ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

23 փետրվարի 2017 թվականի N 190-Ն

«ԴԻԼԻՋԱՆ» ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿԻ 2017-2026 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՊԼԱՆԸ ԵՎ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի «գ» կետով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել`

1) «Դիլիջան» ազգային պարկի 2017-2026 թվականների կառավարման պլանը` համաձայն N 1 հավելվածի.

2) «Դիլիջան» ազգային պարկի կառավարմանն ուղղված առաջնահերթ միջոցառումները՝ համաձայն N 2 հավելվածի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Կ. Կարապետյան
2017 թ. մարտի 1 Երևան

Հավելված N 1 ՀՀ կառավարության 2017 թվականի փետրվարի 23-ի N 190-Ն որոշման

«ԴԻԼԻՋԱՆ» ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿԻ 2017-2026 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՊԼԱՆԸ

I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. «Դիլիջան» ազգային պարկը (այսուհետ` ազգային պարկ) գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության հյուսիս-արևելքում:

2. Ազգային պարկն ունի 33765 հեկտար տարածք և հիմնականում զբաղեցնում է Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզը փոքր հատվածներով, նաև՝ Լոռու և Գեղարքունիքի մարզերը: Այն տարածվում է մի քանի լեռնաշղթաների լանջերին՝ 1070մ- 2900մ բարձրությունների վրա: Այն ունի նաև 8167 հեկտար պահպանման գոտի:

3. «Դիլիջան» ազգային պարկի և «Դիլիջան» ազգային պարկ» պետական ոչ առևտրային կազմակերպության (այսուհետ` ՊՈԱԿ) կանոնադրությունները հաստատվել են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի մայիսի 11-ի N 920-Ն որոշմամբ:

4. «Դիլիջան» ազգային պարկի գոտևորումը, սահմանները, սահմանների նկարագրությունը, զբոսաշրջային երթուղիները սահմանված են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թվականի հունվարի 18-ի N 204-Ն որոշմամբ:

5. «Դիլիջան» ազգային պարկը ներառում է լանդշաֆտային յոթ հիմնական գոտիներ՝ անապատային, կիսաանապատային, չոր տափաստանային, տափաստանային, անտառային, ենթաալպյան և ալպյան, որոնք ներառում են բարձր լեռնային գագաթներ, բերրի հովիտներ, անտառներ և գեղատեսիլ գոյացություններ՝

^{Քարտեզ 1. «Դիլիջան» ազգային պարկ}

1) ազգային պարկը վաղուց հայտնի է իր անտառային լանդշաֆտով, բուժիչ հանքային ջրերի աղբյուրներով, ինչպես նաև բնական և պատմաճարտարապետական հուշարձաններով: Գլոբալ համատեքստում այն գտնվում է «Կովկասյան կիզակետում», որը ԲՀՀ-ի ու Կենսաբազմազանության միջազգային պահպանության (Conservation International) կազմակերպության կողմից կենսաբազմազանության առումով ճանաչվել է աշխարհի կարևորագույն վայրերից մեկը: Տարածաշրջանային, ազգային և տեղական տիրույթում այն ունի դեռևս չօգտագործված, սակայն զարգացման մեծ տնտեսական ներուժ, որի կիրառումը կնպաստի գյուղական համայնքների տնտեսության խթանմանը, իսկ ազգային պարկի բրենդավորումն այն կարող է դարձնել որպես նշանակալի զբոսաշրջային վայր.

2) ազգային պարկի և հարակից համայնքների առանձնահատուկ արժեքներն են՝

3) Բարձրությունների մեծ տատանումները, լավ արտահայտված ուղղահայաց գոտևորումը, տարբեր լանջային փռվածքները և խիստ մասնատված տեղանքը պարկի տարածքն օժտել են բնական պայմանների բացառիկ բազմազանությամբ: 1200-1800 մ բարձրության վրա գտնվող լեռնային միջին գոտին հիմնականում ծածկված է կաղնու և հաճարենու անտառներով: Բարձր լեռնային գոտուն բնորոշ են նոսր անտառները և բարձր խոտաբույսերը՝ փռված 1900 մ բարձրության վրա: Տարածքն աչքի է ընկնում բարենպաստ կլիմայական պայմաններով և ռեկրեացիոն ռեսուրսներով: Պարկը հանդիսանում է 1150 տեսակի անոթավոր բույսերի (այդ թվում՝ նաև յոթ էնդեմիկ տեսակների), ինչպես նաև 286 տեսակի ողնաշարավոր կենդանիների կենսամիջավայր: Բնության ժառանգության տարածքներ են համարվում Աղավնավանքի կենու պուրակը, Հաղարծնի հաճարենու և Խաչարձանի կաղնու անտառները, Պարզ և Գոշի (Տզրկա) լճերը.

