● պետական ծախսերի նպատակայնության և արդյունավետության բարձրացման, ֆինանսական վերահսկողության և կառավարման մեխանիզմների արդիականացման ապահովմանը, որի շնորհիվ ՀՀ քաղաքացուն և գործարար համայնքին տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի ծառայությունները կլինեն հասանելի, մատչելի և արդյունավետ ՀՀ ամբողջ տարածքում, իսկ կառավարումը՝ ժամանակակից և թափանցիկ:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Տրանսպորտի ոլորտում, կայուն զարգացող տրանսպորտային ենթակառուցվածքների և մատուցվող ծառայությունների միջոցով, քաղաքացիների ազատ տեղաշարժման իրավունքի, փոխադրումների, ապրանքների և ծառայությունների հասանելիության ու մրցունակության ապահովման, ինչպես նաև սպասարկման որակի ու տրանսպորտային անվտանգության բարձրացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) ՀՀ տարածքում ստեղծել միասնական ավտոմոբիլային ուղևորափոխադրումների երթուղային ցանց, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել միասնական երթուղային ցանցի ներդրման հայեցակարգը և գործողությունների ծրագիրը՝ ներառյալ տրանսպորտային սպասարկման ծառայությունների գնագոյացման, տրանսպորտային ծախսերի ու եկամուտների հավասարակշռման և փոխհատուցման (սուբսիդավորման) մեխանիզմները,

բ. մինչև 2019 թվականի ավարտը ներգրավել միասնական երթուղային ցանցի մասնավոր օպերատորի (օպերատորների), ինչպես նաև մասնավոր ներդրումներ,

գ. մինչև 2020 թվականի ավարտը մշակել ՀՀ տարածքի տրանսպորտային միասնական ինտերակտիվ քարտեզը, էլեկտրոնային կառավարման և միասնական տոմսի համակարգը, իսկ մինչև 2022 թվականի ավարտը ներդնել ամբողջական համակարգը,

դ. մինչև 2020 թվականի ավարտը մասնավորեցնել ավտոկայարանային համակարգը (առանց ավտոկայարանային համակարգի գործառնական նշանակության փոփոխության իրավունքի)՝ մասնավոր ներդրումների ներգրավման միջոցով համակարգի արդիականացման, տեխնոլոգիական հագեցվածության, կառավարման արդյունավետության, մատուցվող ծառայությունների որակի բարձրացման, ծառայությունների աշխարհագրության ընդլայնման նպատակով, իսկ 2021-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել համակարգի արդիականացման ծրագիրը,

ե. մինչև 2022 թվականի ավարտը ապահովել ՀՀ բոլոր համայնքների ավտոմոբիլային ուղևորափոխադրումների հասանելիությունը.

2) ապահովել տրանսպորտային անվտանգություն, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2017 թվականի ավարտը կանոնակարգել տրանսպորտային միջոցների տեխնիկական զննության գործընթացը և ներդնել էլեկտրոնային համակարգը,

բ. մինչև 2017 թվականի ավարտը կանոնակարգել գազաբալոնային սնման համակարգով կահավորված տրանսպորտային միջոցների շահագործումը,

գ. մինչև 2018 թվականի ավարտը բարձրացնել ընդհանուր օգտագործման տրանսպորտային միջոցների տեխնիկական հագեցվածությունը` վարորդների աշխատաժամանակի վերահսկման նպատակով թվային տախոգրաֆի և վերահսկողության այլ էլեկտրոնային համակարգերի ներդրման միջոցով.

3) մինչև 2020 թվականի ավարտը կատարելագործել տաքսամոտորային փոխադրումների օրենսդրությունը, կարգավորել էլեկտրոնային հարթակի միջոցով աշխատող ու ավանդական տաքսի ծառայությունների գործունեությունը և ստեղծել շարժակազմի թարմացման խթաններ.

4) զարգացնել այլընտրանքային տրանսպորտային ուղիները, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2020 թվականի ավարտը մշակել ՀՀ-ից և դեպի ՀՀ ուղևորների և բեռների տեղափոխման այլընտրանքային անվտանգ ծրագրերը և խթանել դրանց զարգացմանը: Համաձայնեցնել տարանցիկ երկրների հետ փոխադրումների առավել նպաստավոր ռեժիմները՝ երկկողմ և բազմակողմ համաձայնագրերի միջոցով,

բ. մինչև 2022 թվականի ավարտը ստեղծել մուլտիմոդալ փոխադրումների զարգացման նպատակով «չոր նավահանգստի» օրենսդրական դաշտ, խթանել լոգիստիկ կենտրոնների զարգացմանը և ընդլայնել ՀՀ տարանցիկ հնարավորությունները.

5) զարգացնել երկաթուղային տրանսպորտը, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել և ընդունել երկաթուղային ենթակառուցվածքների զարգացման ռազմավարություն,

բ. մինչև 2022 թվականի ավարտն արդիականացնել ուղևորատար շարժակազմը:

2. Ճանապարհային տնտեսության կառավարման համակարգի կատարելագործման, ճանապարհների որակի ու անվտանգության զգալի բարելավման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) կատարելագործել ճանապարհային ակտիվների կառավարումը, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել ճանապարհային ռազմավարություն,

բ. մինչև 2018 թվականի ավարտը ներդնել ակտիվների կառավարման միասնական համակարգ, այդ թվում՝ ճանապարհների երկարաժամկետ սպասարկման և շահագործման պայմանագրերի միջոցով,

գ. մինչև 2018 թվականի ավարտը գույքագրել, քարտեզագրել և թվայնացնել ՀՀ ճանապարհային ցանցը,

դ. մինչև 2018 թվականի ավարտը վերանայել և խստացնել ՀՀ-ում միջպետական և հանրապետական նշանակության ավտոճանապարհների պաշտպանական և օտարման գոտիներում կառուցապատում իրականացնելու աշխատանքներին ներկայացվող պահանջները,

ե. մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել ՀՀ-ում այլընտրանքային վճարովի ճանապարհների վերաբերյալ օրենսդրություն.

2) խթանել ճանապարհաշինական աշխատանքների որակի բարելավման, արդյունավետության բարձրացման և տարածքային համաչափ զարգացումը՝ նշված միջոցառումների շնորհիվ՝

ա. մինչև 2022 թվականի ավարտն ապահովել Հյուսիս-հարավ ծրագրի շարունակականությունը,

բ. մինչև 2022 թվականի ավարտն իրականացնել ՀՀ համայնքների համապատասխան միջպետական նշանակության ավտոճանապարհների կամ մարզկենտրոններին կապող առնվազն մեկ լավ կամ բավարար վիճակում գտնվող ճանապարհով ապահովումը,

գ. մինչև 2022 թվականի ավարտն ապահովել ՀՀ ճանապարհային ցանցի` միջպետական, հանրապետական և տեղական (մարզային) նշանակության լավ վիճակում գտնվող ավտոճանապարհների տեսակարար կշռի ավելացման և ճանապարհային կահավորանքի բարելավումը,

դ. մինչև 2022 թվականի ավարտը մշակել խոշոր ճանապարհային ծրագրեր և ներկայացնել միջազգային հարթակներում` դրանց իրականացման նպատակով մասնավոր ներդրումների ներգրավման խթանման համար.

3) ապահովել ճանապարհային երթևեկության անվտանգությունը, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և ընդունել երթևեկության անվտանգության 5-ամյա ծրագիրը, իսկ 2018-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել այն,

բ. մինչև 2020 թվականի ավարտը մշակել և իրականացնել ՀՀ միջպետական և հանրապետական նշանակության ավտոճանապարհները ճանապարհային նշաններով կահավորելու նոր տարատեղման սխեմա:

3. ՏՀՏ-ի և կապի ոլորտի ենթակառուցվածքների բարելավման, դինամիկ զարգացման, նոր աշխատատեղերի ստեղծման և ձեռներեցության խթանման, տարածքային համաչափ զարգացման և ՏՀՏ-ի անվտանգության ապահովման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել ՀՀ-ում ՏՀՏ-ի ոլորտի զարգացման ռազմավարություն.

2) խթանել հայկական ՏՏ-ի կամ ՏՀՏ-ի արտադրանքի մրցունակ բրենդի ձևավորումը և ապահովել միջազգային շուկաներում պահանջարկ ունեցող արտադրանքը պատշաճ ներկայացնելը, ինչպես նաև խթանել այլ համակարգերի հետ ինտեգրմանը, մասնավորապես՝

ա. 2017 թվականից սկսած իրականացնել գործարար համայնքի հետ համագործակցության համալիր միջոցառումներ՝ ոլորտում առկա խոչընդոտները բացահայտելու և լուծման ուղիներ համատեղ գտնելու համար, իրագործել ՏՀՏ-ի ոլորտի խթանման և գործարար միջավայրի բարելավման օրենսդրական նախաձեռնություններ,

բ. 2017-2022 թվականների ընթացքում զարգացնել ՏՀՏ-ի ոլորտի որակյալ մասնագիտական կարողությունները, մասնավորապես, ուսումնական կենտրոններում վերազգային ընկերությունների ներգրավմամբ, համապատասխան կարողություններ և իրականացնել համատեղ ծրագրեր,

գ. ապահովել Գյումրի և Վանաձոր քաղաքներում ժամանակակից գիտելիքահենք և ինովացիոն ենթակառուցվածքներով հագեցած տեխնոլոգիական կենտրոնների արդյունավետ գործունեություն և մինչև 2019 թվականի ավարտն ստեղծել նոր կենտրոններ,

դ. 2017-2022 թվականների ընթացքում խրախուսել գիտության և մասնավոր հատվածի միջև համագործակցությունը, առևտրայնացնել գիտական հետազոտությունների արդյունքները` ինովացիոն և բիզնես զարգացման դրամաշնորհային ծրագրերի միջոցով.

3) 2017-2022 թվականների ընթացքում ընդլայնել ՀՀ տնտեսության բոլոր ճյուղերում ՏՏ-ի և ՏՀՏ-ի լուծումների կիրառումը, մասնավորապես, խթանել տեղական ՏՏ-ի և ՏՀՏ-ի մրցունակ արդյունքի օգտագործմանը.

4) զարգացնել և ստեղծել նոր ՏՀՏ-ի ենթակառուցվածքներ՝ բարձրացնելով ծառայությունների մատուցման արդյունավետությունը, որակը, արագագործությունը, հասանելիությունը և այլ համակարգերին ինտեգրացման հնարավորությունները, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և ընդունել ՀՀ տարածքում բազային և շարժական ռադիոմոնիթորինգի համակարգի ռազմավարությունը, իսկ 2018-2022 թվականների ընթացքում՝ իրականացնել այն,

բ. մինչև 2018 թվականի ավարտը ստեղծել պետություն-մասնավոր համագործակցությամբ տվյալների մշակման ժամանակակից կենտրոն,

գ. 2019-2022 թվականների ընթացքում ստեղծել ՀՀ պետական մարմինների միջև միասնական ժամանակակից էլեկտրոնային հաղորդակցության միջգերատեսչական փակ ցանց.

5) զարգացնել և ստեղծել ՏՀՏ-ի ծառայությունների մատուցման էլեկտրոնային հարթակներ, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2018 թվականի ավարտը գործարկել Հայաստանի ՏՀՏ-ի ընկերությունների www.e-ictregister.am էլեկտրոնային համակարգերը, իսկ մինչև 2019 թվականի ավարտը մատուցել էլեկտրոնային բազաների և ծրագրային լուծումների հիման վրա www.e-ictregister.am առցանց ծառայությունները,

բ. մինչև 2018 թվականի ավարտը թվայնացնել արխիվային նյութերը՝ երեք տարվա կտրվածքով, ինտեգրել թվայնացված նյութերը գործող ավտոմատացված համակարգերում.

6) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել վստահության, տեղեկատվական անվտանգության, կիբեռանվտանգության և տվյալների պաշտպանության բարձրացման ուղղությամբ համալիր միջոցառումներ և 2018-2022 թվականների ընթացքում ապահովել դրանց իրականացումը:

4. Փոստային կապի համակարգի կատարելագործման և մասնավոր ներդրումների ներգրավման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը մասնավորեցնել «Հայփոստ» փակ բաժնետիրական ընկերությունը և ներգրավել մասնավոր ներդրումներ.

