հայկական խորհրդային սոցիալԻՍՏական հանրապետությԱն

 օ ր ե ն ք ը

 պետական նոտարիատի մասին

 հատված i

 ընդհանուր դրույթներ

հոդված 1.

պետական նոտարիատի խնդիրները

Պետական նոտարիատի խնդիրներն են` սոցիալիստական սեփականության, քաղաքացիների, պետական հիմնարկների, ձեռնարկությունների ու կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությունը, սոցիալիստական օրինականության և իրավակարգի ամրապնդումը, իրավախախտումների կանխումը` ճիշտ և ժամանակին պայմանագրերի և մյուս գործարքների վավերացման, ժառանգական իրավունքի ձևակերպման, կատարողական մակագրությունների և այլ նոտարական գործողությունների կատարման միջոցով:

հոդված 2 .

պետական նոտարիատի մասին խսհ միության և հայկական ԽՍՀ օրենսդրությունը

Պետական նոտարիատի մասին ԽՍՀ միության և հայկական ԽՍՀ օրենսդրությունը բաղկացած է «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀ միության օրենքից, դրան համապատասխան հրատարակվող ԽՍՀ միության օրենսդրության այլ ակտերից, սույն օրենքից և հայկական ԽՍՀ օրենսդրության այլ ակտերից:

հոդված 3.

նոտարական գործողություններ կատարող մարմինները և պաշտոնատար անձինք

Նոտարական գործողություններ կատարելու համար հայկական ԽՍՀ-ում կազմակերպվում են պետական նոտարական գրասենյակները:

հայկական ԽՍՀ մայրաքաղաքներում` երևան քաղաքում, պետական նոտարական գրասենյակներից մեկը հիմնվում է որպես առաջին պետական նոտարական գրասենյակ` առավել բարդ նոտարական գործողություններ կատարելու համար և ԽՍՀ միության ու հայկական ԽՍՀ օրենսդրությանը համապատասխան այլ ֆունկցիաներ կատարելու համար:

 Պետական նոտարական գրասենյակներում նոտարական գործողությունները կատարում են պետական նոտարները (ավագ պետական նոտարները, ավագ պետական նոտարների տեղակալները, պետական նոտարները):

 այն բնակավայրերում, որտեղ պետական նոտարական գրասենյակներ չկան, «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքով և սույն օրենքի 14 հոդվածով նախատեսված նոտարական գործողությունները կատարում են պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեները:

 պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեներում նոտարական գործողությունները կատարում են` գործադիր կոմիտեի նախագահը, նախագահի տեղակալը կամ քարտուղարը, որոնց վրա պատգամավորների համապատասխան խորհրդի գործադիր կոմիտեի որոշմամբ դրված է նոտարական գործողությունների կատարումը:

 «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, արտասահմանում նոտարական գործողությունների կատարումը դրվում է ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկների վրա: Նոտարական գործողություններ կատարող հյուպատոսական պաշտոնատար անձանց ցանկը սահմանվում է ԽՍՀ միության հյուպատոսական կանոնագրքով:

 նոտարական կարգով վավերացված փաստաթղթերի ուժ ունեցող կտակների և լիազորագրերի հաստատումը կարող է կատարվել նաև սույն օրենքի 16 հոդվածում նշված պաշտոնատար անձանց կողմից:

հոդված 4.

պետական նոտարիատի ղեկավարումը հայկական ԽՍՀ-ում

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, հայկական ԽՍՀ-ում պետական նոտարիատի ղեկավարումն իրականացնում են` ԽՍՀՄ նախարարների խորհուրդը, հայկական ԽՍՀ նախարարների խորհուրդը, պատգամավորների շրջանային, քաղաքային և քաղաքի շրջանային խորհուրդների գործադիր կոմիտեները, ԽՍՀՄ արդարադատության նախարարությունը, հայկական ԽՍՀ արդարադատության նախարարությունը, ինչպես նաև պետական այլ մարմիններ` ԽՍՀ միության և հայկական ԽՍՀ օրենսդրությանը համապատասխան:

հոդված 5.

պետական նոտարին պաշտոնի նշանակելը և պաշտոնից ազատելը

պետական նոտարի պաշտոնի նշանակվում են բարձրագույն իրավաբանական կրթություն ունեցող ԽՍՀՄ քաղաքացիներ: առանձին դեպքերում այդ պաշտոնին կարող են նշանակվել բարձրագույն իրավաբանական կրթություն չունեցող անձինք, պայմանով, եթե նրանք առնվազն երեք տարի աշխատել են իրավաբանի մասնագիտությամբ:

ավագ պետական նոտարները, ավագ պետական նոտարների տեղակալները և պետական նոտարները պաշտոնի են նշանակվում և պաշտոնից ազատվում են հայկական ԽՍՀ արդարադատության նախարարի կողմից:

պետական նոտարների պաշտոնում նշանակված անձինք ստաժավորում են անցնում օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում և կարգով: 

պետական նոտարները չեն կարող ծառայության մեջ գտնվել ձեռնարկություններում, կազմակերպություններում և այլ հիմնարկներում: բացառություններ կարող են արվել դասատուական կամ գիտական աշխատանքով զբաղվող պետական նոտարների համար:

պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք իրենց գործունեության ընթացքում ղեկավարվում են ԽՍՀՄ և հայկական ԽՍՀ օրենքներով, ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի նախագահության և հայկական ԽՍՀ գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրերով, ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի և հայկական ԽՍՀ նախարարների խորհրդի որոշումներով ու կարգադրություններով, ԽՍՀՄ արդարադատության նախարարության և հայկական ԽՍՀ արդարադատության նախարարության հրամաններով ու հրահանգներով, ինչպես նաև պետական իշխանության մյուս մարմինների և պետական կառավարման մարմինների կողմից իրենց իրավասության սահմաններում հրատարակվող ակտերով:

պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք նոտարական գործողություններ կատարելիս սահմանված դեպքերում կիրառում են նաև միութենական մյուս հանրապետությունների օրենսդրությունը:

պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք պարտավոր են պահպանել կատարվող նոտարական գործողությունների գաղտնիքը:

կատարված նոտարական գործողությունների վերաբերյալ տեղեկանքներ և փաստաթղթեր տրվում են միայն այն քաղաքացիներին, պետական ձեռնարկություններին, հիմնարկներին ու կազմակերպություններին, կոլտնտեսություններին, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպություններին, որոնց հանձնարարությամբ կամ որոնց նկատմամբ կատարվել են նոտարական գործողություններ:

կատարված նոտարական գործողությունների վերաբերյալ տեղեկանքներ և փաստաթղթեր դատարանի, դատախազության, քննչական և հետաքննական մարմինների պահանջով տրվում են նրանց վարույթում գտնվող քրեական կամ քաղաքացիական գործերի կապակցությամբ:

կտակների վերաբերյալ տեղեկանքներ տրվում են միայն կտակարարի մահից հետո:

նոտարական գործողությունների գաղտնիքը պահպանելու կանոնները տարածվում են նաև այն անձանց վրա, ովքեր կատարված նոտարական գործողությունների մասին տեղյակ են դարձել իրենց պաշտոնեական պարտականությունների կատարման կապակցությամբ:

սույն հոդվածի առաջին և հինգերորդ մասերում նշված անձինք, որոնք մեղավոր են կատարվող նոտարական գործողությունների գաղտնիքը խախտելու մեջ, պատասխանատվություն են կրում ԽՍՀ միության և հայկական ԽՍՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք պարտավոր են աջակցություն ցույց տալ քաղաքացիներին, պետական ձեռնարկություններին, հիմնարկներին ու կազմակերպություններին, կոլտնտեսություններին, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպություններին` նրանց իրավունքների իրականացման և օրինական շահերի պաշտպանության գործում, պարզաբանել նրանց իրավունքներն ու պարտականությունները, նախազգուշացնել կատարվող նոտարական գործողությունների հետևանքների մասին այն հաշվով, որ նրանց իրավաբանական անիրազեկությունը և համանման մյուս հանգամանքները չօգտագործվեն ի վնաս նրանց:

պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք, նոտարական գործողություններ կատարելու համար դիմած քաղաքացիների, պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների ու կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների և այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների խնդրանքով, անհրաժեշտության դեպքում, պետք է կազմեն գործարքների և դիմումների նախագծեր, պատրաստեն փաստաթղթերի պատճեններ և դրանց քաղվածքներ, ինչպես նաև պարզաբանումներ տան նոտարական գործողություններ կատարելու հարցերով:

պետական նոտարական գրասենյակներում և պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեներում նոտարական գործավարությունը տարվում է հայերեն լեզվով, իսկ այն շրջաններում, որտեղ մեծամասնություն է կազմում ռուս կամ ադրբեջանցի բնակչությունը` համապատասխանորեն ռուսերեն կամ ադրբեջաներեն լեզուներով:

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկներում նոտարական գործավարությունը տարվում է այն լեզվով, ինչ լեզվով տարվում է ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկների գործավարությունը:

եթե նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած անձը չգիտի այն լեզուն, որով տարվում է գործավարությունը, ձևակերպվող փաստաթղթերի տեքստերը պետք է նրան թարգմանվեն պետական նոտարի կամ նոտարական գործողություն կատարող այլ պաշտոնատար անձի կողմից, կամ այն թարգմանչի կողմից, որը հայտնի է պետական նոտարին կամ նոտարական գործողություն կատարող պաշտոնատար անձին:

հայկական ԽՍՀ պետական նոտարական գրասենյակների ցանցը հաստատվում է հայկական ԽՍՀ նախարարների խորհրդի կողմից սահմանվող կարգով:

հայկական ԽՍՀ պետական նոտարական գրասենյակների հաստիքները հաստատվում են հայկական ԽՍՀ արդարադատության նախարարության կողմից` պետական նոտարական գրասենյակների համար որոշված հաստիքային թվաքանակի և աշխատավարձի ֆոնդի սահմաններում, պահպանելով պաշտոնեական դրույքների սխեմաները:

հոդված 11.

պետական նոտարական գրասենյակների պահումը

պետական նոտարական գրասենյակները պահվում են հանրապետական բյուջեի հաշվին` հայկական ԽՍՀ արդարադատության նախարարության նախահաշվով:

հոդված 12.

պետական նոտարական գրասենյակի կնիքը

պետական նոտարական գրասենյակներն ունեն հայկական ԽՍՀ պետական գերբի պատկերմամբ և իրենց անվանումով կնիք:

հատված ii

հոդված 13.

պետական նոտարական գրասենյակների կողմից կատարվող նոտարական գործողությունները

պետական նոտարական գրասենյակները կատարում են հետևյալ նոտարական գործողությունները`

1) հաստատում են գործարքներ (պայմանագրեր, կտակներ, լիազորագրեր և այլն).

2) միջոցներ են ձեռք առնում ժառանգական գույքի պահպանման համար.

3) տալիս են ժառանգության իրավունքի վկայագրեր.

4) տալիս են ամուսինների ընդհանուր գույքից հասանելիք բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքի վկայագրեր.