4) այստեղ են գտնվում նաև մի շարք մշակութային հուշարձաններ և այլ մշակութային արժեքներ, որոնցից կարևորվում են Հաղարծնի վանքը (10-13-րդ դարեր), Գոշավանքը (12-13-րդ դարեր), Ջուխտակվանքը (11-13-րդ դարեր), Մաթոսավանքը (10-13-րդ դարեր), Աղավնավանքը (11-րդ դար).

5) ազգային պարկի հողային ծածկույթը՝ ըստ անտառների, արոտավայրերի, խոտհարքների, ժայռերի և քարքարոտ տարածքների (որոնք կարևոր են անգղերի, արծիվների և այլ թռչունների բնադրման և բնակության համար), թփուտների, վարելահողերի, լճերի, գետերի և բնությունից օտարված հողերի (հիմնականում վերաբերում է ճանապարհներին) ներկայացված է ստորև.

Քարտեզ 2. ԴԱՊ-ի հողային ծածկույթը

6. «Դիլիջան» ազգային պարկի էկոհամակարգերի և կենսաբազմազանության հիմնական սպառնալիքներն են՝

1) ենթակառուցվածքների ոչ համաչափ զարգացումը.

2) ապօրինի ծառահատումները.

3) կենդանիների արածեցումը.

4) չկարգավորված զբոսաշրջությունը և ռեկրեացիան.

5) աղտոտումը.

6) որսագողությունը և անօրինական ձկնորսությունը.

7) բույսերի չհամակարգված հավաքը.

8) սողանքները (այդ թվում՝ քարաթափումները).

9) օտարածին (ինվազիվ) տեսակները և հիվանդությունները.

10) հրդեհները.

11) կլիմայի փոփոխությունը.

12) քաղաքաշինական նպատակով հողերի տրամադրման անհրաժեշտությունը, այդ թվում՝ պարկի կառուցապատման ամբողջական հայեցակարգի և գլխավոր հատակագծի մշակման խնդիրները:

7. Ըստ «Դիլիջան» ազգային պարկի տեսլականի՝ ակնկալվում է, որ մինչև 2030 թվականը, «Դիլիջան» ազգային պարկը կլինի որպես ճանաչված բնության հատուկ պահպանվող տարածք և լիովին կհամապատասխանի Բնության պահպանության միջազգային միության կողմից 2-րդ կատեգորիայի պահանջներին և հաջողությամբ կպահպանվի կազմակերպության աշխատակիցների և պահպանման գոտու համայնքների համատեղ կառավարման միջոցով: «Դիլիջան» ազգային պարկը և դրա պահպանման գոտին կընդլայնեն նաև տնտեսական հնարավորությունները՝ հողերի կայուն օգտագործման և էկոլոգիապես անվնաս արդյունաբերության շնորհիվ: Զբոսաշրջությունը հիմնականում կզարգանա՝ կենտրոնանալով տարածաշրջանի բազմաթիվ բնության և մշակութային/պատմական տեսարժան վայրերի վրա և զբոսաշրջության ոլորտում նոր աշխատատեղերի ստեղծման միջոցով կնպաստի կենսամակարդակի աճին: «Դիլիջան» ազգային պարկը և մերձակա համայնքները կծառայեն որպես բնապահպանությունը և կայուն հողօգտագործումը համատեղող մոդել Հայաստանի Հանրապետությունում:

II. ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿԻ ՎԵՐԱԳՈՏԵՎՈՐՈՒՄԸ ՄԻՆՉԵՎ 2021 ԵՎ ՄԻՆՉԵՎ 2026 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԸ

8. Սույն կառավարման պլանի գերակա նպատակն է ազգային պարկի գոտևորումն առավելագույնս համապատասխանեցնել Բնության պահպանության միջազգային միության կողմից 2-րդ կատեգորիայի համար սահմանված չափորոշիչներին: Սա նշանակում է, որ ազգային պարկի ընդհանուր տարածքի 75 տոկոսը պետք է կառավարվի Բնության պահպանության միջազգային միության 2-րդ կատեգորիայի հիմնական դրույթներին համապատասխան, այն է՝ ազգային պարկ, որտեղ էկոհամակարգերը պահպանվում են հիմնականում ռեկրեացիայի նպատակով:

9. «Դիլիջան» ազգային պարկի վերագոտևորումը նախատեսվում է իրականացնել 2 փուլով` համաձայն սույն հավելվածի NN 1, 2, 3 աղյուսակների և 3-րդ, 4-րդ քարտեզների:

10. «Դիլիջան» ազգային պարկի վերագոտևորման մանրամասն նկարագրությունը սահմանված է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի փետրվարի 23-ի նիստի N 8 արձանագրության «Դիլիջան» ազգային պարկի 2017-2026 թվականների կառավարման պլանի միջոցառումների ծրագրին հավանություն տալու մասին» արձանագրային որոշմամբ:

Աղյուսակ N 1

«Դիլիջան» ազգային պարկի գոտիների նախատեսված փոփոխությունները

Քարտեզ 3

«Դիլիջան» ազգային պարկի առաջարկվող վերագոտևորումը՝ մինչև 2021 թ.