2) 2018-2021 թվականների ընթացքում բարձրացնել փոստային ցանցի ենթակառուցվածքների արդյունավետությունը, կատարելագործել փոխգործողությունը, ապահովել որակյալ փոստային կապի ունիվերսալ ծառայության հասանելիություն և մատչելիություն, սահմանել և խթանել նոր ծառայությունների, այդ թվում ՝ փոստբանկային, էլեկտրոնային-փոստային ծառայությունների ներդրման պայմաններ:

3.7. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ԱՎԻԱՑԻԱ

Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական ավիացիայի ոլորտը պետք է լինի արդյունավետ, դինամիկ և ճկուն՝ արձագանքելու համար ինչպես համաշխարհային օդային փոխադրումների ոլորտում կատարվող փոփոխություններին և զարգացումներին, այնպես էլ տեղի ունեցող աշխարհաքաղաքական և տնտեսական իրադարձություններին:

Օդային փոխադրումների ոլորտի կայուն զարգացման համար անհրաժեշտ է ապահովել ազատականացված և սպառիչ իրավական դաշտ, կանխատեսելի բիզնես միջավայր, ավիացիայի ճյուղային զարգացման նախապայմանների բացահայտում և հետևողական աշխատանքների իրականացում, ինչն իր հերթին կնպաստի ավիացիոն շուկայի դիվերսիֆիկացմանը, օդային երթուղիների ցանցի ընդլայնմանը, անհրաժեշտ ներդրումների ծավալների հստակեցմանը և դրանց աղբյուրների բացահայտմանը, ոլորտի կառավարման համակարգում աշխատողների մասնագիտական գիտելիքների և աշխատանքային ունակությունների հետևողական կատարելագործմանը:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Դեպի ՀՀ և ՀՀ-ից մատչելի ավիափոխադրումների կազմակերպման, մասնավորապես, բյուջետային ավիաընկերությունների ներգրավման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը Գյումրու «Շիրակ» օդանավակայանի կառավարչի ներդրումների հաշվին բարեկարգել օդանավակայանը և զարգացնել ենթակառուցվածքները.

2) մինչև 2020 թվականի ավարտն ապահովել չվերթների աշխարհագրության ընդլայնման և բյուջետային ավիաընկերությունների թվի ավելացման համար անհրաժեշտ նախադրյալները:

2. Փոքր ավիացիայի զարգացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել փոքր ավիացիայի զարգացման համալիր ծրագիր.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտն ապահովել ՀՀ փոքր ավիացիայի գործարկման համար անհրաժեշտ նախադրյալների ստեղծումը:

3. ՀՀ-ից իրականացվող բեռնային փոխադրումների ծավալների մեծացման հետ կապված՝ «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանից կանոնավոր բեռնային փոխադրումների իրականացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է մինչև 2018 թվականի ավարտը գործարկել կանոնավոր բեռնային փոխադրումներ:

4. Գործընկեր պետությունների հետ գործող համաձայնագրերի վերանայման և նոր համաձայնագրերի կնքման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը ստորագրման պատրաստել «ՀՀ-ԵՄ ընդհանուր ավիացիոն գոտու մասին» համաձայնագիրը.

2) համաձայնագրի` ուժի մեջ մտնելուց հետո 2018-2020 թվականների ընթացքում վերջնական ներդնել համաձայնագրով նախատեսված համապատասխան կանոնակարգերը:

5. ՀՀ օդային տարածքով տարանցիկ թռիչքների թվի ավելացման նպատակով ՀՀ «Օդային մայրուղիներից ազատ օդային տարածք» (Free Route Airspace) հայեցակարգի ներդրում և դրա հետագա ընդլայնում՝ Հայաստան-Վրաստան ազատ օդային տարածք ձևաչափով: Այդ նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը ներդնել Հայաստանի Հանրապետության օդային տարածքում 290 թռիչքային մակարդակից (FL290) բարձր, ժամը 00:00-ից մինչև 06:00 «Օդային մայրուղիներից ազատ օդային տարածք» (Free Route Airspace) հայեցակարգը (այսուհետ՝ հայեցակարգ).

2) մինչև 2018 թվականի ավարտը ներդնել ՀՀ օդային տարածքում 24-ժամյա հայեցակարգը՝ 290 թռիչքային մակարդակից (FL290) հնարավորինս ցածր բարձրությունների վրա.

3) մինչև 2019 թվականի ավարտը ներդնել Վրաստանի հետ համատեղ հայեցակարգ։

3.8. ՔԱՂԱՔԱՇԻՆՈՒԹՅՈՒՆ

ՀՀ կառավարությունը վերահաստատում է իր հանձնառությունը՝ ընդգրկուն և արդյունավետ քաղաքաշինական քաղաքականության ձևավորման, դրա թափանցիկ ու հաշվետու կերպով իրականացման և արդյունքում՝ քաղաքաշինական միջոցներով բնակչության կյանքի որակի հետևողական բարելավման հարցում՝ կարևորելով տեղական իշխանությունների, քաղաքացիական հասարակության և այլ շահագրգիռ կողմերի մասնակցությունը:

Այդ նպատակով ՀՀ կառավարությունը կշարունակի գործուն միջոցներ ձեռնարկել քաղաքաշինական գործունեության արդյունավետության բարձրացման, տարածական պլանավորման և նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերի լիարժեք բազաների, ինչպես նաև քաղաքաշինական օբյեկտների վերաբերյալ ամբողջական տեղեկատվական համակարգի ձևավորման, քաղաքաշինության բնագավառում ներդրումային գրավչության և գործարար միջավայրի բարելավման, շենքերի և շինությունների սեյսմակայունության և հուսալիության ապահովման, բազմաբնակարան շենքերի կառավարման խնդիրների կանոնակարգման ուղղությամբ:

Դրա հետ մեկտեղ միջոցներ կձեռնարկվեն 1988 թվականի երկրաշարժի հետևանքով անօթևան մնացած ընտանիքների բնակարանային խնդիրների լուծման նկատմամբ ձևավորված պետական պարտավորությունների հետևողականորեն իրականացման և ավարտման ուղղությամբ:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Տարածական պլանավորման գործընթացը բարելավելու և մինչև 2021 թվականը Հայաստանի Հանրապետության համայնքները տեղական մակարդակի պլանավորման փաստաթղթերով ապահովելու ուղղությամբ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) պետական, տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների սերտ համագործակցությամբ համալրել համայնքների գլխավոր հատակագծերի և գոտևորման նախագծերի բազան՝ միկրոռեգիոնալ մակարդակի տարածական պլանավորման փաստաթղթերի մշակման միջոցով: Մասնավորապես՝

ա. 2017 թվականին մշակել ՀՀ Տավուշի մարզի միկրոռեգիոնալ տարածական պլանավորման փաստաթղթերը,

բ. 2018 թվականին մշակել ՀՀ Սյունիքի, Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի միկրոռեգիոնալ տարածական պլանավորման փաստաթղթերը,

գ. 2019 թվականին՝ մշակել ՀՀ Արմավիրի, Արագածոտնի և Գեղարքունիքի մարզերի միկրոռեգիոնալ տարածական պլանավորման փաստաթղթերը,

դ. 2020 թվականին՝ մշակել ՀՀ Կոտայքի, Լոռու և Շիրակի մարզերի միկրոռեգիոնալ տարածական պլանավորման փաստաթղթերը.

2) 2021 թվականին մշակել նոր՝ ՀՀ տարաբնակեցման և տարածքների կազմակերպման գլխավոր նախագիծ, որը կամփոփի միկրոռեգիոնալ փաստաթղթերով առաջարկվող դրույթները և կսահմանի ՀՀ տարածքի զարգացման ռազմավարությունը մինչև 2030 թվականը.

3) 2017-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել ճարտարապետական նախագծման և շինարարական գործունեության բարեփոխումների ծրագիր՝ ուղղված ճարտարապետական գործունեության և կառուցապատման ընթացակարգերի կանոնակարգմանը, նախագծմանն ու շինարարության անհրաժեշտ որակի ապահովմանը:

2. Քաղաքաշինության ոլորտում ներդրումային բարենպաստ միջավայրի ձևավորման համար անհրաժեշտ նախադրյալների ստեղծման, քաղաքաշինական գործընթացների և տնտեսության զարգացմանն ու նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը նպաստելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է 2017-2021 թվականներին խթանել մի շարք խոշոր ներդրումային ծրագրերի իրագործումը, մասնավորապես՝

1) Երևան քաղաքի 33-րդ թաղամասի (ներկայիս Ֆիրդուսի շուկայի տարածք) կառուցապատման ներդրումային ծրագիրը.

2) «Հին Երևան» կառուցապատման ներդրումային ծրագիրը՝ Երևան քաղաքի գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված տարածքում.

3) կառուցապատման ներդրումային ծրագրեր՝ քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտների և առանձին համայնքների տարածքներում (Սևանի թերակղզի, Ջերմուկ, Գյումրի, Դիլիջան, Գորիս, Ծաղկաձոր, Գառնի և այլն):

3. Շինարարության ոլորտում մրցունակ, միջազգային չափանիշներին համապատասխան շինարարական արտադրանքի ստեղծման և ծառայությունների մատուցման, շինարարական կազմակերպությունների նորագույն տեխնոլոգիական և տեխնիկական հագեցվածության մակարդակի բարձրացման, բնագավառի մրցունակ մասնագիտական կադրերի ապահովման, շինարարական շուկայում ազատ մրցակցային դաշտի և բարենպաստ գործարար միջավայրի ստեղծման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականն արդիականացնել շինարարական աշխատանքների գնագոյացման մեթոդաբանությունը և ձևավորել շինարարական արտադրանքի արժեքի հաշվարկման սկզբունքներ.

2) մինչև 2019 թվականն ստեղծել քաղաքաշինության բնագավառում լիցենզավորման ենթակա գործունեությամբ զբաղվող, ինչպես նաև լիցենզավորող մասնագետների վերապատրաստման և մասնագիտական որակավորման համակարգ.

3) աջակցել շինարարության ոլորտում նոր տեխնոլոգիաների և դրանց կիրառման մեխանիզմների մշակմանն ու ներդրմանը:

4. ԱՊՀ և ԵԱՏՄ անդամ պետությունների, ինչպես նաև Եվրամիության միասնական շուկայում շրջանառվող արտադրանքի և ծառայությունների հետ Հայաստանի Հանրապետության շինարարական արտադրանքի և ծառայությունների համատեղելիությունն ապահովելու, դրանից բխող՝ արտահանման և ներդրումային ծավալների աճին նպաստելու, ինչպես նաև քաղաքաշինական բնագավառի նորմատիվ փաստաթղթերը՝ շինարարության ոլորտի միջպետական (տարածաշրջանային), միջազգային և եվրոպական փաստաթղթերի ու դրանց կիրարկումն ապահովող ստանդարտների հետ ներդաշնակեցնելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտն առանձնացնել առաջնահերթ մշակման (տեղայնացման), վերանայման ենթակա (այդ թվում՝ բազմաբնակարան շենքերի էներգախնայողությանն ու էներգաարդյունավետությանն ուղղված պահանջների ապահովմանն ուղղված) նորմատիվ փաստաթղթերը.

2) 2017-2021 թվականների ընթացքում իրականացնել համակարգված և հետևողական աշխատանքներ առաջնահերթ մշակման (տեղայնացման) և վերանայման ենթակա նորմատիվ փաստաթղթերի արդիականացման՝ միջպետական, միջազգային և եվրոպական նորմերի հետ ներդաշնակեցման ուղղությամբ.

3) 2017-2022 թվականների ընթացքում նոր տեխնոլոգիաների մշակման և ներդրման, նախագծային ու շինարարական աշխատանքների որակի բարձրացմանն աջակցելու նպատակով զարգացնել շինարարության ոլորտի գիտատեխնիկական և փորձարարական լաբորատոր բազան:

5. Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական կայուն զարգացման և ազգային անվտանգության ապահովման նպատակով շենքերի և շինությունների սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման, ինչպես նաև դրանց սեյսմակայունության և հուսալիության բարձրացման ուղղությամբ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) բարելավել տարբեր նշանակության շենքերի ու շինությունների անվտանգ և հուսալի շահագործմանն ուղղված օրենսդրական դաշտը, մասնավորապես՝

ա. 2017-2018 թվականների ընթացքում մշակել նոր կառուցվող և գոյություն ունեցող տարբեր նշանակության շենքերի ու շինությունների անձնագրավորման կարգ՝ սահմանելով գոյություն ունեցող շենքերի ու շինությունների փաստացի տեխնիկական վիճակի հետազննությունների և տեխնիկական անձնագրավորման իրականացումը,

բ. որի արդյունքում ստեղծված ելակետային տվյալների հիման վրա 2019-2021 թվականների ընթացքում մշակել և ներդնել համակարգչային ծրագիր՝ տվյալների մշտական ռեժիմով թարմացման հնարավորությամբ.

