ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳԻՐ

ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ԿԱՆԽՄԱՆ ԵՎ ՎԵՐԱՑՄԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԱՆԿԱԽ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍՆԱԿԻՑ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունները, այսուհետև` Կողմեր,

գիտակցելով արտակարգ իրավիճակների վտանգը,

ընդունելով, որ արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման բնագավառում համագործակցությունը կնպաստի Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների բարօրությանն ու անվտանգությանը,

հաշվի առնելով այնպիսի արտակարգ իրավիճակների հնարավոր առաջացումները, որոնք չեն կարող վերացվել Կողմերից մեկի միջոցներով և ուժերով, ինչպես նաև դրանով պայմանավորված Կողմերի համակարգված գործողությունների անհրաժեշտությունը,

բարձր գնահատելով ընդունված` բազմակողմ և երկկողմ պայմանագրերի իրականացման շրջանակներում բնական և տեխնածին արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման բնագավառում համագործակցության բազմամյա դրական փորձը,

ղեկավարվելով Անկախ Պետությունների Համագործակցության հետագա զարգացման Հայեցակարգով,

համաձայնեցին հետևյալի մասին.

Հոդված 1

Օգտագործվող սահմանումները

Սույն Համաձայնագրի նպատակների համար օգտագործվում են հետևյալ սահմանումները.

«հայցող Կողմ»` Կողմ, որը դիմում է արտակարգ իրավիճակների կանխման և/կամ վերացման համար իրեն օգնություն ցուցաբերելու հայցով,

«հայցվող Կողմ»` Կողմ, որին դիմում են արտակարգ իրավիճակների կանխման և/կամ վերացման համար օգնություն ցուցաբերելու հայցով,

«տրամադրող Կողմ»` Կողմ, որը հայցող Կողմի հայցով ցուցաբերում է օգնություն,

«լիազոր մարմին»` Կողմի մարմին, որը, համաձայն ազգային օրենսդրության, պատասխանատու է արտակարգ իրավիճակների կանխման ու վերացման և սույն Համաձայնագրի իրականացման համար,

«համակարգող մարմին»` «Բնական և տեխնածին բնույթի արտակարգ իրավիճակների կանխման և հետևանքների վերացման բնագավառում փոխգործակցության մասին» 1993 թվականի հունվարի 22-ի համաձայնագրի 9-րդ հոդվածի համաձայն ստեղծված` բնական և տեխնածին բնույթի արտակարգ իրավիճակների Միջպետական խորհուրդ,

«արտակարգ իրավիճակ»` իրավիճակ, որն ստեղծվել է որոշակի տարածքում վթարի, վտանգավոր բնական երևույթի, տարերային կամ այլ աղետի հետևանքով, ինչը կարող է հանգեցնել կամ հանգեցրել է մարդկային զոհերի, մարդկանց առողջությանը կամ շրջակա միջավայրին վնասների պատճառման, զգալի նյութական կորուստների և կենսագործունեության պայմանների խաթարման,

«արտակարգ իրավիճակների կանխում»` նախօրոք անցկացվող և արտակարգ իրավիճակների ռիսկի առավելագույն նվազեցմանն ու մարդկանց առողջությանը, շրջակա միջավայրին պատճառած և նյութական վնասի չափերի նվազեցմանն ուղղված միջոցառումների համալիր,

«արտակարգ իրավիճակների վերացում»` արտակարգ իրավիճակներում իրականացվող վթարափրկարարական և այլ տեսակի աշխատանքներ,

«վթարափրկարարական և այլ տեսակի աշխատանքներ»` կյանքի փրկության և մարդկանց առողջության պահպանմանն ուղղված, կենսաապահովման համակարգերի վերականգնման, շրջակա միջավայրին պատճառած և նյութական վնասի չափերի նվազեցման, ինչպես նաև արտակարգ իրավիճակների գոտիների տեղայնացմանն ուղղված գործողություններ,

«օգնություն ցուցաբերող կազմավորում»՝ տրամադրող Կողմի լիազոր մարմնի ուղարկած մասնագետների խումբ (կամ խմբեր)` արտակարգ իրավիճակների կանխման ու վերացման բնագավառում օգնության տրամադրման համար, որը ապահովված է անհրաժեշտ սարքավորումներով,

