Գլխավոր տեղեկություն

Համար

N 1588-Ն

Տիպ

Որոշում

Ակտի տիպ

Հիմնական ակտ (05.02.2008-մինչ օրս)

Կարգավիճակ

Գործում է

Սկզբնաղբյուր

ՀՀՊՏ 2007.07.04/34(558) Հոդ.108

Ընդունող մարմին

ՀՀ կառավարություն

Ընդունման ամսաթիվ

27.12.2007

Ստորագրող մարմին

ՀՀ վարչապետ

Ստորագրման ամսաթիվ

14.01.2008

Ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվ

05.02.2008

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

27 դեկտեմբերի 2007 թվականի N 1588-Ն

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Քաղաքաշինության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 10-րդ, 14.3-րդ և 17-րդ հոդվածներին համապատասխան` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզի Ախուրյանի գյուղական համայնքի (բնակավայրի) գլխավոր հատակագիծը՝ համաձայն հավելվածի:

2. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարին` գլխավոր հատակագծի իրականացման մոնիթորինգն ապահովել համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1999 թվականի դեկտեմբերի 31-ի «Պետական քաղաքաշինական կադաստրի վարման և քաղաքաշինական գործունեության մոնիթորինգի անցկացման կարգը հաստատելու մասին» N 802 որոշմամբ սահմանված կարգի:

3. Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման մարմինների ղեկավարներին՝ ճյուղային և համայնքային զարգացման ծրագրերում սահմանված կարգով ներառել գլխավոր հատակագծի իրականացման համապատասխան միջոցառումները` ըստ առաջնահերթության:

4. Առաջարկել Հայաստանի Հանրապետության Շիրակի մարզի Ախուրյանի գյուղական համայնքի ղեկավարին՝ համայնքի զարգացման ծրագրերում սահմանված կարգով ներառել գլխավոր հատակագծի իրականացման միջոցառումները` ըստ առաջնահերթության:

5. Սահմանել, որ գլխավոր հատակագծով նախատեսված հողամասերի նպատակային նշանակության փոփոխությունները կատարվում են Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսդրությամբ սահմանված կարգով` ըստ գլխավոր հատակագծով նախատեսված կառուցապատման հերթականության։

6. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից։

Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետ
Ս. Սարգսյան

2008 թ. հունվարի 14
Երևան

Հավելված
ՀՀ կառավարության 2007 թվականի
դեկտեմբերի 27-ի N 1588-Ն որոշման

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾԸ

Բ Ո Վ Ա Ն Դ Ա Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

ՄԱՍ ԱՌԱՋԻՆ-ԲԱՑԱՏՐԱԳԻՐ

Գ Լ ՈՒ Խ I

ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ

Ներածություն

1 Պատմական ակնարկ և Ախուրյան համայնքի նախկինում մշակված գլխավոր հատակագծերի հիմնադրույթների իրականացման վերլուծություն

2. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԸ

2.1. Գնահատականն ըստ հանրագումարային բնական պայմանների

2.2 Տարածքի գեոմորֆոլոգիական, ինժեներաերկրաբանական և հիդրոերկրաբանական պայմանները

2.2.1 Տարածքի ընդհանուր բնութագիրը

2.2.2 Տարածքի ինժեներաերկրաբանական պայմանները

2.2.3 Տարածքի երկրաբանական-լիթոլոգիական կառուցվածքը

2.2.4 Գրունտների ֆիզիկամեխանիկական հատկանիշները

2.2.5 Հիդրոերկրաբանական պայմանները

2.2.6 Տարածքի ինժեներաերկրաբանական շրջանացումը

2.2.7 Տարածքի սեյսմիկ վտանգի գնահատում

2.3. Լանդշաֆտների դասակարգումը և գնահատականը

2.4. Տարածքի ինժեներական պաշտպանության միջոցառումներ

2.5. Հակահեղեղային միջոցառումներ

2.6 Պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանություն

3. ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆՆ ԸՍՏ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ

4. ԲՆԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆ

4.1 Ժողովրդագրական փաստացի վիճակը

4.2 Բնակչության հեռանկարային թվի հաշվարկը բնական աճի մեթոդով

5. ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ

6. ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱՀԱՏԱԿԱԳԾԱՅԻՆ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ

6.1 Բնակավայրի տարածքային զարգացման հիմնական ուղղությունները

6.2 Տարածքի գործառնական գոտիավորում և կառուցապատման ռեժիմներ

7. ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐ

7.1. Տրանսպորտ

7.1.1. Ախուրյան համայնքի արտաքին տրանսպորտի զարգացման հեռանկարային ուրվագիծ

7.1.2 Ներքին տրանսպորտ

7.2 Ջրամատակարարում և ջրահեռացում

7.2.1 Ախուրյան գյուղի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի տեխնիկական վիճակի ուսումնասիրություն, վերլուծություն և եզրակացություններ

7.2.2 Ախուրյան գյուղի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի վերաբերյալ առաջարկվող լուծումներ

7.3 Էլեկտրամատակարարում

7.4 Գազամատակարարում

8. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

8.1 Համայնքի տարածքի էկոլոգիական բնութագիրը

8.2 Օդային ավազան

8.3 Ջրային ռեսուրսներ

8.4 Աղմուկի ներգործության մակարդակ

8.5 Հողային ռեսուրսներ

8.6 Բուսական աշխարհի պահպանություն

8.7 Կենդանական աշխարհի պահպանություն

8.8 Թափոնների կառավարում

8.9 Կանաչապատման համակարգ

8.10 Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նվազեցման միջոցառումներ

9. Քաղաքացիական պաշտպանության ինժեներատեխնիկական և արտակարգ իրավիճակների կանխարգելիչ միջոցառումներ

10. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԾԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԸ

Գ Լ ՈՒ Խ II

ԳՈՏԻԱՎՈՐՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

2. ԳՈՏԻՆԵՐՈՒՄ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄՆԵՐԻ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄՆԵՐԸ

2.1. Տարածքի բազային գոտիները

2.2. Թաղամասերի դասակարգումները

2.2.1. Բնակելի կառուցապատման գոտի

2.2.2. Հասարակական կառուցապատման գոտի

2.2.3. Արտադրական կառուցապատման գոտի

2.2.4. Ընդհանուր օգտագործման գոտի

2.2.5 Հատուկ նշանակության տարածքներ

ՕԳՏԱԳՈՐԾՎԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ

ՀԱՎԵԼՎԱԾՆԵՐ

ՄԱՍ ԵՐԿՐՈՐԴ-ԳՐԱՖԻԿԱԿԱՆ ՆՅՈՒԹԵՐ

ՀՀ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ

1. ՓԱՍՏԱՑԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ Մ1:5000

2. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ Մ1:5000

3. ՏԱՐԱԾՔԻ ՍԵՅՍՄԻԿ ՄԻԿՐՈՇՐՋԱՆԱՑՄԱՆ ՔԱՐՏԵԶ Մ1:5000

4. ՏԱՐԱԾՔԻ ԻՆԺԵՆԵՐԱԵՐԿՐԱԲԱՆԱԿԱՆ ՇՐՋԱՆԱՑՄԱՆ ՔԱՐՏԵԶ Մ1:5000

5. ՏԱՐԱԾՔԻ ԳՐՈՒՆՏԱՅԻՆ ՋՐԵՐԻ ՏԱՐԱԾՄԱՆ ՔԱՐՏԵԶ Մ1:5000

6. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ Մ1:5000,

7. ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԻ ՈՒՐՎԱԳԻԾ Մ1:5000, Մ1:10000

8. ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ ԵՎ ՏԱՐԱԾՔԻ ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՈՒՐՎԱԳԻԾ Մ1:5000

9. ԼԱՆԴՇԱՖՏԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ՈՒՐՎԱԳԻԾ Մ1:5000

10. ՀՈՂԵՐԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ԲԱՇԽՈՒՄԸ ԸՍՏ ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՁԵՎԵՐԻ Մ1:10000

11. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԴԻՐՔԸ ՄԱՐԶԻ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒՄ Մ1:100000

12. ՀՀ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ԳՈՏԻԱՎՈՐՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ Մ1:5000

13.,14 ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹ ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ՀԱՏՎԱԾՆԵՐԻ ԳՈՏԻԱՎՈՐՄԱՆ ՆԱԽԱԳԻԾ Մ1:2000

Ն Ե Ր Ա Ծ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

Ախուրյանի համայնքի (բնակավայրի) գլխավոր հատակագիծը մշակվել է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության պատվերով, ԱՇՁԲ 07/206-3 պայմանագրի նախագծային առաջադրանքի և ՀՀ կառավարության 02.05.2003 թ. թիվ 609-Ն որոշման պահանջներին համապատասխան։

Նախագիծը իրականացվել է ՀՀ գործող նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան։

Նախագծման համար ուղեցույց են ծառայել հետևյալ նորմատիվային և նախագծային փաստաթղթերը`

● «Քաղաքաշինության մասին» ՀՀ օրենքը:

● «ՀՀ քաղաքային և գյուղական համայնքների գլխավոր հատակագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման կարգը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության 02.05.03 N 609-Ն որոշումը:

● Բնակավայրերի տարածքների գոտևորման նախագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման կարգը հաստատելու մասին ՀՀ կառավարության 14.05.01 N 408 որոշումը:

● ՀՀ կառավարության, շահագրգիռ նախարարությունների Ախուրյանի գյուղական համայնքին վերաբերող ելակետային նյութերը, որոշումները, ծրագրային փաստաթղթերը:

● ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի կադաստրային քարտեզները:

● Ախուրյան համայնքի ՀՀ կառավարության կողմից հաստատված սահմանների նկարագիրը:

● «Հայնախագիծ» ԲԲԸ-ում մշակված և ՀՀ կառավարության կողմից հաստատված (10 ապրիլի 2003 թ. N 610-Ն) «ՀՀ տարաբնակեցման գլխավոր նախագծի» հիմնադրույթները:

Նախագծում հաշվի են առնված ՍԵՄԱԹ-ի «Հիմնադիր սկզբունքները Եվրոպական մայրցամաքի կայուն զարգացման» և «Հայաստանում Եվրոպական լանդշաֆտային կոնվենցիայի» միջոցառումների և տարածքային պլանավորման փոխկապակցվածության սկզբունքները, որոնք են.

- Տնտեսության կայուն զարգացում,

- Քաղաքաշինության կայուն զարգացում,

- Ինժեներական, տրանսպորտային և տեխնիկական ենթակառուցվածքների կայուն զարգացում:

Ախուրյանի գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծի և գոտիավորման նախագծի մշակման հիմնական նպատակը համայնքի հեռանկարային տնտեսական և տարածքային զարգացման ուղղությունների, տարածքների ֆունկցիոնալ նշանակության որոշումն է՝ տրանսպորտային, ինժեներական, տեխնիկական ենթակառուցվածքների սկզբունքային լուծումներով, բնապահպանական լայն համալիրի կիրառումով, տարածքների հողօգտագործման և կառուցապատման պարտադիր պահանջների սահմանումով:

Նախագծի մշակումն իրականացրել են`

Նախագծի Գլխավոր Ճարտարապետ Ա. Խաչատրյանը, Ճարտարապետներ Լ. Գասպարյանը, Կ. Արզրումցյանը, Մ. Կոբալյանը, Ճարտարագետներ Ռ. Մակարյանը, Է. Մարգարյանը, Մ. Կաչյանցը, Ա. Ասրիյանը, Ս. Սահակյանը, Վ. Թևոսյանը, Լ. Նազարյանը, Հ. Օհանյանը, Ս. Սահակյանը, Ա. Կարախանյանը, Ս. Մուրադյանը:

Նախագծի հեղինակային խումբն իր երախտագիտությունն է հայտնում Ախուրյանի գյուղապետարանի բոլոր աշխատակիցներին՝ նախագծի մշակման աշխատանքներին աջակցելու և ակտիվ մասնակցության համար:

Գ Լ ՈՒ Խ I

1. Պատմական ակնարկ ԵՎ նախկինում մշակված Ախուրյանի գլխավոր հատակագծերի հիմնադրույթների իրականացման վերլուծություն

ՀՀ գյուղական բնակավայրերի շարքում Ախուրյանն իր մեծությամբ և հզորությամբ միջին տեղ է գրավում, իսկ մարզում առաջինն է։ 1937թ-ից մինչև ՀՀ վարչատարածքային բաժանման մասին ՀՀ օրենքի ընդունումը Ախուրյանը հանդիսանում էր համանուն շրջանի շրջկենտրոն:

1826-1828 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմից հետո, Արևելյան Հայաստանը միացվում է Ռուսաստանին, Արևմտյան Հայաստանից (Կարսից և Էրզրումից) գաղթած հայերը վերաբնակվում են նաև Ախուրյանում (մինչև 1945 թ. Դուզքենդ):

1988 թ ավերիչ երկրաշարժը մեծագույն ողբերգություն էր հայ ժողովրդի կյանքում։ Աղետի գոտու մյուս բնակավայրերի շարքում Ախուրյան շրջկենտրոնը նույնպես ունեցավ աղետի հետևանքների վերացման հետ կապված բազմաթիվ հիմնախնդիրներ։

Հաշվի առնելով 1988 թ. երկրաշարժի հետևանքների վերացման հետ կապված նոր քաղաքաշինական իրավիճակը, կարող ենք նշել հետևյալը՝

- 1988 թ երկրաշարժից հետո գոյություն ունեցող Ախուրյան գյուղի և շրջկենտրոնի տարածքը տարբեր քաղաքական և տնտեսական շարժառիթներից ելնելով համարվեց կառուցապատման-վերականգնման համար աննպատակահարմար և գյուղի հարավարևելյան մասում հատկացվեց տարածք նոր շրջկենտրոն կառուցելու և վթարված շենքերի բնակիչներին վերաբնակեցնելու համար` «Նոր Ախուրյան», որի գլխավոր հատակագիծը և ՄՀՆ-ը մշակվեց «Հայպետնախագիծ» ինստիտուտի կողմից 1991 թ. ճարտ. Մ. Միքայելյան: Սակայն ինչպես աղետի գոտու մյուս բնակավայրերի նոր թաղամասերը, «Նոր Ախուրյանը» նույնպես հանդիպեց կառուցապատման և վերաբնակեցման հետ կապված լուրջ դժվարությունների: Այժմ նշված թաղամասում բնակեցված են մի քանի անհատական և բազմաբնակարան բնակելի տներ, իսկ նախատեսված բազմաբնակարան շենքերի մեծ մասի միայն հիմքերն ու փոսորակներն են առկա:

2. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԸ

Նախագծվող տարածքի համալիր գնահատականը կատարված է հատակագծային և բնական պայմանների վերլուծության արդյունքում, նպատակ ունենալով բացահայտել բնական և տեխնածին վտանգավոր երևույթների պատճառով կառուցապատման և այլ նպատակներով հողօգտագործման համար անբարենպաստ տարածքները, տարածքի օգտագործման և կառուցապատման վրա ազդող մյուս գործոններն ու սահմանափակումները, քաղաքաշինական առումով առավել նպաստավոր տարածքները։

2.1. Գնահատականն ըստ հանրագումարային բնական պայմանների

Շինարարական նպատակների համար տարածքը գնահատվել է ըստ կլիմայական, կենսաբանակլիմայական, ինժեներաերկրաբանական, գեոմորֆոլոգիական, հիդրոերկրաբանական, բուսածածկային հատկանիշների և հումքային ռեսուրսների։

Օրոհիդրոգրաֆիա

Ախուրյան համայնքի տարածքը ընկած է Արագած լեռան արևմտյան լանջին և իր մեջ ընդգրկում է Շիրակի դաշտավայրի արևելյան հատվածը:

Ախուրյանը և նրա մերձակա տարածքն ըստ ջրապահովվածության համարվում է նպաստավոր։

Բնակլիմայական պայմաններ

Տարածքը գտնվում է շինարարակլիմայական II ենթագոտում, ունի չափավոր, երկարատև տաք ամառով և ցուրտ ձմեռով կլիմա: Օդի բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանը հասնում է 36⁰C: Օդի բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը հասնում է -36⁰C: Տարեկան մթնոլորտային տեղումների քանակը կազմում է 528մմ: Գերակշռում են 3.5-5.0մ/վրկ արագության, արևելյան ուղղության քամիները:

Ձյան ծածկոցի հաստությունը կազմում է 61սմ, ճնշումը` 70 կգս/մ²: Հողի սառչելու խորությունը հասնում է 92սմ:

Ստորև բերված աղյուսակները բնութագրում են քաղաքի կլիմայական ռեժիմն ըստ «Գյումրի» օդերևութաբանական կայանի (բացարձակ բարձրությունը 1600 մ) տվյալների:

Տվյալները բերված են ըստ ՀՀՇՆ II-7-01-96 «Շինարարական կլիմայաբանություն» նորմատիվային փաստաթղթի:

Օդի ջերմաստիճանը

Բնակավայրի բաց. բարձր.

Միջին ամսական, ըստ ամիսների

միջին տարեկան

բացարձակ նվազագույն

բացարձակ առավելագույն

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

Ախուրյան 1556 մ

-9.5

-7.5

-1,5

6,5

11,6

15,2

19,2

19,2

15,0

8,3

1,6

-5,3

6,1

-36

38

Օդի խոնավությունը

Բնակավայրը

Օդի հարաբերական խոնավությունը (%) ըստ ամիսների

միջին տարեկան

միջին ամսական ժ. 13-ին

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

ամենացուրտ ամսվա

ամենատաք ամսվա

Ախուրյան

82

81

76

67

66

65

60

57

61

69

77

82

75

42

Մթնոլորտային տեղումները ԵՎ ձյունածածկույթը

Բնակա-
վայրը

Տեղումների քանակը միջին ամսական/օրական
առավելագույնը, մմ

տարե-
կան

տասն-
օրյա
առա-
վե-
լա-
գույ-
նը

ձյան ծածկույթը

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

օրերի
թիվը

ջրի
առավե-
լագույն
քա-
նակը
ձյան
մեջ (մմ)

Ախուր-
յան

25/17

25/26

30/24

56/30

93/38

75/55

46/40

38/47

32/64

38/39

27/24

24/32

582/51

61

97

129

Քամի

Բնա-
կա-
վայրը

Մթնո-
լորտա-
յին ճնշու-
մը ԳՊԱ

Տարվա ամիսը

Քամու ուղղությունների կրկնելիությունը %
Քամու միջին արագությունը մ/վրկ

Անհող-
մություն-
ների կրկնելի-
ությունը %

Քամու
միջին ամսա-
կան արա-
գու-
թյունը մ/վրկ

Քամու
միջին
տարե-
կան արա-
գու-
թյունը
մ/վրկ

Ուժեղ քամի-
ներով (>15 մ/վրկ) օրերի քանա-
կը

Քամու հաշվար-
կային արագու-
թյունը (մ/վրկ), որը հնարավոր է մեկ անգամ տարիների ընթացքում

ըստ ուղղությունների

հս.

հս.
արևել-
յան

արևել-
յան

հվ.
արևել-
յան

հվ.

հվ.
արև-
մըտ-
յան

արև-
մըտ-
յան

հս.
արև-
մըտ-
յան

20

50

100

Ախուր-
յան

846

I

21/4.7

13/4.5

6/2.2

8/2.6

8/3.7

14/3.3

12/2.7

18/2.8

84

0.9

1,8

20

22

25

27

IV

21.4.8

34/4.3

10/4.6

1/4.2

7/4.7

12/4.9

7/4.0

8/4.1

42/

2,5/

VII

18/4.4

56/4.7

16/5.1

1/2.1

1/2.1

3/2.9

2/2.3

3/3.5

22

3,0

X

19/3.7

32/2.9

6/3.5

2/1.7

7/3.9

12/3.5

10/3.1

12/3.6

18

1.3

Հաշվարկային կլիմայական հարաչափեր

Տարվա ցուրտ ժամանակաշրջանի կլիմայական հարաչափերը

Բնա-
կա-
վայրը

Օդի ջերմաստիճանը, ⁰C

Ամենա-
ցուրտ ամսվա խոնավութ-
յունը (%)

Մթն. տեղումները և գրունտի սառածության խորությունը

Քամի

Ամենա-
ցուրտ օրվա

Ամենա-
ցուրտ հնգօր-
յակի

Ամենացուրտ ժամանա-
կաշրջանի միջինը

Բացար-
ձակ նվազա-
գույնը

Ամենա-
ցուրտ ամսվա օրական միջին ամպլի-
տուդը

Տևողությունը

միջին ամսա-
կան

միջն ամսա-
կան ժ. 15-ին

Տեղում-
ների քանակը նոյեմբեր-մարտ ամիս-
ներին (մմ)

Գրունտի սառչման առավե-
լագույն խորու-
թյունը (սմ)

Գերա-
կշռող ուղղ. դեկ-
տեմբեր-փետըր-
վար ամիս-
ներին

Միջին արագու-
թյուն-
ներից առավե-
լագույնն ըստ ուղղ. հունվարին (մ/վրկ)

Ապահովվածու-թյունը

միջին ջերմ. ժամանակա-
շրջանի

0.98

0.92

0.98

0.92

0

8

10

Ախուր-
յան

-28

-25

-25

-22

-9.9

-3.6

11.7

118/-6.2

188/-2.4

208/-1.3

82

71

131

143

հս.

4.7

Տարվա տաք ժամանակաշրջանի կլիմայական հարաչափերը

Բնակա-
վայրի անվա-
նումը

Օդի ջերմաստիճանը (⁰C)

ամենատաք ամսվա հարաբ. խոնավությունը (%)

մթնոլորտային տեղումները (մմ)

քամի

ապահով-
վածությամբ

բացար-
ձակ առավե-
լագույնը

ամենա-
տաք ամսվա միջին առավե-
լագույնը

ամենա-
տաք ամսվա միջին օրական ամպլի-
տուդը

միջին ամսա-
կան

միջին ամսա-
կան ժ.15-ին

տեղում-
ների քանակը ապրիլ-հոկտեմ-
բեր

տեղում-
ների օրվա առավե-
լագույնը

գերա-
կշռող ուղղութ. հունիս-օգոստոս ամիս-
ներին

միջին արագու-
թյունների նվազա-
գույնն ըստ ուղղ. հուլիսին (մ/վրկ)

0.95

0.99

Ախուր-
յան

27

28

38

26

14.1

60

39

378

64

հս..

4.4

2.2. Տարածքի գեոմորֆոլոգիական, ինժեներաերկրաբանական և հիդրոերկրաբանական պայմանները

2.2.1 Տարածքի ընդհանուր բնութագիրը

Հետազոտվող տարածքը վարչակառավարման տեսակետից մտնում է ՀՀ Շիրակի մարզի տարածաշրջանի մեջ:

Շրջանը ունի չափավոր, երկարատև տաք ամառով և ցուրտ ձմեռով կլիմա: Օդի բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանը հասնում է 36⁰C: Օդի բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը հասնում է -36⁰C: Տարեկան մթնոլորտային տեղումների քանակը կազմում է 528մմ: Գերակշռում են 3.5-5.0մ/վրկ արագության, արևելյան ուղղության քամիները:

Ձյան ծածկոցի հաստությունը կազմում է 62սմ, ճնշումը` 70 կգս/մ²: Հողի սառչելու խորությունը հասնում է 92սմ:

Լեռնագրական տեսակետից տարածքը տեղադրված է Արագած լեռան հյուսիսարևմտյան լեռնաբազկի վրա և իրենից ներկայացնում է հարթաալիքային տուֆային հարթավայր:

Գեոմորֆոլոգիական տեսակետից հետազոտվող տարածքը տեղադրված է էրոզիոնահողմնահարման լանջերի և հարավային սարավանդի սահմաններում: Ռելիեֆը մանր բլրային է, առանձին դեպքերում հարթ, աննշան թեքությամբ դեպի հյուսիս-հյուսիս-արևելք:

Շրջանի երկրաբանական կառուցվածքին մասնակցում են չորրորդականի հասակի հրաբխային տուֆերը, բազալտները, անդեզիտաբազալտները և դացիտային լավաները, ծածկված ժամանակակից ալյուվիալ, էլյուվիալ-դելյուվիալ, դելյուվիալ-պրոլյուվիալ և էլյուվիալ առաջացումներով` ավազային, կավային և խոշորաբեկորային գրունտներով:

Հիդրոերկրաբանական տեսակետից շրջանում և տարածքում լայն տարածում ունեն պալեոգենի ապարների հետ կապված ստորերկրյա ջրերը, որոնք պատկանում են ճեղքային ջրերի տարատեսակներին: Ստորերկրյա ջրերի սնուցումը կատարվում է հալոցքային և մթնոլորտային տեղումների ջրերի ներծծման հաշվին:

Սեյսմատեկտոնական տեսակետից շրջանը և տարածքը մտնում է Սևանա-Շիրակի սինկլինալի մեջ, որը բնութագրվում է տեկտոնական բազմազան ձևերի առկայությամբ, բարդացված խզումային և ծալքավոր «կառույցներով»:

Ֆիզիկաերկրաբանական պրոցեսներից և երևույթներից շրջանում և տարածքում առկա են համատարած «հրապարակային» լվացումը մակերեսային ջրերի միջոցով, սելավները:

2.2.2 Տարածքի ինժեներաերկրաբանական պայմանները

Ախուրյան գյուղի տարածքում մերկացած հնագույն գրունտները ներկայացված են ստորին չորրորդականի մեծ հզորությամբ (200-350մ) կանաչավուն, պլաստիկ, թույլ կրացված լճային կավերի շերտախմբով, որոնք երբեմն հերթափոխվում են 15-18մ հզորությամբ դիատոմային կավերով և խճա-կոպճային նստվածքների բավականին հզոր ոսպնյակներով: Լճային կավերը ծածկված են միջին չորրորդականի ալյուվիալ-պրոլյուվիալ և լճաալյուվիալ նստվածքներով` կրացված, խոշոր ծակոտկեն ավազակավերով, կավավազներով, ավազներով և խճակոպճային նստվածքներով, որոնց հզորությունը դեպի արևելք աստիճանաբար մեծանում է մինչև 25-30մ: Գյուղի հարավային մասերում, որտեղ ավազակավա-կավավազային նստվածքները լվացված են, մերկացած են այդ համալիրի ստորին մասը ներկայացնող ավազները: Սրանք տարահատիկ են, խճի և կոպճի պարունակությամբ: Ավազների հզորությունը հասնում է մինչև 12մ: Այս շերտախմբի վրա միջին չորրորդականի իգնիմբրիտային տուֆերի ծածկն է, որի հզորությունը հյուսիսում հասնում է 10-12մ: Տուֆերի ծածկի թեքությունը հյուսիսից հարավ է: Կտրվածքի վերևից տուֆերը աղյուսակարմիր են, դեպի ներքև` շագանակագույն, հետո սև: Երբեմն նրանք ջրատար են: Նախկինում կատարված ուսումնասիրությունների տվյալների համաձայն ձորի եզրից մինչև 500մ հեռավորության վրա տուֆերում կան անջատման ճեղքեր, որոնց հետևանքով հնարավոր է դառնում տուֆի անջատված զանգվածների տեղաշարժումը դեպի Ախուրյան գետի ձորը:

Միջին չորրորդականի առաջացումներից են Շարայի (Ղոլղաթ) լեռի լավաների հոսքային ծածկերը Շիրակի գոգավորության հարավարևելյան մասում, սկսած Գյումրիի օդանավակայանի թռիչքավայրէջքային ուղուց դեպի արևելք և հարավ-արևելք, դեպի Կառնուտ, Արևիկ, Այգաբաց, Ազատան գյուղերի տարածքները:

Տուֆերի վրա նստած են վերին չորրորդականի ծակոտկեն, լյոսատիպ, տարբեր չափի կարբոնատացված (2.5-46%) կավավազները, ավազակավերը և հազվադեպ` կավերը խճի և կոպճի պարունակությամբ: Կարբոնատը, կրային կուտակումները կոնկրեցիաների և սպիտակ գույնի փոշային կուտակումների ձևով վերնստել են հյուսիսային և հյուսիսարևելյան կողմերից գոգավորությունը շրջապատող լեռնաշղթաների հողմահարման, մեծ մասամբ հորդ սելավային ջրերի ու գետերի կողմից տեղափոխման և ըստ խորության ու տարածման անհավասար վերնստման հետևանքով: Այդ պատճառով այս գրունտները խիստ անհամասեռ են, փոքր տարածքներում կարող են հերթափոխվել նրանց տեղ-տեղ կրային, լյոսանման, նստվածքային և ոչ նստվածքային տարատեսակները, որը բարդությունների առաջ է կանգնեցնում նրանց որպես հիմնատակ գնահատելիս և առանձին ուսումնասիրությունների կարիք է առաջացնում յուրաքանչյուր շինության հիմնատակի սեյսմիկ վտանգը գնահատելիս:

Ժամանակակից նստվածքները ներկայացված են Ախուրյան գետի և նրա վտակների ալյուվիալ նստվածքներով` ավազախճակոպճային նստվածքներով, ավազների և կավավազների շերտիկներով ու ոսպնյակներով:

2.2.3 Տարածքի երկրաբանալիթոլոգիական կառուցվածքը

Համաձայն կատարված հետազոտությունների տեղամասի երկրաբանալիթոլոգիական կտրվածքում առանձնացվել են գրունտների հետևյալ տարատեսակները (վերևից ներքև).

Շերտ թիվ 1 Լիցքային գրունտ, չպառկապնդված, խճամանրախճային կազմի, մեծաբեկորների պարունակությամբ, ավազային նյութի խառնուրդով: Տարածված է տեղամասի հարավարևմտյան և արևելյան մասերում: Հզորությունը տատանվում է 0.5-2.0 մետրի սահմաններում: Տեխնոգեն առաջացումներ:

Շերտ թիվ 2 Հողաբուսական ծածկույթ կավավազային և ավազակավային, խճի, մանրախճի և մեծաբեկորների պարունակությամբ, տարածումը «համատարած է», հզորությունը 0.4-0.5 մետր:

Շերտ թիվ 3 Կավավազ բաց մոխրագույն, պինդ թանձրության, խճի և մանրախճի, հազվադեպ մեծաբեկորների պարունակությամբ, փոշենման ավազի ենթաշերտերով և ոսպնյակներով, կարբոնատացած, միջին կազմվածքի, սակավախոնավ, երբեմն ցեմենտացած: Տարածումը սահմանափակ է, տարածված է տեղամասի արևելյան մասում: Հզորությունը տատանվում է 0.6-1.1 մետրի սահմաններում: Չորրորդականի էլյուվիա-դելյուվաիլ առաջացումներ:

Շերտ թիվ 4 Ավազ հրաբխային, բաց մոխրագույն, միջին, խարամացած, երբեմն խոռոչային բազալտի և անդեզիտաբազալտի քարակտորների մեծաբեկորների պարունակությամբ, երբեմն հրաբխային մոխրի խառնուրդով, ցեմենտացած, սակավախոնավ: Տարածումը համատարած է: Հզորությունը տատանվում է 1.2-2.0 մետրի սահմաններում:

Չորրորդական հասակի հրաբխային առաջացումներ:

Շերտ թիվ 5 Բազալտ մուգ մոխրագույն, մեծաբեկորային, հազվադեպ ծակոտկեն, խոռոչային և խարամացած, ճեղքավորված, ճեղքերը լցված են հրաբխային ավազով, հազվադեպ խարամով մինչև 20%: Տարածումը համատարած է, բացահայտված հզորությունը կազմում է 3.7 մետր:

Չորրորդական հասակի հրաբխային առաջացումներ:

Ստորերկրյա ջրերը տեղադրված են 10մ-ից խորը:

2.2.4. Գրունտների ֆիզիկամեխանիկական հատկանիշները

Տարածքի երկրաբանալիթոլոգիական կտրվածքում առանձնացվել են գրունտների հետևյալ տեսակները` վերևից ներքև.

- Լիցքային գրունտ

- շերտ թիվ 1

- Հողաբուսական ծածկույթ

- շերտ թիվ 2

- Կավավազ

- շերտ թիվ 3

- Ավազ հրաբխային

- շերտ թիվ 4

- Բազալտ մեծաբեկորային

- շերտ թիվ 5

Լիցքային գրունտները, հողաբուսական ծածկույթը և կավավազները ինժեներաերկրաբանական տեսակետից հետաքրքրություն չեն ներկայացնում:

Ստորև աղյուսակում տրվում են գրունտների ֆիզիկամեխանիկական հատկանիշների միջինացված ցուցանիշները, համաձայն նախկինում կատարված հետազոտությունների տվյալների և հրատարակված գրականության:

Աղյուսակ 1

Հ/հ

Գրունտի անվանումը և շերտի N
Հատկանիշի անվանումը
Լիցքային գրունտ

Հողա-բուսական ծածկույթ

Կավ-
ավազ

Հրաբխային ավազ

Բազալտ մեծաբե-
կորային

1

2

3

4

5

1

Խտությունը, գ/սմ³

1.5

1.6

1.7

1.1

2.3

2.

Ներքին շփման անկյունը, աստիճ.

19

30

3.

Տեսակարար շաղկապվածությունը, ԿՊա

8

2

4.

Ձևախախտման մոդուլը, ՄՊա

8

5.

Պայմանական հաշվարկային ճնշումը, ՄՊա

0.18

0.2

6.

Միառանցք սեմման դիմադրությունը, ՄՊա

25

7.

