Հ Ա Մ Ա Ձ Ա Յ Ն Ա Գ Ի Ր

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի մասին

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների կառավարությունները, այսուհետ` Կողմեր,

հաշվի առնելով Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածաշրջաններում հանցագործությունների, ահաբեկչության, այլ մարտահրավերների և սպառնալիքների դեմ միասնական պայքարի արդյունավետության բարձրացման անհրաժեշտությունը,

գիտակցելով, որ Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց հաշվառման Միասնական համակարգի ստեղծումը համապատասխանում է իրենց պետությունների ազգերի անվտանգության ապահովման շահերին,

ելնելով Անկախ Պետությունների Համագործակցության նպատակներից և խնդիրներից,

համաձայնեցին հետևյալի մասին.

 

 Հոդված 1

 

Կողմերն ստեղծում են Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգ` համաձայն պայմանների, որոնք շարադրված են սույն Համաձայնագրի 2-րդ հոդվածով հաստատված Տեխնիկական պահանջներում:

 

Հոդված 2

 

Կողմերը հաստատում են.

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի տեխնիկական պահանջները (կցվում են),

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի Տեխնիկական առաջադրանքը (կցվում է),

Հաշվառման տվյալների միասնական ցուցակը (կցվում է):

 

Հոդված 3

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի շրջանակներում Կողմերն ստեղծում են հաշվառման տվյալների բանկ` հիմնված տվյալների ազգային բազաներում առկա տեղեկությունների բաշխիչ կառույցի վրա (առանց ազգային տեղեկատվական համակարգերի փոխադարձ ինտեգրման):

 

Հոդված 4

 

Աշխատանքների պատվիրատուն հանդիսանում է Դաշնային միգրացիոն ծառայությունը (Ռուսաստանի ԴՄԾ), որը կազմակերպում է մրցառքների (մրցույթների, աճուրդների) անցկացում` ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի ստեղծման համար` որպես մրցառքային հանձնաժողովի անդամներ և փորձագետներ ներգրավելով Կողմերի ներկայացուցիչներին:

 

Հոդված 5

 

Կողմերը սույն Համաձայնագրի ստորագրման պահից եռամսյա ժամկետում ավանդապահին տեղեկացնում են իրենց լիազորված մարմինների մասին, որոնք պատասխանատու են սույն Համաձայնագրի կատարման համար:

 

Հոդված 6

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի ռեսուրսների լրացման, օգտագործման կարգը, տեղեկատվության հետ վարվելու կանոնները, ինչպես նաև տվյալ համակարգի մշակման, ստեղծման և զարգացման հետ կապված համատեղ աշխատանքների ֆինանսավորման կարգը կորոշվեն առանձին փաստաթղթերով:

 

Հոդված 7

 

Սույն Համաձայնագիրը ժամանակավորապես կիրառվում է ստորագրման պահից և ուժի մեջ է մտնում այն ստորագրած Կողմերի` դրա ուժի մեջ մտնելու համար անհրաժեշտ ներպետական ընթացակարգերի կատարման մասին երրորդ ծանուցագիրն ավանդապահի ստանալու օրվանից 30 օր հետո:

Ներպետական ընթացակարգերն ավելի ուշ կատարած Կողմերի համար սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում համապատասխան փաստաթղթերն ավանդապահի ստանալու օրվանից 30 օր հետո:

 

Հոդված 8

 

Կողմերի փոխադարձ համաձայնությամբ սույն Համաձայնագրում կարող են կատարվել փոփոխություններ և լրացումներ, որոնք ձևակերպվում են համապատասխան արձանագրությամբ:

 

Հոդված 9

 

Սույն Համաձայնագրի կիրառման և մեկնաբանման ժամանակ Կողմերի միջև ծագած վիճելի հարցերը լուծվում են շահագրգիռ Կողմերի կողմից` խորհրդակցությունների և բանակցությունների միջոցով:

Խորհրդակցությունների և բանակցությունների միջոցով վիճելի հարցերի լուծման անհնարինության դեպքում Կողմերը համաձայնությամբ դիմում են Անկախ Պետությունների Համագործակցության տնտեսական դատարան:

 

 Հոդված 10

 

Սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց հետո բաց է Անկախ Պետությունների Համագործակցության այլ մասնակից պետությունների միանալու համար, որոնք ընդունում են նրա դրույթները և պատրաստ են իրենց վրա վերցնելու սույն Համաձայնագրից բխող պարտականությունները: Միացող պետության համար սույն Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում միանալու մասին փաստաթուղթն ավանդապահի ստանալու օրվանից 30 օր հետո:

 

Հոդված 11

 

Սույն Համաձայնագիրը կնքվում է անորոշ ժամկետով:

Կողմերից յուրաքանչյուրը կարող է դուրս գալ սույն Համաձայնագրից` իր այդ մտադրության մասին գրավոր ծանուցում ուղարկելով ավանդապահին ոչ ուշ, քան դուրս գալու ամսաթվից 6 ամսից առաջ, և կարգավորելով սույն Համաձայնագրի գործելու ընթացքում առաջացած ֆինանսական և այլ պարտավորությունները:

Կատարված է Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքում 2011 թվականի հոկտեմբերի 18-ին, ռուսերենով, մեկ բնօրինակով: Բնագիր օրինակը պահվում է Անկախ Պետությունների Համագործակցության Գործադիր կոմիտեում, որը սույն Համաձայնագիրն ստորագրած յուրաքանչյուր պետության կուղարկի դրա վավերացված պատճենը:

 

ՀԱՍՏԱՏՎԵԼ Է

2011թ. հոկտեմբերի 18-ի՝

Անկախ Պետությունների Համագործակցության

անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝

երրորդ պետությունների քաղաքացիների

և քաղաքացիություն չունեցող անձանց

հաշվառման միասնական համակարգի մասին

Համաձայնագրով

ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի

 

1. ԸՆԴՈՒՆՎԱԾ ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

 

ԱԱ	- Ավտոմատացված աշխատատեղ
ՔՉ ԱՔՈՒԱ ՀՏԿԲԱՀ	- Քաղաքացիություն չունեցող և արտասահմանյան քաղաքացիություն ունեցող անձանց հաշվառման տվյալների կենտրոնական բանկի ավտոմատացված համակարգ
ԿԱՀ	- Կառավարման ավտոմատացված համակարգ
ՏԲ	- Տվյալների բազա
ԵՊՔ	- Երրորդ պետության քաղաքացի - ԱՊՀ ՀՄՀ Համաձայնագրի մասնակից չհանդիսացող պետության քաղաքացի
ԱՊՀ ՀՄՀ	- Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգ
ՏՀ	- Տեղեկատվական համակարգ
ՔՉԱ	- Քաղաքացիություն չունեցող անձ
ՏՀՑ	- Տեղային հաշվիչ ցանց
ՏՓԳՑ	- Տվյալների փոխանցման գլխավոր ցանց
ԱԼՄ	- Ազգային լիազոր մարմին
ՆՏՏ	- Նորմատիվային-տեղեկատու տեղեկատվություն
ԸԾԱ	- Ընդհանուր ծրագրային ապահովում
ՕՀ	- Օպերացիոն համակարգ
ԾԱՀ	- Ծրագրային-ապարատային համակարգ
ՆԷՓԵ	- Ներքին էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգ
ԾԱ	- Ծրագրային ապահովում
ԱՊՀ	- Անկախ Պետությունների Համագործակցություն
ՏՓՑ	- Տվյալների փոխանցման ցանց
ՀԾԱ	- Հատուկ ծրագրային ապահովում
ՏԲԿՀ	- Տվյալների բազաների կառավարման համակարգ
ՏԱ	- Տեխնիկական առաջադրանք
ՎԿ	- Վավերացնող կենտրոն
ՄՏԱ	- Մասնավոր տեխնիկական առաջադրանք
ԹԷՍ	- Թվային էլեկտրոնային ստորագրություն/էլեկտրոնային ստորագրություն` որակավորված կամ չորակավորված
ՏՄԿ	- Տվյալների մշակման կենտրոն
ԿՄՀ	- Կառուցվածքային մալուխային համակարգ

 

2. ԱՊՀ ՀՄՀ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ, ՆՊԱՏԱԿԸ ԵՎ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ

 

Սույն փաստաթուղթը պարունակում է Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի մշակման տեխնիկական պահանջները, ինչպես նաև նրա ստեղծման տեխնիկատնտեսական և ֆինանսատնտեսական հիմնավորումները (1-ին և 2-րդ հավելվածներ) և հաշվի է առնում ԱՊՀ ՀՄՀ ռեսուրսների հիման վրա այն ստեղծելու և շահագործելու հնարավորությունները.

Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ պետությունների իրավասու մարմինների միջև անօրինական ներգաղթի (միգրացիայի) մասին տեղեկությունների փոխանակման համակարգի,

Եվրասիական տնտեսական համագործակցության անդամ պետությունների միգրանտ աշխատավորների մասին Տվյալների միջպետական բանկի (ԵՏՀ ՄԱՏՄԲ):

Փաստաթուղթը սահմանում է նշանակությունը ու կիրառման ոլորտը, ԱՊՀ ՀՄՀ-ին ներկայացվող տեխնիկական և հատուկ պահանջները, մշակման անհրաժեշտ փուլերը, հսկողության և ընդունման կարգը։

 

2.1. Նշանակությունը

 

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց տեղաշարժի մասին տվյալների հավաքագրումը, պահպանումը, մշակումը, շահագրգիռ օգտատերերի հասանելիությունը բաշխված տեղեկատվական ռեսուրսներին, ինչպես նաև նրանց ԵՊՔ և ՔՉԱ-ի մասին տեղեկություններ (տվյալներ) տրամադրելը, որոնողավերլուծական հարցումների հնարավորությունը, ժամանակակից տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների կիրառման հիման վրա ստացված կամայական վերլուծական և ստանդարտ վիճակագրական հաշվետվությունները։

 

2.2. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակները

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակներն են.

Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի մասին Համաձայնագիրն ստորագրած ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքներում ԵՊՔ և ՔՉԱ տեղաշարժերի վերահսկողության նպատակով, ի շահ կազմակերպչական-կառավարման որոշումների նախապատրաստման և ընդունման, տեղեկատվության միջպետական փոխանակման որակի բարելավումը,

հաշվառման տվյալների միասնական ցանկի հիման վրա տեղեկատվության մշակման, կուտակման, պահպանման, փոխանցման և օգտագործման ավտոմատացված հավաքագրման իրականացումը, որը հնարավորություն է ընձեռում երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց` ԱՊՀ մասնակից պետությունների սահմանների հատման հետ կապված հաշվառումը ժամանակին կատարել:

 

2.3. Ավտոմատացման օբյեկտի բնութագիր

 

Ավտոմատացման օբյեկտ է հանդիսանում Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի մասին Համաձայնագրի մասնակից հանդիսացող` Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների պետական իշխանության շահագրգիռ մարմինների համատեղ գործունեությունը` դրանց հաշվառում իրականացող կառուցվածքային ստորաբաժանումների, մուտքի և ելքի վերահսկման, համագործակցության մասնակից պետությունների տարածք մուտք գործող` երրորդ երկրի քաղաքացիների կամ քաղաքացիություն չունեցող անձանց կողմից կացության կանոնակարգի պահպանման համար` նպատակ ունենալով աջակցելու Համագործակցության մասնակից պետությունների անվտանգության ապահովմանը, համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներում ահաբեկչության, միջազգային հանցավորության, անօրինական միգրացիայի և այլ մարտահրավերների ու սպառնալիքների դեմ պայքարին:

 Ստեղծվող համակարգում հիմնական շահագրգիռ մարմիններ են հանդիսանում հետևյալ մարմինները.

սահմանի վերահսկման,

ներքին գործերի, ներգաղթի և անձնագրային ու վիզաների վերահսկողության,

մաքսային և տրանսպորտային վերահսկողության,

այլ իրավասու մարմիններ։

 

3. ԱՊՀ ՀՄՀ-ին ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԱՄԲՈՂՋԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

 

3.1. Ընդհանուր պահանջներ

 

3.1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ նախագծումը և իրականացումը պետք է իրագործվեն` հաշվի առնելով ավտոմատացված համակարգերին ներկայացվող հետևյալ պահանջները.

‑Մասշտաբայնությունը - համակարգի գործառական կարողությունները մեծացնելու ունակությունը՝ ավելացնելով նույն խնդիրները լուծող ֆունկցիոնալ բլոկների քանակը.

‑բացահայտություն - ԱՊՀ ՀՄՀ ռեսուրսների ավելացման պարզունակության և փոխգործակցության հնարավորությունը ապահովող միասնականացված լուծումների կիրառումը.

‑ինքնաբավություն - ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրիչների ֆունկցիոնալ ավարտունության և անկախ զարգացման իրականացումը.

‑հուսալիություն - շահագործման տրված պայմաններում իր գործառույթները երաշխավորված կատարելու կարողությունը.

‑հարմարվողականություն - շահագործման փոփոխվող պայմաններում իր գործառույթները կատարելու կարողությունը.

‑միասնականացում - տիպային նախագծային լուծումների օգտագործումը, ԱԼՄ ցանկացած տարածքային բաժանմունքում որոշումների կիրառման հնարավորության ապահովումը.

‑խնայողականություն - արժեքների տրված սահմանափակումների առկայության պարագայում ստեղծման, շահագործման և պահպանման անհրաժեշտ ֆունկցիոնալության ապահովումը.

‑անվտանգություն - հասանելիության չարտոնված փորձերին դիմակայելու կարողությունը, խախտումների, վթարների ու աղետների պատճառով տվյալների կորստից պաշտպանությունը:

 

3.1.2. Որպես ԱՊՀ ՀՄՀ բազային ճարտարապետություն` պետք է օգտագործվի բաղադրիչների կառուցման հետևյալ սխեման.

ԱՊՀ ՀՄՀ ՏՄԿ-ն, որն ապահովում է կոդավորման և նորմատիվ-տեղեկատու տեղեկատվության միասնական կառավարում, դասակարգման համակարգ։ ՏՄԿ տեղաբաշխման վայրը որոշում է Պատվիրատուն.

ազգային հանգույցները, որոնք իրենցից ներկայացնում են ծրագրերի սերվերներ, որոնք հաստատում են թվային ստորագրության և տվյալների բազայի կենտրոնի` երրորդ պետության քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց, միգրանտ աշխատավորների` ԱՊՀ ՀՄՀ` մասնակից պետություն մուտքին ու ելքին առնչվող և այլ տվյալներ` Հաշվառման տվյալների միասնական ցանկի համաձայն։ Հանգույցի տեղաբաշխման վայրը որոշում է Համաձայնագրի մասնակից պետությունը.

ՏՄԿ և ԱՊՀ ՀՄՀ` մասնակից պետությունների ազգային հանգույցների միջև` պաշտպանված կապուղիները.

ՏՄԿ և ԱՊՀ ՀՄՀ` մասնակից պետությունների ազգային հանգույցների միջև` տյալների փոխանակման և երթուղավորման տեղեկատվական անցախցերը:

3.1.3. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն ստեղծելիս պետք է ապահովված լինեն համակարգի բաղկացուցիչ մասերի (ենթահամակարգերի և բաղադրիչների) ինտեգրումը և փոխգործակցությունը:

3.1.4. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն ստեղծելիս պետք է նախատեսված լինեն Հաշվառման տվյալների միասնական ցանկի ընդլայնման հնարավորությունը, ինչպես նաև այլ տեղեկատվական համակարգերին ինտեգրման և փոխգործակցության հնարավորությունը:

3.1.5. Ծրագրային ապահովման փաթեթները պետք է գործեն հատկացված հատուկ տեխնիկական միջոցների շրջանակներում համատեղ տեղեկատվական հաշվողական գործընթացների ղեկավարման միասնական համակարգի հետ։

3.1.6. ԱԱ փաթեթները պետք է կառուցվեն միասնականացված մոտեցման ստեղծման սկզբունքներից ելնելով։

3.1.7. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն կառուցվում է ԱՊՀ մասնակից պետությունների` առկա և նոր ստեղծվող ազգային տեղեկատվական համակարգերի հենքի վրա։

3.1.8. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն և նրա բաղադրիչները՝ ազգային տեղեկատվական և հաշվառման համակարգերը. մշակվում կամ վերջնամշակվում են տիպային նախագծային և տեխնիկական լուծումների կիրառման հիման վրա` հաշվի առնելով առկա տեղեկատվական, ծրագրային-տեխնիկական, հեռահաղորդակցման և մարդկային ռեսուրսների օգտագործման հնարավորությունները, ինչպես նաև տվյալների փոխանակման գործընթացի տեղեկատվացման և ավտոմատացման ոլորտում ժամանակակից նվաճումները օգտագործելով:

3.1.9. Պետական սահմանի հատման անցակետերի ավտոմատացված համակարգերի ծրագրային-տեխնիկական տիպային նախագծերի մշակման ժամանակ չափանիշներից մեկը կարող է լինել անձի ինքնությունը հաստատող` մեքենայաընթեռնելի փաստաթղթերից տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունը:

3.1.10. ԱՊՀ մասնակից պետություններում հաշվառման տվյալների հիմնական աղբյուրներ կամ թղթակիցներ կարող են հանդիսանալ բաժանորդային դիրքերը և կետերը.

սահմանային վերահսկողության մարմինների (անձնագրային-վիզային տվյալներ, տեղեկություններ պետական սահմանների հատման մասին).

մաքսային և տրանսպորտային վերահսկողության մարմինների (տեղեկություններ մուտքին և ելքին, երթուղիներին հետևելու մասին).

ներքին գործերի, արտագաղթի/ներգաղթի և անձնագրային-վիզային վերահսկման մարմինների (տեղեկություններ տրված (երկարաձգված) վիզաների, հրավերների մասին, ինչպես նաև տարածքներում կացության կանոնակարգի փոփոխման և միգրացիոն օրենսդրության համաձայն կատարված խախտումների մասին).

անվտանգության արտաքին գործերի մարմինների (տեղեկություններ տրված (երկարաձգված) վիզաների և հրավերների մասին).

այլ իրավասու մարմինների։

 

3.2 . ԱՊՀ ՀՄՀ-ին ներկայացվող կառուցվածքին պահանջները

 

3.2.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ընդհանրացված կառուցվածքի մեջ պետք է ընդգրկվեն նկարում (նկ. 1) ներկայացված բաղադրիչները:

3.2.2. ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնոլոգիական ենթահամակարգերի համակազմը պետք է ներառի.

տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգը,

տվյալների երաշխավորված առաքման ենթահամակարգը,

տվյալների փոխանակման ենթահամակարգը,

տվյալների պահպանման ենթահամակարգը,

տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգը,

նորմատիվային-տեղեկատու տեղեկատվության վարման ենթահամակարգը¹ ,

տեղեկատվական-վերլուծական և որոնողական-վերլուծական հարցումների կատարման ենթահամակարգը,

ԱՊՀ ՀՄՀ` օգտատերերի միասնական կատալոգի վարման ենթահամակարգը,

ԱՊՀ ՀՄՀ` օգտատերերի վարչարարության և օգտատերերի գործողությունների աուդիտի ենթահամակարգը,

ԹԷՍ-ի ուղեկցման ենթահամակարգը,

ԱՊՀ ՀՄՀ ներքին էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգը,

ԱՊՀ ՀՄՀ վիճակի մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգը,

տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգը,

ՏԿԲ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգը,

ԱՊՀ ՀՄՀ կենսապահովման ենթահամակարգը։

 

 

3.2.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ապարատային-ծրագրային համալիրը պետք է ներառի.

սերվեր սարքավորումներ,

հեռահաղորդակցման սարքավորումներ (տվյալների փոխանցման ցանցի սարքավորումներ),

տվյալների պահպանման սարքավորումներ,

տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման սարքավորումներ,

վավերացման կենտրոնի սարքավորումներ,

տեղեկատվության պաշտպանության սարքավորումներ,

ԱՊՀ ՀՄՀ մարմիններում կառուցվածքային մալուխային համակարգերի լրակազմեր,

ԱՊՀ ՀՄՀ մարմիններում օգտատերերի և շահագործող աշխատակազմի ավտոմատացված աշխատատեղերի լրակազմեր։

3.2.4. Տեխնիկական նախագծման փուլում թույլատրելի է ենթահամակարգերի կազմի ճշգրտում, ենթահամակարգերի գործառույթների վերաբաշխում ինչպես մեկ ենթահամակարգի շրջանակում, այնպես էլ տարբեր ենթահամակարգերի միջև:

 

____________

1. Նորմատիվ-տեղեկատու տեղեկատվություն - հիմնարկի ամբողջ կորպորատիվ (հաստատության) տեղեկատվության հարաբերականորեն մշտապես գործող մասն է, ի տարբերություն ընթացիկ տեղեկատվության, որը ձևավորվում է ուղղակիորեն կազմակերպության գործունեության ընթացքում: ՆՏՏ-ն ներառում է բառարաններ, տեղեկատուներ և դասակարգիչներ, որոնց տվյալները (օրինակ` եզրույթները, չափման միավորները, ծածկագրերը, նյութերի անվանումները, պայմանադիր կողմերը և այլն) օգտագործվում են ընթացիկ փաստաթղթերը ձևավորելիս:

 

3.3. Գործառությանը ներկայացվող պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի աշխատանքը հետևյալ ռեժիմներում.

հաստիքային ռեժիմ - ԱՊՀ ՀՄՀ բոլոր ենթահամակարգերի աշխատանքի ռեժիմ,

ինքնավար ռեժիմ - ռեժիմ, որին բնորոշ են տեղեկատվական կամ հեռահաղորդակցական փոխգործակցության խախտումները։ Այդ դեպքում պետք է ապահովվի ինքնավար ռեժիմ,

սպասարկման ռեժիմ - ռեժիմ, որին փոխանցվում են առանձին բաղադրատարրեր և ենթահամակարգեր՝ դրանց տեխնիկական սպասարկման, վերադասավորման և արդիականացման նպատակով։ Սպասարկման ռեժիմը պետք է ապահովի առավել կրիտիկական գործառույթների իրականացումը, որոնք անհրաժեշտ են ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական ծառայությունների և աշխատանքային ռեժիմների գործունեության օժանդակման համար։

 

3.4. Հուսալիության պահանջներ

 

3.4.1. ԱՊՀ ՀՄՀ կառուցման, ապարատային-ծրագրային բաղադրատարրերի ընտրության որոշումները պետք է հաշվի առնեն հնարավոր խափանումների հետևյալ ցանկը.

կենսապահովման համակարգի շարքից դուրս գալը,

ՏՀՑ/ՏՓՑ ցանցային ենթակառուցվածքների տարրերի շարքից դուրս գալը,

որևիցե առանձին սերվերի ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն շարքից դուրս գալը,

սկավառակային զանգվածի ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն շարքից դուրս գալը,

ղեկավարման բարձակների և այլ ղեկավարման միջոցների շարքից դուրս գալը,

պահեստային պատճենման և/կամ արխիվացման սարքավորումների շարքից դուրս գալը,

ծրագրային միջոցների աշխատանքի խափանումներ,

տվյալների պահպանման ցանցի ակտիվ կամ պասիվ բաղադրատարրերի շարքից դուրս գալը,

համակարգում պահվող տեղեկատվության տրամաբանական ամբողջականության խախտումը (խափանումը):

3.4.2. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի աշխատանքի տեխնիկական հուսալիության ապահովումը իրականացվում է տեխնիկական նախագծման փուլում և պետք է նախատեսի.

ԱՊՀ ՀՄՀ շահագործման ամբողջ ժամկետի ընթացքում գործառական հնարավորությունների պահպանումը,

համակարգի հուսալիության անհրաժեշտ մակարդակին հասնելու համար ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների և ծայրահեղ կարևորություն ունեցող բաղադրատարրերի պահեստավորումը,

ավելցուկային բաղադրատարրերով և դրանց անհապաղ փոխարինման հնարավորությամբ տեխնիկական միջոցների օգտագործումը,

հաշվողական հզորությունների, ցանցային և այլ սարքավորումների պահեստավորումը,

դրա տեխնիկական տարրերի (փոխարինվող բլոկների և մոդուլների) ցանկացած խափանման նկատմամբ կայունությունը,

օգտագործվող միջոցների փոխդասավորություն և մասնագիտացված ԾԱ կիրառում, որը կապահովի խափանման նկատմամբ կայունությունը,

էլեկտրասնուցման անջատման ժամանակ ինֆորմացիայի պահպանումը, այդ թվում՝ անսպասելի անջատման ժամանակ,

սարքավորումների խափանման և փչանալու հետ կապված արատորոշման, աշխատանքի սկզբում սարքերի տեստավորման և ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահեստային պատճենման ծրագրային ապահովումը:

3.4.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ԾԱՀ սերվերային բաղադրատարրերի կառուցվածքը և տոպոլոգիան պետք է որոշվի ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերին տեղեկատվական ծառայություններ մատուցելիս` մերժման միասնական կետի բացակայության սկզբունքով:

 

3.5. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի և աշխատակազմի որակավորմանը, ինչպես նաև նրանց աշխատանքային ռեժիմին ներկայացվող պահանջներ

 

3.5.1. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի որակավորումը պետք է համապատասխանի առարկայական ոլորտի գիտելիքների մակարդակի ընթացիկ պահանջներին և ներառի անհատական համակարգչով աշխատելու անհրաժեշտ հմտություններ։

3.5.2. ԱՊՀ ՀՄՀ կառուցման համակարգային տեխնիկական լուծումները պետք է ընտրվեն շահագործող աշխատակազմի պատրաստվածության` ոչ ցածր, քան «ճարտարագետ» կարգից ելնելով:

3.5.3. Պայմանագրով հաստատված հատկորոշման ծավալով շահագործող աշխատակազմի ուսուցման ծրագիրը պետք է մշակվի Կատարողի կողմից և համաձայնեցվի Պատվիրատուի հետ։ Կատարողը ապահովում է Պատվիրատուի աշխատակազմի` համապատասխան համաձայնեցված ուսուցման ծրագրին նախապատրաստումը նախքան ԱՊՀ ՀՄՀ շահագործման հանձնելու փուլը։

 3.5.4. Ուսուցման ծրագիրը պետք է ներառի աշխատակազմի նախապատրաստումը որակավորման հետևյալ ուղղություններով.

