Կ Ա Ռ Ա Վ Ա Ր Մ Ա Ն   Պ Լ Ա Ն

ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ՋՐԱՎԱԶԱՆԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔԻ 2017-2022 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ

I. ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ՋՐԱՎԱԶԱՆԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔԻ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ ԵՎ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՊԼԱՆԻ ՆՊԱՏԱԿԸ

1. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման պլանի նախագծի հիմնական նպատակը Ախուրյանի ջրավազանային տարածքում ջրօգտագործողների` ներառյալ համայնքների, էներգետիկայի, արդյունաբերության, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի փոխկապակցված հարաբերությունները հավասարակշռելն է: Այն նպատակ ունի նաև աջակցելու ջրային ռեսուրսների կառավարման համար պատասխանատու մարմիններին` ներառյալ Ախուրյանի ջրավազանային տարածքային կառավարման բաժնին, վարչական մարմիններին, քաղաքականությամբ զբաղվողներին և հանրությանը` ջրային ռեսուրսների ոլորտում որոշումներ ընդունելիս:

2. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքը (Ախուրյանի ՋԿՏ) գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության հյուսիս-արևմուտքում, սահմանակից է Վրաստանին և Թուրքիային: Տարածքը ներառում է Ախուրյանի և Մեծամորի գետավազանները և զբաղեցնում է 5029 կմ2 մակերես: Ախուրյանի ՋԿՏ-ն վարչական տեսանկյունից ներառում է Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզն ամբողջությամբ, Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի Բաղրամյանի և Արմավիրի տարածաշրջաններն ամբողջությամբ և Էջմիածնի տարածաշրջանի 11 համայնքների վարչական տարածքները, Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի Թալինի տարածաշրջանն ամբողջությամբ, Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզի Մասիսի տարածաշրջանի Ռանչպարի համայնքի վարչական տարածքը:

II. ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ՋՐԱՎԱԶԱՆԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔԻ ՋՐԱՅԻՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐԸ

3. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքի ջրային ռեսուրսներն ընդամենը կազմում են 3752,7 մլն մ3, այդ թվում` բազմամյա բնական գետային հոսքը` 2593,4 մլն մ3, ստորերկրյա ջրային պաշարները` 1130,1 մլն մ3, բնական լճերը` 0,023 մլն մ3, ջրամբարների մեռյալ ծավալը` 28,09 մլն մ3, ձնաբծերը` 1,07 մլն մ3.

1) բազմամյա բնական գետային հոսքը ներառում է նաև Մեծամորի գետավազանում Արաքս և Ախուրյան գետերի միախառնումից ներքև ընկած հատվածից վերցվող Հայաստանի հասանելի ջրի քանակը` 1114,9 մլն մ3, ինչպես նաև Ախուրյանի գետավազանի գետերի էկոլոգիական թողքը` 194,5 մլն մ3 և Մեծամորի գետավազանի գետերի էկոլոգիական թողքը` 106,0 մլն մ3.

2) Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքի ստորերկրյա ջրերի պաշարները կազմում են 1130,1 մլն մ3, այդ թվում` A+B կարգի ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարները` 895,4 մլն մ3, C1 կարգով հաստատված ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարները` 35,1 մլն մ3 և C2 կարգով հաստատված ստորերկրյա պաշարները կամ խորքային հոսքը` 199,6 մլն մ3:

4. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքի օգտագործելի ջրային ռեսուրսները, ռազմավարական և ազգային ջրային պաշարները որոշվում են «Ջրի ազգային ծրագրի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի պահանջների համաձայն:

5. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքի օգտագործելի ջրային ռեսուրսները, ռազմավարական և ազգային ջրային պաշարները սահմանված են սույն հավելվածի N 1 աղյուսակում:

Աղյուսակ N 1

Ջրային ռեսուրսները, մլն մ3	Գետավազան		Ախուրյանի ՋԿՏ
	Ախուրյան	Մեծամոր
Օգտագործելի ջրային ռեսուրսներ
Գետային հոսքը	506,2	1786,7	2292,9
A+B կարգով հաստատված ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարները	102,9	792,5	895,4
Ընդամենը	609.1	2579.2	3188,3
Ռազմավարական ջրային պաշար
Բնական լճերի ծավալի 1/3 մասը	0,005	0,003	0,008
Ջրամբարների մեռյալ ծավալի 2/3 մասը	5,382	1,34	6,726
C1 կարգով հաստատված ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարները	35,1	-	35,1
Ընդամենը	40,49	1,343	41,83
Ազգային ջրային պաշար
Գետերի էկոլոգիական թողքը	194,5	106,0	300,5
Բնական լճերի ծավալի 2/3 մասը	0,009	0,006	0,015
Ջրամբարների մեռյալ ծավալի 1/3 մասը	2,693	0,67	3,363
Արփի լճի ջրամբարի մեռյալ ծավալը	18,0	-	18,0
Ձնաբծեր և ֆիոնների դաշտերը	1,05	0,02	1,07
C2 կարգով հաստատված պաշարները կամ խորքային հոսքը	56,1	143,52	199,62
Ընդամենը	272.35	250.22	522,57