5) դնում են բնակելի տան օտարման արգելանքներ.

6) վավերացնում են փաստաթղթերի պատճենների և դրանց քաղվածքների ճշտությունը.

7) վավերացնում են փաստաթղթերի վրա եղած ստորագրությունների իսկությունը.

8) վավերացնում են փաստաթղթերի թարգմանության ճշտությունը.

9) հաստատում են քաղաքացու ողջ լինելու փաստը.

10) հաստատում են քաղաքացու որոշակի վայրում գտնվելու փաստը.

11) հաստատում են լուսանկարում պատկերված անձի և քաղաքացու նույնությունը.

12) հաստատում են փաստաթղթեր ներկայացնելու ժամանակը.

13) քաղաքացիների, պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունները հայտարարությունները հանձնում են ուրիշ քաղաքացիների, պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների ու կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների և այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների.

14) դեպոզիտ են ընդունում դրամական գումարներ և արժեթղթեր.

15) անում են կատարողական մակագրություններ.

16) կատարում են մուրհակների բողոքարկումներ.

17) վճարման են ներկայացնում չեկեր և հաստատում են չեկերի վճարված չլինելը.

18) ի պահ են ընդունում փաստաթղթեր.

19) կատարում են ապացույցների ապահովում:

ԽՍՀ միության և հայկական ԽՍՀ օրենսդրությամբ պետական նոտարական գրասենյակների վրա կարող է դրվել նաև այլ նոտարական գործողությունների կատարում:

հոդված 14.

պատգամավորների խորհուրդների գործադիր կոմիտեների կողմից կատարվող նոտարական գործողությունները

1) հաստատում են կտակներ.

2) հաստատում են այլ գործարքներ (պայմանագրեր, լիազորագրեր և այլն), բացի այն պայմանագրերից, որոնք վերաբերում են անհատական բնակելի տների կառուցման համար անժամկետ օգտագործման հողամասեր տրամադրելուն և այն գործարքներից, որոնք վերաբերում են արտասահմանում գտնվող գույքին կամ այն իրավունքներին, որոնք պետք է իրականացվեն արտասահմանում.

3) միջոցներ են ձեռք առնում ժառանգական գույքի պահպանման համար.

4) վավերացնում են փաստաթղթերի պատճենների և դրանց քաղվածքների ճշտությունը.

5) վավերացնում են փաստաթղթերի վրա եղած ստորագրությունների իսկությունը.

6) քաղաքացիների, պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների հայտարարությունները հանձնում են ուրիշ քաղաքացիների, պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների.

7) դնում են բնակելի տան օտարման արգելանքներ.

8) հաստատում են քաղաքացու ողջ լինելու փաստը.

9) հաստատում են քաղաքացու որոշակի վայրում գտնվելու փաստը.

10) անում են կատարողական մակագրություններ.

11) հաստատում են փաստաթղթերը ներկայացնելու ժամանակը.

12) ի պահ են ընդունում փաստաթղթեր:

անհրաժեշտության դեպքում, հայկական ԽՍՀ օրենսդրությամբ, պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեների վրա կարող է դրվել նաև այլ նոտարական գործողությունների կատարում, որոնք նախատեսված չեն սույն օրենքի 13 հոդվածում:

հոդված 15.

ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկների կողմից կատարվող նոտարական գործողություններ

"պետական նոտարիատի մասին" ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, ԽՍՀ միու թյան հյուպատոսական հիմնարկները կատարում են հետևյալ նոտարական գործողությունները`

1) հաստատում են գործարքներ (պայմանագրեր, կտակներ, լիազորագրեր և այլն), բացի ԽՍՀՄ-ում գտնվող բնակելի տների օտարման և գրավի վերաբերյալ պայմանագրերից.

2) միջոցներ են ձեռք առնում ժառանգական գույքի պահպանման համար.

3) տալիս են ժառանգության իրավունքի վկայագրեր.

4) տալիս են ամուսինների ընդհանուր գույքից հասանելիք բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքի վկայագրեր.

5) վավերացնում են փաստաթղթերի պատճենների և դրանց քաղվածքների ճշտությունը.

6) վավերացնում են փաստաթղթերի վրա եղած ստորագրությունների իսկությունը.

7) վավերացնում են փաստաթղթերի թարգմանության ճշտությունը.

8) հաստատում են քաղաքացու ողջ լինելու փաստը.

9) հաստատում են քաղաքացու որոշակի վայրում գտնվելու փաստը.

10) հաստատում են լուսանկարում պատկերված անձի և քաղաքացու նույնությունը.

11) հաստատում են փաստաթղթեր ներկայացնելու ժամանակը.

12) դեպոզիտ են ընդունում դրամական գումարներ և արժեթղթեր.

13) անում են կատարողական մակագրություններ.

14) ի պահ են ընդունում փաստաթղթեր.

15) ապահովում են ապացույցներ.

16) կատարում են ծովային բողոքարկումներ:

ԽՍՀ միության օրենսդրությամբ կարող են նախատեսվել ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկների կողմից կատարվող նաև այլ նոտարական գործողություններ:

հոդված 16.

նոտարական կարգով հաստատված փաստաթղթերին հավասարեցվող կտակների ու լիազորագրերի հաստատումը պաշտոնատար անձանց կողմից

նոտարական կարգով հաստատված փաստաթղթերին հավասարեցվում են`

հիվանդանոցներում, ստացիոնար բուժպրոֆիլակտիկ մյուս հիմնարկներում, սանատորիաներում բուժման մեջ գտնվող կամ զառամյալների և հաշմանդամների տներում ապրող քաղաքացիների կտակները, հաստատված այդ հիվանդանոցների, բուժհիմնարկների, սանատորիաների գլխավոր բժիշկների, բուժական մասի գծով նրանց տեղակալների կամ հերթապահ բժիշկների կողմից, ինչպես նաև զառամյալների և հաշմանդամների հիշյալ տների դիրեկտորների ու գլխավոր բժիշկների կողմից.