օգտատերերի ուսուցումը ԱՊՀ ՀՄՀ ՀԾԱ-ի և կիրառական տեղեկատվական վերլուծական ենթահամակարգի` ըստ նշանակության կիրառմանը,

կիրառական ենթահամակարգի կարգավորման և կառավարման մասնագետների նախապատրաստում,

ԱՊՀ ՀՄՀ-ում կիրառվող հաշվողական և հեռահաղորդակցական տեխնիկան սպասարկող մասնագետների նախապատրաստում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի կառավարման մասնագետների նախապատրաստում։

 

3.6. Շահագործող աշխատակազմի աշխատանքի անվտանգության պահանջներ

 

3.6.1. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում օգտագործվող սարքավորումը պետք է ապահովի իր աշխատանքի և շահագործող աշխատակազմի կողմից օգտագործման անվտանգությունը տվյալ սարքավորման շահագործման կանոնների պահապնման պարագայում։

3.6.2. ԱՊՀ ՀՄՀ ԾԱՀ-ի կառուցվածքը պետք է էլեկտրական հոսանքահարումից ապահովի շահագործող աշխատակազմի պաշտպանության ժամանակակից պահանջները² : ԱՊՀ ՀՄՀ սարքավորումը էլեկտրասնուցմանը միացնելը պետք է կատարվի արդյունաբերական կանոնների պահանջներին համապատասխան³ :

3.6.3. ԱՊՀ ՀՄՀ սարքավորումների շահագործումը պետք է թույլատրվի այնպիսի աշխատակազմի կողմից, որն ունի տեսական և գործնական բավարար պատրաստվածություն։ Շահագործման փաստաթղթերը պետք է ներառեն անվտանգ շահագործման և տեխնիկական սպասարկման ցուցումներ:

3.6.4. Աշխատավայրերում սարքավորման տեղաբաշխումը պետք է ապահովի դրա անվտանգ սպասարկումը և շահագործումը։

 

3.7. Էրգոնոմիկայի և տեխնիկական գեղագիտության պահանջներ

 

3.7.1. Նախագծային և դիզայներական լուծումները պետք է համապատասխանեն էրգոնոմիկայի և տեխնիկական գեղագիտության ժամանակակից պահանջներին⁴ :

3.7.2. Էրգոնոմիկ լուծումները պետք է ապահովեն ԱՊՀ ՀՄՀ ապարատածրագրային միջոցների շահագործման և սպասարկման հարմարությունը։

3.7.3. Աշխատակիցների ավտոմատացված աշխատատեղերը պետք է համապատասխանեն ժամանակակից սանիտարական նորմերին և կանոններին⁵ ։

3.7.4. Շահագործման կլիմայական պայմանները պետք է համապատասխանեն սարքավորումն արտադրողների կողմից առաջարկվող՝ շրջապատող միջավայրի պարամետրերի պահանջներին։

 

______________

2. Օրինակ` ժառանգված չափորոշիչների` ԳՕՍՏ 12.2.003 և ԳՕՍՏ 12.2.007 պահանջներին համապատասխան:

3. Օրինակ` «Էլեկտրակայան սարքերի տեղադրման կանոններ» (ԷՍՏԿ):

4. Պատմականորեն համապատասխան պահանջները սահմանվել են 1 ԳՕՍՏ 2.2.032-78, ԳՕՍՏ 12.2.033-78, ԳՕՍՏ 22614-77, ԳՕՍՏ 21786-78, նաև` ԳՕՍՏ 24750-81-ում:

5. Օրնիակ` այսպիսին, ինչպես СанПин 2.2.2-2.4.1340-03 :

 

3.8. Շահագործման պահանջներ

 

3.8.1. ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական ենթահամակարգերը պետք է կառուցվեն՝ հաշվի առնելով տեխնիկական սպասարկման պարզության և առավելագույն ավտոմատացման ապահովումը։ ԱՊՀ ՀՄՀ-ում բոլոր օգտագործվող լուծումները պետք է հիմնված լինեն փորձարկված տեխնոլոգիաների վրա, որոնց համար կարող է կազմակերպվել շահագործող աշխատակազմի նախապատրաստում։

3.8.2. Սարքավորումները պետք է ընտրվեն՝ հաշվի առնելով նրանց հիմնական բաղադրամասերի անընդհատ (շուրջօրյա) աշխատանքը:

 

3.9. Վթարների դեպքում տեղեկատվության պահպանման պահանջներ

 

3.9.1. Էլեկտրասնուցման ընդհատումներով մատակարարումը կամ դրա պարամետրերի դուրս գալը ընդունված սահմաններից, որը բերում է բնականոն աշխատանքի խախտման, չպետք է հանգեցնի հաշվողական սերվերների և ակտիվ ցանցային սարքավորումների անսպասելի խափանումների, ընդ որում՝ պետք է երաշխավորվի շահագործող աշխատակազմի` էլեկտրասնուցման խնդիրների և անխափան սնուցման աղբյուրով աշխատելու սպասվելիք տևողության մասին տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունը:

 3.9.2. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում պետք է լինեն միջոցներ, որոնք վթարային իրավիճակներում կապահովեն տվյալների պահպանումը պահուստային պատճենման և դրանց վերականգնման միջոցով, ինչպես նաև պետք է նկարագրված լինեն այդ միջոցների համալրման (փոխարինման) ընթացակարգերի կանոնակարգերը։

3.9.3. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի տեղեկատվության պահպանվածությունը հետևյալ դեպքերում.

ԱՊՀ-ի ՀՄՀ ԾԱՀ-ի սերվերային բաղադրամասերի խափանում (քլաստերային փոխդասավորության համար).

սերվերների և ակտիվ ցանցային սարքավորումների սնուցման տևական անջատումներ.

տեղեկատվության մշակման տեխնոլոգիական շղթայի խզում։

 

3.10. Ստանդարտացման և միասնականացման պահանջներ

 

3.10.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերը պետք է օգտագործեն համակարգի գործառական խնդիրների իրականացման չափորոշված միասնականացված մեթոդներ.

ժամանակակից տրանսպորտային TCP/IP արձանագրությունների օժանդակում,

փաստաթղթերի ավելի տարածված ձևաչափերի՝ HTML, XML և այլն, օժանդակում,

համակարգի հուսալիության և խափանումների նկատմամբ դիմադրողականության աստիճանի բարձրացմանն օժանդակում,

քլաստերային լուծումների օժանդակում,

տեղեկատվության բաշխված հասանելիության օժանդակում,

տարբեր ապարատային հենահարթակների վրա գործառման ունակություն։

3.10.2. ԱՊՀ ՀՄՀ տարրերի կառուցման որոշումները պետք է լինեն միասնականացված։ Միասնականացումը պետք է ապահովվի ենթահամակարգերի ծրագրային և ապարատային ապահովումն ընտրելիս:

3.10.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման ընթացքում պետք է օգտագործվեն ավտոմատացված համակարգերի ստեղծման փորձարկված արդյունաբերական տեխնոլոգիաներ։ Սարքավորումների կառուցվածքային կատարումը գերադասելի է, որ լինի մոդուլային կառուցվածքի, որը նախատեսում է արդիականացման և առանձին մոդելների փոխարինման հնարավորություն, ինչպես նաև նոր մոդուլների կիրառման հաշվին գործառական հնարավորությունների զարգացում:

3.10.4. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման ընթացքում անհրաժեշտ է հաստատել հաշվետու փաստաթղթերի և որոնողական հարցումների կատարման ենթահամակարգի որոնողական հարցումների միասնականացված ձևաչափ։ Համակարգի կողմից ձևավորված հաշվետու փաստաթղթերը պետք է ունենան միասնականացված բովանդակություն և ներկայացման ձև հաշվետվության ամեն տեսակի համար։

3.10.5. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման ընթացքում անհրաժեշտ է ազգային տիպային տեղեկատուների և դասակարգիչների հիման վրա մշակել տեղեկատուների և դասակարգիչների միասնական համակարգ, որը կօգտագործվի ԱՊՀ ՀՄՀ-ում։

3.10.6. ԱՊՀ ՀՄՀ և դրա ենթահամակարգերի իրականացումը պետք է կատարվեն նախագծման միասնական համակարգի օգտագործմամբ։ Կիրառվող լուծումները պետք է ապահովեն գործառական խնդիրների, գործառույթների և ինտերֆեյսների միասնականացումը։

3.10.7. Որպես օպերացիոն համակարգ պետք է օգտագործվի արդյունաբերական մակարդակի օպերացիոն համակարգը։

3.10.8. Բոլոր տվյալների բազաների համար համակարգի գործառական խնդիրների լուծման շրջանակներում որպես տվյալների բազաների կառավարման համակարգ պետք է կիրառվի արդյունաբերական մակարդակի ՏԲԿՀ-ն։

3.10.9. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաներում պահվող և փոխանցվող տեղեկատվության կազմը և ծավալը սահմանվում են համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում և արձանագրություններով համաձայնեցվում են Պատվիրատուի հետ։

 

3.11. Արտոնագրային հստակության պահանջներ

 

3.11.1. ԱՊՀ ՀՄՀ կառուցման նախագծային լուծումները պետք է համապատասխանեն արտոնագրային հստակության համապատասխան պահանջներին, համակարգը ստեղծող անդամների (ԱՊՀ մասնակից պետությունների) համաձայնեցված որոշումներին և կարգադիր փաստաթղթերին, որոնք կանոնակարգում են համակարգի ստեղծումը:

3.11.2. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է մշակվի արտոնագրված ծրագրային ապահովման կիրառությամբ:

3.11.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերում պետք է օգտագործվեն հեղինակային իրավունքների խախտումները բացառող՝ ընդհանուր և հատուկ ծրագրային ապահովման փաթեթներ։ Կարգը և արտոնագրման պայմանները սահմանվում են ըստ ծրագրային արտադրանքն արտադրողների արտոնագրային համաձայնագրերի։

3.11.4. Արտոնագրային հստակության պահանջների հստակեցումը պետք է իրականացվի համակարգի բաղադրամասերի ստեղծման աշխատանքների կատարման մասին պայմանագրերում, ընդ որում՝ մշակողները պետք է ներկայացնեն նաև տեղեկատվություն ծրագրային ապահովման մշակման գործիքների, ՏԲԿՀ և երրորդ կողմերի այլ ծրագրային արտադրանքի արտոնագրերի առկայության մասին։

3.11.5. Սեփական մշակումների օգտագործման դեպքում անհրաժեշտ է նշում կատարել մտավոր սեփականության և հեղինակային իրավունքների տիրապետման վկայակագրերի առկայության մասին։

 

3.12. Տեղեկատվական անվտանգության և չարտոնված հասանելիությունից տվյալների պաշտպանության պահանջները

 

3.12.1. ԱՊՀ ՀՄՀ բոլոր ենթահամակարգերում ու բաղադրամասերում և ամբողջ համակարգում ընդհանրապես տեղեկատվական անվտանգության և չարտոնված հասանելիությունից տվյալների պաշտպանման պահանջները պետք է ներկայացված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի Մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում։

3.12.2. ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի Մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքը պետք է մշակված և համաձայնեցված լինի համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

4. ԱՊՀ ՀՄՀ ԵՆԹԱՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ԵՎ ՀԱՄԱԼԻՐՆԵՐԻ ԳՈՐԾԱՌԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

4.1. Տվյալների հավաքման ու մշակման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ՝ տվյալների հավաքման և մշակման ենթահամակարգն իրենից ներկայացնում է տարվող հաշվառումների տվյալների հավաքման (կոնսոլիդացիայի) ավտոմատացման միջոցների, այդ թվում՝ որոնողական հարցումների իրականացման միագումար:

4.1.2. Տվյալների հավաքման և մշակման ենթահամակարգը պետք է ապահովի օբյեկտների և իրադարձությունների հաշվառումների վարումը իրադարձությունների և ծավալների առումով` ԱՊՀ ՀՄՀ նշանակման համաձայն:

4.1.3. Տվյալների հավաքման և մշակման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տեղեկատվության ներմուծումը ԱՊՀ ՀՄՀ մեջ` հաշվառվող տվյալների միասնական ցանկին համապատասխան, պահպանելով մշակված և համաձայնեցված ձևաչափատրամաբանական կառավարման` քաղաքացիների փաստաթղթագրման ազգային առանձնահատկությունները հաշվի առնող կանոնները։

4.1.4. Տվյալների հավաքման և մշակման ենթահամակարգը պետք է ապահովի նոր տեղեկությունների ներմուծումը, նախկինում ներմուծված տեղեկությունները (գրառումը) չեղյալ հայտարարելու նշման մուտքագրումը։ Տվյալների ցանկացած ուղղում և տվյալների ցանկացած հեռացում պետք է կատարվեն միայն ՏԲ-ում նոր գրառումներ ավելացնելով և անվավեր հայտարարելով ՏԲ-ում կատարված հին գրառումները` առանց դրանց ոչնչացման։

4.1.5. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում տվյալների հետ գործողությունները, որոնք ապահովվում են տվյալների հավաքման և մշակման ենթահամակարգի կողմից, պետք է իրականացվեն՝ օգտագործելով ԹԷՍ-ը։

 

4.2. Տվյալների երաշխավորված փոխանցման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների երաշխավորված փոխանցման միջոցների միագումար, որը թույլ են տալիս ԱՊՀ ՀՄՀ ՏԲ-ին տվյալների երաշխավորված փոխանցում, ինչպես նաև հարցումների և որոնողական հարցումների կատարման արդյունքների փոխանցում` պահպանելով լրիվությունը, ամբողջականությունը և տվյալների ոչ հակասականությունը։

 

4.3. Տվյալների փոխանակման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.3.1. ԱՊՀ ՀՄՀ Տվյալների փոխանակման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է ծրագրային և տեխնիկական միջոցների միագումար, որը թույլ է տալիս իրականացնել տվյալների փոխանակում ԱՊՀ ՀՄՀ և ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ ՏՀ-ի միջև` համաձայնեցված ձևաչափերով պահպանելով սահմանված կանոնակարգը, տվյալների լրիվությունը, ամբողջականությունը և ոչ հակասականությունը։

4.3.2. Տվյալների փոխանակման ենթահամակարգը պետք է իրականացված լինի որպես համապիտանի անցախուց։

 

4.4. Տվյալների պահպանման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.4.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահպանման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահպանման ավտոմատացման միջոցների միագումար:

4.4.2. Տվյալների պահպանման ենթահամակարգում պահպանման ենթակա կիրառական խնդիրների (տեղեկատվական-վերլուծական, էլեկտրոնային փոստի և այլ) տվյալները պետք է առանձնացվեն երկու դասերով՝ օպերատիվ և արխիվային։ Տվյալների օպերատիվ և արխիվային առանձնացման չափանիշները պետք է սահմանվեն համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում։

4.4.3. Տվյալների պահպանման ենթահամակարգը պետք է ապահովի հետևյալ գործառույթները.

ապահով կերպով պահել և ժամանակին տրամադրել հասանելիությունը կիրառական խնդիրների օպերատիվ տվյալներին,

ապահով կերպով պահել և ժամանակին տրամադրել հասանելիությունը կիրառական խնդիրների արխիվային տվյալներին:

 

4.5. Տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.5.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է տեղեկատվական համակարգի տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ավտոմատացման միջոցների միագումար:

4.5.2. Տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգը պետք է ապահովի հետևյալ գործառույթները.

իրականացնի կիրառական խնդիրների բոլոր տվյալների պատճենումը և պահպանումը ժապավենային և սկավառակային կրիչների վրա այնպես, որ վթարների դեպքում ապահովի տվյալների պաշտպանությունը հնարավոր ոչնչացումից,

ապահովի տվյալների վերականգնումը՝ պահպանելով դրանց ամբողջականությունը և տվյալների ոչ հակասականությունը,

ապահովի տվյալների լիարժեք վերականգնումը վթարից հետո աշխատունակությունը պահպանած կամ նոր սարքավորումների վրա,

թույլ տա միացնել պահեստային պատճենման հավելյալ սարքավորումներ:

4.5.3. Տվյալների պահեստային պատճենումը, համաձայն կանոնակարգի, պետք է իրականացվի պարբերաբար և մեքենայաբար` առանց կիրառական խնդրի աշխատանքի ընդհատման։

 

4.6. Նորմատիվային-տեղեկատու տեղեկատվության վարման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.6.1. ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է բառարանների, տեղեկագրքերի և դասակարգիչների վարման (մշակման և բազմացման) ավտոմատացման միջոցների միագումար, որն ապահովում է ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաների նորմալացումը։

4.6.2. ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տվյալների համաձայնեցվածությունը (ոչ հակասականությունը) և ճիշտ ընկալումը (միանշանակ մեկնաբանումը), ավելցուկային տեղեկատվության հեռացումը, ԱՊՀ ՀՄՀ ՏԲ-ում ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ հիմնական գործունեության փաստերի նույնական արտացոլման նպատակով անհրաժեշտ տեղեկությունների որոնման օպտիմալացումը, այդ թվում՝ նաև բաշխված բաղադրիչում։

 4.6.3. ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաների բառարանների, տեղեկագրքերի և դասակարգիչների (ստեղծման, պահպանման, արդիականացման, նորացման և այլն), ինչպես նաև նորմատիվ և մեթոդական փաստաթղթերով դրանց մշակման, վարման և ԱՊՀ ՀՄՀ-ում օգտագործման կառավարումը։

ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տվյալների մշակման ընթացքում բառարանների, տեղեկագրքերի և դասակարգիչների բովանդակության և կառուցվածքի փոփոխությունների ոչ ժամանակին տարածման (փոխանցման) հետևանքով առաջացած սխալների բացառումը։

4.6.4. ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տեղեկատվության կոռեկտ փոխանակում ԱՊՀ ՀՄՀ շրջանակներում, ինչպես նաև ԱՊՀ ՀՄՀ և ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ տեղեկատվական համակարգերի միջև։

ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տեղեկատվության օպերատիվ մշակում շնորհիվ ՆՏՏ կոռեկտ վիճակում պահպանման և ԱՊՀ ՀՄՀ ՀԾԱ օգտատերերին ՆՏՏ փոփոխությունների օպերատիվ կերպով փոխանցման։

 

4.7. Տեղեկատվական-վերլուծական ենթահամակարգին և ԱՊՀ ՀՄՀ որոնողավերլուծական հարցումների կատարմանը ներկայացվող պահանջներ

 

4.7.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական-վերլուծական ենթահամակարգը պետք է բաղկացած լինի գնվող և մշակվող ծրագրային ապահովման փաթեթներից, որոնք նախատեսված են ՀԾԱ առարկայական գործունեության վերաբերյալ տեղեկատվության մշակման համար, ինչպես նաև անհրաժեշտության դեպքում ներառի ծրագրային- ապարատային միջոցների լրակազմեր։

4.7.2. Տեղեկատվական-վերլուծական ենթահամակարգը պետք է ապահովի հետևյալ հիմնական գործառույթները.

օբյեկտների և իրադարձությունների հաշվառման վարում,

տեղեկանքների կամ հաշվետվությունների տրամադրում` ըստ որոնողավերլուծական հարցումների, ինքնաբերաբար օժանդակելով այն հարցումներին, որոնք ձևավորված են ռուսերեն ցուցակներով, այն ծավալով, որոնք համապատասխանում են օգտատերերի իրավունքներին,

ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվության հասանելիության ապահովում հեռավոր օգտատերերին, այդ թվում՝ արտասահմանյան քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց հաշվառման տեղեկատվության փոխանակում տվյալների տեղային բազաների հետ` տեղական և տարածաշրջանային մակարդակներով (նոր տեղեկատվության ներմուծում, նախկինում ներմուծված տեղեկատվության չեղյալ հայտարարելու մասին նշում: Տվյալների ցանկացած փոփոխություն և հեռացում պետք է կատարվի միայն նոր տվյալներ ավելացնելով և հին տվյալները անվավեր հայտարարելով` առանց դրանց ոչնչացման),

հարցումների փաթեթային մշակման հնարավորության ապահովում, այդ թվում՝ ազգային լեզվով կազմած ցուցակներով, բացառելով ազգանվան, անվան, հայրանվան՝ գրադարձությամբ ներկայացման անհրաժեշտությունը, օգտագործելով լատինական կամ ռուսական այբուբենը` ուղարկած հեռավոր օգտատերերի կողմից՝ փոստային համակարգով, շնորհիվ հատուկ նախագծված և ստեղծված օգտատերերի միասնականացված ԱԱ-ի,

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ազգային հանգույցներում ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական օբյեկտների միջանցիկ որոնման ռեժիմի ապահովում, որոնք աշխատում են արձանագրությունների և ինտերֆեյսների միջոցով, որոնք տրամադրվում և ապահովվում են ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական-վերլուծական համակարգի կողմից,

տեղեկատվական ռեժիմի ապահովում՝ ըստ ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական օբյեկտների, ստանալով հետաքրքրություն ներկայացնող օբյեկտի լիարժեք «դոսյեն» օգտատերերի համար աշխատող արձանագրությունների և ինտերֆեյսների միջոցով, որոնք տրամադրվում և ապահովվում են ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական վերլուծական համակարգի կողմից,

օգտատերերին հնարավորության տալու օժանդակության ապահովում` ըստ ազգային լեզվով ձևակերպված «ազդանշանային» հաղորդագրությունների ցուցակների,

 համակողմանի որոնման ապահովում՝ ըստ տարբեր փաստաթղթերի ռեկվիզիտների ցանկացած կամայական միագումարի կամ հարաբերակցության ցանկացած խմբերի միջև.

ըստ ազգանվան, անվան, հայրանվան, որոնք կարող են պարունակել մինչև երեք սխալ յուրաքանչյուրում,

ըստ որոնվող և հայտնի տվյալների հարաբերակցության,

ըստ որոնման օբյեկտներին բնորոշող բնութագրումների համընկնելու (նշված ուղղություններով նշված ժամանակահատվածում համատեղ սահմանի հատում և այլն),

ծրագրային ապահովման փաթեթների աշխատանքի վարչարարություն,

հաշվառվող օբյեկտների և հարցումների վիճակագրական տեղեկությունների մշակում,

երրորդ պետությունների քաղաքացիներին և քաղաքացիություն չունեցող անձանց ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքում կացության գրանցման ձևակերպման ժամանակ ձևականությունների պարզեցման համար տվյալների տրամադրում,

ԱՊՀ ՀՄՀ-ում պահվող տվյալների զանգվածում վերլուծական գործունեություն անցկացնելու հնարավորության ապահովում,

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների կառուցվածքների տրամաբանական ամբողջականության ստուգում։

4.7.3. Ծրագրային-ապարատային միջոցները պետք է ապահովեն 500-ից ոչ պակաս օգտատերերի միաժամանակյա աշխատանքը կիրառական ծրագրային ապահովման հետ և սահմանափակեն պարամետրերի ցանկացած հավաքածուով որոնողական հարցման կատարման ժամանակը ոչ ավելի, քան 30 վայրկյանով, իսկ վերլուծական հաշվետվությունների կազմումը՝ ոչ ավելի, քան 30 րոպեով:

 

4.8. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի Միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.8.1. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի Միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը նախատեսված է ստեղծելու տեղեկատվական համակարգի ռեսուրսների թույլտվության հասանելիության միասնական հենահարթակ ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի ինքնության միջանցիկ որոշման (վավերացման) միջոցով։

 4.8.2. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի Միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի օգտատերերի հաշվառվող գրանցումների, էլեկտրոնային փոստի հասցեների, հեռախոսահամարների, օգտագործվող համակարգիչների (օգտատիրոջ աշխատատեղ) տվյալների պահպանումն ու մշակումը։

4.8.3. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի մասին տեղեկատվությունը խմբավորի ԱՊՀ ՀՄՀ կազմակերպական կառուցվածքին համապատասխան` նպատակ ունենալով իրականացնելու օգտատերերի մասին տեղեկատվության ճկուն որոնում՝ կախված խմբերում նրանց անդամակցությունից, կազմակերպական կառուցվածքում նրանց դիրքից, տարբեր ատրիբուտներ (անուն, ազգանուն, հայրանուն, պաշտոն, հեռախոսահամար): Հարցումից կախված` ՕՄԿ սերվերը պետք է տրամադրի պահանջվող տեղեկատվությունը օգտատիրոջ մասին։

4.8.4. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի օգտատերերի ինքնության միասնական որոշում (վավերացում) և օգտատիրոջ հասանելիության ապահովում համակարգի ռեսուրսներին (ԱՊՀ ՀՄՀ ՀԾԱ-ին, տվյալների բազաներին, ներքին էլեկտրոնային փոստին և այլն)` ԱՊՀ ՀՄՀ-ում իրենց դերերին համապատասխան:

4.8.5. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ինտեգրված լինի.

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաների կառավարման համակարգերին,

ԱՊՀ ՀՄՀ ներքին էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգին,

ԱՊՀ ՀՄՀ Հավաստագրման կենտրոնի (կամրջային ՀԿ) հետ։

 

4.9. Օգտատերերի վարչարարության և օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման (աուդիտի) ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.9.1. Օգտատերերի վարչարարության և ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման (աուդիտի) ենթահամակարգը օգտատերերի վարչարարության մասով պետք է ապահովի.

օգտատերերի հաշվառվող տեղեկությունների ստեղծումը (օգտատիրոջ անունը որոշող, օգտատիրոջ պատկանելությունը օգտատերերի տարբեր խմբերի, օգտատիրոջ գաղտնաբառը), ինչպես նաև համակարգի ռեսուրսներին (օբյեկտներին), ինչպիսիք են հավելվածները, գործառույթները, համակարգիչները, գրացուցակները, ֆայլերը, տպիչները և այլն, օգտատերերի հասանելիության թույլտվությունների և իրավունքների որոշումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հաշվառման գրանցամատյանների վարումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի դերերի գրանցամատյանի վարումը։

4.9.2. Օգտատերերի վարչարարության և օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման ենթահամակարգը օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման մասով պետք է ապահովի.

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի կողմից տվյալների մուտքագրման, տվյալների փոփոխման, տվյալների հեռացման փաստերի գրանցում,

տվյալների փաթեթային բեռնման/բեռնահանման փաստերի գրանցում,

ԱՊՀ ՀՄՀ-ին հարցումներով/փաթեթային հարցումներով դիմելու փաստերի գրանցում,

ԱՊՀ ՀՄՀ վարչարարին (ադմինիստրատորին) հաղորդագրությունների հանձնում մատյանային աղյուսակների գերլցման և տվյալների արխիվացման անհրաժեշտության մասին,

մատյանային աղյուսակների մաքրման հնարավորություն,

օգտատիրոջ գործողությունների վերաբերյալ մատյանում գրառումների մասին տեղեկություններ տպելու հնարավորություն,

վերլուծության համար անհրաժեշտ տեղեկատվության որոնման համար մատյանային աղյուսակներին հարցման ձևակերպման հնարավորություն,

մատյանային աղյուսակներին հարցման ձևակերպման արդյունքները տպելու հնարավորություն։

 

4.10. Թվային էլեկտրոնային ստորագրության վարման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.10.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ԹԷՍ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի ԹԷՍ օգտագործմամբ ԱՊՀ ՀՄՀ-ում էլեկտրոնային փաստաթղթերի մշակումը, պահպանումը և փոխանակումը։ ԱՊՀ ՀՄՀ-ում ԹԷՍ օգտագործումը ապահովում է համակարգի օգտատերերի գործողությունների իրավական նշանակությունը։

4.10.2. ԹԷՍ վարման ենթահամակարգը պետք է հենված լինի ԹԷՍ-ի փակ բանալիների օգտագործմամբ գաղտնագրային փոխակերպումների կիրառման վրա։

4.10.3. ԹԷՍ վարման ենթահամակարգը պետք է կիրառի Հավաստագրման կենտրոնը, որը կատարում է հետևյալ հիմնական գործառույթները.

ստորագրությունների բանալիների հավաստագրերի պատրաստում,

ըստ տեղեկատվական համակարգի մասնակիցների դիմումների` ԹԷՍ բանալիների ստեղծում` ԹԷՍ-ի փակ բանալու գաղտնիության պահպանման երաշխիքով,

ստորագրությունների բանալիների հավաստագրերի կասեցում և վերսկսում, ինչպես նաև դրանց չեղյալ հայտարարվելու փաստում,

ստորագրությունների բանալիների հավաստագրերի հանձնում թղթե կրիչներով փաստաթղթի տեսքով և (կամ) նրանց գործարկման մասին տեղեկատվությամբ էլեկտրոնային փաստաթղթի տեսքով:

4.10.4. ԹԷՍ վարման ենթահամակարգը պետք է փոխգործակցի Օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգի հետ։

 

4.11 Ներքին էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.11.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ՆԷՓԵ-ն նախատեսված է ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի միջև էլեկտրոնային հաղորդագրությունների փոխանակման համար և պետք է ապահովի փոստային փոխադրումների (հաղորդագրությունների հոսքի) երթուղավորումը և մշակումը ըստ SMTP արձանագրության։

4.11.2. ՆԷՓԵ-ի ճարտարապետությունը պետք է կառուցված լինի բաշխվածության-կենտրոնացվածության սկզբունքով: Ենթահամակարգի բաղադրամասերը պետք է բաշխված լինեն երկու մակարդակով.

օգտատերեր - ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի աշխատատեղերի մակարդակ,

փոստային ծառայությունների սերվերի մակարդակ - փոստային սերվերի և փոստային պահոցի ԱՊՀ ՀՄՀ ՏՄԿ մակարդակ։

4.11.3. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի փոստարկղերի օպտիմալ թվաքանակի և դրանց չափսերի քվոտաների առաջարկությունները պետք է կատարվեն համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում։

4.11.4. ՆԷՓԵ-ի տեղեկատվական անվտանգության և չարտոնված մուտքից տեղեկատվության պաշտպանության պահանջները պետք է ներկայացված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգին մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում։

 

4.12. Մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.12.1. ԱՊՀ ՀՄՀ մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգը նախատեսված է ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական-հաշվողական և հեռահաղորդակցական բաղադրատարրերի կենտրոնացված ավտոմատ վերահսկման ու կառավարման համար։

4.12.2. Մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի հետևյալ գործառույթների կատարումը.

ինքնաբերաբար բացահայտում այն միացված սարքերի, որոնք աջակցում են SNMP արձանագրությանը,

ցանցի տոպոլոգիայի ներկայացումը քարտեզի տեսքով,

ակտիվ ցանցային սարքավորումների կառավարում,

ցանցում իրադարձությունների միտումների վերլուծություն և ցանցային սարքավորումների գործարկման պարամետրերի շեմերի տեղակայում,

վերահսկվող օբյեկտների աշխատանքի մասին տվյալների կուտակում և հաշվետվությունների վերարտադրում,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի` տեղեկատվական ռեսուրսների հասանելիության իրավունքների կառավարում, ինչպես նաև այդ իրավունքները կիրառելու մոնիտորինգ.