2) 2018-2021 թվականների ընթացքում հստակեցնել հանրապետության բնակավայրերի 4-րդ աստիճանի վնասվածություն ունեցող բազմաբնակարան շենքերի բնակիչների վերաբնակեցմանը և 3-րդ աստիճանի վնասվածություն ունեցող բազմաբնակարան շենքերի վերականգնման-ուժեղացմանն ուղղված քայլերը, մասնավորապես՝

ա. 3-րդ և 4-րդ աստիճանի վնասվածություն ունեցող շենքերի թվի հստակեցման նպատակով 2018 թվականին իրականացնել դրանց տեխնիկական վիճակի նոր հետազննություն,

բ. տեխնիկական վիճակի հետազննության արդյունքների հիման վրա մինչև 2020 թվականի ավարտը մշակել առաջնահերթ ծրագիր:

6. Բազմաբնակարան բնակարանային ֆոնդի պահպանմանն ու շահագործմանը վերաբերող խնդիրների կանոնակարգման նպատակով երկրի համար առանցքային նշանակություն ունեցող այդ ակտիվի պահպանումն ու անվտանգ շահագործումը կանոնակարգելու ուղղությամբ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը սկզբունքորեն վերանայել բազմաբնակարան շենքի կառավարման հետ կապված՝ համատիրությունները կարգավորող օրենսդրական դաշտը՝ հստակեցնելով դրանից բխող գործառույթները.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտն ամրագրել բազմաբնակարան շենքերի ընդհանուր բաժնային սեփականություն հանդիսացող գույքի վերակառուցման, վերանորոգմանն ուղղված (այդ թվում՝ էներգախնայողության և էներգաարդյունավետության բարձրացման) պետական աջակցության համակարգված մեխանիզմների ներդրման ուղղություններն ու սկզբունքները:

7. Երկրաշարժի հետևանքով անօթևան մնացած ընտանիքների բնակարանային խնդիրների լուծման նպատակով 2008 թվականին մեկնարկած և ներկայումս իրականացման փուլում գտնվող պետական աջակցության բնակապահովման ծրագիրն ավարտելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2020 թվականի ավարտը լուծել ՀՀ Լոռու, Շիրակի և Արագածոտնի մարզերի գյուղական բնակավայրերում ծրագրի շահառու ճանաչված, սակայն ծրագրի շրջանակներում բնակարանային պայմանները դեռևս չբարելաված ընտանիքների բնակարանային խնդիրները:

4. ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՈԼՈՐՏ

4.1. ԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Կրթության ոլորտ

Կրթության ոլորտը կարևորվում է որպես երկրի կայուն առաջընթացի, մարդկային կապիտալի վերարտադրության ու զարգացման նախապայման: Տարածաշրջանային և համաշխարհային գործընթացներին համապատասխան ազգային կրթական համակարգ զարգացնելը ներկայիս հրամայականն է։ Կրթության զարգացման գլխավոր նպատակն ապագային միտված կրթական այնպիսի համակարգի ձևավորումն է, որը լիարժեք ծառայում է ազգային շահերին, արտահայտում է կրթության համապատասխանությունը տնտեսության և հասարակության զարգացման ապագա ակնկալիքներին, յուրաքանչյուր քաղաքացու հնարավորություն է տալիս կյանքի բոլոր փուլերում ստանալ իր պահանջներին համապատասխան որակյալ կրթություն և հիմնված է կարիքներից բխող պլանավորման, սոցիալական երկխոսության և համագործակցության վրա:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիներին գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Նախադպրոցական կրթության մատչելիության և հասանելիության ապահովման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և 2018 թվականից սկսած ներդնել նախադպրոցական այլընտրանքային, ծախսարդյունավետ մոդելներ՝ առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնելով ազգային փոքրամասնություններին, գյուղական և սահմանամերձ համայնքներին.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել, 2019-2021 թվականների ընթացքում ներդնել նախադպրոցական ծառայությունների ֆինանսավորման արդյունավետ մեխանիզմներ.

3) մինչև 2018 թվականի ավարտը վերանայել և ներդնել նախադպրոցական ուսումնական հաստատությունների օրինակելի հաստիքացուցակը:

2. Հանրակրթության որակի և մատչելիության բարձրացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) հանրակրթության բովանդակության և ծրագրերի բարելավում՝

ա. մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և 2018 թվականից ներդնել փոքրաթիվ աշակերտական համակազմ ունեցող դպրոցների կրթության կազմակերպման առանձնահատուկ մոդելներ,

բ. մինչև 2018 թվականի ավարտն արդիականացնել հանրակրթական ծրագրերը, մասնավորապես, հանրակրթական հաստատություններում ներդնել ֆինանսական և ձեռնարկատիրական կրթության տարրեր,

գ. մինչև 2018 թվականի ավարտը վերանայել մաթեմատիկայի, բնական գիտությունների, ճարտարագիտության և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, օտար լեզուների ուսուցման հայեցակարգային մոտեցումները,

դ. սկսած 2018 թվականից սկսել Արարատյան բակալավրիատի ներդրումը երրորդ աստիճանի կրթական ծրագիր իրականացնող մարզային ուսումնական հաստատություններում,

ե. մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և 2018 թվականից փորձնական ծրագրի շրջանակներում, միջնակարգ կրթության երրորդ աստիճանում (10-12-րդ դասարաններ) ներդնել կրեդիտային համակարգ,

զ. մինչև 2018 թվականի ավարտը ներդնել մասնագիտական կողմնորոշման կենտրոնների (կամ խմբակի) համակարգ,

է. մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել արտադպրոցական կրթության և դաստիարակության ծրագրերի իրականացման մեխանիզմներ,

թ. 2017-2022 թվականների ընթացքում ընդլայնել կայուն դպրոցական սննդի ծրագիրը, աստիճանաբար ապահովելով հավասարակշռված, անվտանգ և որակյալ սնունդ հանրապետության ամբողջ տարածքում,

ժ. 2017-2022 թվականների ընթացքում ապահովել հատուկ դպրոցների համակարգի վերափոխումը և անցումը համընդհանուր ներառական կրթության համակարգին:

3. Ուսուցիչների պատրաստման, զարգացման և մասնագիտական առաջընթացի արդյունավետ համակարգի ներդրման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և ներդնել ուսուցիչների աշխատանքի վարձատրության, խրախուսման նոր մեխանիզմներ՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով սահմանամերձ և հեռավոր գյուղական համայնքների ուսուցիչներին.

2) մինչև 2017 թվականի ավարտը վերանայել, 2018 թվականից ներդնել ուսուցիչների վերապատրաստման, ատեստավորման և մասնագիտական առաջխաղացման նոր մեխանիզմներ:

4. Կրթական պաշարների և ուսումնական գրականության որակական բարելավման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել, 2018 թվականից ներդնել նոր սերնդի դասագրքերի և ուսումնաօժանդակության ստեղծման նոր չափանիշներ և գործիքակազմ.

2) մինչև 2019 թվականի ավարտը մշակել և հանրությանը հասանելի դարձնել հայալեզու, ինչպես նաև ազգային փոքրամասնությունների լեզուներով տպագիր և էլեկտրոնային ուսումնական պաշարներ՝ հաշվի առնելով նաև սփյուռքի կրթօջախների, փախստականների կարիքները:

5. Հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների շենքային պայմանների բարելավման, ապահով և անվտանգ միջավայրի ստեղծման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել շենքերի հիմնանորոգում, սեյսմակայունացում, անհրաժեշտության դեպքում, նոր դպրոցական շենքերի ու շինությունների կառուցում` հաշվի առնելով նաև կրթության նորացող մեթոդաբանությունը, անվտանգության և համընդհանուր մատչելիության չափանիշները.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել և 2019 թվականից ներդնել անվտանգ դպրոցական շենքերի կառուցման և վերակառուցման նախագծերի համար ներկայացվող անհրաժեշտ չափորոշիչներ՝ հաշվի առնելով կրթության նորացող մեթոդաբանությունը, անվտանգության և համընդհանուր մատչելիության չափանիշները:

6. Դպրոցների կառավարման համակարգի վերափոխման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և 2018 թվականից ներդնել հանրակրթական հաստատությունների ֆինանսավորման նոր համակարգ.

2) մինչև 2018 թվականի առաջին կիսամյակի ավարտը՝ մշակել հանրակրթական հաստատությունների կառավարման նոր արդյունավետ համակարգ.

3) մինչև 2018 թվականի առաջին կիսամյակի ավարտը մշակել և ներդնել հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների տնօրենների ընտրության կամ նշանակման նոր չափանիշներ և համակարգ:

7. Նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթության որակի բարելավման և ՀՀ աշխատաշուկայի պահանջներին համապատասխանեցման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) գյուղատնտեսության ոլորտի մասնագիտական կրթության և ուսուցման (ՄԿՈՒ) արդիականացում՝

ա. մինչև 2019 թվականի ավարտը մշակել և ներդնել գյուղատնտեսական և գյուղատնտեսությանն առնչվող ՄԿՈՒ պետական կրթական (որակավորման) չափորոշիչներն ու համապատասխան ուսումնական պլանները՝ ձեռներեցության մոդուլի պարտադիր ներառմամբ:

8. Նախնական և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում ուսուցանվող մասնագիտությունները ՀՀ մարզերի զարգացման ուղղություններին և աշխատաշուկայի պահանջներին համապատասխանեցնելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտն ստեղծել ՄԿՈՒ հաստատություններում համապատասխան մասնագետով համալրված կարիերայի ուղղորդման միավորներ.

2) 2017-2018 թվականների ընթացքում ուսումնասիրել տնտեսության գերակա ոլորտները, հետագա զարգացման միտումները, ինչպես նաև աշխատաշուկայի պահանջարկի և առաջարկի հարաբերակցությունը` ՄԿՈՒ հաստատություններում համապատասխան մասնագետների պատրաստման նպատակով:

9. Նախնական մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների խոշորացման, ՄԿՈՒ ուսումնական հաստատությունների կառավարման և ծախսարդյունավետության բարձրացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է 2017-2018 թվականների ընթացքում օպտիմալացնել (խոշորացնել) ՄԿՈՒ հաստատությունները:

10. Բարձրագույն կրթության որակի արդիականացման, արդյունավետության և մատչելիության բարձրացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է`

1) բարելավել բարձրագույն կրթության բովանդակային հենքը և կրթական գործընթացը՝

ա. 2017-2018 թվականների ընթացքում բարձրագույն կրթության որակավորումների ազգային շրջանակին համապատասխան մշակել որակավորումների ոլորտային շրջանակներ,

բ. 2019-2021 թվականների ընթացքում վերանայել մասնագիտությունների կրթական ծրագրերի բովանդակությունը և կառուցվածքը` ուղղորդելով դեպի ուսումնառության վերջնարդյունքները՝ ներմուծելով ճկուն մոդուլային կառուցվածքների և ուսանողի առաջընթացի ապահովման անհատականացված մոդել,

գ. 2019-2021 թվականների ընթացքում մագիստրոսի և ասպիրանտի կրթական ծրագրերում զարգացնել հետազոտական ու նորարական բաղադրիչները,

դ. 2017 թվականին սկսել և 2022 թվականին ավարտել բուհերում ծրագրային հավատարմագրման գործընթացը:

11. Բուհերի միջազգայնացման գործընթացների ընդլայնման և բազմազանեցման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2022 թվականների ընթացքում ապահովել Հայաստանի եվրոպական բարձրագույն կրթական տարածքի գործընթացներին շարունակական ակտիվ մասնակցությունը և Բոլոնիայի գործընթացի նպատակների հետևողական իրագործումը.

2) 2019-2021 թվականների ընթացքում կրթական ծրագրերի կառուցվածքում նախատեսել ուսանողների շարժունության հնարավորություններն ընդլայնող ուսումնական մոդուլներ՝ «Շարժունության պատուհաններ»:

12. Բարձրագույն կրթության համակարգի և բուհերի արդյունավետության բարձրացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը կատարելագործել և գործարկել բարձրագույն կրթության կառավարման տեղեկատվական միասնական համակարգը` բուհական և ազգային մակարդակներում.

2) մինչև 2019 թվականի ավարտը ձևավորել բնագիտական և ինժեներական ոլորտում բուհ-գիտահետազոտական ինստիտուտ-գործատու գիտակրթական կլաստերներ.

3) 2019-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել բարձրագույն կրթության համակարգի և բուհերի արդյունավետության բարձրացմանն ուղղված ծրագիր:

13. Բարձրագույն կրթության համակարգի ֆինանսավորման գործառույթների բարելավման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը վերանայել բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների պետական ֆինանսավորման մեխանիզմները և ուսանողական կրթաթոշակների ու նպաստների տրամադրման սկզբունքները.

2) 2018-2019 թվականների ընթացքում ձևավորել ՀՀ բարձրագույն կրթական համակարգում բուհական անձեռնմխելի ֆոնդեր.

3) 2019 թվականից սկսած ապահովել բնակչության բոլոր խավերի համար բարձրագույն կրթություն ստանալու հավասար հնարավորություններ` ավելացնելով պետության կողմից ուսման վարձի լրիվ կամ մասնակի փոխհատուցում ստացող ուսանողների թիվը՝ ուղղելով գերակա ոլորտների մասնագիտություններին և ուսանողական խոցելի խմբերին:

14. 2017 թվականի ընթացքում բարձրագույն կրթության ոլորտում օրենսդրական դաշտի կատարելագործման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է «Բարձրագույն կրթության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ներկայացում ՀՀ Ազգային ժողով:

15. 2018-2020 թվականների ընթացքում շարունակել աշխատանքը մասնավոր ներդրողների հետ՝ ՀՀ հանրակրթական համակարգում ինժեներական լաբորատորիաների հիմնման ուղղությամբ:

Գիտություն

Հայաստանի Հանրապետության գիտության ոլորտը պետք է լինի միջազգայնորեն մրցունակ, միջազգային հետազոտական տարածքի հետ ինտեգրված, հիմնարար և կիրառական գիտական հետազոտություններում գերազանցությունը խթանող, հանրապետության տնտեսության մրցունակության բարձրացմանը, անվտանգության ապահովմանը նպաստող համակարգ:

Այդ նպատակակետի ձեռքբերման համար անհրաժեշտ է իրականացնել գիտության ոլորտի բարեփոխումներ՝ ռեսուրսների օգտագործման արդյունավետության բարձրացմամբ և այդ արդյունավետության գնահատման հստակ, արդի պահանջներին համապատասխան չափանիշների ներդրմամբ:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Գիտության և տեխնոլոգիաների ոլորտի կառավարման համակարգի կատարելագործման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության ոլորտը կանոնակարգող «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի համապատասխանեցում արդի չափանիշներին.

2) 2017-2018 թվականների ընթացքում մշակել և ներդնել գիտության ոլորտի օպտիմալացման և կառուցվածքային բարեփոխումների ծրագիր.

3) 2018 թվականին մշակել և ներդնել գիտական կազմակերպությունների գործունեության արդյունավետության գնահատման և պետական ֆինանսավորման ծավալների ու արդյունավետության համապատասխանեցման մեխանիզմները:

2. Գիտական կադրերի վերարտադրության արդյունավետ համակարգի ներդրման, գիտական ենթակառուցվածքների արդիականացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել գիտական կազմակերպություններում վարչական պաշտոններում աշխատանքային տարիքը 70 տարեկանով սահմանափակելու մեխանիզմների և համապատասխան օրենսդրական ակտերի նախագծերը.

2) 2017-2018 թվականների ընթացքում մշակել եվրոպական երկրների գիտական աստիճանաշնորհման համակարգի հետ համադրելի աստիճանաշնորհման համակարգի ներդրման հայեցակարգը և իրականացնել միջոցառումներ.

3) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել և ներդնել գիտության ոլորտում երիտասարդ կադրերի ներգրավման ծրագիրը.

4) 2018-2022 թվականների ընթացքում գիտության ոլորտում գիտական և (կամ) գիտակրթական կադրերի վերաինտեգրման ծրագրերի իրականացում:

3. Գիտության ոլորտի ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել երկակի նշանակություն ունեցող և պաշտպանական խնդիրներին միտված ծրագրերը.

2) 2017-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել կիրառական բնույթի, այդ թվում՝ տնտեսության պահանջներից բխող գիտատեխնիկական ծրագրերը՝ մասնավոր հատվածի հետ համաֆինանսավորման սկզբունքով.

3) 2018-2020 թվականների ընթացքում կենտրոնացնել տնտեսության պահանջներից բխող և միջազգային չափորոշիչներին համապատասխանող գիտական հետազոտությունների ուղղություններում ռեսուրսները:

4. Կրթության, գիտության, տեխնոլոգիաների և ինովացիայի սիներգետիկ համակարգի ձևավորման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել գիտական կազմակերպությունների համար նպաստավոր տնտեսական միջավայրի ձևավորման, ֆինանսավորման մեջ տնտեսության մասնավոր հատվածի ներգրավման խրախուսման մեխանիզմները.

2) 2018-2022 թվականների ընթացքում ստեղծել գիտական, գիտակրթական և գիտատեխնոլոգիական գերազանցության կենտրոններ` բեկումնային զարգացում ապահովող որոշ տեխնոլոգիաների ոլորտներում.

3) աջակցել Հայաստանի գիտատեխնիկական հիմնադրամի (FAST) հետ համագործակցության միջոցով Հայաստանում տեխնոլոգիական նորարարությունների համար ներդաշնակ միջավայր ստեղծելուն և զարգացնելուն:

5. Հայագիտության ոլորտի հետազոտությունների խթանման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է հայագիտական հետազոտությունների առաջանցիկ զարգացման ապահովում, այդ թվում` միջազգային համագործակցության զարգացման մակարդակի բարձրացում:

4.2. ԱՇԽԱՏԱՆՔ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Աշխատանքի և սոցիալական պաշտպանության ոլորտի քաղաքականությունն ուղղված է լինելու քաղաքացիների սոցիալական իրավունքի ամբողջական իրացմանը՝ նպատակ ունենալով տրամադրել նոր որակի ծառայություններ՝ կիրառելով արդիական մեթոդներ և թափանցիկ մեխանիզմներ:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիներին գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Սոցիալապես անապահով ընտանիքների համար ինքնուրույնաբար կայուն եկամտի ձևավորման իրական հնարավորությունների ստեղծման և դեպի պետական նպաստն առկա ձգտումների առավելագույնս ապախթանման նպատակով 2017-2022 թվականների ընթացքում ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) ինտեգրված սոցիալական ծառայությունների համակարգի ներդրմամբ անցում կատարել դեպի սոցիալական պաշտպանության նախաձեռնողական քաղաքականություն: Շահառուին տրամադրվող սոցիալական ծառայությունների տեսակների ընտրության հիմքում դրվելու է ոչ թե շահառուի ներկայացրած «պահանջարկը», այլ նրա իրական կարիքը.

2) գործառնական ապահովման տեսանկյունից գերակա համարել սոցիալական աշխատանքի ինստիտուտի կայացումը և զարգացումը`

ա. մինչև 2019 թվականի ավարտը ներդնել որակավորման կրեդիտային սանդղակի վրա հիմնված սոցիալական աշխատողների հավաստագրման համակարգ,

բ. մինչև 2020 թվականի ավարտն ապահովել ինտեգրված սոցիալական ծառայությունների տրամադրման բնականոն գործընթացը` սոցիալական դեպքի վարման մեթոդաբանության ներդրման, ընտանիքների անապահովության գնահատման բազմակողմանի և օբյեկտիվ հենքի ապահովման միջոցով.

3) համայնքային ներուժի առավելագույնս ներգրավման միջոցով, տարածքային համաչափ զարգացման նպատակով`

ա. մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել տեղական սոցիալական ծրագրեր՝ համայնքի սոցիալական կարիքների գնահատման միջոցով,

բ. մինչև 2019 թվականի ավարտը որոշել տեղական սոցիալական ծրագրի առաջնահերթությունը և ներգրավել ծրագրի համար ֆինանսական միջոցներ (fund-raising),

գ. մինչև 2020 թվականի ավարտը սոցիալական ծառայությունների համալիր տարածքային կենտրոնները փոխանցել համայնքներին.

4) ներդնել սոցիալական պաշտպանության ոլորտում ծառայությունների տրամադրման այլընտրանքային մեխանիզմներ, մասնավորապես՝

ա. մինչև 2018 թվականի ավարտը ներդնել պարենի (ֆուդբանկի) ծրագիրը` միջազգային կառույցների և ոչ պետական կազմակերպությունների հետ համագործակցությամբ,

բ. մինչև 2019 թվականի ավարտը սահմանել սոցիալական պաշտպանության ոլորտում պատվիրակման ենթակա ծրագրերի ընտրության չափորոշիչները և գնահատել արդյունքները.

5) 2017-2022 թվականների ընթացքում ապահովել կայուն զբաղվածության պետական ծրագրերում սոցիալապես անապահով ընտանիքների գործազուրկ անձանց ներգրավվածության առաջնահերթությունը:

2. Կարևորելով արժանապատիվ աշխատանքի իրավունքի իրացման համար պայմանների ապահովումը հատկապես աշխատող աղքատների թվի հետևողական նվազման տեսանկյունից՝ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) նախաձեռնել ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի արմատական փոփոխություններ՝ եվրոպական ժամանակակից միտումներին համահունչ, մասնավորապես՝

ա. 2017-2018 թվականների ընթացքում վերացնել աշխատավարձի հավելումների և աշխատողների հատուցումների կոշտ կարգավորումները՝ բոլոր մակարդակներում սոցիալական գործընկերության և կոլեկտիվ բանակցությունների կայացմանը զուգընթաց,

բ. մինչև 2018 թվականի ավարտն ամբողջականացնել կամավոր աշխատանքի կայացման ու զարգացման իրավական հիմքերը.

2) 2017-2022 թվականների ընթացքում շարունակել նվազագույն ամսական աշխատավարձի բարձրացումը` ՀՀ կառավարության ծրագրով նախատեսված նպատակադրումներին համապատասխան.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում կատարելագործել պետական պաշտոն զբաղեցնող անձանց վարձատրության միասնական համակարգը՝ աշխատավարձերի համամասնորեն աճի ապահովման նպատակադրմամբ.

4) կատարելագործել կայուն զբաղվածության ապահովմանն ուղղված պետական քաղաքականության շարունակականությունը, մասնավորապես՝

ա. 2018-2020 թվականների ընթացքում ներդնել ՀՀ սոցիալ-ժողովրդագրական վիճակի բարելավմանը, արտագաղթի կանխարգելմանը, երիտասարդների, հաշմանդամություն ունեցող անձանց աշխատաշուկայում մրցունակության բարձրացմանը, հանրային կառավարման ոլորտում երիտասարդ և բանիմաց մասնագետների ներգրավմանը, գործատուների համար թափուր աշխատատեղերն արդյունավետ համալրելուն ուղղված նոր ծրագրեր,

բ. մինչև 2019 թվականի ավարտը ստեղծել աշխատաշուկայի ընթացիկ և հեռանկարային կարգավորման թափանցիկության և արդյունավետության բարձրացման, զբաղվածության պետական ծառայությունների և ծրագրերի որակի, մատչելիության մեծացման նպատակով ամբողջական էլեկտրոնային կառավարման գործուն համակարգ:

3. Երեխաների պաշտպանության ոլորտի բարեփոխումների հիմքում դնելով «յուրաքանչյուր երեխա պետք է մեծանա ընտանիքում» սկզբունքը՝ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) ՀՀ կառավարության ծրագրի իրականացման ժամանակահատվածում բացառել Հայաստանի Հանրապետությունում երեխաներին շուրջօրյա խնամք տրամադրող պետական հաստատությունների ստեղծումը.

2) 2017-2018 թվականների ընթացքում վերակազմակերպել կամ փակել երեխաների շուրջօրյա խնամքի և պաշտպանության հաստատությունները, զարգացնել երեխայի լավագույն շահն ապահովելու նպատակով կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված երեխաների խնամքի այլընտրանքային ծառայությունների համակարգը, ընդ որում, հաստատությունների վերակազմակերպման ընթացքում երեխաներին այլ հաստատությունում տեղավորելը դիտվելու է որպես ծայրահեղ քայլ և ժամանակավոր միջոց.

3) մինչև 2018 թվականի ավարտը հստակեցնել որդեգրման ընթացակարգերը, բարձրացնել թափանցիկությունը, նվազեցնել կոռուպցիոն ռիսկերը և սահմանել բռնության ենթարկված երեխայի պաշտպանությանն ուղղված ուղղորդման ընթացակարգը.

4) մինչև 2018 թվականի ավարտը բարեփոխել խնամատարության ընթացակարգը՝ կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված երեխաների խնամքն ընտանեկան պայմաններում կազմակերպելու նպատակով.

5) 2018-2019 թվականների ընթացքում ներդնել մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման ենթարկված անձանց մատուցվող անհրաժեշտ ծառայությունների որակի նվազագույն չափորոշիչների և զոհերի նախնական նույնացման միասնական ցուցիչներ.

6) 2018-2021 թվականների ընթացքում սահմանել ընտանեկան բռնության ենթարկված անձանց տրամադրվող համալիր ծառայությունների չափանիշները և ընդլայնել այդ ծառայությունների ցանցը.

7) մինչև 2019 թվականի ավարտն իրականացնել հաշմանդամություն ունեցող երեխաներին տրամադրվող վերականգնողական ծառայությունների պատվիրակում համապատասխան ծառայություններ տրամադրող կազմակերպություններին.

8) 2019-2021 թվականների ընթացքում տարանջատել բնակչության սոցիալական պաշտպանության հատուկ հաստատություններում պալիատիվ խնամքը և վերապատրաստել մասնագետների.

9) 2020-2021 թվականների ընթացքում հզորացնել խնամակալության և հոգաբարձության ինստիտուտը՝ առանց ծնողական խնամքի մնացած երեխաների խնամքն իր սոցիալական միջավայրում կազմակերպելու նպատակով.

10) մինչև 2022 թվականի ավարտը կանանց և տղամարդկանց հավասար իրավունքների և հնարավորությունների ընդլայնման նպատակով ինտեգրել ՀՀ սոցիալ-տնտեսական զարգացման ծրագրերում սեռի հատկանիշով բաղադրիչը, ներդնել իրավիճակի գնահատման և մոնիթորինգի գործիքները:

3. Հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար հավասար հնարավորությունների ու մատչելի պայմանների բավարար մակարդակն ապահովելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2020 թվականների ընթացքում համապատասխանեցնել ազգային օրենսդրությունը «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին» ՄԱԿ-ի կոնվենցիայի պահանջներին, այդ թվում՝ մինչև 2017 թվականի ավարտը լրամշակել «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանության և սոցիալական ներառման մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը և մինչև 2020 թվականի ավարտը նախատեսել ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված մատչելիության պայմանների ապահովման դրույթների խախտման համար վարչական պատասխանատվություն, ինչպես նաև նախատեսել վարչական պատասխանատվություն պահանջների (քաղաքաշինական միջավայրի, տրանսպորտի, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, սպորտի և մշակութային միջոցառումների և այլն) մատչելի պայմանների ապահովման դրույթները չկատարելու համար.

2) նախատեսել բժշկասոցիալական փորձաքննության համակարգի բարեփոխումներ, մասնավորապես՝

ա. 2017-2018 թվականների ընթացքում ձևավորել նոր համակարգ. մշակել և ներդնել բժշկասոցիալական փորձաքննության գործընթացում փաստաթղթային եղանակով փորձաքննության մեխանիզմներ, հիվանդությունը հաշմանդամությունից տարանջատող չափորոշիչներ,

բ. 2017-2018 թվականների ընթացքում կիրառել անձի բազմակողմանի գնահատման` Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության գործառույթների միջազգային դասակարգման սկզբունքների վրա հիմնված՝ հաշմանդամության սահմանման նոր մոդելը,

գ. 2018-2020 թվականների ընթացքում նոր մոդելի պահանջներին համապատասխան ներդնել անձի կարիքների գնահատման արդյունքում վերականգնողական հասցեական ծառայությունների տրամադրման մեխանիզմներ:

4. Ակտիվ և առողջ ծերացմանն ուղղված քաղաքականության իրականացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը սահմանել տարեցների խնամքի գործող պետական և ոչ պետական հաստատություններում ծառայությունների տեսականին ու որակը բարելավելու նպատակով՝ ծառայությունների վճարովի և համավճարի սկզբունքով տրամադրման մեխանիզմները, ինչպես նաև իրականացնել խնամքի ծառայությունների պատվիրակում՝ մրցակցային սկզբունքով.

2) 2018-2019 թվականների ընթացքում մշակել տարեցներին մատուցվող ժամանակակից խնամքի այլընտրանքային ծառայությունների մոդելներ (ծրագրեր), փորձնական իրականացնել.

3) մինչև 2021 թվականի ավարտը ստեղծել ՀՀ մարզերում տարեցների սոցիալական պաշտպանության համայնքահեն այլընտրանքային ծառայություններ՝ տարեցների կարիքների գնահատման հիման վրա:

5. Կարևորելով կենսաթոշակների, նպաստների և այլ դրամական վճարների բնագավառում նպատակային, արդյունավետ և թափանցիկ կառավարման համակարգի առկայությունը՝ հիմնված «դրամի դիմաց առավելագույն արժեք» սկզբունքի վրա, ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը վերակազմակերպել դրամական վճարների նշանակման գործընթացները և քաղաքացիներին սպասարկելու գործառույթը տարանջատել որոշում ընդունելու գործառույթից (վարչարարությունից)՝ նպատակ ունենալով նվազեցնելու որոշումներ ընդունող անձնակազմի և շահառուների միջև շփումները.

2) 2017-2022 թվականների ընթացքում ամբողջականացնել առցանց մատուցվող ծառայությունների շրջանակը՝ նպատակ ունենալով կենսաթոշակների, նպաստների և այլ դրամական վճարների բնագավառում շարունակաբար նվազեցնել առկա ռիսկերը, ապահովել ծառայությունների հասանելիությունն ու մատչելիությունը:

6. Ժողովրդագրական վիճակի բարելավման նպատակով անհրաժեշտ է իրականացնել միջոցառումներ՝ ուղղված արտագաղթի դադարեցմանը, ծնելիության բարձրացմանը, կյանքի տևողության երկարացմանը, մահացությունների մակարդակի կրճատմանը, ամուսնությունների թվի ավելացմանը, ինչպես նաև հայրենադարձության նախապայմանների ստեղծմանը, արտաքին միգրացիայի բացասական մնացորդի կրճատմանը և աղետներից զոհերի թվի էական նվազեցմանը՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել ՀՀ ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման երկարաժամկետ ռազմավարություն (մինչև 2040 թվական), 5-ամյա ժամանակահատվածի համար՝ համալիր ծրագիր, իրականացնել ծրագրով նախատեսված միջոցառումները՝ համապատասխան նախադրյալներ ստեղծելով երկարաժամկետ հեռանկարում հանրապետության առկա բնակչության թվի էական աճի ապահովման համար.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել «Բազմազավակ ընտանիքների մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ՝ ամբողջացնելով ծնունդների խրախուսումն ու բազմազավակ ընտանիքներին (4 և ավելի երեխա ունեցող) տրամադրվող սոցիալական երաշխիքները:

7. Սոցիալական պաշտպանության ոլորտում վարվող քաղաքականության առաջնահերթությունների սահմանման և շահառուների գնահատված կարիքներին համապատասխան ծառայությունների տրամադրման նպատակով նախատեսվում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել սոցիալական պաշտպանության ոլորտում իրականացվող բոլոր ծրագերի և մատուցվող ծառայությունների ՄԳ իրականացման համար գործիքակազմ.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտը ներդնել «Էլեկտրոնային սոցիալական ծառայություններ» միասնական տեղեկատվական համակարգ.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել ինտեգրված սոցիալական ծառայությունների մատուցման և ազդեցության, սոցիալական պաշտպանության ոլորտում արտաբյուջետային միջոցներով իրականացվող ծրագրերի ՄԳ կիրարկում:

4.3. ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅՈՒՆ

Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգը պետք է լինի որակյալ, արդյունավետ, հասանելի և թափանցիկ: Առողջ ապրելակերպը պետք է դառնա մեր կյանքի անբաժանելի մասնիկը թե՛ առօրյա կյանքի նորմ դառնալու, թե՛ հիվանդությունների մշտադիտարկման և վաղաժամկետ կանխարգելման առումով:

Պետական առողջապահական ծախսերի նպատակայնության բարձրացման, հատկացվող ֆինանսական միջոցների վերահսկման և որակի կառավարման գործուն մեխանիզմների շնորհիվ ՀՀ քաղաքացին ստիպված չի լինի հավելյալ վճարել պետության կողմից անվճար սահմանված ծառայությունների համար և ստանալ ցածրորակ ծառայություններ:

Անվճար բժշկական օգնությունը պետք է տրամադրվի միայն սոցիալական արդարության սկզբունքի հիման վրա: Միաժամանակ, պետությունը պետք է կանգնած լինի անհետաձգելի բժշկական օգնության կարիք ունեցող ցանկացած մարդու կողքին: Պետության կողմից երաշխավորված բժշկական ծառայությունների բարձր որակի ապահովման, էլեկտրոնային առողջապահության համակարգի ներդրման, առողջապահական ծառայությունների շուկայական և մրցակցային գնագոյացման մեխանիզմների շնորհիվ ստեղծել հիմքեր պարտադիր բժշկական ապահովագրության համակարգին աստիճանաբար անցնելու համար:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Առողջ ապրելակերպի և հանրային առողջապահության ոլորտում երկարաժամկետ կանխարգելիչ լուծումներ ապահովելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման և հսկման արդյունավետ կառավարում, մասնավորապես`

ա. մինչև 2017 թվականի ավարտն ավելացնել համակարգի էլեկտրոնային կառավարման հզորությունները` դասընթացների իրականացման և լրացուցիչ կայանների ներդրման ճանապարհով, ինչպես նաև մինչև 2018 թվականի ավարտը ներդնել կենսաանվտանգության կառավարման կենտրոնացված համակարգը,

բ. զարգացնել լաբորատոր համակարգը, մասնավորապես, մինչև 2017 թվականի ավարտը ներդնել լաբորատորիաներում փաստաթղթերի և սարքերի կառավարման արդիական համակարգը.

2) ոչ վարակիչ հիվանդությունների (ՈՎՀ) և ՈՎՀ-ի ռիսկի գործոնների արդյունավետ կառավարման (կանխարգելման, վաղ հայտնաբերման և վերահսկման) միջոցով՝

ա. նվազեցնել ծխախոտի և այլ վնասակար նյութերի օգտագործումը, մասնավորապես, մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել ՀՀ օրենքներում փոփոխությունների կատարումը, որում հստակ կամրագրվեն ծխախոտի օգտագործման վայրերի և գովազդի սահմանափակումները: 2018 թվականին սահմանել ծխելու դեմ պայքարին նպաստող ենթաօրենսդրական նորմերը,

բ. ապահովել ՈՎՀ-ի թիրախավորված վաղ հայտնաբերումը, 2017-2018 թվականներին ամփոփել ընթացիկ սքրինինգային ծրագրերը, իսկ 2018-2021 թվականներին ներդնել թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդությունների դեմ պայքարի միջոցառումների ծրագիրը,

գ. զարգացնել իմունականխարգելման գործընթացը, մասնավորապես, մինչև 2017 թվականի ավարտը հաստատել մարդու պապիլոմավիրուսի դեմ պատվաստումների ներդրման պլանը:

2. Առողջապահական ոլորտում հատկացվող բյուջետային միջոցների և ստացված արդյունքների անհամաչափությունը վերացնելու ուղղությամբ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է բյուջետային միջոցների՝ բուժհաստատությունների միջև փաստացի բաշխումից աստիճանաբար անցում կատարել առողջապահական ծառայությունների մրցակցային շուկայական գնման մոդելի: Առողջապահության ֆինանսավորման և ֆինանսական վերահսկողության ոլորտում ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է պետական բյուջետային միջոցների բաշխման նպատակային, արդյունավետ և թափանցիկ մեխանիզմների ապահովում, ինչպես նաև առողջապահության ոլորտում առկա միջոցների կենտրոնացված բաշխման տեսակարար կշռի աստիճանական ավելացում: ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017 թվականին հաստատել պետության կողմից երաշխավորված անվճար և արտոնյալ պայմաններով բժշկական օգնության և սպասարկման, սոցիալական արդարության և իրատեսական բուժօգնության ծավալների տրամադրման սկզբունքների հիման վրա ամբողջական վերանայված փաթեթը և այն գործարկել 2018 թվականի սկզբից.

2) ներդնել պետության կողմից հատկացվող ֆինանսական միջոցների արդյունավետ ծախսման նպատակով բժշկական ծառայությունների գնման գործընթացում դեպքերի անհատական վարման (case managament) ինստիտուտ, մեծացնել պետական առողջապահական գործակալության (ՊԱԳ) գործառույթներում բժիշկ-փորձագետների ինստիտուտի դերը և ներգրավել ապահովագրական կազմակերպությունների կարողությունները: Մասնավորապես, 2017 թվականի վերջում այդ տրամաբանությամբ կներդրվեն պետական ծառայողների հիվանդանոցային բժշկական օգնության փաթեթները, իսկ արդյունքների ամփոփումից ելնելով՝ 2018 թվականին անապահով խավի հիվանդանոցային բժշկական օգնության փաթեթները.

3) մինչև 2017 թվականի ավարտը վերանայել պետական պատվեր իրականացնող բժշկական հաստատությունների ընտրության չափանիշները` նպատակ ունենալով բարձրացնելու ընտրության գործընթացի թափանցիկությունը,

4) ապահովել ֆինանսական վերահսկողություն և թափանցիկություն բժշկական ծառայություններ մատուցող կազմակերպություններում, այդ թվում` առավել բարձր հաշվետվողականության մակարդակ՝ պետպատվեր իրականացնող բոլոր բժշկական հաստատություններում: Մասնավորապես, 2018 թվականից ներդնել պետական պատվեր իրականացնող հիմնարկների նկատմամբ եռամյա գործարար ծրագիրը ներկայացնելու պարտադիր պահանջ, 2018 թվականին մեկնարկել ֆինանսական հաշվետվողականության ՖՀՄՍ (IFRS) համակարգի ներդրումն առողջապահական կազմակերպություններում, 2018 թվականից ներդնել պետպատվեր իրականացնող խոշոր բժշկական հաստատություններում պարտադիր տարեկան արտաքին աուդիտի անցկացման պահանջ, 2018 թվականի ընթացքում համակարգի թափանցիկությունն ապահովելու նպատակով ներդնել միասնական հարթակում առողջապահական կազմակերպությունների ֆինանսական հաշվետվությունների պարտադիր հրապարակման պահանջ.

5) մինչև 2019 թվականի ավարտը մշակել և ներդնել բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների գների հաշվարկման մեթոդաբանություն` հիմնված բժշկատնտեսագիտական ստանդարտների և շուկայական առողջ մրցակցության վրա.

6) մինչև 2018 թվականի ավարտը երկու փուլով ներդնել պետական պատվերի միջոցների հաշվին ձեռք բերվող դեղերի, քիմիական նյութերի, բժշկական սարքերի և պարագաների գնման գործընթացների կենտրոնացված համակարգ.

7) մշակել ՀՀ կենտրոնական բանկի հետ համատեղ (համաձայնությամբ) Հայաստանում առողջության պարտադիր ապահովագրության հայեցակարգ:

3. Բնակչության բուժման ելքերի բարելավման և բուժսպասարկման գործընթացների որակի բարձրացման, վերահսկողության և թափանցիկության ապահովման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) շարունակաբար զարգացնել բուժաշխատողների մասնագիտական հմտությունները և կարողությունները, այդ թվում՝

ա. առողջապահական մարդկային ներուժի որակի կառավարում շարունակական մասնագիտական զարգացման (CPD) և շարունակական մասնագիտական կրթության (CME) կրեդիտավորմանը վերաբերող միջազգայնորեն ընդունված ուղեցույցերին համահունչ սահմանել շարունակական մասնագիտական զարգացման և կրթության շրջանակներում կրեդիտավորմանը ներկայացվող պահանջները մինչև 2017 թվականի ավարտը,

բ. 2017-2021 թվականների ընթացքում իրականացնել հավաստագրման գործընթացի աստիճանական ներդնում, այդ թվում` մինչև 2017 թվականի ավարտը ներդնել ՀՀ-ում հավաստագրման նպատակով բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնողների գիտելիքները գնահատող համակարգ (թեստավորման համակարգ),

գ. մշակել և հաստատել ՀՀ-ում գործող կազմակերպությունների նախաձեռնությամբ կամ հրավերով օտարերկրյա բուժաշխատողների մասնագիտական կարճաժամկետ գործունեության թույլտվության կարգը մինչև 2017 թվականի ավարտը,

դ. մշակել մարզային բժշկական հաստատությունները նեղ մասնագետներով ապահովելուն ուղղված հայեցակարգի մինչև 2017թվականի ավարտը,

ե. մշակել ՀՀ-ում գործող բժշկական ասոցիացիաների ֆունկցիոնալ բարեփոխումների հայեցակարգը մինչև 2018 թվականի ավարտը,

զ. մինչև 2020 թվականի ավարտն ամփոփել մարզային հիվանդանոցային համակարգի արդիականացման ծրագիրը.

2) համալիր միջոցառումների իրականացման արդյունքում բարձրացնել բնակչությանը մատուցվող բժշկական ծառայությունների որակը, այդ թվում՝

ա. շարունակականորեն ներդնել կլինիկական ուղեցույցերի և պացիենտի վարման գործելակարգերը: Մասնավորապես, թարգմանել, տեղայնացնել և ներդնել 2017-2021 թվականների ընթացքում 600 ուղեցույց, 350 գործելակարգ և 600 ընթացակարգ,

բ. մշակել և ներդնել առողջապահական ծառայությունների, բժշկական հաստատությունների և մարդկային ներուժի տեղաբաշխման ժամանակակից նորմատիվային բազա, մասնավորապես, հաստատել ԱԱՊ-ի օղակի գործունեության, հիվանդանոցային և ախտորոշիչ ծառայությունների կազմակերպման և մարդկային ներուժի նորմատիվային բազան մինչև 2018 թվականի ավարտը,

գ. ներդնել և զարգացնել բժշկական օգնության մշտադիտարկման, որակի կառավարման համակարգերի, այդ թվում՝ ներդնել ԱԱՊ-ի և հիվանդանոցային ծառայությունների որակական ցուցանիշները, ազգային մակարդակում ծառայությունների գնահատման որակական և քանակական ցուցանիշները 2018-2020 թվականների ընթացքում.

3) կանոնակարգել պայքարը կեղծ դեղերի և բժշկական նշանակության արտադրանքների շրջանառության դեմ, այդ թվում՝

ա. ներդնել բժշկական նշանակության արտադրանքի կեղծման և հանրային առողջության համար վտանգ ներկայացնող նմանատիպ հանցագործությունների մասին Եվրոպայի խորհրդի կոնվենցիայի պահանջները մինչև 2017 թվականի ավարտը,

բ. 2017-2019 թվականների ընթացքում հաստատել բժշկական նշանակության սարքերին, սարքավորումներին և պարագաներին ներկայացվող պահանջների մասին իրավական ակտերը.

4) ապահովել պացիենտ-բուժհաստատություն իրավահարաբերություններում ծագող վեճերի արագ, էժան և արդյունավետ լուծման նոր մեխանիզմ` ստեղծվելիք նոր արտադատական մարմնի, այն է՝ բժշկական հաշտարարի ինստիտուտի կողմից կայացված որոշումների միջոցով, այդ թվում՝

ա. հաստատել «Բժշկական համակարգի հաշտարարի գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի հայեցակարգը մինչև 2017 թվականի ավարտը,

բ. 2018-2019 թվականների ընթացքում մշակել «Բժշկական համակարգի հաշտարարի գործունեության մասին» ՀՀ օրենքը և դրանից բխող այլ իրավական ակտերը և ներկայացնել ՀՀ Ազգային ժողով:

4. Համընդհանուր մատչելիության սկզբունքի վրա բնակչության բժշկական ծառայությունների ֆիզիկական հասանելիության մեծացման, ՀՀ տարածքում առողջապահական ենթակառուցվածքների և մասնագիտական ներուժի համաչափ բաշխման, ամբողջ հանրապետությունում որակյալ ծառայությունների մատուցման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է ՀՀ-ում բժշկական հաստատությունների, մահճակալների և բուժանձնակազմի օպտիմալ քանակների սահմանում, այդ թվում՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտն օպտիմալացնել ՀՀ առողջապահության նախարարության կենտրոնական ապարատը և ենթակա կազմակերպությունները.

2) 2017 թվականի երկրորդ կիսամյակում հաստատել ՀՀ-ում հոգեբուժական ծառայություն մատուցող հաստատությունների օպտիմալացման պլանը և մինչև 2018 թվականի ավարտն օպտիմալացման աշխատանքները.

3) մինչև 2018 թվականի ավարտը հաստատել Երևան քաղաքում և ՀՀ մարզերում հիվանդանոցային և արտահիվանդանոցային համակարգերի օպտիմալ կառուցվածքը (master plan).

4) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել բուժօգնության առաջնային օղակի բարեփոխումների հայեցակարգ՝ նպատակ ունենալով տնտեսել առավել թանկ հիվանդանոցային օղակին դիմելիության ուշացած դեպքերի հետ կապված պետական միջոցները.

5) 2017 թվականից մինչև 2019 թվականն իրականացնել բժշկական կենտրոնների կոնցեսիոն կառավարման հանձնման և (կամ) մասնավորեցման փուլային աշխատանքներ.

6) շարունակել մարզային հիվանդանոցային համակարգի արդիականացման ծրագիր՝ ՀՀ Վայոց ձորի մարզի ընդգրկմամբ:

5. Առողջապահական համակարգում որակի կառավարման, լիարժեք հաշվառման, մարդկային ներուժի համապարփակ և համալիր զարգացման, առողջապահական ծառայությունների նպատակայնության, հետագծելիության ապահովման, հատկացվող ֆինանսական միջոցների վերահսկման իրագործումը հնարավոր է միայն ոլորտում միասնական էլեկտրոնային համակարգի (E-HEALTH) լիարժեք կիրառմամբ, որի գործարկումը նախատեսվում է 2017 թվականից, իսկ ամբողջ առողջապահական համակարգի կողմից ավելի ակտիվ և գնալով ավելի մեծ թվով ենթահամակարգերի փուլային ներդրումը` 5 տարիների ընթացքում: ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը ձևավորել համակարգի ներդրման համար անհրաժեշտ իրավական փաստաթղթերի փաթեթը.

2) մինչև 2017 թվականի ավարտը մեկնարկել ՀՀ-ում լիցենզավորված բժշկական հաստատությունների, դեղատների և ապահովագրական ընկերությունների կողմից մատուցվող ծառայությունների գրանցումներն էլեկտրոնային առողջապահական համակարգում։ Համակարգի լիարժեք ներդրումը նախատեսվում է ավարտել առաջիկա երեք տարիների ընթացքում.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում ստեղծել և ներդնել քաղաքացիների կողմից առցանց հերթագրման, հեռաբժշկության, հաճախորդների կողմից բժիշկների գնահատման, բողոք-պահանջների գրանցման և քննության, դեղերի պահեստի, բժշկական ուղեցույցների և անալիտիկ տվյալների կառավարման, լաբորատոր հետազոտությունների և բժշկական ռադիոլոգիական նկարների միասնական ծրագրային փաթեթները։

6. Առողջապահական համակարգի կողմից նոր ծառայությունների մատուցումը, համակարգի կարողությունների զարգացումը, բժշկական ծառայությունների արտահանումը (բժշկական տուրիզմ), ծառայությունների որակի բարձրացումը խթանելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է ՀՀ-ում նեղ մասնագիտական ծառայությունների խմբերի (clusters) և որակական զարգացման ազգային ծրագրերի ներդրում և խրախուսում, այդ թվում՝

1) հաստատել նեղ մասնագիտական խմբերի (clusters) բժշկական ծառայությունների զարգացման հայեցակարգ, մասնավորապես`

ա. մինչև 2018 թվականի ավարտը գործնականում իրագործել պալիատիվ բժշկական օգնության ծառայությունների ռազմավարությունը,

բ. 2018-2021 թվականներին ներդնել սիրտ-անոթային հիվանդությունների, շաքարային դիաբետի, վահանաձև գեղձի և չարորակ նորագոյացությունների դեմ պայքարի ծառայությունների զարգացման հայեցակարգերը,

գ. զարգացնել բժշկական տուրիզմը, որը հիմնականում կիրականացվի նեղ մասնագիտական ծառայությունների բույլեր մատուցող կազմակերպությունների շտեմարանի ստեղծման և տարբեր շուկաներում դրա իրազեկման ապահովման միջոցով, մասնավորապես, 2018-2019 թվականներին որակյալ պլաստիկ վիրաբուժության, ստոմատոլոգիական, վերականգնողական և համալիր բժշկական զննման (check-up) ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունների շտեմարանի ստեղծում և հանրային իրազեկման ապահովում։

7. Մինչև 2019 թվականի ավարտը մշակել և ՀՀ Ազգային ժողովի հաստատմանը ներկայացնել «Առողջապահության մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ:

4.4. ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Շրջակա միջավայրի և բնական ռեսուրսների համալիր պահպանությունը, բարելավումը, վերականգնումը և ողջամիտ օգտագործումը ոչ միայն կարևոր նախապայման է մարդու և բնության ներդաշնակ գոյակցության համար, այլև երաշխիք է երկրի կայուն զարգացման սահմանադրական նորմի կիրառման համար:

ՀՀ կառավարությունն առաջիկա 5 տարիների ընթացքում առաջնորդվելով կայուն զարգացման սկզբունքով՝ կկիրառի այնպիսի գործողություններ, որոնք կբացառեն բնական ռեսուրսների գերշահագործումը, նվազագույնի կհասցվեն շրջակա միջավայրի, այդ թվում՝ մարդու կյանքի և առողջության վրա բացասական ազդեցությունները, կապահովեն շրջակա միջավայրի աղտոտման կանխարգելումը կամ նվազեցումը, բնական ռեսուրսների համալիր կառավարումը և դրանց նկատմամբ վերահսկողությունը:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Բնապահպանության ոլորտի կառավարման համակարգի շարունակական կատարելագործման և բարելավման ուղղությամբ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը ձևավորել բնապահպանական նոր քաղաքականության օրենսդրական հենքը.

2) մինչև 2017 թվականի ավարտն ընդունել շրջակա միջավայրի պահպանության և բնական ռեսուրսների օգտագործման կառավարման ռազմավարությունը և միջոցառումների ծրագիրը.

3) մինչև 2017 թվականի ավարտը կայացնել շրջակա միջավայրի վերահսկողության համակարգը՝ հետևանքներին արձագանքումից անցնելով իրավախախտումների կանխարգելման.

4) 2017-2018 թվականների ընթացքում ներդնել շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտի միասնական կառավարման համակարգ` ՀՀ բնապահպանության նախարարության գործառույթների ամբողջականացմամբ.

5) 2018 թվականի ընթացքում վերանայել շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության օրենսդրությունը՝ հաշվի առնելով միջազգայնորեն ընդունված չափորոշիչները:

2. Կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցման ուղղությամբ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտն ընդունել Էկոլոգիական կրթության և դաստիարակության զարգացման ռազմավարություն.

2) 2017-2018 թվականների ընթացքում ստեղծել հաշվետվությունների էլեկտրոնային ներկայացման միասնական համակարգ.

3) մինչև 2018 թվականի ավարտը ներդնել բնապահպանության բնագավառում թույլտվությունների (լիցենզիաների) միասնական և էլեկտրոնային տրամադրման համակարգ.

4) 2018-2020 թվականների ընթացքում կատարելագործել բնապահպանական հարկերի և բնօգտագործման վճարների, ինչպես նաև բնապահպանության ոլորտում պատասխանատվության և վնասի փոխհատուցման համակարգը.

5) 2018-2022 թվականների ընթացքում կատարելագործել Հայաստանի Հանրապետության կողմից ոլորտի միջազգային պայմանագրերով ստանձնած պարտավորությունների կատարումն ապահովող օրենսդրական հենքը, ինչպես նաև նախաձեռնել մի շարք միջազգային բնապահպանական պայմանագրերի արձանագրությունների վավերացման գործընթացը.

6) մինչև 2019 թվականի ավարտը ձևավորել բնապահպանական միասնական պետական մոնիթորինգի և տեղեկատվական համակարգ (ազգային պորտալի ստեղծում և տեղեկատվական թեմատիկ բազաների ու բնական միջավայրի բաղադրիչների կադաստրների կատարելագործում):

3. Ջրային ռեսուրսների պահպանության և կայուն օգտագործման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017 թվականին ընդունել փոքր ՀԷԿ-երի կառուցման և շահագործման համար շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման չափորոշիչները.

2) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել ջրահեռացման և կեղտաջրերի մաքրման գործընթացը կանոնակարգող օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթ.

3) 2017-2018 թվականների ընթացքում իրականացնել Արարատյան դաշտի գյուղատնտեսական և ձկնաբուծական ջրօգտագործողների մոտ ավտոմատ կառավարման առցանց ջրաչափական համակարգերի տեղադրման աշխատանքներ.

4) մինչև 2021 թվականի ավարտն իրականացնել Արարատյան դաշտի ջրային ռեսուրսների կառավարման արդյունավետության բարձրացման և ջրախնայողական օգտագործման միջոցառումներ.

5) մինչև 2021 թվականի ավարտն ընդունել Սևանի, Հրազդանի և Հյուսիսային ջրավազանային տարածքների կառավարման պլանները և վերանայել Ախուրյանի, Հարավային և Արարատյան ջրավազանային կառավարման պլանները:

4. Սևանա լճի էկոլոգիական հավասարակշռության վերականգնման և պահպանության ապահովման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել օրենսդրական կարգավորումներին համահունչ Սևանա լճի էկոլոգիական հավասարակշռության շարունակական վերականգնում և պահպանություն, ինչպես նաև ափամաքրման աշխատանքների կազմակերպման նոր մեխանիզմներ.

2) մինչև 2019 թվականի ավարտն ընդունել «Սևան» ազգային պարկի զարգացման հայեցակարգը և կառավարման պլանը:

5. Մթնոլորտային օդի պահպանության նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել մթնոլորտային օդի պահպանության օրենսդրության կատարելագործման վերաբերյալ իրավական ակտերի նախագծեր.

2) 2018 թվականի ընթացքում ընդունել Կլիմայի փոփոխության հարմարվողականության ազգային գործողությունների ծրագիր (National Adaptation Programme - NAP):

6. Հողերի ու ընդերքի պահպանության նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը կատարելագործել ընդերքօգտագործողների կողմից շրջակա միջավայրի մոնիթորինգի և հաշվետվողականության օրենսդրությունը՝ ներդնելով ընթացիկ մոնիթորինգի համակարգ.

2) ընդերքօգտագործողների կողմից շրջակա միջավայրի պահպանության դրամագլխին (ռեկուլտիվացիոն ֆոնդ) հատկացված գումարների հասցեական օգտագործման և խախտված հողերի վերականգնման նպատակով` մինչև 2017 թվականի ավարտն ընդունել ռեկուլտիվացիոն ֆոնդի կառավարման հայեցակարգ.

3) 2018-2020 թվականների ընթացքում ներդնել հայեցակարգի դրույթների կիրարկումն ապահովող մեխանիզմներ:

7. Կենսաբազմազանության պահպանության նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտն իրականացնել Երևան քաղաքում բուսաբանական այգու հիմքի վրա կենսաբազմազանության պահպանման և բնապահպանական կրթության ազգային կենտրոնի նախագծումը և 2018-2022 թվականների ընթացքում Երևան քաղաքում ստեղծել բուսաբանական այգու հիմքի վրա կենսաբազմազանության պահպանման և բնապահպանական կրթության ազգային կենտրոն.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտն ընդունել ժամանակակից տեխնոլոգիաների կիրառմամբ անտառների ապօրինի հատումների կանխման համակարգի ներդրման հայեցակարգը և միջոցառումների ծրագիրը.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում ընդունել բնության հատուկ պահպանվող բոլոր տարածքների կառավարման պլանները.

4) կենսաբազմազանության և էկոտուրիզմի առկա պոտենցիալի արդյունավետ օգտագործման նպատակով իրականացնել ՀՀ տարածքում կենսաբազմազանության բիզնես ներուժի գնահատման և անձնագրավորման (մինչև 2018 թվականի ավարտը) և մինչև 2020 թվականն էլեկտրոնային տեղեկատվական համակարգի ստեղծման աշխատանքները.

5) մինչև 2022 թվականի ավարտը «Պետություն - մասնավոր հատված» համագործակցության շրջանակներում ստեղծել «Ջերմուկ» ազգային պարկը:

8. Քիմիական նյութերի և թափոնների կառավարման ոլորտի մասով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել ընդերքօգտագործման թափոնների և ընդերքօգտագործման թափոնների օբյեկտների կառավարման ոլորտի իրավական ակտերի նախագծեր.

2) 2017-2022 թվականների ընթացքում ներդնել նոր տնտեսական մեխանիզմ, որն ուղղված կլինի սպառման թափոնների թաղման կրճատմանը և դրանց տնտեսական շրջանառության մեջ ներգրավմանը (արտադրողի ընդլայնված պատասխանատվություն).

3) 2018-2019 թվականների ընթացքում ձևավորել քիմիական նյութերի գործածությունը կարգավորող օրենսդրական հենքը, որը կկարգավորի քիմիական նյութերի անվտանգ գործածության, արտադրվող և ներկրվող քիմիական նյութերի պետական գրանցման, անձնագրավորման և նախազգուշական մակնշման հետ կապված հարցերը.

4) 2019-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել Նուբարաշենի ժամկետանց պեստիցիդների գերեզմանոցի պաշարների ոչնչացում և կայուն օրգանական աղտոտիչներով աղտոտված տարածքների վնասազերծում՝ միջազգային պարտավորություններին համահունչ:

9. Շրջակա միջավայրի պահպանության նորարարական տնտեսական և ֆինանսական մեխանիզմների ներդրման ուղղությամբ ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել կանաչ տնտեսության սկզբունքների ներդրման հայեցակարգը.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտն ուսումնասիրել և բանակցել միջազգային կառույցների հետ՝ «Բնապահպանական միջոցառումներ՝ երկրի արտաքին պարտքի դիմաց» ֆինանսավորման մեխանիզմի ներդրման ուղղությամբ.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում իրագործել անհրաժեշտ քայլեր՝ օգտագործելով Հայաստանի Հանրապետության կողմից վավերացված միջազգային պայմանագրերով և կոնվենցիաներով նախատեսված տեխնիկական և ֆինանսական օժանդակության բոլոր խողովակներն ու մեխանիզմները, այդ թվում՝ 2017 թվականին՝ «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Կանաչ կլիմայի հիմնադրամի միջև Կանաչ կլիմայի հիմնադրամի արտոնությունների և անձեռնմխելիությունների մասին» համաձայնագրի ստորագրում.

4) 2019-2022 թվականների ընթացքում ստեղծել և գործադրել «Պետություն-մասնավոր հատված» համագործակցության վրա հիմնված ֆինանսավորման մեխանիզմներ, բնապահպանական, այդ թվում՝ համայնքային հիմնադրամների, ապահովագրական, ինչպես նաև քաղաքացիական շրջանառու ներդրումային հիմնադրամներ:

4.5. ՄՇԱԿՈՒՅԹ

Հայաստանի Հանրապետության մշակութային քաղաքականությունն ուղղված է լինելու հոգևոր և ազգային ավանդույթների վրա խարսխված մշակութային միջավայրի ձևավորմանը, մրցունակ մշակութային արտադրանքի ստեղծմանը և ծառայությունների մատուցմանը, պատմամշակութային ժառանգության պահպանմանը և ժամանակակից մշակութային զարգացումներին հանրության լիիրավ մասնակցությանը, անհատի ստեղծագործական կարողությունների խթանմանը, ազգային ինքնության և քաղաքացիական բարձր գիտակցությամբ օժտված հասարակության ձևավորմանը:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Մշակույթի ոլորտում օրենսդրական դաշտի կատարելագործման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը ներկայացնել «Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը.

2) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել «Կինեմատոգրաֆիայի մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծ.

3) մինչև 2020 թվականի ավարտն ընդունել պատմամշակութային հուշարձանների պահպանության, օգտագործման և հանրահռչակման 2016-2020 թվականների ռազմավարության և միջոցառումների ծրագրից բխող իրավական ակտերը, այդ թվում՝

ա. մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել «Պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության և օգտագործման բնագավառում գործունեություն իրականացնող մասնագետների հավաստագրման կարգը, պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության և օգտագործման բնագավառում մասնագիտական գործունեության տեսակների ցանկը և պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության և օգտագործման բնագավառում գործունեություն իրականացնող մասնագետների հավաստագրի ձևը հաստատելու մասին» իրավական ակտի նախագիծ,

բ. մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել «Հուշարձանների պետական ցուցակում նորահայտ օբյեկտ ընդգրկելու և պետական ցուցակից հուշարձան հանելու վերաբերյալ չափորոշիչները հաստատելու մասին» իրավական ակտի նախագիծ,

գ. մինչև 2020 թվականի ավարտը ստեղծել 6 պատմամշակութային արգելոց-թանգարան, որոնց ստեղծումը միտված է պատմական, հնագիտական, ճարտարապետական անշարժ հուշարձանների, հուշարձանների համալիրների, հուշարձանախմբերի, պատմական և բնապատմական միջավայրի և հանրահռչակման աշխատանքների արդյունավետության բարձրացմանը:

2. Մշակութային արտադրանքի իրացման և ծառայությունների մատուցման գործընթացներում տնտեսական աճի խթանման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2018 թվականների ընթացքում ներդնել միասնական էլեկտրոնային տոմսային համակարգ.

2) 2017-2022 թվականների ընթացքում ընդլայնել գրավաճառ ցանցը՝ գրախանութների և գրավաճառ կետերի ստեղծման համար նպաստավոր պայմանների ապահովմամբ, այդ թվում նաև՝ մինչև 2017 թվականի ավարտը Կ. Ստանիսլավսկու անվան պետական ռուսական դրամատիկական թատրոնի տարածքում աջակցել նոր գրախանութի ստեղծմանը, մեկնարկել նաև շարժական գրախանութների՝ «գրաբուսների» գործարկումը մարզերում.

3) մինչև 2020 թվականի ավարտը մշակել յուրաքանչյուր թանգարանի ուղղվածությանը համապատասխան հուշանվերային նոր արտադրանքներ և դրանց իրացման արդյունավետ մեխանիզմներ.

4) 2017-2020 թվականների ընթացքում մշակել պատմության և մշակութային անշարժ հուշարձանների պահպանական գոտիներում, ինչպես նաև դրանց հարակից տարածքներում ենթակառուցվածքների արդիականացմանն ու զարգացմանն ուղղված ներդրումային քաղաքականության ակտիվացման, կառավարման նոր մոդելների ներդրման ծրագրեր:

3. Մշակութային ժառանգության ոլորտում տեղեկատվական հասանելիության նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2021 թվականի ավարտն առնվազն 300 հուշարձանային համալիրում մշակել և տեղադրել միասնական նմուշի (եռալեզու) տեղեկատվական վահանակ-ցուցանակներ (QR կոդեր).

2) մինչև 2021 թվականի ավարտն ապահովել մշակութային ժառանգության մատչելիությունը՝ դրանց թվայնացման միջոցով, այդ թվում՝ Հայաստանի ազգային գրադարանում առկա 1512-1960 թվականների անձեռնմխելի հավաքածուն, կինոժառանգությունը, երաժշտական ստեղծագործությունների նոտաները:

4. Հայաստանում կինոարտադրության զարգացմանն ուղղված կառավարման ժամանակակից մոդելի ներդրման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտն ստեղծել «Ֆիլմ հանձնակատարի» ինստիտուտը.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել կինոարտադրության ոլորտի կառավարման ժամանակակից մոդելի ներդրման իրավական հիմքերը.

3) մինչև 2018 թվականի ավարտը պատրաստել պետություն-մասնավոր համագործակցությամբ տարածաշրջանային կինոդպրոցի ստեղծման ծրագիրը:

5. Գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության ոլորտում երեխաների և պատանիների ստեղծագործական կարողությունների զարգացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2019 թվականի ավարտն ընդլայնել նպատակային և ստեղծագործական ծրագրերի ուղղությունները, շրջանակները և ընդգրկված մասնակիցների թիվը.

2) իրականացնել մանուկների և պատանիների համար գիտաճանաչողական ծրագրեր՝

ա. 2018-2022 թվականներին երեխաների համար կմշակվեն և կհրատարակվեն երաժշտական, արվեստի և կերպարվեստի հայալեզու առարկայական դասագրքեր, մեթոդական ձեռնարկներ և տետրեր,

բ. հանրակրթության և արտադպրոցական (լրացուցիչ) կրթության համակարգում տեսական գիտելիքների մատուցումը կհամատեղվի ժամանակակից մեթոդներով մատուցվող գործնական ու առարկայական մշակութային գիտելիքների հետ: Մինչև 2017 թվականի ավարտը կստեղծվի «Մշակութային կազմակերպություն-դպրոց» աբոնեմենտային ծրագիրը:

6. Մարզերում մշակութային ծառայությունների համաչափության, մատչելիության և հասանելիության ապահովման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2018 թվականից գործարկել մարզերում նոր ձևավորված մշակութային միավորումների և անհատների ստեղծագործական ծրագրերին աջակցության ծրագիրը.

2) 2018-2022 թվականների ընթացքում շարունակել «Մշակութային կանգառ» ծրագրի իրականացումը, որի շրջանակներում յուրաքանչյուր տարի շուրջ 400 բազմաբնույթ (թատերահամերգային միջոցառումներ, կինոցուցադրություններ, ցուցահանդեսներ) միջոցառումներ կիրականացվեն: 2018 թվականից սկսած նախատեսվում է ընդլայնել ծրագիրը շարժական կինոթատրոնների ներդրմամբ, որի արդյունքում Հայաստանի և Արցախի տարբեր համայնքներում տարեկան մինչև 200 կինոցուցադրություն կկազմակերպվի.

