգնման և ընդունված միջոցառումների մասին հաղորդումն անհրաժեշտ է փոխանցել արտադրական ստորաբաժանման կարգավարին:

3.1.15. Տեխնոլոգիական գծի նույն տեղամասի փակիչ արմատուրով չբաժանված մի քանի տեղերում կրակային աշխատանքների միաժամանակյա կատարում չի թույլատրվում:

ՄԳ գծային մասի նույն տեղամասի` փակիչ արմատուրով չբաժանված մի քանի տեղերում կրակային աշխատանքների միաժամանակյա կատարման անհրաժեշտության դեպքում աշխատանքների կազմակերպման նախագծում նախատեսվում են անվտանգության հատուկ միջոցառումներ կամ աշխատանքների կատարման հերթականություն (գազատարի հերմետիկության խախտման, այդ թվում և կտրման հետ կապված առանձին գործողությունների և փուլերի կատարում), որոնք բացառում են կրակային աշխատանքների փոխադարձ ազդեցությունը:

Թույլ է տրվում գազատարի մի քանի տեղամասերում խողովակագծի հերմետիկությունը չխախտող կրակային աշխատանքների միաժամանակ կատարումը` խոռոչների եռալցումը, կատոդային արտանցիչների եռակցումը և այլն:

3.1.16. Կրակային աշխատանքների ժամանակ փակիչ արմատուրի բացումը և փակումն անհրաժեշտ է կատարել դրանց ղեկավարի կարգադրությամբ, համաձայն աշխատանքների կազմակերպման ծրագրի: Չնախատեսված դեպքերում աշխատանքների ղեկավարը ստորաբաժանման ղեկավարի (հերթափոխի պետի) հետ համաձայնեցնելուց հետո իրավունք ունի փոխելու աշխատանքների կազմակերպման ծրագրով նախատեսված արմատուրի դիրքը:

Այդ գործողությունից առաջ կրակային աշխատանքը հարկավոր է դադարեցնել, իսկ աշխատողներին դուրս բերել կրակային գոտուց:

3.1.17. Խտացրած ածխաջրածնային գազերով, ացետիլենով և թթվածնով բալոնները, ինչպես նաև գազագեներատորները պետք է 10 մ հեռու դասավորել:

3.1.18. Շինությունում կրակային աշխատանքներ կատարելիս ՆԱՇ եռակցման սարքով և այրվող գազով բալոնները պետք է այնտեղից հանել:

3.1.19. ՆԱՇ և էլեկտրասարքերով սարքավորված հատուկ սարքավորումը, ինչպես նաև փոխադրամիջոցները պետք է ունենան կայծամարիչներ և սարքին էլեկտրահամակարգ:

3.1.20. Կրակային աշխատանքների կատարման անվտանգությունը բարձրացնելու նպատակով նորոգվող սարքավորումը կամ գազատարի տեղամասն անհրաժեշտ է լցնել ազոտով կամ արտանետման գազերով:

Ազոտի կիրառման տեխնոլոգիան բերված է ՄԳ շահագործման անվտանգության կանոնների հավելվածում:

 

3.2. Կրակային աշխատանքները գազային օբյեկտի արտադրական հրապարակում

 

3.2.1. Կրակային աշխատանքները գազային օբյեկտի արդյունաբերական հրապարակում, որպես կանոն, պետք է կատարվեն օբյեկտը շահագործումից դուրս բերելուց և սարքավորումը, խողովակագծերը պատրաստելուց հետո, սույն հրահանգի թ. 2 բաժնի պահանջների համապատասխան:

3.2.2. Առանց հարակից հանգույցներում և տեխնոլոգիական գծերում գազի ճնշման իջեցման` թույլ է տրվում կրակային աշխատանք կատարել առանձին հանգույցում (անոթում, արմատուրում, խողովակագծում), իսկ եթե տեխնիկապես հնարավոր է, նաև շահագործվող օբյեկտում այն դեպքերում, երբ աշխատանքի գոտին չի փոխազդում (չի համընկնում) գործող (ճնշման տակ գտնվող) պայթյունավտանգ տեղակայանքների պայթյունավտանգ գոտիների հետ և այդ տեղակայանքներում ընդունված են վթարային իրավիճակների կանխման սպառիչ միջոցառումներ (հավելված 14.5):

3.2.3. Առանց գազային օբյեկտի կանգառման (կ. 3.2.2)` կրակային աշխատանքների կատարման անհրաժեշտության դեպքում հարկավոր է`

մշտական հսկողություն սահմանել կրակային աշխատանքների կատարման ընթացքում այդ գոտու պայթյունա- և հրդեհավտանգ իրավիճակին, ներառյալ աշխատող սարքավորումից, արմատուրից, խողովակագծերից` գազի, գազախտուցքի (ԴԲՀ) հնարավոր արտահոսքին, ինչպես նաև մոմից և սարքավորման ապահովիչ փականներից` գազի (ԴԲՀ) տեխնոլոգիական արտանետումներին,

արգելել սարքավորման, արմատուրի, խողովակագծերի, փչահարումը (գազի, գազախտուցքի, ԴԲՀ), ինչպես նաև կրակային աշխատանքի վտանգավորությունը բարձրացնող և բարդություններ առաջացնող այլ աշխատանքները,

կազմակերպել աշխատանքային գոտում օդի գազավորվածության ՍՎԽ (օդում պայթյունավտանգ նյութի սահմանային թույլատրելի պայթյունավտանգ խտության) անընդհատ, գործուն և օպերատիվ հսկողություն:

3.2.4. Շինությունում կրակային աշխատանք պետք է կատարեն դրանից դուրս գտնվող արմատուրի օգնությամբ շինություն մտնող (և դուրս եկող) անհրաժեշտ գազային (գազախտուցքային, ԴԲՀ) հաղորդակցուղիներն անջատելուց, սարքավորման մեջ գազի (գազախտուցքի, ԴԲՀ) ճնշումն իջեցնելուց և ինչպես նաև հետևյալ լրացուցիչ միջոցառումները կատարելուց հետո`

կրակային աշխատանքի սկզբից ոչ պակաս, քան 10 րոպեում և աշխատանքի ողջ ընթացքում շինությունում վթարային (բնական, հարկադրական) օդափոխման ապահովման,

շինությունում շտապ գազավերլուծիչներով օդի ստուգման պայմաններում (անկախ շինությունում մշտական գազավերլուծիչների (ազդարարների) առկայության), կ. 3.2.3 համապատասխան:

3.2.5. Կրակային աշխատանքի գոտու իրավիճակի հերթապահ դիտորդների (կկ. 3.2.3, 3.2.4) նշանակումը նպատակ ունի աշխատանքի անհապաղ դադարեցման մասին ազդանշան տալու` նախավթարային իրավիճակով կամ լրացուցիչ վտանգ առաջանալու, սարքերի, սարքավորման, օդափոխման համակարգի, կոլեկտիվ պաշտպանության ազդարարման միջոցների շարքից դուրս գալու, թույլատրելի արժեքներից գազի ճնշման, ջերմաստիճանի բարձրացման (իջեցման), գազի (գազախտուցքի, ԴԲՀ) հանկարծակի արտահոսքի և այլ դեպքերում:

3.2.6. Բացառիկ դեպքերում թույլատրվում է կրակային աշխատանքներ կատարել աշխատող գազավերամղիչ ագրեգատով ճնշակային արտադրամասում (մղիչների շինություններում, նախամուտքում, ծածկի վրա և այլն), երբ անհնար է դադարեցնել գազի սեղմման գործընթացն այն պայմանով, որ`