Գրունտների մշակման պարագրաֆները ՇՆ ևԿ IV-2-82

աղ. 1-1

24^բ

9^վ

34^վ

-

-

աղ. 3-1

27

20^ա

2.2.5. Տարածքի հիդրոերկրաբանական պայմանները

Ախուրյանի տարածքում, կախված տուֆերի նկատմամբ ունեցած իրենց դիրքից, կա գրունտային ջրերի երկու հորիզոն` վերտուֆային և ստորտուֆային: Վերտուֆային ջրատար հորիզոնը կապված է վերին չորրորդականի շերտախմբի կտրվածքում ավազային, մանրախճային և խճային շերտերի ու ոսպնյակների հետ: Այդ հորիզոնի համար որպես ջրամերժ հորիզոն հանդիսանում են տուֆերը: Վերտուֆային ջրատար հորիզոնի հզորությունը 2.5-5.0մ է: Մակերևութային և մթնոլորտային ջրերի մեծ մասը թափանցում է տուֆերի տակ տեղադրված տարահատիկ ավազների, մասամբ խճի և կավավազների մեջ, առաջացնելով ստորտուֆային ջրատար հորիզոնը, որի համար որպես ջրամերժ շերտ են հանդիսանում լճային կավերը: Այս հորիզոնն ավելի ջրառատ է, ունի մինչև 15մ հզորություն, գյուղի տարածքում 7-10մ խորության:

Գրունտային ջրերը սնվում են Շիրակի գոգավորությունը շրջապատող լեռնաշղթաներից, գետերի ստորհունային ջրերից, ժամանակավոր ջրահոսքերից, մթնոլորտային տեղումներից և ոռոգման ցանցի ֆիլտրացիոն կորուստներից: Նրանց սնման հիմնական աղբյուրը շրջապատող լեռնաշղթաների հյուսիս-արևելյան և արևելյան մասերն են: Մթնոլորտային տեղումներից նրանց ամենաինտենսիվ սնումը ներծծման միջոցով` 42.8-85.6մմ/տարի, սկսվում է մարտի երկրորդ կեսից: Գրունտային ջրերի սնման գործում մեծ դեր են խաղում արհեստական ուղիները: Գետերից ոռոգման նպատակով վերցված ջրերի մոտ 28%-ը թափանցում է գրունտային ջրերի մեջ: Ջրերի քիմիական կազմը հիդրոկարբոնատա-կալցիումա-նատրիումային է, հազվադեպ` սուլֆատա-հիդրոկարբոնատա-մագնիումա-կալցիումային: Նրանք ագրեսիվ չեն բետոնի նկատմամբ և միջին չափով ագրեսիվ են մետաղի նկատմամբ:

2.2.6. Տարածքի սեյսմատեկտոնական մոդելը

Ուսումնասիրվող տարածքը գտնվում է Ախուրյանի ակտիվ խզվածքի գոտում (Mmax=7.0) և Լենինականի 1926 թ. երկրաշարժի օջախային գոտում (M=6): Խզվածքը անցնում է գյուղի տարածքի արևմտյան մասից 2.5կմ հեռավորությամբ: Էմպիրիկ բանաձևով հաշվարկներ կատարել հնարավոր չէ, քանի որ խզվածքին այդքան մոտ գտնվող տարածքի համար հաշվարկի ստատիստիկան բացակայում է:

Համաձայն ՀՀՇՆ II-6.02-2006 նորմերի, Ախուրյան բնակավայրը մտնում է Ախուրյանի ակտիվ խզվածքի 10կմ գոտու մեջ, գրունտի առավելագույն արագացման արժեքը կգնահատվի 0.4g x 1.2 = 0.48g:

Միաժամանակ առաջարկում ենք, ակտիվ խզվածքի հնարավոր ուղղությամբ` բնակավայրի արևմուտքում, հնարավորինս խուսափել կառուցապատումից:

2.2.7. Ինժեներաերկրաբանական շրջանացում

Շինարարության համար պիտանելիության տեսակետից գյուղի տարածքի առանձին տեղամասերը ներկայացված են ինժեներաերկրաբանական շրջանացման քարտեզով:

Տեղամասերի պիտանելիությունը գնահատվել է ռելիեֆի, երկրաբանալիթոլոգիական կառուցվածքի, գրունտների բնութագրերի, ֆիզիկաերկրաբանական երևույթների, հիդրոերկրաբանական պայմանների և այլ գործոնների հաշվառումով:

Գյուղի տարածքում առանձնացվել են հետևյալ ինժեներաերկրաբանական շրջանները՝

1. Բարենպաստ շրջաններ - պիտանի են շինարարության համար առանց ինժեներական նախապատրաստական միջոցառումների: Բնութագրվում են ռելիեֆի փոքր թեքությամբ, կայուն և սեյսմիկայի տեսակետից բարենպաստ գրունտներով, վտանգավոր ֆիզիկաերկրաբանական երևույթների բացակայությամբ:

2. Պայմանական բարենպաստ շրջաններ - որտեղ կարող են հանդիպել որոշակի ֆիզիկա - երկրաբանական երևույթներ, պիտանի են շինարարության համար ոչ բարդ ինժեներական նախապատրաստական միջոցառումներից հետո:

3. Անբարենպաստ շրջաններ - պիտանի չեն շինարարության համար առանց բարդ, ծախսատար ինժեներական նախապատրաստական ու պաշտպանական միջոցառումների: Բնութագրվում են անկայուն և սեյսմիկայի տեսակետից անբարենպաստ գրունտներով, ակտիվ կամ պոտենցիալ վտանգ ներկայացնող ֆիզիկաերկրաբանական երևույթների առկայությամբ և այլն:

Վերոհիշյալ շրջանները իրենց հերթին բաժանված են առանձին ենթաշրջանների ըստ գեոմորֆալոգիական, երկրաբանալիթոլագիական, ֆիզիկաերկրաբանական և այլ առանձնահատկությունների:

2.2.8. Ելակետային սեյսմիկ վտանգի գնահատում

Ախուրյան բնակավայրի տարածքի սեյսմիկ վտանգի հաշվարկի համար հիմք են ընդունվել ՀՀՇՆ II-6.02-2006 «Սեյսմակայուն շինարարություն. Նախագծման նորմեր» նորմատիվային փաստաթղթերում ներկայացված սեյսմիկ գոտևորման քարտեզը, ըստ որի ուսումնասիրվող տարածքը գտնվում է երրորդ սեյսմիկ գոտու մեջ: Այդ գոտուն համապատասխանում է 0.48g հորիզոնական արագացման արժեքը:

2.2.9. Գրունտային պայմանների ազդեցությունը սեյսմիկ վտանգի վրա

Ինչպես հայտնի է, տարածքների սեյսմիկ վտանգի վրա զգալի ազդեցություն են թողնում տեղի գրունտային պայմանները: Գրունտների տատանման ինտենսիվության փոփոխությունը գրունտային պայմաններից կախված, որոշվում է հիմնականում շերտերի հզորությամբ, նրանց ֆիզիկամեխանիկական և առաձգական հատկություններով, ինչպես նաև գրունտային ջրերի մակարդակով:

Սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացման կախվածությունը գրունտների առաձգական հատկություններից հաշվարկելու համար, իրականացվել են գործիքային գրանցումներ գրունտների առանձին շերտերում առաձգական ալիքների տարածման արագությունները որոշելու նպատակով:

2.3. Լանդշաֆտների դասակարգումը և գնահատականը

Ախուրյանի գյուղական համայնքի տարածքն ընդգրկված է լեռնատափաստանային բնական գոտում: Բացարձակ բարձրությունները տատանվում են 1500-1600 մ: Տարածքը հիմնականում հարթ է, աննշան թեքություններով, միայն հարավարևելյան մասում` «Նոր Ախուրյան» թաղամասի տարածքում բլրապատ, կենտրոնական մասով, սկզբում միջօրեականի, այնուհետև լայնակի ուղղությամբ, հոսում են ոռոգման վտակները:

Հիդրոլոգիական պրոցեսներն ինտենսիվ են: Գարնանային ձնհալի ժամանակ ջրառատանում են վտակները` առաջացնելով հեղեղումների վտանգ: Վտակների հորդացումը տեղի է ունենում գարնան վերջին, ամռան սկզբին, երկրորդ հորդացումը՝ աշնանը, որը կապված է անձրևների առատացման հետ:

Այս գոտում ձևավորվել են տարբեր տիպի սևահողեր: Հումուսի պարունակությունը վերին շերտերում տատանվում է ընդհանուր կազմի 4-15%-ի սահմաններում: Հաստատուն հատիկակնձիկային կառուցվածքի հետևանքով այդ հողերն ունեն ջրաօդային ռեժիմի նպաստավոր պայմաններ:

Կենսաբանական պրոցեսների համար կան ջերմության և խոնավության լավագույն պայմաններ, չնայած ամռանը նույնիսկ այս գոտում բույսերի վեգետացիայի համար ոռոգման կարիք է զգացվում:

Լանդշաֆտների հետագա դասակարգման համար տաքսոնոմիկ միավոր են ընտրվել լանդշաֆտների քաղաքաշինական օգտագործման հիմնական ձևերը.

● Կառուցապատված լանդշաֆտներ

● Կառուցապատման ենթակա լանդշաֆտներ

● Գյուղատնտեսական բարձրարժեք հողեր:

Ախուրյանի համայնքի կառուցապատված տարածքները զբաղեցնում են հովտի հարթ լանդշաֆտները:

Կառուցապատված և կառուցապատման ենթակա լանդշաֆտների օգտագործման ռեժիմը նախատեսում է կառուցապատման կանոնակարգում՝ բնակչության և կառուցապատման համապատասխան խտությունների կիրառումով, տրանսպորտային հարմարավետ կապերի ստեղծում, ինժեներական նախապատրաստման միջոցառումների կիրառում (ուղղաձիգ հատակագծում, մակերևութային ջրերի հեռացում, հակահեղեղային միջոցառումներ), տարբեր օբյեկտների և ենթակառուցվածքների սանիտարապաշտպանիչ գոտիների պահանջների կիրառում:

2.4. Տարածքի ինժեներական պաշտպանության միջոցառումներ

Բնական պայմաններով տրված գնահատականների արդյունքում, տարածքն ըստ կառուցապատման համար բարենպաստության աստիճանի ունի միևնույն ցուցանիշները գրունտների հորիզոնական արագացումների տարբերությամբ ` 0.25-0.45 g: Կարելի է բաժանել հետևյալ տեղամասերի`

- Առաջին տեղամասը կառուցապատման համար բարենպաստ տարածքն է,, ընդգրկում է գյուղի կենտրոնական, կառուցապատված մինչև 5% թեքություն ունեցող տարածքները և գյուղից 1.5կմ դեպի հարավ-արևելք «Նոր Ախուրյան» թաղամասի տարածքը: Ստորերկրյա ջրերը գտնվում են 6 մետրից խորը, որոշ տեղամասերում՝ մինչև 3 մ: Գրունտների առավելագույն արագացումները 0.25-0.35 g:

Կառուցապատման համար անհրաժեշտ է միայն ուղղաձիգ հատակագծում և մակերեսային ջրերի հեռացում:

- Երկրորդ տեղամասն ընդգրկում է գյուղի մնացած տարածքները, որտեղ գրունտների երկրաբանական կառուցվածքով պայմանավորված առավելագույն արագացումները տատանվում են 0.35-0.45 g, գրունտային ջրերը գտնվում են 2-3 մ խորության վրա:

Պահանջվող ինժեներական միջոցառումներն են՝ ուղղաձիգ հատակագծում, մակերեսային ջրերի հեռացում՝ առուների կառուցումով, գրունտային ջրերի բարձր մակարդակի պայմաններում կառույցների համապատասխան կոնստրուկցիաների ընտրություն:

- Երրորդ տեղամասը գտնվում է Ախուրյանի ակտիվ խզվածքի գոտում, այն անցնում է գյուղի տարածքի արևմտյան մասով, գրունտի առավելագույն արագացման արժեքն է 0.48g:

2.5. Հակահեղեղային միջոցառումներ

Համայնքի հիմնական ջրային երակներն են Շիրակի ջրանցքը և ոռոգման վտակները: Տեղատարափ անձրևների և ձնհալքերի ժամանակ հեղեղային հոսքերը ջրածածկում են առափնյա տարածքները:

Հեղեղային հոսքերը կազմակերպված հեռացնելու համար նախագծվել և կառուցվել են բետոնյա հենապատեր, որոնք գյուղի որոշ հատվածներում ծածկված են և խոչընդոտում են գարնանային առատ ջրահոսքերին և առաջացնում հեղեղումների վտանգ: Ներկայումս, հիդրոտեխնիկական այդ շատ անհրաժեշտ կառույցները, շահագործման տեսանկյունից, ունեն թերություններ, ինչը կարող է լուրջ վտանգ ստեղծել գարնանային հեղեղումների, ինչպես նաև նրանցով հոսող ջրերը գրունտներ ներթափանցելու տեսանկյունից:

Որպես առաջնահերթ միջոցառում անհրաժեշտ է հիմնանորոգել, մաքրել ոռոգման վտակների ցանցը, վերականգնել հերմետիկությունը, հեղեղատարների փակ հատվածի սկզբնամասում տեղադրել մետաղական ցանց, կառուցել փողոցի երկու եզրերով կոյուղու կոլեկտորներ:

2.6 Պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանություն

Ախուրյան համայնքի տարածքը առանձնապես աչքի չի ընկնում պատմության և մշակութային հուշարձանների առատությամբ:

Համաձայն ՀՀ կառավարության 9 սեպտեմբերի 2004 թ. N 1270-Ն որոշման՝ Շիրակի մարզի Ախուրյան համայնքի տարածքում տեղակայված հուշարձանները, նրանց տիպերն ու արժեքավորության աստիճանները ամփոփված են աղյուսակ 1-ում:

Աղյուսակ 1

NN

Հուշարձանները

կառուցման տարեթիվը

Հուշարձանի տեղը

հուշարձանի դասակարգումը

ծանո-
թություն

1

2

3

4

5

6

1

Գերեզմանոց

12-20-րդ դդ.

գյուղի մեջ

Հ

2

Եկեղեցի սբ Նշան

1858 թ.

հվ-աե մասում

Տ

2.1

գերեզմանոց

13-19-րդ դդ.

եկեղեցուց հվ-աե

Տ

2.2

զանգակատուն

1861 թ.

եկեղեցուն կից

Տ

3

Կոթող Մայր Հայաստան

1983 թ.

գյուղի մեջ

Տ

4

Հուշարձան երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին

1967 թ.

գյուղի մեջ

Տ

5

Հուշարձան Կոմիտասին

1985 թ.

գյուղի մեջ, դպրոցի մոտ

Տ

6

Հուշարձան Միկոյանին

1964 թ.

գյուղի մեջ

Տ

Ծանոթություն` Այն հուշարձանները, որոնք նշված չեն քարտեզի վրա, բայց կան աղյուսակում, գտնվում են բնակավայրի սահմաններից դուրս:

Հիմք ընդունելով «Հարավային Կովկասում մշակութային և բնական ժառանգության պահպանման և Պատմական քաղաքների պահպանման և ինստիտուցիոնալ կարողությունների զարգացման» տարածաշրջանային ծրագրի շրջանակներում 2004 թ. սեպտեմբերի 4-ին Երևանում Եվրոխորհրդի Մշակույթի և մշակութային և բնական ժառանգության դիրեկտորատի (DGIV) մշակույթի և երիտասարդության հարցերով Հայաստանի բնապահպանության նախարարների կողմից ստորագրված «ճարտարապետական և բնական ժառանգության ռեաբիլիտացիան» քաղաքաշինության մեջ «Հայաստան գործողությունների ծրագիր» III մասը ելնելով այդ ծրագրի իրականացման անհրաժեշտությունից` Շիրակի մարզում զբոսաշրջության և ժառանգության հարստացման ռազմավարություններն առավել զարգացնելու նպատակով, առաջարկվում է

● կազմել և սահմանված կարգով հաստատել Շիրակի մարզի հուշարձանների պահպանական գոտիների նախագծերն ու սահմանել դրանց պահպանության ռեժիմը

● ստեղծել պատմամշակութային ու բնապահպանական արգելանոցներ և հաստատել դրանց կանոնադրությունը

● գրանցել և վերահսկել հուշարձանի նկատմամբ սեփականության իրավունքի և օգտագործման ձևի փոփոխությունները:

Հուշարձանները կարող են օգտագործվել գիտական, կրթական, մշակութային և ճանաչողական նպատակներով, ինչպես նաև իրենց սկզբնական ու հարմարեցված գործառնական նշանակությամբ:

Որպես պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության պարտադիր միջոցառում անհրաժեշտ է համայնքի տարածքում գտնվող պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության գոտիների սահմաններում կառուցապատման աշխատանքներն իրականացնել համապատասխան նախագծերի առկայության դեպքում:

3. ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆՆ ԸՍՏ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ

Քաղաքաշինության տեսանկյունից նպաստավոր են համարվում կառուցապատված տարածքի մեծ մասը, որը չնչին թեքությամբ դեպի արևմուտք՝ գրեթե հարթ է, ունի 3-3,5կգ/սմ² գրունտի նորմատիվ դիմադրողականություն և ուր գրունտային ջրերի մակարդակը ցածր է 6 մետրից։ Այս տարածքը պահանջում է ինժեներական նախապատրաստման չնչին աշխատանքներ։

Սահմանափակ-նպաստավոր են համարվում նախկին Ախուրյանի շրջկենտրոնի տարածքը, որտեղ դեռևս առկա են քանդված և քանդման ենթակա հասարակական և բազմաբնակարան բնակելի շենքերի հիմքերն ու փոսորակները, Ախուրյանի ակտիվ խզվածքի գոտին:

Շինարարության համար տարածքները պահանջում են բարդ ինժեներական նախապատրաստություն (մակերեսային ջրերի հեռացում, վերակուլտիվացիա, թափոնների հեռացում, սելավատար ձորերի կարգավորում, ուղղաձիգ նշահարում)։

Շինարարության համար անբարենպաստ տարածությունների մեջ են մտնում՝

- գյուղատնտեսական բարձրարժեք հողերը, որոնք ըստ բնական բերքատվության գնահատվում են 30 և ավելի բալով («Հայհողնախագիծ» ինստիտուտի մշակած 100 բալանոց սանդղակով),

- գրունտային ջրերի բարձր մակարդակ ունեցող տարածքները։

Շրջանի էներգետիկ բազան ունի պահեստային հզորություններ, որոնք կարող են օգտագործվել նոր շինարարության տեղադրման ժամանակ։ Էլեկտրամատակարարման հիմնական աղբյուրների հեռավորությունը չի գերազանցում 15կմ (բարձր ճնշման Արմավիր- Գյումրի գազատար մայրուղին և 110 կվ բարձր լարման էլեկտրահաղորդման գիծն անցնում են Ախուրյանի արևմտյան կողմով)։

Սանիտարահիգիենիկ տեսակետից անբարենպաստ են համարվում այն տեղամասերը, որոնք ընկնում են տրանսպորտային մայրուղիների վնասակար գոտու մեջ (երկաթուղի, Գյումրին շրջանցող հանրապետական կարգի մայրուղի, որոնք անցնում են գյուղի միջով), օդի փոշոտվածությունը արևմտյան, հարավարևմտյան մասերում ։

4. ԲՆԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆ

4.1 Ժողովրդագրական փաստացի վիճակը

Ախուրյան գյուղի փաստացի բնակչությունը կազմում է 10046 մարդ: Հեռանկարային բնակչության առավելագույն քանակը՝ 15.0 հազ. մարդ, հաշվարկված է համայնքի տարածքի դեմոգրաֆիական տարողունակության հաշվարկի մեթոդով՝ էկոլոգիական հավասարակշռության պահպանման պայմանով (ըստ «ՀՀ տարաբնակեցման գլխավոր նախագծի» և «Շիրակի մարզի տարածքային հատակագծման նախագծի» հիմնադրույթների): Բնակչության առավելագույն քանակի ապահովման համար ժամկետներ չեն նախատեսվում։

Այդ իսկ պատճառով սույն գլխավոր հատակագծի մշակման համար բնակչության հաշվարկային քանակը 15 տարվա համար ընդունված է 12,4 հազ. մարդ։ Բնակչության նման քանակը կախված է մարզի, բնակավայրի սոցիալ-տնտեսական զարգացման հնարավորություններից և պահանջներից:

Ախուրյանի բնակչության աճի դինամիկան 2001 թ. մարդահամարից հետո բերված են աղյուսակ 1-ում։ 2000 թ.-ից հետո բնակչության աճը նվազում է, որը հիմնականում բացատրվում է սոցիալ-տնտեսական պայմաններով, աշխատատեղերի նվազումով, աշխատունակ բնակչության մեկնումով արտագնա աշխատանքի և այլն։

Աղյուսակ 1.

Մշտական բնակչության թվաքանակը տարեսկզբին (հազ. մարդ)

2001*)

2002

2003

2004

2005

10,28

10,8

10,2

10,1

10,0

*) ՀՀ 2001 թ. հոկտեմբերի 10-19-ը անցկացված մարդահամարի արդյունքներով։

Բնական շարժի ցուցանիշները վերջին 10 տարվա կտրվածքով բերված են աղյուսակ 2-ում։

Աղյուսակ 2. (մարդ)

Տարեթիվ

Բնակչություն

Ծնունդ

Մահ

Բնական
հավելաճ

Ամուսնու-
թյուն

Ամուսնալու-
ծություն

1997

10639

307

124

183

62

9

1998

10764

274

131

143

59

3

1999

10808

222

117

105

62

2

2000

10839

199

111

88

80

2

2001

10281

181

126

55

69

3

2002

10793

170

152

18

86

5

2003

10172

191

132

59

65

11

2004

10128

214

142

72

80

3

2005

10008

214

142

72

80

3

2006

10013

214

142

72

80

3

2001 թ. մարդահամարի արդյունքներով բնակչության սեռատարիքային կառուցվածքը, ըստ տարիքային խմբերի, ունի հետևյալ պատկերը (տես աղյուս. 3)

Աղյուսակ 3.

Տարիքը

Առկա բնակչության

Մշտական բնակչության

Ընդամենը

Տղամարդիկ

Կանայք

Ընդամենը

Տղամարդիկ

Կանայք

0-4

786

454

332

1023

473

350

5-9

1122

591

531

1374

613

561

10-14

1444

692

752

1994

917

877

15-19

1357

630

627

1720

779

741

20-24

877

478

399

1431

704

527

25-29

792

367

325

1245

590

455

30-34

556

286

270

1112

512

400

35-39

734

277

457

1326

550

576

40-44

945

394

551

1614

630

784

45-49

764

312

452

1291

521

570

50-54

539

201

338

871

319

352

55-59

270

159

111

415

89

126

60-64

445

208

237

775

234

341

65-69

140

47

93

551

156

195

70-74

257

74

183

461

74

187

75-79

148

53

75

248

53

65

80-84

59

16

43

80

16

44

85 և ավել

20

8

12

30

8

12

Ընդամենը

9632

4247

4788

10281

4938

5163

4.2 Բնակչության հեռանկարային թվի հաշվարկը բնական աճի մեթոդով

Բնակչության հեռանկարային թվի հաշվարկի համար ուսումնասիրվել են Ախուրյան գյուղի և նախկին շրջկենտրոնի բնակչության թվի փոփոխման դինամիկան 1988 թ. երկրաշարժից առաջ և հետո, բնակչության կազմի սպասվող գնահատականը, ինչպես նաև տարաբնակեցման համակարգում բնակչության թվի աճի տեմպերը երկարաժամկետ հեռանկարում։

Բնակչության աճի տեմպերը մինչև երկրաշարժը ընկած ժամանակահատվածի համար հաշվարկված են 1970 թ սկսած, ինչը բավարար է գնահատելու բնակչության թվի բնական և մեխանիկական աճի դինամիկան։

աղյուսակ 1

Ցուցանիշներ

տարիներ

1970

1979

1983

1987

1

2

3

4

5

6

1

Բնակչության քանակը տարեսկզբին
(հազ. մարդ)

9,1

9,5

10,0

10,1

2

100 մարդուն ընկնող միջին տարեկան
քանակը ըստ ժամանակահատվածների

ա. ծնվածներ

բ. վախճանվածներ

գ. բնական աճ

2,7
0,7
2,0

2,4
0,5
1,9

2,3
0,5
1,8

2,1
0,4
1,7

3

Աճի ընդհանուր տեմպերը

այդ թվում

մեխանիկական աճ

3,4

1,4

2,5

0,6

2,1

0,3

2,1

0,2

1988 թ երկրաշարժի և Հանրապետությունում նոր քաղաքական զարգացումների արդյունքում տեղի ունեցան տեղի բնակչության արտագաղթ և Ադրբեջանից հայ բնակչության ներգաղթ տարածաշրջան։ Կատարված վերլուծությունները վկայում են, որ ներկայումս միգրացիոն տատանումների ցուցանիշները համեմատաբար կայունանում են։

Աղյուսակ 2-ում բերված են 1990-2005թթ ժամանակահատվածում բնակչության թիվը և տատանման դինամիկան։

աղյուսակ 2

Ցուցանիշներ

տարիներ

1990

1995

2000

2005

2007

1

2

3

4

5

6

7

1

Բնակչության քանակը տարեսկզբին
(հազ. մարդ)

9,8

9,7

10,8

10,0

10.04

2

100 մարդուն ընկնող միջին տարեկան
քանակը ըստ ժամանակահատվածների
ա. ծնվածներ
բ. մահացածներ
գ.. բնական աճ

1,2
0,7
0,5

1,4
0,5
0,9

1,3
0.6
0,7

1,1
0,4
0,7

1,4
0,6
0,8

3

Աճի ընդհանուր տեմպերը

այդ թվում

մեխանիկական աճ

0,5

0

0,9

-1,0

1,1

0,4

-0,8

0,5

0.5

0.3

Բերված ցուցանիշներից կարելի է եզրակացնել, որ Ախուրյանում վերականգնվում են նախկին բնական աճի տեմպերը, ինչը հնարավորություն է տալիս բնական աճի կամ դեմոգրաֆիական մեթոդով քաղաքի բնակչության հեռանկարային թվի հաշվարկը կատարել նախորդ ժամանակաշրջանի տենդենցների արդյունքով։ Այսպիսով, բնակչության թվի աճը հիմնականում տեղի կունենա բնական աճի հաշվին։

Աղյուսակ 3-ում բերվում են բնական աճի հաշվին բնակչության հեռանկարային թվի հաշվարկները։

աղյուսակ 3

Բնակչության բնական աճը 2005-2022 թթ

հազ. մարդ

1

Բնակչությունը 01.01. 2007 թ.

10,04

2

2005-2010 թթ միջին տարեկան բնական աճը %

0,7

3

Բնակչությունը 2011 թ.

10,74

4

2011-2015 թթ միջին տարեկան բնական աճը %

0,8

5

Բնակչությունը 2016 թ.

11,54

6

2016-2022 թթ միջին տարեկան բնական աճը %

0,9

7

Բնակչությունը 2022 թ.

12,46

Հաշվի առնելով տեղական ինքնակառավարման մարմինների և բնակչության հետ կայացած նախնական քննարկման արդյունքները, համայնքի բնակչության աճը, կախված գյուղի, մարզի, ամբողջ Հանրապետության ընդհանուր սոցիալ-տնտեսական զարգացման ընձեռած հնարավորություններից, ներդրումային քաղաքականությունից, հաշվարկային 2022 թ. համար ընդունվել է 12,46 հազ. մարդ (աղյուս.4 )։ Ընտանիքի միջին կազմը 4,2 մարդ

Ըստ գլխավոր հատակագծի նախագծի բնակչության հեռանկարային քանակը 2022 թվականին ընդունված է 12,4 հազ. մարդ։ Բնակչության թվաքանակը և սեռատարիքային կազմը հաշվարկային ժամանակաշրջանի համար հաշվարկված է ելնելով բնական աճից։

Աղյուսակ 4.

Բնակչության թվաքանակը
(փաստացի)

Բնակչության թվաքանակը
(ըստ գլխավոր հատակագծի)

Ընդամենը

10046

12400

այդ թվում՝

կին

5758

7880

տղամարդ

4673

6220

5. ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ

Տարածաշրջանն ունի բոլոր անհրաժեշտ նախադրյալները բազմաճյուղ տնտեսություն ստեղծելու համար: Դա նախ և առաջ գյուղատնտեսությունն է։

1988 թ. երկրաշարժի, ինչպես նաև նոր սոցիալ-տնտեսական փուլի վերափոխումների հետևանքով տեղի է ունեցել արդյունաբերական արտադրանքի անկում: Ձեռնարկությունների զգալի մասում ոչնչացել են հիմնական ֆոնդերը, արտադրական մակերեսները, խիստ կրճատվել են արտադրական հզորությունները, որոնք էլ իրենց հերթին հանգեցրել են ձեռնարկությունների աշխատատեղերի թվաքանակի զգալի կրճատմանը: Գյուղում գործազուրկների թիվը 3.0 հազար մարդ է: Արդյունաբերական համալիրում միջին ցուցակային աշխատողների թիվը կազմում է 1.2 հազ.մարդ, որոնցից փաստացի աշխատանքով ապահովված են 50-55%-ը:

Հանդիսանալով հանրապետության երկրորդ քաղաքին` Գյումրիին անմիջական սահմանակից գյուղական բնակավայր, Ախուրյանը կարող է իր վրա վերցնել քաղաքի առաջին անհրաժեշտության գյուղատնտեսական մթերքներով ապահովելու ֆունկցիան, ինչը կարող է խթան հանդիսանալ գյուղմթերքների վերամշակման արդյունաբերության զարգացման համար:

Արդյունաբերության զարգացման հեռանկարները դիտվում են նախկինում գործող արդյունաբերական ձեռնարկությունների վերագործարկման և նորերի կառուցման` մասնավորապես տեղական գյուղատնտեսական արտադրության շաքարի ճակնդեղի վերամշակման համար նախատեսված նոր շաքարի գործարանի առաջիկայում շահագործման տեսանկյունից:

Սոցիալ-տնտեսական զարգացումների արդի` արդյունաբերության նախկին հզորությունների վերականգնման փուլում, մասնավորապես գյուղատնտեսական վերամշակման ոլորտում, անհրաժեշտ է իրականացնել հետևյալ համալիր միջոցառումները`

● հումքի վերամշակման անթափոն տեխնոլոգիաների կիրառում, փակ տեխնոլոգիական ցիկլերի ստեղծում, հումքի կոմպլեքսային օգտագործում, որը սկսվում է հումքի հանույթից, նրա հարստացումից, արտադրանքի ստացումից և ավարտվում է արտադրական թափոնների (հանքի ծածկաշերտը, կոշտ թափոնները, արտադրական գազերը, փոշին, խարամները և այլն) լրիվ օգտագործումով,

● գյուղի հարավային սահմանին, Արթիկ- Գյումրի երկաթգծի հարևանությամբ նոր կառուցվող շաքարի գործարանի անհրաժեշտ շաքարի ճակնդեղի մշակման համար նախադրյալների ստեղծումը:

6. ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱՀԱՏԱԿԱԳԾԱՅԻՆ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ

6.1. Բնակավայրի տարածքային զարգացման հիմնական սկզբունքները

Համայնքի հատակագծային կառուցվածքի ձևավորման մեթոդական հիմք են հանդիսանում.

- «ՀՀ տարաբնակեցման գլխավոր նախագծի» հիմնադրույթներով ամրագրված գյուղի տարածքային աճի սահմանափակման սկզբունքները:

- սեյսմիկ վտանգի պայմաններում գյուղի բոլոր կառուցվածքային-հատակագծային տարրերի հուսալիությունն ու կայունությունն ապահովող սկզբունքները (բնակելի գոտու ռելիեֆային և սեյսմիկ վտանգին համապատասխանեցված խտություններ, ներքին ռեզերվային տարածքների ընդգրկում, կանաչ գոտու ընդլայնում, սանիտարական պահպանման գոտիների սահմանում, շրջանցիկ ճանապարհների նախատեսում):

- հին և նոր թաղամասերի օրգանական հատակագծային կապերի ապահովումը` ընդգրկելով գյուղի գործառական տարածքում ռեկրեացիայի զարգացման համար բարենպաստ տեղամասերը և պատմամշակութային հուշարձանները:

- գյուղի սահմանների հստակեցում, հարևան համայնքների հողային շահերի առավելագույն պահպանմամբ:

6.2. Տարածքի գործառական գոտիավորում և կառուցապատման ռեժիմներ

Բնակելի տարածքները նախատեսված են հիմնականում բնակելի կառուցապատման, դրանց ենթակառուցվածքների, հասարակական նշանակության օբյեկտների առաջնային տեղակայման համար: Բնակելի տարածքը բաժանվում է ցածր խտության, միջին խտության բնակելի գոտիների, համայնքային նշանակության հասարակական ֆունկցիաների զարգացման խառը գոտիների, հանրակրթական, առևտրական, գործարարական-վարչակառավարման, տրանսպորտային ենթակառուցվածքների, սպորտային, հատուկ նշանակության:

Ցածր խտության բնակելի գոտիները նախատեսված են 800-1200մ² տնամերձ հողամասեր ունեցող 1-2 հարկանի առանձնատներով կառուցապատման համար: Այս գոտիներն առանձնացված են հիմնականում արդեն կազմավորված առանձնատնային կառուցապատում ունեցող (գյուղի հիմնական մասը) և տնամերձերով կառուցապատելու համար նախատեսված նոր տարածքների հետագա զարգացման և կանոնակարգման համար: Այս գոտիներում բնակչության խտությունը չպետք է գերազանցի 100 մարդ/հա:

- Միջին խտության բնակելի գոտիները նախատեսված են բազմաբնակարան և առանձնատներով խառը կառուցապատված տարածքների համար, որոնք հիմնականում ընդգրկում են հասարակական կենտրոնի շրջակայքը և «Նոր Ախուրյան» թաղամասը: Բնակչության խտությունը չպետք է գերազանցի 200 մարդ/հա:

- Համայնքային նշանակության հասարակական գոտիները նախատեսված են ինչպես համայնքային նշանակության գործառույթների, այնպես էլ նոր բնակելի կառուցապատման առաջնային տեղակայման համար: Ընդ որում, բնակելի շենքերի առաջին հարկերը կարող են տրամադրվել հասարակական ֆունկցիաների տեղակայմանը:

- Վարչակառավարման-գործարարական գոտիները նախատեսված են հիմնականում վարչական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների շենքերի համար՝ գործարարական, ֆինանսական գործունեությունը տարածքում կենտրոնացնելու նպատակով:

- Տրանսպորտային ենթակառուցվածքների գոտիներն ընդգրկում են բեռնատար և ուղևորատար ավտոտրանսպորտի ենթակառուցվածքները: Գոտու ռեժիմը նախատեսում է սանիտարական պահպանման գոտիների կանաչապատում` աղմուկի ազդեցությունը և օդի աղտոտվածությունը նվազեցնելու նպատակով:

Արտադրական տարածքները նախատեսված են արտադրական և պահեստային օբյեկտների, դրանց ենթակառուցվածքների առաջնային տեղակայման համար: Գոյություն ունեցող արտադրական օբյեկտների մեծ մասը պահպանվում է և համապատասխանեցվում ժամանակակից պահանջներին: Գոտու ռեժիմը նախատեսում է առաջավոր՝ շրջակա միջավայրին նվազագույն վնաս հասցնող, տեխնոլոգիաների կիրառում (թափոնների կրկնակի վերամշակում, թափոնների վնասազերծում, փակ ցիկլեր և այլն):

Պահուստային գոտին տեղակայված է հարավարևելյան հատվածում ընդգրկում է Նոր Ախուրյան շրջկենտրոնի համար հատկացված տարածՔը, որը կկառուցապատվի բնակչության բնակարանային պայմանների պահանջարկից ելնելով: Այն նախատեսվում է, որպես կանաչապատ հանգստի գոտի և պահուստ զարգացման տեմպերին համապատասխան կամ տարբեր փուլերում նոր ծրագրերի իրականացման համար:

Ախուրյան բնակավայրի կառուցապատված կամ կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների բաշխումն ըստ նպատակային նշանակության փոփոխությունների տես աղյուսակ 1-ում:

աղյուսակ 1

Գոտու համարը Մակերեսը
հա Նախատեսվող նպատակային նշանակությունը Նախկին նպատակային
նշանակությունը Մակերեսը
հա

1 2 3 4 5

1 18.88
Արդյունաբերության, ընդերքօգտ.
և այլ արտադր. նշանակության

■ Արդյունաբերական

Էներգետիկայի, կապի, տրանսպ.
կոմունալ ենթակառուցվածքների

■ Տրանսպորտի
18.88

2 40.0 Հատուկ նշանակության Տրանսպորտի 40.0

3 1.06
Բնակավայրերի

■ խառը կառուցապատման
Ջրային հողեր 1.06

4 2.51
Բնակավայրերի

■ խառը կառուցապատման

Գյուղատնտեսական

■ վարելահող

3.56

1.05
Բնակավայրերի

■ ընդհանուր օգտագործման

5 2.73
Բնակավայրերի

■ խառը կառուցապատման

Արդյունաբերության, ընդերքօգտ.
և այլ արտադր. նշանակության օբյեկտներ

■ Գյուղատնտեսական արտադր
2.73

6 1.6
Բնակավայրերի

■ խառը կառուցապատման

Գյուղատնտեսական

■ վարելահող
1.6

7 4.0
Հատուկ պահպանվող տարածք.

■ գերեզմանոց

Գյուղատնտեսական

■ արոտավայր
4.0

7. ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐ

7.1. ՏՐԱՆՍՊՈՐՏ

7.1.1 Տրանսպորտային կապերն այսօրվա դրությամբ

Ախուրյան համայնքն ընկած է Շիրակի դաշտավայրում,Գյումրի քաղաքից մի քանի կիլոմետր դեպի արևելք։ Շիրակի դաշտավայրը խիտ բնակեցված է և տրանսպորտային կապերը զարգացած են։ Հարավից դեպի հյուսիս է անցնում Մ-1 միջպետական նշանակության Երևան- Գյումրի - Վրաստանի սահման ճանապարհը, իսկ Արևելքից-Արևմուտք՝ Մ-7 Սպիտակ - Գյումրի - Թուրքիայի սահման ճանապարհը։

Գյումրի քաղաքում վերջանում է Հ-17 Արմավիր - Իսահակյան -Գյումրի հանրապետական նշանակության ճանապարհը։

Ախուրյան համայնքը շրջակա գյուղերի և Գյումրի քաղաքի հետ կապված է տեղական նշանակության չորս ճանապարհներով։

Ընդհանուր առմամբ Մ-1,Մ-7 և Հ-17 մայրուղային ճանապարհների վիճակը բավականաչափ բարվոք է, բացառությամբ Հ-17-ի մի քանի հատվածների։ Տեղական նշանակության ճանապարհների վիճակը շատ վատն է։ Հույս կա, որ այս տարի «Հազարամյակի Մարտահրավեր» ծրագրով դրանց մի մասը կվերականգնվի։

Մոտակա երկաթուղային կայարանը Գյումրին է, 4,2կմ հեռավորությամբ։ Կայարանը պատկանում է Երևան - Գյումրի- Վանաձոր - Թբիլիսի գծին։ Գյումրիից մեկ այլ երկաթուղագիծ գնում է դեպի Մարալիկ, այն Խորհրդային տարիներին կառուցվել է զուտ բեռնափոխադրումների համար, հիմնականում՝ տուֆ քարի, այժմ շահագործվում է մարդատար փոխադրումների համար։

Օդանավակայանը շատ մոտ է գտնվում համայնքին, մոտ 6կմ հեռավորությամբ։ Դա Գյումրիի օդանավակայանն է։

Համայնքի հիմնական տրանսպորտային կապը մարզկենտրոն Գյումրիի հետ է։ Քանի որ Ախուրյանն ընդամենը մի քանի կիլոմետրի վրա է Գյումրիից, ապա մայրաքաղաք Երևանի հետ կապը դյուրին է։ Դեպի արևելք գործարար կապերը Սպիտակ և Վանաձոր քաղաքների հետ նշանակալի չեն, չնայած այն բանին, որ 1-2 տարի առաջ Սպիտակ-Գյումրի ճանապարհը լիովին վերականգնվեց։

Երկաթուղային տրանսպորտով ուղևորափոխադրումները թույլ հիմքերի վրա են դրված։ Բավական է նշել միայն, որ Երևանից Թբիլիսի ուղևորատար գնացքը օրումեջ է աշխատում։ Հայկական երկաթուղու ամենախոշոր թերությունը հաղորդակցության անչափ ցածր արագությունն է, ինչի հիմնական պատճառը երկուսն է ՝ երկաթգծի և շարժակազմի անմխիթար վիճակը։ Եթե միջոցներ տրամադրվեն և այդ թերությունները վերացվեն, երկաթուղու հաղորդակցության արագությունը հասցվի 50-60կմ/ժամ-ի, ապա ուղևորափոխադրումների գծով երկաթուղին կարող է հաջողությամբ մրցել ավտոմոբիլային տրանսպորտի հետ, քանի որ առաջինը առավել հարմարավետ է, էժան և կլիմայական պայմաններից անկախ։

Եթե Գյումրիի օդանավակայանը շատ մոտ է գտնվում համայնքին, ապա օդային տրանսպորտը, համենայնդեպս, անարդյունավետ է աշխատում այն առումով, որ ՀՀ բոլոր երեք գործող օդանավակայաններից թռիչքներ են իրականացվում միայն դեպի արտերկրներ, առանց տեղական չվերթների։ Այսպես, Շիրակի մարզից դեպի հանրապետության հարավային մարզեր ուղևորությունները շատ հոգնեցուցիչ են և տաղտկալի, ուստի ներքին օդային տրանսպորտը զգալիորեն կբարելավեր ուղևորափոխադրումների արդյունավետությունը։

7.1.2 Տրանսպորտային ուղիների հեռանկարային զարգացումը

Նոր մայրուղային ճանապարհների կառուցում չի նախատեսվում։ Առաջնակարգ խնդիր է Գյումրիի արևելյան շրջանցիկ ճանապարհի կառուցումը, ինչը հնարավորություն կտա քաղաքի տարածքում խաչվող Մ-1 և Մ-7 միջպետական ճանապարհները դուրս բերել քաղաքից և բարելավել տրանսպորտային կապերը շրջակա բնակավայրերի հետ։

Երկաթուղին ներդրումների մեծ կարիք ունի, որից հետո միայն արդյունավետ կաշխատի։

Պետք է վերականգնել Մեղրիի, Կապանի, Գորիսի, Սիսիանի, Գավառի, Վարդենիսի, Մարտունու, Ճամբարակի օդանավակայանները և վերագործարկել տեղական թռիչքուղիները։

7.1.3 Ներքին տրանսպորտ

Ախուրյան համայնքը, փաստորեն, արևմուտքից սահմանակից է Գյումրի քաղաքին։ Ավելին, Գյումրիի կիսակառույց արևելյան շրջանցիկ ճանապարհն անցնում է համայնքի տարածքով։ Մինչև Ախուրյանի՝ արևմուտքից-արևելք անցնող կենտրոնական փողոցի հետ փոխհատվելը, որը կրում է Ախուրյանի խճուղի անունը, Գյումրիի շրջանցիկի հարավային հատվածը կառուցված է, հյուսիսայինը՝ ոչ։ Դա է պատճառը, որ շրջանցիկը լիարժեքորեն չի գործում և խճուղու պատրաստի հատվածով ժամում մի քանի ավտոմոբիլ է միայն անցնում։

Բնակավայրի ամենաբանուկ փողոցը Ախուրյանի խճուղին է, որի սկզբնամասում տրանսպորտային միջոցների ժամային անցուդարձը կազմում է 448 միավոր։ Խճուղու երկարությամբ տրանսպորտի անցուդարձը պակասում է և մինչև գյուղի վերջը կազմում ընդամենը 38 ավտոմոբիլ մեկ ժամում։ Երթևեկության կազմը հետևյալն է.

մարդատարներ - 88%

երթուղային տաքսի - 4%

ավտոբուս -1%

բեռնատարներ - 7%

Բնակավայրի մյուս փողոցներով տրանսպորտի երթևեկությունը դիպվածային է, ինչի պատճառը հետևյալն է .

● դրանք տեղական բնույթի են և տարանցիկ տրանսպորտ չի անցնում,

● խիստ անբարենպաստ են և անձրևոտ եղանակին անանցանելի։

Այսպես, բնակավայրի հյուսիսային և հարավային մասերը երիզող լայնական ուղղությամբ փողոցները պատվածք չունեն, իսկ գյուղը կիսող և Ախուրյանի խճուղու նկատմամբ 60⁰ փողոցներում տեղ-տեղ միայն կարելի է ասֆալտի երբեմնի պատվածքի հետքեր տեսնել։ Նույն դրությունն է տիրում նաև տեղական նշանակության այլ փողոցներում։ Դրանք բոլորովին պատվածք չունեն կամ եղածը խիստ անբարենպաստ է։

Համայնքում աշխատում է մեկ չվերթով հասարակական տրանսպորտ՝ 7,0 կմ երկարությամբ, Ախուրյանի խճուղով մինչև միկրոշրջան։Չվերթներ իրականացնում են միկրոավտոբուսները։ Հետագայում այդ չվերթը կմնա նույնը, քանի որ համայնքի զարգացումը նախատեսվում է միկրոշրջանում։

Համայնքի հարավային սահմանում նախատեսվում է կառուցել երկու ձեռնարկություն, ուստի նպատակահարմար է կառուցել սպասարկման մեկ ճանապարհ, IV կարգի, 6,0մ երթևեկային մասով։ Ծրագծի երկարությունը կազմում է 2,96կմ։ Ճանապարհի կառուցման վրա մոտավորապես կծախսվի 88 միլիոն դրամ։ Սպասվում է, որ երկաթուղուն կից կառուցվող շաքարի արտադրության համար օրական անհրաժեշտ կլինի մոտ 3000տ հումք, ինչի համար կպահանջվի 300-350 ավտոմոբիլ։ Հետևաբար, այդ կարգի ճանապարհի թողունակությունը լիովին կբավարարի փոխադրումների պահանջներին։

Այդ ճանապարհը սկիզբ է առնելու Գյումրիի շրջանցիկ ճանապարհից և անցնելու է երկաթուղագծի երկարությամբ, իսկ այնուհետև համայնքի սահմանագծով մի օղակ է կազմում և միանում գոյություն ունեցող ճանապարհին ։

Համայնքային նշանակության փողոցների շարքին են դասվում Ախուրյանի խճուղին և Գյումրիի շրջանցիկի մի մասը (տես ուրվագիծը), ընդամենը 5,6կմ։ Հեռանկարում այդ տիպի փողոցների շարքին կդասվեն նաև Ախուրյանի խճուղու և Գյումրիի շրջանցիկների շարունակությունները, և համայնքային նշանակության փողոցների ընդհանուր երկարությունը կկազմի 11,9կմ։

Ներկայումս համահամայնքային նշանակության փողոցային ցանցի խտությունը կազմում է 0,77կմ/կմ², իսկ հետագայում այդ ցուցանիշը կկազմի 1,64կմ/կմ²։

Աղմուկի մակարդակի հաշվարկը

Աղմուկի համարժեք մակարդակը գնահատում են փողոցի երթևեկային մասի եզրից 7.5մ հեռավորության վրա։ Ավտոմոբիլային տրանսպորտի աղմուկի մակարդակը կախված է երթևեկության ինտենսիվությունից և կազմից։ Աղմուկի մակարդակը որոշված է ըստ չափված ինտենսիվության։ Աղմուկի ամենաբարձր մակարդակը ստացվում է Ախուրյանի խճուղու սկզբնամասում, որտեղ գրանցվել է երթևեկության ամենաբարձր ինտենսիվությունը։

Ավտոմոբիլային տրանսպորտի արտանետումների հաշվարկը

Ավտոմոբիլային տրանսպորտի արտանետումները որոշում են տարեկան կտրվածքով, սովորաբար հետևյալ թունավոր նյութերի համար.

● ածխածնի մոնօքսիդ (CO)

● ազոտի օքսիդներ (NO_x)

● ածխաջրածիններ (C_mH_n)

● կոշտ նյութեր՝ հիմնականում կապարի միացություններ

Ավտոմոբիլային տրանսպորտի արտանետման որևէ նյութի քանակը որոշում են հետևյալ բանաձևով.

Q =T x t (q_մ x K_մ + q_բ x K_բ) x N f_H f_lx f_v x L/V

որտեղ՝ T - տարվա մեջ օրերի քանակն է ,

t - օրվա մեջ ավտոմոբիլային տրանսպորտի կայուն աշխատանքի ժամերն են ,

q_մ և q_բ - մարդատար և բեռնատար ավտոմոբիլների տեսակարար արտանետումներն են միավոր ժամանակամիջոցում,

K_մ և K_բ - մարդատար և բեռնատար ավտոմոբիլների քանակությունն է տրանսպորտային հոսքում,

N - ավտոմոբիլների ժամային ինտենսիվությունն է ,

L - փողոցի երկարությունն է,

V - տրանսպորտային հոսքի միջին արագությունն է,

f_H f_lx և f_v - տեղանքի բարձրության, փողոցի երկայնական թեքության և երթևեկության արագության ազդեցությունը հաշվի առնող գործակիցներ են։

Վերը նշված բանաձևով հաշվարկված են յուրաքանչյուր փողոցում տրանսպորտի արտանետումների քանակը և ստորև բերված են դրանց գումարային արդյունքները համայնքի տարածքում.

CO -ի արտանետումներ - 381 տ/ տարեկան

NO_x - ի արտանետումներ - 15,3 տ/ տարեկան

C_mH_n -ի արտանետումներ - 37,9 տ/ տարեկան

Կոշտ նյութերի արտանետումներ - 0,39 տ/ տարեկան

7.2 ՋՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՈՒՄ ԵՎ ՋՐԱՀԵՌԱՑՈՒՄ

Ջրամատակարարում

Ախուրյան գյուղը գտնվում է Շիրակի մարզում, դեպի արեելք Գյումրի քաղաքի հարևանությամբ։ Այն կառուցապատված է 1÷3 հարկանի բնակելի, վարչական, հասարակական, կոմունալ-կենցաղային, արդյունաբերական շենքերով ու շինություններով։

Ներկայումս գյուղի բնակչությունը կազմում է շուրջ 10040մարդ (այդ թվում մոտ 600 մարդ «Նոր Ախուրյան» թաղամասում), որոնցից բացի որպես ջուր սպառողներ են հանդիսանում նաև 1300 գլուխ խոշոր, 200 գլուխ մանր եղջերավոր անասուններ, իրենց երբեմնի հզորությունից փոքր արտադրողականությամբ աշխատող հացի, կաթի, կահույքի գործարանները, կարի ֆաբրիկան,ինչպես նաև լրիվ կարողությամբ աշխատող երկաթբետոնե իրերի գործարանը։

Գյուղի ջրամատակարարումն իրականացվում է «Զույգաղբյուր-Գյումրի» 700, 900մմ պողպատե ջրատարի, Հովունի գյուղից դեպի հյուսիս եղած հատվածից սկիզբ առնող, 56 լ/վրկ թողունակություն ունեցող, պողպատյա 400,500մմ տրամագծի և շուրջ 21,8կմ ընդհանուր երկարությամբ ճյուղով։

Վերը նշված ջրատարի Ախուրյանի ճյուղով տեղափոխվող 56լ/վրկ ջրաքանակից գյուղին մատուցվում է շուրջ 24լ/վրկ քանակը, իսկ մնացած 35լ/վրկ-ն մատակարարվում է ջրատարի ուղեգծի երկայնքով տեղաբաշխված գյուղերին, հիմնականում՝ Հացիկ ու Շիրակ համայնքներին և շատ չնչին ելքերով՝ Մայիսյան, Քեթի, Կառնուտ բնակավայրերին։

Ջրատարը կառուցվել է անցյալ դարի 90-ական թվականներին և գտնվում է տեխնիկական բավարար վիճակում։

Օրվա կարգավորիչ ջրամբարները (ՕԿՋ-ներ) իրենցից ներկայացնում են թվով 2 հատ 1000-ական խորանարդ մետր ծավալով, երկաթբետոնե կառուցվածքներ, որոնք տեղադրված են գյուղի վարչական սահմաններից դուրս, Կառնուտ գյուղի ծովի մակերևույթից 1610մ բարձրության նիշ ունեցող հողատարածքի վրա, ապահովելու համար սպառողներին հասանելիք ջրաքանակը պահանջվող ճնշմամբ, որը սակայն, գյուղի հիմնական մասում և հատկապես հարավային շրջանում գերազանցում է սահմանված 60մ ստատիկ ճնշումը։

ՕԿՋ-ները կառուցվել են ոչ հեռավոր անցյալում, ջրատարի հետ համատեղ, վերը նշված ժամանակահատվածում։ Նրանք չունեն շատ ջրամբարներին հատկանշանակական հոսակորուստ, որով և բացատրվում է շահագործողների նրանց տրված տեխնիկական վիճակի «բավարար» գնահատականը, չնայած ՕԿՋ-ների շուրջ սանիտարական գոտու, այլ խոսքով՝ ցանկապատի բացակայությանը։

Ջրամատակարարման ցանցը թուջե, պողպատե 50÷150մմ տրամագծերի մոտ 30կմ ընդհանուր երկարությամբ և հիմնականում 1960-ական թվականներին (իսկ չնչին մասը նաև 1988-1991 թթ.) իրականացված խողովակաշարերի համալիր է։ Ջուրը մեծամասամբ մատուցվում է սպառողներին իրենց բնակարաններում, իսկ բնակչության մի չնչին մասը օգտվում է ցանցի վրա տեղադրված թվով 2÷3 հատ ընդհանուր օգտագործման ծորակներից։

Գյուղի համեմատաբար 20÷25մ նիշերի տարբերություն ունեցող հարթ տարածքը թույլ է տալիս ունենալ մեկ գոտիով ջրամատակարարման ցանց, որը ներկայումս փակուղային է։

«Նոր Ախուրյան» կամ «միկրոքաղաք» կոչվող թաղամասը կառուցվել է 1988 թ. տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո և ներկայումս գտնվում է անավարտ վիճակում։ Նա տեղակայված է Ախուրյանից մոտ 2կմ հեռավորության վրա գտնվող, դեպի հարավ-արևելք ընկած հողատարածքի վրա։

Թաղամասի ջրամատակարարումն իրականացվում է 300մմ տրամագծի և մոտ 3,5կմ երկարությամբ ջրագծով, որը սկիզբ է առնում Ախուրյան գյուղի գործող 2x1000մ³ ծավալի ՕԿՋ-ներից։

Իսկ ինչ վերաբերում է գործող արդյունաբերական ձեռնարկությունների տեխնիկական ջրամատակարարմանը, ապա այն ամբողջությամբ կարելի է կազմակերպել, օգտագործելով տարածքի ընդերքում առկա գրունտային ջրերը, ինչպես դա նախատեսված է ներկայումս կառուցման ընթացքում գտնվող շաքարի գործարանի պարագայում։

Ինչպես հայտնի է, ջրամատակարարման ցանցը ընդհանուր համակարգի ամենախոցելի օղակն է ընդհանրապես և ամենուր։ Եթե հաշվի առնենք, որ այն Ախուրյան գյուղում նաև հիմնականում հնամաշ է, ապա հասկանալի կդառնա, որ համակարգում տեղ գտած 80÷85%-ի հասնող պաշտոնապես գնահատվող կորուստից, 70÷75% կազմում է զուտ ջրամատակարարման ցանցի մասնաբաժինը։

Չնայած վերը նշված հսկայական կորուստի չափին, գյուղի, ինչպես նաև «Նոր Ախուրյան » կոչվող թաղամասի ջրամատակարարման տևողությունը կազմում է 7 ժամ օրվա ընթացքում (ժամի 9⁰⁰-16⁰⁰) և կարելի է դասել հանրապետության համեմատաբար բավարար ինքնահոս եղանակով ջրամատակարարվող բնակավայրերի թվին։

Ախուրյան գյուղը ունի «Շիրկանալից» և «Կառնուտի» ջրամբարից սնվող ոռոգման համակարգ, որը ընձեռնում է հնարավորություն խմելու ջուրը չօգտագործել այդ նպատակով, ինչը պահպանված չէ ոռոգման համակարգերից զուրկ հանրապետության շատ բնակավայրերում։

Եթե համայնքում թվով շատ քիչ տեղադրված ջրաչափական հանգույցների քանակը (մոտ10-15%) մեծացվի և հասցվի իր ավարտին, ինչպես դա նախատեսված է ստորև նշված գերմանական KFW վարկային ծրագրի, I -ին փուլում կատարվելիք աշխատանքների ցանկում, միաժամանակ փոխելով ցանցի փտած, շարքից դուրս եկած մոտ 70% համարվող հատվածները, ապա ներկայիս տարվող գնային քաղաքականության պայմաններում կստեղծվի գրեթե բոլոր նախադրյալները, որոնց վրա հիմնվելով կարճ ժամանակի ընթացքում կարելի է հասնել շուրջօրյա կամ նրան մոտ տևողությամբ ջրամատակարարմանը։

Մի խոսքով՝ շուրջօրյա ջրամատակարարմանը հասնելու համար, նախ և առաջ, անհրաժեշտ է, որպես հրամակայան, 85% առկա կորուստը աստիճանաբար կրճատել մինչև «անխուսափելի» համարվող՝ 15-20% չափը։

Ախուրյան գյուղը հանրապետության այն քիչ բնակավայրերից է, որի ջրամատակարարումը կարելի է դարձնել շուրջօրյա անհամեմատ փոքր կապիտալ ներդրումների իրականացմամբ։

Ջրի ախտահանումը կատարվում է քլորակրի միջոցով, ՕԿՋ-ների տարածքում, շատ պարզունակ եղանակով, համապատասխան կայանի և սարքավորումների բացակայության պատճառով։

Ջրամատակարարման ողջ համակարգը շահագործվում է «Ջրմուղ-կոյուղի» ՓԲԸ «Շիրակ» մասնաճյուղի կողմից, որի հաշվեկշռում էլ գտնվում է այն։ Վերջին տարիներին մասնաճյուղի օպերատորական աշխատանքների իրականացումն մրցութային կարգով ստանձնել է գերմանական ջրամատակարարող ֆիրմաներից մեկի ղեկավարությունը, որը պարտավորվել է մինչև 2009 թ. գերմանական KFW վարկային ծրագրով նախատեսված ներդրումների միջոցով բարելավել Գյումրի քաղաքի և մի շարք այլ հարակից տարածաշրջանային բնակավայրերի, այդ թվում և Ախուրյանի, ջրամատակարարումը։

Կոյուղի

Ախուրյան գյուղը կոյուղացված է մասնակիորեն։ Գործում են գյուղի կենտրոնական փողոցով և «Նոր Ախուրյան» թաղամասում կառուցված ցանցը, որոնք սպասարկում են մի շարք վարչական, հասարակական, կոմունալ - կենցաղային, արդյունաբերական օբյեկտներին, դպրոց-մանկապարտեզներին և շատ քիչ թվով բնակելի անհատական տներին։

Կոյուղու ցանցով ընդունվում ու տեղափոխվում է շուրջ 8-10լ/վրկ ելքով կեղտաջուր, բայց քանի որ գործող ցանցը հնամաշ է, իսկ գրունտային ջրերի հորիզոնը բարձր, մեծ քանակությամբ գրունտային ջրեր են ներթափանցում կոյուղու ցանց, դարձնելով նրա աշխատանքը լրիվ ծանրաբեռնված։

Այսինքն՝ ցանցը, ուրեմն և գլխավոր կոլեկտորը, ակամա փաստորեն ինչ-որ չափով,աշխատում են նաև որպես դրենաժ։

Ախուրյան գյուղի կոյուղու ցանցը կառուցված է 150, 200մմ տրամագծերի հիմնականում ասբեստոցեմենտե, կերամիկական խողովակներից, որոնց ընդհանուր երկարությունը կազմում է մոտ 6,5կմ և որոնց շուրջ 2,5կմ երկարությամբ կոյուղագծերը կառուցված լինելով 1988 թ. երկրաշարժից հետո, մնացել են անավարտ և հետևապես չեն հանձնվել շահագործման։ Ցանցի գործող մասը, որը, ինչպես արդեն նշվեց վերևում հնամաշ է, նույնիսկ տեղ-տեղ գտնվում է խցանված և շարքից դուրս եկած վիճակում։

Գյուղի «Նոր Ախուրյան» թաղամասի կոյուղու ցանցի, ինչպես և ամբողջ թաղամասի շինարարական աշխատանքները մնացել են անավարտ վիճակում, բայց ի տարբերություն մյուս նորակառույց թաղամասերի, այստեղ այն գործում է։

Մի խոսքով՝ կոյուղու ցանցը գտնվում է «անբավարար» տեխնիկական վիճակում և մեծամասամբ խիստ կարիք ունի փոխման և,հատկապես, ընդլայնման այն հաշվով, որ ոչ միայն վարչական ու հասարակական, այլ նաև բոլոր բնակելի տներին ընձեռնվի կոյուղացվելու հնարավորություն։

Մասնավոր բնակելի տների բնակիչները ներկայումս հիմնականում օգտվում են իրենց տնամերձ հողատարածքներում փորված արտաքնոցներից։

Վերջինները, հատկապես գրունտային ջրերի առկայության պայմաններում, կարող են դառնալ բնակչության շրջանում համաճարակային հիվանդությունների բռնկման և տարածման պատճառ, որով և հիմնավորվում է բնակավայրի ոչ միայն ամբողջությամբ կոյուղացման, այլ նաև գրունտային ջրերի հորիզոնի իջեցման առաջարկությունների անհրաժեշտությունը։

Կոյուղու գլխավոր կոլեկտորը բնակավայրում առաջացած չնչին քանակությամբ կեղտաջրերը, ինչպես նաև ինֆիլտրացիոն գրունտային ջրերը համատեղ հեռացնում է մինչև Գյումրի քաղաքի կոյուղու մաքրման կայան, որի գործունեությունը ներկայումս սառեցված է։

Գլխավոր կոլեկտորը իրականացված է 400, 1000մմ տրամագծերի բետոնե, երկաթբետոնե խողովակներից և ունի 7,94կմ ընդհանուր երկարություն։

Գյուղի հարավային սահմանների մոտակայքում (չհասած Գյումրի քաղաքի օդանավակայան) գլխավոր կոլեկտորին է միանում «Նոր Ախուրյան» թաղամասի կոլեկտորի 400, 500մմ տրամագծի և մոտ 3,6կմ ընդհանուր երկարությամբ ճյուղը։

Թաղամասի կոլեկտորի ճյուղը կառուցված է 1988 թ, երկրաշարժից հետո, ներկայումս գործում է և չնայած տեղ գտած որոշ թերությունների, գլխավոր կոլեկտորի հետ համատեղ նրանց տեխնիկական վիճակը գնահատվում է «բավարար», ունենալով որոշակի հիմնանորոգման աշխատանքների անհրաժեշտություն, հատկապես՝ ջրամեկուսացման, գրունտային ջրերի ներթափանցման երևույթների կանխման նպատակով։

7.2.2 Ախուրյան գյուղի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերում առկա խնդիրների վերաբերյալ առաջարկվող լուծումներ

Ջրամատակարարում

Գլխավոր հատակագծով համայնքի զարգացման հաշվարկային հեռանկարը սահմանված է 2022 թ.։

Հեռանկարային զարգացմամբ կանխատեսվում է ջրօգտագործողների աճ, որոնք հետևյալն են՝

- բնակչության - մինչև 12400 մարդ,

- խոշոր և մանր եղջերավոր անասուններ - մինչև 1875 գլուխ։

Մեկ օրվա ընթացքում 1 մարդու կողմից ծախսվող ջրի քանակը, այլ կերպ ասած, միջին նախագծային նորման բնակչության համար ընդունված է 150 լ/օր , իսկ մեկ գլուխ խոշոր և մանր եղջերավոր անասունների համար, համապատասխանորեն՝ 100, 60 լ/օր։

Մատուցվելիք ջրաքանակի աճ է նախատեսված նաև գյուղի արդյունաբերական ձեռնարկություններում, ի դեմս միայն այնտեղ աշխատողների, որոնց հեռանկարային ջրապահանջը հաշվարկված է համայնքը մատարարող միջին օրական ջրաքանակի 25%-ի չափով, իսկ ձեռնարկությունների տեխնոլոգիական նպատակներով օգտագործման ենթակա ջրապահանջը անհրաժեշտ կլինի ծածկել առկա ստորերկրյա գրունտային ջրերի պաշարի հաշվին, ինչպես դա նախատեսված է ներկայումս կառուցվող շաքարի գործարանի պարագայում։ Անհրաժեշտության դեպքում նշված գրունտային ջրերը հարկ կլինի ենթարկել լրացուցիչ մշակման և ախտահանման, նրա որակին ներկայացվող պահանջներին համապատասխան։

Համայնքի հաշվարկային ելքերի մեջ հաշվի է առնված նաև ներկայիս 80÷85% կազմող ջրի կորուստի փոխարեն 25%-ի չափով սահմանված «անխուսափելի» համարվող կորուստները (ՕԿՋ-ների կանխարգելիչ, վթարների վերացումից հետո ջրագծերի հատվածների պահանջվող լվացումներ, ախտահանումներ և այլն)։ Հաշվարկային կորուստների չափի խիստ կրճատման նախատեսումը բացատրվում է կապիտալ ներդրումների անխուսափելի իրականացման անհրաժեշտությամբ և այստեղ առկա այդպիսի հեռանկարով։

Համայնքի հաշվարկային ջրապահանջը հեռանկարում կկազմի 52,86 լ/վրկ, այդ թվում՝ ընդլայնման համար նախատեսված «Նոր Ախուրյան» թաղամասում՝ 13,81 լ/վրկ։ Հաշվարկային առավելագույն ծախսը գյուղի ջրամատակարարման համար կկազմի 65,61 լ/վրկ, իսկ «Նոր Ախուրյան » թաղամասի համար՝ 27,35 լ/վրկ։ Ավելի մանրամասն տես կից ներկայացված NN1,2,3 աղյուսակներում։

Ներկայիս գործող ինքնահոս ջրամատակարարում ապահովող սխեման մեր կողմից առաջարկվող լուծումներում պահպանվում է, քանի որ դրանից առավել տնտեսապես շահավետ որևէ այլ բան առաջարկելը ուղղակի անհնար է։

Ախուրյան գյուղը ջրամատակարարող d=400,500մմ պողպատյա 21,8 կմ ընդհանուր երկարություն ունեցող ներկայիս գործող ջրատարը ապագայում ևս կշարունակի ծառայել համայնքին, ոչ միայն նրա համար, որ նա դեռևս չի մարել իր համար սահմանված շահագործման ժամկետը, այլ նաև նրա համար, որ նրա թողունակությունը հեշտությամբ կբավարարի ոչ միայն Ախուրյանի ջրապահանջի 28,26 լ/վրկ կազմող, այլ նաև նրանից մատակարարվող մնացած բոլոր բնակավայրերի ջրապահանջի աճը նույնպես։

Ջրատարը, վատագույն դեպքում, կպահանջի ժամանակի ընթացքում հնարավոր ստեղծվելիք վթարային իրավիճակների կանխման նպատակով որոշակի հիմնանորոգման աշխատանքների իրականացում միայն։

Գյուղի գործող 2x1000մ³ ծավալի ՕԿՋ-ների նիշը ՝ 1610մ է, որը մոտ է 20÷25մ բարձր է շինարարական նորմերով պահանջվող նիշերից, բայց քանի որ նրանք նաև գտնվում են բավարար տեխնիկական վիճակում, ուստի այն գլխավոր հատակագծի ներկայացված լուծումներով կպահպանվի, իսկ համայնքի հեռանկարային զարգացումն ապահովելու համար, նույն տեղում, նույն նիշի վրա կկառուցվի մեկ հատ 1736մ³ ծավալով երկաթբետոնե ջրամբար, ինչպես ցույց են տալիս N 1 աղյուսակում բերված հաշվարկների արդյունքները։

Ելնելով գյուղի ընդլայնման համար նախատեսված «Նոր Ախուրյան » կոչվող թաղամասի տարածքի վերին նիշերից, ինչպես նաև այնտեղ կառուցված և կառուցման ենթակա երեք հարկանի բազմաբնակարան շենքերի համար պահանջվող 18մ կազմող ազատ ճնշման պահպանման անհրաժեշտությունից, թաղամասի ՕԿՋ-ները պետք է կառուցվեն 1615մ նիշի վրա, այսինքն՝ գործող ՕԿՋ-ների հարևանությամբ, փոքր-ինչ (5մ) ավելի բարձր նրանց նիշերից։

Հետևապես, ամենայն հավանականությամբ, նրանք տեղակայվելով նույն տարածքում, կունենան միևնույն սանիտարական գոտին։ Ըստ հաշվարկների, թաղամասի թվով երկու նախատեսվող ՕԿՋ-ները կունենան 619-ական խորանարդ մետր ծավալներ։ Մնում է ավելացնել, որ գործող և գյուղի ընդլայնման համար նախատեսված «Նոր Ախուրյան» թաղամասի երկու խումբ ՕԿՋ-ների համար անհրաժեշտ կլինի իրականացնել սանիտարական գոտու բացակայող ցանկապատը, պահակատունը, հեղուկ քլորով աշխատող քլորակայանը և բարեկարգել ՕԿՋ-ների ընդհանուր՝ շուրջ 2,50հա մակերեսով տարածքը։

Ինչպես արդեն նշվել է վերևում, համայնքի ջրամատակարարման շուրջ 30կմ մայրուղի ցանցի մոտ 70%-ը, այսինքն՝ 21կմ ընդհանուր երկարությամբ հատվածները հնամաշ են և ենթակա են վերակառուցման d=100÷200մմ տրամագծերի և ցանկալի է, պոլիէթիլենային խողովակաշարերով, քանի որ տարածքի գրունտային ստորերկրյա ջրերի հորիզոնը շատ բարձր է և կարող է դառնալ պողպատե խողովակների ինտենսիվ քայքայման պատճառ։ Ցանցը կարելի է վերակառուցել, ինչպես փակուղային, այնպես էլ օղակային սխեմայով, եթե ընձեռնվի այդպիսի ֆինանսական ներդրման հնարավորություն, բայց ամեն դեպքում այն պետք է տեղափոխի և մատուցի սպառողին խմելու-կենցաղային հաշվարկային առավելագույն 65,61լ/վրկ կազմող ջրաքանակը։

Որպեսզի սպառողներին ջուրը մատուցվի պահանջվող 18÷20մ կազմող ազատ ճնշմամբ, առաջարկվում է գործող ՕԿՋ-ներից իջնող d=300մմ տրամագծի 2 ջրատարների վրա, գյուղի արևելյան սահմանի մոտակայքում տեղադրել ճնշման կարգավորիչներ, որոնք իջեցնելով խողովակաշարերում առաջացած ավելորդ ճնշումները 30÷35մ-ով, կնպաստեն ցանցում տեղ գտած 70÷75% առկա կորուստների կրճատմանը, ուրեմն և ջրամատակարարման բարելավմանը։

Ինչ վերաբերվում է գյուղի ընդլայնման համար որոշված «Նոր Ախուրյան» կոչվող անավարտ թաղամասի ջրամատակարարման ցանցին, ապա այն պիտի իրականացվի թաղամասի կառուցապատման աշխատանքների հետ համատեղ, կազմելով նրա բաղկացուցիչ մասը։

Թաղամասի մայրուղի ցանցը ամբողջությամբ (բացառությամբ ՕԿՋ-ներից մինչև թաղամաս, d=300մմ, L=3,5կմ երկարությամբ ջրագծի) ենթակա է իրականացմամբ d=100, 150, 200մմ և շատ մոտավոր 13,0կմ ընդհանուր երկարությամբ խողովակաշարերով, որոնք պետք է տեղափոխեն և սպառողին մատուցեն 27,35լ/վրկ խմելու-կենցաղային նպատակների համար հաշվարկային առավելագույն ջրաքանակը։ Այստեղ նույնպես ցանցի համապատասխան նիշեր ունեցող տեղերում՝ թաղամասի ներսում հարկ կլինի տեղադրել 2 հատ ճնշման կարգավորիչներ, ջուրը սպառողին պահանջվող ճնշման նվազագույն սահմաններում մատուցելու, ինչպես արդեն նշվեց վերևում, հետագայում ստեղծվելիք կորուստների կրճատմանը նպաստելու նպատակով։

Թաղամասի ջրամատակարարման ցանցի նախագծանախահաշվային փաստաթղթերը կմշակվեն թաղամասի մանրամասն հատակագծման նախագծի առկայության դեպքում, իսկ ավելի ճիշտ կլինի, նրա հետ համատեղ, որտեղ և կճշտվի վերը բերված տրամագծերին և երկարություններին վերաբերող տվյալներ։

Տեխնիկական տվյալներ ջրամատակարարման համակարգում իրականացման ենթակա և գոյություն ունեցող կառուցվածքների հիմնանորոգման վերաբերյալ

