ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

ՀՀ տնտեսական դատարանի վճիռ Քաղաքացիական գործ թիվ Տ-2505/2007 թ.

Քաղաքացիական գործ թիվ 3-1739(ՏԴ) 2007 թ.

Նախագահող դատավոր՝

Տ. Նազարյան

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)

	նախագահությամբ`	Ա. Մկրտումյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ`	Ս. Սարգսյանի
		Վ. Աբելյանի
		Ս. Անտոնյանի
		Է. Հայրիյանի

2007 թվականի դեկտեմբերի 12-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով «Հայջրմուղկոյուղի» ՓԲ ընկերության (այսուհետ` Ընկերություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ տնտեսական դատարանի 17.09.2007 թվականի վճռի դեմ՝ ըստ Ընկերության դիմումի ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության (այսուհետ` Ծառայություն)՝ Ծառայության խոշոր հարկ վճարողների հարկային տեսչության (այսուհետ` Հարկային տեսչություն) թիվ 1018973 ստուգման ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան՝ Ընկերությունը պահանջել է անվավեր ճանաչել Հարկային տեսչության 22.05.2007 թվականի թիվ 1018973 ակտը:

ՀՀ տնտեսական դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 17.09.2007 թվականի վճռով դիմումը մերժվել է:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ընկերությունը:

Վճռաբեկ բողոքին պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Դատարանը կիրառել է «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածը, 30-րդ հոդվածի 1-ին մասի «բ» կետը, որոնք չպետք է կիրառվեին, չի կիրառել նույն օրենքի 19-րդ, 20-րդ, 46-րդ, 53-րդ հոդվածները, 56-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, որոնք պետք է կիրառեր, ինչպես նաև սխալ է մեկնաբանել ՀՀ կառավարության 17.10.2007 թվականի թիվ 989 որոշման 8-րդ կետը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Դատարանը եզրահանգել է, որ Հարկային տեսչության թիվ 1018973 ստուգման ակտի համար հիմք ծառայած ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության թիվ 100201 ակտն ընդունվել է առանձին վարչական վարույթի արդյունքում, իսկ այդ եզրահանգումը հիմնավորել է «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածով, 30-րդ հոդվածի 1-ին մասի «բ» կետով և ՀՀ կառավարության 17.10.2001 թվականի թիվ 986 որոշման 8-րդ կետով սահմանված նորմերի «համեմատական վերլուծության արդյունքում»: Միաժամանակ Դատարանը վկայակոչել է վարչական երկու մարմինների՝ առանձին հանձնարարագրերի հիման վրա գործելու փաստը: Մինչդեռ «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածը, 30-րդ հոդվածի 1-ին մասի «բ» կետը սահմանում են վարչական վարույթների ընդհանուր կանոններ, որոնց մեկնաբանությունը չի հանգեցնում Դատարանի վերը նշված եզրահանգմանը:

ՀՀ բնապահպանության նախարարության դերը սահմանափակվում է միայն բնօգտագործման վճարի օբյեկտի փաստացի ծավալն արձանագրելով, որի արդյունքում կազմված փաստաթղթի հիման վրա հարկային մարմինն ընդունում է վարչական ակտ, որով կոնկրետ պարտավորություն է սահմանվում տնտեսավարող սուբյեկտի համար:

Դատարանը հաշվի չի առել, որ թիվ 100201 ակտն Ընկերության համար որևէ կոնկրետ գործի կամ իրավիճակի կարգավորման նպատակ չունի և անմիջականորեն ուղղված չէ Ընկերության համար իրավունքներ կամ պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն, վերացնելուն կամ ճանաչելուն:

Առանձին հանձնարարագրերի գոյությունը չի հիմնավորում Դատարանի՝ երկու վարչական մարմինների գործողություններն առանձին վարչական վարույթների տարանջատելու եզրահանգումը, քանի որ ՀՀ կառավարության 17.10.2001 թվականի թիվ 989 որոշման 8-րդ կետի իմաստով հարկային մարմնի կողմից բնօգտագործման վճարի պարտավորության հաշվարկը ժամանակին կատարելու դեպքում վերստուգման հանձնարարագիր ստեղծելու անհրաժեշտություն չէր առաջանա, քանի որ նոր ստուգում իրականացնելու անհրաժեշտություն չկար:

Դատարանը հաշվի չի առել դիմումատուի օրենքով հիմնավորված պահանջը` կապված երկու վարչական մարմինների կողմից «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 46-րդ հոդվածով սահմանված 30-օրյա ընդհանուր և ՀՀ կառավարության 17.10.2001 թվականի թիվ 989 որոշման 8-րդ կետով սահմանված 15-օրյա հատուկ ժամկետները չպահպանելու վերաբերյալ: Օրենքով 15-օրյա ժամկետի կարևորությունը հաստատում է երկու վարչական մարմինների կողմից մեկ վաչական վարույթ իրականացնելու փաստը, այլապես, եթե ընդունենք, որ այդ գործողություններից յուրաքանչյուրն իրենից ներկայացնում է առանձին վարչական վարույթ, ապա անիմաստ է դառնում օրենսդրի այն պահանջը, որ ՀՀ բնապահպանության նախարարությունը հենց 15-օրյա ժամկետում պետք է հարկային մարմնին փոխանցի բնօգտագործման օբյեկտի փաստացի հաշվարկի արդյունքները:

Դատարանը հաշվի չի առել նաև այն հանգամանքը, որ բնօգտագործման վճարի հաշվարկման և վճարման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնելիս ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչությունը լիազորություն չունի բնօգտագործման վճարի հաշվարկ կատարելու, ինչը վերապահված է հարկային ծառայությանը: Հետևաբար, այդ հաշվարկի կատարմամբ ու այն վարչական ակտի տեսքով հրապարակելուց հետո է ավարտվում վարչական վարույթը:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Դատարանի 17.09.2007 թվականի վճիռը և գործն ուղարկել նոր քննության:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

1) ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության կողմից Ընկերությունում իրականացված բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների օբյեկտ համարվող փաստացի ծավալների չափաքանակների ստուգման արդյունքում 01.11.2005 թվականին կազմված թիվ 100201 ստուգման ակտով հայտնաբերվել է ջրառի ծավալի պակաս հաշվարկ 273.393,3 հազար խորանարդ մետրի չափով:

2) Հարկային տեսչության կողմից Ընկերությունում իրականացված բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների և հարկային մարմնի կողմից վերահսկվող օրենսդրության առանձին պահանջների կատարման ճշտության ստուգման արդյունքում 22.05.2007 թվականին կազմված թիվ 1018973 ստուգման ակտով, հիմք ընդունելով ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի թիվ 100201 ստուգման ակտը, հաշվարկվել է լրացուցիչ հարկային պարտավորություններ` բնապահպանական և բնօգտագործման վճար` 13.669,6 հազար ՀՀ դրամի, տուգանք` պակաս ցույց տրված վճարի գումարի 50 տոկոսի՝ 6.834,8 հազար ՀՀ դրամի չափով, ինչպես նաև տույժ` 9.978,8 հազար ՀՀ դրամի չափով:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ բողոքը հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Սույն գործով Ընկերությունը դիմել է Դատարան ընդդեմ Ծառայության՝ Հարկային տեսչության 22.05.2007 թվականի թիվ 1018973 ստուգման ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ ՀՀ տնտեսական դատարանի 14.08.2007 թվականի վճռով մերժվել էր Ընկերության դիմումն ընդդեմ ՀՀ բնապահպանության նախարարության և Ծառայության` ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ստուգման ակտը և Ծառայության 22.05.2007 թվականի թիվ 1018973 ստուգման ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին: ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 09.11.2007 թվականի թիվ 3-1655(ՏԴ) որոշմամբ նշված վճիռը բեկանվել և գործն ուղարկվել է նոր քննության:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նշված որոշմամբ պատճառաբանել էր, որ ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ակտը «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի իմաստով չի կարող գնահատվել որպես վարչական ակտ, քանի որ այն անմիջականորեն ուղղված չէ անձանց համար իրավունքներ և պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն, վերականգնելուն կամ ճանաչելուն:

Սույն գործով Ընկերության հայցը վերաբերում է Ծառայության նույն` 22.05.2007 թվականի թիվ 1018973 ստուգման ակտին:

Սույն բողոքում նշված են Ծառայության նույն ակտի, այն անվավեր ճանաչելու համար նույն օրինադրույթների և հիմքերի վերաբերյալ հարցերը, որոնց ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած իր որոշմամբ արդեն իսկ անդրադարձել և գնահատման առարկա է դարձրել (իրավական հիմնավորումները տես «Հայջրմուղկոյուղի» ՓԲԸ ընդդեմ ՀՀ բնապահպանության նախարարության, ՀՀ ԿԱ հարկային պեական ծառայության, 09.11.2007 թ., քաղաքացիական գործ թիվ 3-1655(ՏԴ) (ստուգման ակտերն անվավեր ճանաչելու պահանջով)), սակայն կարևորելով սույն բողոքի հիմքում ընկած իրավական հարցադրումը, Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում կրկին անդրադառնալ նշված իրավական հարցին` արդյո՞ք ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ակտը համարվում է վարչական ակտ:

«Վարչարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 53-րդ հոդվածի իմաստով վարչական ակտի բնորոշման հատկանիշ է համարվում արտաքին ներգործությունը, հանրային իրավունքի բնագավառում կոնկրետ գործի կարգավորման նպատակ հետապնդելը, և այդ ակտը պետք է ուղղված լինի անձանց համար իրավունքներ և պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն, վերացնելուն կամ ճանաչելուն:

ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ակտը վերաբերում է միայն բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների օբյեկտ համարվող օգտագործված ջրի փաստացի ծավալների չափաքանակներին:

Սույն գործով Դատարանը ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ակտը գնահատել է որպես վարչական ակտ, իսկ Ծառայության 22.05.2007 թվականի թիվ 1018973 ստուգման ակտով Ընկերության նկատմամբ առաջադրված պարտավորությունների հիմքում դրվել է բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ակտը:

Մինչդեռ ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ակտն անմիջականորեն ուղղված չէ այլ անձանց համար իրավունքներ կամ պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն, վերացնելուն կամ ճանաչելուն, այսինքն` նշված ակտը «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի իմաստով չի կարող գնահատվել որպես վարչական ակտ, քանի որ այն իրենից ներկայացնում է տեղեկատվական բնույթի փաստաթուղթ:

Հետևաբար, վճռաբեկ բողոքի հիմքում ընկած այն փաստարկը, որ Դատարանը հաշվի չի առել, որ բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների օբյեկտ համարվող փաստացի ծավալների չափաքանակների ստուգման ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական պետական տեսչության 01.11.2005 թվականի ակտն անմիջականորեն ուղղված չէ Ընկերության համար իրավունքներ կամ պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն, վերացնելուն կամ ճանաչելուն, հիմնավոր է:

Այսպիսով, բողոքի հիմքի հիմնավոր լինելը Վճռաբեկ դատարանը բավարար է համարում ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի ուժով Դատարանի վճիռը բեկանելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ տնտեսական դատարանի 17.09.2007 թվականի վճիռը և գործն ուղարկել նույն դատարան` նոր քննության:

2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող՝	Ա. Մկրտումյան
Դատավորներ՝	Ս. Սարգսյան
	Վ. Աբելյան
	Ս. Անտոնյան
	Է. Հայրիյան