(աղյուսակը խմբ. 22.03.18 N 293-Ն)

1) սույն հավելվածի N 1 աղյուսակի Մեծամորի գետավազանի օգտագործելի գետային հոսքի 1786,7 մլն մ3 ջրաքանակը ներառում է նաև Արաքս և Ախուրյան գետերի միախառնումից ներքև ընկած հատվածից վերցվող Հայաստանի Հանրապետությանը հասանելի ջրի քանակը` 1114,9 մլն մ3.

2) պաշարների պետական հանձնաժողովի կողմից 1984 թվականին Արարատյան արտեզյան ավազանի համար հաստատվել են ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարները` համաձայն որի Մեծամորի գետավազանում A+B կարգով հաստատված ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարները կազմում են 1585,0 մլն մ3: Սակայն, վերջին տարիներին Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորերկրյա ջրերի հյուծմամբ պայմանավորված, ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարները կրճատվել են շուրջ 2 անգամ` համաձայն փորձագիտական գնահատականի: Ուստի սույն հավելվածի N 1 աղյուսակում որպես Մեծամորի գետավազանում օգտագործելի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսներ առաջարկվում է համարել տարեկան 792,5 մլն մ3 ծավալը` մինչև Արարատյան արտեզյան ավազանի ստորերկրյա ջրերի շահագործական պաշարների վերագնահատումը և հաստատումը.

3) սույն հավելվածի N 1 աղյուսակի ազգային ջրային պաշարում ներառված Արփի լճի մեռյալ ծավալի 18,0 մլն մ3 սահմանելու հարցը կքննարկվի Կապսի ջրամբարի կառուցման աշխատանքների իրականացումից հետո:

4) սույն հավելվածի N 1 աղյուսակում Ախուրյանի ջրամբարի մեռյալ ծավալը հաշվարկված է 50%-ով` 7,5 մլն մ³, որպես անդրսահմանային ջրամբար:

(5-րդ կետը լրաց., խմբ. 22.03.18 N 293-Ն)

III. ՋՐԱՎԱԶԱՆՈՒՄ ԷԿՈԼՈԳԻԱԿԱՆ ԹՈՂՔԻ ՈՐՈՇՈՒՄԸ

6. Հայաստանի Հանրապետությունում գետերի էկոլոգիական թողքը որոշվում է համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2011 թվականի հունիսի 30-ի N 927-Ն որոշմամբ հաստատված մեթոդիկայի:

7. Հիդրոլոգիական դիտակետերում Ախուրյանի ՋԿՏ-ի գետերի էկոլոգիական թողքի տարեկան արժեքները նշված են N 2 աղյուսակում (Մեծամոր գետի Ռանչպար դիտակետի էկոլոգիական թողքը հաշվարկվել է մինչև 2004 թվականի դիտարկումների հիման վրա):

  Աղյուսակ N 2

8. Ախուրյանի ՋԿՏ-ի այն գետերի էկոլոգիական թողքի արժեքները, որոնց վրա չկան և չեն եղել հիդրոլոգիական դիտակետեր նշված են N 3 աղյուսակում:

 Աղյուսակ N 3

(աղյուսակը լրաց. 22.03.18 N 293-Ն)

IV. ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ՋՐԱՎԱԶԱՆԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ՋՐԱՅԻՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐԻ ԲԱՐԵԼԱՎՄԱՆ ՍՑԵՆԱՐՆ ԸՍՏ ՈԼՈՐՏՆԵՐԻ

9. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքում ջրային ռեսուրսների բարելավումն ըստ ոլորտների տալու նպատակով կանխատեսվում է գետավազաններում ջրառաջարկն ու տնտեսական զարգացմամբ պայմանավորված ջրապահանջարկը՝ կառավարման պլանավորման առաջին վեցամյա ժամանակահատվածի համար: Կանխատեսվող ջրառաջարկը գնահատվում է` հաշվի առնելով գետավազաններում տնտեսական զարգացման միտումները և կլիմայի փոփոխությամբ պայմանավորված ազդեցությունը ջրային ռեսուրսների վրա, ինչպես նաև գնահատվում է` հաշվի առնելով Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքի գետավազանների ազգային, ռազմավարական և օգտագործելի ջրային ռեսուրսների մեծությունները, որոնք սահմանված են սույն հավելվածի N 1 աղյուսակում: Տնտեսական զարգացման վրա հիմնված ջրապահանջարկի կանխատեսումներ անելիս կիրառվում են տարբեր մոտեցումներ ջրօգտագործման տարբեր ոլորտների համար` պայմանավորված ոլորտների տնտեսական զարգացման առանձնահատկություններով:

10. Ջրօգտագործման կանխատեսումը կատարվում է բազիսային (ելակետային) սցենարով, որով ոլորտների աճի տեմպերի կանխատեսումները հիմնականում հիմնված են ոլորտային զարգացման ծրագրերով սահմանված նպատակային ցուցանիշների վրա:

11. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքում ջրառաջարկի կանխատեսվող փոփոխությունը 2017-2022 թվականների համար սահմանվում է սույն հավելվածի N 4 աղյուսակում:

Աղյուսակ N 4

12. Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքում կանխատեսված ջրառաջարկի և ջրապահանջարկի համադրությամբ գնահատվում է ջրավազանում ջրային ռեսուրսների դեֆիցիտը կամ պրոֆիցիտը` 2017 թվականից մինչև 2022 թվականը: Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքի ջրառաջարկի և ջրապահանջարկի վերլուծությունը տրվում է ելակետային սցենարով` ըստ ջրօգտագործման ոլորտների: Ախուրյանի ջրավազանային կառավարման տարածքում ջրառաջարկի և ջրապահանջարկի միտումները մինչև 2022 թվականը, ըստ ջրօգտագործման ոլորտների, սահմանվում են N 5 աղյուսակում:

Աղյուսակ N 5

13. Մեծամորի գետավազանի արդյունաբերական նպատակով ջրառի ծավալում ներառված է նաև «Հայկական ատոմային էլեկտրակայան» փակ բաժնետիրական ընկերությանը հատկացվող` 37,0 մլն մ3  ջրաքանակը, մոտավորապես 97%-ը:

14. Մեծամորի գետավազանում, որպես Արարատյան դաշտի մաս, նոր հորատանցքի հորատման ջրօգտագործման թույլտվությունը տրամադրվում է Հայաստանի Հանրապետության ջրի ազգային խորհրդի դրական եզրակացության դեպքում, իսկ ձկնաբուծության նպատակով նոր հորատանցքերի հորատումն արգելվում է: Ընդ որում, հորատված հորատանցքերը հետագայում ենթակա են շահագործման` բացառապես հորատման ժամանակ տրված ջրօգտագործման թույլտվությամբ սահմանված նպատակով:

(14-րդ կետը խմբ. 22.03.18 N 293-Ն)

15. Մեծամորի գետավազանում, որպես Արարատյան դաշտի մաս, արգելվում է ստորերկրյա քաղցրահամ ջրերից ձկնաբուծության նպատակով նոր ջրօգտագործման թույլտվությունների տրամադրումը` բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության ջրի ազգային խորհրդի դրական եզրակացության հիման վրա Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից հավանության արժանացած ձկնաբուծության զարգացման ծրագրերի:

(15-րդ կետը խմբ. 22.03.18 N 293-Ն)

16. Ախուրյանի գետավազանի հիդրոէներգետիկ նպատակով ջրապահանջարկը հաշվարկելիս ներառվել է միայն գետավազանի ստորին հատվածում գտնվող «Մարմարաշեն» հիդրոէլեկտրակայանի ջրապահանջարկը, քանի որ գետավազանի վերին հատվածներում հիդրոէներգետիկ նպատակներով օգտագործվող ջուրը վերադարձնելուց հետո օգտագործվում է նաև այլ ոլորտներում և համապատասխանաբար հաշվի է առնված ըստ այդ ոլորտների ջրապահանջարկում:

17. Ախուրյանի գետավազանում բնական ջրահոսքի վրա արգելել նոր կառուցվող փոքր հիդրոէլեկտրակայաններին ջրօգտագործման թույլտվությունների տրամադրումը` բացառությամբ Ախուրյանի ջրամբարից ոռոգման սեզոնի և Ախուրյանի ջրամբարից ազատ հոսքի ջրառ իրականացնելու դեպքերի:

(17-րդ կետը լրաց. 22.03.18 N 293-Ն)

(հավելվածը լրաց., խմբ. 22.03.18 N 293-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Դ. Հարությունյան

Հավելված N 2  ՀՀ կառավարության 2017 թվականի մարտի 9-ի N 240-Ն որոշման

ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ՋՐԱՎԱԶԱՆԱՅԻՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՏԱՐԱԾՔԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ

(հավելվածը փոփ. 10.10.18 N 1124-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Դ. Հարությունյան