Գյուղի համար

- պողպատե d=400,500մմ տրամագծի ջրատարի հիմնանորոգում -21,8կմ

- երկաթբետոնե 1736մ³ ծավալի լրացուցիչ ջրամբար - 1 հատ

- հեղուկ քլորով աշխատող մինչև 0,30 կգ/ժամ արտադրողականությամբ քլորակայան - 1 կայան

- պահակատուն - 1 հատ

- խիստ ռեժիմի սան. գոտու մետաղական ցանկապատ h=2,5մ բարձրությամբ - ≈ 600մ

- ՕԿՋ-ների տարածքի բարեկարգում - ≈ 2,5 հա

- պոլիէթիլենային d=100÷200մմ տրամագծի ջրամատակարարման ցանց - 21կմ

«Նոր Ախուրյան» թաղամասի համար

- երկաթբետոնե 619մ³ ծավալով ջրամբարներ - 2 հատ

- d=100÷250մմ տրամագծի ջրամատակարարման ցանց - 13կմ

Կոյուղի

Ախուրյան գյուղի բնակչության և արտադրական ձեռնարկությունների գործունեության հետևանքով հեռանկարային զարգացման համար սահմանված 2022 թ. առաջացող կեղտաջրերի առավելագույն հաշվարկային ելքերը կանխատեսված են լինել այսպիսին՝

- գյուղի համար՝ 45,85 լ/վրկ, 1,87 ընդհանուր անհավասարաչափության գործակցով,

- «Նոր Ախուրյան» թաղամասի համար՝ 19,14 լ/վրկ ընդհանուր անհավասարաչափության 2,208 գործակցով։

Ավելի մանրամասն տես N4 աղյուսակում։

Նշված առավելագույն հաշվարկային ելքերով կեղտաջրերը հավաքելու, տեղափոխելու համար, ինչպես բուն համայնքում, այնպես էլ «Նոր Ախուրյան» և համայնքի զարգացման համար ընտրված թաղամասում անհրաժեշտ կլինի ընդլայնել կոյուղու ցանցը այն հաշվով, որ բնակավայրը ամբողջությամբ դառնա կոյուղացված, փոխվի խցանված, շարքից դուրս եկած հատվածները, ինչպես նաև ավարտին հասցվի անավարտ մնացած կոյուղագծերի շինարարական աշխատանքները, ճշտելով ժամանակին թույլ տրված սխալները։

Շատ կոպիտ հաշվարկներով ամբողջ բնակավայրի համար անհրաժեշտ է կառուցել շուրջ 11÷12 կմ կոյուղու մայրուղի ցանց, այդ թվում բուն գյուղում 8,5÷9,5 կմ d=200÷400 մմ տրամագծի, իսկ «Նոր Ախուրյան » թաղամասում՝ 2,5-3 կմ, d=200, 250 մմ տրամագծի խողովակաշարեր։

Գյուղի գլխավոր 400,1000 մմ, 7,94 կմ երկարությամբ գլխավոր կոլեկտորը, ինչպես նաև d=400, 500մմ և 3,6կմ երկարություն ունեցող ու նրա ճյուղ հանդիսացող, փաստորեն, երկրորդ կոլեկտորը չնայած գտնվում են բավարար տեխնիկական վիճակում, բայց ինչպես նշվել է, կարիք ունեն հիմնանորոգման, մասնավորապես տեղ-տեղ չգործող հատվածների վերականգման և հատկապես՝ նրանց արտաքին գրունտային ջրերի ներթափանցման կանխումն ապահովման համար։ Նրանց փաստացի թողունակությունը բավարար է տեղափոխելու հաշվարկային առավելագույն ելքերը։

Վերը նշված տրամագծերն ու երկարությունները մոտավոր են, և ցանցի հետագա նախագծման փուլերում ենթակա են ճշտման։

Տեխնիկական տվյալներ կոյուղու համակարգում իրականացման ենթակա և գոյություն ունեցող կառուցվածքների հիմնանորոգման վերաբերյալ

Գյուղի համար

- d=200÷400մմ տրամագծի կոյուղու ցանց - 9,5կմ

- անավարտ d=300մմ տրամագծի կոյուղու ցանցի շինարարական աշխատանքների ավարտում - 2,5կմ

- երկաթբետոնե d=400,1000մմ տրամագծերի գլխավոր կոլեկտորի հիմնանորոգում -7,94կմ

«Նոր Ախուրյան » թաղամասի համար

- d=200,250մմ տրամագծի կոյուղու ցանց - 3կմ

- երկաթբետոնե d=400,500մմ գլխավոր կոլեկտորի ճյուղի հիմնանորոգում - 3,6կմ

Ախուրյան գյուղի ջրապահանջի հաշվարկ ըստ ջրամատակարարման սեկտորների 2022 թ. հեռանկարային զարգացման համար բերված են աղյուսակ 1-ում

Աղյուսակ 1

NN

Ելակետային տվյալների և հաշվարկային ելքերի, ծավալների անվանումը,

Բանաձև, տառային արտահայտություններ

Հիմքը

Հաշվարկային պարամետրեր

ընդամենը

այդ թվում

գյուղ

ընդլայնման համար նախատեսվող
թաղամաս

1

2

3

4

5

6

7

1

Բնակչության թիվը(մարդ)

N

գլխ.հատ

12440

10046

2357

2

Ջրօգտագործման նորման (լ/օր, մարդ)

q

ՍՆԻՊ
2.04.02-84
աղ 1

150

150

150

3

Միջին հաշվարկային ծախսը (մ³/օր)

Q_օր^միջ = qN/1000

- " -
կ.2..2
2124

1569

555

4

Խոշոր եղջերավոր անասուններ (գլուխ)

N₁

-

1625

1200

425

5

Մանր եղջերավոր անասուններ( գլուխ)

N₂

-

250

185

65

6

Խոշոր եղջերավոր անասունների ջրօգտագործման նորման (լ/օր,գլ)

n₁

-

100

100

100

7

Մանր եղջերավոր անասունների ջրօգտագործման նորման (լ/օր,գլ)

n₂

-

60

60

60

8

Խոշոր և մանր եղջերավոր անասունների հաշվարկային ջրի ծախսը (մ³/օր)

Q^միջ_օր=n₁N₁/1000+
n₂N₂/1000

-

177,5

131,1

46,4

9

Չնախատեսված ծախսեր
(մ³/ օր)

10 % Q^միջ_օր

- "-
կ.2.1.1 , աղ 1
212,4

156,9

55,5

10

Արդյունաբերական ձեռնարկությունների ջրի ծախսը (մ³/օր)

25 % Q^միջ_օր

- " -
կ.2.10, աղ. 4
531

392,30

138,70

11

Ընդհանուր միջին օրական ծախսը (մ³/օր)

∑ Q^միջ_օր

-

3044,9

2249,3

795,6

12

Ջրի անխուսափելի կորուստներ( մ³/օր)

25% ∑ Q^միջ_օր

-

761,23

562,33

198,90

13

Ամբողջ միջին օրական ծախսը (այդ թվում անխուսափելի կորուստները ) (մ³/օր)

-

--

3806,13

2811,63

994,50

14

Օրվա անհավասարաչափության գործակից

K^ան_օր

ՍՆԻՊ
2.04.02-84
կ.2.2

1,2

1,2

1,2

15

Օրվա առավելագույն հաշվարկային ելքը (մ³/օր)

K^առ_օր ∑ Q^առ_միջ

-

4567,36

3373,96

1193,40

16

Տեղական պայմանները հաշվի առնող գործակից

£_առ / £_նվ

ՍՆԻՊ 04.02.
84
կ.կ.2.2,2.3

-

1,3/0,5

1,3/0,5

17

Բնակչության թվաքանակի գործակից

b_առ / b_նվ

" -"

-

1,295/
0,405

1,52/0,18

18

Ժամային անհավասարաչափության գործակից

K^առ_ժ =£_առb_առ/
K^նվ_ժ =£_նվb_նվ

-

-

1,68/
0,20

1,98/0,09

19

Ժամային առավելագույն հաշվարկային ջրի ծախսը (մ³/ժամ)

q^առ_ժ = K^առ_ժ Q^առ
_օր/24

-

-

236,18

98,46

20

Արտաքին հրդեհի մարման համար պահանջվող ջրի ծախսը (լ/վրկ)

Q_հրդ

ՍՆԻՊ
2.04.02-84
աղ.5

-

15

10

21

Ներքին հրդեհի մարման համար պահանջվող ջրի ծախսը (լ/վրկ)

q_հրդ

-

-

232,5

232,5

22

Միաժամանակյա հրդեհների քանակը (հատ)

n

-

-

2

1

23

Հրդեհի մարման համար ջրի ծավալը (մ³)

W = Q_n t n +q_n t n

-

-

432

162

24

Հրդեհի մարման համար պահանջվող ժամանակը (ժամ)

t

ՍՆԻՊ
2.04.02-84
կ.2.24

-

3

3

II

ՕԿՋ-ների հաշվարկային ծավալները

25

Կարգավորման ծավալներ
(մ³)

Wկ

-"-
կ.153 աղ. 2,3

-

739,96

257,18

26

Հրդեհի անձեռնմխելի ծավալները հաշվի առած սեյսմիկ նորմաների պահանջները (մ³)

W_հ

ՍՆԻՊ
2.04,02-84
կ.15.3-15.4

-

1815,6

562,66

27

Վթարային ծավալները հաշվի առած սեյսմիկ նորմաների պահանջները

W_վ=Q^առ_օր 12x 0,7

-

-

1180,89

417,69

28

ՕԿՋ-ների հաշվարկային ծավալները (մ³)

W= W_կ+W_հ+W_վ

-

-

3736,45

1237,53

W_h= 2(W¹_h +∑³_n=1 Q_առ - 3Q_միջ) =2x(648+681,54-3x140,58) =1815,60 մ³ (գյուղի համար)

W_h= 2(W¹_h +∑³_n=1 Q_առ - 3Q_միջ) =2x(162+268,52 - 3x49,73) =562,66 մ³ (թաղամասի համար)

Ախուրյան գյուղի ՕԿՋ-ի կարգավորող ծավալի հաշվարկ 2022 թ. հեռանկարային զարգացման համար

Աղյուսակ 2

NN
ը/կ

Օրվա ժամերը

Ջրօգտագործումը գյուղի կողմից (%)

Գյուղի ՕԿՋ տրվող ջրի քանակը (%)

Օրվա կարգավորիչ ջրամբար

Ծանոթություն

մտնող (%)

դուրս եկող (%)

մնա-
ցորդը (%)

1

0-1

0,83

4,16

3,33

-

10,35

2

1-2

0,90

4,16

3,26

-

13,61

3

2-3

1,00

4,16

3,16

-

16,77

4

3-4

1,00

4,16

3,16

-

19,93

5

4-5

2,35

4,16

1,81

-

21,74

6

5-6

3,85

4,16

0,31

-

22,05

W_կ=0,2205x3373,96
=739,96մ³

7

6-7

5,20

4,17

-

1,03

21,02

8

7-8

6,20

4,17

-

2,03

18,99

9

8-9

6,50

4,17

-

2,33

16,66

10

9-10

4,85

4,17

-

0,68

15,98

11

10-11

5,00

4,17

-

0,83

15,15

12

11-12

6,50

-

2,33

12,82

13

12-13

7,00

4,17

-

2,83

9,99

Q_առ=0,07x3373,96=
=236,18մ³/ժամ=65,61
լ/վրկ

14

13-14

6,70

4,17

-

2,53

7,46

15

14-15

5,35

4,17

-

1,18

6,28

16

15-16

4,65

4,17

-

0,48

5,80

17

16-17

4,50

4,17

-

0,33

5,47

18

17-18

5,50

4,17

-

1,33

4,14

19

18-19

6,30

4,17

-

2,13

2,01

20

19-20

5,35

4,17

-

1,18

0,83

21

20-21

5,00

4,17

-

0,83

0,00

22

21-22

3,00

4,17

1,17

-

1,17

23

22-23

1,47

4,16

2,69

-

3,86

24

23-24

1,00

4,16

3,16

-

7,02

ընդ.

-

100

100

22,05

22,05

-

Q_միջ=3373,96/24=140,58մ³/ժամ=39,05լ/վրկ

∑3Q³_առ=(6.5+7,0+6,7)% /100x3373,96=681,54մ³

Ախուրյան գյուղի ընդլայնման ենթակա թաղամասի ՕԿՋ-ի կարգավորող ծավալի հաշվարկ 2022 թ. հեռանկարային զարգացման համար

Աղյուսակ 3

NN
ը/կ

Օրվա ժամերը

Ջրօգտագործումը գյուղի կողմից (%)

Գյուղի ՕԿՋ տրվող ջրի քանակը (%)

Օրվա կարգավորիչ ջրամբար

Ծանոթություն

մտնող (%)

դուրս եկող (%)

մնացորդը (%)

1

0-1

0,37

4,16

3,79

-

10,28

2

1-2

0,37

4,16

3,79

-

14,07

3

2-3

1,00

4,16

3,16

-

17,23

4

3-4

1,00

4,16

3.16

-

20,39

5

4-5

3,00

4,16

1,16

-

21,55

6

5-6

5,50

4,16

-

1,34

20,21

W_կ=0,2155x1193,40=
=257,18մ³

7

6-7

5,50

4,17

-

1,33

18,88

8

7-8

5,50

4,17

-

1,33

17,55

9

8-9

3,50

4,17

0,67

-

18,22

10

9-10

3,50

4,17

0,67

-

18,89

11

10-11

6,00

4,17

-

1,83

17,06

12

11-12

8,25

4,17

-

4,08

12,98

Q_առ=0,0825x1193,4=
=98,46մ³/ժամ=27,35
լ/վրկ

13

12-13

8,25

4,17

-

4,08

8,90

14

13-14

6,00

4,17

-

1,83

7,07

15

14-15

5,00

4,17

-

0,83

6,24

16

15-16

5,50

4,17

-

1,33

4,91

17

16-17

4,00

4,17

0,17

-

5,08

18

17-18

3,76

4,17

0,41

-

5,49

19

18-19

6,00

4,17

-

1,83

3,66

20

19-20

6,00

4,17

-

1,83

1,83

21

20-21

6,00

4,17

-

1,83

0,00

22

21-22

3,00

4,17

1,17

-

1,17

23

22-23

2,00

4,16

2,16

-

3,33

24

23-24

1,00

4,16

3,16

-

6,49

ընդ.

-

100

100

23,47

23,47

-

Q_միջ=1193,40/24=49,73մ³/ժամ=13,81լ/վրկ

∑3Q³_առ=(6,00+8,25+8,25)% /100x1193,40=268,52մ³/ժամ

Ախուրյան գյուղի եվ ընդլայնման ենթակա թաղամասի կեղտաջրերի ելքերի հաշվարկ 2022 թ. հեռանկարային զարգացման համար

Աղյուսակ N 4

NN
ը/կ

Ելակետային տվյալների և հաշվարկային պարամետրերի անվանումը

Բանաձևեր, նշանակումներ

Հիմքը

Քանակը

Ծանո-
թություն

գյուղի համար

թաղամասի համար

1

Բնակչության թիվը (մարդ)

N

գլխ.հատ.

10046

2357

2

Ջրօգտագործման նորման
(լ/օր, մարդ)

q

ՍՆԻՊ 2.04
02-84
կ.2.1

150

150

3

Կեղտաջրերի միջին տարեկան հաշվարկային ելքը (մ³/օր)

Q_օր^միջ =qN/1000

-

1569

555

4

Չնախատեսված ելքեր (մ³/օր)

Q_օր^միջx10,0/100

-

156,9

55,5

5

Արդյունաբերական ձեռնարկություններ (մ³/օր)

Q_օր^միջx25/100

-

392,25

138,75

6

Կեղտաջրերի ընդհանուր միջին հաշվարկային ելքերը (մ³/օր)

-

-

2118,15

749.25

7

Նույնը՝ (լ/վրկ)

Q_{միջ/վրկ}

-

24,52

8.67

8

Անհավասարաչափության ընդհանուր գործակից

K_ընդ

ՍՆԻՊ
2.04.03-85
աղ.N2

1,87

2.208

9

Կեղտաջրի առավելագույն հաշվարկային ելքը (լ/վրկ)

K_ընդxQ_{միջ/վրկ}

- ' -
կ.2.7
45,85

19.14

Ամբողջ գյուղի կեղտաջրերի առավելագույն հաշվարկային ելքը կլինի՝ (24,52+8,67) x1,812 = 60,14լ/վրկ

Ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերում կատարված ուսումնասիրությունների հիման վրա տրված լուծումներում հաշվի է առնված հանրապետության ամբողջ տնտեսության շուկայական հարաբերությունների անցման հետևանքով առաջացած խնդիրները, տվյալ դեպքում՝ ջուրը ապրանքի վերածելու պատճառով, սպառողի ջրօգտագործման նորմայի կրճատման միտումը, ջրամատակարարման համակարգում կորուստի առկայության հաշվի առնումը, հեռանկարում նրա կրճատումը մինչև «անխուսափելի» համարվող չափը, ինչպես նաև արտադրական ձեռնարկություններին հասանելիք ջրաքանակի կանխատեսումը և այլն։

Մեր կողմից հաշվարկված ջրաքանակները, ուրեմն և ՕԿՋ-ների ծավալները, ջրագծերի և կոյուղագծերի առաջարկված տրամագծերը ենթակա են ճշտման համապատասխան փուլերի նախագծման ընթացքում, քանի որ այդ դեպքում միայն կընձեռնվի աշխատանքների կատարման ճշտության էլ ավելի բարձր մակարդակի ապահովման հնարավորություն։

7.3 ԷԼԵԿՏՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՈՒՄ

Ախուրյանի էլեկտրամատակարարման աղբյուրն է հանդիսանում 2x16ՄՎԱ հզորությամբ 110/10կՎ «Էրզրում» ենթակայանը:

Ենթակայանի սնուցումը ներկայումս իրականացվում է 110կՎ մագիստրալ օդային գծերով 220-110կՎ ,2x125կՎԱ «Գյումրի» հանգույցային ենթակայանից:

-3.7կմ երկարությամբ «Խաչքար-1» գծով (AC-240)

- 3.9 կմ երկարությամբ «Խաչքար-2» գծով (AC-150)

Գլխավոր իջեցնող ենթակայանից ցանցը զարգացվում է 10կՎ օդային մագիստրալ սխեմայով առանց հանգուցային բաշխիչ կետերի:

Աղյուսակ 1-ում ամփոփված է գյուղի բնակելի ֆոնդի այժմյան և հեռանկարային (մինչև 2025թ) էլեկտրաէներգիայի սպառումը:

Աղյուսակ 1

Բնակչություն

Էլ.էներգիայի տարեկան ծախսը, հազ. կՎտ/ ժամ

Փաստ

Նախագիծ

Փաստ

Նախագիծ

10046

12400

3968

11780*

*- Հաշվարկում ընդունված է 1 բնակչի խոշորացված տարեկան ծախսը 950կՎտ/ժամ:

Նախագծերի տարածքների էլեկտրամատակարարման ծրագրի իրականացման համար խոշորացվում, կապիտալ ներդրումների ցանկը ներկայացվում է N^օ 2 աղյուսակում:

Աղյուսակ 2

N^օ

Օբյեկտ

Քանակ

Արժեքը մլրդ. դոլ.

1

10 կՎ օդայի գծեր

2.3 կմ

0.016

2

04 կՎ օդայի գծեր

4.8 կմ

0.028

3

10/04 կՎ կոմպլեկտ ՏԵ

5 հատ

0.0053

Ընդամենը

0.097

ՀամաՅնքային ցանցի բարելավման առաջնահերթ միջոցառումներ

1. Գոյություն ունեցող ցանցի վերանորոգում 50%-ի չափով:

2. Միջոցառումներ, ուղղված համակարգային կորուստների նվազեցմանը, որոնք պետք է շարունակվեն հեռանկարային ծրագրերում:

3. Նախագծվող բնակավայրերի էլեկտրամատակարարման ցանցի 30%-ի չափով կառուցում:

Հեռանկարային ծրագրեր (2010-2022 թթ.)

1. Միջոցառումներ համակարգային կորուստների նվազեցմանը:

2. Նախագծվող բնակավայրերի էլեկտրամատակարարման ցանցի կառուցման ավարտում:

Վերը նշված միջոցառումների և ծրագրերի իրականացման համար խոշորացված կապիտալ ներդրումների ցանկը ներկայացված է N^օ 3 աղյուսակում:

Աղյուսակ 3

Միջոցառում

Խոշորացված արժեքը մլրդ. դրամ

I մինչև 2010 թ.

1

0.042

2

0.049

3

0.029

Ընդամենը I

0.12

II մինչև 2025 թ.

1

0.11

2

0.068

Ընդամենը II

0.178

Ընդամենը I + II

0.298

7.4 ԳԱԶԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՈՒՄ

Ախուրյան գյուղի գազամատակարարման աղբյուր է հանդիսանում «Արևիկ » ԳԲԿ-ն:

Ախուրյան գյուղի գազամատակարարման համակարգը գտնվում է վերականգնման

փուլում:

Նախատեսվում է բնական գազով ապահովել .

ա) բոլոր բնակելի և հասարակական նշանակության շենքերի (կրթական, առողջապահական, մշակութային, վարչական և այլն) ջեռուցումը,

բ) բնակչության տաք ջրամատակարարման և սննդի պատրաստման համար անհրաժեշտ ջերմության պահանջարկը,

գ) հասարակական նշանակության օբյեկտների և բնակչության կենցաղային սպասարկման ձեռնարկությունների տնտեսական կարիքների համար ջերմության պահանջարկը,

դ) արտադրական նշանակության օբյեկտների ջեռուցման, օդափոխության և տեխնոլոգիական կարիքների համար անհրաժեշտ ջերմության պահանջարկը։

7.4.1. Բնական գազի տարեկան պահանջարկը

Գլխավոր հատակագծի հիմնական բնութագրիչ ցուցանիշը բնակչության թիվն է, որը ներկայումս հավասար է 10046 մարդ, իսկ հեռանկարում նախատեսվում է 14200մարդ։

Ելնելով այս ցուցանիշներից հաշվվում է պահանջարկը։

Ջեռուցում - Բնակելի շենքերի ջեռուցման համար անհրաժեշտ ջերմության հաշվարկային հզորությունը բերված մեկ բնակչի համար հաշվվում է հետևյալ բանաձևով.

q=X_ջ ●V ● (t_ն-t^հ_դ), Վտ (կկալ/ժ),

որտեղ՝ X_ջ - շենքի ջեռուցման տեսակարար բնութագիրն է, բազմաբնակարան շենքի համար ընդունվում է 0,7Վտ/մ³ ⁰C(0,6 կկալ/ժ●մ³ ⁰C), անհատական տների համար 0,87Վտ/մ³ ⁰C(0,75 կկա/ժ●մ³ ⁰C),

V - մեկ մարդուն ընկնող շենքի ծավալն է, նրա արտաքին չափերով, բազմաբնակարան շենքերի համար ընդունվում է 60մ³/մարդ (ընդհանուր մակերեսը 15մ²/մարդ), անհատական տների համար՝ 70մ³/մարդ (ընդհանուր մակերեսը 18մ²/մարդ),

t_ն, t^հ_դ - համապատասխանաբար ջեռուցվող շենքի ներսի ջերմաստիճանն է ընդունվում է 18⁰C և արտաքին օդի հաշվարկային ջերմաստիճանն է ջեռուցման համար, ըստ ՀՀՇՆ IV-12.02.01 Ախուրյանի համար t_դ^հ = -23⁰C։

Ջերմության տարեկան պահանջարկը մեկ մարդու համար որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

Q = X_ջV (t_ն-t^մ_դ) ● n ● 24 ● 10^-6 ՄՎտ. ժ (Գկալ),

որտեղ՝ t^մ_դ, n - համապատասխանաբար ջեռուցման սեզոնում դրսի օդի միջին ջերմաստիճանն է և ջեռուցման սեզոնի տևողությունն է ըստ ՀՀՇՆ IV-12.02.01 t^մ_դ = = 3, 4⁰C, n =118 օր։

Հասարակական նշանակության շենքերի ջեռուցման համար ջերմության պահանջարկը ընդունված է բոլոր բնակելի շենքերի պահանջարկի 20% չափով :

Տաք ջրամատակարարում և սննդի պատրաստում բնակելի շենքերում - նախատեսվում է, որ յուրաքանչյուր բնակարանում տեղադրվում է ջրատաքացուցիչ և չորս օջախանի գազասալիկ։ Համաձայն ՇՆՁ IV-12-101-04 այդպիսի պայմանների դեպքում մեկ մարդու համար պահանջվող ջերմության ծախսը տաք ջրամատակարարման և սննդի պատրաստման համար կազմում է 19000000կկալ/տարի։ Անվտանգության պահանջներից ելնելով հիվանդանոցում, դպրոցներում, մսուր-մանկապարտեզներում, հասարակական սննդի ձեռնարկություններում սննդի պատրաստումը նախատեսվում է էլեկտրաէներգիայով, իսկ տաք ջրամատակարարումն այդ օբյեկտների կաթսայատներից, որի տարեկան պահանջարկը գնահատվում է մոտավորապես 1000 ԳՋ (240 Գկալ)։

Հացի և հրուշակեղենի թխման համար ջերմության պահանջարկը որոշվել է ելնելով մեկ մարդու համար մեկ օրում պահանջվող հացաբուլկեղենի պահանջարկից՝ 0,6 ÷ 0,7 կգ և ըստ ՇՆՁ IV-12-101-04-ի մեկ տ արտադրանք թխելու համար ջերմության քանակը 5,5 ԳՋ (1,31 Գկալ)։ Քաղաքի բնակելի տարածքից դուրս գտնվող արտադրական օբյեկտների և զորամասի համար գազի տարեկան պահանջարկը գնահատվում է 300 հազ. նմ³։

Ունենալով ջերմային էներգիայի տարեկան պահանջարկը որոշվել է բնական գազի պահանջարկն ընդունելով 1 նմ³ գազի ստորին ջերմատվությունը և գազասպառիչ սարքերի Օ.Գ.Գ.՝ 0,9։

Աղյուսակ 1.

Բնական գազի պահանջարկները

Բնակչության քանակը

Բնական գազի պահանջարկը մ³/ժամ

Ջեռուցում

Տաք ջրամատ.
սննդի պատր.

Ընդամենը

Ներկայիս - 10046

Հեռանկարում - 12400

3600

4900

1300

1800

4900

6700

7.4.2. Բնական գազի հաշվարկային ծախսերը և գազատարների տրամագծերի որոշումը

Գազաբաշխիչ ցանցի առանձին տեղամասերի հաշվարկային ծախսերը և գազատարների տրամագծերը պետք է որոշվեն ելնելով սպառիչների անխափան և հուսալի աշխատանքից, որպեսզի բոլոր հնարավոր ռեժիմների դեպքում ապահովվի անհրաժեշտ պահանջարկը։ Հաշվարկային ծախսում ջեռուցման բաղադրիչը որոշվում է ջեռուցման հաշվարկային ջերմաստիճանում (t^մ_դ =-18⁰C)՝ ներսի օդի նորմալ ջերմաստիճանի (t_ն=18⁰C) ապահովման պայմանից։ Հաշվարկային ծախսում տաք ջրամատակարարման և սննդի պատրաստման բաղադրիչը որոշվում է տվյալ տեղամասից հետո գտնվող բոլոր սպառիչների անվանական գումարային ծախսերը բազմապատկած միաժամանակության գործակցով։ Տվյալ դեպքում յուրաքանչյուր սպառիչում տեղակայված սարքերի գումարային անվանական ծախսը կազմում է 3,7 նմ³/ժ, այդ թվում գազասալիկինը 1,2 նմ³/ժ և ջրատաքացուցիչինը 2,5 նմ³/ժ։ Այդ երկուսի միաժամանակության գործակիցը՝ 0,70։ Բնակարանների քանակի ավելացմանը զուգընթաց փոքրանում է միաժամանակության գործակիցը։ Ընդունելով մեկ բնակարանում 4 մարդ ստանում ենք բնակարանների թիվը:

Գազատարների երկարություններն ըստ տրամագծերի հնարավոր է որոշել մոտավոր ճշտությամբ։ Արդյունքները ներկայացված են աղյուսակ 2-ում։

Աղյուսակ 2.

N

Անվանում

Չափ. միավ.

Քանակ

1

Մ/ Ճ Պոլիէթիլենային գազատար d=110,160,220

կմ

6.5

2

Ց/ Ճ Պոլիէթիլենային գազատար d=90,110,160,

կմ

13.0

3

Ց/Ճ Պողպատյա անկար խողովակաշար d=100

կմ

1.2

4

ՊԳԿԿ

հատ

2

Նախագծային տարածքների գազամատակարարման ծրագրի իրականացման համար խոշորացված կապիտալ ներդրումների ցանկը ներկայացված է N 3 աղյուսակում:

Աղյուսակ 3.

N

Օբյեկտ

Քանակ

Արժեքը
միլիոն. դր.

1

Մ/ Ճ Պոլիէթիլենային և պողպատյա գազատար

6.5 կմ

97

2

Ց/ Ճ Պոլիէթիլենային և պողպատյա գազատար

14.2 կմ

213

3

ՊԳԿԿ

2 հատ

1.5

Ը ն դ ա մ ե ն ը

311.5

8. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Ներածություն

Շրջակա միջավայրի պահպանության արդյունավետ կազմակերպման համար անհրաժեշտ է համալիր կերպով և հնարավորին չափով լիարժեք գնահատել գոյություն ունեցող իրավիճակը և ընտրել զարգացման այնպիսի սկզբունքներ, որոնք թույլ կտան ներդաշնակորեն լուծել սոցիալական, տնտեսական և բնապահպանական խնդիրները:

Բնակավայրի գլխավոր հատակագծի մշակման ժամանակ շրջակա միջավայրի տարրերի (ջուր, օդ, հողաբուսական ծածկույթ, կենդանական աշխարհ) պահպանության միջոցառումների մշակումը սերտորեն կապված է տարածքի հատակագծային կազմակերպման խնդիրների հետ (ֆունկցիոնալ գոտևորում, ինժեներական նախապատրաստում, ոռոգում, մելիորացիա, կանաչապատում, ռեկրեացիա և այլն):

Բնական պայմանների բազմազանությունը հանրապետությունում, (ինչպես նաև մեկ բնակավայրի սահմաններում), գործնականորեն դարձնում է անհնարին միևնույն ստանդարտ եղանակի օգտագործումը տարբեր բնական, տնտեսական և տաքսոնոմիկ մակարդակներում: Շատ բնական գոտիներ և տնտեսական-քաղաքաշինական յուրացման ձևեր պահանջում են որոշակի եղանակի օգտագործում:

Հանրապետության ցանկացած տարածաշրջանի բնորոշ է որևէ բնապահպանական հիմնախնդիր, որը գալիս է տվյալ շրջանի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքաշինական զարգացման մակարդակից։

Ախուրյանը գտնվում է Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքի մերձակայքում և կրում նրա ազդեցությունը: Ախուրյանում գործում են մի քանի փոքր արդյունաբերական և կոմունալ ձեռնարկություններ, դրանց թվին են պատկանում շինարարական, սպասարկման, առողջապահական և այլ ոլորտի ձեռնարկություններ, որոնք չունեն էական ազդեցություն շրջակա միջավայրի վրա: Նախատեսվում է կառուցել խոշոր գործարան, որը կվերամշակի ճակնդեղ և շաքարավազի արտադրության համար անհրաժեշտ այլ հումք:

Այլ գործոններն են կենցաղային աղբը, տրանսպորտային միջոցների շահագործումը, ջրօգտագործման և ջրահեռացման խնդիրները և այլն։

Տվյալ գլուխը մշակվել է՝ հաշվի առնելով.

- Տարածքային հատակագծման ուրվագծերի մշակման վերաբերյալ ՀՂՓ III-9, 201-2000 ՀՀ գործող կանոնները, (փոխարինում է BCH38-82),

- Մոսկվայի Քաղաքաշինության կենտրոնական գիտահետազոտական և նախագծային ինստիտուտի մշակած հանձնարարականները ("Рекомендации по охране окружающей среды в районной планировке", ЦНИИП градостроительства, Москва, 1986 г,),

- «Հայնախագիծ» ՓԲԸ կողմից մշակված և ՀՀ կառավարության հավանությանն արժանացած «ՀՀ տարաբնակեցման գլխավոր ուրվագծի» հիմնադրույթները,

Օդային և ջրային ավազանի վերաբերյալ ռեժիմային մոնիտորինգ չի իրականացվել: Հատուկ նշանակության հողերի և բույսերի վերաբերյալ ծրագրավորված աշխատանքներ չեն իրականացվել:

8.1 Ախուրյանի տարածքի էկոլոգիական բնութագիրը և բարելավման քաղաքաշինական միջոցառումները

Էկոլոգիական պրոբլեմները բացահայտվել են համայնքի տարաբնակեցման համակարգի, տնտեսության տարբեր ճյուղերի օպտիմալ կառուցվածքի ստեղծման, ինչպես նաև էկոլոգիական իրավիճակների բարելավմանն ուղղված միջոցառումների մշակման տեսանկյունով: Քանի որ տարածքի հատակագծային կազմակերպման և էկոլոգիական խնդիրների լուծման ժամանակ տարածքը հանդես է գալիս որպես ինտեգրող կատեգորիա, մշակման գործընթացում լուծվել են մի շարք ընդհանուր էկոլոգիական խնդիրներ, այն է.

- տարածքի բնական ռեսուրսները և դրանց ռացիոնալ օգտագործման խնդիրները,

- տարածքի քաղաքաշինական-տնտեսական յուրացվածության աստիճանի որոշում, տարածքի ֆունկցիոնալ գոտևորում, գոտիների քաղաքաշինական տարբեր ռեժիմների հաստատումով,

- համայնքի դեմոգրաֆիական տարողունակության հաշվարկ:

Տեխնիկական անբավարար վիճակում են ջրամատակարարման աղբյուրները, չեն վերահսկվում սանիտարապաշտպանական շերտերը:

Ախուրյանի համար սահմանված են քաղաքաշինական զարգացման որոշակի սահմանափակման ռեժիմներ:

Որոշակի սահմանափակման ռեժիմը սահմանում է բնակչության որոշակի աճ՝ (առանց տարածքային ընդարձակման), գյուղատնտեսական հողերի մելիորացման և մշակման վերահսկում, ինժեներակա ենթակառուցվածքների զարգացում և կատարելագործում:

Բնակավայրի տարածքի հատակագծային կազմակերպման գլխավոր միջոցառումներից է բնական-էկոլոգիական հիմնակմախքի (էկոլոգիական հավասարակշռության տարածքներ՝ ռեկրեացիոն տեղամասեր, բնապահպանական տարածքներ՝ «բուֆերային» շերտեր) զարգացումը՝ մարդու տնտեսական գործունեության խիստ սահմանափակմամբ և բնական հարստությունների առավելագույն պահպանմամբ:

- Որպես բնապահպանական տարածքներ են նախատեսված «բուֆերային» շերտերը, որոնք ինտենսիվ յուրացված գոտու խախտված համակարգերի և էկոլոգիական հավասարակշռության գոտիների միջև ծառայելու են որպես անցումային շերտեր:

«Բուֆերային» շերտեր են ինժեներական կոմունիկացիաների, արդյունաբերական օբյեկտների, Գյումրին շրջանցող ավտոճանապարհի, պատմամշակութային հուշարձանների շուրջը նախատեսվող սանիտարապաշտպանիչ շերտերը:

Բնակչության դեմոգրաֆիական տարողունակության որոշումը հավասարակշռված տարաբնակեցման համակարգի ստեղծման նախադրյալն է, որը համակցելով տարբեր յուրացվածություն ունեցող գոտիների և բնակավայրերի սահմանված քաղաքաշինական ռեժիմների կիրառման հետ, կապահովի տարածքի էկոլոգիական հավասարակշռության պահպանման պայմանը:

Այսպիսով, բնակավայրի տարածքի կարևոր էկոլոգիական հիմնախնդիրները, որոնք նպաստելու են տարածքի էկոլոգիական հավասարակշռության պահպանմանը, լուծվել են տարածքի հատակագծային հեռանկարային կառուցվածքի մշակման գործընթացում: Իսկ շրջակա միջավայրի պահպանության բաժնում տրված է բնական համալիրի առանձին տարրերի՝ օդային, ջրային, հողային ավազանների սանիտարահիգիենիկ վիճակը, նրա բարելավման ինժեներական, տեխնոլոգիական, ագրոմելիորատիվ, անտառամելիորատիվ և այլ միջոցառումները:

8.2 Օդային ավազան

Օդային ավազանի աղտոտվածությունը կախված է երկու գործոններից՝ տարածքի օդերևութաբանական պայմաններից և տարբեր օբյեկտների արտանետումների քանակից:

Տարածքի հատակագծային կառուցվածքի մշակման ժամանակ, որպես հատակագծային սահմանափակում հանդես է գալիս նաև մթնոլորտային օդի հատկությունը՝ արտանետումների կուտակման, կամ ցրման տեսակետից (մթնոլորտի աղտոտվածության պոտենցիալ՝ ՄԱՊ):

Օդային ավազանի աղտոտման հիմնական աղբյուրներն են արդյունաբերական ձեռնարկությունները, ավտոտրանսպորտը և ջեռուցման համակարգերը: Որոշակի ազդեցություն կարող է ունենալ Գյումրի քաղաքը, սակայն հաշվի առնելով, որ Գյումրի քաղաքը ինքը չի հանդիսանում զգալի արտանետումների աղբյուր, բացի այդ Ախուրյանը տեղակայված է դեպի հարավ-արևելք, իսկ մարզի քամիների վարդը (տես հավելվածների մաս) ունի ընդգծված հյուսիս արևելյան ուղղություն, ապա կարելի է եզրակացնել, որ Գյումրու ազդեցությունը էական չէ: Քանի որ Գյումրի քաղաքում և Ախուրյանում մթնոլորտային օդի աղտոտվածության մոնիտորինգ չի իրականացվում, ստորև բերված են այդ երկու բնակավայրերի մթնոլորտային օդի ֆոնային աղտոտվածության հաշվարկային տվյալները ըստ ՀՀ բնապահպանության նախարարության «Շրջակա միջավայրի վրա ներգործության մոնիտորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տեղեկանքի:

Գյումրի քաղաքի մթնոլորտն աղտոտող նյութերի ֆոնային կոնցենտրացիաները (մգ/մ³)

Աղյուսակ 8.1

Փոշի

1.8

Ծծմբի երկօքսիդ

0.05

Ածխածնի օքսիդ

1.5

Ազոտի երկօքսիդ

0.03

U_x - 7 մ/վրկ

Ախուրյան գյուղի մթնոլորտն աղտոտող նյութերի ֆոնային կոնցենտրացիաները (մգ/մ³)

Աղյուսակ 8.2

Փոշի

0.2

Ծծմբի երկօքսիդ

0.02

Ածխածնի օքսիդ

0.4

Ազոտի երկօքսիդ

0.008

U_x - 7 մ/վրկ

Արդյունաբերական և կոմունալ ձեռնարկություններ:

Ախուրյան համայնքի հիմնական ձեռնարկություններն են.

● «Ախուրյանի հիվանդանոց» ՓԲԸ

● «Սեմթոմ» ՍՊԸ

● «Մոր և մանկան առողջության կենտրոն» ՓԲԸ

● «Արգիկ» ԲԲԸ

● «Մերձմոսկովյան» ԲԲԸ

● «Ախուրյանի կոոպշին» ՍՊԸ

● «Ախուրյանի ՃՇՇ» ՓԲԸ

● «Ախուրյանի շինանյութեր» ԲԲԸ

● «Ագրոսպասարկում»

● Հացի գործարան

● Կահույքի արտադրամաս

● Ասֆալտի արտադրամաս

Վեր ընշված ձեռնարկությունների արտանետումների զգալի մասը պայմանավորված է ջեռուցման համակարգի աշխատանքով և այդ արտանետումները կհաշվարկվեն հաջորդ ենթաբաժնում: Արտանետումների մյուս մասը, պայմանավորված շինարարական նյութերի արտադրության և շինարարության իրականացման հետ, հիմնականում բաղկացած է անօրգանական և փայտի փոշուց: Ըստ նշված ձեռնարկությունների գործունեության ոլորտի և արտադրողունակության ցուցանիշների, այդ արտանետումները փոքրաքանակ են և չեն կարող էական ազդեցություն ունենալ շրջակա միջավայրի վրա:

Ավտոտրանսպորտ

Մթնոլորտային օդի հիմնական աղտոտիչներից են ավտոտրանսպորտային միջոցները: Բացասաբար է ազդում այս հարցում ավտոճանապարհների անբավարար վիճակը:

Ավտոմոբիլային տրանսպորտի արտանետումների հաշվարկը

Ավտոմոբիլային տրանսպորտի արտանետումները որոշում են տարեկան կտրվածքով, հետևյալ հիմնական վնասակար նյութերի համար.

● ածխածնի մոնօքսիդ (CO)

● ազոտի օքսիդներ (NOx)

● ածխաջրածիններ (CmHn)

● կոշտ մասնիկներ:

Ավտոմոբիլային տրանսպորտի արտանետման որևէ նյութի քանակը որոշում են հետևյալ բանաձևով.

Q = T x t (qմ x Kմ + qբ x Kբ) x N fHflxfv x L/V

որտեղ`

T - տարվա մեջ օրերի քանակն է,

t - օրվա մեջ ավտոմոբիլային տրանսպորտի կայուն աշխատանքի ժամերն են,

qմ, qբ - մարդատար և բեռնատար ավտոմոբիլների տեսակարար արտանետումներն են միավոր ժամանակամիջոցում,

Kմ, Kբ - մարդատար և բեռնատար ավտոմոբիլների քանակությունն է տրանսպորտային հոսքում,

N - ավտոմոբիլների ժամային ինտենսիվությունն է,

L - փողոցի երկարությունն է,

V - տրանսպորտային հոսքի միջին արագությունն է,

fHflxfv - տեղային բարձրության, փողոցի երկայնական թեքության և երթևեկության արագության ազդեցությունը հաշվի առնող գործակիցներ են:

Հաշվարկվել են յուրաքանչյուր փողոցում տրանսպորտի արտանետումների քանակը և ստորև բերված են դրանց գումարային արդյունքները համայնքի տարածքում.

CO -ի արտանետումներ` 381 տ/տարի

NOx -ի արտանետումներ` 15.3 տ/տարի

CmHn -ի արտանետումներ` 37.9 տ/տարի

Կոշտ մասնիկների արտանետումներ` 0.39 տ/տարի:

Ջեռուցման համակարգ

Ախուրյան համայնքում ջեռուցման կենտրոնական համակարգ չկա: Գործում են սահմանափակ քանակով միջին և փոքր կաթսայատներ: Բնակելի տները ջեռուցվում են անհատական կարգով: Ջեռուցման համար օգտագործվում են բնական և հեղուկ գազ, էլեկտրական հոսանք և փայտ:

Ջեռուցման համակարգի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա պայմանավորված է օրգանական վառելիքի (գազ, փայտ) այրման ընթացքում առաջացող վնասակար նյութերի արտանետումներով: Ջեռուցման տարբեր ձևերի մասնաբաժինները որոշվել են «Հայաստանի վերականգնվող էներգիայի հիմնադրամի» և ՄԱԶԾ/ԳԷՖ/00035799 «Հայաստան. քաղաքային ջեռուցման և տաք ջրամատակարարման էներգաարդյունավետության բարձրացում» ծրագրի տվյալների հիման վրա: Ըստ այդ տվյալների կիրառվում են ջեռուցման հետևյալ եղանակները.

- բնական և հեղուկ գազ` 57-60%,

- էլեկտրաէներգիա` 35-39%,

- փայտ` 3-5 %:

Գազով աշխատող ջեռուցման սարքերի արտանետումների հաշվարկ

Գազը որպես վառելիք օգտագործվում է ջրաջեռուցիչ կաթսաներում և գազային վառարաններում:

Ըստ Հայռուսգազարդի տվյալների վառելիքային հաշվեկշռում բնական գազի սպառումը կազմում է 3.8 մլն. մ³/տարի: Գազի այրման ժամանակ առաջանում են ածխածնի օքսիդի և ազոտի երկօքսիդի արտանետումներ: Արտանետումների քանակները կախված են ջեռուցման սարքի տեսակից, սակայն հաշվի առնելով ստույգ տեղեկատվության բացակայությունը, հաշվարկը կատարվել է համաձայն «Մինչև 30 տ/ժամ արտադրողականությամբ կաթսաներում վառելիքի այրման ժամանակ վնասակար նյութերի արտանետման հաշվարկի» ձեռնարկի:

Ածխածնի օքսիդի հաշվարկը

կ_co = 0.001 x C_co x B x (1 - q₄/100), որտեղ

կ_co - ածխածնի օքսիդի քանակը, տ/տարի կամ գ/վրկ,

C_co - ածխածնի տեսակարար առաջացումը վառելիքի այրման ժամանակ (կգ/տ կամ կգ/հազ.մ³ վառելիքի ծախսի հաշվարկով), հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով.

C_co = q₃ x R x Q^r, որտեղ q₃ -քիմիական թերայրման հետևանքով ջերմության կորուստը (%), բնական գազի համար ընդունվում է 0.5 (աղյուսակ 2.2.),

R - գործակից, որը հաշվի է առնում քիմիական թերայրման պատճառով ջերմության կորուստի չափաբաժինը, պայմանավորված ծխագազերում ածխածնի օքսիդի պարունակությամբ, բնական գազի համար ընդունվում է 0.5,

Q^r - բնական վառելիքի այրման նվազագույն ջերմատվությունը (մջ/կգ, մջ/մ³), բնական գազի համար` 27.83 մջ/կգ¹

C_co = 0.5 x 0.5 x 27.83 = 6.9575 կգ/տ:

B - վառելիքի (բնական գազ) ծախսը հաշվարկվող ժամանակահատվածում (տ/տարի, գ/վրկ), 3.8 մլն. մ³/տարի, (3 800 000 x 0.74 = 2812000 կգ/տարի կամ 2812 տ (տարի)

q₄ -մեխանիկական թերայրման հետևանքով ջերմության կորուստը (%), բնական գազի համար ընդունվում է 0.5 (աղյուսակ 2.2.),

կ_co = 0.001 x 6.9575 x 2812 x (1- 5/100) = 19.467 տ/տարի

______________________

¹ Հաշվի առնելով, որ վերջնական արդյունքը անհրաժեշտ է ստանալ տ/տարի ցուցանիշով, համապատասխանաբար մյուս բոլոր արժեքները նույնպես արտահայտված են կշռային ցուցանիշով:

Ազոտի օքսիդների հաշվարկը (ազոտի երկօքսիդի հաշվարկով)

կ_NOx = 0.001 x B x Q^r x K_NOx x (1 - b), որտեղ

կ_NOx - ազոտի օքսիդի քանակը, տ/տարի,

B - վառելիքի (բնական գազ) ծախսը հաշվարկվող ժամանակահատվածում 3.8 մլն. մ³/տարի, (3 800 000 x 0.74 = 2812000 կգ/տարի կամ 2812 տ (տարի)

Q^r - բնական վառելիքի այրման նվազագույն ջերմատվությունը, 27.83 մջ/կգ

K_NOx - ցուցանիշ, որը բնութագրում է 1 մջ ջերմության հաշվարկով առաջացող ազոտի օքսիդների քանակը,

Q^r որոշվում է գրաֆիկական եղանակով (նկ.1) ելնելով ջեռուցման համակարգի հզորությունից, ընդունելով միջին հզորությունը մինչև 100 ԿՎտ/ժամ, գործակիցն ընտրում ենք 0.08

b - գործակից, որը բնորոշում է ազոտի օքսիդների նվազումը, կախված կիրառվող տեխնիկական միջոցներից, ընդունվում է 0, քանի որ միջոցներ չեն կիրառվում:

Հաշվարկը կատարվում է յուրաքանչյուր կաթսայի համար առանձին, ըստ այդմ.

կ_NOx = 0.001 x 2812 x 27.83 x 0.08 x (1 - 0) = 6.26 տ/տարի

Փայտի վառարանների արտանետումների հաշվարկ

Ընդունելով, որ Ախուրյանի բնակիչների 3 - 5%-ն օգտագործում են փայտի վառարաններ, հաշվարկը կկատարվի հետևյալ կերպ: Ախուրյանի ներկայիս բնակչությունը կազմում է 10500 մարդ, 3 - 5%-ը` մոտ 400 մարդ կամ 80 ընտանիք: Յուրաքանչյուր ընտանիք միջին հաշվով օգտագործում է 3- 4 մ³ փայտանյութ: Ընդամենը փայտի ծախսը կկազմի 80 x 3.5 = 280 մ³/տարի: Փայտի այրման ընթացքում առաջանում են` ածխածնի օքսիդի, ազոտի օքսիդների և պինդ մասնիկների արտանետումներ, որոնց քանակները նույնպես հաշվարկվում են համաձայն «Մինչև 30 տ/ժամ արտադրողականությամբ կաթսաներում վառելիքի այրման ժամանակ վնասակար նյութերի արտանետման հաշվարկի» ձեռնարկի:

Պինդ մասնիկներ

կ_պ.մ. = B x A^r x l(1 - b), որտեղ

B - վառելիքի ծախսը` 280 մ³/տարի, (ընդունելով միջինացված տեսակարար կշիռը 0.8, փայտանյութի ընդհանուր կշիռը կստացվի` 280 x 0.8= 224 տ/տարի

A^r- վառելիքի ցուցանիշը, կապված պինդ մասնիկների առաջացման հետ, 0.6% (աղ. 2.1.),

l - գործակից, որը բնորոշում է պինդ մասնիկների և վառելիքի առկայությունը ծխագազերի մեջ, ընդունվում է 0.005 (աղ. 2.1.)

b - որսվող պինդ մասնիկների բաժինը, 0

կ_պ.մ. = 224 x 0.6 x 0.005 (1 - 0) = 0.672 տ/տարի

Ածխածնի օքսիդ

կ_co = 0.001 x C_co x B x (1 - q₄/100), որտեղ

կ_co - ածխածնի օքսիդի քանակը, տ/տարի կամ գ/վրկ,

C_co = q₃ x R x Q^r, որտեղ q₃ -քիմիական թերայրման հետևանքով ջերմության կորուստը (%), փայտի համար ընդունվում է 2.0 (աղյուսակ 2.2.),

R - գործակից, որը հաշվի է առնում քիմիական թերայրման պատճառով ջերմության կորուստի չափաբաժինը, պայմանավորված ծխագազերում ածխածնի օթսիդի պարունակությամբ, փայտի համար ընդունվում է 1.0,

Q^r - բնական վառելիքի այրման նվազագույն ջերմատվությունը (Մջ/կգ, Մջ/մ³), փայտի համար` 10.24 Մջ/կգ

C_co = 2.0 x 1.0 x 10.24 = 20.48 կգ/տ:

B - վառելիքի (փայտ) ծախսը հաշվարկվող ժամանակահատվածում 224 տ/տարի

q₄ -մեխանիկական թերայրման հետևանքով ջերմության կորուստը (%), բնական գազի համար ընդունվում է 2.0 (աղյուսակ 2.2.),

կ_co = 0.001 x 20.48 x 224 x (1- 2/100) = 4.5 տ/տարի

Ազոտի երկօքսիդ

կ_NOx = 0.001 x B x Q^r x K_NOx x (1 - շ), որտեղ

կ_NOx - ազոտի օքսիդի քանակը, տ/տարի,

B - վառելիքի (փայտ) ծախսը հաշվարկվող ժամանակահատվածում 224 տ/տարի

Q^r - բնական վառելիքի այրման նվազագույն ջերմատվությունը, 10.24 Մջ/կգ

K_NOx - ցուցանիշ, որը բնութագրում է 1 Մջ ջերմության հաշվարկով առաջացող ազոտի օքսիդների քանակը,

Q^r որոշվում է գրաֆիկական եղանակով (նկ.1) ելնելով ջեռուցման համակարգի հզորությունից, ընդունելով միջին հզորությունը մինչև 20 ԿՎտ/ժամ, գործակիցն ընտրում ենք 0.1

Հաշվարկը կատարվում է յուրաքանչյուր կաթսայի համար առանձին, ըստ այդմ.

կ_NOx = 0.001 x 224 x 10.24 x 0.1 x (1 - 0) = 0.23 տ/տարի:

Ավտոտրանսպորտային միջոցների և ջեռուցման համակարգերի միջին տարեկան արտանետումները գոյություն ունեցող իրավիճակում և հեռանկարային բերված են աղյուսակ 8.3-ում:

Ջեռուցման համակարգի հեռանկարային արտանետումները հաշվարկված են հիմք ընդունելով բնակչության աճը, ինչպես նաև նախատեսվող միջոցառումները, որոնք թույլ կտան բացառել փայտի վառարանների կիրառումը:

Աղյուսակ 8.3

Արտանետման աղբյուրը

Արտանետումները, տ/տարի

Հեռանկարային
արտան. տ/տարի

Ածխածնի օքսիդ

Տրանսպորտային արտանետումներ

381

548.64

Գազով աշխատող ջեռուցիչ սարքեր

19.467

28.03

Փայտի վառարաններ

4.5

-

Ընդամենը

404.967

576.67

Ազոտի օքսիդներ

Տրանսպորտային արտանետումներ

15.3

22.032

Գազով աշխատող ջեռուցիչ սարքեր

6.26

9.014

Փայտի վառարաններ

0.23

-

Ընդամենը

21.79

31.046

Պինդ մասնիկներ

Տրանսպորտային արտանետումներ

0.39

0.56

Փայտի վառարաններ

0.672

-

Ընդամենը

1.062

0.56

Ածխաջրածիններ

Տրանսպորտային արտանետումներ

37.9

54.576

ԸՆԴԱՄԵՆԸ

465.719

662.852

8.2.1. Տնտեսական վնասը

Տնտեսական վնասը շրջակա միջավայրին հասցված վնասի վերացման համար անհրաժեշտ միջոցառումների արժեքն է` արտահայտած դրամական համարժեքով:

Տնտեսական վնասը հաշվի է առնում՝

● բնակչության առողջության վատթարացման հետ կապված ծախսերը,

● գյուղատնտեսությանը, անտառային և ձկնային տնտեսություններին հասցված վնասը,

● արդյունաբերությանը հասցված վնասը:

Տնտեսական վնասի հաշվարկը կատարված է համաձայն մեթոդակարգի:

Սույն մեթոդակարգը մշակված է այն նյութերի ազդեցության գնահատման համար, որոնց սահմանային թույլատրելի արտանետումների (ՍԹԱ) նորմատիվները գերազանցվել են, սակայն հաշվի առնելով, որ նախկին բոլոր մեթոդակարգերը ՀՀ կողմից վավերացված չեն և չեն գործում, վնասի հաշվարկը կատարված է վերը նշված մեթոդակարգով:

Յուրաքանչյուր արտանետման աղբյուրի համար տնտեսությանը հասցված վնասը գնահատվում է 1-ին բանաձևով`

Ա = Շգ Փց ∑ ՎiՔi (1),

որտեղ

Ա -ն ազդեցությունն է, արտահայտված Հայաստանի Հանրապետության դրամներով,

Շգ-ն աղտոտող աղբյուրի շրջապատի (ակտիվ աղտոտման գոտու) բնութագիրն արտահայտող գործակիցն է, համաձայն նշված կարգի 9. աղյուսակի հանգստյան գոտու տարածքի համար, որի շարքին դասվում է նախատեսվող տարածքը, ընդունվում է 10:

Վi -ն i-րդ նյութի համեմատական վնասակարությունն արտահայտող մեծությունն է, ածխածնի օքսիդի համար ընդունվում է 1.0, ազոտի երկօքսիդի համար` 12.5, պինդ մասնիկների համար` 25, ածխաջրածինների համար` 3.16:

Քi -ն տվյալ (i-րդ) նյութի արտանետումների քանակի հետ կապված գործակիցն է

Փց-ն փոխադրման ցուցանիշն է, հաստատուն է և ընտրվում է` ելնելով բնապահպանության գործընթացը խթանելու սկզբունքից: Սույն կարգի համաձայն

Փց = 1000 դրամ:

Քi գործակիցը որոշվում է 2-րդ բանաձևով`

Քi = գ (3 SԱi -2 ՍԹԱi), SԱi > ՍԹԱi (2)

որտեղ`

ՍԹԱi -ն i-րդ նյութի սահմանային թույլատրելի տարեկան արտանետման քանակն է` տոննաներով: Հաշվի առնելով, որ վնասակար նյութերի արտանետումների մթնոլորտում ցրման հաշվարկները ցույց տվեցին, որ սպասվելիք մերձգետնյա կոնցենտրացիաները գտնվում են թույլատրելի նորմերի սահմաններում, փաստացի արտանետումները ընդունվում են որպես ՍԹԱ:

SԱi -ն i նյութի տարեկան փաստացի արտանետումներն են` տոննաներով (փակագծերում բերված են հեռանկարային արտանետումները), ածխածնի օքսիդ` 404.967 (576.67), ազոտի երկօքսիդ` 21.79 (31.046), պինդ մասնիկներ` 1.062 (0.56), ածխաջրածիններ` 37.9 (54.576):

գ = 1` անշարժ աղբյուրների համար,

Այն նյութերի համար, որոնց նորմատիվային ծավալային կոնցենտրացիան պետական ստանդարտով չի սահմանված, ազդեցությունը չի գնահատվում:

Ա = Շգ Փց ∑ ՎiՔi = 10 x 1000 x {1.0 x (3 x 404.967 - 2 x 404.967) + 12.5 x (3 x 21.79 - 2 x 21.79) + 25 x (3 x 1.062 - 2 x 1.062) + 3.16 x (3 x 37.9 - 2 x 37.9)} = 8 236 560 դրամ/տարի

Տնտեսությանը հասցված վնասը կկազմի՝ 8 236 560 դրամ/տարի, իսկ հեռանկարայինը` 11 512 050 դրամ/տարի:

8.3 Ջրային ռեսուրսներ

Ջրամատակարարում

Ախուրյան գյուղի ջրամատակարարումն իրականացվում է «Զույգ-աղբյուր-Գյումրի» աղբյուրից, որի ընդհանուր երկարությունը կազմում է շուրջ 21,8կմ: Ախուրյանի ճյուղով տեղափոխվող 56լ/վրկ ջրաքանակից գյուղին մատուցվում է շուրջ 24լ/վրկ քանակը, իսկ մնացած 35լ/վրկ-ն մատակարարվում է ջրատարի ուղեգծի երկայնքով տեղաբաշխված գյուղերին, հիմնականում՝ Հացիկ ու Շիրակ համայնքներին և շատ չնչին ելքերով՝ Մայիսյան, Քեթի, Կառնուտ բնակավայրերին։

Բնակչության թիվը ներկայումս կազմում է մոտ 10050 մարդ, բացի այդ ջուր սպառողներ են հանդիսանում նաև 1300 գլուխ խոշոր, 200 գլուխ մանր եղջերավոր անասուններ, իրենց երբեմնի հզորությունից փոքր արտադրողականությամբ աշխատող հացի, կաթի, կահույքի գործարանները, կարի ֆաբրիկան, ինչպես նաև լրիվ կարողունակությամբ աշխատող երկաթբետոնե իրերի գործարանը։

Ջրամատակարարման ցանցը թուջե, պողպատե մոտ 30կմ ընդհանուր երկարությամբ և հիմնականում 1960-ական թվականներին (իսկ չնչին մասը նաև 1988-1991 թթ.) իրականացված խողովակաշարերի համալիր է։ «Նոր Ախուրյան» կամ «միկրոքաղաք» կոչվող թաղամասը կառուցվել է 1988 թ. տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո և ներկայումս գտնվում է անավարտ վիճակում։ Նա տեղակայված է Ախուրյանից մոտ 2կմ հեռավորության վրա գտնվող, դեպի հարավ - արևելք ընկած հողատարածքի վրա։

Ընդհանուր առմամբ Ախուրյան գյուղի ջրամատակարարման ցանցը հնամաշ է, և կորուստները գնահատվում են մոտ 70 - 75%։

Ախուրյան գյուղը ունի «Շիրկանալից» և «Կառնուտի» ջրամբարից սնվող ոռոգման համակարգ, որը ընձեռում է հնարավորություն խմելու ջուրը չօգտագործել այդ նպատակով, ինչը պահպանված չէ ոռոգման համակարգերից զուրկ հանրապետության շատ այլ բնակավայրերում։

Կոյուղի

Ախուրյան գյուղը կոյուղացված է մասնակիորեն (մոտ 30%)։ Գործում է գյուղի կենտրոնական փողոցով և «Նոր Ախուրյան» թաղամասում կառուցված ցանցը, որը սպասարկում է մի շարք վարչական, հասարակական, կոմունալ - կենցաղային, արդյունաբերական օբյեկտներին, դպրոց-մանկապարտեզներին և շատ քիչ թվով բնակելի անհատական տներին։

Գյուղի «Նոր Ախուրյան» թաղամասի կոյուղու ցանցի, ինչպես ամբողջ թաղամասի, շինարարական աշխատանքները մնացել են անավարտ վիճակում, բայց ի տարբերություն մյուս նորակառույց թաղամասերի, այստեղ այն գործում է։

Ընդհանուր առմամբ կոյուղու ցանցը գտնվում է «անբավարար» տեխնիկական վիճակում։

Վերջինները,հատկապես գրունտային ջրերի առկայության պայմաններում, կարող են դառնալ բնակչության շրջանում համաճարակային հիվանդությունների բռնկման և տարածման պատճառ, որով և հիմնավորվում է բնակավայրի ոչ միայն ամբողջությամբ կոյուղացման, այլ նաև գրունտային ջրերի հորիզոնի իջեցման առաջարկությունների անհրաժեշտությունը։

Գլխավոր կոլեկտորը իրականացված է բետոնե, երկաթբետոնե խողովակներից և ունի 7,94կմ ընդհանուր երկարություն։

Գյուղի հարավային սահմանների մոտակայքում (չհասած Գյումրի քաղաքի օդանավակայան) գլխավոր կոլեկտորին է միանում «Նոր Ախուրյան» թաղամասի կոլեկտորի մոտ 3,6կմ ընդհանուր երկարությամբ ճյուղը։

Թաղամասի կոլեկտորի ճյուղը կառուցված է 1988թ, երկրաշարժից հետո, ներկայումս գործում է և չնայած տեղ գտած որոշ թերությունների, գլխավոր կոլեկտորի հետ համատեղ նրանց տեխնիկական վիճակը գնահատվում է «բավարար», ունենալով որոշակի հիմնանորոգման աշխատանքների անհրաժեշտություն, հատկապես՝ ջրամեկուսացման, գրունտային ջրերի ներթափանցման երևույթների կանխման նպատակով։

Շրջակա տարածքի մակերեսային ջրային ռեսուրսների աղտոտվածության տվյալները

Ախուրյան համայնքը գտնվում է Ախուրյան գետի ավազանում: Ախուրյան և Կարկաչուն գետերի աղտոտվածության վերահսկողությունը իրականացվում է «Հայ Էկոմոնիտորինգ» ՊՈԱԿ-ի կողմից, որի տվյալները բերված են ստորև:

Ըստ այդ տվյալների Ախուրյան և Կարկաչուն գետերից և Ախուրյանի ջրամբարից վերցված փորձանմուշներում (2007 թ. հուլիս) 1,6-1,8 անգամ գերազանցվել է նիտրիտ իոնի սահմանային թույլատրելի նորման:

Ախուրյան գետի` Գյումրի քաղաքից ներքև ընկած հատվածից վերցված փորձանմուշում 1,2 անգամ գերազանցվել է ամոնիում իոնի, իսկ Երվանդաշատ գյուղից ներքև ընկած հատվածից վերցված փորձանմուշում` 1,6 անգամ նիտրատ իոնի սահմանային թույլատրելի նորմաները:

Կարկաչուն գետի գետաբերանում սուլֆատ իոնի պարունակությունը 1,9 անգամ գերազանցել է թույլատրելի նորման:

Որոշված մյուս ցուցանիշների պարունակությունները դիտվել են թույլատրելի նորմերի սահմաններում:

Ախուրյան և Կարկաչուն գետերի աղտոտվածության տվյալները 2006 թ. համար «Հայ Էկոմոնիտորինգ» ՊՈԱԿ-ի տեղեկանքից բերված են աղյուսակ 8.4-ում:

8.4 Աղմուկի ֆիզիկական ներգործության մակարդակ

Ախուրյան համայնքում ֆիզիկական ներգործության հիմնական աղբյուր է հանդիսանում ավտոտրանսպորտի կողմից առաջացրած աղմուկը:

Աղմուկի մակարդակի հաշվարկը

Աղմուկի համարժեք մակարդակը գնահատում են փողոցների երթևեկային մասի եզրից 7.5 մ հեռավորության վրա: Ավտոմոբիլային տրանսպորտի աղմուկի մակարդակը կախված է երթևեկության ինտենսիվությունից և կազմից: Աղմուկի մակարդակը որոշված է ըստ չափված ինտենսիվության: Աղմուկի ամենաբարձր մակարդակը` 80 -85 դբ, ստացվում է Ախուրյանի խճուղու սկզբնամասում, որտեղ գրանցվել է երթևեկության ամենաբարձր ինտենսիվությունը:

Ախուրյան եվ Կարկաչուն գետերի աղտոտվածության տվյալները 2006 թ. համար

Աղյուսակ 8.4

Միացությունները

Սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիա
(ՍԹԿ)

2006 թ. Ախուրյան գետի Գյումրի քաղաքից 5 կմ ներքև ընկած հատվածից վերցված փորձանմուշներում որոշված միացությունների միջին տարեկան կոնցենտրացիաները

2006 թ. Ախուրյան գետի Գյումրի քաղաքից 0.8 կմ վերև ընկած հատվածից վերցված փորձանմուշներում որոշված միջին տարեկան կոնցենտրացիաները

2006 թ. Կարկաչուն գետի գետաբերանից վերցված փորձանմուշներում որոշված միացությունների միջին տարեկան կոնցենտրացիաները

pH

6.5 - 8.5

8.01

8.38

8.24

ԹՔՊ

30.0 մգ/դմ³

13

13

27

Պերմանգանատային
օքսիդացվածություն

-

3.03

2.84

3.86

ԹԿՊ₅

3.0 մգ/դմ³

3.45

2.41

3.51

Կախված մասնիկներ

-

21.9

87.2

21.4

Լուծված թթվածին

> 6.0 մգ/դմ³

7.40

8.77

7.53

Ածխաթթու գազ

-

0.13

0.00

0.00

Հիդրոկարբոնատ իոն

-

144.0

148.9

192.8

Ամոնիում իոն

0.39 մգN/դմ³

1.76 (մգN/դմ³)

1.16 (մգN/դմ³)

1.96 (մգN/դմ³)

Նիտրիտ իոն

0.024 մգN/դմ³

0.139 (մգN/դմ³)

0.037 (մգN/դմ³)

0.199 (մգN/դմ³)

Նիտրատ իոն

9.0 մգN/դմ³

0.63 (մգN/դմ³)

0.39 (մգN/դմ³)

0.98 (մգN/դմ³)

Սուլֆատ իոն

100 մգ/դմ³

25.2

16.5

55.1

Քլոր իոն

300 մգN/դմ³

17.5

15.4

23.3

Հանքայնացում

1000 մգ/դմ³

269

212

475

8.5 Հողային ռեսուրսներ

Ախուրյանի հողատարածությունները տարբեր աստիճանի էռոզացվածություն ունեն: Հողերի որակի վրա ազդում է նաև քարքարոտությունը: Գյուղատնտեսական հողատեսքերին, ինչպես նաև բնակավայրերին վնաս են հասցնում նաև հեղեղները և սահքերը:

Ախուրյան գյուղում գոյություն ունեցող աղբավայրերը չունեն սանիտարահիգիենիկ նվազագույն պայմաններ: Աղբը առանց վնասազերծելու կուտակվում է աղբավայրերում, որոնք նույնիսկ ցանկապատեր չունեն:

Հողային ծածկույթի աղքատացմանը նպաստում է նաև հողային շերտի աղտոտվածությունը, որի հիմնական պատճառներն են.

