«Վավերացնում եմ» Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ Ռ. Քոչարյան 21 փետրվարի 2006 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

22 դեկտեմբերի 2005 թվականի N 2399-Ն

«ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ԳԱԶԻ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ» ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Ստանդարտացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի դրույթի կատարումն ապահովելու նպատակով, ինչպես նաև ելնելով գազի տնտեսությունների շահագործման ժամանակ մարդկանց և շրջակա միջավայրի անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունից` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգը` համաձայն հավելվածի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվանից վեց ամիս հետո:

 

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2006 թ. փետրվարի 15 Երևան

Հավելված ՀՀ կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 22-ի N 2399-Ն որոշման

Տ Ե Խ Ն Ի Կ Ա Կ Ա Ն  Կ Ա Ն Ո Ն Ա Կ Ա Ր Գ
«ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ԳԱԶԻ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ»

I. ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐ

Սույն տեխնիկական կանոնակարգում հասկացությունները և հապավումներն են.

Գազասպառման համակարգ` գազի առաքման կետից կամ հաշվառքի սարքի ելքից (բկանցքից) հետո տեղադրված գազատարները, գազակարգավորիչ կետերը, գազօգտագործող տեղակայանքները, հսկման-չափման սարքավորումները, օդատար և ծխատար ուղիները, ներառյալ խողովակները ու դրանց սարքավորումները:

Ներտնային գազասպառման համակարգ`  բնակչության կենցաղային կարիքների համար նախատեսված գազասպառման համակարգ:

Գազամատակարարման ցանց` գազի փոխադրման և բաշխիչ ցանց:

Արտաքին գազատար`  շենքից դուրս, մինչև շենքի արտաքին կոնստրուկցիան անցկացված ստորգետնյա, գետներեսի և վերգետնյա գազատար:

Ներքին գազատար` շենքի արտաքին կոնստրուկցիայից մինչև շենքի ներսում տեղակայված գազօգտագործող սարքավորման հետ միացման տեղն անցկացված գազատար:

Գազօգտագործող սարքավորում`  գազը որպես վառելիք օգտագործող սարքավորում:

Գազային սարքավորում՝ որպես գազատարների բաղկացուցիչ տարրեր օգտագործվող տեխնիկական արտադրանք /կոմպենսատոր, կոնդենսատահավաքիչ, խողովակաշարային փակիչ արմատուր և այլն/:

Գազավտանգավոր աշխատանքներ` այն աշխատանքները, որոնք կատարվում են գազայնացված շրջապատում կամ որոնց իրականացման դեպքում հնարավոր է գազի արտահոսք:

Գազատարի անվտանգության (պահպանման) գոտի` հատուկ պայմաններով օգտագործվող տարածք՝ սահմանված գազամատակարարման ցանցի ուղեգծի երկայնքով և տարրերի շուրջ, որոնք նախատեսվում են օբյեկտների բնականոն գործունեությունը, շահագործող անձնակազմի և քաղաքացիների կյանքի անվտանգությունը, այլ օբյեկտների նկատմամբ անվտանգության ապահովման նպատակով:

Գ Բ Կայան	գազաբաշխիչ կայան
Հ Ա Գ	հեղուկացված ածխաջրածնային գազ
Է Ք Պ	էլեկտրաքիմիական պաշտպանություն
ԳՏԳ Հ Ա Հ	գազաբաշխման տեխնոլոգիական գործընթացի հեռակառավարման ավտոմատացված համակարգ
Ն Տ	ներդիր տաքացուցիչ
Հ Չ Ս	հսկիչ-չափիչ սարքեր
Գ Կ կ	գազակարգավորիչ կետ
Գ Լ Կ	գազալցման կայան / կետ
ԱԳԼԿ	ավտոմոբիլային ԳԼԿ
ԱԳԼՃԿ	ավտոմոբիլային ԳԼ ճնշումային կայան
Պ Գ Կ Կ	պահարանային գազակարգավորիչ կետ
ԲՄՊ	բալոնների միջանկյալ պահեստ
ԲՋՀ	բարձր ջրերի հորիզոն
Բ Գ Կ Կ	բլոկային գազակարգավորիչ կայան
Գ Կ Կայանք	գազակարգավորիչ կայանք
Ա Փ Կ	ապահովիչ-փական կափույր
Ա Ա Կ	ապահովիչ-արտանետիչ կափույր
ԵՃՀ	ենթակարմիր ճառագայթման հրածորան
ԳՄՕ Կ	գազի մատակարարման և օգտագործման կանոններ
Է Հ Գ	էլեկտրահաղորդագծեր
Տ Ե	տրանսֆորմատորային ենթակայաններ
Բ ՊԿ	բալոնների պահեստավորման կայան
ԻՏԱ	ինժեներատեխնիկական աշխատակից
ՏԿ	տեխնիկական կանոնակարգ
ՎԿԾ	վթարային կարգավարական ծառայություն