«սարքավորում»` արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման համար նախատեսված գույք, նյութեր, տեխնիկական և տրանսպորտային միջոցներ, օգնություն տրամադրող կազմավորման հանդերձանք և սարքեր, անձնական հանդերձանք, կապի միջոցներ, դեղորայք, բժշկական սարքավորում և այլ անհրաժեշտ գույք, ինչպես նաև որոնող շներ,

«ապահովման նյութեր»` արտակարգ իրավիճակի պատճառով տուժած բնակչությանը բաշխման համար նախատեսվող նյութական միջոցներ,

«տարանցիկ պետություն»` Կողմ, որի տարածքով կատարվում է օգնություն տրամադրող կազմավորման, սարքավորման և ապահովման նյութերի փոխադրումը:

Հոդված 2

Համագործակցության սկզբունքները

1. Արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման բնագավառում համագործակցության իրավական հիմքն են կազմում միջազգային իրավունքի հանրաճանաչ սկզբունքները և նորմերը, միջազգային պարտավորությունները և Կողմերի օրենսդրությունը, ինչպես նաև սույն Համաձայնագիրը:

2. Կողմերից մեկի տարածքում արտակարգ իրավիճակի կամ դրա սպառնալիքի առաջացման դեպքում այդ Կողմը կարող է օգնության հայցով դիմել այլ Կողմի կամ Կողմերի:

3. Կողմերն օգնություն միմյանց տրամադրում են կամավորության սկզբունքով` իրենց հնարավորությունների սահմաններում: Օգնության տրամադրման պայմանները որոշվում են յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում` հայցող և տրամադրող Կողմերի պայմանավորվածության համաձայն:

Հոդված 3

Համագործակցության հիմնական ձևերը

Կողմերը իրականացնում են համագործակցություն հետևյալ հիմնական ձևերով.

փոխադարձ իրազեկում արտակարգ իրավիճակների մասին.

արտակարգ իրավիճակների կանխատեսում և մշտադիտարկում.

արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման միջոցառումների պլանավորում և անցկացում.

արտակարգ իրավիճակներում բնակչության գործողությունների նախապատրաստման կազմակերպման ուղղությամբ փորձի փոխանակում.

արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման վերաբերյալ տեղեկության, պարբերական հրատարակությունների, մեթոդական և այլ գրականության, տեսա- և լուսանկարչական նյութերի փոխանակում.

համատեղ կոնֆերանսների, սեմինարների, աշխատանքային խորհրդակցությունների, վարժանքների և մասնագիտացված ցուցահանդեսների կազմակերպում.

պայմանագրային հիմունքներով մասնագետների պատրաստում, փորձնակ-հետազոտողների, դասախոսների, գիտնականների և մասնագետների փոխանակում.

Կողմերի լիազոր մարմինների կողմից համաձայնեցված` արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման բնագավառում այլ գործունեության իրականացում:

Հոդված 4

Լիազոր մարմիններ

1. Կողմերը սույն Համաձայնագրի ավանդապահին տեղեկացնում են լիազոր մարմինների մասին` միաժամանակ ծանուցելով սույն Համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելու համար անհրաժեշտ ներպետական ընթացակարգերի կատարման մասին:

2. Սույն Համաձայնագրի իրականացման ընթացքում Կողմերի լիազոր մարմինները հաստատում են ուղիղ շփումներ:

Կողմերի լիազոր մարմինները ամեն տարի` առաջին եռամսյակում, համակարգող մարմնին տեղեկացնում են կոնտակտների և իրականացված գործունեության մասին:

3. Այլ լիազոր մարմիններ սահմանելու, դրանց գործառույթների կամ անվանման փոփոխման դեպքերում Կողմերը համապատասխան որոշման ընդունման ամսաթվից 30 օրվա ընթացքում այդ մասին տեղեկացնում են ավանդապահին, որն էլ այդ տեղեկությունը հաղորդում է Կողմերից յուրաքանչյուրին:

Հոդված 5

Օգնություն տրամադրելու մասին հայցեր

1. Օգնությունը տրամադրվում է գրավոր հայցի հիման վրա, որտեղ նշվում են արտակարգ իրավիճակների վայրը, ժամանակը, բնույթը, ծավալը և իրավիճակն ընթացիկ պահին, ինչպես նաև` հայցվող օգնության առաջնահերթությունները:

Վերջին իրադարձությունների և արտակարգ իրավիճակների գոտում օպերատիվ իրավիճակի փոփոխման արտացոլման նպատակով հայցող Կողմը մշտապես թարմացնում է տեղեկությունները:

2. Հայցվող Կողմը կարճ ժամկետում ուսումնասիրում է հայցող Կողմի դիմումը և տեղեկացնում նրան տրամադրվող օգնության տեսակների և ծավալի, ինչպես նաև տրամադրվող օգնության պայմանների մասին: Օգնություն ցուցաբերելու անհնարինության դեպքում այդ մասին տեղեկությունն անհապաղ ուղարկվում է հայցող Կողմին:

3. Յուրաքանչյուր Կողմ ձեռնարկում է բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ կանխելու իր տարածքում առաջացած արտակարգ իրավիճակի տեղափոխումը այլ Կողմերի տարածքներ: Այդպիսի տարածման սպառնալիքի առկայության և սեփական ուժերով դրա կանխման անհնարինության դեպքում այն Կողմը, որի տարածքում առաջացել է արտակարգ իրավիճակը, այդ մասին տեղեկացնում է այլ շահագրգիռ Կողմերին:

Հոդված 6

Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման գործունեության կառավարում

1. Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման գործունեության կառավարման ընդհանուր ղեկավարումն իրականացվում է հայցող Կողմի լիազոր մարմնի կողմից` այդ կազմավորման ղեկավարի միջոցով:

2. Հայցող Կողմը տեղեկացնում է օգնություն ցուցաբերող կազմավորման ղեկավարին արտակարգ իրավիճակի գոտու աշխատանքների կոնկրետ տեղամասերում ստեղծված իրադրության մասին և անհրաժեշտության դեպքում անվարձահատույց հիմունքներով ապահովում է օգնություն ցուցաբերող կազմավորմանը թարգմանիչներով, կապի միջոցներով, տրանսպորտով, ապահովում է անվտանգությունը և կազմակերպում բժշկական օգնության տրամադրում:

3. Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման սարքավորումները պետք է լինեն բավարար արտակարգ իրավիճակի գոտում ոչ պակաս, քան 72 ժամ վթարափրկարարական և այլ տեսակի աշխատանքներ ինքնուրույն կատարելու համար: Պաշարների սպառման դեպքում հայցող Կողմն օգնություն տրամադրող կազմավորմանն ապահովում է անհրաժեշտ միջոցներով` իր աշխատանքները շարունակելու համար, եթե Կողմերը լրացուցիչ այլ բան չեն պայմանավորվել:

4. Աշխատանքների ավարտին օգնություն ցուցաբերող կազմավորման ղեկավարը հայցող Կողմի լիազոր մարմնին տրամադրում է արտակարգ իրավիճակի վերացմանն ուղղված` իր կազմավորման գործողությունների և աշխատանքի արդյունքների վերաբերյալ հաշվետվություն:

Հոդված 7

Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման` պետական սահմանի հատման պայմանները

1. Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման անդամները սահմանը հատում են հայցող Կողմի ճանաչած և սահմանը հատելու իրավունք տվող վավերական փաստաթղթերով` Կողմի` համաձայնեցված միջազգային հաղորդակցության համար նախատեսված անցակետերով: Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման ղեկավարը պետք է ունենա օգնություն ցուցաբերող կազմավորման ցուցակը և տրամադրող Կողմի լիազոր մարմնի կողմից տրված` նրա լիազորությունները հաստատող փաստաթուղթ:

2. Կինոլոգիական խմբի կողմից պետական սահմանի հատումը և հայցող Կողմի ու տարանցիկ պետության տարածքներում նրա տեղակայումը որոշվում է հայցող Կողմի և տարանցիկ պետության տարածքներում գործող կարանտինային կանոններին համապատասխան:

3. Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման տեղաշարժը և սարքավորման ու ապահովման նյութերի տեղափոխումը կատարվում է ավտոտրանսպորտով, երկաթուղով, ջրային և օդային տրանսպորտով:

4. Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման, սարքավորման և ապահովման նյութերի տեղափոխման համար տրանսպորտի օգտագործման կարգը որոշվում է տրամադրող և հայցող Կողմերի լիազոր մարմինների կողմից:

Հոդված 8

Կահավորման և ապահովման նյութերի ներկրումը, արտահանումը և տարանցումը

1. Սարքավորումների և ապահովման նյութերի տեղափոխումը Կողմերի պետական (մաքսային) սահմաններով, այդ թվում` տարանցումը Կողմերի տարածքներով, կատարվում է առաջնահերթ (նախապատվության) կարգով` առանց մաքսատուրքերի, գանձումների, հարկերի վճարման, ինչպես նաև` առանց նման վճարում ապահովելու և ոչ սակագնային կարգավորման միջոցների կիրառման` պայմանով, որ Կողմերը կատարել են ոչ սակագնային կարգավորման միջոցների ներդաշնակեցում, ինչպես նաև, եթե մաքսային մարմիններին տրամադրված է տրամադրող Կողմի կողմից հաստատված սարքավորումների և ապահովման նյութերի ցանկը` հաստատումով, որ նշված սարքավորումներն ու ապահովման նյութերը տեղափոխվում են արտակարգ իրավիճակների կանխման և/կամ վերացման և օգնություն ցուցաբերող կազմավորման կենսապահովման նպատակով:

2. Սարքավորումների և ապահովման նյութերի մաքսային ձևակերպումը կատարվում է առաջնահերթության (նախապատվության) կարգով: Որպես մաքսային հայտարարագիր` կարող են օգտագործվել տրանսպորտային (փոխադրման), առևտրային և/կամ այլ փաստաթղթեր` մաքսային մարմիններին սույն հոդվածի 1-ին կետում նշված ցանկի տրամադրման դեպքում:

3. Օգնություն ցուցաբերող կազմավորմանը թույլատրվում է ներկրել հայցող Կողմի տարածք և տարանցիկ տեղաշարժել տարանցման պետությունների տարածքներով միայն սույն հոդվածի 1-ին կետում նշված ցանկի սարքավորումները և ապահովման նյութերը: Միևնույն ժամանակ օգնություն տրամադրող կազմավորման անդամները կարող են ներկրել և տարանցման պետությունների տարածքներով տարանցիկ տեղափոխել անձնական օգտագործման ապրանքներ` Կողմերի օրենսդրությանը համապատասխան:

4. Վթարափրկարարական և այլ աշխատանքների ավարտին հայցող Կողմի տարածք ներկրված սարքավորումներն ու ապահովման նյութերը (բացառությամբ ամբողջովին սպառված, ոչնչացված և արտակարգ իրավիճակից տուժած բնակչությանը անվճար տրամադրվածի) ենթակա են հետադարձ արտահանման Կողմերի լիազոր մարմինների համաձայնեցրած ժամկետներում կամ մաքսային հայտարարագրման և մաքսատուրքերի, գանձումների, հարկերի վճարմամբ արտահանման` համաձայն այն Կողմի օրենսդրության, որի տարածքում դրանք գտնվում են:

Հայցող Կողմի լիազոր մարմինը պետք է փաստաթղթերով հաստատի արտակարգ իրավիճակից տուժած բնակչությանը ապրանքների բաժանված, ամբողջովին սպառված կամ ոչնչացված լինելու փաստը:

Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման սարքավորումների ցանկում ներառված օդանավերն ազատվում են աերոուղևորման, օդանավակայանի և այլ տեսակի գանձումներից (վճարումներից):

Հոդված 9

Տարանցում

1. Կողմերը, իրենց օրենսդրության համաձայն, աջակցում են արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացման նպատակով հայցող Կողմի տարածք մեկնող` տրամադրող Կողմի օգնություն ցուցաբերող կազմավորման, սարքավորումների և ապահովման նյութերի` իրենց տարածքներով անխափան տարանցմանը:

2. Շահագրգիռ Կողմերի միջև համաձայնեցմամբ, սույն հոդվածի 1-ին կետի դրույթները յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում կիրառվում են իրենց տարածքներով, արտակարգ իրավիճակների վերացման նպատակով, երրորդ պետությունների տարածքներ ուղևորվող օգնություն ցուցաբերող կազմավորման, սարքավորումների և ապահովման նյութերի տարանցման առնչությամբ:

Հոդված 10

Վնասի փոխհատուցում

1. Հայցող Կողմը կրում է տրանսպորտային և բժշկական օգնության ցուցաբերման ծախսերը` կապված օգնություն ցուցաբերող կազմավորման անդամների վիրավորման կամ մահվան հետ, եթե դա տեղի է ունեցել արտակարգ իրավիճակների կանխման և վերացմանն առնչվող` օգնության ցուցաբերման առաջադրանքների կատարման հետ:

2. Եթե օգնության ցուցաբերման կազմավորման անդամը արտակարգ իրավիճակների վերացման առաջադրանքները կատարելիս վնաս է հասցնում իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձանց, ապա վնասը փոխհատուցում է հայցող Կողմը` համաձայն իր օրենսդրության:

3. Օգնություն ցուցաբերող կազմավորման անդամի` դիտավորությամբ պատճառած վնասը ենթակա է փոխհատուցման` համաձայն հայցող Կողմի օրենսդրության:

Հոդված 11

Գործունեության համակարգում

Սույն Համաձայնագրի իրականացման շրջանակներում Կողմերի լիազոր մարմինների գործունեության համակարգումը և օպերատիվ փոխգործակցությունը դրվում է բնական և տեխնածին բնույթի արտակարգ իրավիճակների Միջպետական խորհրդի վրա:

Հոդված 12

Առնչությունն այլ միջազգային պայմանագրերին

 Սույն Համաձայնագիրը չի շոշափում Կողմերից յուրաքանչյուրի` այլ միջազգային պայմանագրերից բխող իրավունքներն ու պարտավորությունները, որոնց մասնակից են նրանք:

Հոդված 13

Ուժի մեջ մտնելը

1. Սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում Կողմերի ներպետական ընթացակարգերի կատարման մասին երրորդ գրավոր ծանուցումն ավանդապահի ստանալուց 30 օր հետո:

2. Ներպետական ընթացակարգերն ավելի ուշ կատարած Կողմերի համար սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում համապատասխան փաստաթղթերն ավանդապահի ստանալուց 30 օր հետո:

3. Սույն Համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելու ամսաթվից 1993 թվականի հունվարի 22-ի` «Բնական և տեխնածին բնույթի արտակարգ իրավիճակների կանխման և հետևանքների վերացման բնագավառում փոխգործակցության մասին» համաձայնագրի 1-8-րդ հոդվածները դադարում են գործել սույն Համաձայնագրի մասնակիցներ հանդիսացող Կողմերի համար:

Հոդված 14

Փոփոխություններ և լրացումներ կատարելը

 Կողմերի համաձայնությամբ սույն Համաձայնագրում կարող են կատարվել փոփոխություններ և լրացումներ, որոնք կազմում են դրա անբաժանելի մասը, ձևակերպվում են համապատասխան արձանագրությամբ, որն ուժի մեջ է մտնում սույն Համաձայնագրի 13-րդ հոդվածով նախատեսված կարգով:

Հոդված 15

Միանալը

1. Սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց հետո այն բաց է ցանկացած պետության միանալու համար` ավանդապահին միանալու մասին փաստաթուղթը փոխանցելու միջոցով:

2. ԱՊՀ մասնակից պետության համար սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում միանալու մասին փաստաթուղթն ավանդապահի ստանալուց 30 օր հետո:

3. Ոչ ԱՊՀ մասնակից պետության համար սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում այն ստորագրած կամ նրան միացած պետությունների համաձայնության վերջին ծանուցումն ավանդապահի ստանալուց 30 օր հետո:

Հոդված 16

Վեճերի լուծումը

Սույն Համաձայնագրի կիրառման և մեկնաբանման ընթացքում Կողմերի միջև ծագած վիճելի հարցերը լուծվում են շահագրգիռ Կողմերի միջև` խորհրդակցությունների և բանակցությունների միջոցով:

Հոդված 17

Վերապահումները

Սույն Համաձայնագրին վերապահումներ չեն թույլատրվում:

Հոդված 18

Գործողության ժամկետը

Սույն Համաձայնագիրը կնքվում է անորոշ ժամկետով: Յուրաքանչյուր Կողմ իրավունք ունի դուրս գալու սույն Համաձայնագրից` ավանդապահին իր մտադրության մասին գրավոր ծանուցում ուղարկելով ոչ ուշ, քան դուրս գալուց 6 ամիս առաջ և կարգավորելով Համաձայնագրի գործողության ժամանակ ծագած ֆինանսական և այլ պարտավորությունները:

Կատարված է Բուրաբայ ավանում (Ղազախստանի Հանրապետություն) 2015 թվականի հոկտեմբերի 16-ին, մեկ բնօրինակով, ռուսերեն: Բնօրինակը պահվում է Անկախ Պետությունների Համագործակցության գործադիր կոմիտեում, որը դրա հաստատված պատճենը կուղարկի սույն Համաձայնագիրն ստորագրած յուրաքանչյուր պետության:

Համաձայնագիրը Հայաստանի Հանրապետության համար ուժի մեջ է մտել 2017թ. հունիսի 24-ին