- Պարարտանյութերի ու թունաքիմիկատների չվերահսկվող օգտագործումը,

- Արդյունաբերական, կոմունալ-կենցաղային, անասնապահական օբյեկտների կեղտաջրերը:

Ախուրյանի հյուսիսային հատվածում գտնվում են գյուղատնտեսական նշանակության հողեր, որոնց ոռոգման համակարգը խախտված է և հոսքաջրերը մասամբ մակերեսային հոսքերի տեսքով, և մասամբ ներթափանցելով հողային շերտի միջով կուտակվում են դեպի հարավ գտնվող բնակելի շենքերի նկուղային հարկերում` վտանգելով այդ շինությունները:

8.6 Բուսական աշխարհի պահպանություն

Ախուրյանի շրջանում, ինչպես ամբողջ Շիրակի մարզում, բուսական աշխարհը խիստ բազմազան է: Դրան նպաստել է բարձրությունների մեծ տարբերությունները, լեռնալանջերի տարբեր կողմնադրությունները և մակերևույթի թեքությունները:

Ախուրյանի մոտակայքում մեծ տարածք է զբաղեցնում լեռնատափաստանային բուսականությունը: Տափաստանային բուսականությունն այստեղ առաջացնում է չոր, բարեխառն-խոնավ, տիպիկ տափաստանային և մարգագետնատափաստանային բուսական խմբակցություններ:

Ախուրյանի մերձակա տարածաշրջանում լեռնատափաստանային և լեռնաչորասեր բուսականություն է: Տափաստանային և տրագականտային տափաստանային բուսականության զգալի մասը ներկայումս չի պահպանվել, քանի որ տարածքը գրեթե ամբողջովին հերկված է: Բնական բուսածածկույթը պահպանվել է միայն կղզյակների ձևով: Այս տափաստաններում գերակշռում են հացազգիները՝ կազմված հիմնականում փետրախոտերից, որոնց հետ կան նաև շյուղախոտեր և բազմաթիվ տարախոտեր՝ ուրցը, երեքնուկը, պնակախոտը, հազարատերևուկը, որոնց տակ հողերը ուժեղ ճմակալված են:

Նշված բուսական խմբակցությունների զարգացման և տարածման գործում որոշակի դեր են խաղացել մի շարք համալիր գործոններ:

Դրանք են՝ քարքարոտ հողագրունտների առկայությունը, մայրական ապարների ելքերը, քարացրոնների ու քարաթափվածքների տարածումը, անասունների ինտենսիվ, ոչ կանոնավոր արածեցումը, հողային ռեսուրսների ոչ ճիշտ օգտագործումը և վերջապես էռոզիոն երևույթների տարածումը:

Այդ գործոնները նպաստել են տափաստանային առավել օգտակար բուսականության վերացմանը և լեռնաչորասեր բուսականության զարգացմանը (երկրորդական սուկցեսիա):

Լեռնաչորասեր բուսականության արագ զարգացումը կանխելու համար անհրաժեշտ է այդ տարածքներում սահմանափակել կամ արգելել անասունների արածեցումը:

8.7 Կենդանական աշխարհի պահպանություն

Կենդանական աշխարհը Ախուրյանի տարածաշրջանում ներկայացված է տափաստանային, բարձրլեռնային լայն տարածված կենդանական ձևերով: Տեղական էնդեմիկ ձևերը շատ թույլ են արտահայտված:

Անհավասարակշռված անտրոպոգեն ներգործության հետևանքով տարածաշրջանի կենդանական աշխարհը կրել է մեծ փոփոխություն, որի հիմնական պատճառը մշակվող հողերի մեծ տոկոսն է, կենդանիների բնակման վայրերի ոչնչացումը, թունաքիմիկատների լայն և անվերահսկելի օգտագործումը, ինչպես նաև բիոտեխնիկական և պահպանման միջոցառումների բացակայությունը:

Կենդանական աշխարհի անհրաժեշտ ձևերի պահպանման և վերականգնման համար առաջին հերթին անհրաժեշտ է մշակել ծրագիր՝ բնության հատուկ պահպանվող տարածքների (արգելոցներ, արգելավայրեր), որսի թուլատրվող տեղամասերի ձևավորման, ինչպես նաև նրանց օգտագործման ռեժիմների մշակման համար:

8.8 Թափոնների կառավարում

Աղբավայրեր

Համայնքի տարածքում աղբահանության նպատակով բնակելի շենքերի շրջակայքում տեղադրված են աղբարկղներ: Կենցաղային աղբը հեռացվում է աղբաթափման վայր, որը զբաղեցնում է 3 հա տարածք, ունի անհրաժեշտ հեռավորություն բնակելի գոտուց: Սակայն աղբահեռացումը կատարվում է անկանոն, ինչի հետևանքով բնակչությունը ստիպված աղբը թափում է չնախատեսված վայրերում, ինչը հանգեցնում է քաղաքի սանիտարական վիճակի վատացմանը:

Ախուրյան համայնքում առաջացած կենցաղային կոշտ թափոնների (ԿԿԹ) միջինացված կազմը բերված է աղյուսակ 8.5-ում:

Թափոնների ընդհանուր քանակը այժմ կազմում է 3150 տ/տարի:

ԿԿԹ-ի կազմը և տարեկան քանակը

Աղյուսակ 8.5

ԿԿԹ

Ընդհանուր քանակից
բաժնեմասը, %-ով

Թափոնների ընդհանուր
քանակը, տ/տարի

Ապակի

3.5

110.0

Մետաղ

3.9

122.7

Պլաստիկ շշեր

2.65

84.3

Այլ պլաստիկ իրեր

4.35

137.0

Թուղթ

3.1

97.5

Այլ թափոններ

82.5

2598.5

Ընդամենը՝

100

3150

Արդյունաբերական թափոններ

Թափոնները առաջանում են արդյունաբերական ձեռնարկություններում:

Արդյունաբերական թափոնների ընդհանուր քանակը կազմում է 20.5 տ/տարի:

Թափոնները բաժանվում են 2 խմբի՝

- օգտագործման ենթակա;

- ոչ օգտագործելի:

Օգտագործման ենթակա թափոնների շարքին են դասվում՝ օգտագործված յուղերը, թեփը:

Այս թափոնները ենթակա են օգտագործման տնտեսության այլ արտադրանքների պատրաստման համար: Նավթամթերքը կարելի է օգտագործել որպես վառելանյութ:

Օգտագործման ենթակա թափոնների քանակը կազմում է 4 տ/տարի:

Ոչ օգտագործելի թափոնները գործող ձեռնարկությունների բնույթից կախված, թունավոր չեն և պատկանում են սանէպիդկայանի կողմից համաձայնեցված վայր տեղափոխվող թափոնների խմբին:

Այս թափոնները շինարարական, ավտոտրանսպորտային ձեռնարկություններում առաջացած թափոններն են` շինարարական աղբ, ավտոմեքենաների մասեր, օգտագործված տարաներ:

Ոչ օգտագործելի թափոնների քանակը կազմում է 16.5 տ/տարի:

Արդյունաբերական թափոնների կազմը բերված է աղյուսակ 8.6-ում:

Արդյունաբերական թափոնների կազմը և տարեկան քանակները

Աղյուսակ 8.6

Արդյունաբերական թափոնների բաղադրիչները

Ընդհանուր քանակը, տ/տարի

Ընդհանուր քանակից բաժնեմասը, %

1

2

3

1. Օգտագործման ենթակա թափոններ՝ նավթամթերք, յուղեր, թեփեր

4.5

19.5

2. Ոչ օգտագործելի թափոններ՝ շինարարական, մետաղական, օգտագործված տարաներ

16.0

80.5

Ընդամենը

20.5

100

Քանի որ Ախուրյանը չունի արդյունաբերական թափոնների համար առանձին աղբավայր, ուստի նշված թափոնները թափվում են կենցաղային աղբավայրում:

8.9 Կանաչապատման համակարգ

Ախուրյանի կանաչապատման համակարգը բնութագրվում է ընդհանուր օգտագործման և սահմանափակ օգտագործման կանաչ մակերեսներով: Բնակավայրի կանաչապատումը սկսվել է 20-րդ դարի 40-ական թվականներին: Չնայած նախկին շրջկենտրոնը գտնվում է հանրապետության չոր ցամաքային կլիմայական գոտում, նրա փողոցները կանաչապատված են, կան գործառնական նշանակության կանաչ զանգվածներ:

Չնայած 90-ական թվականների էներգետիկ ճգնաժամի, կանաչ զանգվածների աղետալի կրճատում բնակավայրում չի նկատվում և բնակչության ապահովվածությունը ընդհանուր օգտագործման կանաչ տնկարկներով գտնվում է ընդունված քաղաքաշինական նորմատիվների սահմանում (10-12 մ²/մարդ):

Նախագծով ընդհանուր օգտագործման կանաչ տնկարկների ընդհանուր մակերեսը (զբոսայգիներ, պուրակներ և այլն) կկազմի 17.85հա, բնակավայրի ընդհանուր մակերեսի 4.6%-ը:

Գյուղի մեկ բնակչի ապահովվածությունը կկազմի 13.3մ²/մարդ:

Սահմանափակ օգտագործման կանաչապատ տարածքների մակերեսը ներկա դրությամբ կազմում է (անհատական հողամասերի, ձեռնարկությունների և հասարակական օբյեկտների տարածքների կանաչապատում) 125.5 հա:

Գյուղի կանաչ զանգվածների ցուցանիշները բերված են աղյուսակ 8.7-ում:

Աղյուսակ 8.7

Կանաչ զանգվածների ֆունկցիոնալ
նշանակությունը

Ընդհանուր կանաչ զանգված

հա

մ²/մարդ

1. Ընդհանուր օգտագործման

17.85

12.4

2. Սահմանափակ նշանակության

123.65

85.87

3. Հատուկ նշանակության

-

-

Ընդամենը

141.5

98.26

8.10 Գերեզմանատներ

Ախուրյանում գործում է մեկ գերեզմանատուն, որը գտնվում է գյուղի բնակելի գոտու հարավային մասում, բնակավայրերի հարևանությամբ, որի սանիտարական գոտին ծածկում է գյուղի հարավային մասի բնակելի թաղամասի մի հատվածը: Բացի դրանից, այն սպառել է տարածքային ռեսուրսները: Այդ պատճառով գյուղի ավագանու որոշմամբ նախատեսվում է հիմնել նոր գերեզմանատուն և կոնսերվացնել ներկայիս գործողը: Նոր գերեզմանատունը տեղադրվելու է համայնքի հարավ-արևելյան սահմանների մոտակայքում, բնակելի թաղամասերից 3.6 կմ հեռավորության վրա և կառուցվելու սանիտարական և շինարարական նորմերին համապատասխան:

8.11 Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նվազեցմանն ուղղված միջոցառումները

Հիմնական գործոնները, որոնք կարող են բացասական ազդեցություն ունենալ շրջակա միջավայրի վրա, կապված են արդյունաբերության զարգացման և Գյումրու շրջանցիկ ավտոճանապարհի հետ:

Արդյունաբերական զարգացման ծրագրի հիմնական միջոցառումը կապված է շաքարի նոր գործարանի կառուցման հետ:

Նախատեսվող շաքարի գործարանը վերամշակելու է ինչպես տեղական` Շիրակի դաշտավայրի և հանրապետության այլ վայրերի ճակնդեղը, այնպես էլ ներկրվող հումք: Նախատեսվող տեխնոլոգիայի դեպքում շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության աղբյուրներն են.

● շոգեկաթսաները` բնական գազի այրման արդյունքում առաջացող արտանետումները,

● հումքի լվացման ջրերի արտահոսքը,

● հումքի մշակման արդյունքում առաջացող թափոնները:

Նախատեսվող գործարանի ազդեցությունը ընդհանուր կարգով որոշելու համար կատարվել է համեմատական գնահատում, օգտագործելով Սևանի շաքարի գործարանի չափանիշները և ազդեցության տվյալները:

Ըստ այդմ սպասվում են.

Մթնոլորտային արտանետումներ`

● Ածխածնի օքսիդ - 66 տ/տարի

● Ազոտի երկօքսիդ - 24 տ/տարի

● Անօրգանական փոշի - 19 տ/տարի

Ընդամենը 109 տ/տարի:

Արտադրական ջրօգտագործում - 17000 մ³/տարի:

Կեղտաջրերի քանակը - 2800 մ³/տարի, ընդ որում կեղտաջրերի աղտոտվածությունը չի գերազանցում քաղաքային կոյուղուն ներկայացվող ցուցանիշների մակարդակը:

Պինդ թափոններ - 740 տ/տարի: Թափոնները բաղկացած են մելասից, որը օգտագործվում է որպես խմորիչ այլ արտադրություններում և կրի թափոնից, որը օգտագործվում է հողի որակի բարելավման համար:

Գործարանի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա ստույգ տվյալներով կորոշվի աշխատանքային նախագծման փուլում:

Նախատեսվող բնապահպանական միջոցառումների հիմնական նպատակն է ապահովել բնակավայրի կայուն զարգացման ընթացքը, նվազեցնել զարգացման ծրագրերի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա:

Մթնոլորտային օդի պահպանություն

ա) Բնակավայրի լրիվ գազիֆիկացումից հետո առաջարկվում է ջեռուցումը իրականացնել լոկալ կաթսայատների միջոցով, օգտագործելով ժամանակակից գազային կաթսաներ, որոնք նախընտրելի են թե էներգախնայողության, թե բնապահպանական տեսակետից:

բ) Արդյունաբերական օբյեկտների վերականգնման, շաքարի գործարանի կառուցման ժամանակ անհրաժեշտ է կիրառել բնապահպանական հետևյալ միջոցառումները.

● հումքի վերամշակման անթափոն տեխնոլոգիաների կիրառում, փակ տեխնոլոգիական ցիկլերի ստեղծում, հումքի կոմպլեքսային օգտագործում, որը սկսվում է հումքի վերամշակումից, արտադրանքի ստացումից և ավարտվում է արտադրական թափոնների (թափոնները, նստվածքները, արտադրական գազերը, հոաքաջրերը և այլն) լրիվ օգտագործումով:

● շրջապտույտային ջրի օգտագործումը:

● արդյունաբերական ձեռնարկությունների սանիտարապաշտպանիչ գոտու ստեղծումն ու վերահսկումը:

● անհրաժեշտ է նաև տրանսպորտային միջոցների կատարելագործում (բեռնատար մեքենաների, ավտոբուսների, մյուս մարդատար մեքենաների գազաֆիկացում, շարժիչների կատարելագործում և այլն), ինչպես նաև համայնքի փողոցային ցանցի կարգավորում:

Ջրային ռեսուրսների պահպանություն

ա) Տեխնիկական նպատակների համար կոմունալ տնտեսությունում և արդյունաբերական ձեռնարկություններում լայնորեն կիրառել տարածքի ընդերքում առկա գրունտային ջրերը, ինչպես դա նախատեսված է ներկայումս կառուցման ընթացքում գտնվող շաքարի գործարանի պարագայում։

բ) Գերմանական KFW վարկային ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում է փոխել ջրամատակարարման ցանցի փտած, շարքից դուրս եկած մոտ 70% համարվող հատվածները, այդ թվում ջրամեկուսացնել բոլոր խողովակները, գրունտային ջրերի ներթափանցման երևույթների կանխման նպատակով։

գ) Կոյուղացնել բոլոր վարչական, հասարակական և բնակելի տները:

դ) Վերականգնել գյուղատնտեսական նշանակության հողերի ոռոգման և դրենաժային համակարգը:

Հողային ռեսուրսների պահպանություն

Հողային ծածկույթի պահպանման համար առաջնահերթ առաջարկված են հակաէռոզիոն մի շարք միջոցառումներ (ագրոմելիորատիվ, անտառմելիորատիվ, հիդրոտեխնիկական, հակահեղեղային, հակասողանքային):

Աղբահանում

Առաջնահերթ առաջարկվում է գոյություն ունեցող աղբավայրի սանիտարական և տեխնոլոգիական պայմանները համապատասխանեցնել հետևյալ պահանջներին.

● պոլիգոնը պետք է մոտակա բնակության վայրից անջատված լինի առնվազն 500 մ լայնություն ունեցող սանիտարական գոտիով,

● պոլիգոնում պետք է հնարավոր լինի իրականացնել թափոնների կուտակում առանց վտանգավոր բնապահպանական (հողի, օդի և ջրերի աղտոտում) և սանիտարահամաճարակային հետևանքների (վարակների և հիվանդությունների տարածում),

● անհրաժեշտ է իրականացնել կուտակված թափոնների շերտերի կանոնավոր ռեկուլտիվացիա:

Կենսաբազմազանության պահպանություն

Նախատեսվում են հետևյալ միջոցառումները.

● Կերահանդակների (արոտներ, խոտհարքներ) բարելավում և ռացիոնալ օգտագործում, որն ընդգրկում է.

- Արոտների օգտագործման ժամկետների և անասունների քանակի շեմային չափանիշների որոշում և կիրառում,

- Արոտների, խոտհարքների ջրարբիացում, պարարտացում,

- Մոլախոտերի, թունավոր բույսերի ոչնչացում,

- Խոտհարքներում հունձի ժամկետների պահպանում,

- Արոտներում և խոտհարքներում անասնաճանապարհների ստեղծում:

- Անհրաժեշտ է նաև անտառտնտեսության զարգացման լայն ծրագրի մշակում (տնկարանային տնտեսության հետագա զարգացում, անտառտնտեսության բնագավառի վերազինում, կազմակերպչական միջոցառումների մշակում և այլն):

9. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԻՆԺԵՆԵՐԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ

Ներածություն

Գլխավոր հատակագծի մշակման հիմնական նպատակը, տարածքային պլանավորման միջոցով, համայնքի համար բարենպաստ կենսամիջավայրի ձևավորման ու կայուն զարգացման համար անհրաժեշտ նախադրյալների ստեղծումն է:

Ախուրյանի տարածքի ինժեներա-երկրաբանական նախապատրաստումը, տարերային և տեխնածին վտանգավոր երևույթներից պաշտպանությունը, ինչպես նաև քաղաքացիական պաշտպանության ինժեներա-տեխնիկական միջոցառումների իրականացումը նպատակաուղղված են բնակավայրի տարածքում անվտանգ, բարենպաստ, կայուն կենսամիջավայրի ձևավորման ապահովմանը:

Քաղաքացիական պաշտպանության կարևորագույն միջոցառումներից է բնակչության պատսպարումը հակաճառագայթային թաքստոցներում և ապաստարաններում: Գլխավոր հատակագծում ներկայացված ապաստարանների անհրաժեշտ ծավալները պետք է ապահովվեն և պահվեն պատրաստ վիճակում, օգտագործվեն առաջին իսկ անհրաժեշտության դեպքում:

Բնակավայրի գլխավոր հատակագծում քաղաքացիական պաշտպանության հարցերին լուծումներ տալու համար հիմք են հանդիսացել «Քաղաքացիական պաշտպանության ինժեներա-տեխնիակական միջոցառումների նախագծման «Гражданстрой:-3 ВСН ГО-38-82, և ВСН ГО-38-83 հրահանգները» և այլ իրավական ու նորմատիվային փաստաթղթերը:

9.1 Ընդհանուր բնութագիրը

Ախուրյան բնակավայրը գտնվում է Գյումրի քաղաքից արևելք:

Ունի միջնակարգ ութամյա և երաժշտական դպրոցներ, արհեստագործական ուսումնարան, հիվանդանոց, մշակույթի տուն, գրադարան, մանկապարտեզ, կինոթատրոն, կապի տուն, կենցաղսպասարկման կոմբինատ:

9.1 Տարերային վտանգավոր երևույթները

ՀՀ տարածքի սեյսմիկ գոտիավորման (ՀՀՇՆ II-6.02-06) համաձայն Ախուրյանի տարածքում հնարավոր երկրաշարժերի ուժգնությունը գնահատվել է 9 և ավելի բալ ուժգնությամբ, իսկ գրունտներում սպասվելիք առավելագույն հորիզոնական արագացումները 0.4g, իսկ սեյսմիկ միկրոշրջանցման արդյունքով` 0.45g :

Համայնքի տարածքին բնորոշ են սեզոնային հեղեղումները, ինչպես նաև ուժեղ քամիներն ու կարկտահարությունները :

9.2 Տեխնածին վտանգավոր երևույթները

Համայնքում տեխնածին արտակարգ իրավիճակների օջախներ են համարվում`

- կոմունալ ,կենցաղային գազատարները,

- խմելու ջրագծերը, էներգամատակարարման համակարգերը, կոյուղագծերը.

- Կառնուտի ջրամբարի պատվարի վթարման դեպքում համայնքի հարավային մասը ենթակա է ջրածածկման:

Տեխնածին արտակարգ իրավիճակներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է՝

- ապահովել գյուղի կոմունալ, կենցաղային գազատարների, խմելու ջրագծերի, կոյուղագծերի, էներգամատակարարման գծերի, ճանապարհների անխափան աշխատանքը՝ ժամանակին կատարելով դրանց պլանային նախազգուշական վերանորոգման պրոֆիլակտիկ աշխատանքները.

- բենզա-գազալիցքավորման կայանները տեղակայել գոյություն ունեցող նորմաների համաձայն.

- արտակարգ իրավիճակներում բնակչության նվազագույն կարիքները բավարարելու նպատակով ստեղծել խմելու ջրի պահուստային պաշարներ.

- կատարելագործել բնակչության պաշտպանության ապաստարանները, նախատեսել նորերը.

- բարձրացնել էներգետիկ համակարգերի հուսալիությունը՝ բացառելով բնակչության էլեկտրամատակարարման երկարատև անջատումները.

- բնակարանների գազով տաքացման համար օգտագործել այնպիսի վառարաններ, որոնք ունեն գազի այրման արգասիքների երաշխավորված հեռացման հնարավորություն:

9.3 Նախագծի հիմնական դրույթները

- բնակչության նախագծային թվաքանակը՝ 12.40 հազար մարդ, տարածքը` 711.5 հա:

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ բնակավայրը գտնվում է բարձր սեյսմիկ ռիսկի գոտում, նախատեսվում են վտանգավոր օբյեկտների, բնակելի շենքերի և բնակչության կենսապահովման օբյեկտների պաշտպանությանն ուղղված միջոցառումներ:

- Արտակարգ իրավիճակներում տարածքի ռացիոնալ օգտագործման և կենսագործունեության կայունության բարձրացման համար նախագծում նախատեսված է տարբեր ֆունկցիոնալ գոտիների և համայնքի տրանսպորտային ցանցի մանրամասն լուծումներ:

- Մայրուղիների և փողոցների նախագծային լայնությունը, կարմիր գծերում, ընդունված է նվազագույնը 12.0մ, որպեսզի շենքերի և կառույցների փլուզման դեպքում ապահովվի փրկարարական ստորաբաժանումների մոտեցումը:

- Ինժեներական հաղորդակցության ուղիների նախագծման հիմքում դրված է քաղաքի կենսագործունեության հուսալի ապահովումը, ինչպես խաղաղ, այնպես էլ արտակարգ իրավիճակներում:

- Ջրամատակարարման համակարգը կենտրոնացված է, համատեղված է խմելու և հակահրդեհային ծախսերը մեկ ջրատարով:

9.5 Ախուրյան գյուղի հակաճառագայթային թաքստոցները և ապաստարանները

Ախուրյան գյուղում ապաստարաններ և հակաճառագայթային թաքստոցներ նախկինում չեն նախատեսվել:

Սակայն այստեղ առկա են 230 տների 4600 ք.մ. տարածքով նկուղներ, որոնք համապատասխան վերակառուցումից հետո կարող են օգտագործվել որպես ապաստարաններ և հակաճառագայթային թաքստոցներ:

9.6. Բնակչության պատսպարումը

Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պատսպարումը պետք է իրականացվի հետևյալ պաշտպանական կառույցներում`

- ստորգետնյա հատուկ շինություններում` ապաստարաններում, նկուղներում, կիսանկուղներում, խորացված տարածքներում.

- բնակելի ֆոնդի տարածքներում` առաջին հարկի տարածքներ` հարմարեցված որպես ապաստարաններ:

Բնակչության պատսպարման համալիր միջոցառումներն ընդգրկում են`

- պաշտպանական կառույցների վաղօրոք կառուցումը.

- պաշտպանական կառույցների պահպանումը պատրաստի վիճակում.

- պաշտպանական կառույցների նպատակային օգտագործման կազմակերպումը.

- արագ կառուցվող ապաստարանների շինարարության կազմակերպումն ու ապահովումը պատերազմի սպառնալիքի ժամանակ:

Արտակարգ իրավիճակներում քաղաքի կենսագործունեությունն ապահովող ձեռնարկությունների ապաստարաններում պատսպարվում են նշված ձեռնարկությունների աշխատակիցները:

Նկուղային և այլ խորացված տարածքներում, պատսպարման նպատակով նախատեսված շենքերի և շինությունների առաջին հարկերում, պարզագույն թաքստոցներում պատսպարվում է մնացած բնակչությունը:

Բնակչությանն ապաստարաններով ապահովման հաշվարկ

Աղյուսակ 1

N
Բնակչության
խմբեր

Ներկա ժամանակահատվածում

Հաշվարկային ժամկետում

Թվաքանակը
(մարդ)
Ենթակա են պատսպարման
(մարդ)
Թվաքանակը (մարդ)
Ենթակա են պատսպարման
(մարդ)

1

2

3

4

5

6

1.
Աշխատավայրում գտնվող բնակիչներ

4300

3560

6500

5390

2.
Տանը գտնվող չաշխատող բնակիչներ

2200

2000

3000

2750

3.
Ուսման վայրում գտնվող ուսանողներ, դպրոցականներ, նախադպրոցական երեխաներ

2000

1880

2700

2540

4.
Տնային պայմաններում գտնվող ուսանողներ, դպրոցականներ, նախադպրոցական երեխաներ

1500

1480

2200

2170

Ընդամենը

10040

8920

12400

11850

Ապաստարանների մակերեսների հաշվարկ` ըստ խմբերի

Աղյուսակ 2

N
Բնակչության
խմբեր

Ներկա ժամանակահատվածում

Հաշվարկային ժամկետում

Բնակչության թվաքանակը

Ապաստարանների անհրաժեշտ մակերեսը, մ²
Բնակչության թվաքանակը
Ապաստարանների անհրաժեշտ մակերեսը, մ²

1

2

3

4

5

6

1.
Նախադպրոցական տարիքի երեխաներ` իրենց խնամակալների հետ

2500

3000

3500

4200

2.
Քաղաքի մնացած բնակչությունը

7500

5625

10900

8175

Ընդամենը

10040

8625

12400

11375

Ծանոթություն`

- անհրաժեշտ ծավալով ապաստարանների ընդհանուր մակերեսը հաշվարկվել է գործող նորմաների համաձայն: Նախատեսվող մակերեսների չափերում, հաշվի են առնվել նաև սանիտարական, պահեստային և այլնի համար նախատեսվող անհրաժեշտ օժանդակ մակերեսները:

9.7. Բնակչության իրազեկումը և տեղեկացումը

Պաշտպանական կառույցներում բնակչության պատսպարումը տեղի է ունենում քաղաքացիական պաշտպանության ազդանշաններով`

- շչակի ընդհատ հնչեցման դեպքում («Օդային տագնապ» ազդանշան) բնակչությունն անմիջապես պատսպարվում է պաշտպանական կառույցներում.

- շչակի անընդհատ հնչեցման դեպքում («Ուշադրություն բոլորին» ազդանշան) բնակչությունը պարտավոր է միացնել հեռուստացույցները և ռադիոընդունիչները, որոնցով պետական փրկարարական ծառայության մարմինների կողմից տրվում են հաղորդագրություններ տեղանքի քիմիական կամ ճառագայթային վարակի կամ այլ սպառնալիքի կամ դրանց առաջացման և բնակչության գործողությունների մասին ու գործում` համաձայն այդ հաղորդագրությունների:

Ստանալով համապատասխան ազդանշան` պաշտպանական կառույցներն սպասարկող խմբերի և օղակների անձնակազմերը բերվում են պատրաստականության և ժամանելով իրենց աշխատատեղերը, պաշտպանական կառույցները պատրաստում են պատսպարվողների ընդունման համար: Պետական կառավարման տարածքային, տեղական ինքնակառավարման մարմինները ՀՀ փրկարարական ծառայության տեղական մարմինների հետ համատեղ կազմակերպում են բնակչության պատսպարման համալիր միջոցառումներ:

Պաշտպանական կառույցներում բնակչության պատսպարումն իրականացվում է նախապես մշակված և հաստատված պլանների համաձայն:

Աշխատանքային հերթափոխի աշխատողներն ու ծառայողներն օբյեկտների համապատասխան պաշտոնատար անձանց ղեկավարությամբ զբաղեցնում են պաշտպանական կառույցները` համաձայն օբյեկտի քաղաքացիական պաշտպանության պետի կողմից նախապես մշակված պլանների, իսկ անհատական բնակարաններում ապրողները՝ իրենց հարմարեցված նկուղները և այլ շինությունները:

9.8. Բնակչության տարահանումը

Տարածքի վրա հակառակորդի անմիջական հարձակման դեպքում բնակչության լրիվ տարահանում չի պլանավորվում: Բնակչության հրատապ վերաբնակեցումը առանձին տարածքներից հնարավոր է հակառակորդի կողմից հարձակման ժամանակակից միջոցների օգտագործման դեպքում, որի ընթացքում կարող են առաջանալ քիմիական, ճառագայթային, մանրէաբանական վարակի օջախներ:

Տարերային աղետներից բնակչության համար առավել մեծ վտանգ են ներկայացնում երկրաշարժերը, որոնց դեպքում որպես պաշտպանության հիմնական ձև հանդիսանում է բնակչության տարահանումը անվտանգ վայր` Եղվարդ - Մարալիկ - Աշտարակ երթուղով: Աղետից հետո իրականացվում է այն շենքերի բնակիչների տարահանումը, որոնցում բնակվել հնարավոր չէ:

Տեխնածին աղետների դեպքում պաշտպանական հիմնական ձևը բոլոր միջոցներով բնակչության դուրս բերումն է, տարահանումը վարակման օջախից քամու հակառակ ուղղությամբ:

Տարահանման հարցի լուծման համար պետք է հաշվի առնվեն հետևյալ ձևերն ու միջոցները`

- բնակչությունը կարող է տարահանվել հետիոտն շարասյուներով կամ տրանսպորտային միջոցներով` ավտոշարասյուներով.

- առանձին դեպքերում տարահանման համար, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, կարող են տրամադրվել նաև օդային տրանսպորտային միջոցներ:

9.9. Արտակարգ իրավիճակների դեպքում բնակավայրի կառավարման կազմակերպումը

Աղետի սպառնալիքի կամ առաջացման վտանգի դեպքում կառավարումն իրականացվում է համայնքի կառավարման կետից (գյուղապետի աշխատասենյակ) և Շիրակի մարզային փրկարարական վարչությունից:

Օպերատիվ խումբը ժ+45 րոպեի ընթացքում զբաղեցնում է հիմնական կառավարման կետը և ժ +60 րոպեի ընթացքում կազմակերպում է շուրջօրյա հերթապահություն:

Մարզային փրկարարական վարչության անձնակազմը ժ+45 րոպեի ընթացքում ժամանում է և ժ+60 րոպեի ընթացքում կազմակերպում է շուրջօրյա հերթապահություն և անհրաժեշտ փրկարարական աշխատանքներ:

Աղետի սպառնալիքի կամ առաջացման դեպքում կառավարումը կազմակերպվում է Շիրակի մարզպետի կողմից և իրականացվում է կառավարման հիմնական կետից: Անհրաժեշտության դեպքում կառավարումն իրականացվում է պահեստային կամ շարժական կառավարման կետերից:

Անհատական պաշտպանության միջոցների (ԱՊՄ) պահանջվող քանակի հաշվարկ ` ըստ տարիքային խմբերի

Աղյուսակ 3

Հ/Հ

Բնակչության թվաքանակը` ըստ տարիքային խմբերի

Ընդամենը
(մարդ)

Պահանջվող ԱՊՄ-ի քանակը (հատ) և մակնիշը

Քանակը գումարած 10% պահուստ

Մակնիշը

1.
0-2 տարեկան

600

660

КЗД – 4 КЗД - 6

2.
3-14 տարեկան

1840

2024

ПДФ – НМУ - ДА
(մանկական)

3.
15-18 տարեկան և ավելի

9960

10956

ПДФ – НМУ - ША

Ընդամենը

12400

13640

Ծանոթություն`

բնակչությանը ԱՊՄ բաշխումը, համաձայն ՀՀ կառավարության 25.10.2000 թ. թիվ 679 որոշման, իրականացվում է ՀՀ կառավարության որոշմամբ, իսկ կազմակերպություններում` տվյալ կազմակերպության ղեկավարի որոշմամբ:

9.10. Բնակչության պաշտպանության միջոցառումները

Բնակչության պաշտպանության միջոցառումների մեջ մտնում են նաև`

1. ինժեներական ապահովումը, որի նպատակն է պայմաններ ստեղծել բնակավայր մուտք գործելու, փրկարարական և այլ անհետաձգելի աշխատանքների, դրանց հաջող իրականացման, ինչպես նաև աղետի գոտուց բնակչության տարահանման կազմակերպման համար.

2. բժշկական ապահովումը, որի նպատակն է պայմաններ ստեղծել բժշկական օգնություն ցուցաբերել տուժածներին՝ գործին ընդգրկելով ինչպես տեղական, այնպես էլ այդ աշխատանքների մեջ ներգրավվող այլ մարզերից ժամանող ուժերը.

3. հասարակական անվտանգության և հակահրդեհային ապահովումը, որի նպատակն է ապահովել մարզի բնակչության անվտանգությունը, ունեցվածքի պահպանությունը և հակահրդեհային անվտանգությունը.

4. նյութատեխնիկական միջոցների և սննդամթերքի ապահովումը, որի նպատակն է քաղաքի տուժած բնակչության և փրկարարական ուժերի կենսաապահովման համար կազմակերպել սննդի և առաջին անհրաժեշտության միջոցների ժամանակին տեղափոխումը և բաշխումը.

5. տրանսպորտային ապահովումը, որի նպատակն է աղետի գոտի տեղափոխել փրկարարական կազմավորումներ, ինչպես նաև փոքրածավալ տեխնիկական միջոցներ և տարահանել բնակչությանը.

6. տեղեկատվության ապահովումը, որի նպատակն է հստակ մեկնաբանել արտակարգ իրավիճակների հետևանքները, ապահովել լրատվության օբյեկտիվությունը և պրոֆեսիոնալ պատշաճ մակարդակը:

7. Միաժամանակ`

ա) բնակավայրում վտանգավոր ձեռնարկություններն ու արտադրությունները տեղաբաշխել նպատակահարմար` հաշվի առնելով բնակչության պաշտպանության խնդիրները,

բ) շենքերի, շինությունների, ինժեներական ցանցերի, հիդրոտեխնիկական կառույցների, տրանսպորտային հաղորդակցության ուղիների և մայրուղիների շինարարությունն իրականացնել անվտանգության և հուսալիության անհրաժեշտ մակարդակներով,

գ) ապահովել գյուղատնտեսական գործունեության կայունությունը,

դ) նախատեսել և ստեղծել ԱԻ սպառնալիքի կամ առաջացման մասին պետական մարմիններին և բնակչությանն ազդարարման համակարգ,

ե) նախատեսել, աղետի դեպքում, բնակչության պատսպարման, տարահանման և անհատական պաշտպանության միջոցներով ապահովման և իրականացման հնարավորություն,

զ) նախատեսել, աղետի դեպքում, փրկարարական և այլ անհետաձգելի վթարային վերականգնողական աշխատանքների կատարման հնարավորություն,

է) նախատեսել, աղետի դեպքում, հասարակական կարգի, պաշտպանական նշանակության, բնակչության կենսագործունեությունն ապահովող և այլ կարևորագույն օբյեկտների պահպանության ուժեղացման հնարավորություններ,

ը) նախատեսել, աղետի դեպքում, քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների տեղաշարժման, բեռների ներմուծման և արտահանման հնարավորություններ,

թ) նախատեսել, աղետի դեպքում, պետական մարմինների գույքի, նյութատեխնիկական պաշարների, տրանսպորտային և այլ միջոցների նպատակային հավաքման և օգտագործման հնարավորություն,

ժ) նախատեսել, աղետի դեպքում, կարանտինային և այլ սանիտարահամաճարակային միջոցառումների իրականացման, գյուղատնտեսական մշակաբույսերի և կենդանիների պաշտպանության և բնակչության բժշկական սպասարկման իրականացման հնարավորություններ,

ժա) բնակավայրը և օբյեկտներն ապահովել հրդեհային պահպանությամբ, ինչպես նաև հակահրդեհային ջրամատակարարմամբ, շենքերին և շինություններին հարող մշտական գործող ճանապարհներով, կապի միջոցներով` համաձայն հակահրդեհային նորմատիվ փաստաթղթերի,

ժբ) շենքերի, շինությունների, կազմակերպությունների ծավալահատակագծային և կառուցվածքային լուծումները, ինչպես նաև դրանց միջև անջրպետները նախատեսել այնպես, որպեսզի ապահովվի մարդկանց անվտանգությունը և հրդեհների մարումը,

ժգ) բնակավայրի բնակելի տարածքի սահմաններում պոտենցիալ վտանգավոր պահեստների և շինությունների, ինչպես նաև այրվող գազերով և հեղուկներով տարանցիկ խողովակաշարերի տեղաբաշխումն իրականացնել նորմատիվ տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան,

ժդ) նախատեսել համայնքի տարածքում սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման ուղղությամբ տարվող աշխատանքներ,

ժե) նախատեսել համայնքի տարածքում ուժեղ երկրաշարժներին բնակչությանը նախապատրաստելու աշխատանքներ:

1) մշակել հատուկ միջոցառումներ` ապահովելու համայնքի հատուկ կարևորագույն օբյեկտների գործունեության կայունությունն արտակարգ իրավիճակներում,

2) նախատեսել անհրաժեշտ միջոցառումներ, արտակարգ իրավիճակներում, ապահովելու կառավարման, կապի, ազդարարման, կառավարման մարմինների և բնակչության իրազեկման ապահովման համակարգերի հիմնման և դրանց բնականոն գործունեության աշխատանքները,

3) մշակել հատուկ պլան, արտակարգ իրավիճակներում, համայնքի բնակչության, տարահանումն ապահովելու համար և այն համաձայնեցնել այն բնակավայրի ղեկավարության հետ, որտեղ նրանք պետք է տեղաբաշխվեն:

9.11. Քաղաքացիական պաշտպանության ինժեներատեխնիկական միջոցառումների մշակման համար օգտագործված նորմատիվային փաստաթղթերի ցանկ

- Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք, 02.12.1998 թ.