աշխատանքը համաձայնեցվում է ձեռնարկության հետ,

աշխատանքի ղեկավար է նշանակվում ՃԿ ՄԳ գծաարտադրական վարչության պետը (պետի տեղակալը) (աշխատանքի բարդությունից կախված),

կիրառվում են անվտանգության լրացուցիչ միջոցառումներ (օդափոխում, հերմետիկացում, օդային միջավայրի հսկում, աշխատատեղի մաքրում, իներտ գազի, ջրի ծածկույթի կիրառում և այլն):

3.2.7. Թույլատրվում է կրակային աշխատանք կատարել ՃԱ մեքենասրահում, որտեղ որպես ճնշակների (մղիչների) շարժաբերներ են աշխատում միջնապատից ներս դասավորված գազատուրբիններ, ՆԱՇ կամ էլեկտրաշարժիչներ և բացի նորոգման ենթակա ագրեգատից, մյուսները շահագործման բնականոն ռեժիմում են, հետևյալ պահանջների կատարման պայմանների դեպքում`

նորոգվող ագրեգատի անջատում` մոտեցնող և հեռացվող, այդ թվում` վառելիքային և գործարկման գազի հաղորդակցուղիներից (կ. 2.1.7),

ագրեգատի կամ արմատուրի առանձին հանգույցների էլեկտրա-, պնևմաշարժաբերի անջատում և դրանց պատահական միացումը բացառող միջոցառումների ձեռնարկում, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` էլեկտրաշարժաբերի ապամոնտաժում (սնող էլեկտրալարերը նախապես պետք է անջատել) (կ. 2.1.8),

ճնշակային շարժաբերների լիսեռների խտացման հերմետիկացում միջնապատից անցման տեղերում, որն անջատում է մեքենասրահը (բլոկ-մեկուսարանում գազավերամղիչ ագրեգատի շինությունը) և մղիչների սրահը (բլոկ-մեկուսարանում մղիչների շինությունը),

կրակային աշխատանքների մասնակիցների ավելի մանրակրկիտ ընտրություն ըստ աշխատանքային կարգապահության, որակավորման և աշխատանքի փորձի,

հերմետիկության ստուգում և գազի, գազախտուցքի (ԴԲՀ) արտահոսքի վերացում` նորոգման ենթակա բլոկային կառուցվածքի ագրեգատի շրջակապման միացումներից, արմատուրից և մեքենասրահի մնացած ագրեգատներից,

հրդեհամարման միջոցների և համակարգերի անմիջապես կիրառում և նաև սույն հրահանգների կկ. 3.2.3, 3.2.4 և 3.2.5 պահանջների կատարում:

3.2.8. Որպես բացառություն, հորատանցքի շատրվանող արմատուրի վրա թույլատրվում է կրակային աշխատանք` նախապես դրա հուսալի խլափակման, արտախողովակային գազաերևակման բացակայության և հորատանցքը որակով ծածկող հիմնային սողնակի փակման պայմանների դեպքում:

Գազատարում, գազային հորատանցքի ելանցքից 30 մ ոչ պակաս հեռավորության վրա, առանց դրա խլափակման, թույլատրվում է կրակային աշխատանքներ կատարել հորատանցքի անջատման, արմատուրից գազի կամ գազախտուցքի արտահոսքի և ինչպես նաև արտախողովակային գազաերևակման բացակայության պայմաններում:

 

3.3. Կրակային աշխատանքները անոթներում ԵՎ հորերում

 

3.3.1. Նախքան կրակային աշխատանքը անոթը (սարքը, տարողությունը) պետք է պատրաստվի սույն հրահանգի կետ 2.2 համապատասխան:

3.3.2. Անոթի կամ հորի մեջ աշխատելու համար նշանակվում է 3 հոգուց ոչ պակաս կազմով բրիգադ` անոթի (հորի) մեջ աշխատող և երկու կրկնորդ (հետևողներ):

3.3.3. Անոթում կամ հորում աշխատելուց առաջ անհրաժեշտ է անցկացնել օդային միջավայրում վնասակար նյութերի առկայության վերլուծություն: Չափումները կատարում են շտապ գազավերլուծիչներով ոչ պակաս, քան երեք կետում` մուտքից (ելանցքից) սկսած:

3.3.4. Աշխատողի անոթ կամ հոր ամեն անգամ իջնելուց առաջ աշխատանքի ղեկավարը տեղեկանում է նրա ինքնազգացողության մասին, ստուգում է հանդերձանքը, ճշտում է խոսակցության պայմանանշանները, անոթում (հորում) մնալու մեկ աշխատանքային փուլի տևողությունը, որը չպետք է գերազանցի 30 րոպեն:

3.3.5. Աշխատանքի ընթացքում յուրաքանչյուր 2-3 րոպեն մեկ հարկավոր է տեղեկանալ (այդ թվում` պայմանանշանների միջոցով) անոթում (հորում) գտնվող աշխատակցի ինքնազգացողության մասին: Պատասխան չստանալու և կրկնակի հարցումից հետո անհրաժեշտ է նրան անմիջապես դուրս հանել անոթից:

3.3.6. Առանց ՇՔ ԱՊՄ անոթում կարելի է թույլատրել աշխատելու, եթե օդում թթվածնի ծավալային չափաբաժինը 20%-ից պակաս չէ, իսկ վնասակար նյութերի գումարային պարունակությունը չի գերազանցում ՍՎԽ:

3.3.7. Հորում (այդ թվում` կոյուղու), թունելում և նման կառույցներում կրակային աշխատանքների կատարումը պետք է համաձայնեցվի այդ օբյեկտների հետ տեխնոլոգիապես կապված ծառայությունների (արտադրամասերի) ղեկավարների հետ:

3.3.8. Աշխատողի անոթ (հոր) իջնելը և դրանից դուրս գալը թույլատրվում է անվտանգության պայմաններին համապատասխանող շարժական սանդուղքով:

3.3.9. Եթե անոթում (հորում) աշխատողի առողջական վիճակը վատացել է (ազդանշան է տվել, չի պատասխանում ազդանշաններին, հանել է սաղավարտ-դիմակը և այլն), կրկնորդը պարտավոր է դուրս բերել նրան և նախաբժշկական օգնություն ցույց տալ:

Մակերևույթին (ելանցքի մոտ) երկուսից ոչ պակաս մարդկանց առկայության դեպքում կրկնորդին ՇԳ ԱՊՄ թույլատրվում է իջնել անոթ (հոր) տուժածին փրկելու համար:

3.3.10. Կրակային աշխատանքի ավարտից հետո, ելանցքը փակելուց առաջ աշխատանքի ղեկավարը պետք է անձամբ համոզված լինի, որ անոթում (հորում) աշխատող չի մնացել, հավաքված են մեխանիզմները, գործիքները, ԱՊՄ, սարքերը և նյութերը:

 

3.4. Կրակային աշխատանքները ստորգետնյա գազատարներում

 

3.4.1. Ստորգետնյա գազատարում ավանդական եղանակով կրակային աշխատանքի կատարումը, որպես կանոն, ընդգրկում է երեք հիմնական փուլ` գազախտուցքի (ԴԲՀ) հեռացման համար տեխնոլոգիական անցքերի կտրումը և (կամ) ժամանակավոր անջատիչ սարքերի տեղակայումը, եռակցման մոնտաժային աշխատանքների կատարումը նորոգման նախապատրաստվածքի մոնտաժման համար և տեխնոլոգիական անցքերի հերմետիկացումը:

3.4.2. Տեխնոլոգիական անցքերը կտրում են խողովակագծում 100-500 ՄՊա ճնշման դեպքում:

3.4.3. Մինչև անցքերի կտրելը անջատիչ սարքերում և կրակային աշխատանքի տեղում տեղակայված հեղուկային ճնշաչափերով գազատարում չափում են ճնշումը: Ճնշաչափը գազատարին հարկավոր է միացնել փողակով և հատուկ կոնական ներագույցով, որը մամլվում է գազատարի վերին մասում գայլիկոնված 6-8 մմ տրամագծի անցքում:

Ստուգիչ անցքերը հերմետիկացվում են ստանդարտ խողովակապտուկային միացման եռակցմամբ:

3.4.4. Գազատարի պայթման դեպքում, երբ տեղամասն ամբողջությամբ ազատված է գազից, անցքերը կտրելուց առաջ պայթյունավտանգ խառնուրդը դուրս մղելու նպատակով անջատված տեղամասը փչահարում են 0,1 ՄՊա ոչ ավել ճնշմամբ գազով, որը պայթման տեղն է տրվում երկու կողմից: Փչահարումից հետո գազի մեջ թթվածնի պարունակությունն ըստ գազավերլուծիչի չպետք է գերազանցի 2%-ը:

3.4.5. Այրվող գազի բոցը կտրման ժամանակ ըստ անհրաժեշտության հարկավոր է մարել թաղիքը կամ ասբեստե պաստառով, իսկ կտրման գիծը կտրողի տեղաշարժման հետ` ծածկել թաց տրորած կավով:

Կտրման ավարտի հետ այրվող գազի բոցը պետք է լրիվ մարվի:

3.4.6. Գազատարի ներսում գազի (ԳԲՀ) այրումը սկսելու (բոցի թափանցման) կամ կրակային աշխատանքների անցկացումն արգելող գազի մեջ բոցով այրման դեպքում աշխատանքը հարկավոր է անմիջապես դադարեցնել, մարդկանց փոսորակից (խրամուղուց) անվտանգ հեռավորության վրա հեռացնել, թաղիքով կամ հրդեհամարման համապատասխան այլ միջոցներով այրվող գազը հանգցնել:

Բացահայտված անսարքությունները վերացնելուց և գազատարում գազի ճնշումն անհրաժեշտ սահմաններում վերականգնելուց հետո թույլատրվում է շարունակել կրակային աշխատանքը:

3.4.7. Կրակային աշխատանքներ կատարելիս խողովակագծերում, որոնց ներքին մակերևույթների վրա հնարավոր են հրակիր երկաթի նստվածքներ, դրանց մաքրման դեպքում հարկավոր է ինքնաբոցավառման դեմ միջոցներ ձեռնարկել (ջրի առատ մատուցում կամ այլ միջոցներ` կ. 2.2.3):

Խողովակագծերից դուրս բերված հրակիր երկաթ պարունակող նստվածքներն անհրաժեշտ է հավաքել տարայի մեջ, ջրի շերտի տակ և հրդեհավտանգ տեղ հեռացնել:

3.4.8. Հատվածը, որտեղ պետք է նորոգման նախապատրաստվածքը մոնտաժելու համար կրակային աշխատանք կատարվի, գազատարից անհրաժեշտ է անջատել: Անջատման առավել տարածված եղանակը փչովի ռետինե գնդերի օգտագործումն է: Մինչև տեղակայումը ստուգում են դրանց պիտանիության (պահման) ժամկետը և հերմետիկությունը:

3.4.9. Գազատարում ռետինե գնդերը տեղադրում են տեխնոլոգիական անցքերի միջև, կրակային աշխատանքի կատարման տեղի երկու կողմում, յուրաքանչյուր կողմից 8-10 մ ոչ պակաս հեռավորության վրա:

3.4.10. Գազատարում ճիշտ տեղադրված գունդ է ներմղվում մինչև 2500-3000 Պա ճնշման օդ կամ ազոտ: Ռետինե գունդը պետք է կիպ նստի խողովակի ներքին մակերևույթին և ապահովի գնդերի միջև եղած տարածության հերմետիկ անջատումը:

Անհրաժեշտ է մշտապես ստուգել փողակների և ռետինե գնդերի վիճակը (տեսողական, ռետինե փողակների ընտրությամբ, գնդերում ճնշումը չափելով):

3.4.11. Ռետինե գունդը տեղակայված կետում պահելու համար (գազատարում քարշի առաջացման կամ հավելյալ ճնշման բարձրացման դեպքում) այն պետք է զետեղվի տվյալ կետում ամրացված բարակ և ամուր թելերից պատրաստված ցանցում:

3.4.12. Մինչև 300 մմ տրամագծով գազատարներում կրակային աշխատանքներ կատարելիս թույլատրվում է կավե խցաններով անջատել աշխատանքի տեղը:

3.4.13. Նորոգման նախապատրաստվածքների եռակցման-մոնտաժային աշխատանքները պետք է կատարվեն խողովակագծերի շինարարության ժամանակ` հատուկ մոնտաժային աշխատանքներում օգտագործվող եռակցման տեխնոլոգիայի հրահանգի պահանջներին համապատասխան (ԺՇՆ 167-84):

3.4.14. Կրակային աշխատանքների ընթացքում կատարված եռակցման միացումները պատկանում են երաշխավորված եռակցման միացումների կարգին:

Երաշխավորված կցվանծքների հավաքումը և եռակցումը կատարվում է գործողությունների ստուգման համար պատասխանատու ինժեներատեխնիկական աշխատակիցների ղեկավարության ներքո, որոնք ունեն նման խողովակագծերում եռակցման-մոնտաժային աշխատանքների մեկ տարուց ոչ պակաս փորձառություն:

3.4.15. Յուրաքանչյուր երաշխավորված եռակցման միացում պետք է կրկնակի ստուգման ենթարկվի` ճառագայթագրման և գերձայնային մեթոդներով (-5⁰C ցածր ջերմաստիճանների դեպքում գերձայնայինը փոխարինվում է մագնիսական մեթոդով):

3.4.16. Յուրաքանչյուր երաշխավորված եռակցման միացման համար կազմվում է սահմանված կարգի արձանագրություն, որը ստորագրում են գործողությունների համար պատասխանատու ինժեներատեխնիկական աշխատակիցը, եռակցման-մոնտաժային աշխատանքներ կատարողները և փորձարարական լաբորատորիայի պատասխանատու ներկայացուցիչը (հավելված 14.6):

3.4.17. Տեխնոլոգիական անցքերի հերմետիկացումը պետք է կատարվի համաձայն տեխնոլոգիայի, որը ցույց է տրված մայրուղային գազատարներում վարող նորոգման-վերականգնման աշխատանքների ժամանակ խողովակների կտրման և եռալկցման տեխնոլոգիայի հրահանգներում կամ շինարարության փուլում մայրուղային գազատարներում տեխնոլոգիական անցքերի եռալցման հրահանգներում:

3.4.18. Կրակային աշխատանքները սկսելուց առաջ խողովակագծի տրամագծի, խողովակի պողպատի տեսակի և մակնիշի հաշվառմամբ պետք է ընտրվեն տեխնոլոգիական անցքերի կտրման և եռալցման սխեմաները:

3.4.19. Մինչև 537 ՄՊա (55 կԳ/մմ²) նորմատիվային ամրության սահման ունեցող և մինչև 12 մմ հաստության պատով խողովակների համար տեխնոլոգիական անցքերի եռալցումը կարող է իրականացվել կարկատանների եռակցման միջոցով: Անցքերի և կարկատանների ձևը, չափը և դասավորությունը պետք է համապատասխանի նկ. 1:

 

 

Նկ.1. Անցքի, կարկատանի և տակդրային օղակի ձևը և դասավորությունը, եռակցման համար եզրերի կտրման սխեման.