նավարկման ժամանակ ԽՍՀՄ դրոշակով լողացող ծովային նավերում կամ ներքին նավարկման նավերում գտնվող քաղաքացիների կտակները, հաստատված այդ նավերի նավապետների կողմից.

հետախուզական, արկտիկական և նման այլ արշավախմբերում գտնվող քաղաքացիների կտակները, հաստատված այդ արշավախմբերի պետերի կողմից.

հոսպիտալներում, սանատորիաներում ու զինվորական այլ բուժհիմնարկներում բուժման մեջ գտնվող զինծառայողների և մյուս անձանց կտակներն ու լիազորագրերը, հաստատված այդ հոսպիտալների, սանատորիաների և զինվորական այլ բուժհիմնարկների պետերի, բուժական մասի գծով նրանց տեղակալների, ավագ և հերթապահ բժիշկների կողմից.

զինծառայողների կտակներն ու լիազորագրերը, իսկ զորամասերի, միավորումների, հիմնարկների և ռազմաուսումնական հաստատությունների տեղաբաշխման այն կետերում, որտեղ չկան պետական նոտարական գրասենյակներ ու նոտարական գործողություններ կատարող այլ մարմիններ, նաև բանվորների և ծառայողների, նրանց ընտանիքների անդամների ու զինծառայողների ընտանիքների անդամների կտակները և լիազորագրերը, հաստատված այդ զորամասերի, միավորումների, հիմնարկների և հաստատությունների հրամանատարների (պետերի) կողմից.

ազատազրկման վայրերում գտնվող անձանց կտակներն ու լիազորագրերը, հաստատված ազատազրկման վայրերի պետերի կողմից:

սույն հոդվածում թվարկված պաշտոնատար անձինք պարտավոր են իրենց հաստատած կտակներից մեկական օրինակ անհապաղ ի պահ հանձնել կտակարարի մշտական բնակության վայրի պետական նոտարական գրասենյակին:

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, ծովանավերի նավապետերը պարտավոր են իրենց հաստատած կտակներից մեկական օրինակ հանձնել ԽՍՀՄ նավահանգստի պետին կամ օտարերկրյա նավահանգստում ԽՍՀՄ հյուպատոսին` հետագայում դրանք կտակարարի մշտական բնակության վայրի պետական նոտարական գրասենյակին ուղարկելու համար:

եթե կտակարարը ԽՍՀՄ-ում մշտական բնակության վայր չի ունեցել, կամ եթե կտակարարի բնակության վայրը անհայտ է, կտակն ուղարկվում է ԽՍՀ արդարադատության նախարարության կողմից որոշվող պետական նոտարական գրասենյակին:

պետական նոտարը պարտավոր է ստուգել ի պահ ստացված կտակի օրինականությունը և այդպիսին օրենքին անհամապատասխան գտնելու դեպքում այդ մասին հաղորդել կտակարարին և կտակը հաստատած պաշտոնատար անձին:

այս հոդվածում նշված պաշտոնատար անձանց կողմից կտակների և լիազորագրերի հաստատումը կատարվում է սույն օրենքի 6-8, 19 և 25 հոդվածների պահանջների պահպանմամբ, «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի կողմից որոշվող կարգով:

հատված iii

նոտարական գործողություններ կատարելու կանոնները

գլուխ 1

նոտարական գործողություններ կատարելու հիմնական կանոնները

նոտարական գործողությունները կարող են կատարվել ցանկացած պետական նոտարական գրասենյակում կամ պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհրդի գործադիր կոմիտեում` հայկական ԽՍՀ ամբողջ տերիտորիայում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ԽՍՀ միության և Հայկական ԽՍՀ օրենսդրության համաձայն նոտարական գործողությունը պետք է կատարվի որոշակի պետական նոտարական գրասենյակում կամ պատգամավորների որոշակի խորհրդի գործադիր կոմիտեում:

նոտարական գործողությունները կատարվում են պետական նոտարական գրասենյակի կամ պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհրդի գործադիր կոմիտեի շենքում:

առանձին դեպքերում նոտարական գործողությունները կարող են կատարվել նշված շենքերից դուրս, եթե այն քաղաքացիները, որոնց համար դրանք կատարվում են, հարգելի պատճառով (հիվանդության, հաշմանդամության և այլն) չեն կարող ներկայանալ պետական նոտարական գրասենյակի կամ պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհրդի գործադիր կոմիտեի շենքը:

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկների կողմից նոտարական գործողություններ կատարելու վայրը որոշվում է ԽՍՀ միության հյուպատոսական կանոնագրքով:

հոդված 18.