կիրառվող տեղեկատվական ռեսուրսների վերլուծություն,

ինտեգրում ԱՊՀ ՀՄՀ գրացուցակի ծառայության հետ,

ինտեգրում ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերին սպասարկող ենթահամակարգին:

 

4.13. Տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի պահանջները պետք է ներկայացված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի Մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում, որը մշակվելու է համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

4.14. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.14.1. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգը նախատեսված է ԱՊՀ ՀՄՀ ծրագրային-ապարատային միջոցների աշխատունակության պահպանման և արդյունավետ գործարկման համար։

4.14.2. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգը պետք է կատարի հետևյալ հիմնական գործառույթները.

նույնականացման ավտոմատացում, օգտատերերի խնդիրների հայտնաբերում և լուծում,

փորձի կուտակում և գիտելիքների բազայի համատեղ օգտագործում խնդիրների լուծման համար,

խնդիրների լուծման հետ կապված գիտելիքների բազաների կառավարում, խնդիրների լուծման գիտելիքների արտաքին բազաներին ինտեգրման հնարավորություն,

սպասարկման ծառայության համակարգում առկա տվյալների հիման վրա ցանկացած հաշվետվության ստեղծման հնարավորություն,

սպասարկման ծառայության ընթացակարգերի կարգավորման և հանձնարարությունների կատարման վերահսկման հետ կապված՝ ճկուն հնարավորությունների տրամադրում` ներառյալ ձևերի, սխեմաների, համակարգի վարքի, պատասխանատվության պլանների, ծանուցման կանոնների ու մեթոդների կարգավորումը` տեխնիկական սպասարկման ընդունված կանոններին համապատասխան,

օգտատերերի խնդիրների լուծման ընթացքի կառավարում, հայտերի կուտակման, հաշվառման և անցողունակության վերահսկման ավտոմատացում ու դրանց մշակման արդյունքների ստացում,

աշխատակազմին և հիմնական օգտատերերին բնալեզվական ինտերֆեյսի և հրահանգների որոնման վերլուծական գործիքների տրամադրում խնդիրների լուծման («իրավիճակի նմանության», «կուտակած փորձի» հիման վրա խնդիրների լուծումների որոնման հնարավորությունների ապահովման) ժամանակ:

4.14.3. Սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի ճարտարապետությունը պետք է կառուցվի ըստ կենտրոնացվածության սկզբունքի: Ենթահամակարգի բաղադրատարրերը պետք է բաշխված լինեն երկու մակարդակի վրա.

օգտատիրոջ մակարդակ - բաշխվում են ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի աշխատատեղերով,

ենթահամակարգի սերվերի մակարդակ - այն սերվերի մակարդակը, որի վրա տեղակայված է ենթահամակարգի հիմնական գործառույթներն իրականացնող ԾԱ-ն:

4.14.4. Սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի հիմնական պահանջները պետք է ներկայացված լինեն սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի Մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում, որը մշակվել է համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

4.15. ԱՊՀ ՀՄՀ ծրագրային-ապարատային համակարգերին ներկայացվող պահանջներ

 

4.15.1. ԾԱՀ-ի համակարգային տեխնիկական լուծումները պետք է ապահովեն.

մասշտաբավորումը (արտադրողականությունը, մշակվող տվյալների ծավալը, հաշվառման խնդիրների կազմը),

սերվերային համակարգի և ՏՀՑ ակտիվ ցանցային սարքավորումների գագաթնակետային բեռնվածությանը դիմակայելու ունակությունը, տեղեկատվության պահպանումը և մշակումը` ներառյալ ծառայողականը` հիմնավորված ծավալներով։ Տեխնիկական նախագծման փուլում պետք է կատարվեն համապատասխան բնութագրումների վերջնահաշվարկները,

առանձին բաղադրատարրերի շարքից պատահական դուրս գալու կամ խափանման դեպքերում համակառույցի աշխատունակության պահպանման ունակությունը,

կրիտիկական կարևոր տվյալների պահպանման ունակությունը համակարգի բաղադրատարրերի ոչնչացումից հետո։

4.15.2. ԾԱՀ-ի կառուցվածքը պետք է ընդգրկի հետևյալ բաղադրատարրերը.

տվյալների հավաքման և մշակման ավտոմատացման միջոցներ,

տվյալների երաշխավորված առաքման ավտոմատացման միջոցներ, տվյալները պահպանելու ավտոմատացման միջոցներ,

տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ավտոմատացման միջոցներ,

ԹԷՍ-ին կցված ավտոմատացման միջոցներ,

օգտատերերի ԱԱ,

ՏՀՑ,

ԿՄՀ։

4.15.3. Օգտատերերի ԱԱ-ն պետք է հնարավորություն ունենա համալրվելու (փոխդասավորվելու) ԱՊՀ ՀՄՀ տարբեր ենթահամակարգերի հատվածներով և օգտատիրոջ հիմնական խնդիրների կատարման համար ներկայանա որպես միասնական աշխատանքային միջավայր։

4.15.4. Օգտատերերի ԱԱ-ն պետք է հնարավորություն ունենա ապահովելու օգտատերերի փոխգործակցությունը միաժամանակ ԱՊՀ ՀՄՀ մի քանի ենթահամակարգերի հետ։

 

5. ԱՊՀ ՀՄՀ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ՁԵՎԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

5.1. Տեղեկատվական ապահովմանը ներկայացվող պահանջներ

 

5.1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ բաշխված տվյալների բազաներում պետք է կատարվի տվյալների հավաքագրում, պահպանում և մշակում` հաստատված Միասնական հաշվառվող տվյալներին և մշակման ալգորիթմներին համապատասխան, որոնք մշակվել են տեխնիկական նախագծման փուլում։

5.1.2. Տվյալների բաղադրությունը և դրանց կառուցվածքը (կազմակերպման եղանակը) պետք է ընտրվեն` ելնելով հետևյալ հիմնական սկզբունքներից.

տվյալների ազգային պահոցների ստեղծում, որոնք պարունակում են տեղեկատվություն երրորդ երկրի քաղաքացիների և ՔՉԱ, միգրանտ աշխատավորների մուտքի և ելքի մասին, արտաքին միգրացիայի ոլորտին վերաբերող վիճակագրական տեղեկություններ,

տվյալների բազաների նորմալացման սկզբունքների օգտագործում,

տվյալների բազաների քանակի օպտիմալացում, դրանց արդյունավետ ուղեկցման ապահովում,

«հաճախորդ-սերվեր» կամ «հաճախորդ-սերվեր կիրառումներ-ՏԲ սերվեր» ճարտարապետության օգտագործում,

բազմամակարդակ ճարտարապետության օգտագործում, որը ներառում է տրամադրման մակարդակ, սերվերների կիրառումների մակարդակ, պահեստային սերվերների մակարդակ,

տվյալների պահպանման պահոցների մասշտաբավորում։

5.1.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ՏԲ կազմը և կառուցվածքը պետք է ապահովի հաշվառումների հետևյալ տեսակների վարումը.

ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ պետությունների տարածք երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց մուտքի և ելքի, ներգաղթի օրենքների խախտման, ինչպես նաև միգրանտ աշխատավորների վերաբերյալ,

ներգաղթային իրավիճակի մասին վերլուծական հաշվետվություններ կազմելու նպատակով ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ պետությունների տարածքներում երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց ներգաղթի հիմնական փաստերի (սահմանի հատում - մուտք և ելք, կացության, ժամանակավոր և մշտական բնակություն, աշխատանքային գործունեություն և այլն), վիճակագրական տեղեկությունների վերաբերյալ։

5.1.4. Համակարգի նորմատիվային բազան պետք է պարունակի տեղեկատուներ և անկապտելի հատկանիշների նշանակությունների բառարաններ, որոնք նախատեսված են առարկայական ոլորտի հասկացությունների համակարգման և կարգավորման համար և ներմուծվող տեղեկատվության ճշտության և միանշանակության ապահովման համար։

 5.1.5. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաները իրենցից պետք է ներկայացնեն տվյալների բազաների միագումար, որոնք գործառնում են միասնական գաղափարախոսության և միասեռ տեղեկատվական միջավայրի հենքի վրա՝ ապահովելով նրանց համատեղելիությունը և կապակցվածությունը։

5.1.6. ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի միջև տեղեկատվական փոխգործակցությունը պետք է իրականացվի տվյալների փոխանակման միջոցով, իրականացված փոխանակման համապիտանի ձևաչափի հիման վրա, հաստատված տեխնիկական նախագծման ընթացքում և պետք է թույլ տա ստուգիչ հաշվետվությունների ձևավորումը, որոնք կարող են բացահայտել օգտատերերի հնարավոր սխալները, և իրականացնել դրանց գործունեության հաշվեքննությունը:

5.1.7. ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի միջև տեղեկատվական փոխգործակցությունը պետք է իրականացվի հետևյալ հիմնական ուղղություններով.

ներգաղթի հիմնական փաստերի վիճակագրական տեղեկատվության հաշվառման տվյալների բազայի լցման ապահովում ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ պետությունների ազգային տեղեկատվական համակարգերի տվյալների բազաների հիման վրա,

ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ պետությունների պետական սահմանների հատման փաստերի վերաբերյալ հաշվառման տվյալների բազայի լցման և թարմացման ապահովում,

համակարգի նորմատիվային բազայի՝ տեղեկատուների, բառարանների և դասակարգիչների կցման և թարմացման ապահովում։

5.1.8. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում տիպային ՏԲԿՀ համար հիմնական պահանջներն են.

մասշտաբավորությունը,

տվյալների ամբողջականության պահպանման զարգացած միջոցների առկայությունը,

ծրագրաապարատային հենահարթակի ընտրության տարբերակայնությունը,

տվյալներին հասանելիության իրավունքների կիսման մեխանիզմների առկայությունը,

սարքավորումների խափանումների դեպքում տվյալների ամբողջականության պահպանման ապահովումը։

 

5.2. Լեզվաբանական ապահովման պահանջներ

 

5.2.1. Ծրագրային համակարգերի մշակման ընթացքում օգտագործվող բարձր մակարդակի լեզուները պետք է ապահովեն համակարգի գործառույթների և խնդիրների իրագործումը։ Թույլատրվում է բարձր մակարդակի ստանդարտ լեզուների օգտագործումը, որոնք պատասխանում են առարկայական ոլորտի խնդիրների իրագործման պահանջներին։

5.2.2. Համակարգի մշակման ընթացքում պետք է օգտագործվեն առարկայական ոլորտի և ավտոմատացման ենթաօբյեկտների նկարագրման միջոցներ, որոնք ապահովում են տվյալների բազաների և բաղադրատարրերի ուղիղ և հակադարձ նախագծման ավտոմատացված գործընթացը, ինչպես նաև ստացված արդյունքների փաստագրումը։

5.2.3. Համակարգի հետ օգտատերերի փոխգործակցության լեզուն պետք է կազմակերպված լինի բնական լեզվի ձևավորված ենթաբազմազանության օգտագործման միջոցով։ Օգտատերերի հետ երկխոսության կազմակերպման եղանակը պետք է ապահովի.

օպերատորի պատահական սխալ գործողությունների մինիմալացում,

տվյալների ներմուծման տրամաբանական վերահսկում,

օգտատերերի կողմից ԱՀ անհատական կարգավորման հնարավորություն՝ պահպանելով նախկին կարգավորումները:

 

5.3. Ծրագրային ապահովման պահանջներ

 

5.3.1. Օգտատերերի ԱԱ-ում տեղակայված ԾԱ-ի ընդհանուր համակարգային պահանջներ.

5.3.1.1. Հատուկ (կիրառական) ծրագրային ապահովման փաթեթները պետք է մշակվեն և արդիականացվեն հետևյալ պահանջներին համապատասխան.

օգտատերերի ինտերֆեյսների միասնականացում, որոնք ապահովում են հաշվառման օբյեկտների մասին տարաբնույթ տեղեկությունների միասնական տեսողական պատկերացումներ,

էվոլյուցիոն շարունակականության, որն ապահովում է աստիճանական անցումը գոյություն ունեցող համակարգերից հեռանկարայիններին` գոյություն ունեցող համակարգերը միմյանց և հեռանկարային համակարգերի հետ, դրանց ստեղծմանը համընթաց, հարմարեցնելու ճանապարհով,

ծրագրային ապահովման համատեղելիության, որն իրականացնում է տվյալների մշակման ալգորիթմները՝ ըստ տարաբնույթ հաշվառումների տեսակների,

ՏԲ ռեկվիզիտների կամայական միագումարի վերաբերյալ օգտատերերի հարցումների մշակման,

տիպային հարցումների ստեղծման և մշակման,

ցուցակների ձևավորման և տպասարքի վրա արտածման,

վիճակագրական տվյալների ձևավորման և տպասարքի վրա արտածման,

բառարանների մուտքագրման, վերահսկման և սրբագրման,

օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման,

չարտոնված մուտքից տեղեկատվության գաղտնաբառային պաշտպանության` սահմանելով յուրաքանչյուր օգտատիրոջ համար որոշակի տեղեկատվության հասանելիության իրավունքները։

5.3.1.2. Ընդհանուր և համակարգային ծրագրային ապահովման փաթեթները պետք է համապատասխանեն հետևյալ հիմնական պահանջներին.

հավաստագրված ծրագրային միջոցների օգտագործման, որոնք ապահովում են տեղեկատվության պաշտպանության համակարգի համալիրին ներկայացվող պահանջների իրականացում,

օգտագործվող ծրագրային միջոցների նվազագույն անվանացանկի,

մասշտաբավորման և բարձր արտադրողականության,

համատեղելիության,

հուսալիության և խափանումների նկատմամբ կայունության,

հաղորդակցական միջոցների աջակցման մեխանիզմների առկայության։

5.3.1.3. Օպերացիոն համակարգերը պետք է թույլ տան կազմակերպել օգտատերերի աշխատանքները աշխատանքային կայաններում մեկ կամ մի քանի տեղային ցանցերի, ինչպես նաև տարածքային բաշխիչ ցանցի շրջանակներում, համապատասխանեն համակարգի ռեսուրսներին հասանելիության վերահսկման պահանջներին։

5.3.1.4. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի ԱԱ-ի վրա որպես օպերացիոն համակարգ պետք է օգտագործվեն հավաստագրված ՕՀ-եր:

5.3.2. Սերվերների վրա տեղակայված ընդհանուր համակարգային ԾԱ-ի պահանջներ.

ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովումը պետք է ապահովի մասշտաբավորումը և օգտագործվող լուծումների մոդուլայնությունը` լուծվող խնդիրների շրջանակների ընդլայնման, տվյալների պահպանման և մշակման ծավալների մեծացման համակարգի հնարավորությունները բարելավելու նպատակով,

ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովումը կոչված է ՀԾԱ-ի գործառման համար հարմարեցված ծրագրային միջավայր ստեղծելու և օժանդակելու համար:

 5.3.3. Ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովումը պետք է ներառի.

օպերացիոն համակարգեր,

տվյալների բազաների կառավարման համակարգեր,

կից սերվերների ծրագրային ապահովում,

տեխնիկական միջոցների ախտորոշիչ և գործառական վերահսկող համակարգեր,

սպասարկման և մոնիտորինգի համակարգեր,

տեղեկատվական անվտանգության ապահովման ծրագրային միջոցներ,

այլ միջոցներ, որոնք անհրաժեշտ են ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի գործառույթների իրականացման համար։

5.3.4. ԸԾԱ-ն պետք է ապահովի հետևյալ պահանջների կատարումը.

տվյալների կառավարման,

տվյալների ներմուծումն արտածելու կազմակերպման,

սարքավորումների առանձին տարրերի խափանումների և մերժումների պայմաններում տվյալների մշակման գործընթացի հուսալիության ապահովման,

եռօղակային՝ հաճախորդ-սերվերային ճարտարապետությանն աջակցության,

տվյալների բազաների ամբողջական և մասնակի արխիվացման ու վերականգնման ապահովման,

տեխնիկական և ծրագրային միջոցների աշխատանքի ավտոմատացված վերահսկման և ախտորոշման, տեխնիկական միջոցների տեստավորման, այդ թվում՝ անխափան սնուցման աղբյուրների,

ապարատային և ծրագրային ապահովման խափանումներից և մերժումներից հետո ԾԱ-ի և տվյալների բազաների աշխատունակության վերականգնման։

5.3.5. Տեղեկատվական անվտանգության նպատակով պետք է ապահովվի հետևյալ խնդիրների լուծումը.

ԱՊՀ ՀՄՀ ռեսուրսներին օգտատերերի հասանելիության կառավարում, դրանց պաշտպանության համար` ոչ օրինաչափ, պատահական կամ համակարգի աշխատանքի դիտավորյալ միջամտությունից և չարտոնված (իրենց լիազորությունների գերազանցմամբ) համակարգի տեղեկատվական, ծրագրային և ապարատային ռեսուրսներին կողմնակի անձանց հասանելիությունից, ինչպես նաև համակարգի աշխատակազմի և օգտատերերի թվից չհեղինակազորված անձանց հասանելիությունից, այդ թվում՝ օգտագործելով անվնաս նույնականացման մեխանիզմները,

համակարգում տեղի ունեցող և դրա անվտանգությանն առնչվող բոլոր իրադարձությունների մասին տեղեկությունների գրանցման, հավաքման, պահպանման, մշակման և արտածման,

վարչության կողմից ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի աշխատանքի վերահսկման և համակարգի ռեսուրսներին հասանելիության չարտոնված փորձերի մասին անվտանգության վարչարարին օպերատիվ ծանուցման,

պաշտպանության համակարգի ծայրահեղ ռեսուրսների և կիրառական ծրագրերի կատարման միջավայրի վերահսկման և ամբողջականության պահպանման,

չհեղինակավորված ներդրումից պաշտպանության նպատակով ԱՊՀ ՀՄՀ ներունակ վտանգավոր ծրագրերի (որոնք կարող են պարունակել վնասակիր ներդիրներ կամ վտանգավոր սխալներ) և պաշտպանության համակարգի հաղթահարման միջոցների ստուգված ծրագրային ապահովման միակցված միջավայրի ապահովում, ինչպես նաև համակարգչային վիրուսների ներդրումից և տարածումից, պաշտպանության ապահովում։

5.3.6. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում օգտագործվող տեղեկատվության պաշտպանության ծրագրային միջոցները պետք է ունենան համապատասխան հավաստագրեր։

5.3.7. Փոխդասավորման, մոնիտորինգի և տվյալների պահեստային պատճենման ու վերականգնման ենթահամակարգերի կառավարման ծրագրային ապահովումը պետք է ապահովի.

ժապավենային կրիչների և գրադարանների ավտոմատացված կառավարում,

 մի քանի սեսիաների զուգընթաց կատարումն ապահովող տվյալների պահեստային պատճենում,

պահեստային պատճենման տարբեր եղանակներին (լիակատար, աճեցվող, տարբերակվող) աջակցում,

օգտագործվող ՏԲԿՀ տվյալների բազաների պատճենում՝ առանց դադարեցման,

սկավառակային զանգվածների հնարավորությունների ինտեգրում՝ տվյալների տեղային պատճենների ստեղծման հետ։

 

5.4. Տեխնիկական ապահովման պահանջներ

 

5.4.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական ապահովման հիմնական պահանջներն են.

ԱՊՀ ՀՄՀ ծրագրաապարատային միջոցների լրակազմերը պետք է ունենան բավարար հաշվողական հզորություն.

արձագանքման ընդունելի ժամանակահատվածում ինտերակտիվ օգտատերերի սպասարկման համար,

գագաթնակետային բեռնվածության պայմաններում կայուն գործունեության համար,

զգալի հաշվողական հզորություններ` պահանջվող կիրառական ծրագրային ապահովման աշխատանքի ապահովման համար։

ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական միջոցների համակարգի կառուցվածքի հիմքում պետք է դրված լինի տիպային նախագծային լուծումների սկզբունքը։

5.4.2. ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական ապահովման պահանջները պետք է ամբողջովին սահմանվեն համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

6. ԱՊՀ ՀՄՀ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԿԱԶՄՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման փուլերի կազմությունը և բովանդակությունը` միասնական համակարգային մոտեցմամբ, ինչպես նաև իրականացվող նախագծային լուծումների գործառական տեխնոլոգիական ավարտվածությամբ, պետք է սահամանվեն ԱՊՀ ՀՄՀ նախագծման ժամանակ։ ԱՊՀ ՀՄՀ գործառույթները (խնդիրները), համաձայն տվյալ տեխնիկական պահանջների, պետք է իրականացվեն նրանց աճեցման սկզբունքով` աշխատանքների հաջորդական փուլերի արդյունքների հիման վրա:

ԱՊՀ ՀՄՀ մշակումը և ներդրումը պետք է ներառեն աշխատանքների հետևյալ հիմնական կազմը.

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման, համատեղ օգտագործման և ուղեկցման նորմատիվ փաստաթղթերի մշակում (համաձայնագրերի, դրույթների, կանոնակարգերի և այլն), որոնցում, այդ թվում, քննարկվում են հավաստագրող կազմակերպության որոշումների, միջպետական համակարգի ստեղծման և շահագործման պայմաններում հավաստագրման կանոնների և պահանջների հարցերը,

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման ՏԱ-ի (առանձին ենթահամակարգերի ստեղծման մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքների, օրինակ՝ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի), համակարգի նախագծման ՏԱ-ի, ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման Տեխնիկական նախագծի մշակում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ՀԾԱ մշակում,

սարքավորումների և ԾԱ-ի առաքում, մոնտաժային և գործարկման կարգավորման աշխատանքների կատարում,

տվյալների փոխանցման ցանցերին միանալու միջոցառումների իրականացում,

ԱՊՀ ՀՄՀ հետ փոխգործակցության հնարավորությունների ապահովման նպատակով ԱՊՀ մասնակից պետությունների՝ գոյություն ունեցող տեղեկատվական համակարգերի արդիականացման աշխատանքների կատարում,

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների վրա տեղեկատվական անվտանգության համալիր միջոցառումների անցկացում,

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների ինտեգրման համալիր միջոցառումների անցկացում,

աշխատակիցների հետ ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների

ուսուցման համալիր ծրագրի կատարում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ընդունման-հանձնման փորձարկումների իրականացում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի ուղեկցումը սարքավորումներ արտադրողների ստանդարտ երաշխիքային պարտավորություններին և կիրառական ու տեխնոլոգիական ենթահամակարգերին` Պայմանագրի պահանջներին համապատասխան։

 

7. ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՍՏՈՒԳՄԱՆ ԵՎ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

 

Առաքված սարքավորումների և ԾԱ-ի ընդունումը, առաքման համալիր ստուգումը, սարքավորումների մոնտաժման աշխատանքները և շահագործման հանձնումը, ընդունման-հանձնման և համակարգված փորձարկումների անցկացման կարգը իրականացվում է համաձայն Պայմանագրի:

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման աշխատանքների ընդունումն իրագործում է հանձնաժողովը, որը կազմված է`

պատվիրատուի ներկայացուցչից,

կատարողի ներկայացուցչից,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատիրոջից,

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման աշխատանքային խմբից,

կատարողի ենթակապալառուների ներկայացուցիչներից (ըստ անհրաժեշտության):

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների ընդունման-հանձնման փորձարկումների արդյունքներով ձևակերպվում են հետևյալ արձանագրությունները.

շահագործման փաստաթղթերի ընդունման,

ծառայությունների կատարման,

ընդհանուր ծրագրային ապահովման ընդունման,

հատուկ ծրագրային ապահովման ընդունման:

 

8. ՓԱՍՏԱԹՂԹԱԳՐՄԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

8.1. Ընդհանուր դրույթներ

 

Մշակման ենթակա փաստաթղթերի⁶  ձևերի և փաթեթների ցանկը բերված է ստորև` աղյուսակներում։

Ըստ ՄՏԱ-ի մշակված ենթահամակարգերի փաստաթղթերի ցանկը բերված է այդ ենթահամակարգերի ստեղծման ՄՏԱ-ում։

Փաստաթղթերի ձևակերպման կարգը ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման բոլոր փուլերում պետք է համապատասխանի ստանդարտներին⁷ :

Կատարված աշխատանքների արդյունքների հիման վրա Կատարողը պետք է ներկայացնի փաստաթղթերի ամբողջական փաթեթը, որն անհրաժեշտ է ԱՊՀ ՀՄՀ շահագործման համար և արտացոլում է նրա ներկա վիճակը մշտական շահագործման հանձնելու պահին։

Տեխնիկական նախագծի փաստաթղթերի փաթեթը Պատվիրատուին տրամադրվում է տպագիր, երկու օրինակից, ինչպես նաև՝ էլեկտրոնային տեսքով (խտասկավառակով): Տրամադրվող փաստաթղթերի էլեկտրոնային ձևը պետք է համատեղելի լինի Adobe Portable Document Format (PDF) 7.0 տարբերակին։

Adobe Portable Document Format (PDF) 7.0 տարբերակի ձևաչափով փաստաթղթերը կարդալու համար պետք է օգտվել Adobe Reader 7.0 ԾԱ-ից, որը առկա է՝ ազատ տարածվող ծրագրերի պայմանով։ Տարածքային բաշխված տվյալներ պարունակող փաստաթղթեր և հաշվետվություններ տրամադրելու համար պետք է օգտագործվեն AutoCAD 2000-ի հետ համատեղելի ապրանքներ։

 

8.2. Տեխնիկական նախագծման փուլերում ներկայացվող հաշվետու նյութերի պահանջներ

 

Տեխնիկական նախագծման ընթացքի շրջանակներում Կատարողի կողմից ամբողջական համակարգի համար պետք է մշակված լինի հետևյալ փաստաթղթերի փաթեթը։

 

______________

6. Տեխնիկական և աշխատանքային նախագծման փաստաթղթերի ցանկը սույն փաստաթղթում համապատասխանում է անվանացանկին` բերված ԳՕՍՏ 34.201-89-ում, իսկ փաստաթղթերի ծավալով` ՀԺ -50-34-698-90:

7. Օրինակ` ԳՕՍՏ 2.105-95-ի պահանջների:

 

Աղյուսակ 1. Փաստաթղթերի ցանկ, որոնք մշակվում են ԱՊՀ ՄՀՀ տեխնիկական նախագծման⁸  փուլում։

Փաստաթղթի անվանումը	Ծանոթագրություն
1. ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի մասնավոր տեխնիկական առաջադրանք
2. ԱՊՀ ՀՄՀ սերվիսային սպասարկման ենթահամակարգի մասնավոր տեխնիկական առաջադրանք
3. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Ընդհանուր դրույթներ	Ընդհանուր տեղեկություններ ՏՀ մասին՝ ներառած ստեղծման նպատակը, նշանակությունը և ԱՀ օգտագործման տիրույթը, ավտոմատացման օբյեկտի նկարագրությունը, համակարգի ստեղծման հերթականությունը
4. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Գործունեության ընթացքի նկարագրություն	ՏՀ միջոցով իրագործվող գործունեության ընթացքի նկարագրություն
5. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Տեղեկատվական ապահովման նկարագրություն	ՏՀ տեղեկատվական ապահովման լուծումների նկարագրություն
6. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Ավտոմատացվող գործառույթների նկարագրություն	ՏՀ հատուկ (կիրառական) ծրագրային ապահովման նկարագրություն
7. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Տեխնիկական լուծումների նկարագրություն	ՏՀ համար լուծումների ընդհանուր ճարտարապետության, ՏՀ ենթահամակարգերի համար հիմնական տեխնիկական լուծումների, ինչպես նաև համակարգի գործարկմանը օբյեկտի ավտոմատացման միջոցառումների նախապատրաստման նկարագրություն
8. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Սերվիսային սպասարկման ենթահամակարգ	ՏՀ օգտատերերի հայտերի սերվիսային սպասարկման ենթահամակարգի նկարագրությունը, այդ թվում՝ տեղեկատվական ապահովման, ավտոմատացվող գործառույթների, հաշվետվության ձևերի
9. Տեխնիկական նախագիծ։ Տեխնիկական միջոցների համակարգի նկարագրություն	Տեխնիկական միջոցների համակարգի կառուցվածքի, ՏՀ ենթահամակարգերում և համակարգերում ընդգրկված բոլոր տեսակի սարքավորումների նկարագրություն

______________

8.Առաջարկվում է փաստաթղթերը կատարել ըստ ՀԺ --50-34-698-90-ի կամ ազգային օրենսդրությանը համապատասխան։

 

Փաստաթղթի անվանումը	Ծանոթագրություն
10. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովում	ՏՀ ենթահամակարգերում ընդգրկված ծրագրային ապահովման կառուցվածքի, ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովման միջոցների (ՕՀ, ՏԲԿՀ, էլեկտրոնային փոստ և այլն) նկարագրություն
11. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում	Հատուկ (կիրառական) ծրագրային ապահովման նկարագրություն, որում ընդգրկված են. ընդհանուր դրույթները, հիմնական տեխնիկական լուծումները, ծրագրային ապահովման մշակման մեթոդները և միջոցները, ԱՊՀ ՀՄՀ գործարկման հետ կապված օբյեկտի ավտոմատացմանը նախապատրաստման միջոցառումները, տեղեկատվության դասակարգում
12. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Տվյալների հայեցակարգային ըմբռնման մոդել	ՏՀ ՏԲ տվյալների հայեցակարգային ըմբռնման մոդելի նկարագրություն, որը ապահովում է նախատեսված հաշվառումների վարումը
13. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Տվյալների ֆիզիկական մոդել	ՏՀ ՏԲ տվյալների ֆիզիկական մոդելի նկարագրություն, որը ապահովում է նախատեսված հաշվառումների վարումը
14. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Բառարաններ, տեղեկատուներ և դասակարգիչներ	Բառարանների, տեղեկատուների և դասակարգիչների նկարագրություն, որոնք նկարագրում են ՏՀ առարկայական տիրույթը և նրա կողմից ապահովվող հաշվառումները
15. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Ստանդարտ վիճակագրական հաշվետվությունների ձևեր	ՀԾԱ-ի միջոցով ձևավորված ստանդարտ վիճակագրական հաշվետվությունների ձևերի նկարագրություն
16. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Որոնողական հարցումների ձևեր	ՀԾԱ-ի միջոցով ձևավորված և մշակված որոնողական հարցումների ձևերի նկարագրություն
17. Տեխնիկական նախագծի ամփոփագիր	ՏՀ տեխնիկական նախագծի նյութերի (փաստաթղթերի) ցանկ

 

Աղյուսակ 2. Փաստաթղթերի ցանկ, որոնք մշակվում են ԱՊՀ ՀՄՀ աշխատանքային նախագծման⁹  փուլում։

 

Փաստաթղթի անվանումը	Ծանոթագրություն
1. Հատկորոշումների ցանկ	Ամբողջ ԱՊՀ ՀՄՀ համար
2. Շահագործման փաստաթղթերի ցանկ	Յուրաքանչյուր օբյեկտի համար
3. Անձնագիր	Նույնը
4. Տեխնիկական առաջադրանք համակարգի նախագծման համար
5. Համակարգի ընդհանուր նկարագրություն	Նույնը
6. Կառուցվածքային սխեմա	Նույնը
7. Սարքավորումների և ընդհանուր համակարգային ԾԱ-ի հատկորոշումներ	Նույնը
8. Օգտատիրոջ (վարչարարի) ձեռնարկ (ուղեցույց)	Նույնը
9. Շահագործման հրահանգ	Նույնը

8.3. ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՆԱԽԱԳԾԻ ՊԱՐՈՒՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

Տեխնիկական նախագիծը պետք է պարունակի.