Rա- խողովակում անցքի շառավիղը, Rկ-կարկատանի շառավիղը, Ro-տակդիրային օղակի շառավիղը

 

Կարկատանի եռակցման համար խողովակում անցքի ճակատները մշակվում են մեխանիկական եղանակով` ըստ նկ. 1 բերված տվյալների:

3.4.20. 537 Մպա (55 կԳ/մմ²) և ավելի նորմատիվային ամրության սահման ունեցող, 12 մմ և ավել հաստության պատով խողովակների համար տեխնոլոգիական անցքերի եռալցումն առաջարկվում է կատարել հիմնական խողովակին էլիպտիկ հատակ ունեցող կարճախողովակի (խցափակիչի) եռակցմամբ (նկ. 2): Մինչև 537 ՄՊա (55 կգ/մմ²) նորմատիվային ամրության սահման ունեցող և մինչև 12 մմ հաստության պատվերով խողովակների վրա անցքերի հերմետիկացման համար նույնպես թույլատրվում է կարճախողովակի եռակցումը:

Կարճախողովակների կամ կարկատանների միջոցով հերմետիկացման համար օգտագործվող տեխնոլոգիական անցքերը խորհուրդ է տրվում կտրել խողովակի պարագծի վերին մասում: Անցքերը բացվում են ըստ ձևանմուշի` գազային կտրման միջոցով: Հիմնական խողովակում անցքի ճակատին կարճախողովակ եռակցելու դեպքում սուր եզրերը վերացնելու նպատակով ճակատը մաքրում են մեխանիկական եղանակով:

 

Նկ. 2. Խողովակի և կարճախողովակի եռակցման պատրաստելու սխեման կարճախողովակների օգնությամբ տեխնոլոգիական անցքերի լցափակման դեպքում:

 Նկ. 3. Կարճախողովակների եռակցման դեպքում օգտագործվող տեխնոլոգիական տակդրակ (լրիվ տակդրակի կեսը)

3.4.21. Հիմնական խողովակում տեխնոլոգիական անցքերի կտրումը կարճախողովակների հետագա եռակցման դեպքում պետք է այնպես իրականացնել, որ անցքը կարճախողովակի ներքին տրամագծից 10-15 մմ փոքր լինի:

3.4.22. Տեխնոլոգիական անցքի կտրման տեղը պետք է օղակաձև եռակցման կարից 0,5 մ ոչ պակաս և երկայնական կարից 0,2 մ ոչ պակաս հեռավորության վրա լինի: Այդ դեպքում անցքի լայնությունը չպետք է գերազանցի խողովակի տրամագծի կեսը:

3.4.23. Խորհուրդ է տրվում կարկատանները պատրաստել մշտական պայմաններում, հիմնական խողովակի նման նույն տրամագծի, պատի հաստության և ամրության դասի խողովակի առանձին հատվածից: Կարկատանների չափերը չպետք է գերազանցեն 250x350 մմ և փոքր լինեն 100x150 մմ: Կարկատանների երկարության և լայնության չափերի տարբերությունը պետք է լինի 50 մմ ոչ պակաս: R_o, R_կ, R_ա մեծությունները (նկ.1) նշանակում են կարկատանի երկարությունից և լայնությունից կախված: Կարկատանի եզրերը պետք է մեխանիկական եղանակով մշակված (մաքրված) լինեն, իսկ ձևով և չափերով համապատասխանեն նկ. 1 պահանջներին:

3.4.24. Կարճախողովակները պետք է նախապես պատրաստված լինեն հիմնական խողովակի 0,3 տրամագիծը չգերազանցող, բայց 325 մմ ոչ ավելի տրամագծի խողովակներից: Որոշակի տրամագծի խողովակի համար 16 մմ ոչ ավելի պատի հաստությամբ կարճախողովակի առավելագույն չափը որոշվում է դրա միջով ռետինե գնդի տեղակայման պայմանից:

3.4.25. Եռակցվող կարճախողովակի ճակատը պետք է ձևանմուշով կտրվի և ունենա եզրերի 50^օ մշակում և 1,5-2,0 մմ կլորացում: Հատակին եռակցվող  կարճախողովակի ճակատը պետք է մշակվի մեխանիկական եղանակով` եզրերի 30^օ կտրմամբ (նկ. 2):

3.4.26. Խողովակում հավելյալ ճնշման առկայության դեպքում կարճախողովակներով տեխնոլոգիական անցքերի եռակցումը հատակի հետ հանձնարարվում է կատարել տեխնոլոգիական տակդրակի վրա (նկ. 3):

3.4.27. Տեխնոլոգիական տակդրակները պատրաստում են ցածր ածխածնային պողպատներից, օրինակ` 2-3 մմ BCT2, CT10 և այլն (նկ. 3):

3.4.28. Տակդրակային օղակների, տեխնոլոգիական տակդրակների, կարկատանների և կարճախողովակների կետակցումը և եռակցումը միայն թույլ է տրվում խողովակի և կարճախողովակի մետաղի դրական ջերմաստիճանների դեպքում:

Եռակցման նյութերը (էլեկտրոդները), եռակցման ռեժիմները, նախնական տաքացումը և այլ տեխնոլոգիական պահանջները պետք է կատարվեն նորմատիվային փաստաթղթերին համապատասխան:

Տաքացումը պետք է կատարվի կարկատանի կամ կարճախողովակի եռակցման տեղը հավասարաչափ տաքացում ապահովող հատուկ տաքացուցիչներով:

Եթե եռակցման պայմաններով տաքացում չի պահանջվում, ապա շրջակա օդի 278K(5^օC) և բարձր ջերմաստիճանի դեպքում խողովակի տեխնոլոգիական անցքով հատվածն անհրաժեշտ է չորացնել:

3.4.29. Կարկատանի հավաքման դեպքում սկզբում անհրաժեշտ է տակդրակային օղակը կետակցել կարկատանին, այնուհետև դրանք անցքում տեղադրել, կետակցել և հոծ կարով եռակցել:

Խողովակի նկատմամբ կարկատանի եզրերի շեղումը չպետք է գերազանցի 1,5 մմ: Հավաքման հարմարավետության համար եռակցվող ճակատներին թույլատրվում է էլեկտրոդային ձողից պատրաստված ժամանակավոր տեխնոլոգիական կալունակների (նկ. 1) կետակցումը, որոնք կարկատանի կետակցումից հետո մեխանիկական եղանակով հեռացվում են:

3.4.30. Տեխնոլոգիական տակդիրի օգտագործմամբ կարճախողովակի եռակցման դեպքում սկզբում անհրաժեշտ է նշագծել անցքը, տեղադրել տակդիրի մի կեսը և կետակցել, այնուհետև` երկրորդ կեսը և տեխնոլոգիական անցքի պարագծով և տակդիրի կցվանքով դրանք հոծ կարով եռակցել, բաց թողնելով տակդիրի կենտրոնական անցքը:

Հավաքման դեպքում թույլատրվում է լարային կալունակներ օգտագործել:

Կենտրոնական անցքը կարելի է հերմետիկացնել, օրինակ` կավով, բայց այնպես, որ հիմնական խողովակում մինչև աշխատանքային ճնշում բարձրացնելու դեպքում տեղի ունենա անցքի ապահերմետիկացում:

3.4.31. Կարկատանների և կարճախողովակների եռակցման-մոնտաժային աշխատանքները պետք է առանց ընդմիջման, մինչև երեսպատման կարի լրիվ ավարտը կատարել մեկ աշխատանքային փուլով: Կարի առանձին շերտերի նստեցման հերթականությունը պետք է կատարել նկ. 4-ում ցույց տրված ձևով:

 

Նկ. 4 Կարկատանների և կարճախողովակների եռակցման դեպքում կարի առանձին շերտերի նստեցման հաջորդականությունը (յուրաքանչյուր 100-200 մմ երկարության չորս հատվածներով).

