Գլխավոր տեղեկություն
Տիպ
Որոշում
Ակտի տիպ
Հիմնական ակտ (04.03.2011-մինչ օրս)
Կարգավիճակ
Գործում է
Սկզբնաղբյուր
ՀՀՊՏ 2011.04.26/22(825).1 Հոդ.450.18
Ընդունող մարմին
Վճռաբեկ դատարան
Ընդունման ամսաթիվ
04.03.2011
Ստորագրող մարմին
Նախագահող
Ստորագրման ամսաթիվ
04.03.2011
Ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվ
04.03.2011

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

 

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական

դատարանի որոշում 

Քաղաքացիական գործ թիվ ՍԴ/0900/02/09

Քաղաքացիական գործ թիվ ՍԴ/0900/02/09

2011 թ.

Նախագահող դատավոր՝ Գ. Մատինյան

Դատավորներ՝ Լ. Գրիգորյան

                  Ա. Թումանյան

 

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

 

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

նախագահությամբ

Ե. Խունդկարյանի

մասնակցությամբ դատավորներ

Ե. Սողոմոնյանի

Վ. Աբելյանի

Ս. Անտոնյանի

 

Վ. Ավանեսյանի

 

Ա. Բարսեղյանի

Մ. Դրմեյանի

Գ. Հակոբյանի

Է. Հայրիյանի

Տ. Պետրոսյանի

2011 թվականի մարտի 4-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Հերմինե Սարգսյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 19.07.2010 թվականի որոշման դեմ` ըստ «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ի (այսուհետ` Ընկերություն) հայցի ընդդեմ Հերմինե Սարգսյանի` 141.571 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջի մասին,

 

 ՊԱՐԶԵՑ

 

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` Ընկերությունը պահանջել է բռնագանձել Հերմինե Սարգսյանից 141.571 ՀՀ դրամ:

ՀՀ Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 06.05.2010 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 19.07.2010 թվականի որոշմամբ Հերմինե Սարգսյանի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 06.05.2010 թվականի վճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Հերմինե Սարգսյանը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

 

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 1-ին կետը, 51-րդ հոդվածի 1-ին կետը, 53-րդ հոդվածի 1-ին կետը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ Դատարանն Ընկերության պահանջն ամբողջությամբ համարել է հիմնավոր` հիմնվելով միայն «Շրջանառու տեղեկանք»-ի վրա: Մինչդեռ, հեռախոսային խոսակցությունների իրական պատկերը և ծառայությունների մատուցման իսկությունը պարզելու համար անհրաժեշտ էր Հերմինե Սարգսյանի հեռախոսի համարով տվյալ ժամանակահատվածի հեռախոսային խոսակցությունների պաշտոնական տեքստը (ցուցակը):

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ Վճռաբեկ դատարանը որոշումներում բազմիցս նշել է տվյալ բնույթի հարաբերություններում «Շրջանառու տեղեկանք»-ի ոչ լիարժեք ապացույց լինելու հանգամանքը:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է նաև, որ Հերմինե Սարգսյանը հայցադիմումի պատասխանում նշել է, որ 2007 թվականի մարտ ամսվա 33.566 ՀՀ դրամ պարտքի պատճառով հեռախոսն անջատվել է, որից հետո կատարել է 10.000 ՀՀ դրամի վճարում, և Ընկերությանը վերջնական պարտք է մնացել 23.566 ՀՀ դրամ, որը պարտավորվել է հատուցել, իսկ մնացած մասով հայցն անհիմն է:

 

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 19.07.2010 թվականի որոշումը և այն մասնակիորեն փոփոխել. հայցը 23.566 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջի մասով բավարարել, իսկ մնացած մասով (որը կազմում է 118.005 ՀՀ դրամ) գործն ուղարկել նոր քննության:

 

