ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՆԵՐՔԻՆ ԳՈՐԾԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐ

«17» սեպտեմբերի 2025 թ․ ք. Երևան

N 1

Պ Ա Շ Տ Ո Ն Ա Կ Ա Ն  Պ Ա Ր Զ Ա Բ Ա Ն ՈՒ Մ

ՆԵՐԱԾԱԿԱՆ ՄԱՍ

Հայաստանի Հանրապետության ներքին գործերի նախարարություն գրությամբ դիմել է Էտոս բարեգործական հիմնադրամի իրավաբանական օգնության թիմի ղեկավար Դմիտրի Դանիլովը (այսուհետ՝ Դիմումատու)՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի փետրվարի 7-ի «Հայաստանի Հանրապետությունում ժամանակավոր, մշտական և հատուկ կացության կարգավիճակ ստանալու (կացության կարգավիճակը երկարաձգելու) դիմումի հետ ներկայացվող փաստաթղթերի ցանկը, դիմումի քննարկման կարգը, ժամանակավոր կացության քարտի, մշտական կացության քարտի և Հայաստանի Հանրապետության հատուկ անձնագրի նկարագրերը և ձևերը հաստատելու մասին» N 134-Ն որոշման (այսուհետ՝ Որոշում) որոշ կարգավորումների կիրառության ժամանակ ի հայտ եկած տարընկալումների կապակցությամբ պաշտոնական պարզաբանում ստանալու համար: Դիմումատուն խնդրել է պաշտոնապես պարզաբանել, թե ով պետք է հանդես գա որպես դիմող մինչև 18 տարեկան երեխային կացության կարգավիճակ տրամադրելու դեպքում, քանի որ Որոշմամբ չի սահմանվում, թե ով պետք է հանդիսանա դիմող այն դեպքում, երբ կացության կարգավիճակը տրամադրվում է մինչև 18 տարեկան երեխային։

Դիմումատուն գրությամբ ներկայացրել է, որ մինչև 18 տարեկան երեխային կացության կարգավիճակ տրամադրելու դեպքում կարող է կիրառվել օրենքի անալոգիա, մասնավորապես՝ այն նորմերը, որոնք կարգավորում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու անձնագրի ստացման կարգը՝ համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու անձնագրի մասին» օրենքի և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1998 թվականի դեկտեմբերի 25-ի N 821 որոշման։ Նշվում է նաև, որ 16 տարին լրացած երեխան կարող է անձամբ ներկայացնել դիմում և ստանալ կացության քարտ, ինչպես նաև` նույն գործողությունները 16 տարին լրացած երեխայի փոխարեն կարող է կատարել նաև ծնողը կամ օրինական ներկայացուցիչը, քանի որ գործող օրենսդրությամբ հարցը հստակ կարգավորված չէ, իսկ հակառակ մեկնաբանությունը կնշանակի օրինական ներկայացուցչին զրկել երեխայի ներկայացուցիչ հանդես գալու իրավունքից («Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» օրենքի 23-րդ հոդվածի 2-րդ մաս)։

ՆԿԱՐԱԳՐԱԿԱՆ ՄԱՍ

Որոշման 1-ին կետի 1-ին ենթակետով հաստատված 1-ին հավելվածի (այսուհետ՝ Հավելված) 2-րդ կետի համաձայն՝ Ներքին գործերի նախարարության միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայությունում կացության կարգավիճակ ստանալու համար դիմող օտարերկրացին Հավելվածի 1-ին կետում նշված փաստաթղթերը ներկայացնելիս լրացնում է դիմում-հարցաթերթիկ, որում, ի թիվս այլնի, նշվում են նաև 16 տարին չլրացած երեխայի անունը, ազգանունը, հայրանունը, ծննդյան օրը, ամիսը, տարեթիվը և քաղաքացիությունը։ Նույնաբովանդակ կարգավորում նախատեսված է նաև Հավելվածի «Դիմում-հարցաթերթիկ» ձևի 8-րդ կետում։

Այսինքն՝ Որոշմամբ կարգավորվում են 16 տարին չլրացած երեխայի և 18 տարին լրացած անձի ժամանակավոր, մշտական և հատուկ կացության կարգավիճակ ստանալու հետ կապված հարաբերությունները, իսկ 16-18 տարեկան երեխաների մասով ուղղակի կարգավորումներ առկա չեն։