- Քաղաքացիական պաշտպանության մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք, 05.03.2002 թ.

- Հայաստանի փրկարար ծառայության մասին ՀՀ օրենք

- Փրկարար ուժերի և փրկարարի կարգավիճակի մասին ՀՀ օրենք

- Հրդեհային անվտանգության մասին ՀՀ օրենք

- Սեյսմիկ պաշտպանության մասին ՀՀ օրենք

- ՀՀ կառավարության 13.12.1999 թ. «Վտանգավոր տարածքից բնակչության տարահանման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 746 որոշում.

- ՀՀ կառավարության 28.09.2000 թ. «Բնակչության պատսպարման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 592 որոշում.

- ՀՀ կառավարության 25.10.2000 թ. «Բնակչությանն անհատական պաշտպանության միջոցներով ապահովելու կարգը հաստատելու մասին» թիվ 679 որոշում.

- ՀՀ կառավարության 16.10.2003 թ. «ՀՀ տարածքում արտակարգ իրավիճակների առաջացման մասին տեղեկատվության ստացման և ազդարարման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 1304-Ն որոշում.

- СНиП II-II-77 Нормы проектирования Защитные сооружения гражданской обороны.

- Руководство по составлению раздела инженерно-технических мероприятий гражданской обороны в проектах генеральных планов городов, проектах планировки и застройки городов и населенных пунктов, 1985 г.

- ВСН ГО 38-82, ВСН ГО 38-83 Гражданстрой.

- ՀՀ կառավարության 1998 թ. նոյեմբերի 11-ի «ՀՀ արդյունաբերական օբյեկտի անվտանգության վկայագրի կանոնադրությունը հաստատելու մասին» թիվ 702 որոշում

- ՀՀ կառավարության 2003 թ. մայիսի 2-ի «ՀՀ քաղաքային, գյուղական համայնքների հատակագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման ու փոփոխման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 609-Ն որոշում,

- ՀՀ կառավարության հոկտեմբերի 29-ի «Կառավարման մարմինների և բնակչության իրազեկման կարգը սահմանելու մասին» թիվ 1494-Ն որոշում

- ՀՀ կառավարության 2005 թ. նոյեմբերի 3-ի «ՀՀ տարածքում արտակարգ իրավիճակների առաջացման մասին բնակչության ազդարարման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 1925-Ն որոշում

- Հայստանդարտ «Անվտանգությունն արտակարգ իրավիճակներում. Բնական արտակարգ իրավիճակներ. Տերմիններ և սահմանումներ» ՀՍՏ 227-2003

- Հայստանդարտ «Անվտանգությունն արտակարգ իրավիճակներում. Արտակարգ իրավիճակներ. Տերմիններ և սահմանումներ» ՀՍՏ 233-2004

- ՀՀՇՆ II - 6. 01 - 96 «Վտանգավոր բնական ազդեցությունների երկրաֆիզիկա»‎

- Սնիպ 2.01.15 - 90 «Տարածքների, շենքերի, կառուցվածքների ինժեներական պաշտպանությունը երկրաբանական վտանգավոր երևույթներից. Նախագծման հիմնական դրույթներ»

- Սնիպ 2. 06.15 - 85 «Տարածքների ինժեներական պաշտպանությունը ողողումներից և հեղեղներից»

- ՇՆՁ II - 6. 01. 01 - 98 «Շենքերի և կառուցվածքների տարածքների ինժեներական պաշտպանությունը բնական վտանգավոր երևույթներից»

- ՀՀ ՇՆ II - 8. 04. 01 - 97 «Շենքերի և կառուցվածքների հրդեհային անվտանգություն»:

ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԾԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԸ

Ցուցանիշները

Չափի միավորը

Գոյություն
ունեցող

Նախագծային

1

2

3

4

1. Տարածքը

Համայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված հողերի ընդհանուր մակերեսը՝
ընդամենը

հա

2702.04

2702.04

այդ թվում՝

բնակավայրերի հողեր

հա

523.81

531.36

որից՝

բնակելի կառուցապատման

հա

277.7

373.25

հասարակական կառուցապատման

հա

26.47

32.88

խառը կառուցապատման

հա

-

43.06

ընդհանուր օգտագործման

հա

68.51

82.17

որից՝

ընդհանուր օգտագործման կանաչապատ տարածքներ

հա

4.7

17.85

փողոցներ, հրապարակներ

հա

63.81

64.32

այլ հողեր

հա

151.04

18.59

արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության հողեր

հա

79.22

98.10

որից՝

արդյունաբերական օբյեկտների

հա

31.09

70.47

գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների

հա

46.56

22.52

պահեստարանների

հա

1.56

1.56

ընդերքի օգտագործման

հա

-

-

էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի, կոմունալ ենթակառուցվածքների հողեր

հա

90.41

27.35

որից՝

էներգետիկայի

հա

3.33

4.51

կապի

հա

0.13

0.13

տրանսպորտի

հա

86.18

27.3

կոմունալ ենթակառուցվածքների

հա

0.77

0.77

հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր

հա

10.31

14.31

որից՝

բնապահպանական

հա

-

-

առողջարարական նպատակով նախատեսված

հա

-

-

հանգստի համար նախատեսված

հա

3.09

3.09

պատմական և մշակութային

հա

7.22

11.22

հատուկ նշանակության հողեր

հա

0.84

40.84

գյուղատնտեսական նշանակության հողեր որից՝

հա

1967.25

1962.09

վարելահող

հա

1722.72

1718.27

բազմամյա տնկարկներ

հա

-

-

խոտհարքներ

հա

-

-

արոտավայրեր

հա

149.31

145.31

այլ հողատեսքեր

հա

95.22

95.22

անտառային հողեր

հա

-

-

ջրային հողեր

հա

30.2

27.99

պահուստային հողեր

հա

-

-

2. Դեմոգրաֆիական տվյալներ

բնակչության թիվը

հազ.մարդ

10.04

12.40

բնակչության խտությունը

մարդ/հա

3.77

5.35

բանակչության տարիքային կազմը, այդ թվում՝

մինչև 15 տարեկան երեխաներ

հազ. մ

2.46

3.64

աշխատունակ հասակի բնակչություն

հազ. մ

4.54

5.73

թոշակառու բնակչություն

հազ. մ

3.04

3.87

3. Բնակելի ֆոնդը

ընդհանուր բնակելի ֆոնդը

հազ. ք.մ ընդհ մակ

270.30

350,20

որից՝

բազմաբնակարան տներ

հազ.ք.մ/%

21.1

33.4

մենատներ

հազ.ք.մ/%

249.2

316.8

Բնակելի ֆոնդն ըստ հարկայնության

1-2 հարկանի

ք.մ/%

249200

325050

3-4 հարկանի

ք.մ/%

2110

2900

5 հարկ և ավելի

ք.մ/%

-

-

Բնակչության միջին ապահովվածությունը բնակելի ընդհանուր մակերեսով

ք.մ/մարդ

12.3

18.92

6. Տրանսպորտային սպասարկում

Մայրուղային ճանապարհների և փողոցների երկարությունը
ընդամենը

կմ

21.7

27.8

այդ թվում

արագընթաց շարժման մայրուղային ճանապարհներ

կմ

-

-

չընդհատվող շարժման համաքաղաքային նշանակության մայրուղի

կմ

-

-

Արտաքին տրանսպորտ

8/287

8/287

այդ թվում

էլեկտրաֆիկացված երկաթուղի

ուղի/կմ

2/37

-

ավտոբուս

ուղի/կմ

4/125

4/125

օդային տրանսպորտ

ուղի/կմ

-

-

Կամուրջներ, ուղեկամուրջներ, տրանսպորտային
հանգույցներ

ուղի/կմ

1/2.2

2/3.2

Ճանապարհափողոցային ցանցի խտությունը ընդամենը

կմ/քառ.կմ

0.05

0.05

այդ թվում բնակավայրի կառուցապատման սահմաններում

կմ/քառ.կմ

0.05

0.05

6. Ինժեներական սարքավորումներ և բարեկարգում

Ընդհանուր ջրօգտագործում, ընդամենը

հազ.խմ/օր

2.15

4.57

այդ թվում՝

տնտեսական-խմելու նպատակով

հազ.խմ/օր

1.5

3.93

արտադրական կարիքների համար

հազ.խմ/օր

0.65

0.64

Ջրամատակարարման համակարգի գլխամասային կառույցների հզորություն

հազ.խմ/օր

-

Գյումրի

Ջրամատակարարման օգտագործման աղբյուրներ (գետեր և աղբյուրներ)

հազ.խմ/օր

Գյումրի

Կեղտաջրերի ընդհանուր ելքը, ընդամենը

հազ.խմ/օր

1.61

2.87

այդ թվում՝

կենցաղային կոյուղի

հազ.խմ/օր

1.41

2.34

արտադրական կոյուղի

հազ.խմ/օր

0.20

0.53

Կոյուղու մաքրման կայանների հզորություն

հազ.խմ/օր

-

Գյումրի ԿՄԿ

Էլեկտրաէներգիայի գումարային օգտագործում, ընդամենը

հազ.կվտ.ժ/տ

11100

17830

այդ թվում՝

արտադրական կարիքների համար

հազ.կվտ.ժ/տ

3620

4340

կոմունալ կենցաղային կարիքների համար

հազ.կվտ.ժ/տ

7370

13490

1 մարդու կողմից տարեկան էլեկտրաէներգիայի օգտագործում

հազ.կվտ./ժամ

1,5

1,7

այդ թվում՝

կոմունալ կենցաղային կարիքների համար

հազ.կվտ./ժամ

0,45

0,95

Բնակավայրի վառելիքային հաշվեկշռում գազի տեսակարար կշիռը

%

58

70

Գազի օգտագործումը, ընդամենը

մլն խոր.մ/տ

4.939

6.740

այդ թվում՝

արտադրական կարիքների համար

մլն խոր.մ/տ

1.260

2.296

կոմունալ կենցաղային կարիքների համար

մլն խոր.մ/տ

2.64

5.44

Մակերևութային ջրերի հեռացման ցանց

կմ

11.6

11.6

Փողոցային ցանցի ընդհանուր երկարություն

կմ

32.9

32.9

7. Տարածքի ինժեներական նախապատրաստում

Տարածքի պաշտպանությունը ողողումից, մակերեսը

հա

-

8.3

պաշտպանիչ կառույցների երկարությունը

կմ

-

-

Գետափերի ամրացում

կմ

-

7.2

Տարածքի սահմաններում ստորգետնյա ջրերի մակարդակի իջեցում

հա

-

24.0

Տարածքի սանիտարական մաքրում

հա

-

120.0

Կենցաղային աղբի ծավալը

տ/տարի

-

3132.2

Աղբի այրման և աղբավերամշակման ձեռնարկություններ

քանակ

-

-

8. Շրջակա միջավայրի պաշտպանություն

Աղտոտվածության աղբյուրներից, աղմուկի ներգործությունից պաշտպանող սանիտարա-պաշտպանիչ գոտիներ, ընդամենը

հա

-

17.5

այդ թվում՝

կանաչապատում

հա

4.5

13.5

Մթնոլորտի օդի աղտոտվածության մակարդակը

ՍԹԽ-ից%

110

11.4

Ջրամբարների աղտոտվածության մակարդակը

ՍԹԽ-ից%

-

-

Հողի և ընդերքի աղտոտվածության մակարդակը

ՍԹԽ-ից%

-

-

Աղմուկի ազդեցության մակարդակը

ԴՑԲ

70-80

70-80

ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ԳՅՈԻՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ

Գ Ո Տ Ի Ա Վ Ո Ր Մ Ա Ն Ն Ա Խ Ա Գ Ի Ծ

1. Ընդհանուր դրույթներ

Ախուրյան գյուղի գոտիավորման նախագիծը մշակված է N ԱՇՁԲ - 05/110 պետական պայմանագրով մշակված «Ախուրյանի գյուղական համայնքի /բնակավայրի) գլխավոր հատակագծի» նախագծի կազմում և առաջնորդվում է Ախուրյանի համայնքի գլխավոր հատակագծի հիմնական դրույթներով:

Գոտիավորման նախագիծը մշակված է ՀՀ կառավարության 14.05.2001 թ. «Բնակավայրերի տարածքների գոտևորման նախագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման կարգը» հաստատելու մասին թիվ 408 որոշման պահանջներին համապատասխան։

Գոտիավորման նախագծի դրույթները, պահանջները և նորմերը անպայման են բնակավայրի սահմաններում և նրա տարածքներում կատարվող շինարարական, վերակառուցողական, բարեկարգման աշխատանքների, ինչպես նաև բնակավայրի հողերի նպատակային օգտագործմանը և շահագործմանը վերագրվող պահանջները գործնականում իրականացնելու և պահպանման համար:

Գոտիավորման նախագծի դրույթները, պահանջները և նորմերը կանոնակարգում են շենքերի և շինությունների ներսում կատարվող այն գործունեությունը, որը անմիջականորեն ազդում է շրջակա միջավայրի բնականոն վիճակի վրա, այն է` աղմուկ, արտանետումներ, ինչպես նաև տրանսպորտային և հետիոտնային հոսքերի մեծ զանգվածներ առաջացնող գործունեության տեսակներին վերաբերող հատուկ պահանջները և այլն:

2. Գոտիներում թույլատրելի օգտագործումների սահմանումները

2.1 Ըստ Ախուրյան համայնքի գլխավոր հատակագծի` համայնքի տարածքը բաժանված է հետևյալ հիմնական բազային գոտիների՝

ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ

Բ

ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ, ԸՆԴԵՐՔՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԵՎ ԱՅԼ ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ

Ա

ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ, ԿԱՊԻ, ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԻ, ԿՈՄՈՒՆԱԼ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ

Է

ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐ

ՀՊ

ՀԱՏՈՒԿ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ

ՀՆ

ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ

ԱՏ

ՋՐԱՅԻՆ
Ջ

ՊԱՀՈՒՍՏԱՅԻՆ

Պ

Նշված բազային գոտիները գոտևորման նախագծով, ըստ իրենց քաղաքաշինական առանձնահատկությունների և գործառնական նշանակության, բաժանված են ենթագոտիների՝

ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ այդ թվում՝

- բնակելի կառուցապատման Բ1, Բ2, Բ3, Բ4, Բ5

- հասարակական կառուցապատման Հ1, Հ2,

- ընդհանուր օգտագործման Ը1, Ը2

ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ, ԸՆԴԵՐՔՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԵՎ ԱՅԼ ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ, այդ թվում՝

- արդյունաբերական Ա1, Ա2

- կոմունալ պահեստային ԿՊ1,

ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱՅԻ, ԿԱՊԻ, ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԻ, ԿՈՄՈՒՆԱԼ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ,

այդ թվում՝

- էներգետիկայի Է

- կապի Ռ

- տրանսպորտի Տ

ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐ այդ թվում՝

- բնապահպանական ՀԲ

- առողջարարական ՀԱ

- հանգստի ՀԳ

- պատմական և մշակութային ՀՊ1, ՀՊ2

ՀԱՏՈՒԿ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՀՆ

ՊԱՀՈՒՍՏԱՅԻՆ Պ

2.2. Թաղամասերի դասակարգումները

Ախուրյան գյուղի գոտևորման նախագծում ընդգրկված տարածքներում քաղաքաշինական գործունեության, հողային հարաբերությունների համակարգման ու կարգավորման և հասարակության առողջության, անվտանգության և բարեկեցության ապահովմանը նպատակաուղղված տեղական հողօգտագործման օպտիմալ իրավական նորմերի և ռացիոնալ ընթացակարգերի սահմանման նպատակով տրվում են հիմնական թաղամասերի դասակարգումները և կառուցապատման չափորոշիչները։

Հիմնական թաղամասերում սահմանվում են թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները, որոնց համամասնությունները կարող են փոփոխվել կախված պահանջարկից, սակայն միայն նշված գոտու ներսում և թույլատրելի հողօգտագործումների սահմաններում։

2.2.1 Անհատական բնակելի կառուցապատման գոտի Բ1

Թաղամաս Բ1-1, Ախուրյանի հիմնական անհատական բնակելի տներով կառուցապատված գոտի, հին գյուղ:

գոտու
կոդը

գործառույթ

հիմնական քաղաքաշինական ցուցանիշները

հիմնական
կառու-
ցապա-
տում

օժանդակ
կառու-
ցապա-
տում

տարածքի
մակերեսը հա

կառու-
ցապատ-
ման
մակե-
րեսը %

կանա-
չապատ-
ման
մակե-
րեսը %

փողոց-
ների, անցում-
ներ, կանգառ-
ներ
մակե-
րեսը %

կառու-
ցապա-
տում առավե-
լագույն բարձրու-
թյունը մ

առավե-
լագույն
հարկայ-
նությունը,
հարկ

այլ տվյալ-
ներ

փաս-
տացի

Բ-1,1

անհա-
տական բնակելի

առևտր. սպասարկման

194.05

45

25

30

15,0

3

նախա-
գծով

անհա-
տական բնակելի

առևտր. սպասարկման

194.05

45

25

30

15,0

3

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 1-ում։

աղյուսակ 1

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

անհատական բնակելի տներով կառուցապատում

Թ

3

2

դպրոցներ, մանկապարտեզներ

Թ

3

խանութներ

Թ

սննդի և կենցաղ. ապրանքներ

4

կրպակներ

Թ

թեթև կոնստր.

5

սրճարաններ

Թ

թեթև կոնստր.

6

ավտոկայանատեղեր

Թ

խմբավորված

7

լուսանկարչատներ

Թ

բն. շենք. 1 հարկ.

8

քիմմաքրման կետեր

բն. շենք. 1 հարկ

9

կոշիկի և կարի անհատական պատվերների սրահներ

Թ

10

վարսավիրանոցներ

Թ

11

լվացքատներ

Թ

12

ավտոհանգրվաններ

Թ

խմբավորված

Թաղամաս Բ 1-2, գյուղի կենտրոնական մասում գոյություն ունեցող անհատական բնակելի տներով կառուցապատված գոտի:

Թաղամասերում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 2-ում։

աղյուսակ 2

Թաղամաս Բ 1-3. գյուղի հյուսիս-արևմտյան մասում` նախկին շրջկենտրոնի տարածքում, արդյունաբերական գոտուն կից գոյություն ունեցող անհատական բնակելի տներով կառուցապատված գոտի։

գոտու
կոդը

գործառույթ

հիմնական քաղաքաշինական ցուցանիշները

հիմնա-
կան
կառու-
ցապա-
տում

օժան-
դակ
կառու-
ցապա-
տում

տա-
րածքի
մակե-
րեսը
հա

կառու-
ցապատ-
ման
մակե-
րեսը %

կանա-
չապատ-
ման
մակե-
րեսը %

փողոց-
ների, անցում-
ներ, կանգառ-
ներ
մակե-
րեսը %

կառու-
ցապա-
տում առավե-
լագույն բարձրու-
թյունը մ

առավե-
լագույն
հարկայ-
նությունը
հարկ

այլ տվյալ-
ներ

փաս-
տացի

Բ-1.3

բնակելի

առևտր. սպասարկման

32.21

40

20

20

8

3

նախա-
գծով

բնակելի

առևտր. սպասարկման

36.33

50

25

20

8

3

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 3-ում։

աղյուսակ 3

Թաղամաս Բ 1-4, Բ 1-5, նախկին շրջկենտրոնի հարավային հատվածում «հարավսլավական» անհատական բնակելի տներով կառուցապատված գոտի, գոտու զգալի մասը կառուցապատված է, մնացած հատվածի կառուցապատումն իրականացնել կառուցապատման նախագծերի առկայության պարագայում: Բ 1-6 Համայնքի հարավ արևելյան հատվածում գտնվող «Նոր Ախուրյան» գոյություն ունեցող անհատական բնակելի տներով կառուցապատման գոտիներ

գոտու
կոդը

գործառույթ

հիմնական քաղաքաշինական ցուցանիշները

հիմնական
կառու-
ցապա-
տում

օժան-
դակ
կառու-
ցապա-
տում

տա-
րածքի
մակե-
րեսը
հա

կառու-
ցապատ-
ման
մակե-
րեսը %

կանա-
չապատ-
ման
մակե-
րեսը %

փողոց-
ների, անցում-
ներ, կանգառ-
ներ
մակե-
րեսը %

կառու-
ցապատում առավե-
լագույն բարձրու-
թյունը մ

առավե-
լագույն հարկայ-
նությունը
հարկ

այլ տվյալ-
ներ

փաս-
տացի

Բ1-4

խառը

բնակելի առևտր.
արդյուն.

40.51

22

10

-

-

2

նախա-
գծով

բնակելի

առևտր. սպասարկման

40.51

45

35

20

15

3

փաս-
տացի

Բ1-5

բնակելի

բնակելի առևտր.
արդյուն.

47.02

10

10

-

-

2

նախա-
գծով

բնակելի

առևտր. սպասարկման

47.02

45

35

20

15

3

փաս-
տացի

Բ1-6

բնակելի

բնակելի առևտր.
արդյուն.

26.45

10

10

-

-

2

նախա-
գծով

բնակելի

առևտր. սպասարկման

26.45

45

35

20

15

3

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 4-ում։

աղյուսակ 4

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

անհատական բնակելի տներով կառուցապատում

Թ

2

դպրոցներ, մանկապարտեզներ

Թ

3

դրամավարկային հաստատություններ

Թ

4

խանութներ

Թ

սննդի և կենցաղ. ապրանքներ

5

կրպակներ

Թ

թեթև կոնստր.

6

սրճարաններ

Թ

թեթև կոնստր.

7

ավտոկայանատեղեր

Թ

խմբավորված

8

լուսանկարչատներ

Թ

բն. շենք. 1 հարկ.

9

քիմմաքրման կետեր

բն. շենք. 1 հարկ

10

կոշիկի և կարի անհատական պատվերների սրահներ

Թ

11

վարսավիրանոցներ

Թ

12

լվացքատներ

Թ

13

ավտոհանգրվաններ

Թ

խմբավորված

2.2.2 Բազմաբնակարան բնակելի կառուցապատման գոտի Բ 2

Թաղամաս Բ 2-1, նախկին շրջկենտրոնի տարածքում, գոյություն ունեցող բազմաբնակարան բնակելի տներով կառուցապատման գոտի: Գոտում գտնվող բազմաբնակարան բնակելի տների մեծ մասը վթարվել է 1988 թ երկրաշարժի ժամանակ և հետագայում ապամոնտաժվել: Պահանջվում է նոր կառուցապատման նախագծերի մշակում:

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 5-ում։

աղյուսակ 5

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

բազմաբնակարան տներով կառուցապատում

Թ

2

դպրոցներ, մանկապարտեզներ

Թ

3

դրամավարկային հաստատություններ

Թ

4

ինտերնետ կապի բաժանմունքներ

Թ

5

խանութներ

Թ

սննդի և կենցաղ. ապրանքներ

6

կրպակներ

Թ

թեթև կոնստր.

7

սրճարաններ

Թ

թեթև կոնստր.

8

ավտոկայանատեղեր

Թ

խմբավորված

9

լուսանկարչատներ

Թ

բն. շենք. 1 հարկ.

10

քիմմաքրման կետեր

բն. շենք. 1 հարկ

11

կոշիկի և կարի անհատական պատվերների սրահներ

Թ

12

վարսավիրանոցներ

Թ

13

լվացքատներ

Թ

14

ավտոհանգրվաններ

Թ

խմբավորված

Թաղամաս Բ 2-2, համայնքի հարավ արևելյան հատվածում գտնվող «Նոր Ախուրյան» գոյություն ունեցող բազմաբնակարան բնակելի տներով կառուցապատման գոտի: Թաղամասի համար մշակված կառուցապատման նախագծերը առկա են, սակայն այն չի կառուցապատվել: Նախագծով տարածքը դիտարկվում է որպես բնակավայրի զարգացման համար ռեզերվային տարածք:

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 6-ում։

աղյուսակ 6

Թաղամաս Բ 3-1, գյուղի, նախկին շրջկենտրոն կոչվող հատվածի հյուսիսային մասում գտնվող խառը կառուցապատման տարածք: Տարածքում առկա են անհատական բնակելի տներ, արտադրական փոքր ձեռնարկություններ (անվնաս), վարչական կառույցներ:

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 7-ում։

աղյուսակ 7

2.2.3 Հասարակական կառուցապատման գոտի, Հ

Թաղամաս Հ1-1. գյուղի, նախկին շրջկենտրոն կոչվող հատվածում գոյություն ունեցող հասարակական կառուցապատման գոտի, անհրաժեշտության դեպքում թաղամասում գոյություն ունեցող հասարակական նշանակության կառույցների գործառնական նշանակությունը կարող է փոփոխվել գոտում թույլատրելի հողօգտագործման այլ տեսակներով։

Հ1-2. Նույն մասում գերակշռող հասարակական կառուցապատմամբ խառը կառուցապատման գոտի: Անհրաժեշտության դեպքում թաղամասում գոյություն ունեցող հասարակական նշանակության կառույցների գործառնական նշանակությունը կարող է փոփոխվել գոտում թույլատրելի հողօգտագործման այլ տեսակներով։

գոտու
կոդը

գործառույթ

հիմնական քաղաքաշինական ցուցանիշները

հիմնական
կառու-
ցապա-
տում

օժան-
դակ
կառու-
ցապա-
տում

տա-
րածքի
մակե-
րեսը
հա

կառու-
ցապատ-
ման
մակե-
րեսը %

կանա-
չապատ-
ման
մակե-
րեսը %

փողոց-
ների, անցում-
ներ, կանգառ-
ներ
մակե-
րեսը %

կառու-
ցապատում առավե-
լագույն բարձրու-
թյունը մ

առավե-
լագույն հարկայ-
նությունը
հարկ/մ

այլ տվյալ-
ներ

փաս-
տացի

Հ1-1

հասարա-
կական

առևտրի,
սպասարկ-
ման

5.41

47

30

23

18

4

նախա-
գծով

հասարա-
կական

առևտրի,
սպասարկ-
ման

5.41

47

30

23

18

4/20

փաս-
տացի

Հ1-2

հասարա-
կական

առևտրի,
սպասարկ-
ման

9.3

40

38

22

18

4

նախա-
գծով

հասարա-
կական

առևտրի,
սպասարկ-
ման

9.3

40

38

22

18

4/20

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 8-ում։

աղյուսակ 8

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

տեղական կառավարման մարմինների

Թ

2

հասարակական կազմակերպությունների

Թ

3

լրատվական

Թ

4

դրամավարկային, ապահովագրական հաստատություններ

5

կոմերցիոն գործունեության

Թ

6

միջազգային կազմակերպությունների

Թ

7

գրադարաններ

Թ

8

թատրոններ

Թ

9

կինոթատրոններ

Թ

10

հյուրանոցներ

Թ

11

խանութներ

Թ

12

կրպակներ

Թ

13

ռեստորաններ

Թ

14

բարեր

Թ

15

ճաշարաններ

Թ

16

սրճարաններ

Թ

17

տոմսերի իրացման կետեր

Թ

18

ավտոհանգրվաններ

Թ

19

հասարակական զուգարաններ

Թ

20

կրոնական կազմակերպությունների

Թ

21

քաղաքացիական ծիսակատարությու-նների (հարսանյաց տներ, թաղման բյուրոներ և այլն)

Թ

միայն գրասենյակներ

22

այգիներ, պուրակներ

Թ

23

փողոցներ, հրապարակներ

Թ

Թաղամաս Հ2-2, Ախուրյանի կենտրոնական ճանապարհին զուգահեռ ձգվող հասարակական կառուցապատման գոտի:

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 9-ում։

աղյուսակ 9

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

դրամավարկային, ապահովագրական հաստատություններ

Թ

2

կոմերցիոն գործունեության

Թ

3

խանութներ

Թ

4

կրպակներ

Թ

5

ռեստորաններ

Թ

6

բարեր

Թ

7

ճաշարաններ

Թ

8

սրճարաններ

Թ

9

ավտոհանգրվաններ

Թ

Թաղամաս Հ3-1, գոյություն ունեցող միջին մասնագիտական ուսուցման գոտի, Հ3-2. գոյություն ունեցող հասարակական կառուցապատման գոտի, որտեղ տեղակայված են համայնքի առողջապահական հաստատությունները` հիվանդանոց, պոլիկլինիկա, մոր և մանկան առողջության կենտրոն նախագծով սահմանվում են գործող քաղաքաշինական ռեժիմների պահպանում:

գոտու
կոդը

գործառույթ

հիմնական քաղաքաշինական ցուցանիշները

հիմնական
կառու-
ցապա-
տում

օժան-
դակ
կառու-
ցապա-
տում

տա-
րածքի
մակե-
րեսը
հա

կառու-
ցապատ-
ման
մակե-
րեսը %

կանա-
չապատ-
ման
մակե-
րեսը %

փողոց-
ների, անցում-
ներ, կանգառ-
ներ
մակե-
րեսը %

կառու-
ցապատում առավե-
լագույն բարձրու-
թյունը մ

առավե-
լագույն հարկայ-
նությունը
հարկ/մ

այլ տվյալ-
ներ

փաստացի

Հ3-1

հասարա-
կական

սպասարկում

7.2

37

18

23

18

4

նախագծով

հասարա-
կական

սպասարկում

7.2

48

18

23

18

4/20

փաստացի

Հ3-2

հասարա-
կական

սպասարկում

5.5

37

18

23

18

4

նախագծով

հասարա-
կական

սպասարկում

5.5

48

18

23

18

4/20

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 10-ում։

աղյուսակ 10

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

հիվանդանոց

Թ

2

պոլիկլինիկա

Թ

3

բուժկետ

Թ

4

շտապ բուժ.օգն.կայան

Թ

5

ամբուլատորիա

Թ

6

ծննդատուն

Թ

7

դեղատուն

Թ

8

սանէպիդկայան

Թ

9

դիագնոստիկ կենտրոն

Թ

10

վերականգնող.կենտրոն

Թ

11

առողջարան

Թ

12

դիսպանսեր

Թ

13

ատամնաբուժարան

Թ

14

ավտոկայանատեղեր

Թ

15

լուսանկարչատներ

Թ

16

քիմմաքրման կետեր

Թ

17

վարսավիրանոցներ

Թ

18

հյուրանոցներ

Թ

19

ավտոհանգրվաններ

Թ

20

այգիներ, պուրակներ

Թ

21

փողոցներ, հրապարակներ

Թ

Թաղամաս Հ4, «Նոր Ախուրյան» թաղամասի տարածքում նախատեսվող հասարակական կառուցապատման գոտիներ։

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 11-ում։

աղյուսակ 11

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

հասարակական կազմակերպությունների

Թ

2

դրամավարկային, ապահովագրական հաստատություններ

Թ

3

կոմերցիոն գործունեության

Թ

4

միջազգային կազմակերպությունների

Թ

5

հյուրանոցներ

Թ

6

խանութներ

Թ

7

կրպակներ

Թ

8

ռեստորաններ

Թ

9

բարեր

Թ

10

ճաշարաններ

Թ

11

սրճարաններ

Թ

12

տոմսերի իրացման կետեր

Թ

13

ավտոհանգրվաններ

Թ

14

հասարակական զուգարաններ

Թ

15

կրոնական կազմակերպությունների

Թ

միայն գրասենյակներ

16

այգիներ, պուրակներ

Թ

17

փողոցներ, հրապարակներ

2.2.4 Արտադրական կառուցապատման գոտի, Ա

Թաղամաս Ա1-1,Ա1-2, Ա1-30. բնակավայրի գոյություն ունեցող կառուցապատման գոտում ձևավորված արդյունաբերական գոտի,

գոտու
կոդը

գործառույթ

հիմնական քաղաքաշինական ցուցանիշները

հիմնական
կառու-
ցապա-
տում

օժան-
դակ
կառու-
ցապա-
տում

տա-
րածքի
մակե-
րեսը
հա

կառու-
ցապատ-
ման
մակե-
րեսը %

կանա-
չապատ-
ման
մակե-
րեսը %

փողոց-
ների, անցում-
ներ, կանգառ-
ներ
մակե-
րեսը %

կառու-
ցապատում առավե-
լագույն բարձրու-
թյունը մ

առավե-
լագույն հարկայ-
նությունը
մ

այլ տվյալ-
ներ

փաստացի

Ա1-1

արտադր.

խառը

22.33

50

35

15

8

3

նախագծով

արտադր.

խառը

22.33

55

35

20

8

3

փաստացի

Ա1-2

արտադր.

խառը

4.16

50

35

15

8

3

նախագծով

արտադր.

խառը

4.16

55

35

20

8

3

փաստացի

Ա1-3

արտադր.

խառը

25.1

50

35

15

8

3

նախագծով

արտադր.

խառը

25.1

55

35

20

8

3

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 12-ում։

աղյուսակ 12

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

կոշկեղենի արտադրություն

Թ

էլեկտրասարքերի արտ.

Թ

մալուխ.և լարերի արտադր.

Թ

լուսատեխն.սարքերի.արտ.

Թ

մարտկոցների արտադրութ.

Թ

պոմպ.և կոմպրեսոր. արտ.

Թ

սառնարանների արտ.

Թ

մետաղ.և փայտ.դազգահ.

Թ

գործիքաշինություն

Թ

էլեկտրաչափիչ սարք.արտ.

Թ

օպտիկամեխ.սարք.արտ.

Թ

ժամացույցների արտ.

Թ

հաշվ.տեխն.և ծրագր.միջոց.

Թ

ավտոգործարան

Թ

հեծանիվ.գործարան

Թ

առանցքակալ.արտ.

Թ

գյուղ.մեքենաներ

Թ

շին.մեքենաներ

Թ

շին.արտ.սարքավորում.

Թ

կենց.սպաս.սարքավորում.

Թ

թեթև արդ.տեխնոլոգիա.

Թ

սննդի արդ.տեխնոլոգիա

Թ

ջեռուց.կաթսաների արտ.

Թ

օդափոխիչ սարք. արտ.

Թ

ռադիո-հեռուստ.սարքավ.

Թ

կահույքի և փայտամշակ.

Թ

երկ/բ և բետոն.կոնստրուկ.

Թ

սանտեխնիկ.սարքավոր.

Թ

արհեստակ.լցանյութեր

Թ

ջերմամեկուսիչ նյութեր

Թ

աղյուս և կերամ. իրեր

Թ

Թաղամաս Ա2, բնակելի կառուցապատման տարածքի հյուսիսային հատվածում գոյություն ունեցող գյուղատնտեսական արտադրության գոտի` սելեկցիոն կայան։

Թաղամասում թույլատրելի հողօգտագործման տեսակները նշված են աղյուսակ 13-ում։

աղյուսակ 13

հհ

հողօգտագործման տեսակը

թույլատրման ձևը

այլ պայմաններ

1

2

3

4

1

ջերմոց

Թ

2

չորանոց

Թ

3

արհեստ.սերմնավոր.կայան

Թ

4

սերմնաբուծարան

Թ

5

գյուղ.մեք/տրակտոր.պարկ

Թ

6

գյուղ.մթերք.մթերում

Թ

7

սառնարանային տնտես.