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) Հերմինե Սարգսյանը 13.03.2007 թվականին լրացրել և ստորագրել է թիվ 91223 «Պատվեր-Դիմում»-ը, որով հաստատել է իր ցանկությունը` Ընկերության «GSM» շարժական կապի պայմանագրային համակարգի բաժանորդ դառնալու համար, ինչպես նաև ծանոթացել և համաձայնվել է «ԱրմենՏել» ՓԲԸ GSM շարժական կապի պայմանագրային համակարգի ծառայությունների մատուցման» պայմաններին, ինչի հիման վրա վերջինիս տրամադրվել է «091.22-20-36» հեռախոսահամարը: Նշված պայմանների 1.2-րդ կետով սահմանվել է, որ նույն պայմանները` Օպերատորի (Ընկերության) կողմից «GSM» շարժական կապի պայմանագրային համակարգի ծառայությունների մատուցման համար Օպերատորի կողմից սահմանված սակագների, այդ թվում` ծառայությունների մատուցման պայմանների (ըստ Բաժանորդի (Հերմինե Սարգսյանի) կողմից ընտրված «Սակագնային Պլան»-ի) և «Պատվեր-Դիմում»-ի հետ միասին Օպերատորի և Բաժանորդի միջև կնքված «GSM» շարժական կապի պայմանագրային համակարգի ծառայությունների մատուցման պայմանագիր է (այսուհետ` բոլորը միասին` Պայմանագիր) (գ.թ. 4):

2) Ընկերության կողմից հայցադիմումին կից ներկայացված «Շրջանառու տեղեկանք»-ի համաձայն` Հերմինե Սարգսյանի պարտավորությունը կազմում է 141.570,72 ՀՀ դրամ (2007 թվականի մարտ ամիս` պարտքի մնացորդը ժամանակահատվածի վերջում` 33.566,15 ՀՀ դրամ, 2007 թվականի ապրիլ ամիս` պարտքի մնացորդը ժամանակահատվածի վերջում` 83.753,53 ՀՀ դրամ, 2007 թվականի մայիս ամիս` պարտքի մնացորդը ժամանակահատվածի վերջում` 138.585,19 ՀՀ դրամ, 2007 թվականի հունիս ամիս` պարտքի մնացորդը ժամանակահատվածի վերջում` 141.570,72 ՀՀ դրամ, 2007 թվականի հուլիս ամիս` պարտքի մնացորդը ժամանակահատվածի վերջում` 141.570,72 ՀՀ դրամ) (գ.թ. 6-7):

 

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` գործին մասնակցող յուրաքանչյուր անձ պետք է ապացուցի իր վկայակոչած փաստերը:

Նշված նորմը վկայում է այն մասին, որ քաղաքացիական դատավարությունում յուրաքանչյուր անձ պարտավոր է ապացուցել իր պահանջների և առարկությունների հիմքում ընկած հանգամանքները:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող ապացուցման ենթակա փաստերը որոշում է դատարանը` գործին մասնակցող անձանց պահանջների և առարկությունների հիման վրա:

Սույն գործով Վերաքննիչ դատարանը, մերժելով Հերմինե Սարգսյանի վերաքննիչ բողոքը, պատճառաբանել է, որ Դատարանը հետազոտել և պատշաճ գնահատել է գործում առկա բոլոր ապացույցները, մասնավորապես` Ընկերության ներկայացրած «Շրջանառու տեղեկանք»-ը, որում առանձին-առանձին ամրագրված է 2007 թվականի մարտ, ապրիլ, մայիս և հունիս ամիսներին Հերմինե Սարգսյանին մատուցած ծառայությունների արժեքը` ամսական վարձը, խոսակցությունների գումարը, ավելացված արժեքի հարկը, վճարումները և պարտքի մնացորդը: Ինչ վերաբերում է Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2009 թվականի որոշմանը, ապա նշված որոշման հիմնավորումները տվյալ դեպքում կիրառելի չեն, քանի որ սույն գործով հաստատված փաստական հանգամանքները նույնը չեն:

Սույն գործի փաստերի համաձայն` Ընկերությունը հայցադիմումին կից ներկայացրել է հայցապահանջը հիմնավորող հետևյալ փաստաթղթերը` Պայմանագիրը, որով հաստատվում է Ընկերության կողմից բջջային հեռախոսակապի ծառայությունների մատուցման և Հերմինե Սարգսյանի կողմից դրա դիմաց վճարելու պարտականությունը, «Շրջանառու տեղեկանք» կոչվող փաստաթուղթը, որն արտահայտում է բաժանորդի կողմից յուրաքանչյուր ամսվա համար նշված ծառայություններից օգտվելու դիմաց վճարվելիք պարտքի չափը:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքի հիմքում բարձրացված իրավական հարցին պատասխանելու համար դրա հիմքի շրջանակներում պետք է քննարկման առարկա դարձվի հետևյալ հարցադրումը.