նոտարական գործողությունների կատարման ժամկետները

նոտարական գործողությունները կատարվում են դրա համար անհրաժեշտ բոլոր փաստաթղթերը ներկայացնելու և պետական տուրքը մուծելու օրը:

նոտարական գործողությունների կատարումը կարող է հետաձգվել պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների պաշտոնատար անձանցից լրացուցիչ տեղեկություններ կամ փաստաթղթեր պահանջելու կամ փաստաթղթերը փորձաքննության ուղարկելու անհրաժեշտության դեպքում: 

նոտարական գործողության կատարումը ոչ ավելի, քան տասնօրյա ժամկետով կարող է հետաձգվել նաև շահագրգռված այն անձի դիմումի հիման վրա, որը ցանկանում է դատարան դիմել այն իրավունքն ու փաստը վիճարկելու համար, որի վավերացման մասին խնդրում է շահագրգռված մյուս անձը: եթե այդ ժամկետում դատարանից հաղորդում չի ստացվի դիմում ստանալու մասին, նոտարական գործողությունը պետք է կատարվի:

եթե դատարանից հաղորդում է ստացվել այն իրավունքը կամ փաստը վիճարկող շահագրգռված անձի դիմումը ստանալու մասին, որի վավերացումը խնդրում է շահագրգռված մյուս անձը, նոտարական գործողության կատարումը կասեցվում է մինչև գործի լուծումը դատարանի կողմից:

հոդված 19.

նոտարական գործողություններ կատարելու համար դիմած անձանց ինքնությունը պարզելը, գործունակությունը և ստորագրությունների իսկությունը ստուգելը

պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք նոտարական գործողություններ կատարելիս պարզում են նոտարական գործողությունների կատարման համար դիմած քաղաքացիների, նրանց ներկայացուցիչների կամ պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների ու կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ինքնությունը:

գործարքներ հաստատելիս պարզվում է քաղաքացիների գործունակությունը և ստուգվում գործարքներին մասնակցող իրավաբանական անձանց իրավունակությունը: գործարքը ներկայացուցչի կողմից կատարվելու դեպքում ստուգվում են նրա լիազորությունները: 

ԽՍՀ միության և հայկ ական ԽՍՀ օրենսդրությամբ նախատեսված դեպքերում գործարքներ հաստատելիս և որոշ այլ նոտարական գործողություններ կատարելիս ստուգվում է գործարքների մասնակիցների և նոտարական գործողություններ կատարելու համար դիմած մյուս անձանց ստորագրությունների իսկությունը:

Նոտարական կարգով հաստատվող գործարքները, ինչպես նաև հայտարարություններն ու մյուս փաստաթղթերը ստորագրվում են պետական նոտարի կամ նոտարական գործողություն կատարող այլ պաշտոնատար անձի ներկայությամբ: Եթե գործարքը, հայտարարությունը կամ այլ փաստաթուղթը ստորագրվել են նշված պաշտոնատար անձանց բացակայությամբ, ստորագրողը պետք է անձամբ հաստատի, որ փաստաթուղթն ստորագրել է ինքը:

Եթե քաղաքացին ֆիզիկական պակասության, հիվանդության կամ որևէ այլ պատճառով չի կարող անձամբ ստորագրել, ապա նրա հանձնարարությամբ, իր իսկ ներկայությամբ և նոտարական գործողություն կատարող պետական նոտարի կամ այլ պաշտոնատար անձի ներկայությամբ գործարքը, հայտարարությունը կամ այլ փաստաթուղթը կարող է ստորագրել ուրիշ քաղաքացի, նշելով այն պատճառները, որոնց հետևանքով փաստաթուղթը չէր կարող անձամբ ստորագրվել նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած քաղաքացու կողմից:

Պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք կարող են պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների ու կազմակերպությունների, կոլտնտեսությունների, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպությունների` իրենց հայտնի պաշտոնատար անձանց անձնական ներկայությունը չպահանջել, եթե նրանց մոտ կա այդ պաշտոնատար անձանց ստորագրությունների նմուշը, որ ստացվել է անձամբ դիմելիս, և նրանց ստորագրությունների իսկությունը կասկած չի առաջացնում:

Հոդված 21.

Նոտարական գործողություններ կատարելու համար անհրաժեշտ տեղեկություններ ու փաստաթղթեր պահանջելը

Պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք իրավունք ունեն նոտարական գործողություններ կատարելու համար անհրաժեշտ տեղեկություններ ու փաստաթղթեր պահանջելու պետական ձեռնարկություններից, հիմնարկներից և կազմակերպություններից, կոլտնտեսություններից, այլ կոոպերատիվ և մյուս հասարակական կազմակերպություններից: համապատասխան տեղեկություններն ու փաստաթղթերը պետք է ներկայացվեն պետական նոտարի կամ նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձանց կողմից նշված ժամկետում: Այդ ժամկետը չի կարող մեկ ամսից ավելի լինել:

Հոդված 22.

Նոտարական գործողություններ կատարելու իրավունքի սահմանափակումները

Պետական նոտարները, պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեների նոտարական գործողություններ կատարող պաշտոնատար անձինք իրավունք չունեն նոտարական գործողություններ կատարելու իրենց անվամբ և իրենց անունից, իրենց ամուսինների անվամբ և նրանց անունից, իրենց և իրենց ամուսինների հարազատների (ծնողների, զավակների, թոռների, պապի, տատի, եղբայրների, քույրերի) անվամբ և նրանց անունից, ինչպես նաև տվյալ պետական նոտարական գրասենյակի կամ պատգամավորների խորհրդի տվյալ գործադիր կոմիտեի աշխատողների անվամբ և նրանց անունից:

պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեների պաշտոնատար անձինք իրավասու չեն նոտարական գործողություններ կատարելու նաև պատգամավորների տվյալ խորհրդի գործադիր կոմիտեի անվամբ և նրա անունից:

նշված դեպքերում նոտարական գործողությունները կատարվում են որևէ այլ պետական նոտարական գրասենյակի կողմից կամ նոտարական գործողություններ կատարող պատգամավորների որևէ այլ քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհրդի գործադիր կոմիտեի կողմից:

այն դեպքում, երբ ԽՍՀ միության և Հայկական ԽՍՀ օրենսդրությանը համապատասխան նոտարական գործողությունը պետք է կատարվի որոշակի պետական նոտարական գրասենյակում կամ պատգամավորների որոշակի խորհրդի գործադիր կոմիտեում, նոտարական գործողության կատարման վայրը որոշվում է հայկական ԽՍՀ նախարարների խորհրդի կողմից սահմանվող կարգով:

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, հյուպատոսական պաշտոնատար անձինք նոտարական գործողություններ չեն կարող կատարել իրենց անվամբ և իրենց անունից, իրենց ամուսինների անվամբ և նրանց անունից, ամուսինների և իրենց ուղիղ գծով հարազատների անվամբ և նրանց անունից:

սույն օրենքի 16 հոդվածում թվարկված պաշտոնատար անձինք իրավասու չեն կտակներ և լիազորագրեր հաստատելու իրենց անվամբ և իրենց անունից, իրենց ամուսինների անվամբ և նրանց անունից, նրանց և իրենց հարազատների (ծնողների, զավակների, թոռների, պապի, տատի, եղբայրների, քույրերի) անվամբ և նրանց անունից:

նոտարական և դրանց հավասարեցված այն գործողությունները, որոնք կատարվել են սույն հոդվածով սահմանված կանոնների խախտումով, անվավեր են:

Հոդված 23.

Հաստատվող գործարքների և վավերացվող փաստաթղթերի տեքստերին առաջադրվող պահանջները

Պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք նոտարական գործողություններ կատարելու համար չեն ընդունում այնպիսի փաստաթղթեր, որոնք ունեն հավելագրումներ, քերվածքներ, ջնջված բառեր և այլ չծանոթագրված ուղղումներ, ինչպես նաև մատիտով գրված փաստաթղթեր:

նոտարական կարգով հաստատվող գործարքների տեքստը պետք է գրված լինի պարզ և հստակ, փաստաթղթի բովանդակությանը վերաբերող թվերն ու ժամկետները, թեկուզ և մեկ անգամ, գրված լինեն բառերով, իսկ իրավաբանական անձանց անվանումը` առանց կրճատումների, նրանց մարմինների հասցեների նշումով: քաղաքացիների ազգանունները, անուններն ու հայրանունները պետք է գրվեն լրիվ, նշելով նրանց բնակության վայրը:

պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք նոտարական գործողություններ կատարելիս հայտնաբերելով քաղաքացիների կամ առանձին պաշտոնատար անձանց կողմից օրինականության խախտում, անհրաժեշտ միջոցներ ձեռք առնելու համար այդ մասին հաղորդում են համապատասխան ձեռնարկություններին, հիմնարկներին, կազմակերպություններին կամ դատախազին:

եթե ներկայացված փաստաթղթերի իսկությունը կասկած է առաջացնում, պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք իրավունք ունեն պահելու այդ փաստաթուղթը և այն ուղարկելու փորձաքննության:

հոդված 25.

նոտարական գործողությունների կատարումը մերժելը

Պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք`

նոտարական գործողության կատարումը մերժում են, եթե այդպիսի գործողության կատարումը հակասում է օրենքին (եթե գործողությունը ենթակա չէ կատարման նոտարական մարմնի կողմից կամ ենթակա է կատարման այլ նոտարական մարմնի կողմից. եթե նոտարական գործողություն կատարելու մասին խնդրանքով դիմել է անգործունակ անձ կամ անհրաժեշտ լիազորություններ չունեցող ներկայացուցիչ. եթե իրավաբանական անձի անունից կատարվող գործարքը հակասում է նրա կանոնագրքում կամ կանոնադրության մեջ նշված նպատակներին և այլն).

նոտարական գործողություններ կատարելու համար չեն ընդունում փաստաթղթերը, եթե դրանք չեն համապատասխանում օրենսդրության պահանջներին, կամ այնպիսի տեղեկություններ են պարունակում, որոնք արատավորում են քաղաքացիների պատիվն ու արժանապատվությունը:

պետական նոտարները և նոտարական գործողություններ կատարող մյուս պաշտոնատար անձինք այն անձի խնդրանքով, որին մերժվել է նոտարական գործողությունների կատարումը, պետք է գրավոր ձևով շարադրեն մերժման պատճառները և պարզաբանեն նրա գանգատարկման կարգը: նոտարական գործողության կատարումը մերժելու մասին պետական նոտարը ոչ ուշ, քան եռօրյա ժամկետում որոշում է կայացնում:

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, ԽՍՀ միության հյուպատոսական կանոնագրքով կարող են սահմանվել ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկների կողմից նոտարական գործողությունների կատարումը մերժելու և այլ հիմքեր, ինչպես նաև որոշվել այդպիսի մերժման կարգը:

    շահագրգռված անձը, որը սխալ է համարում կատարված նոտարական գործողությունը կամ նոտարական գործողության կատարման մերժումը, իրավունք ունի այդ մասին գանգատ տալու պետական նոտարական գրասենյակի, պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհրդի գործադիր կոմիտեի գտնվելու վայրի շրջանային (քաղաքային) ժողովրդական դատարանին:

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, նոտարական գործողությունները սխալ կատարելու կամ նրա կատարումը մերժելու վերաբերյալ գանգատները հյուպատոսական պաշտոնատար անձի կողմից քննության են առնվում ԽՍՀ միության հյուպատոսական կանոնագրքով սահմանված կարգով:

սույն օրենքի 16 հոդվածում թվարկված պաշտոնատար անձանց կողմից կտակները և լիազորագրերը սխալ հաստատվելու կամ դրանց հաստատումը մերժվելու վերաբերյալ գանգատները տրվում են համապատասխանաբար հիվանդանոցի, այդ ստացիոնար բուժպրոֆիլակտիկ հիմնարկի, սանատորիայի, զառամյալների և հաշմանդամների տան, արշավախմբի, հոսպիտալի, զինվորական բուժհիմնարկի, զորամասի, զորամիավորման, զինվորական հիմնարկի, ռազմաուսումնական հաստատության, ազատազրկման վայրի գտնվելու տեղի դատարանին:

 «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, ԽՍՀՄ դրոշակով լողացող ծովային նավի կամ ներքին նավարկման նավի նավապետի կողմից կտակը սխալ հաստատվելու կամ նրա հաստատումը մերժվելու վերաբերյալ գանգատները տրվում են նավի կցագրված նավահանգստի գտնվելու վայրի դատարանին:

այս հոդվածում նշված գանգատների քննարկումը շրջանային (քաղաքային) ժողովրդական դատարանների կողմից կատարվում է հատուկ վարույթի կարգով` հայկական ԽՍՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կանոններով:

իրավունքի վերաբերյալ շահագրգռված անձանց միջև ծագած այն վեճը, որը հիմնված է կատարված նոտարական գործողության վրա, ԽՍՀ միության և հայկական ԽՍՀ օրենսդրությանը համապատասխան, քննության է առնվում դատարանի կամ արբիտրաժի կողմից:

«պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, պետական նոտարների այն գործողությունների վերաբերյալ գանգատները, որոնք չեն վերաբերում նրանց կողմից կատարվող նոտարական գործողությունների էությանը (նոտարական գործողությունների կատարման ժամկետների խախտում, ընդունելության սահմանված ժամերի չպահպանում և այլն), քննության են առնվում հայկական ԽՍՀ արդարադատության նախարարության և ԽՍՀՄ արդարադատության նախարարության կողմից:

պետական նոտարական գրասենյակների և պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեների կողմից նոտարական գործողություններ կատարելու կարգը սահմանվում է «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքով, ԽՍՀ միության օրենսդրության այլ ակտերով, սույն օրենքով և հայկական ԽՍՀ օրենսդրության այլ ակտերով:

ԽՍՀ միության հյուպատոսական հիմնարկների կողմից նոտարական գործողություններ կատարելու կարգը սահմանվում է «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքով, ԽՍՀ միության հյուպատոսական կանոնագրքով և ԽՍՀ միության օրենսդրության այլ ակտերով:

նոտարական գործողությունների, նոտարական վկայագրերի, գործարքների վավերացման մակագրությունների և «պետական նոտարիատի մասին» ԽՍՀՄ օրենքին համապատասխան, վավերացվող փաստաթղթերի գրանցման համար սեղանամատյանների ձևերը սահմանվում են ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի կողմից որոշվող կարգով:

գործարքներ հաստատելիս, փաստաթղթերի պատճենների և նրանց քաղվածքների ճշտությունը, փաստաթղթերի վրա եղած ստորագրությունների իսկությունը, փաստաթղթերի թարգմանության ճշտությունը վավերացնելիս, այլև փաստաթղթերը ներկայացնելու ժամանակը հաստատելիս այդ մասին վավերացման մակագրություններ են արվում համապատասխան փաստաթղթերի վրա:

 ի հաստատումն ժառանգման իրավունքի, սեփականության իրավունքի, քաղաքացու ողջ լինելու և որոշակի վայրում գտնվելու փաստերի, լուսանկարում պատկերված անձի հետ քաղաքացու նույնության, փաստաթղթերի ի պահ ընդունման` տրվում են համապատասխան վկայագրեր:

     նոտարական բոլոր գործողությունները գրանցվում են նոտարական սեղանամատյանում: այն համարը, որի տակ գրանցվել է նոտարական գործողությունը սեղանամատյանում, ցույց է տրվում պետական նոտարների կամ պատգամավորների քաղաքային, ավանային, գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեների նոտարական գործողություններ կատարող պաշտոնատար անձանց կողմից տրվող փաստաթղթերում և վավերացման մակագրություններում:

հոդված 32.

նոտարական կարգով հաստատված փաստաթղթերի կրկնակ տալը

հոդված 86.

նոտարական գործողություններ օտարերկրյա քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց, օտարերկրյա ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների համար

«պետական նոտարիատի մասի»" խսհմ օրենքին համապատասխան, օտարերկրյա քաղաքացիները և քաղաքացիություն չունեցող անձինք իրավունք ունեն խորհրդային քաղաքացիների հետ հավասար դիմելու հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակներին, ինչպես նաև հայկական խսհ նոտարական գործողություններ կատարող մյուս մարմիններին:

օտարերկրյա ձեռնարկությունները և կազմակերպությունները իրավունք ունեն դիմելու հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակներին և խսհմ հյուպատոսական հիմնարկներին:

խսհմ նախարարների խորհուրդը կարող է պատասխան սահմանափակումներ սահմանել այն պետությունների քաղաքացիների, ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների նկատմամբ, որտեղ խորհրդային քաղաքացիների, ձեռնարկությունների, հիմնարկների ու կազմակերպությունների իրավունքների հատուկ սահմանափակումներ են թույլ տրվում նոտարիատի մարմիններին դիմելու համար:

հոդված 87.