Աղյուսակ N 2

Առաջարկվող տարածքների ցանկ, որոնք կներառվեն արգելավայրային (ԱՎ) և արգելոցային (ԱՑ) գոտիներում՝ մինչև 2021 թ.

.

Քարտեզ 4

«Դիլիջան» ազգային պարկի առաջարկվող վերագոտևորումը՝ մինչև 2026 թ.

Աղյուսակ N 3

Առաջարկվող տարածքների ցանկ, որոնք կներառվեն արգելավայրային (ԱՎ) և արգելոցային (ԱՑ) գոտիներում՝ մինչև 2026 թ.

III. ՍՈՑԻԱԼ-ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԵՎ ԲՆՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

11. Ազգային պարկի հարակից պահպանման գոտում տեղակայված 10 բնակավայրերը (Դիլիջան քաղաքը և 9 գյուղական բնակավայրերը) տեղաբաշխված են երեք տարբեր մարզերում, ինչը որոշակի խնդիրներ է առաջացնում տեղական իշխանությունների և ազգային պարկի միջև փոխհարաբերություններում: Ազգային պարկի կառավարման պլանում հաշվի է առնվել այս հանգամանքը՝ թե հնարավորությունների ընձեռման, և թե խոչընդոտների հարուցման տեսանկյունից:

12. Ազգային պարկն ունի լավ հնարավորություններ էկոտուրիզմի և բնապահպանական կրթության զարգացման, ինչպես նաև ժամանցի (ռեկրեացիայի) կազմակերպման համար: Ազգային պարկի գործառույթներն առաջիկայում պետք է ուղղորդվեն պարկի եզակի անտառների, լանդշաֆտների և կենսաբազմազանության, ինչպես նաև բնական և մշակութային հուշարձանների պահպանության արդյունավետության բարձրացմանը՝ ի շահ բնության և բնակչության:

13. Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեից և ԴԱՊ-ի սեփական աղբյուրներից ստացվող ֆինանսական միջոցների մեծ մասն ուղղվում է աշխատավարձին և այլ գործառնական ծախսերին (կոմունալ ծախսեր, պահպանություն և այլն) և մնացած գումարը բավարար չէ ներդրումներ կատարելու համար: Ֆինանսավորման շարունակականությունը և ավելացումը, ինչպես նաև զբոսաշրջային գործունեության խթանման արդյունքում սեփական եկամուտների աճն զգալիորեն կբարելավեն ազգային պարկի ֆինանսական վիճակը:

14. Առաջիկա հինգ տարիների ընթացքում եկամուտները կլինեն համեմատաբար կայուն: Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեից եկամուտների էական ավելացում չի նախատեսվում, սակայն ֆինանսավորման ծավալները ենթակա են ճշգրտման՝ համաձայն ամեն տարվա համար նախատեսվող բյուջեի: Թեև կառավարման պլանով ազգային պարկի տնտեսական գործառույթներից ձևավորվող սեփական եկամուտների զգալի աճ չի նախատեսվում, այնուամենայնիվ, ակնկալվում է էկոտուրիզմից ստացվող եկամուտների աստիճանական աճ, որը ենթադրվում է ստանալ ազնվացեղ եղջերուների բազմացման նոր ստեղծվելիք կենտրոնի գործունեության արդյունքում:

15. Խիստ անհրաժեշտություն է առաջանում գործընկերային հարաբերություններ զարգացնել տարբեր կազմակերպությունների հետ և ձեռք բերել լրացուցիչ ֆինանսավորում: «Դիլիջան» ազգային պարկի նախատեսվող ծրագրերի իրականացման համար պահանջվող ներդրումների մի մասը կարող է հատկացվել տեղական հասարակական կազմակերպությունների, գործարար հատվածի կողմից և Հայաստանի Հանրապետության օրենքով չարգելված այլ աղբյուրներից:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Դ. Հարությունյան

Հավելված N 2 ՀՀ կառավարության 2017 թվականի փետրվարի 23-ի N 190-Ն որոշման

«ԴԻԼԻՋԱՆ» ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿԻ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ

ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ

Նշված միջոցառումները մանրամասնորեն նկարագրված են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2017 թվականի փետրվարի 23-ի նիստի N 8 արձանագրության «Դիլիջան» ազգային պարկի 2017-2026 թվականների կառավարման պլանի միջոցառումների ծրագրին հավանություն տալու մասին» արձանագրային որոշման մեջ:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Դ. Հարությունյան