Արդյո՞ք Վերաքննիչ դատարանի վկայակոչած Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2009 թվականի որոշման (գործի) փաստական հանգամանքները նույնական են սույն գործի փաստական հանգամանքների հետ և դրանում առկա իրավական հիմնավորումները պարտադիր են Վերաքննիչ դատարանի համար:

ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք իր գործի քննության ժամանակ որպես իրավական փաստարկ իրավունք ունի մատնանշելու նույնանման փաստական հանգամանքներով մեկ այլ գործով Հայաստանի Հանրապետության դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտի հիմնավորումները (այդ թվում` օրենքի մեկնաբանությունները):

Նույն հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` որոշակի փաստական հանգամանքներ ունեցող գործով վճռաբեկ դատարանի կամ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի դատական ակտի հիմնավորումները (այդ թվում` օրենքի մեկնաբանությունները) պարտադիր են դատարանի համար նույնանման փաստական հանգամանքներով գործի քննության ժամանակ, բացառությամբ այն դեպքի, երբ վերջինս ծանրակշիռ փաստարկների մատնանշմամբ հիմնավորում է, որ դրանք կիրառելի չեն տվյալ փաստական հանգամանքների նկատմամբ:

Վճռաբեկ դատարանն իր` նախկինում կայացրած որոշումներում անդրադարձել է ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ մասերի իրավական վերլուծությանը:

Մասնավորապես` Վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ յուրաքանչյուր գործ իր փաստական հանգամանքներով եզակի է, և Վճռաբեկ դատարանի և Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի դատական ակտով տրված իրավական մեկնաբանության` համապատասխան գործով կիրառելիության հարցը լուծելիս դատարանները պետք է համադրեն նախադեպային գործի և քննության առարկա գործի էական նշանակություն ունեցող փաստերը: Այսինքն` դատարանը նախադեպային որոշմամբ տրված օրենքի մեկնաբանության` քննվող գործով կիրառելիության հարցը լուծելիս պետք է նախ առանձնացնի այն փաստական հանգամանքները, որոնք էական նշանակություն են ունեցել նախադեպային որոշման կայացման համար և այնուհետև դրանք համադրի քննվող քաղաքացիական գործի փաստական հանգամանքների հետ` որոշելով դրանց նույնական լինել կամ չլինելու հարցը:

Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2009 թվականի` Ընկերությունն ընդդեմ Սվետլանա Շահազիզյանի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին քաղաքացիական գործով որոշման (գործի) փաստական հանգամանքների համաձայն` Ընկերությունը հայցադիմումին կից ներկայացրել էր հայցապահանջը հիմնավորող հետևյալ փաստաթղթերը` Պայմանագիրը, որով հավաստվում է Ընկերության կողմից բջջային հեռախոսակապի ծառայությունների մատուցման և բաժանորդի կողմից դրա դիմաց վճարելու պարտականությունը, «Շրջանառու տեղեկանք» կոչվող փաստաթուղթը, որն արտահայտում է բաժանորդի կողմից յուրաքանչյուր ամսվա համար նշված ծառայություններից օգտվելու դիմաց վճարվելիք պարտքի չափը: Վերոգրյալի հիման վրա նույն գործով Վճռաբեկ դատարանը գտել էր, որ «Շրջանառու տեղեկանք»-ը բավարար չէ հայցվող գումարի չափը հիմնավորելու համար: Մասնավորապես` վերոնշյալ տեղեկանքում միայն նշված է բաժանորդի կողմից յուրաքանչյուր ամսվա համար ծառայություններից օգտվելու դիմաց վճարվելիք պարտքի չափը, իսկ այդ գումարի գոյացման հիմքը հիմնավորող ապացույց դատարան չի ներկայացվել (տե'ս, «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ն ընդդեմ Սվետլանա Շահազիզյանի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին քաղաքացիական գործով Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2009 թվականի թիվ ԵԿԴ/3065/02/08-2009 որոշումը):

