ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

2010 թվականի հուլիսի 30-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Վաչագան Չիբուխչյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական դատարանի 26.03.2010 թվականի վճռի դեմ` ըստ հայցի Պայծառ, Քնարիկ, Խաչատուր, Հայկ, Հասմիկ Չիբուխչյանների ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության, ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի Շենգավիթի տարածքային ստորաբաժանման, երրորդ անձինք Վաչագան, Սվետլանա, Քնարիկ Վաչագանի Չիբուխչյանների` ՀՀ Երևան քաղաքի ժողովրդական պատգամավորների Շահումյանի շրջանային խորհդի գործադիր կոմիտեի 06.10.1994 թվականի թիվ 32/140 որոշումը մասնակի` Վաչագան, Սվետլանա, Քնարիկ Վաչագանի Չիբուխչյանների մասով անվավեր ճանաչելու և ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի Շենգավիթի տարածքային ստորաբաժանման կողմից 16.06.2008 թվականին թիվ 01-011-4-Շ-23 մատյանի 094 համարի տակ Վաչագան, Սվետլանա, Քնարիկ Վաչագանի Չիբուխչյանների մասով սեփականության իրավունքի գրանցումն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Պայծառ, Քնարիկ, Խաչատուր, Հայկ, Հասմիկ Չիբուխչյանները պահանջել են Վաչագան, Սվետլանա, Քնարիկ Վաչագանի Չիբուխչյանների մասով մասնակի անվավեր ճանաչել ՀՀ Երևան քաղաքի ժողովրդական պատգամավորների Շահումյանի շրջանային խորհդի գործադիր կոմիտեի 06.10.1994 թվականի թիվ 32/140 որոշումը և ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի Շենգավիթի տարածքային ստորաբաժանման կողմից 16.06.2008 թվականին թիվ 01-011-4-Շ-23 մատյանի 094 համարի տակ սեփականության իրավունքի գրանցումը, ինչպես նաև միջնորդել են հարգելի համարել հայց ներկայացնելու համար բաց թողնված ժամկետը:

ՀՀ վարչական դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 30.11.2009 թվականի որոշմամբ վերականգնվել է հայց ներկայացնելու համար սահմանված բաց թողնված ժամկետը, և հայցադիմումն ընդունվել է վարույթ:

Դատարանի 22.01.2010 թվականի որոշմամբ պատասխանող Երևանի քաղաքապետարանը փոխարինվել է Հայաստանի Հանրապետությամբ:

Դատարանի 26.03.2010 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է: Վճռվել է մասնակի` Վաչագան, Սվետլանա, Քնարիկ Վաչագանի Չիբուխչյանների մասով անվավեր ճանաչել ՀՀ Երևան քաղաքի ժողովրդական պատգամավորների Շահումյանի շրջանային խորհրդի գործադիր կոմիտեի 06.10.1994 թվականի թիվ 32/140 որոշումը:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Վաչագան Չիբուխչյանը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Դատարանը խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 24-րդ հոդվածը, 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը, սխալ է մեկնաբանել «Հայաստանի Հանրապետության պետական, հանրային և համայնքային բնակարանային ֆոնդի սեփականաշնորհման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածը, ՀՀ բնակարանային օրենսգրքի 54-րդ հոդվածի 1-ին մասը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Դատարանն անտեսել է, որ Վաչագան Չիբուխչյանը «Հայաստանի Հանրապետության պետական, հանրային և համայնքային բնակարանային ֆոնդի սեփականաշնորհման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի հիմքով սեփականաշնորհման սուբյեկտ է:

Դատարանը արձանագրել է, որ երրորդ անձինք` այդ թվում Վաչագան Չիբուխչյանը, չբնակվելով Պայծառ Չիբուխչյանի հետ և չմասնակցելով բնակարանի սեփականաշնորհմանը, չէին կարող ճանաչվել նշված բնակարանի համասեփականատերեր:

Մինչդեռ նշված օրենքի համաձայն` սեփականաշնորհման սուբյեկտ են ՀՀ-ում մշտապես բնակվող, տվյալ բնակտարածությունում գրանցում ունեցող, ինչպես նաև օրենքով սահմանված դեպքերում բնակտարածության նկատմամբ իրավունքը պահպանած քաղաքացիները: Բացի այդ, գործում առկա Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի 29 բնակարանը սեփականաշնորհելու նպատակով ներկայացված դիմումի համաձայն Վաչագան Չիբուխչյանը նույնպես մասնակցել է սեփականաշնորհմանը:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է մասնակի` Վաչագան Չիբուխչյանի մասով բեկանել Դատարանի 26.03.2010 թվականի վճիռը և գործն ուղարկել նույն դատարան` նոր քննության կամ այն փոփոխել` հայցն այդ մասով մերժել:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1. ՀՍՍՀ աշխատավորների դեպուտատների Երևանի Շահումյանի շրջսովետի գործադիր կոմիտեի 1973 թվականի հուլիսի 6-ի միասնական թիվ 19349 օրդերի համաձայն` Երևանի Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի 29-րդ բնակարանը տրվել է Պայծառ Չիբուխչյանի` 5 անձից բաղկացած ընտանիքին` Քնարիկ, Վաչագան, Նարինե և Խաչատուր Չիբուխչյաններին, զբաղեցնելու համար (գ.թ. 24):

2. Երևան քաղաքի ժողովրդական պատգամավորների Շահումյանի շրջանային խորհրդի գործադիր կոմիտեի 06.10.1994 թվականի թիվ 32/140 որոշմամբ Երևանի Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի 29-րդ բնակարանը սեփականաշնորհվել է Պայծառ Չիբուխչյանի անվամբ` ընտանիքի 9 անձով, որոնց թվում է նաև Վաչագան Չիբուխչյանը (գ.թ. 20):

3. 23.08.1994 թվականին Պայծառ Չիբուխչյանը դիմել է Երևան քաղաքի ժողովրդական պատգամավորների Շահումյանի շրջանային խորհրդի գործադիր կոմիտե Երևանի Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի 29-րդ բնակարանը սեփականաշնորհելու նպատակով: Դիմումը ստորագրված է բնակտարածության իրավունք ունեցող չափահասների, այդ թվում` Վաչագան Չիբուխչյանի կողմից (գ.թ. 23):

4. ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի տարածքային ստորաբաժանման 16.06.2008 թվականի թիվ 2547537 անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականի համաձայն` Պայծառ, Քնարիկ, Խաչատուր, Վաչագան, Սվետլանա, Հասմիկ, Հայկ Չիբուխչյանների, Անահիտ Գաբրիելյանի և Քնարիկ Վաչագանի Չիբուխչյանի սեփականության իրավունքը գրանցված է ՀՀ անշարժ գույքի պետական միասնական կադաստրում անշարժ գույքի պետական գրանցման միասնական 01-011-4-Շ-23 մատյանի 094 համարի տակ (գ.թ. 26-28):

5. 04.11.2009 թվականի Երևանի Շենգավիթի վարչական շրջան «Նարինե» համատիրության թիվ 203 տեղեկանքի համաձայն` Վաչագան Չիբուխչյանը հաշվառված է Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի 29 բնակարանում, սակայն 1988 թվականից այդտեղ չի ապրում (գ.թ. 28):

6. Վաչագան Չիբուխչյանը Պայծառ Չիբուխչյանի որդին է:

7. Սույն գործով չի վիճարկվում Վաչագան Չիբուխչյանի Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելու փաստը:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ` վճռաբեկ բողոքը հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

29.06.1993 թվականին ընդունված և 01.09.1993 թվականին ուժի մեջ մտած «Պետական և հանրային բնակարանային ֆոնդի սեփականաշնորհման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի համաձայն` սեփականաշնորհման սուբյեկտ են հանդիսանում Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվող, տվյալ բնակտարածությունում գրանցում ունեցող, ինչպես նաև oրենքով սահմանված դեպքերում բնակտարածության նկատմամբ իրավունքը պահպանած քաղաքացիները:

Նույն օրենքի 13-րդ հոդվածի համաձայն` բնակարանային ֆոնդի բնակարանների սեփականաշնորհումն ընտանիքի չափահաս անդամների համաձայնության դեպքում ձևակերպվում է տվյալ բնակարանի վարձակալի անունով, կամ նրա ընտանիքի որևէ չափահաս անդամի անունով` որպես ընտանիքի բոլոր անդամների ընդհանուր համատեղ կամ ընդհանուր բաժնային սեփականություն:

 Վճռաբեկ դատարանն իր` նախկինում կայացրած որոշումներում անդրադարձել է սեփականաշնորհման արդյունքում սեփականության իրավունքի ծագման իրավական հարցին: Մասնավորապես, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ բնակարանի վարձակալ չհանդիսացող անձը սեփականաշնորհման արդյունքում կարող է ձեռք բերել սեփականության իրավունք պարտադիր վավերապայմանների միաժամանակյա առկայության դեպքում: Այդպիսիք են Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելը, տվյալ բնակտարածությունում գրանցում ունենալը (տե՛ս Ռուբեն Միրաքյան ընդդեմ Եվա Գևորգյան, Երևանի քաղաքապետարան, ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի «Կենտրոն» տարածքային ստորաբաժանում` Երևանի քաղաքապետի 09.11.2005 թվականի թիվ 2391-Ա որոշումը և սեփականության իրավունքի գրանցումը մասնակի անվավեր ճանաչելու և տան 1/2 մասի սեփականատեր ճանաչելու պահանջների մասին, Վճռաբեկ դատարանի 25.06.2010 թվականի թիվ ՎԴ/0476/05/08 որոշումը):

Սույն գործով Դատարանը հայցի բավարարման հիմքում դրել է այն հանգամանքը, որ Վաչագան Չիբուխչյանը` իր զավակների` Քնարիկ և Սվետլանա Չիբուխչյանների հետ 1988 թվականից առանձնացել է Պայծառ Չիբուխչյանի ընտանքից միաժամանակ դադարելով բնակվել Երևան քաղաքի Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի թիվ 29 բնակարանում: Իսկ Քնարիկ և Սվետլանա Չիբուխչյանները, հանդիսանալով Զավեն Հովհաննիսյանի ընտանիքի անդամներ, վերջինիս հետ միասին մասնակցել են Երևան քաղաքի Ծերեթելի (ներկայիս Արտաշիսյան) փողոցի 63 շենքի թիվ 11 բնակարանի սեփականաշնորհման գործընթացին:

Դատարանը հանգել է այն հետևության, որ երրորդ անձինք` այդ թվում Վաչագան Չիբուխչյանը, չբնակվելով Պայծառ Չիբուխչյանի հետ և չմասնակցելով բնակարանի սեփականաշնորհմանը, չէին կարող ճանաչվել նշված բնակարանի համասեփականատերեր:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը և սույն գործի փաստերը համադրելով` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով Դատարանի քննության առարկա պետք է դառնար Վաչագան Չիբուխչյանի` Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելու, տվյալ բնակտարածությունում գրանցում ունենալու հանգամանքները:

Մինչդեռ, Դատարանն անտեսել է, որ 04.11.2009 թվականի Երևանի Շենգավիթի վարչական շրջան «Նարինե» համատիրության թիվ 203 տեղեկանքի համաձայն Վաչագան Չիբուխչյանը հաշվառված է վիճելի` Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի 29 բնակարանում, իսկ Վաչագան Չիբուխչյանի Հայաստանի Հանրապետությունում մշտապես բնակվելու փաստը սույն գործով չի վիճարկվել: Ինչ վերաբերում է Դատարանի վճռի հիմքում դրված այն հանգամանքին, որ Վաչագան Չիբուխչյանը չի բնակվել սեփականաշնորհման օբյեկտ հանդիսացող բնակարանում, ապա Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ վերոնշյալ օրենքով սեփականաշնորհման սուբյեկտի համար նման պահանջ նախատեսված չէ :

Հետևաբար, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վերոնշյալ վավերապայմանների առկայության պարագայում Վաչագան Չիբուխչյանը սեփականաշնորհման սուբյեկտ է:

Ինչ վերաբերում է Դատարանի այն պատճառաբանությանը, որ Վաչագան Չիբուխչյանը չի մասնակցել բնակարանի սեփականաշնորհմանը, ապա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն անհիմն է, քանի որ 23.08.1994 թվականին Պայծառ Չիբուխչյանի` Երևանի Շիրակի 4-րդ նրբանցքի 7ա շենքի 29-րդ բնակարանի սեփականաշնորհելու նպատակով կազմված դիմումը որպես բնակտարածության իրավունք ունեցող չափահաս ստորագրել է նաև Վաչագան Չիբուխչյանը:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վաչագան Չիբուխչյանի մասով ՀՀ Երևան քաղաքի ժողովրդական պատգամավորների Շահումյանի շրջանային խորհդի գործադիր կոմիտեի 06.10.1994 թվականի թիվ 32/140 որոշումը և ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի Շենգավիթի տարածքային ստորաբաժանման կողմից 16.06.2008 թվականին սեփականության իրավունքի գրանցումն իրավաչափ են:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Դատարանի վճիռը մասնակիորեն բեկանելու համար:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետով սահմանված` ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է ՀՀ Սահմանադրության և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի նույն հոդվածներով ամրագրված` անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է:

Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ հոդվածով, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241²-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վարչական դատարանի 26.03.2010 թվականի վճռի` Վաչագան Չիբուխչյանի մասով Երևանի ժողովրդական պատգամավորների Շահումյանի շրջանային խորհրդի գործադիր կոմիտեի 06.10.1994 թվականի թիվ 32/140 որոշումն անավավեր ճանաչելու մասը և այն փոփոխել. Պայծառ, Քնարիկ, Խաչատուր, Հայկ, Հասմիկ Չիբուխչյանների հայցն այդ մասով մերժել: Վճռի մնացած մասը թողնել օրինական ուժի մեջ:

 2. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`		Ս. Սարգսյան
Դատավորներ`		Վ. Ավանեսյան
		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Ե. Խունդկարյան
		Է. Հայրիյան
		Տ. Պետրոսյան
		Ե. ՍՈՂՈՄՈՆՅԱՆ