Թ

8

արդ.արտադր. պահեստ

Թ

9

սննդ.արտադր.պահեստ

Թ

2.2.5 Ընդհանուր օգտագործման գոտի

Ը1, Ը2 Նոր նախատեսվող համաքաղաքային նշանակության այգի: Տարածքը 5.4 + 8.3 հա, թույլատրելի հողօգտագործման տեսակը միայն կանաչապատում և բարեկարգում:

2.2.6 Հատուկ նշանակության տարածքներ

ՀՆ1 Գյուղի հարավային մասում գոյություն ունեցող հին գերեզմանոց: Թաղումներ իրականացնելը արգելվում է: Առկա են պատմամշակութային արժեք ներկայացնող խաչքարեր, տարածքը բարեկարգելուց հետո կարող է օգտագործվել որպես պատմամշակութային օբյեկտ:

ՀՆ2 Գյուղի արևելյան մասում նոր նախատեսվող գերեզմանոց, տարածքը 3.1հա:

3. Կառուցապատման կանոններ

Սույն նախագծով սահմանված են տեղական պայմաններից բխող կանոններ, որոնք պարտադիր են բնակավայրի կառուցապատման ողջ տարածքի բոլոր գոտիներում կիրառելու համար։ Դրանք հիմնականում կարգավորում են կառուցապատման և շահագործման ընթացքում առաջացող միջավայրի համալիր կանոնակարգման խնդիրները, այն է.

■ ընդունված սկզբունքներին չհամապատասխանող կառույցների աստիճանական վերափոխման մեխանիզմները,

■ բնապահպանական միջոցառումների իրականացումը,

■ գոտևորման նախագծով ներկայացված պահանջների իրականացումը։

3.1 Շինարարական և վերանորոգման աշխատանքներ

■ Բոլոր շինարարական, վերակառուցման, վերականգնման և վերանորոգման աշխատանքները պետք է կատարվեն միայն գործող ընթացակարգերով հաստատված քաղաքաշինական և ճարտարապետաշինարարական նախագծերով:

3.2 Շենքերի Ճակատների արտաքին հարդարանք

■ Շենքերի ճակատների (փողոցային և բակային) արտաքին հարդարանքի հետ կապված բոլոր շինարարական և վերանորոգման աշխատանքները պետք է կատարվեն միայն գործող ընթացակարգերով հաստատված ճարտարապետաշինարարական նախագծերով:

3.3. Շինանյութ

■ Պատմաճարտարապետական արժեք ներկայացնող շենքերի/շինությունների բնական սրբատաշ քարերից կառուցված ճակատային պատերը ներկել կամ երեսապատել արգելվում է:

■ Այլ շենքերի համար, որպես կանոն, պետք է օգտագործել սև, վարդագույն, սպիտակ երանգների շինանյութեր:

■ Արտաքին ճակատների ձևավորման համար արգելվում է դեղին (բացի ոսկեգույնից և օխրայից), կապույտ և կանաչ երանգների օգտագործումը:

3.4 Նկուղներ և կիսանկուղներ

■ Բնակելի շենքերի նկուղային և կիսանկուղային հարկերը փողոցի կողմից մեկուսացված մուտքեր չպետք է ունենան:

■ Բոլոր շենքերի կիսանկուղների պատուհանների գոգերը մայթից պետք է առնվազն 30 սմ բարձր լինեն:

3.4. Շենքերի շքամուտքեր

■ Շենքերի շքամուտքերի աստիճանները փողոցի կարմիր գծից դուրս չպետք է դրվեն:

3.5 Տանիքներ

■ Լանջավոր տանիքների կիրառման դեպքում դրանց առավելագույն թեքությունը (i) պետք է ընդունել - 0.5:

■ Լանջավոր տանիքների գագաթի բարձրությունը պետք է սահմանափակվի կառույցի խորության կեսի չափով:

■ Լանջավոր տանիքներում ձեղնահարկը որպես բնակելի տարածություն օգտագործելու դեպքում փողոց դուրս եկող պատուհանները պետք է արգելվեն:

3.6 Գովազդ

■ Հուշարձաններ չհանդիսացող շենքերին կցված գովազդային վահանակների մակերեսը չպետք է գերազանցի շենքի ճակատային պատի 10 տոկոսը:

■ Փողոցներում տեղադրվող առանձին կանգնած գովազդային վահանակները պետք է տեղադրվեն մոտակա կարգավորվող խաչմերուկից առնվազն 50 մ հեռավորության վրա:

3.7 Ցուցանակներ և անվանատախտակներ

■ Փողոցների անվանատախտակները պետք է տեղադրվեն ստանդարտ չափերով 50 x 15սմ՝ միասնական հատուկ նախագծի համաձայն:

■ Շենքերի համարների չափերը պետք է ընդունվեն՝

ա) լուսավորությամբ, կլոր՝ տրամագիծը - 30սմ

բ) առանց լուսավորության՝ քառակուսի -15 x 15սմ:

Հիմնարկությունների անվանատախտակները և բնակիչների անվանատախտակները կցվում են միայն շքամուտքերի դռներին:

3.8. Փողոցային լուսավորություն

■ Մինչև 12մ լայնություն ունեցող փողոցներում լուսավորւթյան սյուների կիրառումն արգելվում է: Այս կարգի փողոցներում լուսավորությունը պետք է կազմակերպվի պատի աշտանակներով:

3.9. Տրանսպորտի միջոցների կանգառներ

■ Տրանսպորտի միջոցների կանգառները պետք է տեղավորվեն, որպես կանոն, միասնական նախագծով թեթև կոնստրուկցիաներից կառուցված, թափանցիկ պատերով կամ սյուներով շինությունների մեջ: Առավելագույն չափերը՝ երկարությունը - 6.0 մ, լայնությունը - 2.4 մ:

3.10. Հեռավորությունը շենքերի միջև

Բնակելի և հասարակական, ինչպես նաև արտադրական շենքերի միջև եղած հեռավորությունը պետք է ընդունել հիմնվելով արևի ճառագայթման քանակի (ինսոլյացիայի) և լուսավորվածության հաշվարկների վրա, ինչպես նաև հակահրդեհային պահանջներին համապատասխան։

2-3 հարկանի բնակելի շենքերի երկար կողմերի միջև հեռավորությունը (կենցաղային խզումներ) պետք է ընդունել 12 մ-ից ոչ պակաս։ Այս շենքերի երկար կողմերի և բնակելի սենյակներից պատուհաններ ունեցող կողաճակատների միջև՝ 12 մ-ից ոչ պակաս։ Նշված հեռավորությունները կարող են կրճատվել ինսոլյացիայի և լուսավորության նորմերը պահպանելու դեպքում, եթե ապահովված է պատուհանից պատուհան բնակելի սենյակների անտեսանելիությունը։

3.12. Աղմուկի թույլատրելի մակարդակ

Բոլոր գոտիներում որտեղ թույլատրված է բնակելի կառուցապատում աղմուկի թույլատրելի մակարդակը չպետք է գերազանցի 55 դԲԱ (ցերեկը) և 45 դԲԱ (գիշերը):

3.11. Հողամասեր և նրանց բաժանումը

Անհատական բնակելի կառուցապատման համար նախատեսված գոտիներում հողամասերի չափերը սահմանվում են` նվազագույնը 800 ք.մ, առավելագույնը 1200 ք.մ, նշված և գոյություն ունեցող կառուցապատման տարածքներում, անհրաժեշտության դեպքում, հողամասերի բաժանումը իրականացնել պահպանելով առանձին հատվածների համար 10մ փողոցին հարող ճակատային մաս և հողամասերի նվազագույնը 400 ք.մ մակերես:

3.13. Գոտևորմանը չհամապատասխանող կառուցապատման կարգավորում

■ Գոտևորմանը չհամապատասխանող բոլոր տեսակի օրինական համարվող օգտագործման ձևերը, որոնք գոյությունը պահպանել են մինչև սույն նախագծի հաստատման տարեթիվը, այսուհետև պետք է կարգավորվեն միայն սույն կանոնների պահանջներին համապատասխան:

■ Գոտևորմանը չհամապատասխանող բոլոր տեսակի օրինական համարվող շենքերի և կառույցների ընդարձակում չի թույլատրվում:

■ Գոտևորմանը չհամապատասխանող 6 ամսից ավելի լքված և չօգտագործվող օրինական համարվող կառույցների հետագա օգտագործման ձևը պետք է որոշվի համաձայն այն հիմնական գոտու թույլատրելի օգտագործումների կանոնների, որտեղ այն գտնվում է:

■ Գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող կառուցապատման ձևերը կարող են վերանորոգվել, եթե բոլոր կառուցվածքային փոփոխումները կատարվում են միայն գործող քաղաքաշինական օրենսդրությանը համաձայն:

■ Եթե գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող կառույցի վերանորոգման արժեքը գերազանցում է նրա տեղափոխման արժեքի 50%-ը, ապա այդ կառույցը պետք է արգելվի:

3.14. Կառուցապատման թույլտվություններ

Օգտագործման ձևերի համար թույլտվությունների կառուցվածքը հիմնվում է «ընդունված գոտի-թույլատրելի հողօգտագործման ձև» սկզբունքի վրա: Սահմանվել են հետևյալ թույլատվության ձևերը ՝

- թույլատրվում է,

- չի թույլատրվում:

Թույլատրված օգտագործման ձևերը այն կառուցապատման և հողօգտագործման թույլատրված տիպերն են, որոնք արդեն վերջնականորեն սահմանվել են նախագծային փուլում, հողհատկացման հիմք են հանդիսանում համապատասխան գոտիներում և լրացուցիչ քննարկման կարիք չունեն:

Հայաստանի Հանրապետության
կառավարության աշխատակազմի
ղեկավար-նախարար Մ. Թոփուզյան

ՀՀ ՇԻՐԱԿԻ ՄԱՐԶԻ ԱԽՈՒՐՅԱՆԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ս. Սարգսյան
2008 թ. հունվարի 14 Երևան

Բնակավայրի բաց. բարձր.	Միջին ամսական, ըստ ամիսների												միջին տարեկան	բացարձակ նվազագույն	բացարձակ առավելագույն
Բնակավայրի բաց. բարձր.	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	միջին տարեկան	բացարձակ նվազագույն	բացարձակ առավելագույն
Ախուրյան 1556 մ	-9.5	-7.5	-1,5	6,5	11,6	15,2	19,2	19,2	15,0	8,3	1,6	-5,3	6,1	-36	38

Բնակավայրը	Օդի հարաբերական խոնավությունը (%) ըստ ամիսների												միջին տարեկան	միջին ամսական ժ. 13-ին
Բնակավայրը	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	միջին տարեկան	ամենացուրտ ամսվա	ամենատաք ամսվա
Ախուրյան	82	81	76	67	66	65	60	57	61	69	77	82		75	42

Բնա- կա- վայրը	Օդի ջերմաստիճանը, ⁰C										Ամենա- ցուրտ ամսվա խոնավութ- յունը (%)		Մթն. տեղումները և գրունտի սառածության խորությունը		Քամի
	Ամենա- ցուրտ օրվա	Ամենա- ցուրտ հնգօր- յակի		Ամենացուրտ ժամանա- կաշրջանի միջինը		Բացար- ձակ նվազա- գույնը	Ամենա- ցուրտ ամսվա օրական միջին ամպլի- տուդը	Տևողությունը			միջին ամսա- կան	միջն ամսա- կան ժ. 15-ին	Տեղում- ների քանակը նոյեմբեր-մարտ ամիս- ներին (մմ)	Գրունտի սառչման առավե- լագույն խորու- թյունը (սմ)	Գերա- կշռող ուղղ. դեկ- տեմբեր-փետըր- վար ամիս- ներին	Միջին արագու- թյուն- ներից առավե- լագույնն ըստ ուղղ. հունվարին (մ/վրկ)
	Ապահովվածու-թյունը							միջին ջերմ. ժամանակա- շրջանի
	0.98	0.92	0.98	0.92				0	8	10
Ախուր- յան	-28	-25	-25	-22	-9.9	-3.6	11.7	118/-6.2	188/-2.4	208/-1.3	82	71	131	143	հս.	4.7

Բնակա- վայրի անվա- նումը	Օդի ջերմաստիճանը (⁰C)					ամենատաք ամսվա հարաբ. խոնավությունը (%)		մթնոլորտային տեղումները (մմ)		քամի
	ապահով- վածությամբ		բացար- ձակ առավե- լագույնը	ամենա- տաք ամսվա միջին առավե- լագույնը	ամենա- տաք ամսվա միջին օրական ամպլի- տուդը	միջին ամսա- կան	միջին ամսա- կան ժ.15-ին	տեղում- ների քանակը ապրիլ-հոկտեմ- բեր	տեղում- ների օրվա առավե- լագույնը	գերա- կշռող ուղղութ. հունիս-օգոստոս ամիս- ներին	միջին արագու- թյունների նվազա- գույնն ըստ ուղղ. հուլիսին (մ/վրկ)
	0.95	0.99
Ախուր- յան	27	28	38	26	14.1	60	39	378	64	հս..	4.4

- Լիցքային գրունտ	- շերտ թիվ 1
- Հողաբուսական ծածկույթ	- շերտ թիվ 2
- Կավավազ	- շերտ թիվ 3
- Ավազ հրաբխային	- շերտ թիվ 4
- Բազալտ մեծաբեկորային	- շերտ թիվ 5

Հ/հ	Գրունտի անվանումը և շերտի N	Հատկանիշի անվանումը	Լիցքային գրունտ	Հողա-բուսական ծածկույթ	Կավ- ավազ	Հրաբխային ավազ	Բազալտ մեծաբե- կորային
Հ/հ	Գրունտի անվանումը և շերտի N	Հատկանիշի անվանումը	1	2	3	4	5
1	Խտությունը, գ/սմ³		1.5	1.6	1.7	1.1	2.3
2.	Ներքին շփման անկյունը, աստիճ.				19	30
3.	Տեսակարար շաղկապվածությունը, ԿՊա				8	2
4.	Ձևախախտման մոդուլը, ՄՊա				8
5.	Պայմանական հաշվարկային ճնշումը, ՄՊա				0.18	0.2
6.	Միառանցք սեմման դիմադրությունը, ՄՊա						25
7.	Գրունտների մշակման պարագրաֆները ՇՆ ևԿ IV-2-82	աղ. 1-1	24^բ	9^վ	34^վ	-	-
7.	Գրունտների մշակման պարագրաֆները ՇՆ ևԿ IV-2-82	աղ. 3-1				27	20^ա

NN	Հուշարձանները	կառուցման տարեթիվը	Հուշարձանի տեղը	հուշարձանի դասակարգումը	ծանո- թություն
1	2	3	4	5	6
1	Գերեզմանոց	12-20-րդ դդ.	գյուղի մեջ	Հ
2	Եկեղեցի սբ Նշան	1858 թ.	հվ-աե մասում	Տ
2.1	գերեզմանոց	13-19-րդ դդ.	եկեղեցուց հվ-աե	Տ
2.2	զանգակատուն	1861 թ.	եկեղեցուն կից	Տ
3	Կոթող Մայր Հայաստան	1983 թ.	գյուղի մեջ	Տ
4	Հուշարձան երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1967 թ.	գյուղի մեջ	Տ
5	Հուշարձան Կոմիտասին	1985 թ.	գյուղի մեջ, դպրոցի մոտ	Տ
6	Հուշարձան Միկոյանին	1964 թ.	գյուղի մեջ	Տ
Ծանոթություն` Այն հուշարձանները, որոնք նշված չեն քարտեզի վրա, բայց կան աղյուսակում, գտնվում են բնակավայրի սահմաններից դուրս:

Տարեթիվ	Բնակչություն	Ծնունդ	Մահ	Բնական հավելաճ	Ամուսնու- թյուն	Ամուսնալու- ծություն
1997	10639	307	124	183	62	9
1998	10764	274	131	143	59	3
1999	10808	222	117	105	62	2
2000	10839	199	111	88	80	2
2001	10281	181	126	55	69	3
2002	10793	170	152	18	86	5
2003	10172	191	132	59	65	11
2004	10128	214	142	72	80	3
2005	10008	214	142	72	80	3
2006	10013	214	142	72	80	3

Տարիքը	Առկա բնակչության			Մշտական բնակչության
Տարիքը	Ընդամենը	Տղամարդիկ	Կանայք	Ընդամենը	Տղամարդիկ	Կանայք
0-4	786	454	332	1023	473	350
5-9	1122	591	531	1374	613	561
10-14	1444	692	752	1994	917	877
15-19	1357	630	627	1720	779	741
20-24	877	478	399	1431	704	527
25-29	792	367	325	1245	590	455
30-34	556	286	270	1112	512	400
35-39	734	277	457	1326	550	576
40-44	945	394	551	1614	630	784
45-49	764	312	452	1291	521	570
50-54	539	201	338	871	319	352
55-59	270	159	111	415	89	126
60-64	445	208	237	775	234	341
65-69	140	47	93	551	156	195
70-74	257	74	183	461	74	187
75-79	148	53	75	248	53	65
80-84	59	16	43	80	16	44
85 և ավել	20	8	12	30	8	12
Ընդամենը	9632	4247	4788	10281	4938	5163

	Ցուցանիշներ	տարիներ
	Ցուցանիշներ	1970	1979	1983	1987
1	2	3	4	5	6
1	Բնակչության քանակը տարեսկզբին (հազ. մարդ)	9,1	9,5	10,0	10,1
2	100 մարդուն ընկնող միջին տարեկան քանակը ըստ ժամանակահատվածների ա. ծնվածներ բ. վախճանվածներ գ. բնական աճ	2,7 0,7 2,0	2,4 0,5 1,9	2,3 0,5 1,8	2,1 0,4 1,7
3	Աճի ընդհանուր տեմպերը այդ թվում մեխանիկական աճ	3,4 1,4	2,5 0,6	2,1 0,3	2,1 0,2

Բնակչության բնական աճը 2005-2022 թթ		հազ. մարդ
1	Բնակչությունը 01.01. 2007 թ.	10,04
2	2005-2010 թթ միջին տարեկան բնական աճը %	0,7
3	Բնակչությունը 2011 թ.	10,74
4	2011-2015 թթ միջին տարեկան բնական աճը %	0,8
5	Բնակչությունը 2016 թ.	11,54
6	2016-2022 թթ միջին տարեկան բնական աճը %	0,9
7	Բնակչությունը 2022 թ.	12,46

	Բնակչության թվաքանակը (փաստացի)	Բնակչության թվաքանակը (ըստ գլխավոր հատակագծի)
Ընդամենը	10046	12400
այդ թվում՝ կին	5758	7880
տղամարդ	4673	6220

Գոտու համարը	Մակերեսը հա	Նախատեսվող նպատակային նշանակությունը	Նախկին նպատակային նշանակությունը	Մակերեսը հա
1	2	3	4	5
1	18.88	Արդյունաբերության, ընդերքօգտ. և այլ արտադր. նշանակության ■ Արդյունաբերական	Էներգետիկայի, կապի, տրանսպ. կոմունալ ենթակառուցվածքների ■ Տրանսպորտի	18.88
2	40.0	Հատուկ նշանակության	Տրանսպորտի	40.0
3	1.06	Բնակավայրերի ■ խառը կառուցապատման	Ջրային հողեր	1.06
4	2.51	Բնակավայրերի ■ խառը կառուցապատման	Գյուղատնտեսական ■ վարելահող	3.56
4	1.05	Բնակավայրերի ■ ընդհանուր օգտագործման	Գյուղատնտեսական ■ վարելահող	3.56
5	2.73	Բնակավայրերի ■ խառը կառուցապատման	Արդյունաբերության, ընդերքօգտ. և այլ արտադր. նշանակության օբյեկտներ ■ Գյուղատնտեսական արտադր	2.73
6	1.6	Բնակավայրերի ■ խառը կառուցապատման	Գյուղատնտեսական ■ վարելահող	1.6
7	4.0	Հատուկ պահպանվող տարածք. ■ գերեզմանոց	Գյուղատնտեսական ■ արոտավայր	4.0

NN	Ելակետային տվյալների և հաշվարկային ելքերի, ծավալների անվանումը,	Բանաձև, տառային արտահայտություններ	Հիմքը	Հաշվարկային պարամետրեր
				ընդամենը	այդ թվում
				ընդամենը	գյուղ	ընդլայնման համար նախատեսվող թաղամաս
1	2	3	4	5	6	7
1	Բնակչության թիվը(մարդ)	N	գլխ.հատ	12440	10046	2357
2	Ջրօգտագործման նորման (լ/օր, մարդ)	q	ՍՆԻՊ 2.04.02-84 աղ 1	150	150	150
3	Միջին հաշվարկային ծախսը (մ³/օր)	Q_օր^միջ = qN/1000	- " - կ.2..2	2124	1569	555
4	Խոշոր եղջերավոր անասուններ (գլուխ)	N₁	-	1625	1200	425
5	Մանր եղջերավոր անասուններ( գլուխ)	N₂	-	250	185	65
6	Խոշոր եղջերավոր անասունների ջրօգտագործման նորման (լ/օր,գլ)	n₁	-	100	100	100
7	Մանր եղջերավոր անասունների ջրօգտագործման նորման (լ/օր,գլ)	n₂	-	60	60	60
8	Խոշոր և մանր եղջերավոր անասունների հաշվարկային ջրի ծախսը (մ³/օր)	Q^միջ_օր=n₁N₁/1000+ n₂N₂/1000	-	177,5	131,1	46,4
9	Չնախատեսված ծախսեր (մ³/ օր)	10 % Q^միջ_օր	- "- կ.2.1.1 , աղ 1	212,4	156,9	55,5
10	Արդյունաբերական ձեռնարկությունների ջրի ծախսը (մ³/օր)	25 % Q^միջ_օր	- " - կ.2.10, աղ. 4	531	392,30	138,70
11	Ընդհանուր միջին օրական ծախսը (մ³/օր)	∑ Q^միջ_օր	-	3044,9	2249,3	795,6
12	Ջրի անխուսափելի կորուստներ( մ³/օր)	25% ∑ Q^միջ_օր	-	761,23	562,33	198,90
13	Ամբողջ միջին օրական ծախսը (այդ թվում անխուսափելի կորուստները ) (մ³/օր)	-	--	3806,13	2811,63	994,50
14	Օրվա անհավասարաչափության գործակից	K^ան_օր	ՍՆԻՊ 2.04.02-84 կ.2.2	1,2	1,2	1,2
15	Օրվա առավելագույն հաշվարկային ելքը (մ³/օր)	K^առ_օր ∑ Q^առ_միջ	-	4567,36	3373,96	1193,40
16	Տեղական պայմանները հաշվի առնող գործակից	£_առ / £_նվ	ՍՆԻՊ 04.02. 84 կ.կ.2.2,2.3	-	1,3/0,5	1,3/0,5
17	Բնակչության թվաքանակի գործակից	b_առ / b_նվ	" -"	-	1,295/ 0,405	1,52/0,18
18	Ժամային անհավասարաչափության գործակից	K^առ_ժ =£_առb_առ/ K^նվ_ժ =£_նվb_նվ	-	-	1,68/ 0,20	1,98/0,09
19	Ժամային առավելագույն հաշվարկային ջրի ծախսը (մ³/ժամ)	q^առ_ժ = K^առ_ժ Q^առ _օր/24	-	-	236,18	98,46
20	Արտաքին հրդեհի մարման համար պահանջվող ջրի ծախսը (լ/վրկ)	Q_հրդ	ՍՆԻՊ 2.04.02-84 աղ.5	-	15	10
21	Ներքին հրդեհի մարման համար պահանջվող ջրի ծախսը (լ/վրկ)	q_հրդ	-	-	232,5	232,5
22	Միաժամանակյա հրդեհների քանակը (հատ)	n	-	-	2	1
23	Հրդեհի մարման համար ջրի ծավալը (մ³)	W = Q_n t n +q_n t n	-	-	432	162
24	Հրդեհի մարման համար պահանջվող ժամանակը (ժամ)	t	ՍՆԻՊ 2.04.02-84 կ.2.24	-	3	3
II	ՕԿՋ-ների հաշվարկային ծավալները
25	Կարգավորման ծավալներ (մ³)	Wկ	-"- կ.153 աղ. 2,3	-	739,96	257,18
26	Հրդեհի անձեռնմխելի ծավալները հաշվի առած սեյսմիկ նորմաների պահանջները (մ³)	W_հ	ՍՆԻՊ 2.04,02-84 կ.15.3-15.4	-	1815,6	562,66
27	Վթարային ծավալները հաշվի առած սեյսմիկ նորմաների պահանջները	W_վ=Q^առ_օր 12x 0,7	-	-	1180,89	417,69
28	ՕԿՋ-ների հաշվարկային ծավալները (մ³)	W= W_կ+W_հ+W_վ	-	-	3736,45	1237,53

NN ը/կ	Օրվա ժամերը	Ջրօգտագործումը գյուղի կողմից (%)	Գյուղի ՕԿՋ տրվող ջրի քանակը (%)	Օրվա կարգավորիչ ջրամբար			Ծանոթություն
NN ը/կ	Օրվա ժամերը	Ջրօգտագործումը գյուղի կողմից (%)	Գյուղի ՕԿՋ տրվող ջրի քանակը (%)	մտնող (%)	դուրս եկող (%)	մնա- ցորդը (%)	Ծանոթություն
1	0-1	0,83	4,16	3,33	-	10,35
2	1-2	0,90	4,16	3,26	-	13,61
3	2-3	1,00	4,16	3,16	-	16,77
4	3-4	1,00	4,16	3,16	-	19,93
5	4-5	2,35	4,16	1,81	-	21,74
6	5-6	3,85	4,16	0,31	-	22,05	W_կ=0,2205x3373,96 =739,96մ³
7	6-7	5,20	4,17	-	1,03	21,02
8	7-8	6,20	4,17	-	2,03	18,99
9	8-9	6,50	4,17	-	2,33	16,66
10	9-10	4,85	4,17	-	0,68	15,98
11	10-11	5,00	4,17	-	0,83	15,15
12	11-12	6,50		-	2,33	12,82
13	12-13	7,00	4,17	-	2,83	9,99	Q_առ=0,07x3373,96= =236,18մ³/ժամ=65,61 լ/վրկ
14	13-14	6,70	4,17	-	2,53	7,46
15	14-15	5,35	4,17	-	1,18	6,28
16	15-16	4,65	4,17	-	0,48	5,80
17	16-17	4,50	4,17	-	0,33	5,47
18	17-18	5,50	4,17	-	1,33	4,14
19	18-19	6,30	4,17	-	2,13	2,01
20	19-20	5,35	4,17	-	1,18	0,83
21	20-21	5,00	4,17	-	0,83	0,00
22	21-22	3,00	4,17	1,17	-	1,17
23	22-23	1,47	4,16	2,69	-	3,86
24	23-24	1,00	4,16	3,16	-	7,02
ընդ.	-	100	100	22,05	22,05	-

NN ը/կ	Ելակետային տվյալների և հաշվարկային պարամետրերի անվանումը	Բանաձևեր, նշանակումներ	Հիմքը	Քանակը		Ծանո- թություն
NN ը/կ	Ելակետային տվյալների և հաշվարկային պարամետրերի անվանումը	Բանաձևեր, նշանակումներ	Հիմքը	գյուղի համար	թաղամասի համար	Ծանո- թություն
1	Բնակչության թիվը (մարդ)	N	գլխ.հատ.	10046	2357
2	Ջրօգտագործման նորման (լ/օր, մարդ)	q	ՍՆԻՊ 2.04 02-84 կ.2.1	150	150
3	Կեղտաջրերի միջին տարեկան հաշվարկային ելքը (մ³/օր)	Q_օր^միջ =qN/1000	-	1569	555
4	Չնախատեսված ելքեր (մ³/օր)	Q_օր^միջx10,0/100	-	156,9	55,5
5	Արդյունաբերական ձեռնարկություններ (մ³/օր)	Q_օր^միջx25/100	-	392,25	138,75
6	Կեղտաջրերի ընդհանուր միջին հաշվարկային ելքերը (մ³/օր)	-	-	2118,15	749.25
7	Նույնը՝ (լ/վրկ)	Q_{միջ/վրկ}	-	24,52	8.67
8	Անհավասարաչափության ընդհանուր գործակից	K_ընդ	ՍՆԻՊ 2.04.03-85 աղ.N2	1,87	2.208
9	Կեղտաջրի առավելագույն հաշվարկային ելքը (լ/վրկ)	K_ընդxQ_{միջ/վրկ}	- ' - կ.2.7	45,85	19.14

Բնակչություն		Էլ.էներգիայի տարեկան ծախսը, հազ. կՎտ/ ժամ
Փաստ	Նախագիծ	Փաստ	Նախագիծ
10046	12400	3968	11780*

N^օ	Օբյեկտ	Քանակ	Արժեքը մլրդ. դոլ.
1	10 կՎ օդայի գծեր	2.3 կմ	0.016
2	04 կՎ օդայի գծեր	4.8 կմ	0.028
3	10/04 կՎ կոմպլեկտ ՏԵ	5 հատ	0.0053
	*Ընդամենը*		*0.097*

Միջոցառում	Խոշորացված արժեքը մլրդ. դրամ
I մինչև 2010 թ.
1	0.042
2	0.049
3	0.029
Ընդամենը I	0.12
II մինչև 2025 թ.
1	0.11
2	0.068
Ընդամենը II	0.178
Ընդամենը I + II	0.298

N	Անվանում	Չափ. միավ.	Քանակ
1	Մ/ Ճ Պոլիէթիլենային գազատար d=110,160,220	կմ	6.5
2	Ց/ Ճ Պոլիէթիլենային գազատար d=90,110,160,	կմ	13.0
3	Ց/Ճ Պողպատյա անկար խողովակաշար d=100	կմ	1.2
4	ՊԳԿԿ	հատ	2

N	Օբյեկտ	Քանակ	Արժեքը միլիոն. դր.
1	Մ/ Ճ Պոլիէթիլենային և պողպատյա գազատար	6.5 կմ	97
2	Ց/ Ճ Պոլիէթիլենային և պողպատյա գազատար	14.2 կմ	213
3	ՊԳԿԿ	2 հատ	1.5
	Ը ն դ ա մ ե ն ը		311.5

Փոշի	1.8
Ծծմբի երկօքսիդ	0.05
Ածխածնի օքսիդ	1.5
Ազոտի երկօքսիդ	0.03

Փոշի	0.2
Ծծմբի երկօքսիդ	0.02
Ածխածնի օքսիդ	0.4
Ազոտի երկօքսիդ	0.008

Արտանետման աղբյուրը	Արտանետումները, տ/տարի	Հեռանկարային արտան. տ/տարի
Ածխածնի օքսիդ
Տրանսպորտային արտանետումներ	381	548.64
Գազով աշխատող ջեռուցիչ սարքեր	19.467	28.03
Փայտի վառարաններ	4.5	-
Ընդամենը	404.967	576.67
Ազոտի օքսիդներ
Տրանսպորտային արտանետումներ	15.3	22.032
Գազով աշխատող ջեռուցիչ սարքեր	6.26	9.014
Փայտի վառարաններ	0.23	-
Ընդամենը	21.79	31.046
Պինդ մասնիկներ
Տրանսպորտային արտանետումներ	0.39	0.56
Փայտի վառարաններ	0.672	-
Ընդամենը	1.062	0.56
Ածխաջրածիններ
Տրանսպորտային արտանետումներ	37.9	54.576
ԸՆԴԱՄԵՆԸ	465.719	662.852

Միացությունները	Սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիա (ՍԹԿ)	2006 թ. Ախուրյան գետի Գյումրի քաղաքից 5 կմ ներքև ընկած հատվածից վերցված փորձանմուշներում որոշված միացությունների միջին տարեկան կոնցենտրացիաները	2006 թ. Ախուրյան գետի Գյումրի քաղաքից 0.8 կմ վերև ընկած հատվածից վերցված փորձանմուշներում որոշված միջին տարեկան կոնցենտրացիաները	2006 թ. Կարկաչուն գետի գետաբերանից վերցված փորձանմուշներում որոշված միացությունների միջին տարեկան կոնցենտրացիաները
pH	6.5 - 8.5	8.01	8.38	8.24
ԹՔՊ	30.0 մգ/դմ³	13	13	27
Պերմանգանատային օքսիդացվածություն	-	3.03	2.84	3.86
ԹԿՊ₅	3.0 մգ/դմ³	3.45	2.41	3.51
Կախված մասնիկներ	-	21.9	87.2	21.4
Լուծված թթվածին	> 6.0 մգ/դմ³	7.40	8.77	7.53
Ածխաթթու գազ	-	0.13	0.00	0.00
Հիդրոկարբոնատ իոն	-	144.0	148.9	192.8
Ամոնիում իոն	0.39 մգN/դմ³	1.76 (մգN/դմ³)	1.16 (մգN/դմ³)	1.96 (մգN/դմ³)
Նիտրիտ իոն	0.024 մգN/դմ³	0.139 (մգN/դմ³)	0.037 (մգN/դմ³)	0.199 (մգN/դմ³)
Նիտրատ իոն	9.0 մգN/դմ³	0.63 (մգN/դմ³)	0.39 (մգN/դմ³)	0.98 (մգN/դմ³)
Սուլֆատ իոն	100 մգ/դմ³	25.2	16.5	55.1
Քլոր իոն	300 մգN/դմ³	17.5	15.4	23.3
Հանքայնացում	1000 մգ/դմ³	269	212	475

ԿԿԹ	Ընդհանուր քանակից բաժնեմասը, %-ով	Թափոնների ընդհանուր քանակը, տ/տարի
Ապակի	3.5	110.0
Մետաղ	3.9	122.7
Պլաստիկ շշեր	2.65	84.3
Այլ պլաստիկ իրեր	4.35	137.0
Թուղթ	3.1	97.5
Այլ թափոններ	82.5	2598.5
Ընդամենը՝	100	3150

Արդյունաբերական թափոնների բաղադրիչները	Ընդհանուր քանակը, տ/տարի	Ընդհանուր քանակից բաժնեմասը, %
1	2	3
1. Օգտագործման ենթակա թափոններ՝ նավթամթերք, յուղեր, թեփեր	4.5	19.5
2. Ոչ օգտագործելի թափոններ՝ շինարարական, մետաղական, օգտագործված տարաներ	16.0	80.5
Ընդամենը	20.5	100

Կանաչ զանգվածների ֆունկցիոնալ նշանակությունը	Ընդհանուր կանաչ զանգված
Կանաչ զանգվածների ֆունկցիոնալ նշանակությունը	հա	մ²/մարդ
1. Ընդհանուր օգտագործման	17.85	12.4
2. Սահմանափակ նշանակության	123.65	85.87
3. Հատուկ նշանակության	-	-
Ընդամենը	141.5	98.26

N	Բնակչության խմբեր	Ներկա ժամանակահատվածում		Հաշվարկային ժամկետում
N	Բնակչության խմբեր	Թվաքանակը (մարդ)	Ենթակա են պատսպարման (մարդ)	Թվաքանակը (մարդ)	Ենթակա են պատսպարման (մարդ)
1	2	3	4	5	6
1.	Աշխատավայրում գտնվող բնակիչներ	4300	3560	6500	5390
2.	Տանը գտնվող չաշխատող բնակիչներ	2200	2000	3000	2750
3.	Ուսման վայրում գտնվող ուսանողներ, դպրոցականներ, նախադպրոցական երեխաներ	2000	1880	2700	2540
4.	Տնային պայմաններում գտնվող ուսանողներ, դպրոցականներ, նախադպրոցական երեխաներ	1500	1480	2200	2170
Ընդամենը		10040	8920	12400	11850