ՊԱՏՃԱՌԱԲԱՆԱԿԱՆ ՄԱՍ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու անձնագրի մասին» օրենքի 4-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ 16 տարին լրացած քաղաքացին անձնագիր ստանալու մասին դիմումը ներկայացնում է անձամբ: Միաժամանակ, նշված օրենքի 5-րդ հոդվածի 9-րդ մասի 4-րդ կետի համաձայն՝ 18 տարին լրացած չլինելու դեպքում անձնագիր ստանալու համար քաղաքացին ներկայացնում է նաև «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված՝ ծնողների և երեխայի գրավոր համաձայնությունները (եթե երեխան չի ստացել նույնականացման քարտ): Եթե ծնողն անձամբ չի կարող ներկայացնել համաձայնությունը, ապա ներկայացվող համաձայնության վրա նրա ստորագրության իսկությունը պետք է վավերացված լինի նոտարական կարգով։

«Նույնականացման քարտերի մասին» օրենքի 3-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ 16 տարին լրացած քաղաքացին նույնականացման քարտ ստանալու մասին դիմումը ներկայացնում է անձամբ: Միաժամանակ, նշված օրենքի 4-րդ հոդվածի 6-րդ մասի 2․1-ին կետի համաձայն՝ 18 տարին լրացած չլինելու դեպքում նույնականացման քարտ ստանալու համար քաղաքացին ներկայացնում է նաև «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված՝ ծնողների և երեխայի գրավոր համաձայնությունները, եթե դիմումատուն չունի Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու անձնագիր: Եթե ծնողն անձամբ չի կարող ներկայացնել համաձայնությունը, ապա ներկայացվող համաձայնության վրա նրա ստորագրության իսկությունը պետք է վավերացված լինի նոտարական կարգով։

Հիմք ընդունելով վերոգրյալ նորմատիվ իրավական ակտերի կարգավորումները, ինչպես նաև` այն հանգամանքը, որ առկա է 16-18 տարեկան երեխաների կողմից կացության կարգավիճակի դիմում ներկայացնելու խնդիր, անհրաժեշտ է խնդրո առարկան դիտարկել «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի (այսուհետ՝ Օրենք) շրջանակներում։ Օրենքի 39-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ եթե օրենսդրության մեջ բացակայում է կոնկրետ հասարակական հարաբերությունը կարգավորող իրավական նորմը, սակայն օրենսդրությամբ սահմանված է համանման հարաբերությունները կարգավորող այլ իրավական նորմ, ապա այդպիսի հարաբերությունների նկատմամբ (եթե դա չի հակասում դրանց էությանը) կիրառվում են համանման հարաբերություններ կարգավորող իրավական նորմերը (օրենքի անալոգիա):

Ուստի գտնում ենք, որ 16-18 տարեկան երեխաների կացության կարգավիճակ ստանալու կապակցությամբ դիմող հանդիսանալու հետ կապված հարաբերությունները ենթակա են կարգավորման վերոնշյալ նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված իրավակարգավորումներով, քանի որ Որոշմամբ այն ուղղակիորեն կարգավորված չէ։

Հարկ է նշել, որ Հայաստանի Հանրապետության ներքին գործերի նախարարության միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայությունն առաջնորդվում է Օրենքի 39-րդ հոդվածի 1-ին մասով՝ կիրառելով օրենքի անալոգիա և հիմք ընդունելով «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու անձնագրի մասին» և «Նույնականացման քարտերի մասին» օրենքներով սահմանված՝ 16 տարին լրացած քաղաքացու կողմից դիմում ներկայացնելու վերաբերյալ նորմերը։ Մասնավորապես, անալոգիան վերաբերում է կացության կարգավիճակ ստանալու համար 16 տարին լրացած երեխայի կողմից դիմումը անձամբ ներկայացնելը իրավաչափ համարելուն։

ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ՄԱՍ

Հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 42-րդ հոդվածի 2-րդ և 5-րդ մասերը, ինչպես նաև՝ վերոգրյալ նորմատիվ իրավական ակտերի համակարգային ուսումնասիրությունը և վկայակոչված նորմերի համակողմանի վերլուծությունը՝ պաշտոնապես պարզաբանում ենք․

● 16-18 տարեկան երեխաները կարող են կացության կարգավիճակ ստանալու դիմումը ներկայացնել անձամբ կամ

● 16-18 տարեկան երեխաների համար կացության կարգավիճակ ստանալու դիմումը կարող են ներկայացնել 16-18 տարեկան երեխաների ծնողները կամ օրինական ներկայացուցիչները։

Հայաստանի Հանրապետության ներքին գործերի նախարար

Ա․ Սարգսյան

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 23 սեպտեմբերի 2025 թվական: