«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
8 հունվարի 2004 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

11 դեկտեմբերի 2003 թվականի N 1777-Ն

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԱՎԻԱՑԻՈՆ ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐԻ ԵՎ ՄԻՋԱԴԵՊԵՐԻ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՆՑԿԱՑՄԱՆ, ԴԱՍԱԿԱՐԳՄԱՆ ԵՎ ՀԱՇՎԱՌՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՍԱՀՄԱՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 54-րդ հոդվածի 4-րդ կետով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Սահմանել Հայաստանի Հանրապետությունում ավիացիոն պատահարների և միջադեպերի քննության անցկացման, դասակարգման և հաշվառման կարգը` համաձայն հավելվածի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:

Հայաստանի Հանրապետության   վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2004 թ. դեկտեմբերի 26 Երևան

Հավելված ՀՀ կառավարության 2003 թվականի դեկտեմբերի 11-ի N 1777-Ն որոշման

Կ Ա Ր Գ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԱՎԻԱՑԻՈՆ ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐԻ ԵՎ ՄԻՋԱԴԵՊԵՐԻ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՆՑԿԱՑՄԱՆ, ԴԱՍԱԿԱՐԳՄԱՆ ԵՎ ՀԱՇՎԱՌՄԱՆ

I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքացիական օդանավերի հետ տեղի ունեցած ավիացիոն պատահարների և միջադեպերի մասնագիտական քննության (այսուհետ` քննություն) սույն կարգը մշակվել է 1944 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Չիկագոյում ստորագրված Միջազգային քաղաքացիական ավիացիայի մասին կոնվենցիայի (այսուհետ` կոնվենցիա), «Ավիացիոն պատահարների և միջադեպերի հետաքննություն» կոնվենցիայի N 13 հավելվածի (այսուհետ` կոնվենցիայի N 13 հավելված), «Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի, 1991 թվականի դեկտեմբերի 30-ին Մինսկում ԱՊՀ երկրների շրջանակում ստորագրված «Քաղաքացիական ավիացիայի և օդային տարածքի օգտագործման մասին» միջկառավարական համաձայնագրի (այսուհետ` միջկառավարական համաձայնագիր) դրույթների հիման վրա:

2. Սույն կարգով կանոնակարգվում են`

1) Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օդանավերի (անկախ միջադեպի կամ պատահարի կատարման վայրից) և Հայաստանի Հանրապետության տարածքում օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիական օդանավերի հետ տեղի ունեցած ավիացիոն պատահարների ու միջադեպերի քննությունների վարման և հաշվառման կարգը, ինչպես նաև դրանց կանխարգելման ուղղությամբ երաշխավորությունների ու միջոցառումների մշակումները.

2) այն դեպքերը, երբ Հայաստանի Հանրապետությունը հանդիսանում է օդանավ շահագործողի պետություն կամ օդանավ շահագործողի ծածկագրերի համատեղ օգտագործման, կամ մեկից ավելի պետությունների օդանավ շահագործողների համատեղ գործունեություն իրականացնելու պայմանագրի կողմ հանդիսացող ընկերության պետություն, կամ երբ հետաքննությունն անցկացնող պետության հայտի հիման վրա Հայաստանի Հանրապետությունը, համաձայն կոնվենցիայի N 13 հավելվածի, տրամադրում է տեղեկություններ, սարքավորումներ կամ փորձագետների, կամ տրամադրում է ավիացիոն իրադարձության վայրում հետաքննություն անցկացնելու համար անհրաժեշտ օպերատիվ բազա, կամ մասնակցում է որոնողական-փրկարարական կամ բեկորների դուրսբերման գործողություններին:

(2-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն, խմբ. 17.01.08 N 89-Ն)

2.1. Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված օդանավի հետ ավիացիոն պատահարի կամ լուրջ միջադեպի դեպքում, երբ իրադարձության վայրի պետությունը մտադիր չէ հետաքննություն անցկացնել, կամ եթե այն չի հանդիսանում պայմանավորվող պետություն, կամ եթե այն տեղի է ունեցել որևէ պետության սահմաններից դուրս, համաձայն կոնվենցիայի N 13 հավելվածի, կիրառվում են սույն կարգի դրույթները:

(2.1-րդ կետը լրաց. 17.01.08 N 89-Ն)

3. Կարգի պահանջները տարածվում են Հայաստանի Հանրապետության օդային տարածքն օգտագործող և քաղաքացիական ավիացիայի բնագավառում գործունեություն իրականացնող բոլոր սուբյեկտների վրա:

4. Սույն կարգում օգտագործվում են հետևյալ հիմնական հասկացությունները`

օդանավ` սարք, որը մթնոլորտում պահվում է օդի հետ փոխազդեցության հաշվին, ի տարբերություն երկրի մակերևույթից անդրադարձած օդի հետ փոխազդեցության:

Ավիացիոն պատահար (այսուհետ` պատահար)` օդանավի օգտագործման հետ կապված իրադարձություն, որը տեղի է ունենում այն պահից սկսած, երբ որևէ անձ թռիչք կատարելու նպատակով բարձրանում է օդանավ, մինչև այն պահը, երբ օդանավում գտնվող բոլոր անձինք լքում են օդանավը և, որի ընթացքում`

ա) որևէ անձ ստանում է մահացու ելքով մարմնական վնասվածք կամ լուրջ մարմնական վնասվածք`

տվյալ օդանավում գտնվելու, կամ

օդանավի ինչ-որ մասի, ներառյալ տվյալ օդանավից անջատված մասի հետ անմիջական շփման, կամ

ռեակտիվ շարժիչի գազերի շիթի անմիջական ազդեցության արդյունքում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մարմնական վնասվածքներն ստացվել են բնական պատճառների արդյունքում, հասցվել է ինքն իրեն կամ հասցվել են ուրիշ անձանց կողմից կամ, երբ մարմնական վնասվածքները հասցվել են անտոմս ուղևորներին, ովքեր թաքնվում են այն գոտուց դուրս, որի մուտքը սովորաբար բաց է ուղևորների և անձնակազմի անդամների համար.

բ) օդանավն ստանում է վնասվածքներ կամ տեղի է ունենում նրա կառուցվածքի ավերում, որի արդյունքում`

խախտվում է կառուցվածքի ամրությունը, վատանում են օդանավի տեխնիկական և թռիչքային բնութագրերը, և սովորաբար պահանջվում է խոշոր նորոգում կամ վնասված տարրի փոխարինում, բացառությամբ շարժիչի խափանման կամ վնասման դեպքերի, երբ վնասվել է միայն շարժիչը, դրա ծալովի ծածկոցները կամ օժանդակ ագրեգատները, կամ երբ վնասվել են միայն օդային պտուտակները, թևի վերջնամասերը, ալեհավաքները, անվադողերը, արգելակման հարմարանքները, շրջահոսները, կամ, երբ երեսապատվածքում առկա են ոչ մեծ փոսեր կամ խոցեր.

գ) օդանավը կորչում է անհետ կամ հայտնվում է այնպիսի տեղում, ուր դրան մոտենալը բացարձակապես անհնար է:

Միայն վիճակագրական տվյալների միատեսակության նպատակներով մարմնական վնասվածքը, որի արդյունքում մահը վրա է հասել պատահարի պահից 30 օրվա ընթացքում, դասակարգվում է որպես մահացու ելքով մարմնական վնասվածք:

Օդանավը համարվում է անհետ կորած, երբ դադարեցված են պաշտոնական որոնումները և չի պարզվել օդանավի կամ դրա բեկորների գտնվելու վայրը:

Պատահարները` պայմանավորված հետևանքների բնույթով, իրենց հերթին դասակարգվում են`

պատահարներ` մարդկային զոհերով (աղետներ),

պատահարներ` առանց մարդկային զոհերի (վթարներ):

Միջադեպ` օդանավի օգտագործման հետ կապված ցանկացած իրադարձություն, բացի պատահարից, որն ազդում կամ կարող է ազդել շահագործման անվտանգության վրա: Միջադեպերը ստորաբաժանվում են`

լուրջ միջադեպ` միջադեպ, որի հանգամանքները ցույց են տալիս, որ կարող էր տեղի ունենալ պատահար:

Պատահարի և լուրջ միջադեպի միջև տարբերությունը կայանում է միայն հետևանքների մեջ:

Լուրջ միջադեպերի օրինակները բերվում են կոնվենցիայի N 13 հավելվածի Ց (C) լրացման մեջ և ավիացիոն պատահարների (միջադեպերի վերաբերյալ տվյալների ներկայացման հրահանգում (Doc 9156):

Լուրջ միջադեպ չհանդիսացող միջադեպ` միջադեպ, որի հատկանիշները չեն բնորոշվում որպես լուրջ միջադեպ:

Լուրջ մարմնական վնասվածք` սույն կարգի իմաստով մարմնական վնասվածք, որն անձը ստացել է պատահարի ժամանակ և որը`

ա) պահանջում է 48 ժամից ավելի հոսպիտալացում` վնասվածքն ստանալու պահից 7 օրվա ընթացքում, կամ

բ) հանգեցրել է ցանկացած կոտրվածքի (բացառությամբ ձեռքի, ոտքի մատների կամ քթի պարզ կոտրվածքների), կամ

գ) կապված է հյուսվածքի պատռվածքների հետ, որն առաջացրել է ուժեղ արյունահոսություն, նյարդերի, մկանների և ջլերի վնասվածք, կամ

դ) կապված է ցանկացած ներքին օրգանի վնասվածքի հետ, կամ

ե) կապված է երկրորդ կամ երրորդ աստիճանի կամ ցանկացած այրվածքների հետ, որը վնասել է մաշկի մակերեսի 5 % ավելին, կամ

զ) կապված է վարակիչ նյութերի կամ ներթափանցող ճառագայթման ազդեցության հաստատված փաստի հետ:

Ավիացիոն կազմակերպություն` իրավաբանական անձ, որն անկախ կազմակերպական-իրավական ձևից, որպես գործունեության հիմնական նպատակ, վճարի դիմաց իրականացնում է ուղևորների, ուղեբեռի, բեռների, փոստի օդային փոխադրումներ և (կամ) կատարում է ավիացիոն աշխատանքներ:

Քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպություն` ավիացիոն կազմակերպություն, օդանավակայան, ավիացիոն-տեխնիկական բազա, ավիանորոգման գործարան, գիտահետազոտական ինստիտուտ, ուսումնական հաստատություն և ցանկացած այլ կազմակերպություն, որը զբաղվում է քաղաքացիական ավիացիայում թռիչքների կատարման և դրանց ապահովման հետ կապված գործունեությամբ:

Շահագործող` անձ կամ կազմակերպություն, որը զբաղվում է օդանավերի շահագործմամբ կամ այդ բնագավառում առաջարկում է իր ծառայությունները:

Արտադրող պետություն` օդանավի վերջնական հավաքման համար պատասխանատու կազմակերպության նկատմամբ իրավասություն ունեցող պետություն:

Իրադարձության վայրի պետություն` պետություն, որի տարածքում տեղի է ունեցել պատահարը կամ միջադեպը:

Նախագծողի պետություն` օդանավի տիպի կառուցվածքի համար պատասխանատու կազմակերպության հանդեպ իրավասություն ունեցող պետություն:

Գրանցման պետություն` պետություն, որի ռեգիստրում գրանցված է օդանավը:

Շահագործողի պետություն` պետություն, որում գտնվում է շահագործողի գործունեության հիմնական վայրը կամ, եթե շահագործողը չունի գործունեության այդպիսի վայր, շահագործողի մշտական մնալու տեղը:

Քննություն` պատահարների կանխման նպատակով անցկացվող գործընթաց, որը ներառում է տեղեկատվության հավաքումը և վերլուծությունը, եզրակացության նախապատրաստումը, ներառյալ պատճառների բացահայտումը, ինչպես նաև` անհրաժեշտության դեպքում, անվտանգության ապահովմանն ուղղված առաջարկությունների մշակումը:

Քննության դաշտային փուլ` պատահարի կամ միջադեպի վայրում քննության հանձնաժողովի (այսուհետ` հանձնաժողով) աշխատանքների սկզբի պահից մինչև պատահարի կամ միջադեպի վայրում աշխատանքների դադարեցման պահն ընկած ժամանակահատված:

Պատահարի կամ միջադեպի քննության հանձնաժողովի նախագահ` անձ, որին հանձնարարված է քննության կազմակերպումը և անցկացումը, ինչպես նաև դրա ընթացքի նկատմամբ վերահսկողությունը:

Պատճառներ` գործողություն, անգործություն, հանգամանքներ, պայմաններ կամ դրանց զուգակցություն, որոնք հանգեցրել են պատահարի կամ միջադեպի:

Անվտանգության ապահովմանն ուղղված առաջարկություն` պատահարների կամ միջադեպերի կանխման նպատակով քննության ժամանակ ստացված տեղեկատվության հիման վրա քննությունը վարող պետության լիազոր մարմնի կողմից պատահարը քննողի առաջարկ:

Օդանավային ինքնագիր` պատահարի կամ միջադեպի քննության վարման համար օդանավում տեղադրված ցանկացած ինքնագիր սարք, որը հանդիսանում է տեղեկատու աղբյուր:

Առավելագույն զանգված` առավելագույն սերտիֆիկացված թռիչքային զանգված:

Նախնական հաշվետվություն` հաղորդում, որն օգտագործվում է քննության սկզբնական փուլերում ստացած տեղեկությունների անհապաղ հաղորդման համար:

Լիազոր ներկայացուցիչ` քննությանը մասնակցելու համապատասխան որակավորում ունեցող անձ, որը նշանակվել է պետության լիազոր մարմնի կողմից` այլ պետությունում անցկացվող քննությանը մասնակցելու նպատակով:

Խորհրդական` անձ, որը համապատասխան որակավորման առկայության դեպքում` պետության կողմից նշանակվել է հետաքննության ընթացքում տվյալ պետության լիազոր ներկայացուցչին օգնություն տրամադրելու նպատակով:

(4-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն, 17.01.08 N 89-Ն)

5. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում քաղաքացիական օդանավի հետ տեղի ունեցած պատահարը կամ լուրջ միջադեպը ենթակա է պարտադիր քննման` սույն կարգին և կոնվենցիայի N 13 հավելվածին համապատասխան:

Քննությունը վարում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կամ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր քաղաքացիական ավիացիայի գլխավոր վարչության (այսուհետ` գլխավոր վարչություն) կողմից նշանակված հանձնաժողովը` «Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով և սույն կարգով նախատեսված դեպքերում:

6. Պատահարի կամ միջադեպի քննության նպատակը պատահարի կամ միջադեպի պատճառների որոշումն ու հետագայում դրանց կանխարգելման ուղղությամբ միջոցների ձեռնարկումն է:

Քննությունը նպատակ չունի ճանաչել մեղավորներին և որոշել նրանց պատասխանատվության աստիճանը:

Պատահարի կապակցությամբ անձի մեղքի կամ պատասխանատվության չափի որոշմանն ուղղված ցանկացած մինչդատական, դատական կամ վարչական վարույթ կատարվում է սույն կարգին համապատասխան իրականացվող քննությունից առանձին:

7. Քննության գործընթացն իր մեջ ներառում է տեղեկատվության հավաքումը և վերլուծությունը, անհրաժեշտ հետազոտությունների անցկացումը, պատահարի կամ միջադեպի պատճառների բացահայտումը, հաշվետվության և եզրակացության նախապատրաստումը, երաշխավորությունների մշակումը, քննության արդյունքների հիման վրա քննարկումը (լսումը):

Քննությունը կատարվում է բազմագործունեության սկզբունքով, որը նախատեսում է նորմալ գործելուց ավիացիոն տրանսպորտային համակարգի շեղման բացահայտում և օդանավի թռիչքի վրա դրանց շեղումների ազդեցության գնահատում: Քննության գործընթացը չի ենթադրում մասնակից կողմերի շահերի պաշտպանություն:

Կոնվենցիայի N 13 հավելվածին համապատասխան` պատահարների քննման լիազոր պետական մարմնին տրվում են քննության վարման անկախություն և անսահմանափակ լիազորություններ:

«Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքին համապատասխան քաղաքացիական ավիացիայի, այդ թվում` նաև պատահարների և միջադեպերի քննության բնագավառում գործունեության կարգավորման լիազոր պետական մարմին է հանդիսանում գլխավոր վարչությունը:

8. Երկու կամ մի քանի օդանավերի ընդհարումը (վտանգավոր մոտեցումը) քննվում է որպես մեկ իրադարձություն, իսկ դասակարգվում և հաշվառվում է յուրաքանչյուր օդանավի համար` հետևանքներին համապատասխան: Քննության արդյունքներով ձևակերպվում են մեկ ընդհանուր վերջնական հաշվետվություն և տեղեկատվական հաշվետվություններ` յուրաքանչյուր օդանավի համար:

II. ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐԻ ԵՎ ՄԻՋԱԴԵՊԵՐԻ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ

9. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում քաղաքացիական օդանավերի հետ տեղի ունեցած պատահարի դեպքում քննությունն անհապաղ կազմակերպում և վարում է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի կողմից նշանակված հանձնաժողովը, իսկ լուրջ միջադեպի քննությունը անհապաղ կազմակերպում և վարում է գլխավոր վարչության կողմից նշանակված հանձնաժողովը` կոնվենցիայի N13 հավելվածին համապատասխան շահագրգիռ օտարերկրյա պետությունների և, անհրաժեշտության դեպքում, միջպետական ավիացիոն կոմիտեի (այսուհետ` ավիացիոն կոմիտե) մասնակցությամբ, միջկառավարական համաձայնագրին համապատասխան` ղեկավարվելով սույն կարգով:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունն առանձին դեպքերում կարող է նշանակել քննություն անցկացնող հատուկ հանձնաժողով:

(9-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն, փոփ. 17.01.08 N 89-Ն)

10. Հայաստանի Հանրապետության օդանավերի և Հայաստանի Հանրապետության տարածքում օտարերկրյա պետությունների օդանավերի հետ տեղի ունեցած պատահար կամ լուրջ միջադեպ չհանդիսացող միջադեպի քննությունը, անհրաժեշտության դեպքում, կազմակերպում և վարում է գլխավոր վարչությունը:

11. Համաձայն կոնվենցիայի N 13 հավելվածի իրադարձության վայրի պետությունը կարող է մասնակիորեն կամ լիովին քննություն անցկացնելու իրավունքը փոխանցել այլ պետության` երկկողմ փոխհամաձայնությամբ:

12. Եթե քննության գործընթացում չի պահանջվում անցկացնել լրացուցիչ հետազոտություններ, ապա պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության ժամկետը չպետք է գերազանցի 100 օրը, իսկ լուրջ միջադեպ չհանդիսացող միջադեպի քննության ժամկետը` 30 օրը: Քննության ժամկետը երկարաձգվում է հանձնաժողովի նախագահի միջնորդությամբ` հանձնաժողով նշանակող մարմնի կողմից:

(12-րդ կետը փոփ. 17.01.08 N 89-Ն)

13. Եթե պատահարը հանդիսացել է քաղաքացիական օդանավն ավիացիայի այլ տեսակի օդանավի հետ բախման հետևանք, ապա պատահարի քննության հանձնաժողովի կազմը նշանակվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ:

14. Եթե պատահարը տեղի է ունեցել պետական օդանավի հետ, որտեղ ներգրավված են եղել քաղաքացիական ավիացիայի ավիացիոն անձնակազմի ներկայացուցիչներ, կամ պատահարը տեղի է ունեցել քաղաքացիական օդանավի հետ, որտեղ ներգրավված են եղել պետական ավիացիայի ավիացիոն անձնակազմի ներկայացուցիչներ, ապա որպես հանձնաժողովի անդամ, նշանակվում են շահագրգիռ կողմերի ներկայացուցիչներ: Ընդ որում, հանձնաժողովի նախագահը նշանակվում է ավիացիայի այն լիազոր մարմնի աշխատողներից, որի օդանավը ենթարկվել է պատահարի:

15. Հանձնաժողով նշանակելու լիազորված մարմինը նշանակում է հանձնաժողովի նախագահին և տեղակալին (տեղակալներին):

16. Հանձնաժողովը վարում է քննությունը` ղեկավարվելով «Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով և սույն կարգով:

Հանձնաժողովի աշխատանքներում ներգրավված մասնագետները կարող են ընդգրկվել նրա աշխատանքային մարմինների (աշխատանքային խմբերի) կազմում կամ հանդես գալ որպես փորձագետներ:

Հանձնաժողովի, դրա աշխատանքային մարմինների կազմում կամ որպես փորձագետներ աշխատելու համար կարող են ներգրավվել հանձնաժողով նշանակող մարմնի աշխատողները, շահագրգիռ պետական մարմինների լիազոր ներկայացուցիչները, գիտահետազոտական և նախագծային կազմակերպությունների, ավիացիոն տեխնիկա արտադրողների և շահագործողների, օդանավակայանների, ավիանորոգման կազմակերպությունների, օդային երթևեկության կազմակերպման, հիդրոօդերևութաբանական և բժշկական կազմակերպությունների աշխատողները:

Քննությանը մասնակցող մասնագետները պատահարի կամ միջադեպի հետ չպետք է կապված լինեն անմիջական պատասխանատվությամբ:

Նախագահը, նախագահի տեղակալը (տեղակալները), հանձնաժողովի և աշխատանքային խմբերի անդամներն ու փորձագետները չեն կարող ներկայացնել ապահովագրական ընկերության շահերը:

17. Անկախ կազմակերպական-իրավական ձևից, կազմակերպության ղեկավարը, որի հասցեով հարցում է արվել քննությանը մասնակցելու` մասնագետներ առանձնացնելու համար, համաձայնությամբ` նրանց ուղարկում է հանձնաժողովի ենթակայության տակ այնքան ժամանակ, որքան անհրաժեշտ է պատահարի կամ միջադեպի քննության շահերից ելնելով աշխատանքներ կատարելու համար:

18. Իրավապահ մարմինների ներկայացուցիչները կոնվենցիայով և օրենքներով նախատեսված դեպքերում պատահարի քննության հետ կապված իրենց աշխատանքները համակարգում են հանձնաժողովի նախագահի հետ և կարող են ներկա գտնվել հանձնաժողովի նիստերին:

19. Պատահարի կամ միջադեպի հանձնաժողովը օգտվում է կոնվենցիայի N 13 հավելվածով նախատեսված իրավունքներից, որոնք ներառում են`

ա) անարգել մուտք գործել աղետի ենթարկված օդանավը.

բ) հետազոտել աղետի ենթարկված օդանավը, դրա կառուցվածքային մասերը, ներառյալ օդանավային ինքնագրերը և օդային երթևեկության կառավարման ձայնագրությունները, աղետի ենթարկված օդանավում գտնվող կամ դրսից պատահարի կամ միջադեպի մեջ ներգրավված գույքը` անկախ այդ գույքի պատկանելությունից, ինչպես նաև օդանավերի թռիչքների ապահովման միջոցներն ու օբյեկտները և ստանալ անսահմանափակ հսկողություն դրանց նկատմամբ, որպեսզի հնարավոր լինի անհապաղ իրականացնել մանրամասն հետազոտություններ:

գ) «Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 54-րդ հոդվածի 7-րդ կետի համաձայն բացատրություններ վերցնել պատահարի կամ միջադեպի վկաներից, այնպիսի անձանցից որոնք ունեն կամ կարող են առնչություն ունենալ պատահարի կամ միջադեպի հետ, իրավապահ մարմիններից օրենքով սահմանված կարգով ստանալ անհրաժեշտ տեղեկություն.

դ) ուսումնասիրել օդանավի նախագծման, փորձարկման, արտադրման, շահագործման և նորոգման, ավիացիոն անձնակազմի թվից անձանց պատրաստման, օդային երթևեկության կազմակերպման, օդանավերի թռիչքների կատարման ու ապահովման բոլոր հարցերը,

ե) անցկացնել աղետի ենթարկված օդանավի անձնակազմի անդամների, ինչպես նաև ավիացիոն անձնակազմի թվից համապատասխան անձանց հոգեբանակենսաբանական վիճակի հետազոտություններ:

(19-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

20. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում օտարերկրյա պետության օդանավի պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության ժամանակ քննության մասնակից կարող են լինել`

ա) գրանցման պետության ներկայացուցիչը,

բ) նախագծողի պետության ներկայացուցիչը,

գ) արտադրող պետության ներկայացուցիչը,

դ) շահագործողի պետության ներկայացուցիչը,

ե) այն պետության ներկայացուցիչը, որի քաղաքացիները զոհվել կամ ստացել են լուրջ մարմնական վնասվածքներ (ըստ հարցման),

զ) քննության ընթացքում տեխնիկական կամ այլ օգնություն (քննությունը նշանակող պետության խնդրանքով) ցուցաբերող պետության ներկայացուցիչը:

Այն դեպքերում, երբ ոչ գրանցման, ոչ նախագծող, ոչ արտադրող և ոչ էլ շահագործող պետությունները չեն նշանակում լիազորված ներկայացուցիչ, հանձնաժողովը քննությանը մասնակցելու համար հրավիրում է օդանավ շահագործողին և այն կազմակերպություններին, որոնք պատասխանատու են օդանավի տիպի կառուցվածքի և վերջնական հավաքման համար:

Իր լիազորված ներկայացուցիչներին օգնություն ցույց տալու նպատակով` նախագծող պետությունն ու արտադրող պետությունն իրավունք ունեն նշանակելու օդանավի տիպի կառուցվածքի և վերջնական հավաքման համար պատասխանատու կազմակերպությունների կողմից առաջարկված մեկ կամ մի քանի խորհրդատու:

(20-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

21. Նախագծողի պետությունը, արտադրող պետությունը, գրանցման պետությունը և շահագործողի պետությունն իրավունք ունեն քննությանը մասնակցելու համար նշանակել իրենց լիազոր ներկայացուցիչներին:

Պետությունը, որն իրավունք ունի նշանակելու լիազոր ներկայացուցչին, իրավունք ունի նաև նշանակելու մեկ կամ մի քանի խորհրդականների` հետաքննության ընթացքում նրան օգնություն ցուցաբերելու համար:

Նշված դրույթները նպատակ չունեն խոչընդոտելու որևէ պետությանը, որը մասնակցում է հետաքննությանը, ներգրավելու ցանկացած կազմակերպությունից ամենաբարձր որակավորում ունեցող տեխնիկական մասնագետների և նման փորձագետներին նշանակելու որպես իրենց լիազոր ներկայացուցչի խորհրդականներ:

Գրանցման պետությունը կամ շահագործողի պետությունը նշանակում է մեկ կամ մի քանի խորհրդականների, ովքեր առաջարկվել են շահագործողի կողմից` որպես օգնություն իր լիազոր ներկայացուցչին:

Այն դեպքերում, երբ ոչ գրանցման պետությունը, ոչ շահագործողի պետությունը չեն նշանակում լիազոր ներկայացուցիչ, ապա հետաքննությունն անցկացնող պետությունը կարող է շահագործողին հրավիրել մասնակցելու հետաքննությանը` համաձայն հետաքննություն անցկացնող պետության կանոնների:

Նախագծողի պետությունը և արտադրող պետությունն իրավունք ունեն նշանակելու մեկ և ավելի խորհրդականներ, որոնց առաջարկել են օդանավի տիպային կառուցվածքի ու վերջնական հավաքման համար պատասխանատու կազմակերպությունները` իրենց լիազոր ներկայացուցիչներին օգնություն ցույց տալու համար:

Այն դեպքերում, երբ ոչ նախագծողի պետությունը և ոչ էլ արտադրող պետությունը չեն նշանակել լիազոր ներկայացուցիչ, ապա հետաքննությունն անցկացնող պետությունը կարող է հրավիրել մասնակցելու այն կազմակերպություններին, որոնք պատասխանատու են օդանավի տիպային կառուցվածքի և վերջնական հավաքի համար` համաձայն հետաքննությունն անցկացնող պետության կանոնների:

Լիազոր ներկայացուցիչներին օգնություն ցուցաբերող խորհրդականներին թույլատրվում է իրենց ղեկավարության ներքո մասնակցել հետաքննությանը` այն չափով, որն անհրաժեշտ է հետաքննությանն այդ ներկայացուցիչների արդյունավետ մասնակցությունն ապահովելու համար:

Հետաքննությանը մասնակցությունն իրավունք է ընձեռում մասնակցելու հետաքննության բոլոր ասպեկտներում հետաքննության գծով լիազորի հսկողության ներքո, այդ թվում նաև`

ա) այցելել պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վայրը,

բ) զննել օդանավը կամ նրա մասերը,

գ) ստանալ վկաների բացատրություններ պարունակող տեղեկատվություն և առաջարկել դրանց հարցման թեման,

դ) ունենալ հնարավորություն` մոտիկից ծանոթանալու գործին առնչվող իրեղեն ապացույցներին,

ե) ստանալ գործին առնչվող փաստաթղթերը,

զ) մասնակցել թռիչքային տեղեկատվության ձայնագրությունների վերծանմանը,

է) մասնակցել պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վայրի սահմաններից դուրս տարվող քննության միջոցառումներին, ինչպիսիք են` քննության նպատակով ագրեգատների զննումն ու հետազոտումը, տեխնիկական խորհրդատվությունները, փորձարկումները և մոդելավորումը,

ը) մասնակցել խորհրդակցություններին,

թ) հանդես գալ հայտարարություններով` քննության տարբեր տեսակետների վերաբերյալ:

Լիազոր ներկայացուցիչն ու նրա խորհրդականները քննությունն անցկացնող պետությանը տրամադրում են իրենց մոտ ունեցած ողջ տեղեկատվությունը և առանց քննությունը վարող պետության համաձայնության չպետք է տեղեկատվություն տարածեն քննության ընթացքի և արդյունքների մասին:

(21-րդ կետը փոփ., լրաց. 17.01.08 N 89-Ն)

22. Եթե գրանցման, շահագործողի, նախագծողի կամ արտադրող պետությունը միջնորդում է, որպեսզի օդանավը մնա անձեռնմխելի մինչև այդ միջնորդությամբ դիմած պետության լիազոր ներկայացուցչի կողմից զննվելը, ապա ձեռնարկվում են բոլոր անհրաժեշտ միջոցները, որքանով որ դրանք գործնականորեն իրագործելի են և համապատասխանում են սույն կարգին:

22¹. Իրադարձության վայրի քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ղեկավարն ազատում է օդանավը, այն ամենը, ինչ գտնվում է դրա վրա, կամ դրա որոշ մասերը պահպանությունից` այն պահից, երբ դրանք այլևս անհրաժեշտ չեն քննության համար, կամ որոշ անձանց, ովքեր համապատասխանաբար նշանակված են գրանցման կամ շահագործողի պետության կողմից: Այն դեպքում, եթե օդանավը, այն ամենը, ինչ գտնվում է դրա վրա, կամ դրա որոշ մասերը գտնվում են այնպիսի վայրում, որի մուտքը Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազոր մարմինը գտնում է անհնար, ապա իրականացվում է դրանց տեղափոխումն այնպիսի վայր, որտեղ հնարավոր է մուտք գործել:

(22¹ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

23. Եթե պետությունը, որի քաղաքացիները զոհվել են պատահարի ժամանակ, հիմնավորված միջնորդությամբ դիմում է քննությանը մասնակցելու խնդրանքով, ապա նրան կարող են թույլ տալ նշանակել իր փորձագետին, որին իրավունք է տրվում`

ա) այցելելու պատահարի վայրը,

բ) ծանոթանալու համապատասխան փաստացի տեղեկատվությանը,

գ) աջակցություն ցուցաբերելու և տեղեկատվություն տալու, որը վերաբերում է զոհերի ճանաչմանը:

24. Լրացուցիչ տեղեկություններ, սարքավորումներ ստանալու կամ փորձագետներ ներգրավելու անհրաժեշտության դեպքում քննություն նշանակող մարմինը ցանկացած պետության, քննության մարմինների միջոցով ուղարկում է համապատասխան հարցում` քննության ապահովման համար այդպիսի տեղեկություններ, սարքավորումներ կամ փորձագետներ ուղարկելու խնդրանքով:

Համաձայն հարցման` տեղեկություններ, սարքավորումներ կամ փորձագետներ տրամադրող պետությունը կարող է նշանակել իր լիազոր ներկայացուցչին` պատահարի քննությանը մասնակցելու համար: Քննությունում այդպիսի պետության, եթե այն չի հանդիսանում գրանցման պետություն, շահագործողի պետություն, նախագծողի պետություն կամ արտադրող պետություն, մասնակցության աստիճանը սահմանափակվում է այն հարցերի սահմաններում, որոնց համար նրանք ներգրավված են քննության: Ներկայացուցիչների մասնակցության կոնկրետ աստիճանը և ձևը յուրաքանչյուր առանձին դեպքում որոշում է հանձնաժողովի նախագահը:

25. Օտարերկրյա պետությունների լիազոր ներկայացուցիչները, նրանց խորհրդականները և փորձագետները հանձնաժողովի կազմում չեն ներառվում: Հանձնաժողովի և օտարերկրյա պետությունների ներկայացուցիչների գործողությունների համակարգումը, քննությունը վարելու հետ կապված, վերջիններիս մոտ ծագած բոլոր հարցերի լուծումը վերապահվում է հանձնաժողովի նախագահին:

26. Պատահարի քննության հանձնաժողովի անդամները, ինչպես նաև քննությունում ներգրավված անձինք, գործուղման վկայականը ներկայացնելիս, օգտվում են ավիացիոն կազմակերպության, անկախ կազմակերպական-իրավական ձևից, օդանավերի ծառայողական տոմս ստանալու իրավունքներից` վթարների և աղետների վայր քննիչներին տեղ հասցնելու մասին օդային տրանսպորտի միջազգային ասոցիացիայի (IATA) N 788 բանաձևի հաշվառմամբ:

27. Պետական կառավարման հանրապետական և տարածքային մարմինները, զորամասերի հրամանատարությունը աջակցություն են ցուցաբերում հանձնաժողովին, այդ թվում` հանձնաժողովի տրամադրության տակ են փոխանցում անհրաժեշտ ուժեր և միջոցներ, ինչպես նաև միջոցներ են ձեռնարկում պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վայրի պահպանության ապահովման, պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վայրում աշխատանքի համար պայմանների ստեղծման ուղղությամբ` ելնելով քննության շահերից ապահովում են ավիացիոն տեխնիկայի փոխադրումը և անհրաժեշտ աշխատանքների ու հետազոտությունների կատարումը:

28. Տարածքային կառավարման մարմինները քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպությունների ներգրավմամբ հանձնաժողովի անդամների և քննության գործում ընդգրկված մասնագետների համար ստեղծում են բոլոր անհրաժեշտ պայմանները` պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վայրում աշխատանքների կատարման համար` համաձայն կոնվենցիայի N13 հավելվածի ավիացիոն պատահարների և միջադեպերի հետաքննության ձեռնարկի (Դոկ 9756 AN/965):

29. Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան քննության նպատակով պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վայրում կատարվող աշխատանքները հավասարեցվում են արտակարգ իրավիճակների վերացման աշխատանքներին:

30. Պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության հանձնաժողովի աշխատանքների ապահովման ծախսերը ֆինանսավորվում են Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի հաշվին, հետագայում այդ միջոցները փոխհատուցելով մեղավորներից, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով:

Պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության աշխատանքների ֆինանսավորումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից:

III. ՊԱՏԱՀԱՐԻ ԿԱՄ ԼՈՒՐՋ ՄԻՋԱԴԵՊԻ ՄԱՍԻՆ ԱՀԱԶԱՆԳՈՒՄԸ

31. Ղեկավար պաշտոնատար անձանց օպերատիվ ահազանգման, վթարափրկարարական ուժերի ու միջոցների փոխադրման, հանձնաժողովի ձևավորման և կազմավորման համար գլխավոր վարչության կողմից կազմվում է պատահարի վերաբերյալ հաղորդագիր` կոնվենցիայի N 13 հավելվածին համապատասխան: Արտադրական կարգավարական ծառայությունների, օդային երթևեկության կարգավորման և գլխավոր վարչության կենտրոնական կարգավարական ծառայության կարգավարները պատահարի կամ միջադեպի մասին տեղեկություն ստանալու դեպքում տեղի ունեցածի մասին առաջնային հաղորդումը փոխանցում են ավիացիոն պատահարի կամ միջադեպի դեպքում ահազանգման սխեմային համապատասխան (սխեման կցվում է):

Հաղորդումը փոխանցվում է նաև քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ղեկավարին, ում պատասխանատվության շրջանում տեղի է ունեցել պատահարը կամ լուրջ միջադեպը:

Պատահարի մասին առաջնային (սկզբնական) հաղորդումն ստանալուն պես գլխավոր վարչությունը տեղի ունեցածի մասին անմիջապես տեղեկացնում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր արտակարգ իրավիճակների վարչությանը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանությանը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ազգային անվտանգության ծառայությանը, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությանը:

Օտարերկրյա պետության օդանավի հետ տեղի ունեցած պատահարի մասին տեղեկությունը հաղորդվում է նաև Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարություն, գրանցման պետության դիվանագիտական ներկայացուցչություն և ավիաընկերության ներկայացուցչություն, որին պատկանում է պատահարի ենթարկված օդանավը:

32. Օտարերկրյա պետության տարածքում Հայաստանի Հանրապետության օդանավի հետ տեղի ունեցած պատահարի կամ լուրջ միջադեպի մասին սկզբնական հաղորդումը, որպես կանոն, իրադարձության վայրի պետությունում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ներկայացուցչի կողմից հաղորդվում է գլխավոր վարչությանը և ավիացիոն կոմիտե, որոնք դրա մասին անմիջապես տեղեկացնում են Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությանը:

Պետությունը, որի տարածքում տեղի է ունեցել պատահարը կամ լուրջ միջադեպը, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ներկայացուցչության բացակայության դեպքում, սկզբնական հաղորդումը կարող է փոխանցել օպերատիվ դիվանագիտական կամ անձնակազմի անդամների կողմից օդային երթևեկության կարգավորման մարմինների կապուղիներով կամ իրադարձության վայրի պետությունում հավատարմագրված Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնական ներկայացուցչի կողմից:

Եթե օտարերկրյա պետությունում Հայաստանի Հանրապետության օդանավի հետ կատարված պատահարի կամ լուրջ միջադեպի մասին իրադարձության վայրի պետությունը տեղյակ չէ, ապա գլխավոր վարչությունը տեղեկանալու դեպքում դրա մասին հաղորդում է իրադարձության վայրի, նախագծող և արտադրող պետություններին:

(32-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

33. Քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ղեկավարը, որի տարածքում տեղի է ունեցել պատահարը կամ լուրջ միջադեպը, սկզբնական հաղորդումն ստանալով, անմիջապես նախնական զեկույց է տալիս գլխավոր վարչությանը, ավիացիոն կոմիտեին, ինչպես նաև իրազեկում է մարզպետին, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր արտակարգ իրավիճակների վարչությանը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանությանը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ազգային անվտանգության ծառայությանը, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությանը:

Սկզբնական հաղորդումը պետք է պարունակի հետևյալ տեղեկատվությունը`

ա) իրադարձության տեսակը,

բ) պատահարի կամ միջադեպի ամսաթիվը, ժամանակը (տեղական և համակարգված համաշխարհային ժամ), վայրը,

գ) օդանավի տեսակը, ազգային և գրանցման նիշերը, գործարանային համարը և պատկանելությունը,

դ) օդանավի շահագործողի, նախագծողի և արտադրողի անվանումը,

ե) պատահարի կամ միջադեպի շրջանում օդերևութաբանական պայմանները,

զ) օդանավի հրամանատարի, ինչպես նաև ստուգողի ազգանունը, անունը և հայրանունը, առաջադրանքի բնույթը, չվերթի համարը` թռիչքի սկզբնական կետի և նշանակման կետի նշմամբ,

է) թռիչքի վերջին կետը և վայրէջքի նախատեսված կետը,

ը) օդանավի տեղադրությունը հեշտ որոշվող որևէ աշխարհագրական կետի, լայնության համեմատ,

թ) տեղանքի, ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիրը, ուր տեղի է ունեցել պատահարը,

ժ) զեկույցը հաղորդելու պահին պատահարի կամ միջադեպի հավաստի հայտնի հանգամանքները,

ժա) օդանավում գտնվող ուղևորների և անձնակազմի անդամների թիվը, այդ թվում` զոհերի և մարմնական վնասվածք ստացածների, ինչպես նաև զոհված և մարմնական վնասվածք ստացած անձանց թիվը, ովքեր չեն գտնվել օդանավում,

ժբ) ուղևորների քաղաքացիությունը,

ժգ) օդանավում վտանգավոր բեռների առկայությունը և բնույթը,

ժդ) օդանավի վնասման աստիճանը,

ժե) տվյալներ` որոնման և վթարափրկարարական աշխատանքների կազմակերպման ու անցկացման մասին,

ժզ) զեկույցի ներկայացման պահին պատահարի կամ միջադեպի մասին հայտնի այլ հավաստի տեղեկություններ:

Նշված տեղեկություններից որևէ մեկի բացակայությունը չպետք է ուշացնի սկզբնական տեղեկության հաղորդումը: Հաղորդման մեջ չպետք է պարունակվեն պատահարի կամ լուրջ միջադեպի հանգամանքների և պատճառների մասին ենթադրական տեղեկություններ:

34. Օտարերկրյա պետությունում գրանցված, նախագծված, արտադրված քաղաքացիական օդանավի պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վերաբերյալ սկզբնական զեկույցը (տեղեկությունը) ստանալով, գլխավոր վարչությունը, կոնվենցիայի N 13 հավելվածի 4.2-րդ, 4.3-րդ և 4.4-րդ կետերին համապատասխան, առանց հապաղելու ծանուցագրեր է ուղարկում ավիացիոն լիազոր մարմիններին և ծառայություններին`

ա) գրանցման պետություն,

բ) շահագործողի պետություն,

գ) նախագծողի պետություն,

դ) արտադրող պետություն:

(34-րդ կետը փոփ. 05.04.07 N 380-Ն, 17.01.08 N 89-Ն)

35. 2250 կգ-ից ավելի առավելագույն զանգվածով քաղաքացիական օդանավի պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վերաբերյալ ծանուցագիրը գլխավոր վարչությունն ուղարկում է քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպություն (ԻԿԱՕ):

36. Պատահարի վայր ժամանելու պահից 3 օրվա ընթացքում հանձնաժողովի նախագահը հանձնաժողովը նշանակած ղեկավարի հասցեով գլխավոր վարչություն է ուղարկում հետագա զեկույցը (տեղեկությունը), որը հնարավորինս պետք է իր մեջ ներառի հետևյալ տեղեկատվությունը`

ա) պատահարի ամսաթիվը, ժամանակը (տեղական և համակարգված համաշխարհային ժամ), վայրը, տեսակը, օդանավի տիպը, նրա պետական և գրանցման տարբերանշանը, պատկանելությունը, տեղեկություններ շահագործողի մասին, օդանավի (շարժիչների) գործարանային համարը, շահագործման սկզբից աշխատաժամերը, նորոգումների քանակը, վերջին նորոգման ամսաթիվը, վայրը և դրանից հետո թռիչքաժամերն ու աշխատաժամերը.

բ) պատահարի պահին մոտակա ժամանակահատվածում օդերևութաբանական պայմանները (որով պայմանավորված է եղանակը, գետնին մոտ քամու արագությունը և ուղղությունը, ամպերի քանակը, ձևը և բարձրությունը, տեսանելիությունը, վտանգավոր օդերևութաբանական երևույթների առկայությունը).

գ) օդանավի հրամանատարի, ինչպես նաև ստուգողի ազգանունը, անունը, հայրանունը, կարգը, թռիչքաժամերի ընդհանուր թիվը, այդ թվում` տվյալ տիպի օդանավով (որից` որպես հրամանատար), անձնակազմի կազմը (պաշտոնները, ազգանունները, անունները և հայրանունները).

դ) առաջադրանքի բնույթը, թռիչքի երթուղին` թռիչքի վերջին օդանավակայանի (կետի) և նշանակման կետի նշմամբ.

ե) օդանավում ուղևորների թիվը և նրանց քաղաքացիությունը.

զ) պատահարի հետևանքները (զոհերի թիվը, նրանց քաղաքացիությունը, ծանր մարմնական վնասվածքներ ստացած մարդկանց թիվը).

է) բեռի բնույթը և զանգվածը.

ը) իրադարձության հանգամանքների համառոտ նկարագրությունը.

թ) օդանավի վնասվածության աստիճանը.

ժ) հետաքրքրություն ներկայացնող փաստեր, որոնք բացահայտվել են քննության ընթացքում.

ի) առաջարկություններ` շտապ կանխարգելիչ միջոցառումների անցկացման ուղղությամբ:

IV. ՊԱՏԱՀԱՐԻ ԿԱՄ ՄԻՋԱԴԵՊԻ ԺԱՄԱՆԱԿ ՊԱՇՏՈՆԱՏԱՐ ԱՆՁԱՆՑ ԱՌԱՋՆԱՅԻՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

37. Պատահարի կամ միջադեպի պահից պատահարի վայրում առաջնային գործողությունների անցկացման պատասխանատվությունը դրվում է քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ղեկավարի վրա, որի պատասխանատվության շրջանում և տարածքում տեղի է ունեցել պատահարը կամ միջադեպը, իսկ մինչև նրա ժամանումը` օդանավի հրամանատարի վրա:

Քաղաքացիական ավիացիայի յուրաքանչյուր կազմակերպությունում մշակվում է հրահանգ, որը սույն կարգի շրջանակներում որոշում է պատահարի կամ միջադեպի ժամանակ կոնկրետ պաշտոնատար անձանց գործողությունների կարգը, իրավունքները և պարտականությունները:

Հանձնաժողովի` իրադարձության վայր ժամանելու պահից, քննության բոլոր գործողությունների պատասխանատվությունը դրվում է հանձնաժողովի նախագահի վրա:

38. Աղետի ենթարկված օդանավի անձնակազմի անդամները, տարածաշրջանի գործադիր իշխանության տարածքային կառավարման մարմինները, մինչև պատահարի քննության հանձնաժողովի ժամանումը, պետք է կազմակերպեն աղետի ենթարկված օդանավի, նրա կառուցվածքային մասերի ու բեկորների, օբյեկտիվ վերահսկման օդանավային և վերգետնյա միջոցների, օդանավում գտնվող և դրսից պատահարի մեջ ներքաշված առարկաների պահպանության ապահովումը:

39. Իրադարձության վայրի քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ղեկավարը, ստանալով հաղորդում պատահարի մասին, փոխհամագործակցելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր արտակարգ իրավիճակների վարչության կամ տարածքային ստորաբաժանման և տարածքային կառավարման համապատասխան մարմինների հետ`

ա) կազմակերպում է որոնման և վթարափրկարարական աշխատանքների անցկացումը` անհրաժեշտության դեպքում ներգրավելով փոխհամագործակցող ուժեր.

բ) ժամանում է պատահարի վայր` ուղևորների և անձնակազմի անդամներին փրկելու, հրդեհը մարելու կամ այն կանխելու, ապացուցողական նյութերի պահպանման ուղղությամբ լրացուցիչ միջոցներ ձեռնարկելու անհրաժեշտության որոշման նպատակով.

գ) ոստիկանության, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` նաև այդ շրջանում տեղակայված զորամասերի հետ համատեղ, կազմակերպում է պատահարի վայրի պահպանությունը, ապահովում օդանավի և դրա պարունակության կամ կործանված մասերի (բացառությամբ այն դեպքերի, երբ անհրաժեշտ է բեկորների տակից դուրս հանել տուժածներին) անձեռնմխելիությունը և միջոցներ է ձեռնարկում պատահարի վայր կողմնակի անձանց մուտքը բացառելու ուղղությամբ.

դ) անհրաժեշտության դեպքում տալիս է ցուցումներ զոհվածների դիակների տեղափոխման վերաբերյալ` դրանք լուսանկարելուց և օդանավի հիմնական մասերի նկատմամբ դրանց տեղադրման սխեման կազմելուց հետո: Այս դեպքում հնարավորինս պետք է խուսափել օդանավի բեկորները քանդելուց և վնասելուց.

ե) կազմակերպում է անձնակազմի անդամների և ավիացիոն անձնակազմի այլ անձանց առողջական վիճակի բժշկական հսկողությունը.

զ) ստանում է բացատրագրեր անձնակազմի անդամներից և թռիչքի նախապատրաստման ու ապահովման համար պատասխանատու պաշտոնատար անձանցից.

է) ձեռնարկում է անհրաժեշտ միջոցներ` պատահարի վայրում հայտնված օդանավային փաստաթղթերի և ինքնագրերի պահպանման ուղղությամբ: Եթե օդանավի ինքնագրերը գտնվում են ագրեսիվ հեղուկների ազդեցության տակ կամ հրդեհի օջախում, ապա դրանք պետք է անհապաղ հեռացնել այդտեղից և, ձեռնարկելով միջոցներ տեղեկատվության պահպանման ուղղությամբ, կազմել բացատրագիր` ներառելով ինքնագրերի արտաքին վիճակի ու դրանց գտնվելու վայրի մասին նկարագրական տեղեկատվությունը: Մյուս դեպքերում ինքնագրերի տեղափոխում չի կատարվում.

ը) անհրաժեշտության դեպքում կազմակերպում է պատահարի վայրին հարող տեղանքում օդանավի բեկորների որոնում և ապահովում է դրանց պահպանությունը` հայտնաբերման վայրում.

թ) ապահովում է պատահարի վկաների, ինչպես նաև վթարափրկարարական աշխատանքներ իրականացնող անձանց բացահայտումը (հայտնաբերումը), նրանց ցուցակների կազմումը` հանձնաժողովին ներկայացնելու համար.

ժ) կազմակերպում է թռիչքային, տեխնիկական և կարգավարական փաստաթղթերի պահպանությունը.

ժա) կազմակերպում է հատկանիշների, որոնք կարող են ոչնչացվել արտաքին միջավայրի ազդեցությամբ (սառցակալվելը, օդանավի մակերևույթի մուրը, գետնի վրայով օդանավի շարժման բնութագրական հետքերը և այլն) փաստացի արձանագրումը` (լուսանկարահանման, տեսագրման և սխեմաների կազմման ճանապարհով).

ժբ) կազմում է պատահարի վայրի նախնական տեղանքի մոտավոր պլանը.

ժգ) կազմակերպում է եղանակի արտահերթ հսկիչ դիտարկում, իսկ եթե պատահարը տեղի է ունեցել օդանավակայանից դուրս, ապա օդերևութաբանական տվյալների հավաքումն ապահովում է մոտակա ավիացիոն օդերևութաբանական կենտրոնից և կայաններից.

ժդ) անհրաժեշտության դեպքում համակարգում է պատահարի վայրում ճառագայթողական, քիմիական և մանրէաբանական վերահսկողության անցկացումը.

ժե) տալիս է ցուցում` վառելիքալցավորման տարողությունների լցավորման դադարեցման և կնքման մասին, որոնցից կատարվել է պատահարի ենթարկված օդանավի լիցքավորումը.

ժզ) ապահովում է գաղտնիության դրոշմագիր ունեցող հատուկ սարքավորման և օդանավում գտնվող թռիչքային փաստաթղթերի պահպանումը.

ժէ) կազմակերպում է կարգավարական ձայնագրիչների ձայնագրումների (մագնիսական ժապավեններ), վայրէջքային ռադիոռադարի ցուցիչներից ֆոտոգրանցուցիչների լուսանկարչական ժապավենների, ռադիոփոխանակման և ռադիոտեխնիկական միջոցների աշխատաժամանակի հաշվառման ապարատային մատյանի, թռիչքային գրքույկների, թռիչքային գործերի և անձնակազմի բոլոր անդամների բժշկական գրքույկների, օդանավի, շարժիչների և ագրեգատների տեղեկամատյանների, թերությունների տեղեկագրերի և տեխնիկական սպասարկման քարտ-կարգերի, գործիքների և հսկիչ ապարատի, որը օգտագործվել է օդանավը թռիչքի նախապատրաստելու կամ թռիչքից առաջ անսարքությունների վերացման դեպքում, թռիչքային դաշտի վիճակը, լցավորվող վառելիքաքսուքային նյութերի քանակն ու որակը, բնութագրող օդերևութաբանական փաստաթղթերի պահպանումը և կնքումը.

ժը) արձանագրում է պատահարի պահին մոտ ժամանակահատվածում պատահարի վայրի շրջանում թռիչքներ կատարած օդանավերի գրանցման համարները և միջոցներ է ձեռնարկում այդ օդանավերի վերահսկման օդանավային ինքնագրերի տեղեկատվության պահպանման ուղղությամբ` քննության գործընթացում հետագա օգտագործման համար.

ժթ) անհրաժեշտության դեպքում տեղափոխում է վնասված օդանավը: Մինչև հանձնաժողովի ժամանումը, օդանավի տեղափոխումը թույլատրվում է միայն այն դեպքում, երբ օդանավն ընկել է երկաթուղային, խճուղային մայրուղու վրա կամ օդանավակայանում և խոչընդոտում է տրանսպորտի երթևեկությանը: Տեղափոխման ժամանակ միջոցներ են ձեռնարկվում օդանավը կամ դրա բեկորներն այն վիճակում պահպանելու համար, ինչպիսին եղել է պատահարի վայրում: Օդանավի կամ դրա բեկորների վիճակը և տեղադրությունը, մինչև դրանց տեղափոխումը, ֆիքսվում է կողմնորոշիչ և մանրակրկիտ լուսանկարահանման կամ գետնից, մի քանի դիրքերից, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` օդից, կատարված տեսագրման օգնությամբ, կազմվում է պատահարի վայրի զննման բացատրագիր (որում արտացոլվում է օդանավի կամ դրա բեկորների դիրքը և ընդհանուր վիճակը, գետնի վերգետնյա խոչընդոտների հետ բախման անկյունը), տեսագրման օգնությամբ անձնակազմի խցիկում լուսանկարվում կամ ֆիքսվում են սարքերի ցուցումները, փոխարկիչների, անջատիչների, կառավարման բռնակների դիրքերը, կազմվում է խցիկի զննման բացատրագիր.

ի) անհրաժեշտության դեպքում միջոցներ է ձեռնարկում օդանավի անձնակազմին, օդանավը թռիչքին նախապատրաստող, թռիչքը ապահովող և օդային երթևեկության կառավարումն անմիջականորեն իրականացնող վերգետնյա ծառայությունների անձանց իրենց պարտականությունների կատարումից ազատման ուղղությամբ: Նշված անձինք թույլատրվում են հետագայում անցնելու իրենց պարտականությունների կատարմանը` համապատասխան ղեկավարի որոշմամբ` համաձայնեցնելով հանձնաժողովի նախագահի հետ.

իա) տեղեկացնում է օդանավի վերջին մեկնման աերոդրոմի ծառայություններին, թռիչքի երթուղով օդային երթևեկության կառավարման մարմիններին, օդանավը շահագործողին` պատահարի փաստի վերաբերյալ` տեղեկատվության և համապատասխան փաստաթղթերի պահպանության ապահովման նպատակով.

իբ) պետական կառավարման մարմինների հետ համատեղ ձևավորում է տուժածներին ու նրանց հարազատներին օգնություն ցուցաբերելու և աջակցելու խումբ, ինչպես նաև պատահարի քննության հանձնաժողովի աշխատանքի ապահովման խումբ:

Պատահարի դեպքում պաշտոնատար անձանց նախնական գործողությունների արդյունքում ստացված բոլոր նյութերը պետք է փոխանցվեն պատահարի քննման հանձնաժողովին:

(39-րդ կետը փոփ. 17.01.08 N 89-Ն)

40. Իրադարձության վայրի քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ղեկավարը միջադեպի վերաբերյալ հաղորդում ստանալիս`

ա) միջոցներ է ձեռնարկում` կողմնակի անձանց մուտքը միջադեպի վայր բացառելու ուղղությամբ.

բ) կազմակերպում է անձնակազմի անդամների և, անհրաժեշտության դեպքում, ավիացիոն անձնակազմի այլ անձանց առողջական վիճակի բժշկական հսկողության անցկացումը.

գ) ստանում է բացատրագրեր թռիչքների նախապատրաստման և ապահովման համար պատասխանատու պաշտոնատար անձանցից և անձնակազմի անդամներից.

դ) ձեռնարկում է անհրաժեշտ միջոցներ միջադեպի վայրում հայտնված օդանավի փաստաթղթերի և ինքնագրերի պահպանման ուղղությամբ.

ե) կազմակերպում է հատկանիշների, որոնք կարող են ոչնչացվել արտաքին միջավայրի ազդեցությամբ (սառցակալվելը, օդանավի մակերևույթի մուրը, գետնի վրայով օդանավի շարժման բնութագրական հետքերը և այլն) փաստացի արձանագրումը (լուսանկարահանման, տեսագրման և սխեմաների կազմման ճանապարհով).

զ) կազմում է միջադեպի վայրի տեղանքի մոտավոր պլանը.

է) կազմակերպում է եղանակի արտահերթ հսկիչ դիտարկում, իսկ եթե միջադեպը տեղի է ունեցել օդանավակայանից դուրս, ապա օդերևութաբանական տվյալների հավաքումն ապահովում է մոտակա ավիացիոն օդերևութաբանական կենտրոնից և կայաններից.

ը) տալիս է ցուցում` վառելիքալցավորման տարողությունների լցավորման դադարեցման և կնքման մասին, որոնցից կատարվել է միջադեպի ենթարկված օդանավի լիցքավորումը.

թ) կազմակերպում է կարգավարական ձայնագրիչների ձայնագրումների (մագնիսական ժապավեններ), վայրէջքային ռադիոլոկատորի ցուցիչներից ֆոտոգրանցուցիչների լուսանկարչական ժապավենների, ռադիոփոխանակման և ռադիոտեխնիկական միջոցների աշխատաժամանակի հաշվառման ապարատային մատյանի, թռիչքային գրքույկների, թռիչքային գործերի և անձնակազմի բոլոր անդամների բժշկական գրքույկների, օդանավի, շարժիչների ու ագրեգատների տեղեկամատյանների, թերությունների տեղեկագրերի և տեխնիկական սպասարկման քարտ-կարգերի, գործիքների և հսկիչ ապարատի, որը օգտագործվել է օդանավը թռիչքի նախապատրաստելու կամ թռիչքից առաջ անսարքությունների վերացման դեպքում, թռիչքային դաշտի վիճակը, լցավորվող վառելիքաքսուքային նյութերի քանակն ու որակը, բնութագրող օդերևութաբանական փաստաթղթերի պահպանումը և կնքումը.

ժ) անհրաժեշտության դեպքում միջոցներ է ձեռնարկում օդանավի անձնակազմին, օդանավը թռիչքին նախապատրաստող, թռիչքը ապահովող և օդային երթևեկության կառավարումն անմիջականորեն իրականացնող վերգետնյա ծառայությունների անձանց` իրենց պարտականությունների կատարումից ազատման ուղղությամբ: Նշված անձինք թույլատրվում են հետագայում անցնելու իրենց պարտականությունների կատարմանը` համապատասխան ղեկավարի որոշմամբ` համաձայնեցնելով հանձնաժողովի նախագահի հետ:

Միջադեպի ժամանակ պաշտոնատար անձանց նախնական գործողությունների արդյունքում ստացված բոլոր նյութերը պետք է փոխանցվեն միջադեպի քննության հանձնաժողովին:

41. Վերգետնյա և օդանավային ձայնագրիչների բացումը և ունկնդրումը, ինչպես նաև օդանավի ինքնագրերի բացումն ու վերծանումը` մինչև հանձնաժողովի ժամանումը, արգելվում է, դրանք կարող են իրականացվել միայն հանձնաժողովի նախագահի որոշմամբ:

42. Նախագծող, արտադրող, շահագործող, ինչպես նաև օդանավի նորոգում, օդային երթևեկության կառավարում, տեխնիկական և օդանավակայանային սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների ղեկավարները, պատահարի կամ միջադեպի մասին տեղեկություն ստանալուն պես, միջոցներ են ձեռնարկում այդ օդանավին վերաբերող համապատասխան փաստաթղթերի պահպանման ուղղությամբ:

V. ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ ԵՎ ԿԱՐԳԸ

43. Հանձնաժողովի նախագահը կազմակերպում, վարում և վերահսկում է քննության բոլոր փուլերը, համակարգում է քննության բոլոր մասնակիցների գործողությունները:

44. Քննության հիմնական մեթոդական և կազմակերպչական հարցերի վերաբերյալ որոշումներն ընդունվում են հանձնաժողովի կողմից, ընդ որում` հանձնաժողովի նախագահն ունի վերջնական որոշման իրավունք: Ընդունված որոշմանը չհամաձայնելու դեպքում, հանձնաժողովի անդամն իրավունք ունի այդ մասին իր կարծիքն արտահայտել գրավոր ձևով:

45. Պատահարի կամ լուրջ միջադեպի վայր ժամանելուն պես հանձնաժողովի նախագահն այդ մասին տեղեկացնում է տարածքային կառավարման մարմնի ղեկավարին, անցկացնում է կազմակերպչական նիստ, որի ժամանակ հայտարարում է հանձնաժողով նշանակելու մասին որոշումը (հրամանը), լսում է իրադարձության հանգամանքների և կատարված աշխատանքների վերաբերյալ նախնական գործողություններ իրականացրած պաշտոնատար անձանց, ստեղծում է հանձնաժողովի աշխատանքային մարմիններ, որոշում է քննության սկզբնական փուլում աշխատանքների հիմնական ուղղությունները, տալիս է անհրաժեշտ օպերատիվ ցուցումներ:

Պատահարի կամ միջադեպի քննության հետ կապված հարցերի վերաբերյալ հանձնաժողովի նախագահի ցուցումները պարտադիր են կատարման` պատահարի կամ միջադեպի քննության և հանձնաժողովի աշխատանքի ապահովման հետ կապված բոլոր պաշտոնատար անձանց կողմից:

Հանձնաժողովում կարող են ստեղծվել աշխատանքային խմբեր` ըստ հիմնական ուղղությունների (թռիչքային, ինժեներատեխնիկական, վարչական), շտաբ և խմբեր: Պատահարի կամ միջադեպի վայրի սխեմայի (տեղանքի) մոտավոր պլանի կազմման ու հարցման խմբերը հանձնաժողովի նախագահի որոշմամբ ներգրավվում են թռիչքային կամ ինժեներատեխնիկական աշխատանքային խմբերի կազմում, կամ աշխատում են ինքնուրույն` հանձնաժողովի նախագահի կամ նրա տեղակալի ղեկավարությամբ:

Որոնողական և վթարափրկարարական աշխատանքների խումբն անմիջականորեն ենթարկվում է հանձնաժողովի նախագահին: Մարդկանց զոհվելու հետ չկապված դեպքերում նշված խումբը կարող է ներառվել վարչական աշխատանքային խմբի կազմում:

Հաշվարկման և վերլուծության խումբն աշխատանքային խմբերի կազմում չի մտնում և անմիջականորեն ենթարկվում է հանձնաժողովի նախագահին:

Քննությունում ներգրավված մասնագետներն ընդգրկվում են աշխատանքային խմբերի կազմում կամ իրենց մասնագիտացմանը համապատասխան հանդես են գալիս որպես առանձին հարցերի գծով փորձագետներ:

Աշխատանքային խմբերի կազմը, նրանց աշխատանքային պլանները հաստատում է հանձնաժողովի նախագահը:

46. Պատահարի վայր քննությանը մասնակցող անձանց մուտքի թույլտվությունն իրականացվում է հանձնաժողովի նախագահի թույլտվությամբ` հանձնաժողովի շտաբի պետի կողմից տրված հատուկ անցաթղթով:

47. Պատահարի քննության հանձնաժողովի աշխատանքն իրականացվում է ըստ պլանի, որի նախագիծը, մինչև նախագահի կողմից հաստատվելը, քննարկվում է հանձնաժողովի նիստում: Պլանը պետք է նախատեսի հանձնաժողովի գործունեության հիմնական ուղղությունները, աշխատանքների, հետազոտությունների կատարման հաջորդականությունը, ինչպես նաև աշխատանքների կատարման ու դրանց ավարտման ժամկետների համար պատասխանատու անձանց:

Մինչև հանձնաժողովի աշխատանքի պլանի հաստատումը, արգելվում է պատահարի վայրում կատարել որևէ աշխատանք` բացառությամբ արտաքին զննումից, հետքերի ֆիքսումից, որոնք կարող են անհետանալ (սառցակալում, մրեր և այլն, օդանավի շարժման հետքեր)` զոհվածների ու վիրավորների տարահանում, օդանավի ինքնագրերի դուրսբերում և շրջակա միջավայրի պահպանությանն ուղղված անհետաձգելի միջոցառումների իրականացում (անտառների ու այլ բուսականության հրդեհների մարում և այլն):

Հանձնաժողովի և աշխատանքային խմբերի աշխատանքային պլանները սրբագրվում և լրացվում են քննության ընթացքում` ելնելով ստացված փաստացի տվյալներից:

Ավիացիոն տեխնիկայի օբյեկտների հետազոտումը (նրանց աշխատունակության ստուգումը) և հանձնաժողովի աշխատավայրում փորձերն անցկացվում են նախապես կազմված պլանների (ծրագրերի) համաձայն, որոնք ստորագրվում են քննությանը մասնակցող կողմերի ներկայացուցիչների կողմից, հաստատվում են հանձնաժողովի նախագահի կողմից և կցվում են քննության նյութերին:

48. Միջադեպի (այդ թվում` լուրջ միջադեպի) քննության հանձնաժողովի նախագահը կարող է, մինչև օդանավի շահագործողի, արդյունաբերության և նորոգման կազմակերպության ներկայացուցիչների ժամանումը, թույլտվություն տալ չաշխատող ագրեգատի (մեքենամասի) փոխարինման և օդանավը` սահմանված կարգով գործարկելու այն դեպքում, երբ քննության ընթացքում անվիճելիորեն հաստատվել է, որ պատահարի պատճառ է հանդիսանում ավիացիոն տեխնիկայի փչանալը (անսարքությունը), որը կարող է վերացվել անսարք ագրեգատի (մեքենամասի) փոխարինմամբ:

Անսարք ագրեգատը (մեքենամասը) պահպանվում է անձեռնմխելի` մինչև քննությանը մասնակցող շահագրգիռ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ժամանումը:

Անսարք ագրեգատները հետազոտության ուղարկելու դեպքում օդանավը գործարկելու թույլտվություն տալիս է միջադեպի քննության հանձնաժողովը: Հանձնաժողովի որոշումն արձանագրվում է:

Մինչև միջադեպի քննության ավարտը` հանձնաժողովի նախագահի որոշմամբ թույլատրվում է օդանավի տեղափոխումը բազային օդանավակայան:

49. Հանձնաժողովի նիստերը ձևակերպվում են արձանագրություններով, որոնցում արտացոլվում են քննարկվող հարցերը, ընդունված որոշումները, հանձնաժողովի նախագահի ցուցումները: Քննարկվող հարցերի վերաբերյալ տարաձայնությունների առկայության դեպքում արձանագրությունում արտահայտվում են կողմերի դիրքորոշումները: Արձանագրություններն ստորագրվում են հանձնաժողովի շտաբի պետի և նախագահի կողմից:

Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում է հանձնաժողովի նիստի ձայնագրում, որի մասին արձանագրության մեջ արվում է համապատասխան նշում:

50. Հանձնաժողովի աշխատանքային խմբերի անդամների գործողություններն ուղղված ապացուցողական նյութերի հավաքմանը (օդանավային և վերգետնյա ինքնագրերի և դրանց գրանցումների դուրսբերում, պահպանության հանձնում և այլն), ինչպես նաև կապված զոհվածների թաղման կամ դիակիզման հետ, կատարվում են նախաքննություն անցկացնող իրավապահ մարմնի գիտությամբ, եթե այդպիսին անցկացվում է:

51. Օդանավի բոլոր տարրերը, դրա տեխնիկական փաստաթղթերը (այդ թվում` լաբորատոր փորձարկում անցած հանգույցների ու ագրեգատների մեքենամասերը և դրանց փաստաթղթերը) պահպանվում են մինչև հետաքննության կամ նախաքննության մարմնի կամ դատարանի կողմից դրանց ոչնչացման մասին որոշման ընդունումը:

52. Հանձնաժողովի աշխատանքի ապահովման համար գլխավոր վարչության պետը կամ քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության ղեկավարը, որի բազայում կատարվում է քննությունը, հրամանով նշանակում է նյութատեխնիկական ապահովման խումբ, որն իրականացնում է`

ա) հանձնաժողովի և քննության աշխատանքում ընդգրկված մասնագետների նյութատեխնիկական, կենցաղային և բժշկական ապահովման կազմակերպումը.

բ) պատահարի վայրի և իրեղեն ապացույցների ապահովումը.

գ) հանձնաժողովի աշխատանքի ապահովման հարցերի ուղղությամբ գործադիր իշխանության ու կազմակերպությունների հետ փոխհամագործակցությունը.

դ) քննության նպատակով ավիացիոն տեխնիկայի վրա կատարվող աշխատանքների, պատահարի վայրից օդանավի կամ դրա կառուցվածքային մասերի տարահանման կամ, անհրաժեշտության դեպքում, ուսումնասիրման նպատակով դրանց առաքման կազմակերպումը.

ե) հանձնաժողովի աշխատանքի ապահովման և քննության հետ կապված ծախսերի և փոխհատուցման հարցերի շուրջ օդանավի շահագործողի հետ փոխհամագործակցությունը.

զ) հանձնաժողովի ցուցումով քննության նյութերի բազմացումը և առաքումը:

53. Հատուկ գիտելիքներ պահանջող կոնկրետ խնդիրների լուծման համար աշխատանքային խմբերի կազմում գտնվող մասնագետներից բացի քննության գործընթացում կարող են ընդգրկվել նաև փորձագետներ:

Հանձնաժողովի աշխատանքային պլանին համապատասխան` փորձագետը հանձնաժողովի կամ աշխատանքային խմբի նախագահից ստանում է լուծում պահանջող հարցերի ցանկով գրավոր առաջադրանք: Փորձագետն իր աշխատանքները կատարում է ինքնուրույն (կամ փորձագետների խմբի կազմում)` այն համաձայնեցնելով հանձնաժողովի աշխատանքային խմբի նախագահի հետ:

Աշխատանքի արդյունքները ձևակերպվում են փորձագետի (փորձագետների) եզրակացության տեսքով, որը քննարկվում է հանձնաժողովի (աշխատանքային խմբի) նիստում: Քննարկման ընթացքում փորձագետի առջև կարող են դրվել լրացուցիչ հարցեր, որոնց պատասխանները ձևակերպվում են փորձագիտական եզրակացության տեսքով:

Փորձագիտական եզրակացությունը քննարկվում է հանձնաժողովի (աշխատանքային խմբի) կողմից, ընդունվում է ի գիտություն և կցվում քննության նյութերին:

54. Աշխատանքային խմբերում կատարված աշխատանքների արդյունքները ձևակերպվում են հաշվետվություններով, որոնք քննարկվում են հանձնաժողովի (աշխատանքային խմբի) կողմից, ընդունվում են ի գիտություն և կցվում են քննության նյութերին:

55. Պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության հանձնաժողովի հանրագումարային փաստաթղթեր են հանդիսանում պատահարի քննության վերջնական հաշվետվությունը և լուրջ միջադեպի քննության վերջնական հաշվետվությունը (այսուհետ` վերջնական հաշվետվություն), որը կազմվում է աշխատանքային խմբերի նյութերի, հետազոտությունների և փորձագիտության արդյունքների, ինչպես նաև հանձնաժողովի տրամադրության տակ գտնվող այլ տեղեկատվության հաշվառմամբ և ձևակերպվում է համապատասխան կոնվենցիայի N 13 հավելվածի:

(Պարբերությունն ուժը կորցրել է 17.01.08 N 89-Ն)

Լուրջ միջադեպ չհանդիսացող միջադեպի քննության հանձնաժողովի հանրագումարային փաստաթղթեր են հանդիսանում լուրջ միջադեպ չհանդիսացող միջադեպի քննության հաշվետվությունը (այսուհետ` հաշվետվություն):

Ելնելով ավիացիոն պատահարների կանխարգելման նկատառումներից` անհրաժեշտ է հրապարակել վերջնական հաշվետվությունը` հնարավորինս սեղմ ժամկետներում և, եթե հնարավոր է, պատահարից հետո 12 ամսվա ընթացքում: Եթե հնարավոր չէ հաշվետվությունը հրապարակել 12 ամսվա ընթացքում, հարկավոր է հրապարակել միջանկյալ հաշվետվությունը` պատահարի յուրաքանչյուր տարին լրանալուն պես` մանրամասն շարադրելով հետաքննության ընթացքը` ներառյալ թռիչքային անվտանգության վերաբերյալ առաջացող ցանկացած հարցերի մասին տեղեկատվությունը:

(55-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն, փոփ., լրաց. 17.01.08 N 89-Ն)

56. Պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության վերջնական հաշվետվության նախագիծը հանձնաժողովի նախագահի կողմից ներկայացվում է հանձնաժողովի անդամների քննարկմանը: Հաշվետվության բովանդակության վերաբերյալ տարաձայնությունների ծագման դեպքում պատրաստվում է հանձնաժողովի նախագահի կողմից ներկայացված խմբագրությամբ: Հաշվետվության բովանդակության հետ անհամաձայն հանձնաժողովի անդամը գրավոր տեսքով ներկայացնում է հատուկ կարծիք:

Հատուկ կարծիքում նշվում են անհամաձայնության կոնկրետ շարժառիթները` դրանց հիմնավորմամբ, ինչպես նաև առաջարկվող ձևակերպումները: Հատուկ կարծիքը քննարկվում է հանձնաժողովի անդամների կողմից` արձանագրության պարտադիր կազմումով: Վերջնական հաշվետվությունն ստորագրվում է հանձնաժողովի նախագահի և բոլոր անդամների կողմից:

Եթե քննարկման արդյունքում հատուկ կարծիքը հաշվետվությունում հաշվի չի առնվել, ապա այն ներկայացնող հանձնաժողովի անդամը հաշվետվությունն ստորագրում է «հատուկ կարծիք» նշումով: Սույն կետով սահմանված կարգն ապահովում է աշխատանքային խմբերի հաշվետվությունների և լուրջ միջադեպ չհանդիսացող միջադեպերի քննության հաշվետվությունների կազմման և ստորագրման ժամանակ:

Ցանկացած դեպքում «հատուկ կարծիքը» մնում է կցված հանձնաժողովի, աշխատանքային խմբի, աշխատանքային խմբի հաշվետվությունները:

Քննության վերջնական հաշվետվության հետ միաժամանակ հանձնաժողովի նախագահը և հանձնաժողովի գործավարն ստորագրում են քննության նյութերին կցված փաստաթղթերի անվանացանկը` առկա նյութերի նկարագրությամբ:

57. Հանձնաժողովի նախագահը վերջնական հաշվետվությունը ներկայացնում է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի հաստատմանը:

Ավիացիոն պատահարի (միջադեպի) մասին նախնական հաշվետվություն և տեղեկատվական հաշվետվություն կազմելիս հետաքննությունն անցկացնող պետության պատասխանատվությունը նախատեսված է կոնվենցիայի N 13 հավելվածում:

Նախնական հաշվետվությունը, տեղեկատվական հաշվետվությունն ավիացիոն պատահարի (միջադեպի) մասին կազմվում են կոնվենցիայի N 13 հավելվածի և Ավիացիոն պատահարների (միջադեպերի) մասին տվյալների ներկայացման ձեռնարկին (Դոկ 9156) համապատասխան, որը պարունակում է ավիացիոն պատահարի (միջադեպի) մասին նախնական հաշվետվությունը և տեղեկատվական հաշվետվություն կազմելու վերաբերյալ ուղեցույց նյութերը:

(57-րդ կետը փոփ., խմբ., լրաց. 17.01.08 N 89-Ն)

58. Օտարերկրյա օդանավի հետ տեղի ունեցած պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության արդյունքներով հանրագումարային փաստաթուղթ է հանդիսանում վերջնական հաշվետվությունը, որի նախագիծը պատրաստվում և ստորագրվում է հանձնաժողովի բոլոր անդամների կողմից:

Վերջնական հաշվետվության նախագիծը հանձնաժողովի կողմից ուղարկվում է քննությանը մասնակցող բոլոր պետություններին` փաստաթղթի նախագծի վերաբերյալ իրենց դիտողություններն անելու առաջարկությամբ:

Նախագիծն ուղարկելու պահից 60 օրվա ընթացքում ստացված դիտողությունները քննարկվում են հանձնաժողովի կողմից:

Դիտողությունները, որոնց հաշվետվության տեքստում ընդգրկելը ճանաչվել է աննպատակահարմար, կցվում են հաշվետվության վերջնական տարբերակին:

Եթե առաջին ուղեկցական նամակից սկսած 60 օրվա ընթացքում հանձնաժողովը չի ստանում կարծիք, ապա հաշվետվությունը հրատարակվում է` բացառությամբ այն դեպքերի, երբ քննության ժամկետը բոլոր երկրների համաձայնությամբ երկարաձգվել է:

(58-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

59. Պատահարի քննության նյութերը (վերջնական հաշվետվությունը` աշխատանքային խմբերի հաշվետվությունների հավելմամբ և դրանց կցված նյութերով) հաստատվելուց հետո պահպանվում են գլխավոր վարչությունում:

Պատահարի վերջնական հաշվետվությունը հաստատման պահից 10-օրյա ժամկետում ուղարկվում է`

1) ավիացիոն կոմիտե.

2) իրադարձության վայրի քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպություն.

3) շահագործողին.

4) օդանավը նախագծող կազմակերպություն.

5) նախաքննությունն իրականացնող իրավապահ մարմին.

6) օդանավի տիպի կառուցվածքի և վերջնական հավաքման համար պատասխանատու կազմակերպություններ.

7) քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպություն.

8) Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարություն (համատեղ հանձնաժողովով` պատահարի քննության դեպքում).

9) Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարություն (Հայաստանի Հանրապետության տարածքում օտարերկրյա օդանավի հետ կապված քննության դեպքում` ըստ հարցման).

10) պատահարի քննությանը մասնակցող բոլոր շահագրգիռ պետությունների քաղաքացիական ավիացիայի լիազորված մարմիններ:

(59-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն, խմբ.17.01.08 N 89-Ն)

60. Լուրջ միջադեպի քննության նյութերը հաստատվելուց հետո պահպանվում են գլխավոր վարչությունում: Լուրջ միջադեպի վերջնական հաշվետվությունն ուղարկվում է`

1) ավիացիոն կոմիտե.

2) օդանավը նախագծող կազմակերպություն.

3) շահագործողին.

4) քննությանը մասնակցող բոլոր շահագրգիռ պետությունների քաղաքացիական ավիացիայի լիազորված մարմիններ:

Եթե քննության ընթացքում հայտնի է դառնում կամ առաջանում են կասկածներ, որ տեղի է ունեցել ապօրինի միջամտություն, ապա հանձնաժողովի նախագահն անհապաղ միջոցներ է ձեռնարկում դրա մասին շահագրգիռ պետությունների ավիացիոն անվտանգության համապատասխան մարմիններին տեղեկացնելու համար:

(60-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն, խմբ.17.01.08 N 89-Ն)

60¹. Ավիացիոն միջադեպի կամ պատահարի քննության ժամանակ արդյունավետ օգտագործվում են օդանավային ինքնագրերը, որոնց ձայնագրման վերծանումն ապահովում է քննություն կատարող պետությունը:

(60¹ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

VI. ՕՏԱՐԵՐԿՐՅԱ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕԴԱՆԱՎԵՐԻ ՀԵՏ ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐԻ ԵՎ ԼՈՒՐՋ ՄԻՋԱԴԵՊԵՐԻ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍՆԱԳԵՏՆԵՐԻ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ

61. Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված կամ շահագործվող քաղաքացիական օդանավերի` Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս տեղի ունեցած պատահարների քննության ժամանակ, և, երբ այդպիսի պատահարների քննությունը վարվում է իրադարձության վայրի պետության քննության մարմինների կողմից, գլխավոր վարչությունը նշանակում է լիազոր ներկայացուցիչ` համաձայն կոնվենցիայի N 13 հավելվածի: Լիազոր ներկայացուցչին օգնելու համար կարող են նշանակվել խորհրդականներ:

(61-րդ կետը փոփ.17.01.08 N 89-Ն)

62. Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված կամ շահագործվող օդանավի հետ այլ պետության տարածքում տեղի ունեցած լուրջ միջադեպը քննող իրադարձության վայրի պետության կողմից նշանակված հանձնաժողովի աշխատանքներին մասնակցում է գլխավոր վարչության նշանակած լիազոր ներկայացուցիչը: Լիազոր ներկայացուցչին օգնելու համար կարող են նշանակվել խորհրդականներ:

Այդ նպատակների համար առանձնացվում է գլխավոր վարչության լիազոր և ձևավորվում է մասնագետների խումբ` անհրաժեշտության դեպքում, ընդգրկելով Հայաստանի Հանրապետության գործադիր իշխանության այլ շահագրգիռ պետական մարմինների ու կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին:

Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված կամ շահագործվող օդանավի հետ այլ պետության տարածքում տեղի ունեցած ավիացիոն պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննություն կատարող պետության խնդրանքով գլխավոր վարչությունն այդ պետությանն է տրամադրում ամբողջ համապատասխան տեղեկատվությունը:

Երբ Հայաստանի Հանրապետությունը հանդիսանում է շահագործողի պետություն, գլխավոր վարչությունը, ստանալով ծանուցումը, սեղմ ժամկետում, օգտագործելով իր տրամադրության տակ գտնվող արագ միջոցները, իրադարձության վայրի պետությանը ներկայացնում է մանրամասն տեղեկատվություն օդանավում առկա վտանգավոր բեռների մասին:

Եթե օդանավը մինչև ավիացիոն պատահարը կամ միջադեպն օգտվել է կամ կարող էր սովորաբար օգտվել Հայաստանի Հանրապետության համապատասխան ավիացիոն միջոցներից կամ ծառայություններից, ապա գլխավոր վարչությունը քննությանը վերաբերող տեղեկատվություն ունենալու դեպքում այն տրամադրում է քննություն կատարող պետությանը:

Եթե Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված կամ շահագործվող օդանավի հետ այլ պետության տարածքում տեղի ունեցած ավիացիոն պատահարի կամ լուրջ միջադեպից հետո այդ օդանավը վայրէջք է կատարել իրադարձության վայր չհանդիսացող պետության տարածքում, ապա քննություն կատարող պետության խնդրանքով գլխավոր վարչությունը նրան է տրամադրում օդանավային ինքնագրի ձայնագրությունները, իսկ անհրաժեշտության դեպքում կարող է տրամադրել նաև ինքնագրերը: 

Քննություն կատարող պետության խնդրանքով գլխավոր վարչությունը նրան է տրամադրում տեղեկատվություն այն կազմակերպությունների մասին, որոնց գործունեությունը կարող էր ուղղակի կամ անուղղակի ազդեցություն ունենալ օդանավի շահագործման վրա:

(62-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն, 17.01.08 N 89-Ն)

63. Լիազոր ներկայացուցչի և նրա խորհրդականների կազմը հաստատելուց հետո համապատասխան ծանուցում է ուղարկվում իրադարձության վայրի պետությանը և Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարության միջոցով այդ պետությունում Հայաստանի Հանրապետության դեսպանատանը:

64. Օտարերկրյա պետության տարածքում Հայաստանի Հանրապետության օդանավի հետ տեղի ունեցած պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության ժամանակ լիազոր ներկայացուցչի, քննության գծով ներկայացուցչի և խորհրդականների իրավունքները սահմանվում են կոնվենցիայի N 13 հավելվածով և բերված են սույն կարգի 21-րդ կետում:

Քննության ընթացքում առաջացած բոլոր հարցերը լուծվում են լիազոր ներկայացուցչի կողմից` քննության լիազորի (հանձնաժողովի նախագահի) միջոցով:

(64-րդ կետը փոփ. 05.04.07 N 380-Ն)

65. Լիազոր ներկայացուցիչը պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության արդյունքներով կազմում է տեղեկանք, որն ուղարկվում է շահագրգիռ կազմակերպություններին:

66. Լիազոր ներկայացուցիչը 60 օրվա ընթացքում իրադարձության վայրի պետության քննության մարմնի կողմից ներկայացված վերջնական հաշվետվության վերաբերյալ ներկայացնում է կարծիք` դիտողություններով և առաջարկություններով:

67. Այն դեպքում, երբ իրադարձության վայրի պետությունը, կոնվենցիայի N 13 հավելվածին համապատասխան իր տարածքում պատահարի կամ լուրջ միջադեպի քննության վարումը փոխանցում է Հայաստանի Հանրապետությանը, ապա այդպիսի քննությունը վարվում է սույն կարգի պահանջներին համապատասխան` պահպանելով կոնվենցիայի N 13 հավելվածի հանձնարարականներն ու չափորոշիչները:

68. Եթե անհնար է որոշակիորեն սահմանել, որ պատահարի վայրը գտնվում է որևէ պետության տարածքում, ապա կոնվենցիայի N 13 հավելվածին և սույն կարգին համապատասխան քննությունը նշանակում և վարում է Հայաստանի Հանրապետության պատահարների քննության բնագավառի լիազոր մարմինը:

VII. ՊԱՏԱՀԱՐԻ ԿԱՄ ՄԻՋԱԴԵՊԻ ՀԵՏ ԿԱՊՎԱԾ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄԸ

69. Քննության գործընթացում (մինչև վերջնական հաշվետվության հաստատվելը) պատահարի մասին տեղեկատվությունը սահմանափակվում է փաստացի տվյալներով:

70. Տեղեկատվություն պարունակող`

ա) քննության ընթացքում անձանց կողմից քննությունը վարող լիազոր մարմիններին ուղղված բոլոր դիմումները.

բ) օդանավի շահագործման հետ առնչվող անձանց միջև տեղի ունեցած ամբողջ գրագրությունը.

գ) պատահարի կամ միջադեպի մասնակից անձանց վերաբերող բժշկական կամ կոնֆիդենցիալ տեղեկությունները.

դ) օդանավային խոսակցական ինքնագրերի ձայնային գրանցումները և դրանց վերծանումը.

ե) վերլուծության ժամանակ արտահայտված կարծիքների վերաբերյալ տեղեկատվությունը, ներառյալ օդանավային ինքնագրերի գրանցումները, կարող են հրապարակվել միայն պատահարի փաստի առիթով` նախաքննություն իրականացնող իրավապահ մարմնի որոշման դեպքում:

զ) օդային երթևեկության կառավարման ձայնագրությունները և դրանց վերծանումները.

Այդ ձայնագրությունները ներառվում են վերջնական հաշվետվության կամ դրա լրացման մեջ` միայն այն դեպքում, երբ դրանք վերաբերում են ավիացիոն պատահարի  կամ միջադեպի վերլուծությանը: Ձայնագրությունների այլ մասերը հրապարակման ենթակա չեն:

(70-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

71. Պատահարի հանգամանքներին վերաբերող ամբողջ տեղեկատվությունը քննության մասնակիցները կարող են օգտագործել իրենց կազմակերպության համար` թռիչքների անվտանգության բարձրացմանն ուղղված կանոնավորող միջոցառումների ու գործողությունների կատարման նպատակով: Որպեսզի չվնասվի քննության գործընթացը` այդ տեղեկատվությունը ոչ մի դեպքում չի կարող տրվել կամ քննարկվել չլիազորված անձանց հետ:

Քննության ավարտից հետո պատահարի և քննության արդյունքների մասին հանրությանը, իրավաբանական անձանց և քաղաքացիներին պաշտոնական տեղեկատվությունը կարող են ի գիտություն հայտնվել տվյալ պատահարը քննող հանձնաժողովի նախագահի կամ քննությունը նշանակող լիազոր մարմնի կողմից:

VIII. ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐԻ ԵՎ ԼՈՒՐՋ ՄԻՋԱԴԵՊԵՐԻ ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ ԵՎ ԱՆՑԿԱՑՈՒՄԸ

72. Հատուկ հետազոտությունների անցկացման անհրաժեշտությունը որոշվում է հանձնաժողովի կողմից, որը նշանակում է հետազոտությունների կատարող կազմակերպությանը:

73. Եթե քննության համար հետաքրքրություն ներկայացնող օդանավը կամ դրա ագրեգատները պատրաստվել են այլ պետությունում և անհրաժեշտություն է առաջանում հետազոտություններն անցկացնել այդ պետության կազմակերպություններում, ապա հանձնաժողովը դրանք հետազոտելու համար տվյալ պետության կազմակերպություն ուղարկելու որոշում է ընդունում` համաձայնեցնելով նախագծողի, արտադրողի, գրանցողի և շահագործողի պետության լիազոր ներկայացուցիչների հետ:

74. Հետազոտությունների անցկացման համար հիմք է հանդիսանում հանձնաժողովի տեխնիկական առաջադրանքը, որտեղ մանրամասնորեն նշվում է հետազոտության անցկացման նպատակը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` նաև համակատարող կազմակերպությունները, որոնց մասնակցությամբ պետք է կատարվեն հետազոտությունները:

Տեխնիկական առաջադրանքին կցվում են պատահարի հանգամանքների, օդանավի և հետազոտման օբյեկտի, դրանց նորոգման և տեխնիկական սպասարկման տվյալների անհրաժեշտ ծավալի մասին տեղեկանքները:

75. Համակատարող կազմակերպությունները որոշվում են կատարող կազմակերպության կողմից` հաշվի առնելով տեխնիկական առաջադրանքում շարադրված առաջարկությունները:

76. Հետազոտության ենթակա օբյեկտները կատարող կազմակերպություն են ուղարկվում հետազոտության մասին որոշման ընդունման պահից ոչ ուշ, քան 15 օրում:

77. Հետազոտություններն անցկացվում են հանձնաժողովի վերահսկողության ներքո` ըստ համակատարող կազմակերպությունների հետ համաձայնեցված պլանների (ծրագրերի) և մեթոդիկաների, որոնք ներկայացվում են հանձնաժողովին` ի գիտություն:

78. Կատարող կազմակերպությունն իրավունք ունի համապատասխան ղեկավարների միջոցով հետազոտության մեջ լրացուցիչ ընդգրկել գիտահետազոտական կազմակերպությունների մասնագետների անհրաժեշտ նյութեր, փաստաթղթեր կամ խորհրդատվություն ստանալու համար:

79. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում օտարերկրյա օդանավի պատահարի կամ լուրջ միջադեպի ժամանակ ավիացիոն տեխնիկայի օբյեկտների հետազոտությունները և օդանավի ինքնագրերի գրանցումների վերծանումը կատարվում են Հայաստանի Հանրապետությունում մասնագիտացված կազմակերպությունների կողմից:

Հայաստանի Հանրապետությունում այդ աշխատանքների կատարման տեխնիկական հնարավորության բացակայության դեպքում դրանք կարող են կատարվել այլ պետությունում` հանձնաժողովի լիազոր ներկայացուցիչների պարտադիր ներկայությամբ: Այդպիսի հետազոտությունների կազմակերպումն իրականացվում է համապատասխան պետության քննության բնագավառի լիազոր մարմնի համաձայնությամբ:

80. Հանձնաժողովի տեխնիկական առաջադրանքով հետազոտություններ անցկացնող կազմակերպությունների եզրակացությունը ներկայացվում է հանձնաժողովի հետ պայմանավորված ժամկետում և արտացոլում է որակյալ և օբյեկտիվ տեղեկատվություն:

81. Հետազոտությունների արդյունքներով կազմվում է հաշվետվություն, որն ուղարկվում է հանձնաժողովին:

82. Հետազոտությունների արդյունքներով կազմված հաշվետվությունը հանդիսանում է քննության նյութերի անբաժանելի մասը: Քննության վերջնական հաշվետվությունը կազմվում է հետազոտությունների ավարտից հետո` արդյունքների հաշվառմամբ: Վերջնական հաշվետվությունը ենթակա չէ հաստատման և հրապարակման մինչև հետազոտությունների արդյունքներով հաշվետվության ստացումը:

Հետազոտությունների լրիվ նյութերը, ներառյալ հանձնաժողովի տեխնիկական առաջադրանքը, հետազոտությունների անցկացման ծրագիրը, հատուկ մշակված մեթոդիկաները և բոլոր աշխատանքային նյութերը (փորձարկումների, չափումների, լաբորատոր անալիզների և այլնի արձանագրությունները), կցվում են հետազոտություններ կատարող կազմակերպությունում պահպանվող հաշվետվության օրինակին:

83. Հետազոտություններ անցած ավիացիոն տեխնիկայի օբյեկտները քննության արդյունքներով վերջնական հաշվետվության հաստատումից հետո 3 ամսվա ընթացքում պահպանվում են հետազոտություններ կատարող կազմակերպությունում:

Նշված ժամկետի ավարտից հետո պատահարի հետ կապված օբյեկտների վերաբերյալ հարցում է ուղարկվում օդանավի շահագործողին` օբյեկտները թափոնների համար օգտագործելու համար:

Թափոնների օգտագործման մասին հարցը օդանավը շահագործողը համաձայնեցնում է քննությունը վարող իրավապահ մարմինների հետ և ընդունված որոշման մասին հայտնում հետազոտություններ կատարող կազմակերպություններին:

Օդանավի ինքնագրերի թռիչքային տեղեկատվություն կրողները սարքաստուգման (սանդղակային) տվյալների հետ միասին մշտապես պահպանվում են հետազոտություններ կատարող կազմակերպություններում:

84. Եթե դաշտային փուլի ավարտի պահին ավիացիոն տեխնիկայի հետազոտությունների և փորձարկումների կատարումը չի ավարտվել, ապա հանձնաժողովի նախագահն իրավունք ունի հանձնաժողով նշանակած մարմնի համաձայնությամբ պատահարի վայրում բոլոր անհրաժեշտ գործողությունները վերջացնելուց հետո հանձնաժողովի աշխատանքը տեղափոխել քննությունը նշանակող մարմնի կամ այլ կազմակերպության բազա:

IX. ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐՈՎ ՔՆՆԱՐԿՄԱՆ ԱՆՑԿԱՑՈՒՄԸ

85. Պատահարի կամ միջադեպի քննության ավարտից հետո օդանավի շահագործողն անցկացնում է իրադարձության քննարկում:

86. Քննարկման նպատակը շահագրգիռ անձանց և կազմակերպություններին իրադարձության հանգամանքները, պատճառները և գործոններն ու դրանց կանխման ուղղությամբ հանձնարարականներն իրազեկ դարձնելն է:

87. Որպես կանոն քննարկումները կատարվում են բաց եղանակով: Քննարկումները կարող են լինել փակ, երբ դիտարկվում են հրապարակման համար չնախատեսված նյութեր:

88. Քննարկման անցկացման ժամանակն ու վայրը որոշում է հանձնաժողովի նախագահը և ծանուցում հանձնաժողովի անդամներին, ինչպես նաև բոլոր շահագրգիռ անձանց ու կազմակերպություններին:

89. Քննարկումն անցկացնում է հանձնաժողովի նախագահը կամ նրա կողմից լիազորված անձը: Քննարկման ժամանակ լսվում է վերջնական հաշվետվությունը` ներկայացված հանձնարարականների հետ միասին:

90. Քննարկման մասնակիցները կարող են ներկայացնել քննության արդյունքներից բխող և թռիչքների անվտանգության բարձրացմանն ուղղված իրենց կարծիքներն ու առաջարկությունները:

X. ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐՈՎ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎԵՐԱՆԱՅՈՒՄԸ ԿԱՄ ՓՈՓՈԽՈՒՄԸ

91. Պատահարի կամ միջադեպի հանգամանքներին առնչվող նոր տեղեկությունների ի հայտ գալու (կամ ներկայացնելու) դեպքում ավարտված քննությունը կարող է վերսկսվել:

92. Քննության վերսկսման մասին որոշումն ընդունվում է գլխավոր վարչության, ավիացիոն կոմիտեի և քննությանը մասնակցող այլ պետական մարմինների համատեղ որոշմամբ` քննության մասնակից կազմակերպությունների կամ քննության արդյունքներով ուղղակի շահագրգռվածություն ունեցող ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց խնդրանքով` միայն նոր ապացույցների ներկայացմամբ, որոնք վկայում են, որ հանձնաժողովի եզրակացությունները սխալ են եղել: Քննության արդյունքների վերանայման մասին դիմումը գրավոր տեսքով տրվում է քննություն նշանակած լիազոր մարմնին:

93. Դիմումը պետք է բովանդակի`

ա) նախկինում չքննարկված նոր հիմնախնդրի սահմանումը.

բ) հիմնախնդրի նոր ձևակերպմանը հանգեցնող հաշվարկների կամ հետազոտությունների մասին փաստաթղթերը և արդյունքները, եթե այդպիսիք կան.

գ) նախկինում հիմնախնդրի այլ կերպ ձևակերպման պատճառի բացատրությունը:

XI. ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐԻ ԵՎ ՄԻՋԱԴԵՊԵՐԻ ՀԱՇՎԱՌՈՒՄԸ, ՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐՈՎ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ՄՇԱԿՈՒՄԸ

94. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օդանավի հետ տեղի ունեցած յուրաքանչյուր պատահար կամ լուրջ միջադեպ ենթակա է պարտադիր հաշվառման:

95. Պատահարների և միջադեպերի հաշվառումը կատարվում է`

ա) գլխավոր վարչության կողմից` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օդանավերի և Հայաստանի Հանրապետության տարածքում օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիական օդանավերի հետ տեղի ունեցած դեպքերում.

բ) օդանավը շահագործողի կողմից` տվյալ շահագործողին պատկանող օդանավերի հետ տեղի ունեցած դեպքերում.

գ) քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության կողմից` իր տարածքում տեղի ունեցած դեպքերում:

96. Հաշվառումը կատարվում է պատահարների և միջադեպերի քննության գրանցման մատյանում` դասակարգմանը համապատասխան: Հանձնաժողովի կողմից կատարված քննության գործի փաստաթղթերի բնօրինակները պահվում են գլխավոր վարչությունում, որոնք պահպանվում են ոչ պակաս, քան երեք տարի ժամկետով:

97. Քննության ընթացքում ստացված տեղեկատվության վերլուծության հիման վրա պատահարների և միջադեպերի քննության հանձնաժողովը մշակում է հանձնարարականներ` թռիչքների անվտանգության մակարդակի բարձրացման ուղղությամբ: Հանձնարարականների մշակման ժամանակ հաշվի են առնվում ավիացիոն տրանսպորտային համակարգի գործունեության բոլոր բացահայտված շեղումները, այդ թվում` տվյալ թռիչքի ժամանակ առանձնահատուկ իրավիճակի առաջացման և զարգացման վրա անմիջական ազդեցություն չունեցող, սակայն թռիչքների անվտանգության համար վտանգ ներկայացնողները:

Քննության ընթացքում ի հայտ եկած ԻԿԱՕ-ի փաստաթղթերի վերաբերյալ առաջարկությունները` ուղղված թռիչքների անվտանգության ապահովմանը, անհրաժեշտության դեպքում գլխավոր վարչության կողմից կարող են ուղարկվել համապատասխան պետություններ:

Միաժամանակ նմանատիպ դեպքերում քննություն անցկացրած այլ պետությունից  առաջարկություններ ստանալու դեպքում գլխավոր վարչությունն այդ պետությանը տեղեկացնում է իրականացված միջոցառումների մասին:

(97-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

98. Պատահարների և միջադեպերի քննության արդյունքներով միջոցառումները մշակվում են վերջնական հաշվետվությունում նշված հանձնաժողովի հանձնարարականների հիման վրա:

Հանձնաժողովի հանձնարարականներով օպերատիվ միջոցառումները մշակվում և ներդրվում են մինչև քննության ավարտը և վերջնական հաշվետվության հաստատումը:

Մշակված միջոցառումների իրագործման հսկողությունն իրականացնում է գլխավոր վարչությունը:

99. Գլխավոր վարչությունը տարեկան վերլուծության և հաշվետվության ավարտից հետո տրամադրում է համապատասխան տեղեկատվություն ավիացիոն կոմիտեին, օդանավ շահագործողին և քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպությանը:

100. Գլխավոր վարչությունը կոնվենցիայի N 13 հավելվածի 8-րդ գլխի պահանջներին համապատասխան կազմակերպում է պատահարների և միջադեպերի մասին տեղեկությունների տրամադրման համակարգ, տվյալների բազայի համակարգ, տվյալների վերլուծության (կանխարգելիչ միջոցներ) և թռիչքների անվտանգության վերաբերյալ տեղեկատվության փոխանակման համակարգ:

(100-րդ կետը լրաց. 05.04.07 N 380-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան

Ս Խ Ե Մ Ա

ԱՎԻԱՑԻՈՆ ՊԱՏԱՀԱՐԻ ԿԱՄ ՄԻՋԱԴԵՊԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ԱՀԱԶԱՆԳՄԱՆ