ԱՊՀ ՀՄՀ հատվածի ժառանգված բաղադրատարրերի տեղեկատվական տեխնոլոգիական հետազոտության արդյունքները, որոնք պետք է ներառվեն տեխնիկական նախագծի բացատրագրի հատվածում ավտոմատացման օբյեկտի նկարագրության հետ համատեղ,

ԱՊՀ ՀՄՀ կազմության և կառուցվածքի հիմնավորումը՝ հաշվի առնելով արտաքին տեղեկատվական համակարգերի հետ փոխգործակցությունը,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի և ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվություն մատակարարողների հետ տեղեկատվական փոխգործակցության արձանագրությունների և կանոնակարգերի նախագծերը,

ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական բազայի տվյալների հայեցակարգային և ֆիզիկական մոդելները,

ըստ տվյալների բազաների՝ ստանդարտների համակարգը, տվյալների հայեցակարգային և ֆիզիկական մոդելների տերմինաբանությունը,

ԱՊՀ ՀՄՀ առաջարկված լուծումների աշխատունակությունը և հուսալիությունը հիմնավորող հաշվարկները,

ԱՊՀ ՀՄՀ՝ պահպանվող և մշակվող տեղեկատվության արժանահավատությանը և ամբողջականությանը հասնելու առաջարկությունները,

ԱՊՀ ՀՄՀ՝ տեղեկատվական անվտանգության հիմնական սպառնալիքների ցանկի նախագիծը, խախտողների (ներքին և արտաքին) մոդելները և այլ տեղեկություններ, որոնք ապահովում են տեղեկատվական անվտանգության համակարգի նախագծումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի տեղեկատվության պաշտպանության առաջարկները՝ ըստ պաշտպանության մակարդակների և մեխանիզմների,

տարածքներ մուտք գործելը վերահսկելու և կառավարման համակարգի մասով տեղեկատվական անվտանգության ապահովման առաջարկությունները,

ԱՊՀ ՀՄՀ՝ փուլ առ փուլ մասշտաբավորման և ԱՊՀ ՀՄՀ շահագործման կազմակերպման ու զարգացման առաջարկները,

ԱՊՀ ՀՄՀ մասշտաբավորման, շահագործման և զարգացման ոլորտներում նորմատիվ ակտերի կազմության և հիմնական դրույթների վերաբերյալ առաջարկությունները,

ԱՊՀ ՀՄՀ մասշտաբավորման, շահագործման և զարգացման մասով գիտական, մեթոդական, կազմակերպական՝ հաստիքային, ֆինանսատնտեսական, նյութատեխնիկական ապահովման վերաբերյալ առաջարկությունները,

ԱՊՀ ՀՄՀ մոդելի տեղեկատվական ամբողջականության, ԱՊՀ ՀՄՀ-ում արդիական տվյալների դասակարգման և պահպանման ժամկետների վերաբերյալ առաջարկությունները,

ԱՊՀ ՀՄՀ համար «միասնական ժամանակի» հարցի լուծման վերաբերյալ առաջարկությունները,

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազայում պահեստային պատճենման քաղաքականության և տվյալների անվտանգության ապահովման վերաբերյալ առաջարկությունները,

հատուկ (կիրառական) ծրագրային ապահովման տարբերակների կառավարման վերաբերյալ առաջարկությունները,

օգտատերերի սպասարկման վերաբերյալ առաջարկությունները,

ԱՊՀ ՀՄՀ նշանակության ոլորտում ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի և ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ տեղեկատվական համակարգերի փոխգործակցության մեթոդաբանություն, եղանակների և միջոցների վերաբերյալ առաջարկությունները։

Տեխնիկական նախագծի փաստաթղթերի փաթեթը պետք է ներկայացված լինի տպագիր, երկու օրինակից, ինչպես նաև՝ էլեկտրոնային տեսքով (խտասկավառակով): Տրամադրվող փաստաթղթերի էլեկտրոնային ձևը պետք է համապատասխանի Adobe Portable Document Format (PDF) 7.0 տարբերակի ձևաչափին։

 

_______________

9.Առաջարկվում է փաստաթղթերը կատարել ըստ ՀԺ-50-34-698-90-ի կամ ազգային օրենսդրությանը համապատասխան։

 

Հ ա վ ե լ վ ա ծ

Անկախ Պետությունների Համագործակցության

անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող 

երրորդ երկրների քաղաքացիների

և քաղաքացիություն չունեցող անձանց

Հաշվառման միասնական համակարգի

տեխնիկական պահանջների

 

ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ
Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործած երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի ստեղծման¹⁰

 

 

______________

10. Մշակված է համապատասխան ԳՕՍՏ 24.202-8 «ԿԱՀ-ի ստեղծման տեխնիկատնտեսական հիմնավորում» փաստաթղթերի բովանդակությանը ներկայացվող պահանջներ»:

 

 

1. ՕԲՅԵԿՏԻ ԵՎ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑՈՂ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐ

 

1.1. Ավտոմատացման օբյեկտի ընդհանուր բնութագիր

 

Ավտոմատացման օբյեկտ է հանդիսանում ԱՊՀ անդամ պետությունների ԱԼՄ համատեղ գործունեությունը, ինչպես նաև վերոնշյալ պետությունների պետական իշխանության այլ շահագրգիռ մարմինների, Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներում ներգաղթի գործընթացի կարգավորման, հանցավորության, ահաբեկչության և այլ մարտահրավերների, ազգային անվտանգության սպառնալիքների դեմ պայքարի ոլորտում։

 

1.2. Գործունեության ոլորտի բնութագիրը, ավտոմատացման օբյեկտի կազմակերպական և արտադրական կառուցվածքը

 

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ները ներգաղթի ոլորտում հանդես են գալիս որպես գործադիր իշխանության մարմինններ, որոնք իրականացնում են ԱՊՀ մասնակից պետությունների պետական քաղաքականությունը նշված ոլորտում և իրագործում են իրավակիրարկելի գործառույթներ, վերահսկման, հսկողության և ներգաղթի ոլորտի պետական ծառայությունների հատկացման գործառույթներում:

 

1.3. Փոխգործակցության առկա համակարգի և նրա կառուցվածքային տարրերի բնութագիրը

 

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ների առկա փոխգործակցության համակարգը հիմնված է ազգային մարմինների կազմակերպական կառույցների վրա և առավելապես ունի դիվանագիտական փոստով պաշտոնական հարցումների ուղարկման և պաշտոնական պատասխաններ ստանալու ձևը, որպես կանոն, գրավոր տեսքով։

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ների դինամիկ փոխգործակցությունը կարող է հիմնված լինել միայն ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և հեռահաղորդակցության միջոցների վրա։

 

1.4. Օբյեկտի կազմակերպման և կառավարման թերությունների ցանկը և բնութագիրը

 

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ների համատեղ գործունեության կազմակերպման հիմնական թերություններն են.

ԱԼՄ-ին հետաքրքիր երրորդ պետությունների քաղաքացիների մասին անհրաժեշտ տեղեկությունների բացակայությունը,

պահանջվող տեղեկատվության որոնման (տեղորոշելու) արդյունավետ մեխանիզմի բացակայությունը,

պահանջվող տեղեկատվությունն օպերատիվ կերպով ստանալու անհնարինությունը։

ԱԼՄ-ին հետաքրքրող՝ երրորդ պետությունների քաղաքացիների մասին անհրաժեշտ տեղեկությունը, որը բացակայում է տվյալ պետության ԱԼՄ ՏՀ-ում, կարող է գտնվել ԱՊՀ մասնակից այլ պետությունների ԱԼՄ-ի ՏՀ-ում։ Սակայն ներկայումս այդպիսի տեղեկատվություն ստանալու միակ գործող մեխանիզմն է ԱՊՀ մասնակից բոլոր պետությունների ԱԼՄ-ներին պաշտոնական հարցման ուղարկումը գրավոր և պաշտոնական պատասխան ստանալը՝ նույնպես դիվանագիտական փոստի (դիվանագիտական փոստատարի) միջոցով։

Ժամանակը հարցումն ուղարկելու և պատասխանն ստանալու միջև կարող է ծայրահեղ կարևոր լինել: Հարցնող կողմի ԱԼՄ-ի պետական գործառույթների կատարման գործողությունների օպերատիվությունը այս դեպքում կարող է անթույլատրելի ցածր լինել:

ԱՊՀ մասնակից բոլոր պետությունների ԱԼՄ-ներին դիվանագիտական փոստով պաշտոնական հարցումների ուղարկումը անարդյունավետ է նաև տնտեսապես։

 

1.5. Արտադրական կորուստների գնահատում, որոնք առաջանում են ամբողջ օբյեկտի և նրա մասերի կազմակերպման և կառավարման թերացումների պատճառով

 

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ների համատեղ գործունեության կազմակերպման հիմնական արտադրական կորուստները, ինչպես հետևում է 1.4-րդ բաժնից, առաջանում են հետևյալ փուլերում.

ԱՊՀ մասնակից բոլոր պետությունների ԱԼՄ-ներում պաշտոնական հարցումների գրավոր պատրաստման (բախտի բերմամբ), այլ ոչ այն ԱԼՄ-ներում, որտեղ այդ տեղեկատվությունն առկա է,

ընդ որում` անհրաժեշտ է հաշվի առնել ավանդական պաշտոնական գրագրության թերությունները, երբ աշխատակիցների ժամանակը անարդյունավետ ծախսվում է հարցումների ուղարկման և պատասխանների ստացման վրա,

դիվանագիտական փոստով պաշտոնական հարցումներ ուղարկելու և պաշտոնական պատասխաններ ստանալու։

Հաշվի առնելով, որ այժմ ԱՊՀ կազմում է 11 պետություն, ԱՊՀ ՀՄՀ միջոցով տեղեկատվություն ձեռք բերելու ծախսերը, ըստ փորձագետների, նվազում են բազմակիորեն: Համապատասխանաբար, նվազեցվում է աշխատանքային ժամանակը, որը ծախսվում է պաշտոնական հարցումների նախապատրաստման վրա։

 

1.6. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծմանը օբյեկտների պատրաստվածության բնութագրերը

 

Ներկայումս ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ներն իրենց տրամադրության տակ ունեն տեղեկատվական համակարգեր, որոնք ապահովում են ԱԼՄ-ների հիմնական գործունեությունը, ինչպես նաև ունեն որակավորված աշխատակազմ, որն իրագործում է առկա տեղեկատվական ռեսուրսների ինչպես աշխատունակության ապահովումը, այնպես էլ դրանց օգտագործումը հիմնական գործունեության համար։ Միևնույն ժամանակ ստեղծվող ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի դիտարկվող գործունեության ոլորտում տվյալների էլեկտրոնային փոխանակման միջոցով ԱԼՄ-ների համագործակցությունը։

 

2. ԱՊՀ ՀՄՀ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ՆՊԱՏԱԿՆԵՐԸ, ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐԸ

 

2.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակները

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակներն են.

ԱՊՀ անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի մասին Համաձայնագիրը` ստորագրված ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքներում ԵՊՔ և ՔՉԱ տեղաշարժերի վերահսկողության նպատակով, ի շահ կազմակերպչական-կառավարման որոշումների պատրաստման և ընդունման, տեղեկատվության միջպետական փոխանակման որակի բարելավումը,

հաշվառվող տվյալների միասնական ցանկի հիման վրա իրականացված ավտոմատացված հավաքագրումը, մշակումը, կուտակումը, պահպանումը, փոխանցումը և տեղեկատվության օգտագործումը, որը հնարավորություն է ընձեռում ժամանակին կատարելու երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց կողմից ԱՊՀ մասնակից պետությունների սահմանների հատման հաշվառում։

 

2.2. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակներին հասնելու չափանիշներ

 

Որպես ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակներին հասնելու չափանիշեր՝ կարող են

առաջարկվել սահմանված ժամկետներում մշակված և ստեղծված.

նորմատիվ փաստաթղթերը, որոնք ապահովում են ԱՊՀ ՀՄՀ ռեսուրսների արդյունավետ շահագործումը և համատեղ օգտագործումը (կանոնակարգերը, մեթոդիկան, ղեկավարումը և այլն),

ԱՊՀ ՀՄՀ ՏՄԿ-ն,

ազգային հանգույցները,

ԱՊՀ ՀՄՀ հատուկ ծրագրային ապահովումը, որն ապահովում է համակարգի աշխատանքը,

ԱՊՀ ՀՄՀ ԱԱ-ն,

ԱՊՀ ՀՄՀ ՏՄԿ օգտատերերի ԱԱ և ԱՊՀ ՀՄՀ ազգային հանգույցների միջև պաշտպանված կապուղիները,

ԱՊՀ ՀՄՀ ՏՄԿ և ԱՊՀ ՀՄՀ ազգային հանգույցների միջև տեղեկատվական անցախուցերը,

օգտատերերի ԱԱ-ն, կապուղիները և անցախուցերը։

Կատարվում են նաև համաձայնեցված ձևաչափով տվյալների փոխանակման հարցումներ տեղեկատվական և ինտեգրման անցախուցերի միջոցով։

Ապահովվում է հաշվառվող տվյալների Միասնական ցանկի ծավալով՝ ըստ հաշվառման օբյեկտների, համաձայնեցված ձևաչափերով ստանդարտ վիճակագրական և կամայական վերլուծական հաշվետվությունների կազմումը։

 

2.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման սահմանափակումներ

 

2.3.1. ԱՊՀ մասնակից պետությունները ինքնուրույն են որոշում ազգային տեղեկատվական համակարգերի զարգացման ուղղությունները։

2.3.2. ԱՊՀ մասնակից պետությունների տեղեկատվական համակարգերի փոխգործակցությունն իրագործվում է երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց մասին սահմանափակ և համաձայնեցված տվյալների կազմմամբ:

2.3.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ազգային հանգույցներին ուղղված հարցումների կատարումը իրագործվում է միայն համաձայնեցված ձևաչափով։

 

3. ՍՏԵՂԾՎՈՂ ԱՊՀ ՀՄՀ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ ԵՎ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ

 

3.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ավտոմատացված գործառույթների ցանկ

 

3.1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի հավաքումը, մշակումը, պահպանումը, ինչպես նաև ԱՊՀ ՀՄՀ մասնակից պետությունների տարածքներում երրորդ պետությունների քաղաքացիների ու քաղաքացիություն չունեցող անձանց ներգաղթի հիմնական փաստերի (սահմանի հատում - մուտք ու ելք, կացություն, ժամանակավոր և մշտական բնակություն, աշխատանքային գործունեություն ծավալելու և այլն) օգտատերերի հասանելիությունը հաշվառման համակարգին:

3.1.2. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի ներգաղթային իրավիճակի մասին վերլուծական հաշվետվության կազմումը։

 

3.2. ԱՊՀ ՀՄՀ գործառույթների իրականացման բնութագրերի պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ գործառույթների իրականացումը հիմնավորվում է գործող նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերին և արդյունաբերական ստանդարտներին¹¹  համապատասխան:

 

3.3. ԱՊՀ ՀՄՀ-ին՝ ամբողջությամբ, և ավտոմատացման օբյեկտի առանձնահատկությունը հաշվի առնող նրա մասերին ներկայացվող լրացուցիչ պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի անհատական տվյալների հավաքագրումը, մշակումը և պահպանումը Համաձայնագրի մասնակիցների համաձայնեցված ծավալներով և ձևով` ըստ կանոնակարգի:

Անձնական տվյալների համակարգչային մշակման պահանջները որոշում են հետևյալ փաստաթղթերը.

Եվրոպայի խորհրդի կոնվենցիա «Անձնական տվյալների ավտոմատացման մշակման դեպքում անհատների պաշտպանության մասին»¹²  (Ստրասբուրգ, 28-ը հունվարի, 1981 թ., փոփոխված` հունիսի 15 - ին, 1999 թ.),

Եվրոպական պառլամենտի և Եվրոպայի միության խորհրդի՝ 95/46/ԵԽ հրահանգ «Մասնավոր անձանց իրավունքների պաշտպանության հետ կապված անհատական տվյալների մշակման և այդ տվյալների հետ ազատ վարվելու մասին»,

Եվրոպական պառլամենտի և Եվրոպայի միության խորհրդի՝ 97/66/ԵԽ հրահանգ «Անձնական տվյալների մշակման և մասնավոր կյանքին չմիջամտելու իրավունքի պաշտպանության մասին հեռահաղորդակցության ոլորտում»:

Ռուսաստանի Դաշնությունում անհատական տվյալների մշակման պահանջները սահմանող նորմատիվ փաստաթղթեր են հանդիսանում.

Դաշնային օրենքը` առ 19-ը դեկտեմբերի 2005 թ. թիվ 160-ԴՕ «Եվրոպայի խորհրդի` Անձնական տվյալների ավտոմատացման մշակման դեպքում անհատների պաշտպանության մասին կոնվենցիայի վավերացման վերաբերյալ»,

Դաշնային օրենքը` առ 27-ը հուլիսի 2006թ. թիվ 152-ԴՕ «Անձնական տվյալների մասին»,

Ռուսաստանի Դաշնության Կառավարության որոշումը` առ 17-ը նոյեմբերի 2007 թ. թիվ 781 «Անձնական տվյալների տեղեկատվական համակարգերում անհատական տվյալների մշակման ընթացքում դրանց անվտանգության ապահովման Կանոնադրության հաստատման մասին»:

Ռուսաստանի Դաշնությունում համակարգչային մշակման ընթացքում տեղեկատվության պաշտպանության պահանջները որոշվում են.

Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի հրամանագրով` առ 9-ը սեպտեմբերի 2000 թ. թիվ ՀՐ-1895 «Ռուսաստանի Դաշնության տեղեկատվական անվտանգության Դոկտրինան հաստատելու մասին»,

Դաշնային օրենքով` առ 27-ը հուլիսի 2006 թ. թիվ 149-ԴՕ «Տեղեկատվության, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և տեղեկատվության պաշտպանության վերաբերյալ»,

Ռուսաստանի Դաշնության Կառավարության կարգադրությամբ` առ 27-ը սեպտեմբերի 2004 թ. թիվ 1244-կ. «Պետական իշխանության դաշնային մարմինների գործունեությունում մինչև 2010 թ. տեղեկատվական տեխնոլոգիաների օգտագործման հայեցակարգի մասին»:

Ռուսաստանի Դաշնությունում թվային էլեկտրոնային ստորագրության օգտագործումը կանոնակարգվում է Դաշնային օրենքով` առ 10-ը հունվարի 2002թ. թիվ 1-ԴՕ «Թվային էլեկտրոնային ստորագրության մասին»:

 

4. ԱՊՀ ՀՄՀ ԱԿՆԿԱԼՎՈՂ ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԸ

 

4.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման արդյունքում ստացված արդյունավետության հիմնական աղբյուրների ցանկ

 

Հիմնական ցուցանիշները, որոնցով կարելի է գնահատել ստեղծվող համակարգը, հետևյալն են.

ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող երրորդ պետությունների քաղաքացիների ու քաղաքացիություն չունեցող անձանց մասին տեղեկատվության հասանելիության ապահովում,

երրորդ պետությունների քաղաքացիների ու քաղաքացիություն չունեցող անձանց մասին տեղեկատվություն ստանալու օպերատիվության բարձրացում,

երրորդ պետությունների քաղաքացիների ու քաղաքացիություն չունեցող անձանց մասին տեղեկատվություն ստանալու ծախսերի նվազեցում,

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ի պետական գործառույթների կատարման որակի բարձրացում փոխգործակցության նոր մակարդակի հիման վրա։

 

4.2. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման սպասվող ծախսերի գնահատում

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման հիմնական ծախսերը բաշխվում են հետևյալ կերպ.

ԱՊՀ ՀՄՀ (ամբողջ համակարգի և առանձին ենթահամակարգերի/բաղադրատարրերի) ստեղծման նախագծային փաստաթղթերի մշակման վրա,

շենքերի նախապատրաստման վրա,

ինժեներական սարքավորումների գնման և մոնտաժման վրա,

հաշվիչ և հեռահաղորդակցության սարքավորումների ու համակարգային ծրագրային ապահովման (լիցենզիաների) գնման, մոնտաժման և կարգավորման վրա,

տեղեկատվության պաշտպանության սարքավորումների ու ծրագրային միջոցների գնման, մոնտաժման և կարգավորման վրա,

ԱՊՀ ՀՄՀ ՀԾԱ մշակման վրա,

սպասարկող աշխատակազմի և օգտատերերի ուսուցման վրա,

սերվիսային սպասարկման վրա,

ԱՊՀ ՀՄՀ շահագործման ծախսերի վրա։

ՀԱՍՏԱՏՎԵԼ Է

2011 թ. հոկտեմբերի 18-ի՝

Անկախ Պետությունների Համագործակցության

անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝

երրորդ պետությունների քաղաքացիների

և քաղաքացիություն չունեցող անձանց

Հաշվառման միասնական համակարգի մասին

Համաձայնագրով

 

ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի

 

ԸՆԴՈՒՆՎԱԾ ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

 

 

ԱԱ	- Ավտոմատացված աշխատատեղ
ԱՀ	- Ավտոմատացված համակարգ
ՏԲ	- Տվյալների բազա
ՆԳԲ ՄՏՀՑ	- Ներքին գործերի բաժինների Միասնական տեղեկատվական հեռահաղորդակցական ցանց
ԱՊՀ ՀՄՀ	- Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգ
ՏՀ	- Տեղեկատվական համակարգ
ՏՀՑ	- Տեղային հաշվողական ցանց
ՏՓԳՑ	- Տվյալների փոխանցման գլխավոր ցանց
ԱԼՄ	- Ազգային լիազոր մարմին
ՆՏՏ	- Նորմատիվային-տեղեկատու տեղեկատվություն
ԸԾԱ	- Ընդհանուր ծրագրային ապահովում
ՕՀ	- Օպերացիոն համակարգ
ԾԱՀ	- Ծրագրային-ապարատային համակարգ
ՆԷՓԵ	- Ներքին էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգ
ԾԱ	- Ծրագրային ապահովում
ՍԾԵ	- Սպասարկման ծառայության ենթահամակարգ
ԱՊՀ	- Անկախ Պետությունների Համագործակցություն
ՏՓՑ	- Տվյալների փոխանցման ցանց
ՀԾԱ	- Հատուկ ծրագրային ապահովում
ՏԲԿՀ	- Տվյալների բազաների կառավարման համակարգ
ՏԱ	- Տեխնիկական առաջադրանք
ՄՏԱ	- Մասնավոր տեխնիկական առաջադրանք
ԹԷՍ	- Թվային էլեկտրոնային ստորագրություն / էլեկտրոնային ստորագրություն
ԿՄՀ	- Կառուցվածքային մալուխային համակարգ

 

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի տեխնիկական առաջադրանքը սահմանում է նշանակությունը և կիրառման բնագավառը, տեխնիկական և նրան ներկայացվող հատուկ պահանջները, մշակման անհրաժեշտ փուլերը, համակարգի վերահսկման և ընդունման կարգը։

Սույն ՏԱ-ն հաշվի է առնում ԱՊՀ ՀՄՀ ռեսուրսների հիման վրա ստեղծման և շահագործման հնարավորությունը.

Հավաքական անվտանգության պայմանագրի Կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ պետությունների իրավասու մարմինների միջև անօրինական գաղթի մասին տեղեկատվության փոխանակման համակարգի,

Եվրասիական տնտեսական ընկերակցության անդամ պետությունների աշխատավոր միգրանտների մասին Տվյալների միջպետական բանկի (այսուհետ՝ ԵվրԱսՏԸ ԱՄՏՄԲ):

Մշակված է ԵվրԱսՏԸ ԱՄՏՄԲ ստեղծման մասնավոր տեխնիկական առաջադրանք։

 

1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ամբողջական անվանումը և պայմանական նշանակությունը

 

Ամբողջական անվանում՝ Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգ։

Թեմայի գրանիշ՝ ԱՊՀ ՀՄՀ։

 

1.2. Կիրառման բնագավառը

 

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն նախատեսված է ԱՊՀ մասնակից պետություններում ծավալելու գործողություններ` ԱՊՀ մասնակից պետությունների պետական սահմանները հատող՝ երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց հաշվառումը ժամանակին վարելու նպատակով։

 

1.3. Պատվիրատուի անվանումը և նրա ռեկվիզիտները

 

Պատվիրատու՝ Ռուսաստանի ԴՄԾ, ք. Մոսկվա, Բոյարսկի նրբանցք, տ. 4:

 

1.4. Տեղեկություն աշխատանքների ֆինանսավորման աղբյուրների մասին

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի ֆինանսավորման կարգը կսահմանվի առանձին փաստաթղթով։

 

1.5. Աշխատանքների արդյունքների ձևակերպման և պատվիրատուին երկայացնելու կարգը

 

Կատարողը Պատվիրատուին ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման աշխատանքների արդյունքները ներկայացնում է համապատասխան տվյալ ՏԱ-ի (բաժին 8) և Պատվիրատուի ու աշխատանքներ Կատարողի միջև պայմանագրով (այսուհետ՝ Պայմանագիր):

 

1.6. Փոփոխություններ կատարելու կարգը

 

1.6.1. Ընդհանուր պահանջներ

Լրացումներ, ճշգրտումներ, փոփոխություններ կամ փաստաթղթի որևիցե տարրի հեռացում, ինչպես նաև աշխատանքների կատարման կարգի կամ ժամանակացույցի, որոնք կանոնակարգված են սույն ՏԱ-ում և այլ նախագծային փաստաթղթերով (այսուհետ՝ փոփոխություններ), կարող են կատարվել Պայմանագրի կողմերի համաձայնությամբ և պետք է ձևակերպված լինեն նախագծային փոստաթղթերի լրացումների տեսքով, որոնք ստորագրված են Կողմերի լիազոր ներկայացուցիչների կողմից` ԳՕՍՏ ա 34.602-89 պահանջներին համապատասխան:

Ընթացակարգի հիմնական փաստաթուղթ է հանդիսանում փոփոխություններ կատարելու պաշտոնական գրավոր հարցումը։ Ցանկացած փոփոխություն կատարվում է միայն այդպիսի հարցման ձևակերպման, քննարկման և բոլոր առնչվող կողմերի միջև համաձայնեցվելուց հետո։

Փոփոխությունները, որոնք առնչվում են համակատարողին (ենթակապալառուին), պետք է վերաբերեն այդ ենթակապալառուի՝ փոփոխությունների կատարման ընթացակարգերին: Կատարողի լիազոր ներկայացուցիչը պետք է այդ ենթակապալառուից ստանա այդպիսի փոփոխությունների ազդեցության գնահատականը և համաձայնեցնի նախագծի բոլոր մասնակիցների միջև փոփոխություններ կատարելու ուղիները։

 

1.6.2. Փոփոխությունների նախաձեռնում

Փոփոխություններ կատարելու մասին պատվիրատուի հարցումը լրացվում է հենց Պատվիրատուի կողմից և փոխանցվում է Կատարողի լիազոր ներկայացուցչին, որը գրանցում է այդպիսի հարցման ստացումը փոփոխությունների գրանցման հատուկ մատյանում և կազմակերպում է նախագծի կատարման վրա փոփոխությունների ազդեցության գնահատման աշխատանքները։

Այն դեպքում, երբ փոփոխություններ նախաձեռնողը Կատարողն է, այդպիսի հարցումը լրացվում է Կատարողի լիազոր ներկայացուցչի կողմից և ուղղվում է Պատվիրատուին այդպիսի փոփոխությունների կատարման անհրաժեշտության հիմնավորման և նախագծի կատարման վրա փոփոխությունների ազդեցության նախնական գնահատականի հետ միասին։ Այդ գործընթացն սկսվում է միայն այն դեպքում, եթե առաջարկվող փոփոխությունները առնչվում են Կատարողի պայմանագրային պարտավորություններին։

Կողմերը շարունակում են գործունեությունը աշխատանքների կատարման հաստատված ելակետային կարգին և ժամանակացույցին համապատասխան՝ մինչև համապատասխան փոփոխություններ կատարելու համաձայնեցումը և համաձայնագրի ստորագրումը։

 

1.6.3. Փոփոխությունների գնահատում

Փոփոխությունների ազդեցության գնահատումը կատարում է Կատարողը՝ հարցումը տալուց հետո, հնարավորինս սեղմ ժամկետներում, և ավարտվում է Պատվիրատուին փոփոխությունների առաջարկները փոխանցելով, որոնցում նշվում են.

ընդհանուր լուծման, առաքվող բաղադրատարրերի և ընդունման չափանիշների վրա ազդեցությունը,

ազդեցությունը նախագծի կատարման ժամանակացույցի վրա,

ազդեցությունը արժեքի և վճարումների ժամանակացույցի (վճարումների ճշգրտում) վրա,

ազդեցությունը ռեսուրսների (օգտագործվող և լրացուցիչ) վրա,

Պայմանագրի լրացումների կնքման անհրաժեշտությունը։

 

1.6.4. Փոփոխությունների հաստատում, կատարում և ընդունում, տարաձայնությունների լուծում

Փոփոխությունների մասին առաջարկներն ստանալուց հետո կողմերը պետք է համաձայնեցնեն բոլոր հարցերը` կապված փոփոխությունների կատարման և առաջարկությունների նկարագրման հետ, և ստորագրեն փոփոխությունների կատարման վերաբերյալ։

Եթե փոփոխությունների կատարման հարցերում կողմերը համաձայնության չգան, փոփոխությունները չեն իրականացվի։

Փոփոխությունների կատարման կարգի համաձայնեցման ավարտից հետո կատարվում է համապատասխան փաստաթղթերի ձևակերպումը։ Այնուհետև նախագծի կազմում կատարվում և ընդունվում են բոլոր փոփոխությունները։ Բոլոր տարաձայնությունները, որոնք ի հայտ են գալիս փոփոխությունների կատարման ընթացքում, լուծվում են Պայմանագրի դրույթներին համապատասխան։

 

1.7. Նորմատիվային իրավական ապահովում

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման աշխատանքների կատարման ելակետային նորմատիվային իրավական փաստաթղթեր են հանդիսանում Անկախ Պետությունների Համագործակցության փաստաթղթերը, ինչպես նաև սույն Համաձայնագրի անդամ պետությունների ազգային օրենսդրությունները։

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման մրցառքների (մրցույթների, աճուրդների) նախապատրաստման ժամանակ Պատվիրատուն ներկայացնում է նորմատիվային իրավական փաստաթղթերի ցանկը։

Տեխնիկական առաջադրանքի տեքստում ներկայացված կամ նշված նորմատիվային իրավական ակտերը փոփոխված կամ ուժը կորցրած ճանաչվելու դեպքում պետք է կիրառվեն փոփոխված կամ ուժը կորցրածների փոխարեն հրատարակված նորմատիվային իրավական ակտերը։

 

1.8. Մշակման և նախագծման աշխատանքների կատարման հիմքերը

 

Սույն ՏԱ-ում նախատեսված՝ ԱՊՀ ՀՄՀ մշակման և նախագծման աշխատանքների կատարման հիմք է հանդիսանում Պայմանագիրը։

 

2. ԱՊՀ ՀՄՀ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄԸ, ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ, ՆՊԱՏԱԿԸ ԵՎ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ

 

2.1. Սահմանում

 

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն իրենից ներկայացնում է մասնագիտացված միջպետական ավտոմատացված համակարգ, որն ապահովում է ֆիզիկական անձանց մասին որոշակի տեղեկատվության ստացումը, հավաքագրումը, կուտակումը, մշակումը, պահպանումը և փոխանցումը օգտագործողներին։

 

2.2. Նշանակությունը

 

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց տեղաշարժի մասին տվյալների հավաքագրումը, պահպանումը, մշակումը, շահագրգիռ օգտատերերի հասանելիությունը տեղեկատվական ռեսուրսներին, ինչպես նաև նրանց տեղեկություններ (տվյալներ) հասցնելը ԵՊՔ և ՔՉԱ մասին, որոնողական վերլուծական հարցումների հնարավորությունը, ժամանակակից տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների կիրառման հիման վրա ստացված կամայական վերլուծական և ստանդարտ վիճակագրական հաշվետվությունները։

 

2.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակները և խնդիրները

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նպատակներն են.

ԱՊՀ ՀՄՀ մասին համաձայնագիրն ստորագրած՝ ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքներում ԵՊՔ և ՔՉԱ տեղաշարժերի վերահսկողության ոլորտում կազմակերպչական-կառավարման որոշումների պատրաստման և ընդունման տեղեկատվության միջպետական փոխանակման որակի բարելավումը, միասնական ցանկի հիման վրա իրականացված հաշվառվող տվյալների ավտոմատացված հավաքագրումը, մշակումը, կուտակումը, պահպանումը, փոխանցումը և տեղեկատվության օգտագործումը, որը հնարավորություն է ընձեռում ժամանակին կատարելու երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց կողմից ԱՊՀ մասնակից պետությունների սահմանների հատման հաշվառում։

ԱՊՀ ՀՄՀ-ում պետք է լուծված լինեն հետևյալ խնդիրները.

ԱՊՀ ՀՄՀ-ում պահպանվող տվյալների կազմի ստեղծումն ու ընդլայնման հնարավորությունը և դրանց ստացման օպերատիվության բարձրացումը,

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ների միջև միջպետական տեղեկատվության փոխանակման ավտոմատացումը,

արտասահմանյան քաղաքացիների կողմից ազգային օրենսդրության պահանջների պահպանման վերահսկման և հսկողության իրագործման պայմանների ստեղծումը, անօրինական գաղթի փաստերի հայտնաբերումը,

երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց մասին ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ներում միջպետական տեղեկատվական ռեսուրսների տեղեկությունների ընդհանրացումը,

հետախուզման մեջ գտնվող անձանց հայտնաբերմանն աջակցումը։

 

2.4. Ավտոմատացման օբյեկտի բնութագիր

 

Ավտոմատացման օբյեկտ է հանդիսանում Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ երկրների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի Համաձայնագրի անդամ՝ ԱՊՀ անդամ պետությունների պետական իշխանության շահագրգիռ մարմինների համատեղ գործունեությունը, դրանց կառուցվածքային բաժանմունքներում, որոնք պատասխանատու են Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց հաշվառման, մուտքի-ելքի վերահսկման, դրանց կողմից այդ երկրներում կացության կանոնակարգի պահպանման համար` նպատակ ունենալով աջակցելու Համագործակցության մասնակից պետությունների անվտանգության ապահովմանը, բարձրացնելու արդյունավետ, համատեղ պայքարը հակաահաբեկչական, միջազգային հանցագործությունների, անօրինական գաղթի (միգրացիայի) և այլ մարտահրավերների և սպառնալիքների դեմ Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներում:

Ստեղծվող համակարգում հիմնական շահագրգիռ մարմիններ են հանդիսանում հետևյալ մարմինները.

սահմանի վերահսկման,

ներքին գործերի, ներգաղթի/գաղթի և անձնագրային ու վիզաների վերահսկողության,

մաքսային և տրանսպորտային վերահսկողության,

այլ իրավասու մարմիններ։

 

3. ԱՊՀ ՀՄՀ-ԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ` ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԱՌՄԱՄԲ

 

3.1. Ընդհանուր պահանջներ

 

3.1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ նախագծումը և իրականացումը պետք է իրագործվի` հաշվի առնելով ավտոմատացված համակարգերին ներկայացվող հետևյալ պահանջները.

մասշտաբավորման ունակություն - ԱՊՀ ՀՄՀ գործառական կարողությունները բարձրացնելու ունակությունը՝ ավելացնելով նույն խնդիրները լուծող գործառական բլոկների քանակը,

բացություն - պարզ աճ և փոխգործակցություն ապահովող միասնական լուծումների օգտագործում.

ինքնաբավություն - ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի գործառական ավարտունության և անկախ զարգացման իրականացում.

հուսալիություն - իր գործառույթները շահագործման հանձնարարված պայմաններում կատարելու կարողություն.

հարմարվողականություն - իր գործառույթները շահագործման փոփոխվող պայմաններում կատարելու կարողություն.

միասնականացում - տիպային նախագծային լուծումների օգտագործում, ԱԼՄ-ների ցանկացած տարածքային բաժանմունքում որոշումների օգտագործման հնարավորության ապահովում.

խնայողականություն - ստեղծման, շահագործման և պահպանման արժեքների տվյալ սահմանափակումների առկայության պարագայում անհրաժեշտ աշխատանքի ապահովում.

անվտանգություն - կարողություն՝ դիմակայելու հասանելիության չարտոնված փորձերին և սխալների, վթարների ու աղետների պատճառով տվյալների կորստի պաշտպանություն:

 

3.1.2. Որպես ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական ճարտարապետություն՝ պետք է օգտագործվի բաղադրատարրերի կառուցման բազմաշերտ սխեման:

 

3.1.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերը ստեղծելիս պետք է դիտարկված լինեն համակարգի բաղկացուցիչ մասերի փոխգործակցությունը և ինտեգրումը:

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է կապված լինի միջպետական և միջազգային հետախուզման մեջ գտնվող անձանց ու հափշտակված (կորսված) անձնագրերի տվյալների տեղեկատվական բազաների հետ։

 

3.1.4. Ծրագրային ապահովման փաթեթները պետք է գործեն հատուկ հատկացված տեխնիկական միջոցների շրջանակներում համատեղ տեղեկատվական հաշվողական գործընթացների ղեկավարման միասնական համակարգի հետ։

 

3.1.5. ԱԱ փաթեթները պետք է կառուցվեն միասնականացված մոտեցման ստեղծման սկզբունքներից ելնելով։

 

3.1.6. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն կառուցվում է ԱՊՀ մասնակից պետությունների՝ առկա և նոր ստեղծվող ազգային տեղեկատվական համակարգերի հենքի վրա։

 

3.1.7. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման սկզբնական փուլում հաշվառման միասնական համակարգի ազգային համակարգերը (սեգմենտները)՝ թղթակիցները (բաժանորդները), գերատեսչական, միջգերատեսչական, տարածքային, տարածաշրջանային, տվյալների հաշվառման ազգային բանկերը (զանգվածներ) կամ դրանց վարման մարմինները, գործում են որպես կառուցվածքային ինքնավար բլոկներ։ Այդ բլոկներում ներքին բաղադրատարրերի միջև կապը և փոխգործակցությունը ապահովվում է ներպետական տեղային ցանցերի միջոցներով և ապարատածրագրային համակարգերով։ Հաշվառվող տեղեկատվության արտաքին օգտատերերի հետ փոխգործակցությունն իրագործվում է ավանդական կապի միջոցների (հաղորդալարային, ռադիո, ռադիոռելեային, ֆաքսիմիլային և այլ) օգտագործմամբ։

 

ԱՊՀ ՀՄՀ կազմը, կառուցվածքը, կառուցման հիմքերը, կանոնակարգը, գործառման և ֆինանսավորման կարգը սահմանող նորմատիվային իրավական բազայի ձևավորմանը համընթաց իրագործվում է համակարգի բաղադրատարրերի ինտեգրումը հաշվառվող տվյալների բաշխված բանկերի շրջանակներում։ Կատարվում է ազգային հանգույցների (սեգմենտների) տեղեկատվական հաղորդակցական ուղեկցում հաշվառվող տվյալների բանկի կենտրոնական հանգույցի և հաշվառվող տեղեկատվությունն սպառող սուբեկտների հետ։ Ուղեկցումն իրագործվում է ներպետական և միջպետական հեռահաղորդակցական համակարգերի օգտագործմամբ։

 

3.1.8. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն և նրա բաղադրատարրերը մշակվում կամ վերջնամշակվում են տիպային նախագծային և տեխնիկական լուծումների կիրառման հիման վրա` հաշվի առնելով առկա տեղեկատվական, ծրագրային-տեխնիկական, հեռահաղորդակցական և մարդկային ռեսուրսների օգտագործման հնարավորությունները, ինչպես նաև տվյալների փոխանակման գործընթացի տեղեկատվացման և ավտոմատացման ոլորտում ժամանակակից նվաճումների օգտագործումը:

 

3.1.9. ԱՊՀ ՀՄՀ կազմավորումն իրագործվում է ստանդարտ տեխնիկական և ծրագրային միջոցների (համակարգերի) կիրառման, ինչպես նաև միասնականացված տեղեկատվական ֆոնդերի (ռեսուրսների) հիման վրա` օգտագործելով հաշվառվող տվյալների միասնական ձևաչափեր և դասակարգիչներ, ստանդարտ արձանագրություններ և կանոնակարգեր` ներքին փոխանակման ու արտաքին շրջապատի հետ փոխգործակցության համար։

 

3.1.10. ԱՊՀ ՀՄՀ հատուկ ապարատային-ծրագրային ապահովումն ստեղծվում է տեխնոլոգիապես փոխկապակցված մոդուլների (զանգվածների, տվյալների բազաների, փաթեթների, էլեկտրոնային աղյուսակների, ֆայլերի) տեսքով` կիրառման կոնկրետ պայմանների համար ճկուն կարգավորման հնարավորությամբ։ Ընդ որում` ապահովվում է հաշվառվող տվյալների սկզբնական ներմուծման միանգամայնությունը, նրանց հատկորոշիչների համաձայնեցվածությունը և մշակման համակարգվածությունը:

 

3.1.11. Պետական սահմանի հատման անցակետերի ավտոմատացված համակարգերի ծրագրային-տեխնիկական տիպային նախագծերի մշակման ժամանակ չափանիշներից մեկը կարող է լինել անձի ինքնությունը հաստատող՝ մեքենայաընթեռնելի փաստաթղթերից տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունը:

 

3.1.12. ԱՊՀ մասնակից պետություններում հաշվառման տվյալների հիմնական աղբյուրներ կամ թղթակիցներ կարող են հանդիսանալ բաժանորդային դիրքերը և կետերը.

սահմանային վերահսկողության մարմինների (անձնագրային-վիզային տվյալներ, տեղեկություններ պետական սահմանների հատման մասին).

մաքսային և տրանսպորտային վերահսկողության մարմինների (տեղեկություններ մուտքի և ելքի, ուղևորվելու երթուղիների մասին).

ներքին գործերի, գաղթի/արտագաղթի և անձնագրային-վիզային վերահսկողության մարմինների (տեղեկություններ տրված (երկարաձգված) վիզաների, հրավերների մասին, ինչպես նաև տարածքներում գտնվելու կանոնակարգի փոփոխման և ներգաղթի օրենսդրության՝ կատարված խախտումների մասին).

անվտանգության արտաքին գործերի մարմինների (տեղեկություններ տրված (երկարաձգված) վիզաների և հրավերների մասին).

այլ իրավասու մարմինների։

 

3.2. ԱՊՀ ՀՄՀ սահմանների որոշման պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծում պետք է մշակված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ սահմանների որոշման պահանջները՝ կապված գոյություն ունեցող ազգային տեղեկատվական համակարգերի և համակարգի օգտատերերի ավտոմատացված աշխատատեղերի հետ այն մասով, որն առնչվում է համակարգի «սահմանային» սեգմենտների աշխատունակության և գործառության պատասխանատվության գոտիների և կատարվող աշխատանքների արժեքի վրա ներգործմանը:

 

3.3. Պահանջներ ԱՊՀ ՀՄՀ-ին` որպես ֆիզիկական անձանց մասին տեղեկություններ հաշվառող համակարգի

 

Ըստ մտահղացման` ԱՊՀ ՀՄՀ-ն հանդիսանում է ֆիզիկական անձանց մասին հաշվառվող տվյալների, նրանց հետ կապված իրադարձությունների և փաստերի համակարգ, ինչը նրան բնորոշում է որպես անհատական տվյալներ մշակող համակարգի: ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծում պետք է մշակված լինեն այն պահանջները, որոնք սահմանում են մշակվող անհատական տվյալների կարգը, պաշտպանվածության աստիճանը, այդպիսի սահմանումների ընթացակարգերը¹ :

 

3.4. ԱՊՀ ՀՄՀ նշանակության ցուցանիշներ

 

Որպես նշանակության ցուցանիշներ, որոնք բնութագրում են համակարգի համապատասխանությունը իր նշանակությանը, օգտագործվում են հետևյալ պարամետրերը.

բոլոր բաղադրատարրերի աշխատանքի ապահովում՝ անկախ կազմակերպչական-գործառական կառուցվածքի փոփոխություններից, պայմանով, որ կատարվող շեղումները չեն հակասում սույն ՏԱ պահանջներին և սկզբունքային փոփոխություններ չեն,

պայմանները և կանոնակարգերը պահպանելու դեպքում` շահագործման ամբողջ ժամկետի ընթացքում ապարատային-ծրագրային միջոցների նորմալ աշխատանքի ապահովում ճարտարապետական և նախագծային լուծումներով` նկարագրված ԱՊՀ ՀՄՀ փաստաթղթերում։

 

3.5. ԱՊՀ ՀՄՀ կառուցվածքին ներկայացվող պահանջներ

 

3.5.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնոլոգիական ենթահամակարգերի համալիրը պետք է ներառի.

տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգ,

տվյալների երաշխավորված առաքման ենթահամակարգ,

տվյալների փոխանակման ենթահամակարգ,

նորմատիվային տեղեկատու տեղեկատվության (ՆՏՏ) վարման ենթահամակարգ,

տեղեկատվական-վերլուծական և որոնողական-վերլուծական հարցումների կատարման ենթահամակարգ,

տվյալների պահպանման ենթահամակարգ,

տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգ,

միջպետական էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգ,

մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգ,

ՏԿԲ օգտատերերի հարցումների սպասարկման ծառայության ենթահամակարգ,

օգտատերերի Միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգ,

օգտատերերի վարչարարության և դրանց գործողությունների հաշվեքննման ենթահամակարգ,

թվային էլեկտրոնային ստորագրության (ԹԷՍ) վարման ենթահամակարգ,

տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգ,

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտներում օգտատերերի և շահագործող աշխատակազմի ավտոմատացված աշխատատեղերի լրակազմեր,

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտներում կառուցքավորված մալուխային համակարգերի լրակազմեր։

 

3.5.2. Տեխնիկական նախագծման փուլում թույլատրելի է ենթահամակարգերի կազմի ճշգրտումը, ենթահամակարգերի գործառույթների վերաբաշխումը ինչպես մեկ ենթահամակարգի շրջանակում, այնպես էլ տարբեր ենթահամակարգերի միջև:

 

3.6. Գործառությանը ներկայացվող պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի գործառությունը հետևյալ ռեժիմներում.

հաստիքային ռեժիմ - ԱՊՀ ՀՄՀ բոլոր ենթահամակարգերի գործառության ռեժիմ,

ինքնավար ռեժիմ - բնութագրվում է տեղեկատվական կամ հեռահաղորդակցական փոխգործակցության խախտմամբ։ Այդ դեպքում պետք է ապահովվի ինքնավար գործառություն,

սպասարկման ռեժիմ - այս ռեժիմին են փոխանցվում առանձին բաղադրատարրեր և ենթահամակարգեր՝ դրանց տեխնիկական սպասարկման, վերակազմավորման և արդիականացման նպատակով։ Սպասարկման ռեժիմը պետք է ապահովի առավել կրիտիկական գործառույթների իրականացումը, որոնք անհրաժեշտ են ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական ծառայությունների և աշխատանքի ռեժիմների գործունեության օժանդակման համար։

 

3.7. Հուսալիության պահանջներ

 

3.7.1. ԱՊՀ ՀՄՀ կառուցման, ապարատային-ծրագրային բաղադրատարրերի ընտրության որոշումները պետք է հաշվի առնեն հնարավոր խափանումների հետևյալ ցանկը.

ՏՀՑ/ՏՓՑ ցանցային ենթակառուցվածքների տարրերի շարքից դուրս գալը,

որևէ առանձին սերվերի՝ ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն շարքից դուրս գալը,

սկավառակային զանգվածի՝ ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն շարքից դուրս գալը,

կառավարման բարձակների և այլ կառավարման միջոցների շարքից դուրս գալը,

պահեստային պատճենման սարքավորման շարքից դուրս գալը,

ծրագրային միջոցների աշխատանքի խափանումները,

տվյալների պահպանման ցանցի ակտիվ կամ պասիվ բաղադրատարրերի շարքից դուրս գալը,

համակարգում պահվող տեղեկատվության տրամաբանական ամբողջականության խախտումը (խափանումը):

 

3.7.2. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի աշխատանքի տեխնիկական հուսալիության ապահովումն իրականացվում է տեխնիկական նախագծման փուլում և պետք է նախատեսի.

ԱՊՀ ՀՄՀ շահագործման ամբողջ ժամկետի ընթացքում գործառական հնարավորությունների պահպանումը,

համակարգի հուսալիության անհրաժեշտ մակարդակին հասնելու համար ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների և ծայրահեղ կարևորություն ունեցող բաղադրատարրերի պահեստավորումը,

ավելցուկային բաղադրատարրերով և դրանց անհապաղ փոխարինման հնարավորությամբ տեխնիկական միջոցների օգտագործումը,

հաշվողական հզորությունների, ցանցային և այլ սարքավորումների պահեստավորումը,

դրա տեխնիկական տարրերի (փոխարինվող բլոկների և մոդուլների) ցանկացած խափանման նկատմամբ կայունությունը,

օգտագործվող միջոցների փոխդասավորությունը և մասնագիտացված ԾԱ կիրառումը, որը կապահովի խափանման նկատմամբ կայունությունը,

էլեկտրասնուցման անջատման ժամանակ ինֆորմացիայի պահպանումը, այդ թվում՝ անսպասելի անջատման ժամանակ,

սարքավորումների խափանման և փչանալու հետ կապված արատորոշման, աշխատանքի սկզբում սարքերի տեստավորման և ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահեստային պատճենման ծրագրային ապահովումը:

 

3.7.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ԾԱՀ սերվերային բաղադրատարրերի կառուցվածքը և տոպոլոգիան պետք է որոշվեն ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերին տեղեկատվական ծառայություններ մատուցելիս` մերժման միասնական կետի բացակայության սկզբունքով:

 

3.7.4. ԱՊՀ ՀՄՀ ապարատային-ծրագրային համակարգերի հուսալիությունը ամբողջությամբ պետք է ապահովի համակարգի խնդիրների լուծումը ոչ ուշ, քան երկու օրում` ժամանակային միանգամյա պարապուրդով։

 

3.7.5. Ակտիվ ցանցային սարքավորման հուսալիությունը պետք է ապահովի համակարգի խնդիրների լուծումը ոչ ուշ, քան երկու օրում` ժամանակային մեկանգամյա պարապուրդով:

 

3.7.6. ՏԲԿՀ սերվերների հուսալիությունը պետք է ապահովի օպերատիվ նորոգման և աշխատունակության վերականգնման ժամանակ ոչ առավել, քան երկու օրը:

 

3.7.7. ԱՊՀ ՀՄՀ գործառության հուսալիությունը պետք է ապահովվի կազմակերպչական և տեխնիկական միջոցառումների համակարգի կիրառությամբ։

 

3.7.8. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի գործառության հուսալիության կազմակերպչական ապահովումը պետք է նվաճվի.

շահագործման կանոնակարգված ռեժիմով, նորմատիվային տեխնոլոգիական փաստաթղթերի մշակմամբ, որոնք սահմանում են ԱՊՀ ՀՄՀ շահագործման կանոնները և ընթացակարգերը,

ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի շահագործումն իրագործող անհրաժեշտ որակավորումով մասնագետների պատրաստմամբ։

 

3.8. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի և աշխատակազմի որակավորման, ինչպես նաև նրանց աշխատանքի ռեժիմին ներկայացվող պահանջներ

 

3.8.1. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի որակավորումը պետք է համապատասխանի առարկայական ոլորտի գիտելիքների մակարդակի ընթացիկ պահանջներին և ներառի անհատական համակարգչով աշխատելու անհրաժեշտ հմտություններ։

 

3.8.2. ԱՊՀ ՀՄՀ կառուցման համակարգային տեխնիկական լուծումները պետք է ընտրվեն շահագործող աշխատակազմի պատրաստվածության` ոչ ցածր, քան «ճարտարագետ» կարգից ելնելով:

 

3.8.3. Պայմանագրով հաստատված հատկորոշման ծավալով շահագործող աշխատակազմի ուսուցման ծրագիրը պետք է մշակվի Կատարողի կողմից և համաձայնեցվի Պատվիրատուի հետ։ Կատարողն ապահովում է Պատվիրատուի աշխատակազմի` համապատասխան համաձայնեցված ուսուցման ծրագրին նախապատրաստումը` նախքան ԱՊՀ ՀՄՀ-ն շահագործման հանձնելու փուլը:

 

3.8.4. Ուսուցման ծրագիրը պետք է ներառի աշխատակազմի նախապատրաստումը որակավորման հետևյալ ուղղություններով.