ա) կենտ շերտերի եռակցում, բ) զույգ շերտերի եռակցում, Ս, Վ-եռակցման սկիզբը և վերջը:

 

3.4.32. Կարճախողովակների եռակցումից հետո անհրաժեշտ է եռակցված միացումը մինչև 437K տաքացմամբ մխամեղմել` ջերմամեկուսիչ գոտու տակ մինչև լրիվ հովացումը, հետագա սառեցմամբ:

Կարկատանների եռակցման դեպքում հետագա տաքացում չի կատարվում, բայց եռակցման տեղը ծածկվում է ջերմամեկուսիչ գոտիով:

Սառեցման ընթացքում եռակցված միացման վրա խոնավության ազդեցություն չի թույլատրվում:

3.4.33. Կարճախողովակի եռակցման վերջին գործողությունը դրան էլիպտիկ խցափակիչի կետակցումը և եռակցումն է:

Խցափակիչը կարճախողովակին պետք է կետակցվի և ոչ պակաս, քան երեք շերտանոց հոծ կարով եռակցվի:

3.4.34. Աշխատանքների կատարման ընթացքում պետք է իրականացվի գործողությունների հսկում հետևյալ փուլերում`

անցքի, կարկատանի, կարճախողովակի, խցափակիչի տակդիրային օղակի պատրաստում,

տակդիրային խողովակի հավաքում և կետակցում,

խցափակիչի եռակցում,

նախնական տաքացում,

կարկատանի, կարճախողովակի հավաքում և կետակցում,

կարկատանի, կարճախողովակի եռակցում,

արագ հովացման դեմ նախազգուշական միջոցառումներ:

3.4.35. Եռակցված կարերը պետք է ստուգվեն ճառագայթագրական (ԺՇՆ 2.146-82) և գերձայնային մեթոդներով (ԺՇՆ 2.47-81), համապատասխան հրահանգներին և բավարարեն նորմատիվային փաստաթղթերի պահանջները:

3.4.36. Անթույլատրելի արատներ բացահայտելու դեպքում եռակցված միացումը նորոգման չի ենթարկվում: Խողովակի հատվածը կտրվում է, նրա տեղը եռակցվում է հիմնական խողովակի տրամագծից ոչ պակաս երկարության մի կոճ:

3.4.37. Կարճախողովակի և խցափակիչի եռակցման աշխատանքների ավարտին կազմվում է արձանագրություն (հավելված 14.7):

 

4. Ավարտական աշխատանքներ

 

4.1. Եռակցման միացումների ստուգման դրական արդյունքներ ստանալուց հետո կատարվում են ավարտական աշխատանքներ, որոնց թվին են պատկանում մեկուսացման, հողային, օդի դուրս մղման, փորձարկման, փչահարման և այլ աշխատանքներ:

Նշված աշխատանքների դեպքում անվտանգության միջոցառումները և դրանց տեխնոլոգիան սահմանվում են այդ տեսակի աշխատանքների կատարման համապատասխան հրահանգներով և կանոններով: Այդ դեպքում լրացուցիչ կարգով անհրաժեշտ է հաշվի առնել հետևյալը.

4.1.1. Հակակոռոզիական մեկուսացումն իր հատկություններով նախագծայինից վատ չպետք է լինի:

4.1.2. Ստորգետնյա խողովակագծի ենթախցումը և լցումը պետք է կատարել մեկուսիչ ծածկույթի վնասումը բացառող փափուկ բնահողով:

4.1.3. Նորոգված գազատարից, անոթից (սարքից, տարողությունից) օդի դուրս մղումը պետք է կատարել մինչև 0,1 ՄՊա ճնշման գազով: Դուրս մղումը ավարտված է համարվում, եթե դուրս եկող գազաօդային խառնուրդում թթվածնի պարունակությունը ըստ ծավալի չի գերազանցում 2%: Օդի դուրս մղման ավարտից հետո փչահարման մոմը պետք է փակվի:

4.1.4. Գազաօդային (պայթյունավտանգ) խառնուրդի դուրս մղման ավարտից հետո գազատարի նորոգված հատվածը գազատարի աշխատանքի ընթացքում 2 ժամ տևողությամբ փորձարկվում է ըստ առավելագույն աշխատանքային ճնշման:

4.1.5. Արդյունաբերական հրապարակում սարքավորման շրջակապի նորոգման դեպքում գազով լցնելուց և աշխատանքային ճնշման 50% հասնելուց հետո տեսողական և սարքերի (հոսաորոնիչների) միջոցով ստուգվում է սարքավորման, խողովակագծերի, եռակցված և քանդվող միացումների և խցուկների հերմետիկությունը: Արտահոսքի բացակայության դեպքում ճնշումն անհրաժեշտ է մինչև աշխատանքայինի բարձրացնել: Հերմետիկության կրկնական դիտումը և հսկումն անհրաժեշտ է կատարել սարքավորումը 2 ժամից ոչ պակաս տևողությամբ աշխատանքային ճնշման տակ մնալուց հետո: Նշված ժամանակի ընթացքում անձնակազմը պետք է վտանգավոր գոտու սահմաններից դուրս գտնվի:

4.1.6. Եթե ինչ-որ (տեղական) պայմաններով մարդկանց (նյութական արժեքները) անհնար է հեռացնել վտանգավոր գոտու սահմաններից, ապա սարքավորումը (խողովակագծերը) պետք է փորձարկել հիդրավլիկական եղանակով, 1,25 աշխատանքային ճնշման տակ:

4.1.7. Եթե փորձարկման ժամանակ ճնշման բարձրացման դեպքում գազի (հեղուկի) արտահոսք է բացահայտվում, ճնշումը պետք է իջեցվի մինչև 100-500 Պա և ձեռնարկվեն արտահոսքի անվտանգ վերացման միջոցառումներ:

4.2. Ճնշման տակ աշխատող սարքավորումը և անոթները եռակցման կիրառմամբ նորոգումից հետո սահմանված կարգով պետք է նախաժամկետ տեխնիկական զննման ենթարկվեն:

4.3. Կրակային աշխատանքի ավարտից հետո հրդեհ կամ պայթյուն բացառելու համար պետք է աշխատատեղը մանրամասն զննել, հակահրդեհային միջոցառումներ անցկացնել, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` որոշ ժամանակ այնտեղ դիտորդ նշանակել:

 

5. Ղեկավարների ԵՎ կատարողների պարտականությունները ԵՎ պատասխանատվությունը

 

Կրակային աշխատանքների կատարման կարգագիր-թույլտվությունը հաստատող պատասխանատու անձը պարտավոր է կազմակերպել միջոցառումների կատարումը սույն Տիպային հրահանգին համապատասխան:

Ստորաբաժանման ղեկավարը պարտավոր է`

ինժեներատեխնիկական աշխատակիցների թվից նշանակել կրակային աշխատանքների նախապատրաստման և կատարման համար պատասխանատու անձանց, ովքեր ծանոթ են պայթյունավտանգ և պայթյունահրդեհային օբյեկտներում նորոգման աշխատանքների նախապատրաստման պայմաններին և անցկացման կանոններին,

ապահովել կրակային աշխատանքների կատարման կարգագիր-թույլտվության անհրաժեշտ համաձայնեցումները,

ապահովել նորոգման աշխատանքների անվտանգ կատարման միջոցառումները:

Կրակային աշխատանքների կատարման համար սարքավորումը և հաղորդակցուղիները նախապատրաստող պատասխանատու անձը պարտավոր է`

կազմակերպել կարգագիր-թույլտվության մեջ նշված միջոցառումների կատարումը,

ստուգել կարգագիր-թույլտվությամբ նախատեսված միջոցառումների կատարման որակը և ամբողջությունը:

Կրակային աշխատանքների կատարման պատասխանատու անձը պարտավոր է`

կազմակերպել կրակային աշխատանքների անվտանգ կատարման միջոցառումներ,

անցկացնել կրակային աշխատանքներ կատարողների հրահանգավորում, ստուգել կրակային աշխատանքներ կատարողների (եռակցողների, կտրատողների) մոտ վկայականների առկայությունը, կրակային աշխատանքների կատարման համար անհրաժեշտ գործիքների և միջոցների սարքինությունը,

ապահովել կրակային աշխատանքների կատարման տեղն անհատական պաշտպանության առաջնային միջոցներով (հակագազեր, փրկարար գոտիներ, պարաններ և այլն),

գտնվել կրակային աշխատանքների կատարման վայրում, հսկել կատարողների աշխատանքը,

ծանոթ լինել կրակային աշխատանքների կատարման վայրում օդային միջավայրի վիճակին և անհրաժեշտության դեպքում դադարեցնել կրակային աշխատանքները,

ընդմիջումից հետո կրակային աշխատանքների վերականգնման դեպքում ստուգել կրակային աշխատանքների վայրի և սարքավորման վիճակը և աշխատանքների գոտում օդային միջավայրի բավարար վերլուծություն ստանալուց հետո միայն թույլատրել աշխատանքների կատարումը,

կրակային աշխատանքների ավարտից հետո աշխատատեղում ստուգել կրակի առաջացման հնարավոր աղբյուրների բացակայությունը:

Հերթափոխի պետը (հերթափոխի ղեկավարը) պարտավոր է`

ծանուցել հերթափոխի անձնակազմին օբյեկտում նորոգման աշխատանքների մասին,

ապահովել տեխնոլոգիական գործընթացի վարումը աշխատանքների անցկացման ժամանակ սահմանված պարամետրերին համապատասխան,

կատարել նորոգման աշխատանքների անցկացման կարգի ստուգում, օպերատիվ մատյանում գրանցելով յուրաքանչյուր փուլի իրականացումը:

Նորոգման աշխատանքներ կատարողները պարտավոր են`

իրենց մոտ ունենալ որակավորման վկայականը,

ստանալ կրակային աշխատանքների անվտանգ կատարման հրահանգավորում և կարգագիր-թույլտվության մեջ ստորագրել, իսկ կապալառու (կողմնակի) կազմակերպության կատարողներին` տվյալ արտադրամասում աշխատանքներ կատարելու դեպքում լրացուցիչ ստանալ անվտանգության տեխնիկայի հրահանգավորում, ծանոթանալ աշխատանքների օբյեկտիվ` դրանց առաջիկա կատարման վայրում, աշխատանքի անցնել միայն դրանց կատարման համար պատասխանատու անձի ցուցումներով,

կատարել միայն կարգագիր-թույլտվության մեջ նշված աշխատանքը,

պահպանել կարգագիր-թույլտվությամբ նախատեսված անվտանգության միջոցառումները,

կարողանալ օգտագործել հրդեհամարման միջոցները և հրդեհի առաջացման դեպքում հրդեհային ստորաբաժանում կանչել և հրդեհը վերացնել,

կրակային աշխատանքների ավարտից հետո մանրամասն զննել աշխատատեղը և վերացնել բացահայտված խախտումները, որոնք կարող են հրդեհ, վթարներ կամ մարմնական վնասվածքներ առաջացնել,

դադարեցնել կրակային աշխատանքները վտանգավոր իրավիճակ առաջանալու դեպքում:

Կրակային աշխատանքների կատարման կարգագիր-թույլտվությունը հաստատող անձը, արտադրամասի պետը (արտադրության պետի տեղակալը), հերթափոխի պետը, կրակային աշխատանքների պատրաստման և կատարման համար պատասխանատու անձինք, կատարողներն իրենց վրա դրված պարտականությունների կատարման համար կրում են պատասխանատվություն:

 

Հավելված 14.1

 

Հաստատում եմ` ______________ (պաշտոն) ______________ (անուն, ազգանուն) ______________ (ստորագրություն) ___  _______199  թ.

Աշխատանքի պաշտպանության ծառայություն
 ___________________________

(պաշտոն, անուն, ազգանուն)
___________________________

(ստորագրություն)
____ __________ 199 թ.

 

Կրակային աշխատանքների ցուցակ

 

Թիվ	Աշխատանքի բնույթը, վայրը	Ղեկավարը (պաշտոն անուն, ազգանուն)	Անվտանգության տեխնիկայի հիմնական միջոցառումները
			աշխատանքի նախապատրաստման ժամանակ	աշխատանքի կատարման ժամանակ
1	2	3	4	5

 

Արտադրամասի (ծառայության) պետ` ________

 

Հավելված 14.2

 

Կրակային ԵՎ գազավտանգ աշխատանքների հաշվառման մատյան

 

_______________________________________

(ստորաբաժանման անվանումը)

 

Թիվ	Կարգագիր-թույլտվության և աշխատանքների կազմակերպման ծրագրի թվերը	Աշխատանքների կատարման ամսաթիվը և ժամանակը	Աշխատանքների կատարման վայրը	Աշխատանքների կատարման բնույթը	Նորոգման (կրակային, գազավտանգ)  աշխատանքի ղեկավարի անունը, ազգանունը, ստորագրությունը	Ծանոթություններ
1	2	3	4	5	6	7

 

Հավելված 14.3

 

Հաստատում եմ`

_______________

(ստորագրություն)

____ ________ 199  թ.

 

Պայթյունա- ԵՎ հրդեհավտանգ օբյեկտներում կրակային աշխատանքների կատարման կարգագիր-թույլտվություն

 

1. Արտադրամաս, օբյեկտ, բաժանմունք, տեղակայանք, տեղամաս ______

_______________________________________________

2. Աշխատանքի տեղը __________________________________

(սարք, հաղորդակցուղիներ և այլն)

3. Աշխատանքի բովանդակությունը _________________________

 

4. Կրակային աշխատանքների նախապատրաստման պատասխանատու անձը

_______________________________________________

(պաշտոն, անուն, ազգանուն)

5. Կրակային աշխատանքների կատարման պատասխանատու անձը ______

_______________________________________________

(պաշտոն, անուն, ազգանուն)

6. Նախապատրաստական միջոցառումների ցուցակը և հաջորդականությունը, կրակային

աշխատանքների կատարման անվտանգության միջոցառումները

ա) նախապատրաստական աշխատանքների ժամանակ _____________

_______________________________________________

_______________________________________________

բ) կրակային աշխատանքների կատարման ժամանակ ______________

_______________________________________________

_______________________________________________

7. Արտադրամասի պետ (արտադրության պետի տեղակալ) ___________ 

(ստորագրություն)

8. Բրիգադի կազմը և հրահանգավորման անցկացման նշումը

 

Թիվ	Ազգանուն, անուն	Արհեստը	Հրահանգավորվածների ստորագրությունը հրահանգում անցնելու վերաբերյալ	Հրահանգավորում անցկացնողի ստորագրությունը

 

9. Օդի վերլուծության արդյունքները ______________________

______________________________________________

(ամսաթիվը, ժամանակը, նմուշների վերցման վայրը, խտությունը)

10. Կ.6ա նախատեսված միջոցառումները կատարված են __________

______________________________________________

(ամսաթիվը, կրակային աշխատանքների պատրաստման

 ______________________________________________

պատասխանատու անձի ստորագրությունը)

11. Կրակային աշխատանքներ կատարելու համար աշխատանքի վայրը

 

պատրաստ է _______________________________________

_______________________________________________

(ամսաթիվը, կրակային աշխատանքների կատարման պատասխանատու 

_______________________________________________

անձի ստորագրությունը)

12. Կրակային աշխատանքների կատարումը թույլատրում եմ ___________

_________________________________________________

(ամսաթիվը, արտադրամասի պետի, արտադրության պետի տեղակալի ստորագրությունը)

ժամը _____ -ից մինչև _____ ժամը:

 

13. Համաձայնեցված է` հրդեհային պահպանության ներկայացուցիչ` _______

__________________________________________________

(ամսաթիվ, ստորագրություն)

սանծառայության ներկայացուցիչ` ____________________________

աշխատանքի պաշտպանության ինժեներ ______________________

(ամսաթիվ, ստորագրություն)

14. Կարգագիր-թույլտվությունը երկարացված է մինչև ____ ________ 199  թ.

ժամը _____ -ից մինչև _____ ժամը:

Կրակային աշխատանքների անցկացման պատասխանատու անձ ________

(ստորագրություն)

Համաձայնեցված է ______________________________________

(կարգագիր-թույլտվությունը պատրաստած անձի պաշտոնը, Ա.Հ.Ա.,

__________________________________________________

հեռախոսագրի (ռադիոգրի) ամսաթիվը կամ թիվը)

 

Աշխատանքն ավարտված է ____ _________ 199 թ.

 

Կրակային աշխատանքների անցկացման պատասխանատու անձ ___________

(ստորագրությունը)

Աշխատանքն ընդունված է ____ _________ 199 թ.

 

Ձեռնարկության (ստորաբաժանման, արտադրամասի, ծառայության)

 

պատասխանատու անձ __________________________________

(ստորագրություն)

 

Հավելված 14.4

 

Նվազագույն հեռավորությունների (վտանգավոր գոտիների շառավղերի) աղյուսակ

 

Աշխատանքային ճնշում, ՄՊա (կԳ/սմ2)	2,5 (25) ավելի մինչև 10 (100)						1,2 (12) ավելի մինչև 2,5 (25)
Պայմանական տրամագիծ, մմ	300 և պակաս	300-ից մինչև 600	600-ից մինչև 800	800-ից մինչև 1000	1000-ից մինչև 1200	1200-ից մինչև 1400	300-ից և պակաս	300-ից ավել
Նվազագույն հեռավորություններ (վտանգավոր գոտիների շառավղեր), մ	75	125	150	200	225	250	75	100

 

Հավելված 14.5

 

Պայթյունավտանգ գոտիների դասակարգումը (ըստ ԷՍԿ, էներգոատոմհրատ, 1986 թ.)

 

7.3.39. Պայթյունավտանգ գոտիների որոշման դեպքում ընդունված է`

ա) շինությունում պայթյունավտանգ գոտին գրավում է շինության ամբողջ ծավալը, եթե պայթյունավտանգ խառնուրդի ծավալը գերազանցում է շինության ազատ ծավալի 5%-ը,

բ) շինությունում պայթյունավտանգ է համարվում տեխնոլոգիական սարքից հորիզոնական և ուղղաձիգ ուղղություններով մինչև 5 մ սահմաններում գտնվող գոտին, որից հնարավոր է այրվող գազերի կամ ԴԲՀ գոլորշիների անջատում և եթե պայթյունավտանգ խառնուրդի ծավալը հավասար է շինության ազատ ծավալի 5%-ին (տես նաև 7.3.42, կ. 2): Պայթյունավտանգ գոտու սահմաններից դուրս գտնվող շինությունը պետք է ոչ պայթյունավտանգ համարել, եթե չկան նրանում պայթյունավտանգ իրավիճակ ստեղծող գործոններ,

գ) արտաքին պայթյունավտանգ տեղակայանքների պայթյունավտանգ գոտին սահմանափակված է կետ 7.3.44-ում որոշված չափերով:

Ծանոթություններ. 1. Պայթյունավտանգ գազա- և գոլորշաօդային խառնուրդների ծավալները, ինչպես նաև գոլորշաօդային խառնուրդի առաջացման ժամկետը որոշվում են արտադրությունների` ըստ պայթման, պայթյունահրդեհային և հրդեհային վտանգի կարգի որոշման ցուցումների, որոնք հաստատվում են սահմանված կարգով:

2. А, В և Е կարգի արտադրությունների շինություններում էլեկտրասարքավորումը պետք է բավարարի համապատասխան դասի պայթյունավտանգ գոտիներում տեղակայված էլեկտրասարքավորմանը ներկայացնող պահանջները (գլուխ 7.3):

7.3.41. Շինություններում տեղաբաշխված B-Iա դասի գոտիները նրանք են, որոնցում բնականոն շահագործման դեպքում այրվող գազերի (անկախ բոցավառման ներքին խտության սահմանի) կամ ԴԲՀ գոլորշիների և օդի պայթյունավտանգ խառնուրդներ չեն առաջացնում, իսկ այդ իրավիճակը հնարավոր է միայն վթարների կամ անսարքության առաջացման արդյունքով:

7.3.43. B-Iգ գոտիները արտաքին տեղակայանքների` այրվող գազեր կամ ԴԲՀ պարունակող տեխնոլոգիական տեղակայանքների (բացառությամբ ամիակի արտաքին ճնշակային տեղակայանքների, որոնց համար էլեկտրասարքավորման ընտրությունը կատարվում է համաձայն կետ 7.3.64), ԴԲՀ կամ այրվող գազերի ստորգետնյա և վերգետնյա պահեստարանների (գազամբարների), ԴԲՀ լցման և դատարկման կամրջակների, բաց նավթաորսիչների, լողացող նավթային թաղանթով լճակ-պարզարանների և այլնի մոտակա տարածություններն են:

B-Iգ գոտիներին կարելի է դասել նաև B-I, B-Iա և B-II դասերի պայթյունավտանգ գոտիներով շինությունների արտաքին ցանկապատող կառուցվածքներից դուրս գտնվող որմնաբացվածքների մոտակա տարածությունները (բացառությամբ ապակե բլոկներով տեղադրված լուսամուտատեղերը),

արտաքին ցանկապատող կառուցվածքների մոտակա տարածությունները, եթե այնտեղ տեղադրված են ցանկացած դասի պայթյունավտանգ գոտիներ ունեցող շինությունների քարշիչ օդափոխման համակարգից խառնուրդներն օդ արտանետող սարքավորում կամ եթե դրանք գտնվում են արտաքին պայթյունավտանգ գոտու սահմաններում,

այրվող գազերի և ԴԲՀ տարողությունների և տեխնոլոգիական սարքերի ապահովիչ և կարգավորիչ փականների մոտակա տարածությունները:

7.3.44. Արտաքին պայթյունավտանգ տեղակայանքների համար B-Iգ դասի պայթյունավտանգ գոտու սահմաններն են`

ա) B-I, B-Iա, B-II դասերի պայթյունավտանգ գոտիներով շինությունների արտաքին ցանկապատող կառուցվածքներից դուրս գտնվող որմնաբացվածքներից մինչև 0.5 մ հորիզոնական և ուղղաձիգ ուղղությունները,

բ) այրվող գազ կամ ԴԲՀ պարունակող փակ տեխնոլոգիական սարքից, ինչպես նաև ցանկացած դասի պայթյունավտանգ գոտիներով շինությունները սպասարկող և դրսում (փողոցում) տեղակայված քարշիչ օդափոխիչից մինչև 3 մ հորիզոնական և ուղղաձիգ ուղղությունները,

գ) այրվող գազ կամ ԴԲՀ պարունակող տեխնոլոգիական սարքերի և տարողությունների ապահովիչ և կարգավորիչ փականներից, արտանետիչ սարքերից, ինչպես նաև ցանկացած դասի պայթյունավտանգ գոտիներով շինությունների քարշիչ օդափոխման համակարգերից խառնուրդներն օդ արտանետող և ցանկապատող կառուցվածքների վրա տեղակայված սարքերից մինչև 5 մ հորիզոնական և ուղղաձիգ ուղղությունները,

դ) ԴԲՀ կամ այրվող գազերի պահեստարաններից (գազամբարներից) մինչև 8 մ հորիզոնական և ուղղաձիգ ուղղությունները, թմբապատման առկայության դեպքում` թմբապատումից ներս լրիվ մակերեսի սահմաններում,

ե) ԴԲՀ բաց լցման և դատարկման ցցաթմբերի դեպքում` բաց լցման և դատարկման տեղից մինչև 20 մ հորիզոնական և ուղղաձիգ ուղղությունները:

Փակ լցման-դատարկման սարքերով տեղակայված ցցաթմբերը, այրվող գազերի և ԴԲՀ խողովակագծերի տակի հենարանները ցցաթմբերը պայթյունավտանգ գոտիներին չեն դասվում, բացառությամբ խողովակագծերի կցաշուրթային միացումներից և փակիչ արմատուրից մինչև 3 մ հորիզոնական և ուղղաձիգ ուղղություններով գոտիների, որոնց սահմաններում էլեկտրասարքավորումը համապատասխան կարգի և խմբի պայթյունավտանգ խառնուրդի համար պետք է պայթյունապաշտպանված լինի:

 

Հավելված 14.6

 

__________________ Նախարարություն _________________________ Գլխավոր վարչություն, ձեռնարկ. և ուր. __________________ Տրեստ, ՇՄՎ, ՆՇՎ, ՇՄՇ և ուր. __________________ Գազատար, ՃԿ, ԳԲԿ, ԱԳԼՃԿ, ԳՊՍԿ և ուր.

___________________ Բնակավայր ____ _________ 199  թ.

   

ԵՐԱՇԽԱՎՈՐՎԱԾ ԵՌԱԿՑՎԱԾ ՄԻԱՑՄԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

Մենք` ներքոստորագրողներս, աշխատանքների ղեկավար

պ. ________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կազմակերպություն, պաշտոն)

__________________________________________________

__________________________________ դաշտային փորձարարական

լաբորատորիայի ներկայացուցիչ պ. _____________________________

___________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կազմակերպություն, պաշտոն)

արատաորոշողներ պ. պ.____________________________________

(անուն, ազգանուն, կազմակերպություն, պաշտոն)

ինչպես նաև եռակցման-մոնտաժային բրիգադը հետևյալ կազմով`

բրիգադիր պ.___________________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն)

կտրատողներ պ. պ. _______________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն)

էլեկտրաեռակցողներ պ. պ. __________________________________

___________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն, դրոշմի թիվը)

գծային խողովակաշարորդներ (փականագործ -խողովակաշարորդներ) պ. պ. ____

___________________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________

___________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն)

կազմեցինք սույն արձանագրությունն այն մասին, որ մեր կողմից խողովակաշարում

կատարված են եռակցված միացման հավաքումը, եռակցումը և որակի

ստուգումը ____________________________________________

___________________________________________________

(երաշխավորված կցվանքի եռակցման տեղի անվանումը և մանրամասն տեղակապումը)

 

Կցվանքի կտրատման, եռակցման կատարած աշխատանքների բարձր որակի, ինչպես

նաև գործողությունների ստուգման, ճառագայթագրական և գերձայնային (մագնիսագրական)

մեթոդներով եռակցման ստուգման հիման վրա եռակցված միացման որակը երաշխավորվում

է և կցվանքը շահագործման պիտանի է համարվում:

Աշխատանքների ղեկավար _____________________________________

Պատասխանատու ներկայացուցիչ _______________________________

Եռակցման-մոնտաժային բրիգադի անդամներ ________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Արատաորոշողներ __________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

 

Հավելված 14.7

 

__________________ Նախարարություն _________________________ Գլխավոր վարչություն, ձեռնարկ. և ուր. __________________ Տրեստ, ՇՄՎ, ՆՇՎ, ՇՄՇ և ուր. __________________ Գլխավոր վարչություն, ձեռնարկ. և ուր.

___________________ Բնակավայր ____ _________ 199  թ.

 

ՏԵԽՆՈԼՈԳԻԱԿԱՆ ԱՆՑՔԵՐԻ ՀԵՐՄԵՏԻԿԱՑՄԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

Մենք` ներքոստորագրողներս, աշխատանքների ղեկավար

պ. ____________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կազմակերպություն, պաշտոն)

դաշտային փորձարարական լաբորատորիայի ներկայացուցիչ պ._______________

______________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կազմակերպություն, պաշտոն)

արատաորոշողներ պ. պ.______________________________________

(անուն, ազգանուն, կազմակերպություն, պաշտոն)

ինչպես նաև եռակցման-մոնտաժային բրիգադը հետևյալ կազմով`

բրիգադիր պ.______________________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն)

կտրատողներ պ. պ. __________________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն)

էլեկտրաեռակցողներ պ. պ. _____________________________________

______________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն, դրոշմի թիվը)

գծային խողովակաշարորդներ (փականագործ -խողովակաշարորդներ) պ. պ. _______

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

(անուն, ազգանուն, կարգ, կազմակերպություն)

կազմեցինք սույն արձանագրությունն այն մասին, որ _____ ցցանիշի

մոտ _____ կմ կարճախողովակի (կարկատանի) եռակցմամբ կատարված է

տեխնոլոգիական անցքերի հերմետիկացում: Կարճախողովակը (կարկատանը)

պատրաստված է _____ խողովակից, պողպատ______, ______

խցափակիչով, պողպատ

Կարճախողովակի (կարկատանի) եռակցումը կատարված է____

էլեկտրոդներով: Եռակցման կարը ստուգված է ____ ֆիզիկական մեթոդով և պիտանի

է համարվում:

Աշխատանքի ղեկավար ________________________________________

Պատասխանատու ներկայացուցիչ __________________________________

Եռակցման-մոնտաժային բրիգադի անդամներ ___________________________

________________________________________________________

________________________________________________________

________________________________________________________

________________________________________________________

Արտաորոշողներ ______________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________