օտարերկրյա իրավունքի կիրառումը

պետական նոտարները, խսհ միության և հայկական խսհ օրենսդրությանը, խսհմ կամ հայկական խսհ միջազգային պայմանագրերին համապատասխան կիրառում են օտարերկրյա իրավունքի նորմաներ:

 պետական նոտարները ընդունում են օտարերկրյա իրավունքի պահանջներին համապատասխան կազմված փաստաթղթեր, ինչպես նաև վավերացման մակագրություններ են կատարում օտարերկրյա օրենսդրությամբ նախատեսված ձևով, եթե դա չի հակասում խորհրդային կարգերի հիմքերին:

հոդված 88.

խորհրդային իրավունքի կիրառումը ժառանգական գույքը պահպանելիս և ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալիս: արտասահմանում գործողություններ կատարելու համար նախատեսված լիազորագրեր

օտարերկրյա քաղաքացու մահից հետո հայկական խսհ տերիտորիայում մնացած գույքի կամ խորհրդային քաղաքացու մահից հետո օտարերկրյա քաղաքացուն հասանելիք գույքի պահպանության հետ, ինչպես նաև այդպիսի գույքի նկատմամբ ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալու հետ կապված գործողությունները իրականացվում են խսհ միության ևՀայկական խսհ օրենսդրությանը համապատասխան:

 արտասահմանում գործողություններ կատարելու համար նախատեսված և պետական նոտարի կողմից հաստատված լիազորագիրը, որը ցուցումներ չի պարունակում նրա գործողության ժամկետի մասին, ուժը պահպանում է մինչև նրա վերացումը լիազորագիր տվող անձի կողմից:

հոդված 89.

արտասահմանում կազմված փաստաթղթերի ընդունումը հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակների կողմից

 

օտարերկրյա իշխանությունների մասնակցությամբ արտասահմանում կազմված կամ նրանց տված փաստաթղթերը հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակներն ընդունում են խսհմ արտաքին գործերի նախարարության մարմինների կողմից դրանց լեգալացման պայմանով:

նման փաստաթղթերը առանց լեգալացման հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակներն ընդունում են այն դեպքում, երբ դա նախատեսված է խսհ միության և հայկական խսհ օրենսդրությամբ, խսհմ կամ հայկական խսհ միջազգային պայմանագրերին համապատասխան:

հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակները կատարում են սահմանված կարգով իրենց հանձնված օտարերկրյա արդարադատության մարմինների հանձնարարությունները առանձին նոտարական գործողություններ կատարելու մասին, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ`

 1)հանձնարարության կատարումը կհակասեր խսհմ սուվերենությանը կամ կսպառնար խսհմ անվտանգությանը.

 2) հանձնարարության կատարումը չի մտնում խսհմ պետական նոտարական գրասենյակների իրավասության մեջ:

 առանձին նոտարական գործողություններ կատարելու մասին օտարերկրյա արդարադատության մարմինների հանձնարարությունների կատարումը տեղի է ունենում խորհրդային օրենսդրության հիման վրա:

հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակները առանձին նոտարական գործողություններ կատարելու վերաբերյալ հանձնարարություններով կարող են դիմել օտարերկրյա արդարադատության մարմիններին:

օտարերկրյա արդարադատության մարմինների հետ հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակների հարաբերությունների կարգը որոշվում է խսհ միության և հայկական խսհ օրենսդրությամբ և խսհմ կամ հայկական խսհ միջազգային պայմանագրերով:

հոդված 91

օտարերկրյա պետությունների մարմիններում գործեր վարելու համար պահանջվող ապացույցների ապահովումը

. 

հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակները ապահովում են օտարերկրյա պետությունների մարմիններում գործեր վարելու համար պահանջվող ապացույցներ:

հոդված 92.

միջազգային պայմանագրեր

 

«պետական նոտարիատի մասի»" խսհմ օրենքին համապատասխան, եթե խսհմ կամ հայկական խսհ միջազգային պայմանագրերով գործողությունների վերաբերյալ այլ կանոններ են սահմանված, քան այն կանոնները, որոնք պարունակվում են խսհ միության կամ հայկական խսհ օրենսդրությունում, նոտարական գործողություններ կատարելիս կիրառվում են միջազգային պայմանագրերի կանոնները:

 եթե խսհմ կամ հայկական խսհ միջազգային պայմանագրերով խսհմ պետական նոտարական գրասենյակների իրավասությանն է վերապահվում խսհ միության և հայկական խսհ օրենսդրությամբ չնախատեսված նոտարական գործողությունների կատարումը, հայկական խսհ պետական նոտարական գրասենյակներն այդ նոտարական գործողությունը կատարում են խսհմ արդարադատության նախարարության կողմից սահմանվող կարգով:

 եթե խսհմ կամ հայկական խսհ միջազգային պայմանագրերով նախատեսված է այնպիսի նոտարական գործողություն, որը հայկական խսհ և միութենական մյուս հանրապետությունների օրենսդրության համաձայն կարող է կատարվել միութենական մի քանի հանրապետությունների պետական նոտարական գրասենյակների կողմից, կամ եթե Հայկական խսհ և միութենական մյուս հանրապետությունների օրենսդրությունը չի որոշում իրավասու պետական նոտարական գրասենյակ, խսհմ արդարադատության նախարարությունը սահմանում է, թե նոտարական որ գրասենյակները և միութենական որ հանրապետությունում պետք է կատարեն հիշյալ նոտարական գործողությունը:

կադաստրի տեղեկանք

գույքի նկատմամբ գրանցված են հետևյալ իրավունքները`

սեփականության իրավունք

վարձակալության իրավունք

օգտագործման իրավունք

գրավի իրավունք

սերվիտուտ

----------

 գույքի նկատմամբ գրանցված են հետևյալ արգելանքները`

 կալանք
 արգելանք