3) 2018 թվականին ՀՀ մարզերում մեկնարկել համայնքային կինոթատրոնների հանրապետական կինոցանցի ստեղծման ծրագիրը:

7. Օտարերկրյա պետություններում հայկական մշակույթի հանրահռչակման և համաշխարհային մշակույթը ներկայացնելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) ներկայացնել հայ մշակույթն օտարերկրյա պետություններում՝

ա. կազմակերպել քաղաքակրթական ցուցահանդեսներ աշխարհի (այդ թվում՝ Ամերիկայի, Եվրոպայի և Ասիայի) հեղինակավոր թանգարաններում և առաջատար ցուցասրահներում,

բ. մասնակցել հեղինակավոր միջազգային փառատոներին, ցուցահանդես-տոնավաճառներին և մրցույթներին, մասնավորապես, արվեստի, ճարտարապետության, կինոյի և գրականության ոլորտներում,

գ. փոխադարձության սկզբունքով «մշակույթի օրերի» կամ այլ ձևաչափով հայկական մշակույթը ներկայացել օտարերկրյա պետություններում՝ յուրաքանչյուր տարի առնվազն 5 երկրում.

2) ներկայացնել օտարերկրյա պետությունների մշակույթը Հայաստանում՝

ա. «Մշակույթի օրերի» կամ այլ ձևաչափով տարբեր երկրների մշակույթը ներկայացնել Հայաստանում՝ յուրաքանչյուր տարի առնվազն 5 երկրի,

բ. անցկացնել միջազգային բնույթի լայնամասշտաբ միջոցառումներ Հայաստանում, այդ թվում՝ ժամանակակից արվեստի, կինոյի, թատերարվեստի և երաժշտարվեստի միջազգային փառատոներ, հեղինակավոր գործիչների համերգներ.

3) համագործակցություն ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի շրջանակներում, մասնավորապես, մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական, համաշխարհային ժառանգության ցուցակների, հռչակավոր մարդկանց և իրադարձությունների օրացույցի համալրման և ուժեղացված պաշտպանության կարգավիճակ ստանալու նպատակով պատրաստել հայտեր, մասնավորապես, օժանդակել օտարերկրյա պետություններում հայ գրականության, թարգմանությունների հրատարակմանը:

8. Հեռուստատեսության, ռադիոյի, մամուլի և սոցիալական մեդիայի ռեսուրսներում մշակութային բաղադրիչի ընդլայնման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2018 թվականից սկսած մեկնարկել պատմամշակութային ժառանգությունը, ժամանակակից արվեստը ներկայացնող, կրթական, դաստիարակչական ուղղվածություն ունեցող գիտահանրամատչելի և ճանաչողական հեռուստահաղորդումների ստեղծման աշխատանքները.

2) 2017-2022 թվականների ընթացքում հայերենի գործածության խթանմանը և տարածմանը նպաստելու համար հետևողականորեն աշխատանք տանել՝ համացանցում հայերենի ներկայացվածության մեծացման ուղղությամբ.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում հեռուստատեսությամբ, ռադիոյով, մամուլով և սոցիալական մեդիայով հռչակել մշակութային կյանքի, արդի ստեղծագործողների գործունեությունը, լուսաբանել մշակութային անցուդարձը.

4) մինչև 2021 թվականի ավարտն ապահովել ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի ներգրավվածությունը մշակութային նախագծերի մշակման և իրականացման գործում:

9. Մինչև 2021 թվականի ավարտը ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է ավարտել հայկական մշակութային ստեղծագործական ներուժի գույքագրումը, տեղորոշումը և հաշվառումը, միասնական տեղեկատվական շտեմարանի (պորտալի) ստեղծումը:

4.6. ՍՊՈՐՏ ԵՎ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՈՒԹՅՈՒՆ

Ապագայի նկատմամբ վստահություն ունեցող երիտասարդներն են ստեղծելու ամուր և առողջ ընտանիք, անվտանգ և առաջ ընթացող երկիր: ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է ստեղծել այնպիսի միջավայր, որտեղ հասարակության ամենամեծ ներուժ ունեցողները՝ մեր երիտասարդները, կարողանան լիարժեք ինքնադրսևորվել, լինեն երջանիկ և իրենց քայլերում միշտ լինեն իրենց խղճին համահունչ: Այդ իսկ պատճառով կրթական միջոցառումների միջոցով պետք է ապահովել մեր երիտասարդ սերնդի հայկական ավանդականությունը և միաժամանակ «գլոբալ քաղաքացի» լինելու կարողությունը: Պետք է հետևողականորեն իրականացնել նաև երիտասարդության զբաղվածության ապահովման միջոցառումներ և սոցիալապես անապահով երիտասարդ ընտանիքների համար հատուկ աջակցության ծրագրեր:

Երիտասարդական պետական քաղաքականության հիմնական նպատակը երիտասարդների քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կյանքին մասնակցության աստիճանը բարձրացնելն է, երիտասարդների և երիտասարդական կազմակերպությունների միջմարզային և միջհամայնքային հորիզոնական համագործակցության զարգացմանն նպաստելն է:

ՀՀ կառավարությունը հետևողականորեն իրականացնելու է սպորտի մասսայականացմանն ուղղված միջոցառումներ և գործողություններ: Ֆիզկուլտուրայի և սպորտի մասսայականացումն ապահովելու նպատակով նախատեսվում է հնարավորինս կիրառել ֆինանսավորման նոր մոդել, որի հիմքում դրվելու է պետություն-համայնք-մասնավոր հատված համագործակցության սկզբունքը:

ՀՀ կառավարության առաջիկա 5 տարիների գործունեությունը հիմնականում միտված է լինելու՝

1. Բնակչության ֆիզիկական դաստիարակության անընդհատության ապահովման, բնակչության բոլոր տարիքային խմբերի համար առողջ ապրելակերպի արմատավորման գործում նպաստավոր պայմանների ստեղծման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) Հայաստանի Հանրապետության բնակչության շրջանում ֆիզիկական կուլտուրայի և մասսայական սպորտի տարածում, մասնավորապես՝

ա. 2017-2022 թվականների ընթացքում իրականացնել ֆիզկուլտուրային-առողջարարական զանգվածային, հանրապետական և մարզային միջոցառումներ, ստեղծել առողջ ապրելակերպի արմատավորման համար նպաստավոր պայմաններ,

բ. մինչև 2017 թվականի ավարտն աջակցել հանրակրթական դպրոցներում «Ֆիզիկական կուլտուրա» առարկայի դասավանդման կրթական գործընթացի արդյունավետության բարձրացմանը, 2018-2022 թվականների ընթացքում բարձրացնել դեռահասների ֆիզիկական պատրաստվածության մակարդակը,

գ. մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել հանրակրթական դպրոցների մարզադահլիճների կառավարումը մասնավորին տրամադրելու մեխանիզմները: 2018-2022 թվականների ընթացքում ըստ անհրաժեշտության հանրակրթական դպրոցների մարզադահլիճները տրամադրել մասնավորներին՝ վերանորոգելու և գույքով համալրելու նպատակով՝ կնքելով համապատասխան պայմանագիր՝ մարզադահլիճն ըստ նշանակության (նպատակային) օգտագործելու և հանրակրթական դպրոցի դասարանների ֆիզկուլտուրայի դասաժամերին տրամադրելու համար,

դ. մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել ազգային ծրագիր ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի մասսայականացման տարածման վերաբերյալ, 2018-2019 թվականներին փորձարկել և ներդնել ծրագիրը,

ե. բակային սպորտի զարգացման հայեցակարգը մշակել մինչև 2017 թվականի ավարտը, իսկ հայեցակարգից բխող 2018-2022 թվականների միջոցառումները՝ մինչև 2018 թվականի ավարտը.

2) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել Հայաստանի Հանրապետությունում սպորտային տուրիզմի զարգացման հնարավորությունների ստեղծման և կատարելագործման վերաբերյալ հայեցակարգ, իսկ հայեցակարգից բխող միջոցառումները՝ մինչև 2018 թվականի ավարտը.

3) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքում հաշմանդամություն ունեցող անձանց ֆիզիկական կուլտուրայով և սպորտով զբաղվելու համար հավասար իրավունքների և հնարավորությունների ապահովման, հաշմանդամային տարբեր մարզաձևերի զարգացման, մարզական-առողջարարական և մարզական մասսայական աշխատանքների արդյունավետ կառավարման համակարգի ստեղծմանն ու ապահովմանն ուղղված գործիքակազմ:

2. Մանկապատանեկան սպորտի զարգացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2018 թվականների ընթացքում հատկացնել Հայաստանի Հանրապետության մանկապատանեկան մարզադպրոցներում աշխատող մարզիչ-մանկավարժների և ղեկավար անձնակազմին ներկայացվող աշխատանքային պահանջները և մշակել վերապատրաստման կազմակերպման արդյունավետ մեխանիզմ.

2) 2017-2022 թվականների ընթացքում մարզակառույցները, մանկապատանեկան մարզադպրոցների մարզադահլիճները վերանորոգել, հիմնանորոգել և նորերը կառուցել՝ ըստ փուլերի.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում շարունակականորեն իրականացնել «ՀՀ մանկապատանեկան մարզադպրոցներին, մարզաձևերի ազգային ֆեդերացիաներին և այլ մարզական հասարակական կազմակերպություններին գույքով ապահովում» ծրագիրը և մշակել Հայաստանի Հանրապետությունում գործող մանկապատանեկան մարզադպրոցների համար տարեկան առնվազն 6 միասնական ուսումնական ծրագիր՝ ըստ մարզաձևերի և մարզման փուլերի.

4) շարունակականության ապահովման նպատակով 2018-2019 թվականների ընթացքում մանկապատանեկան մարզադպրոցներում 18 տարեկանից բարձր հեռանկարային մարզիկների մարզումները շարունակելու համար ձևավորել բարձրագույն վարպետության դպրոց:

3. «Հանրակրթական, միջին մասնագիտական և բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների մարզադահլիճների գույքով ապահովում» ծրագրի ներդրման շրջանակներում ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել գույքի և միջոցների բաշխման չափորոշիչները.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտն ընդունել հստակ գործիքակազմ, որով կբացահայտվեն այն հաստատությունները, որոնց պետք է տրամադրվեն համապատասխան գույք և 2018-2022 թվականներին գույքը տրամադրել ըստ ընդունված գործիքակազմի:

4. Հրաձգություն մարզաձևի զարգացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը հրաձգություն մարզաձևի զարգացման հայեցակարգի համաձայն մշակել ռազմավարության և դրա իրականացման 2018-2024 թվականների միջոցառումների ծրագիրը և, դրանցից բխող, տարածքներ ու շինությունների տրամադրել.

2) 2018-2021 թվականների ընթացքում՝ իրականացնել հանրապետությունում եղած (այդ թվում՝ «Հայաստանի ԴՕՍԱԱՖ» համահայկական հայրենասիրական հասարակական կազմակերպությանը պատկանող) հրաձգարանների փուլային վերանորոգում:

5. Երիտասարդների և երիտասարդական կազմակերպությունների միջմարզային և միջհամայնքային հորիզոնական համագործակցության զարգացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է 2018-2022 թվականների ընթացքում կատարելագործել «Երիտասարդական մայրաքաղաք» ծրագիրը և իրականացնել մարզային քաղաքների երիտասարդական կազմակերպությունների համատեղ միջոցառումներ, այդ թվում՝ մինչև 2018 թվականի ավարտը զարգացնել մարզպետներին առընթեր խորհուրդների կարողությունները և ձևավորել համագործակցության հորիզոնական պլատֆորմ:

6. Երիտասարդների քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կյանքին մասնակցության աստիճանի բարձրացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) մինչև 2017 թվականի ավարտը մշակել և ներդնել երիտասարդական աշխատողի վերապատրաստման ինստիտուտի սահմաններում երիտասարդների մասնագիտական կողմնորոշման և զբաղվածության հմտությունների զարգացման և զբաղվածության ապահովման գործուն մոդուլ.

2) մինչև 2018 թվականի ավարտը մշակել երիտասարդների իրավագիտակցության մակարդակի բարձրացման, երիտասարդական հասարակական կազմակերպությունների կարողությունների, ինչպես նաև ծրագրեր գրելու հմտությունների զարգացման ապահովման վերաբերյալ մոդել և գործիքակազմ:

7. Երիտասարդների զբաղվածության, սոցիալ-տնտեսական խնդիրների հաղթահարման ուղղությամբ փաստարկված և իրատեսական լուծումների առաջարկման նպատակով ՀՀ կառավարությունը նախատեսում է՝

1) 2017-2018 թվականների ընթացքում ուսումնասիրել երիտասարդների շրջանում ստեղծագործական զբաղվածության բարձրացմանն ուղղված պետական և միջազգային ծրագրերը և մշակել արդյունավետ կիրառման առաջարկություններ.

2) 2018-2020 թվականների ընթացքում ուսումնասիրել երիտասարդների ստեղծագործական ձեռներեցության զարգացման մոդելները և իրականացնել փորձարարական ներդրում որոշակի թիրախ խմբի սահմաններում.

3) 2018-2022 թվականների ընթացքում վերանայել երիտասարդ ընտանիքների և երիտասարդների կողմից բնակարան ձեռք բերելու համար նախատեսված պետական աջակցության ծրագրերը և ընդլայնել տրամադրվող արտոնությունները:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար

Վ. Ստեփանյան