ԱՊՀ ՄՀՀ ՀԾԱ-ի և կիրառական տեղեկատվական վերլուծական ենթահամակարգի կիրառումը՝ ըստ նշանակության,

կիրառական ենթահամակարգի կարգավորում և վարչարարում,

ԱՊՀ ՀՄՀ-ում օգտագործվող հաշվողական և հեռահաղորդակցական տեխնիկայի սպասարկում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի վարչարարում։

 

 3.9. Շահագործող աշխատակազմի աշխատանքի անվտանգության պահանջներ

 

3.9.1. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում օգտագործվող սարքավորումը պետք է ապահովի իր աշխատանքի և շահագործող աշխատակազմի կողմից օգտագործման անվտանգությունը՝ տվյալ սարքավորման շահագործման կանոնների պահպանման պարագայում։

 

3.9.2. ԱՊՀ ՀՄՀ ապարատային-ծրագրային միջոցների կառուցվածքը պետք է էլեկտրական հոսանքահարումից ապահովի շահագործող աշխատակազմի պաշտպանությունը` ԳՕՍՏ 12.2.003 և ԳՕՍՏ 12.2.007 պահանջներին համապատասխան: ԱՊՀ ՀՄՀ-ում սարքավորման էլեկտրասնուցման միացումը պետք է կատարվի «Էլեկտրական սարքերի տեղադրման կանոնների» պահանջներին համապատասխան:

 

3.9.3. ԱՊՀ ՀՄՀ սարքավորումների շահագործումը պետք է թույլատրվի այնպիսի աշխատակազմի կողմից, որն ունի տեսական և գործնական բավարար պատրաստվածություն։ Շահագործման փաստաթղթերը պետք է ներառեն անվտանգ շահագործման և տեխնիկական սպասարկման ցուցումներ:

 

3.9.4. Աշխատավայրերում սարքավորման նախագծային տեղաբաշխումը պետք է ապահովի նրա անվտանգ սպասարկումը և շահագործումը։

 

3.10. Էրգոնոմիկայի և տեխնիկական գեղագիտության պահանջներ

 

3.10.1. Նախագծային և դիզայներական լուծումները պետք է համապատասխանեն էրգոնոմիկայի և տեխնիկական գեղագիտության պահանջներին, էրգոնոմիկական պահանջներին՝ ըստ ԳՕՍՏ 12.2.032-78-ի, ԳՕՍՏ 12.2.033-78-ի, ԳՕՍՏ 22614-77-ի, ԳՕՍՏ 21786-76-ի, նաև՝ ԳՕՍՏ 24750-81-ի:

 

3.10.2. Էրգոնոմիկ լուծումները պետք է ապահովեն ԱՊՀ ՀՄՀ ապարատային-ծրագրային միջոցների շահագործման և սպասարկման հարմարությունը։

 

3.10.3. Աշխատակիցների ավտոմատացված աշխատատեղերը պետք է համապատասխանեն СанПин 2.2.2-2.4.1340-03-ին:

 

3.10.4. Շահագործման կլիմայական պայմանները պետք է համապատասխանեն սարքավորումն արտադրողների կողմից առաջարկվող՝ շրջապատող միջավայրի պարամետրերի պահանջներին։

 

3.11. Շահագործման պահանջներ

 

3.11.1. ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական ենթահամակարգերը պետք է կառուցվեն՝ հաշվի առնելով տեխնիկական սպասարկման պարզության և առավելագույն ավտոմատացման ապահովումը։ ԱՊՀ ՀՄՀ-ում բոլոր օգտագործվող լուծումները պետք է հիմնված լինեն փորձարկված տեխնոլոգիաների վրա, որոնց համար կարող է կազմակերպվել շահագործող աշխատակազմի նախապատրաստում:

 

3.11.2. Սարքավորումները պետք է ընտրվեն՝ հաշվի առնելով նրանց հիմնական բաղադրամասերի անընդհատ (շուրջօրյա) աշխատանքը:

 

3.12. Վթարների դեպքում տեղեկատվության պահպանման պահանջներ

 

3.12.1. Էլեկտրասնուցման ընդհատումներով մատակարարումը կամ դրա պարամետրերի դուրս գալը ընդունված սահմաններից, որը բերում է բնականոն աշխատանքի խախտման, չպետք է հանգեցնի հաշվողական սերվերների և ակտիվ ցանցային սարքավորումների անսպասելի խափանումների. ընդ որում՝ պետք է երաշխավորվի շահագործող աշխատակազմի` էլեկտրասնուցման խնդիրների և անխափան սնուցման աղբյուրով աշխատելու սպասվելիք տևողության մասին տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունը:

 

3.12.2. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում պետք է լինեն միջոցներ, որոնք վթարային իրավիճակներում կապահովեն տվյալների պահպանումը պահուստային պատճենման և դրանց վերականգնման միջոցով, ինչպես նաև նկարագրված կլինեն այդ միջոցների համալրման (փոխարինման) ընթացակարգերի կանոնակարգերը։

 

3.12.3. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է ապահովի տեղեկատվության պահպանվածությունը հետևյալ դեպքերում.

ԱՊՀ ՀՄՀ ԾԱՀ-ի սերվերային բաղադրամասերի խափանման (քլաստերային փոխդասավորության համար).

սերվերների և ակտիվ ցանցային սարքավորումների սնուցման տևական անջատումների.

տեղեկատվության մշակման տեխնոլոգիական շղթայի խզման։

 

3.13. Ստանդարտացման և միասնականացման պահանջներ

 

3.13.1. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերը պետք է օգտագործեն համակարգի գործառական խնդիրների իրականացման չափորոշված միասնականացված մեթոդներ.

ժամանակակից տրանսպորտային TCP/IP արձանագրությունների օժանդակում,

փաստաթղթերի ավելի տարածված ձևաչափերի՝ HTML, XML և այլն, օժանդակում,

համակարգի հուսալիության և խափանումների նկատմամբ դիմակայության աստիճանի բարձրացման օժանդակում,

քլաստերային լուծումներին օժանդակում՝ փոխկապակցված ԱԼՄ տեղեկատվական ինֆրակառուցվածքի հետ,

տեղեկատվության բաշխված հասանելիությանն օժանդակում,

տարբեր ապարատային հենահարթակների վրա գործառման ունակություն։

 

3.13.2. ԱՊՀ ՀՄՀ տարրերի կառուցման որոշումները պետք է լինեն միասնականացված։ Միասնականացումը պետք է ապահովվի ենթահամակարգերի ծրագրային և ապարատային ապահովումն ընտրելիս:

 

3.13.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման ընթացքում պետք է օգտագործվեն ավտոմատացված համակարգերի ստեղծման՝ փորձարկված արդյունաբերական տեխնոլոգիաներ։ Գերադասելի է, որ սարքավորումների կառուցվածքային կատարումը լինի մոդուլային կառուցվածքի, որը նախատեսում է արդիականացման և առանձին մոդելների փոխարինման հնարավորություն, ինչպես նաև նոր մոդուլների կիրառման հաշվին ֆունկցիոնալ հնարավորությունների զարգացում:

 

3.13.4. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման ընթացքում անհրաժեշտ է հաստատել հաշվետու փաստաթղթերի և որոնողական հարցումների կատարման ենթահամակարգի որոնողական հարցումների միասնականացված ձևաչափ։ Համակարգի կողմից ձևավորված հաշվետու փաստաթղթերը հաշվետվության ամեն տեսակի համար պետք է ունենան միասնականացված բովանդակություն և ներկայացման ձև։

 

3.13.5. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է պահպանի հաշվետու ձևերի միասնականացված ձևաչափ, ունենա հնարավորություն այլ ենթահամակարգեր արտահանելու և ներմուծելու ձևեր` հաշվետվություններ կազմելու նպատակով:

 

3.13.6. Ազգային տիպային տեղեկատուների և դասակարգիչների հիման վրա մշակել տեղեկատուների և դասակարգիչների միասնական համակարգ, որը կօգտագործվի ԱՊՀ ՀՄՀ-ում։

 

3.13.7. ԱՊՀ ՀՄՀ և դրա ենթահամակարգերի իրականացումը պետք է կատարվի նախագծման միասնական համակարգի օգտագործմամբ։ Կիրառվող լուծումները պետք է ապահովեն գործառական խնդիրների, գործառույթների և ինտերֆեյսների միասնականացումը։

 

3.13.8. Տիպային նախագծային լուծումները պետք է ապահովեն ստեղծվող ԾԱՀ-ների բազմացումը` առանց լրացուցիչ նախագծման, կարգավորումները և համակարգի բաղադրատարրերի կազմը փոխելով։ Առանձին տիպային նախագծային լուծումների պահանջները պետք է ճշգրտվեն տեխնիկական նախագծման փուլում և արձանագրորեն համաձայնեցվեն Պատվիրատուի հետ։

 

3.13.9. Բոլոր տվյալների բազաների համար՝ որպես տվյալների բազաների կառավարման համակարգ, համակարգի գործառական խնդիրների լուծման շրջանակներում պետք է կիրառվի միասնական տիպային ՏԲԿՀ:

Բազայինից տարբերվող ՏԲԿՀ կիրարկումը թույլատրելի է հատուկ պայմանավորված դեպքերում և պետք է արձանագրորեն համաձայնեցվի Պատվիրատուի հետ։

 

3.13.10. Որպես սերվերների օպերացիոն համակարգ՝ նմանապես պետք է կիրառվի միասնական տիպային օպերացիոն համակարգը:

 

3.13.11. Պահվող և փոխանցվող տեղեկատվության կազմը և ծավալը սահմանվում են համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում և արձանագրություններով համաձայնեցվում Պատվիրատուի հետ։

 

3.13.12. ՆԳԲ ՄՏՀՑ օգտատերերին պետք է տրամադրվի ԱՊՀ ՀՄՀ հետ հաստիքային կարգով փոխգործակցության հնարավորություն։

 

3.14. Արտոնագրային հստակության պահանջներ

 

3.14.1. ԱՊՀ ՀՄՀ կառուցման նախագծային լուծումները պետք է համապատասխանեն արտոնագրային հստակության համապատասխան օրենսդրությանը և կարգադիր փաստաթղթերին, որոնք կանոնակարգում են համակարգի ստեղծումը։

 

3.14.2. ԱՊՀ ՀՄՀ-ն պետք է մշակվի արտոնագրված ծրագրային ապահովման կիրառությամբ:

 

3.14.3. ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերում պետք է օգտագործվեն հեղինակային իրավունքների խախտումները բացառող՝ ընդհանուր և հատուկ ծրագրային ապահովման փաթեթներ։ Կարգը և արտոնագրման պայմանները սահմանվում են ըստ ծրագրային արտադրանք արտադրողների արտոնագրային համաձայնագրերի։

 

3.14.4. Արտոնագրային հստակության պահանջների հստակեցումը պետք է իրականացվի համակարգի բաղադրամասերի ստեղծման աշխատանքների կատարման մասին պայմանագրերում, ընդ որում՝ մշակողները պետք է ներկայացնեն նաև տեղեկատվություն ծրագրային ապահովման մշակման գործիքների, ՏԲԿՀ և երրորդ կողմերի այլ ծրագրային արտադրանքի արտոնագրերի առկայության մասին։

 

3.14.5. Սեփական մշակումների օգտագործման դեպքում անհրաժեշտ է նշում կատարել մտավոր սեփականության և հեղինակային իրավունքների տիրապետման վկայակագրերի առկայության մասին։

 

3.15. Տեղեկատվական անվտանգության և չարտոնված հասանելիությունից տվյալների պաշտպանության պահանջները

 

ԱՊՀ ՀՄՀ բոլոր ենթահամակարգերում ու բաղադրամասերում և ամբողջ համակարգում ընդհանրապես տեղեկատվական անվտանգության և չարտոնված հասանելիությունից տվյալների պաշտպանման պահանջները պետք է ներկայացված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի Մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում:

 

4. ԱՊՀ ՀՄՀ ԵՆԹԱՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ԵՎ ՀԱՄԱԼԻՐՆԵՐԻ ԳՈՐԾԱՌԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

4.1. Տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգն իրենից ներկայացնում է տարվող հաշվառումների տվյալների հավաքագրման (կոնսոլիդացիայի) ավտոմատացման միջոցների, այդ թվում՝ որոնողական հարցումների իրականացման միագումար:

 

4.1.2. Տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգը պետք է ապահովի օբյեկտների և իրադարձությունների հաշվառումների վարումը` իրադարձությունների և ծավալների առումով, ԱՊՀ ՀՄՀ նշանակման համաձայն:

 

4.1.3. Տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տեղեկատվության ներմուծումը ԱՊՀ ՀՄՀ մեջ` հաշվառվող տվյալների միասնական ցանկին համապատասխան, պահպանելով մշակված և համաձայնեցված ձևաչափատրամաբանական կառավարման` քաղաքացիների փաստաթղթագրման ազգային առանձնահատկությունները հաշվի առնող կանոնները:

 

4.1.4. Տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգը պետք է ապահովի նոր տեղեկությունների ներմուծումը, նախկինում ներմուծված տեղեկությունները (գրառումը) չեղյալ հայտարարելու նշման մուտքագրումը։ Տվյալների ցանկացած ուղղում և տվյալների ցանկացած հեռացում պետք է իրագործվի միայն ՏԲ-ում նոր գրառումներ ավելացնելով և անվավեր հայտարարելով ՏԲ-ում կատարված հին գրառումները` առանց դրանց ոչնչացման։

 

4.1.5. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում տվյալների հետ գործողությունները, որոնք ապահովվում են տվյալների հավաքագրման և մշակման ենթահամակարգի կողմից, պետք է իրականացվեն՝ օգտագործելով ԹԷՍ-ը։

 

4.2. Տվյալների երաշխավորված փոխանցման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների երաշխավորված փոխանցման միջոցների միագումար, որը ԱՊՀ ՀՄՀ ՏԲ-ին թույլ է տալիս տվյալների երաշխավորված փոխանցում, ինչպես նաև հարցումների և որոնողական հարցումների կատարման արդյունքների փոխանցում` պահպանելով լրիվությունը, ամբողջականությունը և տվյալների ոչ հակասականությունը։

 

4.3. Տվյալների փոխանակման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների փոխանակման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է ծրագրային և տեխնիկական միջոցների միագումար, որը թույլ է տալիս իրականացնելու տվյալների փոխանակում ԱՊՀ ՀՄՀ-ի և ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ ՏՀ-ի միջև` համաձայնեցված ձևաչափերով պահպանելով սահմանված կանոնակարգը, տվյալների լրիվությունը, ամբողջականությունը և ոչ հակասականությունը։

 

4.4. Նորմատիվային տեղեկատու տեղեկատվության վարման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.4.1. Նորմատիվային տեղեկատու տեղեկատվության (ՆՏՏ) վարման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է բառարանների, տեղեկագրքերի և դասակարգիչների վարման (մշակման և բազմացման) ավտոմատացման միջոցների միագումար, որն ապահովում է ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաների նորմալացումը։

 

4.4.2. Նորմատիվային տեղեկատու տեղեկատվության վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տվյալների համաձայնեցվածությունը (ոչ հակասականությունը) և ճիշտ ընկալումը (միանշանակ մեկնաբանումը), ավելցուկային տեղեկատվության հեռացումը, ԱՊՀ ՀՄՀ ՏԲ-ում ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ հիմնական գործունեության փաստերի նույնական արտացոլման նպատակով անհրաժեշտ տեղեկությունների որոնման օպտիմալացումը:

 

4.4.3. ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաների բառարանների, տեղեկագրքերի և դասակարգիչների (ստեղծման, պահպանման, արդիականացման, նորացման և այլն), ինչպես նաև նորմատիվ և մեթոդական փաստաթղթերով դրանց մշակման, վարման և ԱՊՀ ՀՄՀ-ում օգտագործման կառավարումը։

ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տվյալների մշակման ընթացքում բառարանների, տեղեկագրքերի և դասակարգիչների բովանդակության և կառուցվածքի փոփոխությունների ոչ ժամանակին տարածման (փոխանցման) հետևանքով առաջացած սխալների բացառումը։

 

4.4.4. ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տեղեկատվության կոռեկտ փոխանակում ԱՊՀ ՀՄՀ շրջանակներում, ինչպես նաև ԱՊՀ ՀՄՀ և ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ տեղեկատվական համակարգերի միջև։

ՆՏՏ վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի տեղեկատվության օպերատիվ մշակում շնորհիվ ՆՏՏ կոռեկտ վիճակում պահպանման և ԱՊՀ ՀՄՀ ՀԾԱ օգտատերերին ՆՏՏ փոփոխությունների օպերատիվ կերպով փոխանցման։

 

4.5. Տեղեկատվական-վերլուծական ենթահամակարգին և ԱՊՀ ՀՄՀ որոնողավերլուծական հարցումների կատարմանը ներկայացվող պահանջներ

 

4.5.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական-վերլուծական ենթահամակարգը պետք է բաղկացած լինի գնվող և մշակվող ծրագրային ապահովման փաթեթներից, որոնք նախատեսված են ՀԾԱ առարկայական գործունեության վերաբերյալ տեղեկատվության մշակման համար, ինչպես նաև, անհրաժեշտության դեպքում, ներառի ծրագրային-ապարատային միջոցների լրակազմեր։

 

4.5.2. Տեղեկատվական-վերլուծական ենթահամակարգը պետք է ապահովի հետևյալ հիմնական գործառույթները.

օբյեկտների և իրադարձությունների հաշվառման վարում,

տեղեկանքների կամ հաշվետվությունների տրամադրում` ըստ որոնողավերլուծական հարցումների և ինքնաբերաբար օժանդակելով այն հարցումներին, որոնք ձևավորված են ռուսերեն ցուցակներով, այն ծավալով, որոնք համապատասխանում են օգտատերերի իրավունքներին,

ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվության հասանելիության ապահովում հեռավոր օգտատերերին, այդ թվում` արտասահմանյան քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց հաշվառման տեղեկատվության փոխանակում տվյալների տեղային բազաների հետ` տեղական և ռեգիոնալ մակարդակներով (նոր տեղեկատվության ներմուծում, նախկինոմ ներմուծված տեղեկատվության չեղյալ հայտարարելու մասին նշում: Տվյալների ցանկացած փոփոխություն և հեռացում պետք է կատարվի միայն նոր տվյալներ ավելացնելով և հին տվյալները անվավեր հայտարարելով` առանց դրանց ոչնչացման),

հարցումների փաթեթային մշակման հնարավորության ապահովում, այդ թվում՝ ազգային լեզվով կազմած ցուցակներով, բացառելով ազգանվան, անվան, հայրանվան գրադարձությամբ ներկայացման անհրաժեշտությունը, օգտագործելով լատինական կամ ռուսական այբուբենը` ուղարկված հեռավոր օգտատերերի կողմից, փոստային համակարգով, շնորհիվ հատուկ նախագծված և ստեղծված օգտատերերի միասնականացված ԱԱ-ի,

տեղեկատվական ռեժիմի ապահովում՝ ըստ ԱՊՀ ՀՄՀ հիմնական օբյեկտների, ստանալով հետաքրքրություն ներկայացնող օբյեկտի լիարժեք «դոսյեն» օգտատերերի համար աշխատող արձանագրությունների և ինտերֆեյսների միջոցով, որոնք տրամադրվում և ապահովվում են ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական- վերլուծական համակարգի կողմից,

օգտատերերին հնարավորության տալու օժանդակության ապահովում` ըստ ազգային լեզվով ձևակերպված «ազդանշանային» հաղորդագրությունների ցուցակների,

համակողմանի որոնման ապահովում` ըստ տարբեր փաստաթղթերի ռեկվիզիտների ցանկացած կամայական միագումարի կամ հարաբերակցության ցանկացած խմբերի միջև,

ըստ ազգանվան, անվան, հայրանվան, որոնք կարող են յուրաքանչյուրում պարունակել մինչև երեք սխալ,

ըստ որոնվող և հայտնի տվյալների հարաբերակցության,

ըստ որոնման օբյեկտներին բնորոշող բնութագրումների համընկնման (նշված ուղղություններով նշված ժամանակահատվածում համատեղ սահմանի հատում և այլն),

ծրագրային ապահովման փաթեթների աշխատանքի վարչարարություն,

հաշվառվող օբյեկտների և հարցումների վիճակագրական տեղեկությունների մշակում,

երրորդ պետությունների քաղաքացիներին և քաղաքացիություն չունեցող անձանց ԱՊՀ մասնակից պետությունների տարածքներում կացության գրանցման ձևակերպման ժամանակ ձևականությունների պարզեցման համար տվյալների տրամադրում,

ԱՊՀ ՀՄՀ-ում պահվող տվյալների զանգվածում վերլուծական գործունեություն անցկացնելու հնարավորության ապահովում,

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների կառուցվածքների տրամաբանական ամբողջականության ստուգում։

 

4.5.3. Ծրագրային ապահովման լրակազմերի ստեղծումը և արդիականացումը պետք է իրագործվեն` հաշվի առնելով սկզբունքների միասնականությունը և ստեղծվող միասնական ազգային համակարգերի` համակարգային-տեխնիկական հիմնահարթակի վրա նոր սերնդի համատեղ անձնագրային վիզային փաստաթղթերի պատրաստումը, ձևավորումն ու վերահսկումը, ինչպես նաև հաշվի առնելով ԱԼՄ-ների նման խնդիրների լուծումը:

 

4.5.4. Ծրագրային-ապարատային միջոցները պետք է ապահովեն 500-ից ոչ պակաս օգտատերերի միաժամանակյա աշխատանքը կիրառական ծրագրային ապահովման հետ և սահմանափակեն պարամետրերի ցանկացած հավաքածուով որոնողական հարցման կատարման ժամանակը ոչ ավելի, քան 30 վայրկյանով, իսկ վերլուծական հաշվետվությունների կազմումը՝ ոչ ավելի, քան 30 րոպեով:

 

4.6. Տվյալների պահպանման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.6.1 ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահպանման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահպանման ավտոմատացման միջոցների միագումար:

 

4.6.2. Տվյալների պահպանման ենթահամակարգում պահպանման ենթակա՝ կիրառական խնդիրների (տեղեկատվական-վերլուծական, էլեկտրոնային փոստի և այլն) տվյալները պետք է առանձնացվեն երկու դասով՝ օպերատիվ և արխիվային։ Արխիվային պետք է համարվեն այն տվյալները, որոնց դիմելը ոչ հաճախ, քան ամիսը մեկ անգամ։ Մյուս բոլոր տվյալները պետք է դասակարգվեն որպես օպերատիվ։

 

4.6.3. Տվյալների պահպանման ենթահամակարգը պետք է ապահովի երկու գործառույթներն էլ.

ապահով կերպով պահպանել և ժամանակին տրամադրել հասանելիությունը կիրառական խնդիրների օպերատիվ տվյալներին: Պահպանումը համարվում է հուսալի, եթե ապահովվում է տվյալների պաշտպանությունը ոչնչացումից` թվարկված 3.7-րդ կետում: Ենթահամակարգի կառուցվածքը պետք է բերի տվյալների տրամաբանական անհետացման միայն ամբողջությամբ համակարգի կործանման դեպքում: Տվյալներին հասանելիությունը համարվում է ժամանակին կատարված, եթե տեղի չի ունենում սպասարկման մերժում կիրառական խնդիրների հետ կապված մուտքի/ելքի գործողությունների ժամանակ սպասման ժամանակի (time-օսt) լրանալու պատճառով,

ապահով կերպով պահել և ժամանակին տրամադրել հասանելիությունը կիրառական խնդիրների արխիվային տվյալներին: Այն պատճառով, որ արխիվային տվյալներին դիմելը հազվադեպ է լինում, քան օպերատիվ տվյալներին դիմելը, պահուստային տվյալներ պահելը պետք է իրագործվի ավելի էժան կրիչների վրա, քան օպերատիվ տվյալներինն է։ Պահումը համարվում է հուսալի, եթե ապահովվում է տվյալների պաշտպանությունը ոչնչացումից` թվարկված 3.7-րդ կետում: Տվյալներին հասանելիությունը համարվում է ժամանակին կատարված, եթե տեղի չի ունենում սպասարկման մերժում կիրառական խնդիրների հետ կապված մուտքի/ելքի գործողությունների ժամանակ սպասման ժամանակի լրանալու պատճառով:

 

4.6.4. Բոլոր մակարդակի ԾԱՀ-ների համար տվյալների պահպանման ավտոմատացման միջոցները պետք է ապահովեն տվյալների օպերատիվ և արխիվային պահպանման կազմակերպում մեկ սկավառակային զանգվածի շրջանակներում։

 

4.7. Տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.7.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգը իրենից ներկայացնում է տեղեկատվական համակարգի տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ավտոմատացման միջոցների միագումար:

 

4.7.2. Տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ենթահամակարգը պետք է.

իրականացնի կիրառական խնդիրների բոլոր տվյալների պատճենումը և պահպանումը ժապավենային և սկավառակային կրիչների վրա այնպես, որ ապահովվի տվյալների պաշտպանությունը տրամաբանական ոչնչացումից կամ, վթարների դեպքում, 3.7-րդ կետում նշված իրադարձություններից,

ապահովի տվյալների վերականգնումը՝ պահպանելով դրանց ամբողջականությունը և տվյալների ոչ հակասականությունը,

ապահովի տվյալների լիարժեք վերականգնումը վթարից հետո աշխատունակությունը պահպանած կամ նոր սարքավորումների վրա,

թույլ տա միացնել պահեստային պատճենման հավելյալ սարքավորումներ:

 

4.7.3. Տվյալների պահեստային պատճենումը պետք է իրականացվի ամեն օր և մեքենայաբար` առանց կիրառական խնդրի աշխատանքի ընդհատման։

 

4.8. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.8.1. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգը պետք է կատարի հետևյալ հիմնական գործառույթները.

նույնականացման ավտոմատացում, օգտատերերի խնդիրների հայտնաբերում և լուծում,

հետևելը խնդիրներին և ինդեքսավորումը ու դրանց լուծումը,

փորձի կուտակում և գիտելիքների բազայի համատեղ օգտագործում խնդիրների լուծման համար,

խնդիրների լուծման հետ կապված գիտելիքների բազաների կառավարում, խնդիրների լուծման գիտելիքների արտաքին բազաներին ինտեգրման հնարավորություն,

սպասարկման ծառայության համակարգում առկա տվյալների հիման վրա ցանկացած հաշվետվություն կազմելու հնարավորություն,

սպասարկման ծառայության ընթացակարգերի կարգավորման և հանձնարարությունների կատարման վերահսկման հետ կապված՝ ճկուն հնարավորությունների տրամադրում` ներառյալ ձևերի, սխեմաների, համակարգի վարքի, պատասխանատվության պլանների, ծանուցման կանոնների ու մեթոդների կարգավորումը` տեխնիկական սպասարկման ընդունված կանոններին համապատասխան,

օգտատերերի խնդիրների լուծման ընթացքի կառավարում, հայտերի կուտակման, հաշվառման և անցողունակության վերահսկման ավտոմատացում ու դրանց մշակման արդյունքների ստացում,

 սպասարկման ծառայության օպերատորներին տրամադրել խնդիրների և դրանց լուծման եղանակների մասին կուտակված տեղեկատվության հասանելիություն web-ինտերֆեյսի օգտագործմամբ,

աշխատակազմին և հիմնական օգտատերերին բնալեզվական ինտերֆեյսի և հրահանգների որոնման վերլուծական գործիքների տրամադրում խնդիրների լուծման («իրավիճակի նմանության», «կուտակած փորձի» հիման վրա խնդիրների լուծումների որոնման հնարավորությունների ապահովման) ժամանակ:

 

4.8.2. Սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի ճարտարապետությունը պետք է կառուցվի ըստ կենտրոնացվածության սկզբունքի: Ենթահամակարգի բաղադրատարրերը պետք է բաշխված լինեն երկու մակարդակի վրա.

օգտատիրոջ մակարդակ - բաշխվում են ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի աշխատատեղերով.

ենթահամակարգի սերվերի մակարդակ - այն սերվերի մակարդակը, որի վրա տեղակայված է ենթահամակարգի հիմնական գործառույթներն իրականացնող ԾԱ-ն:

 

4.8.3. Սերվերային մակարդակում ենթահամակարգը պետք է ունենա հետևյալ հատկությունները.

ապահովի լուծումների որոնումը «իրավիճակի նմանության» հիման վրա,

ապահովի լուծումների որոնումը «կուտակած փորձի» հիման վրա,

սատարի LDAP արձանագրությանը,

ապահովի հաշվետվությունների ստեղծման գործիքակազմի կարգավորվածությունը,

օժանդակի օգտատիրոջ համար «բնական» լեզվով գիտելիքների բազային հարցումներ կատարելուն,

օժանդակի օգտատերերի իրազեկման տարբեր եղանակներին, որոնց պահանջվող կազմը պետք է ձևավորված լինի տեխնիկական նախագծման փուլում,

ունենա օգտատերերին հարցում տալու հնարավորություններ` հետադարձ կապ ստանալու նպատակով,

ունենա բաց կիրառական ծրագրային ինտերֆեյս (API) ինչպես հաճախորդի մակարդակի, այնպես էլ WebAPI-ի,

օգտատերերի գագաթնային դիմումների պարագայում ապահովի մասշտաբավորումը և համակարգի խափանումների հաղթահարումը օգտատերերի առաջադրանքների ավտոմատ վերաբաշխման ճանապարհով,

օժանդակի օգտատիրոջ ռուսիֆիկացված ինտերֆեյսը,

օժանդակի ՍԾԵ-ում սպասարկվելու հայտ տեղադրող օգտատիրոջ նույնացման միջոցներին:

 

4.8.4. Օգտատերերի մակարդակի վրա ենթահամակարգը պետք է ունենա հետևյալ հատկությունները.

օգտատիրոջ լիաֆունկցիոնալ աշխատանքի հնարավորություն համակարգի հետ` ինչպես հաճախորդների օգտագործման միջոցով, այնպես էլ web-ինտերֆեյսի կիրառությամբ: Հաճախորդների թույլատրելի կիրառությունների ցանկը պետք է ձևավորված լինի տեխնիկական նախագծման փուլում,

փոխգործակցության հնարավորություն սպասարկող անձնակազմի շարժուն (մոբիլ) սարքավորումներով` տարածության վրա խնդիրը լուծելու համար (շարժական սարքերի/գրպանի համակարգիչների ինտերֆեյսների առկայություն):

 

4.8.5. Տեխնիկական նախագծման փուլում Կատարողը պետք է դիտարկի ԹԷՍ-ի օգտագործումը` որպես սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի օգտատերերի նույնացման միջոց:

 

4.8.6. Սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի հիմնական պահանջները ներկայացված են մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում։

 

4.9. Օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.9.1. Օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը նախատեսված է ստեղծելու համար տեղեկատվական համակարգի ռեսուրսների թույլտվության հասանելիության միասնական հենահարթակ ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի ինքնության միջանցիկ որոշման (վավերացման) միջոցով։

 

4.9.2. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի օգտատերերի հաշվառվող գրանցումների, էլեկտրոնային փոստի հասցեների, հեռախոսահամարների, օգտագործվող համակարգիչների (օգտատիրոջ աշխատատեղ) տվյալների պահպանումն ու մշակումը։

 

4.9.3. ԱՊՀ ՀՄՀ Օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի մասին տեղեկատվությունը խմբավորի ԱՊՀ ՀՄՀ կազմակերպական կառուցվածքին համապատասխան` նպատակ ունենալով իրականացնելու օգտատերերի մասին տեղեկատվության ճկուն որոնում՝ կախված խմբերում նրանց անդամակցությունից, կազմակերպական կառուցվածքում նրանց դիրքից, տարբեր ատրիբուտներ (անուն, ազգանուն, հայրանուն, պաշտոն, հեռախոսահամար): Հարցումից կախված՝ ՕՄԿ սերվերը պետք է տրամադրի օգտատիրոջ մասին պահանջվող տեղեկատվությունը։

 

4.9.4. ԱՊՀ ՀՄՀ Օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի օգտատերերի ինքնության միասնական որոշում (վավերացում) և օգտատիրոջ հասանելիության ապահովում համակարգի ռեսուրսներին (ԱՊՀ ՀՄՀ ՀԾԱ-ին, տվյալների բազաներին, ներքին էլեկտրոնային փոստին և այլն)` ԱՊՀ ՀՄՀ-ում իրենց դերերին համապատասխան:

 

4.9.5. ԱՊՀ ՀՄՀ Օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգը պետք է ինտեգրված լինի.

ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բազաների կառավարման համակարգերին,

ԱՊՀ ՀՄՀ ներքին էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգին,

ԱՊՀ ՀՄՀ հավաստագրման կենտրոնին։

 

4.10. Օգտատերերի վարչարարության և օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման (աուդիտի) ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.10.1. Օգտատերերի վարչարարության և ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման (աուդիտի) ենթահամակարգը օգտատերերի վարչարարության մասով պետք է ապահովի.

օգտատերերի հաշվառվող տեղեկությունների ստեղծումը (օգտատիրոջ անունը որոշող, օգտատիրոջ պատկանելիությունը օգտատերերի տարբեր խմբերի, օգտատիրոջ գաղտնաբառը), ինչպես նաև համակարգի ռեսուրսներին (օբյեկտներին), ինչպիսիք են հավելվածները, գործառույթները, համակարգիչները, գրացուցակները, ֆայլերը, տպիչները և այլն, օգտատերերի հասանելիության թույլտվությունների և իրավունքների որոշումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հաշվառման գրանցամատյանների վարումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի դերերի գրանցամատյանի վարումը։

 

4.10.2. Օգտատերերի վարչարարության և օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման ենթահամակարգը օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման մասով պետք է ապահովի.

 

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի կողմից տվյալների մուտքագրման, տվյալների փոփոխման, տվյալների հեռացման²  փաստերի գրանցումը,

տվյալների փաթեթային բեռնման/բեռնահանման փաստերի գրանցումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ-ին հարցումներով/փաթեթային հարցումներով դիմելու փաստերի գրանցումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ վարչարարին (ադմինիստրատորին) հաղորդագրությունների հանձնումը մատյանային աղյուսակների գերլցման և տվյալների արխիվացման անհրաժեշտության մասին,

մատյանային աղյուսակների մաքրման հնարավորությունը,

օգտատիրոջ գործողությունների վերաբերյալ մատյանում գրառումների մասին տեղեկություններ տպելու հնարավորությունը,

վերլուծության համար անհրաժեշտ տեղեկատվության որոնման համար մատյանային աղյուսակներին հարցման ձևակերպման հնարավորությունը,

մատյանային աղյուսակներին հարցման ձևակերպման արդյունքները տպելու հնարավորությունը։

 

4.11. Թվային էլեկտրոնային ստորագրության վարման ենթահամարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.11.1. Թվային էլեկտրոնային ստորագրության (ԹԷՍ) վարման ենթահամակարգը պետք է ապահովի ԹԷՍ-ի օգտագործմամբ ԱՊՀ ՀՄՀ-ում էլեկտրոնային փաստաթղթերի մշակումը, պահպանումը և փոխանակումը։ ԱՊՀ ՀՄՀ-ում ԹԷՍ օգտագործումը ապահովում է համակարգի օգտատերերի գործողությունների իրավական նշանակությունը։

 

4.11.2. ԹԷՍ-ի վարման ենթահամակարգը պետք է հենված լինի ԹԷՍ-ի փակ բանալիների օգտագործմամբ գաղտնագրային փոխակերպումների կիրառման վրա։

 

4.11.3. ԹԷՍ-ի վարման ենթահամակարգը պետք է կիրառի հավաստագրման կենտրոնը, որը կատարում է հետևյալ հիմնական գործառույթները.

ստորագրությունների բանալիների հավաստագրերի պատրաստում,

ըստ տեղեկատվական համակարգի մասնակիցների դիմումների` թվային էլեկտրոնային ստորագրության բանալիների ստեղծում` թվային էլեկտրոնային ստորագրության փակ բանալու գաղտնիության պահպանման երաշխիքով,

ստորագրությունների բանալիների հավաստագրերի կասեցում և վերսկսում, ինչպես նաև դրանց չեղյալ հայտարարվելու փաստում,

ստորագրությունների բանալիների հավաստագրերի հանձնում թղթե կրիչներով փաստաթղթի տեսքով և (կամ) նրանց գործարկման մասին տեղեկատվությամբ՝ էլեկտրոնային փաստաթղթի տեսքով:

 

4.11.4. ԹԷՍ վարման ենթահամակարգը պետք է փոխգործակցի օգտատերերի միասնական գրացուցակի վարման ենթահամակարգի հետ։

 

4.12. Միջպետական էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.12.1. ԱՊՀ ՀՄՀ միջպետական էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգը (փոստային համակարգ) նախատեսված է ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի միջև էլեկտրոնային հաղորդագրությունների փոխանակման համար և պետք է ապահովի փոստային փոխադրումների երթուղավորումը և փոստային երթևեկի (հաղորդագրությունների հոսքի) մշակումը՝ ըստ SMTP արձանագրության։

 

4.12.2. ԱՊՀ ՀՄՀ միջպետական էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգի ճարտարապետությունը պետք է կառուցված լինի կենտրոնացվածության սկզբունքով: Ենթահամակարգի բաղադրամասերը պետք է բաշխված լինեն երկու մակարդակով.

օգտատիրոջ - բաշխվում է ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի աշխատատեղերով,

փոստային ծառայությունների սերվերի մակարդակ - բաժանվում է ԱՊՀ ՀՄՀ փոստային սերվերի և փոստային պահոցի կենտրոնական հատվածներում։

 

4.12.3. Օգտագործողի մակարդակով միջպետական էլեկտրոնային փոստի համակարգը պետք է ապահովի.

հաղորդագրությունների ընդունումը՝ ըստ PՕP3 կամ IMAP4 արձանագրությունների,

հաղորդագրությունների ուղարկումը՝ ըստ SMTP արձանագրությունների,

փոստային հաղորդագրությունների ընտրությամբ և բազմահասցե հասցեավորման իրականացումը,

հաղորդագրության երաշխավորված առաքումը` ըստ օգտատիրոջ աշխատատեղում ուղարկման հայտարարման փաստի,

միաժամանակ շատ օգտատերերի` ցածր թողունակությամբ կապուղիներով (dial-սp) առանց որակի վատացման, մանրագույն տարրերի ճանաչմամբ ֆոտոնյութերի մատուցման հնարավորությունը (փաստաթղթի բարձրորակ լուսապատճեն, միգրանտի, տրանսպորտային միջոցի և այլնի բարձրորակ լուսանկարներ):

Էլեկտրոնային փոստի ենթահամակարգի ինտերֆեյսները պետք է ապահովեն.

նամակագրության եղանակով բանակցությունների կազմակերպումը միաժամանակ ոչ պակաս, քան 20 օգտատերերի միջև, ժամանակի իրական չափացույցում, մասնակից պետությունների ազգային լեզուներով, ինչպես նաև լատինական այբուբենի օգտագործմամբ,

գաղտնիություն, և չպետք է ունենա տեղեկատվության փոխանակում ուրիշների հետ, այդ թվում՝ նաև գլոբալ փոստային համակարգերի։

 

4.12.4. Սերվերային մակարդակով փոստային համակարգը պետք է ապահովի.

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի փոստարկղերի միջև փոստային հաղորդագրությունների երթուղավորումը,

ինտեգրումը ԱՊՀ ՀՄՀ գրացուցակի ծառայությանը (LDAP) այն խնդիրների մասով, որոնք կապված են ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հասցեային տեղեկատվության որոնման հետ,

սերվերի վրա փոստային տեղեկատվության պահպանման կառավարումը,

ՏԳՊՄ-ների հետ ինտեգրումը` ներառյալ ԹԷՍ-ը։

 

4.12.5. Սերվերային մակարդակով փոստային համակարգը պետք է ապահովի.

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի փոստարկղերի միջև փոստային հաղորդագրությունների երթուղավորումը,

ինտեգրումը ԱՊՀ ՀՄՀ գրացուցակի ծառայությանը (LDAP) այն խնդիրների մասով, որոնք կապված են ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հասցեային տեղեկատվության որոնման հետ,

սերվերի վրա փոստային տեղեկատվության պահպանման կառավարումը։

 

4.12.6. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի փոստարկղերի օպտիմալ թվաքանակի և դրանց չափերի քվոտաների առաջարկությունները Կատարողը պետք է անի համակարգի տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

4.12.7. ՆԷՓԵ տեղեկատվական անվտանգության և չարտոնված մուտքից տեղեկատվության պաշտպանության պահանջները պետք է ներկայացված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում։

 

4.13. Մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

4.13.1. ԱՊՀ ՀՄՀ մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգը նախատեսված է ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական-հաշվողական և հեռահաղորդակցական բաղադրատարրերի կենտրոնացված ավտոմատ վերահսկման ու կառավարման համար։

 

4.13.2. ԱՊՀ ՀՄՀ մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգում պետք է իրականացված լինի ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական և հաշվողական ռեսուրսների կենտրոնացված կառավարման սկզբունքը։

 

4.13.3. Մոնիտորինգի և կառավարման միջոցները պետք է ապահովեն հետևյալ գործառույթների կատարումը.

ինքնաբերաբար բացահայտում այն միացված սարքերի, որոնք աջակցում են SNMP արձանագրությունը,

ցանցի տոպոլոգիայի ներկայացումը քարտեզի տեսքով,

ակտիվ ցանցային սարքավորումների կառավարումը,

ցանցում իրադարձությունների միտումների վերլուծություն և ցանցային սարքերի գործարկման պարամետրերի շեմերի տեղակայում,

վերահսկվող օբյեկտների աշխատանքի մասին տվյալների կուտակում և հաշվետվությունների վերարտադրում,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի` տեղեկատվական ռեսուրսների հասանելիության իրավունքների կառավարում, ինչպես նաև այդ իրավունքները կիրառելու մոնիտորինգ.

կիրառվող տեղեկատվական ռեսուրսների վերլուծություն,

ինտեգրում ԱՊՀ ՀՄՀ գրացուցակի ծառայությանը,

ինտեգրում ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերն սպասարկող ենթահամակարգին:

 

4.13.4. ԱՊՀ ՀՄՀ մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգի ցանցային սարքավորումների և ապարատային-ծրագրային համակարգերի կառավարման միջոցները պետք է ապահովեն հետևյալ գործառույթների կատարումը.

 

4.13.4.1. Անսարքությունների հսկում.

ցանցային ինֆրակառուցվածքի ընթացիկ վիճակի մոնիտորինգ,

իրադարձությունների մատյանի հիման վրա հաշվողական միջոցների վիճակի մոնիտորինգ,

տեխնիկական և ծրագրային միջոցների SNMP ընդհատումների հսկում,

ԱՊՀ ՀՄՀ Կառավարման միասնական կենտրոնի աշխատակազմին ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի խափանումների մասին ծանուցումների ուղարկում,

հաղորդագրությանը ավտոմատ արձագանքում կանխորոշված գործողությունների գործարկման օգնությամբ,

ինտերակտիվ որոնում և անսարքությունների վերացում նախապես կարգավորված ընթացակարգերի օգնությամբ,

մի իրադարձությանը վերաբերող հաղորդագրությունների զտում և համահարաբերակցում,

հաղորդագրությունների հիմնական հատկանիշների հիման վրա հաղորդագրությունների խմբավորում,

կառավարվող օբյեկտների «պլանային անջատումների ժամանակացույց» ռեժիմին սատարում, որը թույլ է տալիս զերծ մնալու հաղորդագրությունների խանգարիչ երթևեկից:

 

4.13.4.2. Տեղեկատվության հավաքագրման և գրառման մասով ԱՊՀ ՀՄՀ սերվերային, հաճախորդների և ցանցային սարքավորումների արտադրողականության մոնիտորինգ, որը որոշում է.

Ապարատային-ծրագրային միջոցների և ակտիվ ցանցային սարքերի արտադրողականության մոնիտորինգը,

ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովման արտադրողականության մոնիտորինգը,

ծրագրային ապարատային միջոցների ԾԱՀ-Կենտրոն և ակտիվ ցանցային սարքերի արտադրողականության մասին ստացվող տվյալների կուտակումը և պահպանումը,

արտադրողականության հետ կապված հիմնախնդիրների մասին ստացվող տեղեկատվության օպերատիվ վերլուծությունը:

 

4.13.4.3. Գույքագրում.

ԱՊՀ ՀՄՀ ենթակառուցվածքի միջոցների և սարքավորումների փոխդասավորության մասին տվյալների հավաքագրում և դասակարգում,

ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական և ծրագրային միջոցների փոխդասավորության պարամետրերի պահպանում,

հաշվետվության պատրաստում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ենթակառուցվածքի միջոցների և սարքավորումների փոխդասավորության փոփոխությունների հետ կապված իրադարձությունների մասին ԱՊՀ ՀՄՀ Կառավարման միասնական կենտրոնի աշխատակազմին հաղորդագրությունների ուղարկում։

 

4.13.5. ԱՊՀ ՀՄՀ մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգի փոխդասավորությունների կառավարման միջոցները պետք է ապահովեն հետևյալ գործառույթների կատարումը.

փոխդասավորության տվյալների բազայի համար ԱՊՀ ՀՄՀ տարրերի փոխդասավորության մասին տեղեկատվության ստացում,

ԸԾԱ և ՀԾԱ տարածում,

ԸԾԱ և ՀԾԱ տեղակայման ճշգրտության տեստավորում,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգում (ՍԾԵ) ԾԱ-ի տեղակայման հաջողված ավարտի մասին տվյալների հաղորդում,

տեղակայված ծրագրային ապահովման տարբերակների վերահսկում,

սարքավորումների մասին տեղեկությունների հավաքագրում, որոնց վրա տեղեկայվում է ԾԱ-ն։

 

4.13.6. ԱՊՀ ՀՄՀ մոնիտորինգի և կառավարման ենթահամակարգի նախագծման ժամանակ պետք է առավելագույնս օգտագործվեն արդեն Պատվիրատուի տնօրինության տակ եղած՝ մոնիտորինգի և կառավարման համար նախատեսված ծրագրային ու ապարատային ապահովման միջոցները:

 

4.14. Տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգին ներկայացվող պահանջներ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի պահանջները պետք է ներկայացված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքում:

ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքը պետք է մշակված լինի ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ-ների տեղեկատվական համակարգերի տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգերի (համակարգերի) մասնավոր տեխնիկական առաջադրանքների (ՄՏԱ) հիման վրա։ ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծում պետք է մշակված լինեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի ՄՏԱ համաձայնեցման ընթացակարգերը։

ԱՊՀ ՀՄՀ ՏԱԵ ՄՏԱ-ում պետք է մշակված լինեն անվտանգության ապահովման պահանջները.

ցանցային ռեսուրսների,

տվյալների փոխանակման ենթահամակարգի,

տեղեկատվության պահպանման ենթահամակարգի,

էլեկտրոնային փոստի,

հասանելիության ապահովման ենթահամակարգի։

Տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի պահանջները պետք է դիտարկված լինեն տիպային սպառնալիքներից՝ պաշտպանության տեսանկյունից.

տեղեկատվությանը չարտոնված հասանելիություն,

հասանելիության արգելափակում,

կեղծ հասցեների և տեղեկությունների պարտադրում,

վիրուսային հարձակումներ և այլն։

 

4.15. ԱՊՀ ՀՄՀ ծրագրային-ապարատային համակարգերին ներկայացվող պահանջներ

 

4.15.1. ԾԱՀ-ի համակարգային տեխնիկական լուծումները պետք է ապահովեն.

մասշտաբավորումը (արտադրողականությունը, մշակվող տվյալների ծավալը, հաշվառման խնդիրների կազմը),

սերվերային համակարգի և ՏՀՑ ակտիվ ցանցային սարքավորումների գագաթնակետային բեռնվածությանը դիմակայելու ունակությունը, տեղեկատվության պահպանումը և մշակումը, ներառյալ ծառայողականը` հիմնավորված ծավալներով։ Տեխնիկական նախագծման փուլում պետք է կատարվեն համապատասխան բնութագրումների վերջնահաշվարկները,

առանձին բաղադրատարրերի՝ պատահական շարքից դուրս գալու կամ խափանման դեպքերում համալկառույցի աշխատունակության պահպանման ունակությունը,

կրիտիկական կարևոր տվյալների պահպանման ունակությունը տարբեր աղետների, ինչպես բնական, այնպես էլ մարդածին, արդյունքում համակարգերի բաղադրատարրերի ոչնչացումից հետո։

 

4.15.2. ԾԱՀ-ի կառուցվածքը պետք է ընդգրկի հետևյալ բաղադրամասերը.

տվյալների մշակման ավտոմատացման միջոցներ,

տվյալների պահպանման ավտոմատացման միջոցներ,

տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ավտոմատացման միջոցներ,

տեղային հաշվողական ցանց,

կառուցվածքավորված մալուխային համակարգ։

 

4.15.3. ԾԱՀ ՏՀՑ ակտիվ սարքավորումները պետք է ապահովեն ԾԱՀ շրջանակներում օգտատերերի և սերվերների արտադրողական ու հուսալի փոխգործակցությունը։

 

4.15.4. ԾԱՀ ՏՀՑ ենթահամակարգի կազմի մեջ պետք է ներառվեն ԱՊՀ ՀՄՀ կենտրոնական հատվածի օգտատերերի պաշտպանված ավտոմատացված աշխատատեղերը (ՊԱԱ):

 

4.15.5. ՊԱԱ-ն կարող է լրացվել (փոխդասավորվել) ԱՊՀ ՀՄՀ տարբեր ենթահամակարգերի հատվածներով և օգտատիրոջ գործառական խնդիրների կատարման համար ներկայանա որպես միասնական աշխատանքային միջավայր։

 

4.15.6. Մեկ ՊԱԱ շրջանակներում կարող է ապահովվել օգտատերերի փոխգործակցությունը միաժամանակ ԱՊՀ ՀՄՀ մի քանի ենթահամակարգերի հետ։

 

4.15.7. Օգտատերերի աշխատատեղերի ենթահամակարգը պետք է նախատեսի ԾԱՀ ռեսուրսների հասանելիության ժամանակ օգտատերերի նույնականացում։

 

4.15.8. ԾԱՀ ՏՀՑ կազմի մեջ պետք է ներառվեն տեղեկատվության` չարտոնված հասանելիությունից պաշտպանության միջոցներ։

 

4.15.9. ԾԱՀ կառուցվածքավորված մալուխային համակարգի (ԿՄՀ) մասին լուծումները պետք է ապահովեն ԾԱՀ բոլոր բաղադրատարրերի՝ հուսալի և արդյունավետ փոխգործակցությունն ու գործառությունը։

 

4.15.10. ԾԱՀ ԿՄՀ-ն պետք է նախագծված լինի՝ հաշվի առնելով ԾԱՀ ՏՀՑ ապագա զարգացման ապահովումը։

 

4.15.11. Պատվիրատուն է սահմանում ԱՊՀ ՀՄՀ հեռահաղորդակցական սարքավորումների թվային կապուղիների հետ միացման կարգն ու կանոնները և համաձայնեցնում Կատարողի հետ մինչ ԱՊՀ ՀՄՀ և ԱՊՀ ՀՄՀ մասնակից պետությունների գործարկելը:

 

5. ԱՊՀ ՀՄՀ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ՁԵՎԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

5.1. Տեղեկատվական ապահովմանը ներկայացվող պահանջներ

 

5.1.1. ԱՊՀ ՀՄՀ բաշխված տվյալների բազաներում պետք է կատարվի տվյալների հավաքագրում, պահպանում և մշակում` հաստատված Միասնական հաշվառվող տվյալներին և մշակման ալգորիթմներին համապատասխան, որոնք մշակվել են տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

5.1.2. Տվյալների բաղադրությունը և դրանց կառուցվածքը (կազմակերպման եղանակը) պետք է ընտրվեն` ելնելով հետևյալ հիմնական սկզբունքներից.

տվյալների ազգային պահոցների ստեղծում, որոնք պարունակում են տեղեկատվություն երրորդ երկրի քաղաքացիների և ՔՉԱ, միգրանտ- աշխատավորների մուտքի և ելքի մասին, արտաքին միգրացիայի ոլորտին վերաբերող վիճակագրական տեղեկություններ,

տվյալների բազաների նորմալացման սկզբունքների օգտագործում,

տվյալների բազաների քանակի օպտիմալացում, դրանց արդյունավետ ուղեկցման ապահովում,

«հաճախորդ-սերվեր» կամ «հաճախորդ-սերվեր կիրառումներ-ՏԲ սերվեր» ճարտարապետության օգտագործում,

բազմամակարդակ ճարտարապետության օգտագործում, որը ներառում է տրամադրման մակարդակը, սերվերների կիրառումների մակարդակը, պահեստային սերվերների մակարդակը,

տվյալների պահպանման պահոցների մասշտաբավորման բարձր աստիճան:

 

5.1.3. ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի միջև տեղեկատվական փոխգործակցությունը պետք է իրագործվի տվյալների փոխանակման միջոցով, իրականացված փոխանակման համապիտանի ձևաչափի հիման վրա, որը հաստատվել է տեխնիկական նախագծման ընթացքում, և պետք է թույլատրի վերահսկիչ հաշվետվությունների կիրառումը, որոնք բացահայտում են օգտատիրոջ հնարավոր սխալները և իրագործում են դրանց գործողությունների հաշվեքննումը:

 

5.1.4. Համակարգի նորմատիվային բազան պետք է պարունակի տեղեկատուներ և անկապտելի հատկանիշների նշանակությունների բառարաններ, ինչպես նաև փաստաթղթերի նմուշների արտապատկերումը և դրանց պաշտպանիչ նիշերը (անձնագրերի և անձը հաստատող այլ փաստաթղթերի), նախատեսված առարկայական բնագավառի հասկացությունների համակարգման և նորմալացման համար, և նպաստի ներմուծվող տեղեկատվության ճշտության հսկմանը:

 

5.1.5. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների բանկը պետք է իրենից ներկայացնի բոլոր մակարդակների տվյալների բազաների միագումար, որը գործառում է միասնական գաղափարախոսության և դրանց համատեղելիությունն ու կապակցվածությունը ապահովող համասեռ տեղեկատվական միջավայրի հիման վրա։

 

5.1.6. ԱՊՀ ՀՄՀ-ում տվյալների բազաների կառավարման տիպային համակարգի (ՏԲԿՀ) հիմնական պահանջներն են.

մասշտաբավորումը,

տվյալների ամբողջականությանը օժանդակող զարգացած միջոցների առկայությունը,

ապարատային-ծրագրային հիմնահարթակի ընտրության տարբերակների առկայությունը,

տվյալներին հասանելիության իրավունքների սահմանափակման մեխանիզմների առկայությունը,

սարքավորումների խափանման ժամանակ տվյալների պահպանման ապահովումը։

 

5.1.7. ԱՊՀ ՀՄՀ ՏԲ տվյալների կազմը և կառուցվածքը պետք է ապահովեն հաշվառումների հետևյալ տեսակների վարումը.

ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ երկրների տարածքներ երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց մուտքի և ելքի, ներգաղթի օրենքների խախտման, ինչպես նաև միգրանտ աշխատողներին վերաբերող հաշվառումներ,

ներգաղթային իրավիճակի մասին վերլուծական հաշվետվություններ կազմելու նպատակով ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ պետությունների տարածքներում երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց ներգաղթի հիմնական փաստերի (սահմանի հատում - մուտք և ելք, կացության, ժամանակավոր և մշտական բնակություն, աշխատանքային գործունեություն և այլն), վիճակագրական տեղեկատվության հաշվառումներ:

 

5.1.8 Համակարգի նորմատիվային բազան պետք է պարունակի տեղեկատուներ և անկապտելի հատկանիշների նշանակությունների բառարաններ, որոնք նախատեսված են առարկայական ոլորտի հասկացությունների համակարգման ու կարգավորման և ներմուծվող տեղեկատվության ճշտության ու միանշանակության ապահովման համար։

 

5.1.9. ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի միջև տեղեկատվական փոխգործակցությունը պետք է իրականացվի տվյալների փոխանակման միջոցով, իրականացված փոխանակման համապիտանի ձևաչափի հիման վրա, հաստատված տեխնիկական նախագծման ընթացքում և պետք է թույլ տա ստուգիչ հաշվետվությունների ձևավորումը, որոնք կարող են բացահայտել օգտատերերի հնարավոր սխալները, և իրականացնել դրանց գործունեության հաշվեքննությունը:

 

5.1.10. ԱՊՀ ՀՄՀ բաղադրատարրերի միջև տեղեկատվական փոխգործակցությունը պետք է իրականացվի հետևյալ հիմնական ուղղություններով.

ներգաղթի հիմնական փաստերի վիճակագրական տեղեկատվության հաշվառման տվյալների բազայի լցման ապահովում` ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ պետությունների ազգային տեղեկատվական համակարգերի տվյալների բազաների հիման վրա,

ԱՊՀ ՀՄՀ անդամ պետությունների պետական սահմանների հատման փաստերի վերաբերյալ հաշվառման տվյալների բազայի լցման և թարմացման ապահովում:

 

5.1.11. Համակարգի նորմատիվային բազայի՝ տեղեկատուների, բառարանների և դասակարգիչների կցման և թարմացման ապահովում։

 

5.2. Լեզվաբանական ապահովման պահանջներ

 

5.2.1. Ծրագրային համակարգերի մշակման ընթացքում օգտագործվող բարձր մակարդակի լեզուները պետք է ապահովեն համակարգի գործառույթների և խնդիրների իրագործումը։ Թույլատրվում է բարձր մակարդակի ստանդարտ լեզուների օգտագործումը, որոնք համապատասխանում են առարկայական ոլորտի խնդիրների իրագործման պահանջներին։

 

5.2.2. Համակարգի մշակման ընթացքում պետք է օգտագործվեն առարկայական ոլորտի և ավտոմատացման ենթաօբյեկտների նկարագրման միջոցներ, որոնք ապահովում են տվյալների բազաների և բաղադրատարրերի ուղիղ և հակադարձ նախագծման ավտոմատացված գործընթացը, ինչպես նաև ստացված արդյունքների փաստագրումը։

 

5.2.3. Համակարգի հետ օգտատերերի փոխգործակցության լեզուն պետք է կազմակերպված լինի բնական լեզվի ձևավորված ենթաբազմազանության օգտագործման միջոցով։ Օգտատերերի հետ երկխոսության կազմակերպման եղանակը պետք է ապահովի.

օպերատորի պատահական սխալ գործողությունները նվազագույնի հասցնելը,

տվյալների ներմուծման տրամաբանական վերահսկումը,

օգտատերերի կողմից ԱՀ անհատական կարգավորման հնարավորությունը՝ պահպանելով նախկին կարգավորումները:

 

5.3. Ծրագրային ապահովման պահանջներ

 

5.3.1. Օգտատերերի ԱԱ-ում տեղակայված ԾԱ-ի ընդհանուր համակարգային պահանջներ.

 

5.3.1.1. Կիրառական ծրագրային ապահովման փաթեթները պետք է մշակվեն և արդիականացվեն հետևյալ պահանջներին համապատասխան.

