ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ԱԽ-10-Ո-13  2011թ.

ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ

ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԿԱԶՄՈՎ`

2011 թվականի մայիսի 24-ին Երևան քաղաքում՝ դռնփակ նիստում, քննարկելով Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ` Դատարան) դատավոր Արա Կուբանյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթը.

Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովի (այսուհետ` Կարգապահական հանձնաժողով) 15.04.2011 թվականի թիվ N-Կ-2-7/2011 որոշմամբ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախագահի 28.03.2011 թվականի թիվ Ե-1489 գրությունը` հասցեագրված Կարգապահական հանձնաժողովին:

2. Կարգապահական խախտման վերաբերյալ Կարգապահական հանձնաժողովի եզրակացությունը.

Կարգապահական հանձնաժողովն Արդարադատության խորհրդին (այսուհետ` Խորհուրդ) է ներկայացրել եզրակացություն` կարգապահական պատասխանատվության հիմք հանդիսացող ներքոհիշյալ խախտումների վերաբերյալ, որոնք Կարգապահական հանձնաժողովը գնահատել է որպես դատավարական իրավունքի նորմերի ակնհայտ և կոպիտ խախտում:

Ըստ եզրակացության՝

29.11.2010 թվականին քաղաքացիներ Աիդա, Անահիտ և Վաչագան Տիգրանյանների (այսուհետ` դիմումատուներ) ներկայացուցիչ Կարինե Ավանեսյանը դիմում է ներկայացրել Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարան` իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման պահանջի մասին:

Դատարանի (դատավոր` Ա. Կուբանյան) 29.11.2010 թվականի որոշմամբ դիմումն ընդունվել է վարույթ, և նշանակվել դատաքննություն 27.01.2011 թվականին:

Դիմումատուների ներկայացուցիչը հայտնել է, որ իր վստահորդների հայրը` Խաչիկ Արշալույսի Տիգրանյանը, 50-ական թվականներին գնել է Երևանի Լազոյի փողոց համ. 34 հասցեի տունը, քանդել այն և տեղում կառուցել նորը, որը հաշվառվել է որպես անօրինական կառույց: Տանը կից 95,2 քմ մակերեսով հողամասի համար իր վստահորդների հայրը մինչ մահը` 2003 թվականը, կատարել է վճարումներ: Նրա մահից հետո հողամասի համար վճարումները կատարվել են իր վստահորդների կողմից: Խաչիկ Արշալույսի Տիգրանյանը մինչ մահն օրենքի ուժով սեփականության իրավունքով տիրապետել է Երևանի Լազոյի փողոց համ. 34 հասցեի 95,2 քմ մակերեսով հողամասը: Վերջինիս մահից հետո իր վստահորդները փաստացի տիրապետման եղանակով, ինչպես նաև պարտադիր վճարումներ կատարելու միջոցով ընդունել են ժառանգությունը: Խաչիկ Արշալույսի Տիգրանյանն օրենքի ուժով դարձել է փաստացի տիրապետող և Երևանի Լազոյի փողոց համ. 34 հասցեի 95,2 քմ մակերեսով հողամասի սեփականատեր, և իր վստահորդները նրա մահից հետո փաստացի տիրապետման հիմքով դարձել են ժառանգությունն ընդունած ժառանգներ, և նրանք հնարավորություն չունեն այլ կարգով ստանալու նշված փաստերը հավաստող պատշաճ փաստաթուղթ: Դատարանին խնդրել են հաստատել իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերն այն մասին, որ հանգուցյալ Խաչիկ Արշալույսի Տիգրանյանը մինչ իր մահը սեփականության իրավունքով տիրապետել է Երևանի Լազոյի փողոց համ. 34 հասցեի 95,2 քմ մակերեսով հողամասը, և որ նրա մահից հետո իր վստահորդները հանդիսանում են ժառանգությունն ընդունած ժառանգներ:

Դատարանի 09.02.2011թ. վճռով դիմումատուների պահանջը բավարարվել է:

Ռաիսա Խաչատրյանը, որը հանդիսանում է դիմումատուներից Վաչագան Տիգրանյանի նախկին կինը, 26.01.2011 թվականին դիմում է ներկայացրել Դատարան` հասցեագրված դատավոր Ա. Կուբանյանին, որով հայտնել է. «Ձեր վարույթում է գտնվում թիվ ԵՇԴ/1407/02/10 քաղաքացիական գործն ըստ դիմումի Աիդա, Անահիտ և Վաչագան Տիգրանյանների` իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերը հաստատելու պահանջի մասին: Վաչագան Տիգրանյանն իմ նախկին ամուսինն է, իսկ Աիդա և Անահիտ Տիգրանյաններն իմ նախկին ամուսնու քույրերն են: Ես 1980թ. ամուսնացել եմ Վ. Տիգրանյանի հետ և մշտական բնակություն հաստատել Երևան քաղաքի Լազոյի փողոցի 34 տանը: Մինչև ամուսնալուծվելս (2006թ.) և դրանից հետո բնակվել եմ նշված տանը, իմ անձնական ներդրումներով բարելավել եմ այն, ունեմ գրանցված իրավունքներ, ինչը հաստատված է ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. թիվ ՎԴ/5544/05/08 վճռով և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. թիվ 2-15 որոշմամբ: Նկատի ունենալով, որ դիմումատուները դիտավորյալ ինձ սույն գործով մասնակից չեն դարձրել, իսկ Դատարանի կողմից կայացված` գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը կվերաբերի նաև իմ իրավունքներին և պարտականություններին, խնդրում եմ, ղեկավարվելով ՀՀ քաղ. դատ. օր. 34-րդ հոդվածի պահանջներով, ինձ ներգրավել որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ, և, ղեկավարվելով ՀՀ քաղ. դատ. օր. 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջներով, դիմումը թողնել առանց քննության:

Կից ներկայացնում եմ ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. թիվ ՎԴ/5544/05/08 վճիռը և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. թիվ 2-15 որոշումը»:

Դատարանը, դատական նիստում քննարկելով Ռաիսա Խաչատրյանի դիմումը, լսելով Հայցվորների ներկայացուցչի կարծիքը ներկայացված միջնորդության վերաբերյալ, արձանագրային որոշում է կայացրել, որով մերժել է Ռաիսա Խաչատրյանին որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ գործում ներգրավելու մասին միջնորդությունը` նշելով, որ Ռաիսա Խաչատրյանը սույն փաստի հաստատման հետ որևէ կապ չունի:

Միաժամանակ պարզվել է, որ Հայցվորներից Աիդա Տիգրանյանը 20.11.2007թ. հայցադիմում է ներկայացրել Դատարան ընդդեմ Ռաիսա Խաչատրյանի` բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքն առանց փոխհատուցման դադարեցնելու պահանջի մասին:

Դատարանի (դատավոր` Ա. Կուբանյան) 20.11.2007թ. որոշմամբ հայցադիմումն ընդունվել է վարույթ, և նշանակվել դատաքննություն 16.01.2008թ.:

Դատարանի 21.04.2008թ. թիվ 2-15 վճռով հայցը բավարարվել է:

Այնուհետև Ռաիսա Խաչատրյանը հայցադիմում է ներկայացրել ՀՀ վարչական դատարան ընդդեմ Երևանի քաղաքապետարանի, ՀՀ ԿԱ ԱԳԿ ՊԿ Էրեբունի տարածքային ստորաբաժանման` Երևանի քաղաքապետի 03.09.2003թ. թիվ 1685-Ա որոշման 1-ին հավելվածի 111 տողը և այդ որոշման հիման վրա Աիդա Տիգրանյանի անվամբ ՀՀ ԿԱ ԱԳԿ ՊԿ Էրեբունի տարածքային ստորաբաժանման կողմից կատարված պետական գրանցումն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին: Միաժամանակ ՀՀ վարչական դատարանի 23.12.2008թ. որոշմամբ Աիդա Տիգրանյանը ներգրավվել է որպես երրորդ անձ:

ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. վճռով հայցը բավարարվել է, որը բողոքարկվել է ՀՀ վճռաբեկ դատարան:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 15.09.2010թ. որոշմամբ վճռաբեկ բողոքը վերադարձվել է:

Ռաիսա Խաչատրյանը 13.08.2008թ. ներկայացրել է վերաքննիչ բողոք` Աիդա Տիգրանյանի ընդդեմ Ռաիսա Խաչատրյանի` առանց փոխհատուցման բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքը դադարեցնելու պահանջի մասին Դատարանի 21.04.2008թ. թիվ 2-15 վճիռը նոր երևան եկած հանգամանքներով վերանայելու վերաբերյալ, և դատարանին խնդրել է Աիդա Տիգրանյանի հայցը մերժել:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը 23.08.2010թ. որոշմամբ վերաքննիչ բողոքն ընդունել է վարույթ և 04.11.2010թ. որոշմամբ այն բավարարել է մասնակի:

Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը բեկանել է Դատարանի 21.04.2008թ. թիվ 2-15 վճիռը և գործն ուղարկել է Դատարան` նոր քննության, որը ներկայումս գտնվում է Դատարանի վարույթում:

Կարգապահական հանձնաժողովը, ուսումնասիրելով գրությունը, գրությանը կից ներկայացված փաստաթղթերը, գտել է, որ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանը թույլ է տվել դատավարական օրենքի նորմերի ակնհայտ և կոպիտ խախտում, որը ՀՀ դատական օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի ուժով հիմք է դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու համար:

Այսպես`

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները կամ նրան ներկայացված ցանկացած քրեական մեղադրանքը, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ և անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ հոդվածը մասնավորապես սահմանում է, որ յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների դատական, ինչպես նաև պետական այլ մարմինների առջև իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի 1-ին պարբերության համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր խախտված իրավունքները վերականգնելու, ինչպես նաև իրեն ներկայացված մեղադրանքի հիմնավորվածությունը պարզելու համար հավասարության պայմաններում, արդարության բոլոր պահանջների պահպանմամբ, անկախ և անկողմնակալ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում իր գործի հրապարակային քննության իրավունք:

ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` բոլորը հավասար են օրենքի առջև:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 5-րդ հոդվածի համաձայն` քաղաքացիական գործերով արդարադատությունն իրականացվում է օրենքի և դատարանի առջև` քաղաքացիների ու իրավաբանական անձանց հավասարության սկզբունքների հիման վրա:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի համաձայն` քաղաքացիական դատավարությունն իրականացվում է կողմերի մրցակցության և իրավահավասարության հիման վրա:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի համաձայն` վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձինք կարող են գործի մեջ մտնել մինչև դատարանի կողմից վճիռ կայացնելը: Նրանք օգտվում են հայցվորի բոլոր իրավունքներից և կրում են նրա բոլոր պարտականությունները:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի համաձայն` դատարանը հայցը կամ դիմումը թողնում է առանց քննության, եթե իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման կամ ըստ ներկայացնողի և օրդերային կորցրած արժեթղթերով հավաստված իրավունքները վերականգնելու մասին դիմումը քննելիս վեճ է ծագել իրավունքի մասին:

Կարգապահական հանձնաժողովն արձանագրում է կարգապահական վարույթի համար էական նշանակություն ունեցող նաև հետևյալ փաստերը.

1. Սույն գործով դիմումատուների ներկայացուցիչ Կարինե Ավանեսյանը 29.11.2010թ. դիմում է ներկայացրել Դատարան` իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման պահանջի մասին:

2. Ռաիսա Խաչատրյանը, որը հանդիսանում է դիմումատուներից Վաչագան Տիգրանյանի նախկին կինը, 26.01.2011 թվականին դիմում է ներկայացրել Դատարան և մասնավորապես հայտնել է, որ Վաչագան Տիգրանյանն իր նախկին ամուսինն է, իսկ Աիդա և Անահիտ Տիգրանյաններն իր նախկին ամուսնու քույրերն են: 1980թ. ամուսնացել է Վ. Տիգրանյանի հետ և մշտական բնակություն հաստատել Երևան քաղաքի Լազոյի փողոցի 34 տանը: Մինչև ամուսնալուծվելը (2006թ.) և դրանից հետո բնակվել է նշված տանը, իր անձնական ներդրումներով բարելավել է այն, ունի գրանցված իրավունքներ, ինչը հաստատված է ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. թիվ ՎԴ/5544/05/08 վճռով և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. թիվ 2-15 որոշմամբ: Միաժամանակ հայտնել է, որ դիմումատուները դիտավորյալ իրեն սույն գործով մասնակից չեն դարձրել, իսկ Դատարանի կողմից կայացված` գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը կվերաբերի նաև իր իրավունքներին և պարտականություններին, և խնդրել է, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի պահանջներով, իրեն ներգրավել որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ, և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջներով` դիմումը թողնել առանց քննության:

3. Միաժամանակ ներկայացված դիմումին կցել է նաև ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. վճիռը և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. որոշումը:

4. Դատարանի արձանագրային որոշմամբ մերժվել է Ռաիսա Խաչատրյանին որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ գործում ներգրավելու մասին միջնորդությունը` նշելով, որ Ռաիսա Խաչատրյանը սույն փաստի հաստատման հետ որևէ կապ չունի:

Կարգապահական հանձնաժողովն արձանագրում է, որ սույն գործով Դատարանում քննվել է իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստի հաստատման մասին դիմում, որի քննության ընթացքում Ռաիսա Խաչատրյանը դիմումով Դատարանին տեղեկացրել է, որ դիմումատուները դիտավորյալ իրեն սույն գործով մասնակից չեն դարձրել, և Դատարանի կողմից կայացված` գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը կվերաբերի նաև իր իրավունքներին և պարտականություններին, նշված տանն ունի գրանցված իրավունքներ, խնդրել է իրեն ներգրավել գործում որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ, և դիմումը թողնել առանց քննության: Միաժամանակ ներկայացված դիմումին կցել է դատական ակտեր, որոնց ուսումնասիրության արդյունքում պարզվում է, որ Հայցվորներից Աիդա Տիգրանյանի և Ռաիսա Խաչատրյանի միջև նախկինում առկա է եղել վեճ` նույն հասցեում բնակտարածության օգտագործման իրավունքն առանց փոխհատուցման դադարեցնելու պահանջով, ինչպես նաև ՀՀ վարչական դատարանի թիվ ՎԴ/5544/05/08 վճռի ուսումնասիրությունից պարզվում է, որ գործով պատասխանող Երևանի քաղաքապետարանը հայտնել է, որ համաձայն ՀՀ ԿԱ ԱԳԿ ՊԿ Էրեբունի տարածքային ստորաբաժանման տվյալների` Լազոյի փողոցի 34 հասցեում 166 քմ մակերեսով ինքնակամ շինությունը կատարված է 95.2 քմ մակերեսով պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասի վրա:

Մինչդեռ Դատարանն անհասկանալի պատճառներով գտել է, որ Ռաիսա Խաչատրյանը սույն փաստի հաստատման հետ որևէ կապ չունի, և կայացրել է արձանագրային որոշում, որով մերժել է նրան ներգրավել գործում որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ` չանդրադառնալով Ռաիսա Խաչատրյանի կողմից ներկայացված դիմումն առանց քննության թողնելու մասին միջնորդությանը:

Հատկանշական է նաև այն հանգամանքը, որ Հայցվորներից Աիդա Տիգրանյանի և Ռաիսա Խաչատրյանի միջև նախկինում եղած վեճը քննվել է Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանի վարույթում, և 21.04.2008թ. թիվ 2-15 վճռով Աիդա Տիգրանյանի հայցը բավարարվել է:

Կարգապահական հանձնաժողովը գտնում է, որ դատարանն իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստի հաստատման մասին դիմումներ քննելիս իրավունքի մասին վեճի առկայության վերաբերյալ դիմում, հաղորդում ստանալու դեպքում պարտավոր է քննության առնել այն և դրա իրական լինելու հանգամանքը հաստատվելու դեպքում պարտավոր է ղեկավարվել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետով և դիմումը թողնել առանց քննության:

Կարգապահական հանձնաժողովը, նշված փաստերը վերլուծելով, գտնում է, որ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանի կողմից խախտվել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետը, որը հանգեցրել է նաև «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի խախտման:

Կարգապահական հանձնաժողովը միաժամանակ գտնում է, որ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանի կողմից սույն գործով իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստի հաստատման պահանջի մասին դիմումն առանց քննության չթողնելու արդյունքում Ռաիսա Խաչատրյանը զրկվել է ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ, 19-րդ հոդվածներով, ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 1-ին կետով, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 5-րդ և 6-րդ հոդվածներով նախատեսված իրավունքներից և երաշխիքներից:

Կարգապահական հանձնաժողովին ներկայացրած բացատրության մեջ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանը նաև նշել է, որ Ռաիսա Խաչատրյանին որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ չներգրավելով` որևէ կերպ չի խախտվել ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ, 19-րդ հոդվածները, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասը, ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 5-րդ և 6-րդ հոդվածները, քանի որ Ռաիսա Խաչատրյանն իր դիմումում որպես ինքնուրույն պահանջ ներկայացնող երրորդ անձ, որևէ պահանջ չի ներկայացրել, միայն նշել է, որ կայացվելիք դատական ակտը կվերաբերի իր ենթադրյալ իրավունքներին ու պարտականություններին:

Կարգապահական հանձնաժողովը, անդրադառնալով Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանի կողմից բացատրության մեջ նշված փաստարկին, հարկ է համարում նշել, որ Կարգապահական հանձնաժողովը Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին որոշման մեջ քննարկման առարկա չի դարձրել Ռաիսա Խաչատրյանին գործում որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ ներգրավելու հանգամանքն այն պարզ պատճառով, որ հատուկ վարույթների քննության ժամանակ չի կարող խոսք լինել գործում վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ ներգրավելու մասին:

 Հետևաբար Կարգապահական հանձնաժողովը գտնում է, որ դատավորի բացատրության մեջ նշված Ռաիսա Խաչատրյանին` որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ չներգրավելու մասին պատճառաբանություններն անհիմն և առարկայազուրկ են:

Վերոգրյալի հիման վրա Կարգապահական հանձնաժողովը գտնում է, որ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանը թույլ է տվել «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի, ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ, 19-րդ հոդվածների, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջների ակնհայտ և կոպիտ խախտում, որը ՀՀ դատական օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի ուժով հիմք է դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու համար:

 Կարգապահական հանձնաժողովը միաժամանակ գտնում է, որ տվյալ պարագայում դատավորի մեղավորությունն առկա է, քանի որ նա չի դրսևորել բավարար ուշադրություն և շրջահայացություն, որի արդյունքում չեն պահպանվել արդարության և օրինականության սկզբունքները, և թույլ է տրվել դատավարական օրենքի նորմի ակնհայտ և կոպիտ խախտում:

3. Դատավորի բացատրությունում բերված փաստարկները Կարգապահական հանձնաժողովի կողմից հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ.

Դատավոր Ա. Կուբանյանը Կարգապահական հանձնաժողովին ներկայացրել է բացատրություն, որում մասնավորապես նշել է.

«Հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ հայտնում եմ, որ 29.11.10թ. Աիդա, Անահիտ և Վաչագան Տիգրանյանները դիմում են ներկայացրել Դատարան իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման պահանջի մասին: Դատարանը նույն օրը դիմումն ընդունել է վարույթ և գործի քննությունը նշանակել 27.01.11թ.: Դիմողների ներկայացուցիչը հայտնել է, որ իր վստահորդների հայրը` Խաչիկ Տիգրանյանը, 50-ական թվականներին գնել է Երևանի Լազոյի փողոց համ. 34 հասցեի տունը, քանդել այն և տեղում կառուցել նորը, որը հաշվառվել է որպես անօրինական կառույց: Տանը կից 95,2քմ մակերեսով հողամասի համար իր վստահորդների հայրը մինչև մահը` 2003թ., վճարումներ է կատարել: Նրա մահից հետո վճարումները կատարվել են դիմողների կողմից: 1991թ. ՀՀ հողային օրենսգրքի 9-րդ հոդվածի համաձայն` տնամերձ հողամասերի նկատմամբ ճանաչվել է քաղաքացիների անհատույց սեփականության իրավունքը: Օրենքի ուժով հողի սեփականատեր դարձած Խաչիկ Տիգրանյանի մահից հետո դիմողները փաստացի տիրապետման հիմքով, ինչպես նաև պարտադիր վճարումներ կատարելու միջոցով ընդունել են հոր ժառանգությունը և դարձել ժառանգությունն ընդունած ժառանգներ:

Դատարանին խնդրել է հաստատել իրավաբանական նշանակություն ունեցող այն փաստերը, որ 09.12.03թ. մահացած Խաչիկ Արշալույսի Տիգրանյանը մինչև մահը սեփականության իրավունքով տիրապետել է Երևանի Լազոյի փողոց համ. 34 հասցեի 92,5քմ մակերեսով հողամասը, և նրա մահից հետո դիմողները հանդիսանում են Խաչիկ Տիգրանյանի ժառանգությունն ընդունած ժառանգներ:

Վերը նշված պատճառաբանություններով 09.02.11թ. վճռով դիմողների պահանջը բավարարվել է: Վճիռը չի բողոքարկվել և մտել է օրինական ուժի մեջ:

Ռաիսա Խաչատրյանը, որը հանդիսանում է դիմող Վաչագան Տիգրանյանի նախկին կինը, 26.01.11թ. դիմում է ներկայացրել Դատարան և հայտնել, որ 1980թ. ամուսնացել է Վաչագան Տիգրանյանի հետ և մշտապես բնակվել Երևանի Լազոյի փողոց համ. 34 հասցեի տանը, իր անձնական ներդրումներով բարելավել է այն, ունի գրանցված իրավունքներ, ինչը հաստատված է ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.10թ. համ. ՎԴ 5544/05/08 վճռով և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.10թ. համ. 2-15 որոշմամբ: Քանի որ դիմողներն իրեն սույն գործով մասնակից չեն դարձրել, իսկ կայացվելիք դատական ակտը կվերաբերի նաև իր իրավունքներին ու պարտականություններին, խնդրել է, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի պահանջներով, իրեն ներգրավել որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ, և ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջներով դիմումը թողնել առանց քննության:

Դատարանը, դատական նիստում քննարկելով Ռաիսա Խաչատրյանի դիմումը, լսելով դիմողների ներկայացուցչի կարծիքը միջնորդության վերաբերյալ, արձանագրային որոշումով, որն ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից (ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 144¹-րդ հոդված) և բողոքարկման ենթակա չէ, մերժել է միջնորդությունը` նշելով, որ Ռաիսա Խաչատրյանը քննարկվող փաստերի հաստատման հետ որևէ առնչություն չունի (Խաչիկ Արշալույսի Տիգրանյանի ժառանգը չի հանդիսանում):

Դատարանը մերժման որոշման օրինակը Ռաիսա Խաչատրյանին չի տրամադրել, քանի որ այն առանձին ակտի ձևով չի կայացվել, իսկ օրենքը (ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 145-րդ հոդված) արձանագրային որոշումների տրամադրման կարգ չի նախատեսում: Նման դեպքում խոսք կարող է գնալ միայն դատական նիստի արձանագրության ձայնային կրիչի տրամադրման մասին: Նման պահանջ Ռաիսա Խաչատրյանը Դատարանին չի ներկայացրել: Բացի այդ, համաձայն ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 148-րդ հոդվածի 3-րդ մասի` դատական նիստի արձանագրության համակարգչային արձանագրման կրիչի օրինակը դրա համառոտագրման հետ միասին գրավոր դիմումի հիման վրա դատական նիստից անմիջապես հետո տրամադրվում է գործին մասնակցող անձանց, որպիսին Ռաիսա Խաչատրյանը չի հանդիսացել:

Այնուամենայնիվ, ես անձամբ դատական նիստից հետո և վճռի հրապարակումից անմիջապես հետո առաջարկել եմ Ռաիսա Խաչատրյանին գրավոր պահանջել դատական նիստի արձանագրության համակարգչային արձանագրման կրիչը, սակայն վերջինս հրաժարվել է դրանից, որի վկայությունն են հանդիսանում նրա կողմից Դատարան ներկայացված դիմումները: Նշեմ նաև, որ դատական նիստի արձանագրության համակարգչային արձանագրման կրիչն ուղարկվել էր ՀՀ դատական դեպարտամենտ` Ռաիսա Խաչատրյանի դիմում-բողոքին պատասխանելու համար:

Ինչ վերաբերում է կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին որոշման մեջ նշված «դատավոր Ա. Կուբանյանի կողմից թույլ տված ակնհայտ և կոպիտ խախտում» արտահայտությանը, ապա ցանկանում եմ նշել, որ Դատարանը, Ռաիսա Խաչատրյանին որպես ինքնուրույն պահանջ ներկայացնող երրորդ անձ չներգրավելով, որևէ կերպ չի խախտել ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ, 19-րդ հոդվածները, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» Եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասը, ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 5-րդ և 6-րդ հոդվածները, քանի որ Ռաիսա Խաչատրյանն իր դիմումում որպես ինքնուրույն պահանջ ներկայացնող 3-րդ անձ որևէ պահանջ չի ներկայացրել, միայն նշել է, որ կայացվելիք դատական ակտը կվերաբերի իր ենթադրյալ իրավունքներին և պարտականություններին: Հետևաբար, որևէ խախտման մասին խոսելն ավելորդ է:

Ավելին, Ռաիսա Խաչատրյանին սույն գործի շրջանակներում ինքնուրույն պահանջ ներկայացնող երրորդ անձ Դատարանի կողմից չներգրավելը որևէ կերպ չի զրկել և չի զրկում նրան իր իրավունքները դատական կարգով պաշտպանելու համար սեփական նախաձեռնությամբ դատարան դիմելու իրավունքից և հնարավորությունից:

Դատարանի կողմից ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի և 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջների խախտման վերաբերյալ ցանկանում եմ նշել, որ 34-րդ հոդվածի դրույթները չեն պարտադրում դատարանին ցանկացած դեպքում վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձին ներգրավել գործի քննությանը: Հոդվածի դիսպոզիցիան նշում է, որ այդպիսիք կարող են գործի մեջ մտնել, որը ենթադրում է դատարանի կողմից բավարարման կամ մերժման որոշման կայացում:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջների խախտման վերաբերյալ ներկայացվող պահանջը լրիվ կամ մասնակի կբացառի դիմողների պահանջի բավարարումը (իրավունքի մասին վեճ), որը տվյալ դեպքում իսպառ բացակայում է:

Հատկանշական է նաև այն, որ Ռաիսա Խաչատրյանը երբևէ ցանկություն չի հայտնել ստանալ գործով կայացված վճիռը և չի բողոքարկել այն»:

4. Կարգապահական պատասխանատվության հարցի քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը.

Խորհուրդը հիմք է ընդունում արձանագրված հետևյալ փաստերը.

1. Սույն գործով դիմումատուների ներկայացուցիչ Կարինե Ավանեսյանը 29.11.2010թ. դիմում է ներկայացրել Դատարան` իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման պահանջի մասին, որը դատարանի 09.02.2011թ. վճռով բավարարվել է:

2. Ռաիսա Խաչատրյանը, որը հանդիսանում է դիմումատուներից Վաչագան Տիգրանյանի նախկին կինը, 26.01.2011 թվականին դիմում է ներկայացրել Դատարան, որով մասնավորապես հայտնել է այն մասին, որ Վաչագան Տիգրանյանն իր նախկին ամուսինն է, իսկ Աիդա և Անահիտ Տիգրանյաններն իր նախկին ամուսնու քույրերն են: 1980թ. ամուսնացել է Վ. Տիգրանյանի հետ և մշտական բնակություն հաստատել Երևան քաղաքի Լազոյի փողոցի 34 տանը: Մինչև ամուսնալուծվելը (2006թ.) և դրանից հետո բնակվել է նշված տանը, իր անձնական ներդրումներով բարելավել է այն, ունի գրանցված իրավունքներ, ինչը հաստատված է ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. համ. ՎԴ/5544/05/08 վճռով և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. համ. 2-15 որոշմամբ: Միաժամանակ հայտնել է, որ դիմումատուները դիտավորյալ իրեն սույն գործով մասնակից չեն դարձրել, իսկ Դատարանի կողմից կայացված` գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը կվերաբերի նաև իր իրավունքներին և պարտականություններին, և խնդրել է, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի պահանջներով, իրեն ներգրավել որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ, և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջներով դիմումը թողնել առանց քննության: Միաժամանակ ներկայացված դիմումին կցել է նաև ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. վճիռը և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. որոշումը:

3. Դատարանի արձանագրային որոշմամբ մերժվել է Ռաիսա Խաչատրյանին որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ գործում ներգրավելու մասին միջնորդությունը` նշելով, որ Ռաիսա Խաչատրյանը սույն փաստի հաստատման հետ որևէ կապ չունի:

5. Խորհրդի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

Քննարկելով Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը, լսելով Կարգապահական հանձնաժողովի անդամի զեկույցը, դատավորի բացատրությունը, ուսումնասիրելով վարույթի նյութերը և հետազոտելով ապացույցները՝ Խորհուրդը գտնում է, որ ներկայացված միջնորդությունը ենթակա է բավարարման հետևյալ պատճառաբանությամբ.

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները կամ նրան ներկայացված ցանկացած քրեական մեղադրանքը, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ և անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ հոդվածը մասնավորապես սահմանում է, որ յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների դատական, ինչպես նաև պետական այլ մարմինների առջև իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների իրավունք:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի համաձայն` վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձինք կարող են գործի մեջ մտնել մինչև դատարանի կողմից վճիռ կայացնելը: Նրանք օգտվում են հայցվորի բոլոր իրավունքներից և կրում են նրա բոլոր պարտականությունները:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի համաձայն` դատարանը հայցը կամ դիմումը թողնում է առանց քննության, եթե իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման կամ ըստ ներկայացնողի և օրդերային կորցրած արժեթղթերով հավաստված իրավունքները վերականգնելու մասին դիմումը քննելիս վեճ է ծագել իրավունքի մասին:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` դիմումների և միջնորդությունների քննարկման արդյունքներով դատարանը կայացնում է որոշում:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ այս գործով Դիմումատուների ներկայացուցիչ Կարինե Ավանեսյանը 29.11.2010թ. դիմում է ներկայացրել Դատարան` իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման պահանջի մասին:

Ռաիսա Խաչատրյանը, որը հանդիսանում է դիմումատուներից Վաչագան Տիգրանյանի նախկին կինը, 26.01.2011 թվականին դիմում է ներկայացրել Դատարան, որով մասնավորապես հայտնել է այն մասին, որ Վաչագան Տիգրանյանն իր նախկին ամուսինն է, իսկ Աիդա և Անահիտ Տիգրանյաններն իր նախկին ամուսնու քույրերն են: 1980թ. ամուսնացել է Վ. Տիգրանյանի հետ և մշտական բնակություն հաստատել Երևան քաղաքի Լազոյի փողոցի 34 տանը: Մինչև ամուսնալուծվելը (2006թ.) և դրանից հետո բնակվել է նշված տանը, իր անձնական ներդրումներով բարելավել է այն, ունի գրանցված իրավունքներ, ինչը հաստատված է ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. թիվ ՎԴ/5544/05/08 վճռով և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. թիվ 2-15 որոշմամբ: Միաժամանակ հայտնել է, որ դիմումատուները դիտավորյալ իրեն սույն գործով մասնակից չեն դարձրել, իսկ Դատարանի կողմից կայացված` գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը կվերաբերի նաև իր իրավունքներին և պարտականություններին, և խնդրել է, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի պահանջներով, իրեն ներգրավել որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ, և, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի պահանջներով, դիմումը թողնել առանց քննության: Ներկայացված դիմումին միաժամանակ կցել է նաև ՀՀ վարչական դատարանի 18.05.2010թ. վճիռը և ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 04.11.2010թ. որոշումը, որոնց ուսումնասիրության արդյունքում պարզվում է, որ Հայցվորներից Աիդա Տիգրանյանի և Ռաիսա Խաչատրյանի միջև նախկինում առկա է եղել վեճ` նույն հասցեում բնակտարածության օգտագործման իրավունքն առանց փոխհատուցման դադարեցնելու պահանջով, ինչպես նաև ՀՀ վարչական դատարանի թիվ ՎԴ/5544/05/08 վճռի ուսումնասիրությունից պարզվում է, որ գործով պատասխանող Երևանի քաղաքապետարանը հայտնել է, որ համաձայն ՀՀ ԿԱ ԱԳԿ ՊԿ Էրեբունի տարածքային ստորաբաժանման տվյալների` Լազոյի փողոցի 34 հասցեում 166 քմ մակերեսով ինքնակամ շինությունը կատարված է 95.2 քմ մակերեսով պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասի վրա:

Խորհուրդը միաժամանակ արձանագրում է, որ Ռաիսա Խաչատրյանի կողմից 26.01.2011 թվականին Դատարան ներկայացված դիմումն իր մեջ պարունակել է երկու միջնորդություն` համապատասխանաբար` իրեն գործում երրորդ անձ ներգրավելու մասին և դիմումն առանց քննության թողնելու մասին: Մինչդեռ Դատարանն արձանագրային որոշմամբ մերժել է Ռաիսա Խաչատրյանին որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ գործում ներգրավելու մասին միջնորդությունը` նշելով, որ Ռաիսա Խաչատրյանը սույն փաստի հաստատման հետ որևէ կապ չունի:

Խորհուրդը նախ գտնում է, որ հատուկ վարույթի գործերով գործում որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ ներգրավվելը Դատարանի կողմից վերը նշված հիմքով մերժելը, որն ի դեպ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանը նշել է նաև Կարգապահական հանձնաժողովին ներկայացրած բացատրության մեջ, չի բխում ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի պահանջներից, և նման պատճառաբանությունն անհիմն և առարկայազուրկ է, քանի որ հատուկ վարույթի կարգով քննվող գործերում որպես վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ ներգրավելու մասին խոսք լինել չի կարող:

Խորհուրդը միաժամանակ գտնում է, որ բոլոր այն դեպքերում, երբ իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման մասին դիմումներ քննելիս դիմում, հաղորդում, միջնորդություն է ներկայացվում դատարան, որով հայտնվում է, որ վեճ է ծագել իրավունքի մասին և Դատարանի կողմից փաստաթղթերը պատշաճ կարգով ուսումնասիրելու արդյունքում պարզվում է դրա իրական լինելու հանգամանքը, ապա դատարանը պարտավոր է դիմումը թողնել առանց քննության: Մինչդեռ սույն գործով Ռաիսա Խաչատրյանի դիմումը և դրան կից փաստաթղթերը Դատարանի կողմից պատշաճ ձևով ուսումնասիրության առարկա չեն դարձվել, և վերը նշված բովանդակությամբ դիմումի և կից փաստաթղերի առկայության պայմաններում Դատարանը չի ղեկավարվել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետով և դիմումը չի թողել առանց քննության:

Խորհուրդը գտնում է, որ Դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանի կողմից խախտվել են «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի, ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ հոդվածի, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ կետի, 123-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջները:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ Խորհուրդը գտնում է, որ Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արա Կուբանյանը թույլ է տվել դատավարական օրենքի նորմերի ակնհայտ և կոպիտ խախտում, որը ՀՀ դատական օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի ուժով դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմք է հանդիսանում:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ դատական օրենսգրքի 111-րդ, 161-րդ հոդվածներով, 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով, 157-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով՝ Խորհուրդը

 Ո Ր Ո Շ Ե Ց

 1. Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովի միջնորդությունը բավարարել: Երևան քաղաքի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Ա. Կուբանյանին հայտարարել նախազգուշացում:

2. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:

Արդարադատության խորհրդի անդամներ`

Վ. Աբելյան Կ. Բաղդասարյան Ռ. Բարսեղյան Տ. Բարսեղյան Ա. Թումանյան Ա. Խաչատրյան Մ. Մակյան Հ. Փանոսյան Ս. Օհանյան