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ թե´ սույն քաղաքացիական գործի և թե´ Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2009 թվականի թիվ ԵԿԴ/3065/02/08-2009 գործի համար էական նշանակություն ունեցող փաստական հանգամանքները նույնական են: Մասնավորապես` թե´ սույն քաղաքացիական գործի և թե´ Ընկերությունն ընդդեմ Սվետլանա Շահազիզյանի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին քաղաքացիական գործով գործի համար էական նշանակություն ունեցող փաստական հանգամանքներն են Պայմանագիրը, որով հավաստվում է Ընկերության կողմից բջջային հեռախոսակապի ծառայությունների մատուցման և բաժանորդի կողմից դրա դիմաց վճարելու պարտականությունը, «Շրջանառու տեղեկանք» կոչվող փաստաթուղթը, որն արտահայտում է բաժանորդի կողմից յուրաքանչյուր ամսվա համար նշված ծառայություններից օգտվելու դիմաց վճարվելիք պարտքի չափը: Մասնավորապես` նշված որոշմամբ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ «Շրջանառու տեղեկանք»-ը բավարար չէ հայցվող գումարի չափը հիմնավորելու համար: Մասնավորապես` վերոնշյալ տեղեկանքում միայն նշված է բաժանորդի կողմից յուրաքանչյուր ամսվա համար ծառայություններից օգտվելու դիմաց վճարվելիք պարտքի չափը, իսկ այդ գումարի գոյացման հիմքը հիմնավորող ապացույց դատարան չի ներկայացվել»:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը և հաշվի առնելով Ընկերությունն ընդդեմ Սվետլանա Շահազիզյանի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին քաղաքացիական գործով Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2009 թվականի որոշումը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն քաղաքացիական գործով նույնական փաստական հանգամանքների առկայությունը բավարար է` Ընկերության պահանջը` Հերմինե Սարգսյանից 118.005 ՀՀ դրամ (141.571-23.566=118.005) բռնագանձելու մասով, մերժելու համար:

Հետևաբար, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանը, արձանագրելով, որ Վճռաբեկ դատարանի` Ընկերությունն ընդդեմ Սվետլանա Շահազիզյանի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին քաղաքացիական գործով Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2009 թվականի որոշման հիմնավորումները տվյալ դեպքում կիրառելի չեն, քանի որ սույն գործով հաստատված փաստական հանգամանքները նույնը չեն, թույլ է տվել ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 4-րդ մասի խախտում:

 

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը համարում է բավարար` ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

 

Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետով սահմանված` ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է ՀՀ Սահմանադրության և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի նշված հոդվածներով ամրագրված` անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր: Հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է:

Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:

 

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-2412-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

 

 ՈՐՈՇԵՑ

 

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 19.07.2010 թվականի որոշման` ՀՀ Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 06.05.2010 թվականի վճռի` Հերմինե Սարգսյանից 118.005 ՀՀ դրամ բռնագանձելու մասը և այդ մասով այն փոփոխել. «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ի հայցն այդ մասով մերժել: Որոշման մնացած մասը թողնել օրինական ուժի մեջ:

2. Հերմինե Սարգսյանից հօգուտ «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ի բռնագանձել 471 ՀՀ դրամ` որպես հայցադիմումի համար վճարված պետական տուրք:

3. «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ից հօգուտ Հերմինե Սարգսյանի բռնագանձել 3.540 ՀՀ դրամ` որպես վերաքննիչ բողոքի համար վճարված պետական տուրք:

4. «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության բռնագանձել 10.000 ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար հետաձգված պետական տուրք:

5. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`

 

Ե. Խունդկարյան

Դատավորներ`

Ե. Սողոմոնյան

Վ. Աբելյան

Ս. Անտոնյան

 

Վ. Ավանեսյան

Ա. Բարսեղյան

Մ. Դրմեյան

Գ. Հակոբյան

Է. Հայրիյան

Տ. Պետրոսյան

Փոփոխման պատմություն
Փոփոխող ակտ Համապատասխան ինկորպորացիան
Փոփոխված ակտ
Փոփոխող ակտ Համապատասխան ինկորպորացիան