օգտատերերի ինտերֆեյսների միասնականացում, որոնք ապահովում են հաշվառման օբյեկտների մասին տարաբնույթ տեղեկությունների միասնական տեսողական պատկերացումներ,

էվոլյուցիոն շարունակականության, որն ապահովում է աստիճանական անցում գոյություն ունեցող համակարգերից հեռանկարայիններին` գոյություն ունեցող համակարգերը միմյանց և հեռանկարային համակարգերի հետ, դրանց ստեղծմանը համընթաց, հարմարեցնելու ճանապարհով,

ծրագրային ապահովման համատեղելիության, որն իրականացնում է տվյալների մշակման ալգորիթմները՝ ըստ տարաբնույթ հաշվառումների տեսակների,

ՏԲ ռեկվիզիտների կամայական միագումարի վերաբերյալ օգտատերերի հարցումների մշակման,

տիպային հարցումների ստեղծման և մշակման,

ցուցակների ձևավորման և տպասարքի վրա արտածման,

վիճակագրական տվյալների ձևավորման և տպասարքի վրա արտածման,

բառարանների մուտքագրման, վերահսկման և սրբագրման,

օգտատերերի գործողությունների հաշվեքննման,

չարտոնված մուտքից տեղեկատվության գաղտնաբառային պաշտպանության` սահմանելով յուրաքանչյուր օգտատիրոջ համար որոշակի տեղեկատվության հասանելիության իրավունքները։

 

5.3.1.2. Ընդհանուր և համակարգային ծրագրային ապահովման փաթեթները պետք է համապատասխանեն հետևյալ հիմնական պահանջներին.

հավաստագրված ծրագրային միջոցների օգտագործման, որոնք ապահովում են տեղեկատվության պաշտպանության համակարգի համալիրին ներկայացվող պահանջների իրականացում,

օգտագործվող ծրագրային միջոցների նվազագույն անվանացանկի,

մասշտաբավորման և բարձր արտադրողականության,

համատեղելիության,

հուսալիության և խափանումների նկատմամբ կայունության,

հաղորդակցական միջոցների աջակցման մեխանիզմների առկայության։

 

5.3.1.3. Ցանցային օպերացիոն համակարգերը պետք է թույլ տան կազմակերպելու օգտատերերի աշխատանքները աշխատանքային կայաններում մեկ կամ մի քանի տեղային ցանցերի, ինչպես նաև տարածքային բաշխիչ ցանցի շրջանակներում, համապատասխանեն համակարգի ռեսուրսներին հասանելիության վերահսկման պահանջներին։

 

5.3.1.4. ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի ԱԱ-ի վրա որպես օպերացիոն համակարգ պետք է օգտագործվեն հավաստագրված ՕՀ-ներ:

 

5.3.2. Սերվերների վրա տեղակայված ընդհանուր համակարգային ԾԱ-ի պահանջներ.

ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովումը պետք է ապահովի մասշտաբավորումը և օգտագործվող լուծումների մոդուլայնությունը` լուծվող խնդիրների շրջանակների ընդլայնման, տվյալների պահպանման և մշակման ծավալների մեծացման համակարգի հնարավորությունները բարելավելու նպատակով,

ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովումը կոչված է ստեղծելու և օժանդակելու ՀԾԱ-ի գործառման համար հարմարեցված ծրագրային միջավայր:

ԸԾԱ-ն պետք է ներառի.

օպերացիոն համակարգեր,

տվյալների բազաների կառավարման համակարգեր,

կից սերվերների ծրագրային ապահովում,

տեխնիկական միջոցների՝ ախտորոշիչ և գործառական վերահսկող համակարգեր,

սպասարկման և մոնիտորինգի համակարգեր,

տեղեկատվական անվտանգության ապահովման ծրագրային միջոցներ,

այլ միջոցներ, որոնք անհրաժեշտ են ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի գործառույթների իրականացման համար։

ԸԾԱ-ն պետք է ապահովի հետևյալ պահանջների կատարումը.

տվյալների կառավարման,

տվյալների ներմուծման արտածման կազմակերպման,

սարքավորումների առանձին տարրերի խափանումների և մերժումների պայմաններում տվյալների մշակման գործընթացի հուսալիության ապահովման,

եռօղակային՝ հաճախորդ-սերվերային տեխնոլոգիաների ճարտարապետության աջակցության,

տվյալների բազաների՝ ամբողջական և մասնակի արխիվացման և վերականգնման ապահովման,

տեխնիկական և ծրագրային միջոցների աշխատանքի ավտոմատացված վերահսկման և ախտորոշման, տեխնիկական միջոցների տեստավորման, այդ թվում՝ անխափան սնուցման աղբյուրների,

ապարատային և ծրագրային ապահովման խափանումներից և մերժումներից հետո ԾԱ-ի և տվյալների բազաների աշխատունակության վերականգնման։

Տեղեկատվական անվտանգության ապահովման համար պետք է լուծվեն հետևյալ խնդիրները.

համակարգի ռեսուրսներին օգտատերերի հասանելիության կառավարում, դրանց պաշտպանության համար` ոչ օրինաչափ, պատահական կամ համակարգի աշխատանքի դիտավորյալ միջամտությունից և չարտոնված (իրենց լիազորությունների գերազանցմամբ) համակարգի՝ տեղեկատվական, ծրագրային և ապարատային ռեսուրսներին կողմնակի անձանց հասանելիությունից, ինչպես նաև համակարգի աշխատակազմի և օգտատերերի թվից չհեղինակավորված անձանց հասանելիությունից, այդ թվում՝ օգտագործելով նույնականացման անվնաս մեխանիզմները,

համակարգում տեղի ունեցող և դրա անվտանգությանն առնչվող բոլոր իրադարձությունների մասին տեղեկությունների գրանցման, հավաքագրման, պահպանման, մշակման և արտածման,

վարչության կողմից ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատերերի աշխատանքի վերահսկման և համակարգի ռեսուրսներին հասանելիության չարտոնված փորձերի մասին անվտանգության վարչարարին օպերատիվ ծանուցման,

պաշտպանության համակարգի ծայրահեղ ռեսուրսների և կիրառական ծրագրերի կատարման միջավայրի վերահսկման և ամբողջականության պահպանման,

համակարգում չհեղինակավորված ներդրումից պաշտպանության նպատակով ներունակ վտանգավոր ծրագրերի (որոնք կարող են պարունակել վնասակիր ներդիրներ կամ վտանգավոր սխալներ) և պաշտպանության համակարգի հաղթահարման միջոցների՝ ստուգված ծրագրային ապահովման միակցված միջավայրի ապահովում, ինչպես նաև համակարգչային վիրուսների ներդրումից և տարածումից պաշտպանության ապահովում։

ԱՊՀ ՀՄՀ-ում օգտագործվող տեղեկատվության պաշտպանության ծրագրային միջոցները պետք է ունենան համապատասխան հավաստագրեր։

Պահեստային պատճենման և մոնիտորինգի միջոցները պետք է համարժեք լինեն արդեն տեղակայված վարչարարման և մոնիտորինգի միջոցներին։

Փոխդասավորման, մոնիտորինգի և տվյալների պահեստային պատճենման ու վերականգնման ենթահամակարգերի կառավարման ծրագրային ապահովումը պետք է ապահովի.

ժապավենային կրիչների և գրադարանների ավտոմատացված կառավարում,

տվյալների պահեստային պատճենում` ապահովելով մի քանի սեսիաների զուգընթաց կատարում,

պահեստային պատճենման տարբեր եղանակներին (լիակատար, աճեցվող, տարբերակվող) աջակցում,

ORACLE-ի բազաների տվյալների բազաների պատճենում` առանց դադարի,

սկավառակային զանգվածների հնարավորությունների ինտեգրում տվյալների տեղային պատճենների ստեղծմանը։

 

5.4. Տեխնիկական ապահովման պահանջներ

 

5.4.1. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների մշակման ավտոմատացման տեխնիկական պահանջներ.

ԱՊՀ ՀՄՀ ծրագրային-ապարատային միջոցների լրակազմերը պետք է ունենան հաշվողական բավարար հզորություն.

տեղեկատվության պահանջվող ծավալների պահպանման և մշակման համար (տեղեկատվության ժամանակածավալային բնութագրումները, կախված դրանց ինտեգրման մակարդակից, ճշգրտվում են տեխնիկական նախագծման փուլում),

արձագանքման ընդունելի ժամանակահատվածում ինտերակտիվ օգտատերերի սպասարկման համար,

գագաթնակետային բեռնվածության պայմաններում կայուն գործունեության համար,

զգալի հաշվողական հզորություններ պահանջվող կիրառական ծրագրային ապահովման աշխատանքի ապահովման համար։

Համակարգի տեխնիկական միջոցների համալիրների կառուցվածքի հիմքում պետք է դրված լինի տիպային նախագծային լուծումների սկզբունքը։

 

5.4.2. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահպանման ավտոմատացման միջոցներին ներկայացվող տեխնիկական պահանջները.

սկավառակային զանգվածը չպետք է ունենա խափանման միասնական կետ, այսինքն՝ զանգվածի բոլոր բաղադրիչները (վերահսկիչները, հասանելիության ուղիները սկավառակներին, սերվերների հասանելիության ուղիները զանգվածին, սնուցման սարքերը, օդափոխիչները) պետք է նախապես կրկնակված լինեն։ Զանգվածի վերահսկիչների վրայի առկա-հիշողությունը պետք է հայելանման արտացոլված լինի վերահսկիչների միջև։ Զանգվածի ոչ ակտիվ սահմանը (backplane) կարելի է չհամարել խափանման կետ։

Սկավառակային զանգվածը պետք է.

կառավարման և կարգավորման համար մատակարարվի ծրագրային ապահովման լրակազմով,

ապահովի հնարավորություն՝ կազմակերպելու RAID 0, 1, 5 և 10 մակարդակով ավելցուկային սկավառակային զանգվածներ,

օժանդակի հնարավորությանը՝ կազմակերպելու պահեստային սկավառակային զանգվածի վրա տվյալների ոչ միաժամանակյա հեռացված հայելավորումը,

ապահովի հնարավորություն՝ միանալու պահպանման արտաքին ցանցին` ըստ Fibre Channel արձանագրության, 2 Գբ/վ կամ ավելի արագությամբ, ոչ պակաս, քան ութ ուղիներով,

ապահովի հնարավորություն էլեկտրասնուցման անջատման դեպքում 72 ժամ և ավելի անվտանգ պահպանելու առկա-հիշողության պարունակությունը,

ապահովի համատեղելիությունը օպերացիոն համակարգերի և ապարատային միջոցների հետ։

Զանգվածի բոլոր ակտիվ բաղադրատարրերը պետք է լինեն «թեժ փոխարինման» բաղադրատարրեր:

Fibre Channel-ի կամ SATA-ի սկավառակների վրա տվյալների պահպանման ծավալների, արտադրողականության (մուտքի, ելքի գործողություններ վայրկյանում) և արձագանքման ժամանակի, առկա-հիշողության չափի տեխնիկական պահանջները պետք է որոշվեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

5.4.3. ԱՊՀ ՀՄՀ տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ավտոմատացման միջոցներին ներկայացվող տեխնիկական պահանջներ.

 

5.4.3.1. Որպես տվյալների պահեստային պատճենման և վերականգնման ավտոմատացման միջոց պետք է օգտագործվի ռոբոտացված ժապավենային գրադարանը:

 

5.4.3.2. Ժապավենային գրադարանը (ժապավենային սարքը) պետք է բավարարի հետևյալ պահանջները.

ունենա հեռակառավարման և փոխդասավորման ինտերֆեյս (Remote Management),

ունենա միացման հնարավորություն Fibre Channel ինտերֆեյսի միջոցով,

սնուցման վթարային անջատման դեպքում ժապավենի քարթրիջի վնասումը կանխելու համար օժանդակի ժապավենի ավտոմատ դինամիկ արգելակմանը (Graceful Dynamic Braking),

միաժամանակ տեղադրված քարթրիջների ժապավենային բառարանի գումարային ծավալի, յուրաքանչյուր շարժաբերի թողունակության պահանջները պետք է որոշվեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

5.4.3.3. Ժապավենային գրադարանը (ժապավենային սարքը) պետք է իր մեջ պարունակի.

փոխդասավորման, մոնիտորինգի և կառավարման ծրագրային ապահովում,

ոչ պակաս, քան երկու LTO-3 ժապավենային շարժաբեր Fibre Channel ինտերֆեյսով և ևս ոչ պակաս, քան չորս լրացուցիչ շարժաբեր տեղադրելու հնարավորությամբ,

յուրաքանչյուր շարժաբերի համար ժապավենաձիգ մեխանիզմների մաքրման մեկ համատեղելի քարթրիջ,

քարթրիջների համար գծիկավոր կոդով (շտրիխ-կոդ) պիտակներ,

քարթրիջների գծիկավոր կոդի ընթերցման սարք,

կրկնօրինակված ավելցուկային սնուցման սարքեր։

Քարթրիջների քանակի և դրանց ծավալների պահանջները պետք է որոշվեն ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական նախագծման փուլում։

 

6. ԱՊՀ ՀՄՀ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԿԱԶՄՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման փուլերի կազմությունը և բովանդակությունը` միասնական համակարգային մոտեցմամբ, ինչպես նաև իրականացվող նախագծային լուծումների գործառական տեխնոլոգիական ավարտվածությամբ, պետք է սահմանվեն ԱՊՀ ՀՄՀ նախագծման ժամանակ։ ԱՊՀ ՀՄՀ գործառույթները (խնդիրները), համաձայն տվյալ ՏԱ-ի, պետք է իրականացվեն նրանց աճեցման սկզբունքով` աշխատանքների հաջորդական փուլերի արդյունքների հիման վրա:

Հաշվի առնելով ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման նախագծի պահանջները` առաջին փուլում պետք է նախատեսված լինի ծրագրային ապարատային համակարգերի տեղեկատվական տեխնոլոգիական ուղեկցման համար ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական հեռահաղորդակցական ենթակառուցվածքի ստեղծումը։

ԱՊՀ ՀՄՀ մշակումը և ներդրումը առաջին փուլում ներառում է աշխատանքների հետևյալ կազմը.

ավտոմատացման օբյեկտների հետազոտումը և հետազոտման արդյունքների հիման վրա ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման ՏԱ-ի վերջնամշակումը,

ԱՊՀ ՀՄՀ՝ տեխնիկական և աշխատանքային նախագծման փաստաթղթերի մշակումը,

սարքավորումների և ԾԱ-ի առաքում, մոնտաժային և գործարկման կարգավորման աշխատանքների անցկացում ԱՊՀ ՀՄՀ ավտոմատացման օբյեկտների վրա,

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների տվյալների հաղորդման պրովայդերի (տրամադրողի) ցանցերին միացման միջոցառումների իրականացում։ Պատվիրատուն, սույն ՏԱ-ի տեխնիկական պայմանների համաձայն, կատարում է բոլոր անհրաժեշտ աշխատանքները` կապված ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների միջև կապուղիների վարձակալման և դրանք ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների հետ տեղակապման կազմակերպման հետ։ Պատվիրատուն սահմանում է ԱՊՀ ՀՄՀ հեռահաղորդակցական սարքավորումները թվային կապուղիներին միացնելու կարգն ու կանոնները և համաձայնեցնում է դրանք Կատարողի հետ մինչև ԱՊՀ ՀՄՀ-ն մշտական շահագործման հանձնելու փուլը,

ԱՊՀ մասնակից պետությունների ԱԼՄ տեղեկատվական համակարգերի՝ գոյություն ունեցող ՀԾԱ-ի ԱՊՀ ՀՄՀ հետ փոխգործակցության ապահովում` համաձայն ընդհանուր տեխնիկական պահանջների,

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների վրա տեղեկատվական անվտանգության համալիր միջոցառումների անցկացում,

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների ինտեգրման համալիր միջոցառումների անցկացում,

աշխատակիցների ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ուսուցման համալիր ծրագրի կատարում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ընդունման-հանձնման փորձարկումների իրականացում,

ԱՊՀ ՀՄՀ ենթահամակարգերի ուղեկցում` սարքավորումներն արտադրողների ստանդարտ երաշխիքային պարտավորություններին և կիրառական ու տեխնոլոգիական ենթահամակարգերին` Պայմանագրի պահանջներին համապատասխան։

 

7. ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՍՏՈՒԳՄԱՆ ԵՎ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

 

Մատակարարված սարքավորումների և ԾԱ-ի ընդունումը, առաքման լրակազմության ստուգումն իրականացվում են Պայմանագրին համաձայն։

Սարքավորումների մոնտաժման աշխատանքների կատարումը և շահագործման հանձնումը, ընդունման-հանձնման և համալիր փորձարկումների անցկացման կարգն իրականացվում են Պայմանագրի համաձայն։

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման աշխատանքների ընդունումն իրագործում է հանձնաժողովը, որը կազմված է.

Պատվիրատուի ներկայացուցչից,

Կատարողի ներկայացուցչից,

ԱՊՀ ՀՄՀ օգտատիրոջից,

ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման աշխատանքային խմբից,

Կատարողի ենթակապալառուների ներկայացուցիչներից (ըստ անհրաժեշտության):

ԱՊՀ ՀՄՀ օբյեկտների ընդունման-հանձնման փորձարկումների արդյունքներով ձևակերպվում են հետևյալ փաստաթղթերը.

շահագործման փաստաթղթերի ընդունման արձանագրություն,

ծառայությունների կատարման արձանագրություն,

ընդհանուր ծրագրային ապահովման ընդունման արձանագրություն,

հատուկ ծրագրային ապահովման ընդունման արձանագրություն:

 

8. ՓԱՍՏԱԹՂԹԱԳՐՄԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

8.1. Ընդհանուր դրույթներ

 

Մշակման ենթակա փաստաթղթերի ձևերի և փաթեթների ցանկը բերված է ստորև` աղյուսակներում։

Տեխնիկական և աշխատանքային նախագծման փաստաթղթերի ցանկը պետք է համապատասխանի ԳՕՍՏ 34.201-89-ում բերված անվանացանկին, իսկ փաստաթղթերի ծավալով՝ ՀԺ-50-34-698-90-ին:

Ըստ ՄՏԱ-ի մշակված ենթահամակարգերի փաստաթղթերի ցանկը բերված է այդ ենթահամակարգերի ստեղծման ՄՏԱ-ում։

Փաստաթղթերի ձևակերպման կարգը համակարգի ստեղծման բոլոր փուլերում պետք է համապատասխանի ԳՕՍՏ 2.105-95-ի պահանջներին:

Կատարված աշխատանքների արդյունքների հիման վրա Կատարողը պետք է տրամադրի (ներկայացնի) փաստաթղթերի ամբողջական փաթեթը, որն անհրաժեշտ է համակարգի շահագործման համար և արտացոլում է համակարգի ներկա վիճակը մշտական շահագործման հանձնելու պահին։

Տեխնիկական նախագծի փաստաթղթերի փաթեթը տրամադրվում է Պատվիրատուին տպագիր տարբերակով, երկու օրինակով, ինչպես նաև էլեկտրոնային տեսքով (խտասկավառակով): Տրամադրվող փաստաթղթերի էլեկտրոնային ձևը պետք է համատեղելի լինի Adobe Portable Document Format (PDF) 7.0 տարբերակի հետ։

Adobe Portable Document Format (PDF) 7.0 տարբերակի ձևաչափով փաստաթղթեր կարդալու համար պետք է օգտվել Adobe Reader 7.0 ԾԱ-ից, որն առկա է ազատ տարածվող ծրագրերի պայմանով։ Տարածական բաշխված տվյալներ պարունակող փաստաթղթեր և հաշվետվություններ տրամադրելու համար պետք է օգտագործվեն AutCAD 2000-ի հետ համատեղելի ապրանքներ։

 

8.2. Տեխնիկական և աշխատանքային նախագծման փուլերում ներկայացվող հաշվետու նյութերի պահանջներ

 

Տեխնիկական և աշխատանքային նախագծման գործընթացի շրջանակներում Կատարողի կողմից ամբողջական համակարգի համար պետք է մշակված լինի հետևյալ փաստաթղթերի փաթեթը։

 

Աղյուսակ 1. Փաստաթղթերի ցանկ, որոնք մշակվում են ԱՊՀ ՀՄՀ տեխնիկական նախագծման3 փուլում։

 

Փաստաթղթի անվանումը	Ծանոթագրություն
1. ԱՊՀ ՀՄՀ տեղեկատվական անվտանգության ենթահամակարգի մասնավոր տեխնիկական առաջադրանք
2. ԱՊՀ ՀՄՀ սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի մասնավոր տեխնիկական առաջադրանք
3. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Ընդհանուր դրույթներ	Ընդհանուր տեղեկություններ ՏՀ մասին` ներառյալ ստեղծման նպատակը, ԱՀ օգտագործման տիրույթը և նշանակությունը, ավտոմատացման օբյեկտի նկարագրությունը, համակարգի ստեղծման հերթագայությունը
4. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Գործունեության գործընթացի նկարագրություն	ՏՀ միջոցով իրագործվող գործունեության գործընթացի նկարագրություն
5. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Տեղեկատվական ապահովման նկարագրություն	ՏՀ տեղեկատվական ապահովման լուծումների նկարագրություն
6. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Ավտոմատացվող գործառույթների նկարագրություն	ՏՀ հատուկ (կիրառական) ծրագրային ապահովման ավտոմատացվող գործառույթների նկարագրություն
7. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Տեխնիկական լուծումների նկարագրություն	ՏՀ համար լուծումների ընդհանուր ճարտարապետության, ՏՀ ենթահամակարգերի համար հիմնական տեխնիկական լուծումների, ինչպես նաև օբյեկտի ավտոմատացման միջոցառումների համակարգի գործարկմանը նախապատրաստման նկարագրություն
8. ԱՊՀ ՀՄՀ ստեղծման տեխնիկական նախագծի բացատրագիր։ Սպասարկման ծառայության ենթահամակարգ	ՏՀ օգտատերերի հայտերի սպասարկման ծառայության ենթահամակարգի նկարագրություն, այդ թվում՝ տեղեկատվական ապահովման, ավտոմատացվող գործառույթների, հաշվետվության ձևերի
9. Տեխնիկական նախագիծ։ Տեխնիկական միջոցների համալիրի նկարագրություն	Տեխնիկական միջոցների համալիրի կառուցվածքի, ՏՀ ենթահամակարգերում և համալիրներում ընդգրկված բոլոր տեսակի սարքավորումների նկարագրություն
10. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովում	ՏՀ ենթահամակարգերում ընդգրկված ծրագրային ապահովման կառուցվածքի, ընդհանուր համակարգային ծրագրային ապահովման միջոցների (ՕՀ, ՏԲԿՀ, էլեկտրոնային փոստ և այլն) նկարագրություն
11. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում	Հատուկ (կիրառական) ծրագրային ապահովման նկարագրություն, որում ընդգրկված են. ընդհանուր դրույթները, հիմնական տեխնիկական լուծումները, ծրագրային ապահովման մշակման մեթոդները և միջոցները, ԱՊՀ ՄՀՀ գործարկման հետ կապված օբյեկտի ավտոմատացման նախապատրաստման միջոցառումները, տեղեկատվության դասակարգումը
12. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Տվյալների հայեցակարգային (կոնցեպտուալ) մոդել	ՏՀ ՏԲ տվյալների հայեցակարգային (կոնցեպտուալ) մոդելի նկարագրություն, որն ապահովում է նախատեսված հաշվառումների վարումը
13. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Տվյալների ֆիզիկական մոդել	ՏՀ ՏԲ տվյալների ֆիզիկական մոդելի նկարագրություն, որն ապահովում է նախատեսված հաշվառումների վարումը
14. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Բառարաններ, տեղեկատուներ և դասակարգիչներ	Բառարանների, տեղեկատուների և դասակարգիչների նկարագրություն, որոնք նկարագրում են ԻՀ առարկայական տիրույթը և նրա կողմից ապահովվող հաշվառումները
15. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Ստանդարտ վիճակագրական հաշվետվությունների ձևեր	ՀԾԱ միջոցով ձևավորվող ստանդարտ վիճակագրական հաշվետվությունների ձևերի նկարագրություն
16. Տեխնիկական նախագիծ։ Ծրագրային ապահովման նկարագրություն։ Հատուկ ծրագրային ապահովում։ Որոնողական հարցումների ձևեր	ՀԾԱ միջոցով ձևավորվող և մշակվող որոնողական հարցումների ձևերի նկարագրություն
17. Տեխնիկական նախագծի ամփոփագիր	ՏՀ տեխնիկական նախագծի նյութերի (փաստաթղթերի) ցանկ

 

Աղյուսակ 2. Փաստաթղթերի ցանկ, որոնք մշակվում են ԱՊՀ ՀՄՀ աշխատանքային նախագծման4 փուլում։

 

Փաստաթղթի անվանումը	Ծանոթագրություն
1. Հատկորոշումների ցանկ	Ամբողջ ԱՊՀ ՀՄՀ համար
2. Շահագործման փաստաթղթերի ցանկ	Յուրաքանչյուր օբյեկտի համար
3. Անձնագիր	Նույնը
4. Համակարգի նախագծման տեխնիկական առաջադրանք
5. Համակարգի ընդհանուր նկարագրություն	Նույնը
6. Կառուցվածքային սխեմա	Նույնը
7. Սարքավորումների և ընդհանուր համակարգային ԾԱ-ի հատկորոշումներ	Նույնը
8. Օգտատիրոջ (վարչարարի) ղեկավարում	Նույնը
9. Շահագործման հրահանգ	Նույնը

_______________

4.Առաջարկվում է փաստաթղթերը կատարել համապատասխան РД-50-34-698-90-ի կամ ազգային օրենսդրությանը համապատասխան։

 

ՀԱՍՏԱՏՎԵԼ Է

 

2011թ. հոկտեմբերի 18-ի՝

Անկախ Պետությունների Համագործակցության

անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝

երրորդ պետությունների քաղաքացիների

և քաղաքացիություն չունեցող անձանց 

հաշվառման միասնական համակարգի մասին

Համաձայնագրով

 

ՀԱՇՎԱՌՎՈՂ ՏՎՅԱԼՆԵՐԻ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ ՑԱՆԿ

 

1. Ազգանուն, անուն, հայրանուն։

2. Ծննդյան ամսաթիվը՝ օր, ամիս, տարի։

3. Ծննդյան վայրը։

4. Սեռը՝ արական, իգական։

5. Սահմանը հատելիս օգտագործվող փաստաթղթի տեսակը, սերիան և համարը։

6. Քաղաքացիությունը (հպատակությունը) կամ դրա բացակայությունը։

7. Պետության և պետական սահմանի (մուտքի, ելքի) անցակետերի անվանումները։

8. ԱՊՀ մասնակից պետությունների պետական սահմանների հատման (մուտքի, ելքի) ամսաթվերը։

9. Պետական սահմանի հատման կարգը։

10. Այցելության նպատակը՝ մասնավոր, գործնական, ճանապարհորդական, ուսումնական, աշխատանքային, հումանիտար, ապաստան ստանալու, ժամանակավոր բնակություն, մշտական բնակություն, տարանցում, այլ նպատակ։

11. Տեղեկություն ընդունող կողմի մասին (ֆիզիկական անձի ազգանուն և սկզբնատառեր կամ իրավաբանական անձի անվանում, հասցե):

12. Մնալու հայտարարված (թույլատրված) ժամկետը՝ սկիզբ, ավարտ։

13. Որ պետությունից է ժամանում (ժամանել). որ պետություն է մեկնում (մեկնել):

14. Տեղեկություն աշխատավոր միգրանտների մասին (աշխատանքի թույլտվության համար, տրման ամսաթիվ, գործողության ժամկետ և աշխատանքային գործունեության թույլատրելի տեսակներ):

15. ԱՊՀ անդամ պետության տարածքում մնալու (ապրելու) վայրում հաշվառման (գրանցման) մասին տեղեկություններ։

16. Տեղեկատվություն հետախուզման մասին։

17. Տեղեկություններ կատարված օրինախախտումների մասին։

 

Համաձայնագիրը Հայաստանի Հանրապետության համար ուժի մեջ է մտել 2013թ. հունվարի 2-ին

 

ՎԵՐԱՊԱՀՈՒՄ
Հայաստանի Հանրապետության

 

«Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների տարածքներ մուտք գործող` երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց Հաշվառման միասնական համակարգի մասին» համաձայնագրի վերաբերյալ

 

Անկախ Պետությունների Համագործակցության անդամ պետությունների տարածքներ մուտք գործող՝ երրորդ պետությունների քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց հաշվառման միասնական համակարգի մասին Համաձայնագրի դրույթները Հայաստանի Հանրապետության կողմից կկատարվեն Հայաստանի Հանրապետության ներքին ընթացակարգերը ավարտելուց և 7-րդ հոդվածով սահմանված կարգի համաձայն` Համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո:

Հայաստանի Հանրապետությունը կմասնակցի տվյալ Համաձայնագրի իրականացմանը պետական բյուջեի` այդ նպատակների համար նախատեսված միջոցների սահմաններում:

 

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ

Տ. Սարգսյան