     
   
II. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1) Սույն տեխնիկական կանոնակարգի /ՏԿ/ պահանջները տարածվում են բոլոր այն կազմակերպությունների վրա /անկախ սեփականության ձևից/, որոնք նախագծում, կառուցում և շահագործում են գազամատակարարման ցանցը, բնական գազը (այսուհետ` գազ) որպես հումք օգտագործող կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերը, ինչպես նաև հեղուկ գազի լիցքավորման ու սեղմված բնական գազով ավտոմեքենաների գազալիցքավորման կայանները և բնական, սինթեզ և հեղուկ գազը որպես վառելիք օգտագործող /սև մետալուրգիայի գործարաններից բացի, որտեղ նախագծումը, կառուցումը և շահագործումը իրականացվում է այլ ՏԿ-ով/ կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերը, բնակելի շենքերի ներտնային գազասպառման համակարգերը:

2) Գազամատակարարման ցանցի և գազասպառման համակարգերի նախագծման, կառուցման, շահագործման-հանձնման ոլորտները կարգավորող ակտերը, շահագործման հրահանգները և կազմակերպության ստանդարտները պետք է համապատասխանեն սույն ՏԿ-ի պահանջներին:

3) Բնակավայրերում, կազմակերպություններում, բնակելի շենքերում գազատարերի կառուցումը և դրանց վրա շինությունների տեղակայումը, ինչպես նաև գազալիցքավորման կայանների, հեղուկ ածխաջրածնային ռեզերվուարային /անոթային սարքավորումների, ավտոմեքենաների գազալիցքավորման կայանների գազալիցքավորման կետերի շինարարությունը պետք է իրականացվի լիցենզավորված նախագծային կազմակերպությունների կողմից մշակված նախագծերին համապատասխան: Այդ նախագծերը մշակվում են գործող նորմատիվ փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան և սույն ՏԿ-ի պահանջների կատարման պայմաններում` գազամատակարարող կազմակերպությունների հետ, ինչպես նաև նախագծի իրականացմանը պահանջներ ներկայացրած այլ կազմակերպությունների հետ նախագծման համար ներկայացված տեխնիկական պայմաններին համապատասխանելիության մասով նախագծերի համաձայնեցումից հետո:

Առկա գազամատակարարման ցանցի և գազասպառման համակարգերի ընդլայնման, վերակազմավորման և տեխնիկական վերազինման պարագայում շինարարությանը և շահագործման հանձնմանը ներկայացվող պայմանները պետք է լինեն այնպիսին, ինչպիսիք ներկայացվում են նոր շինարարության դեպքում:

Բնակելի շենքերում և կոմունալ-կենցաղային օբյեկտներում, որտեղ տեղակայվում են միայն կենցաղային գազի վառարանները, ածխաջրածնային հեղուկ գազի անհատական գազաբալոնային սարքավորումները, ինչպես նաև այրման արգասիքի ծխահեռացման համակարգով կազմակերպված հեռացում չպահանջող լրացուցիչ կենցաղային գազի վառարանների, լաբորատոր հրածորանների և այլ փոքր հզորության գազի սարքավորումների տեղակայումը կարող է կատարվել գազամատակարարող կազմակերպությունների կողմից տրամադրված գծագրերի հիման վրա կամ դրանց համաձայնությամբ` լիցենզավորված շինմոնտաժային կազմակերպությունների կողմից:

4) Գազատարերի, գազային վառելիք օգտագործող ագրեգատների և սարքավորումների, էլեկտրապաշտպանիչ սարքավորումների շահագործմամբ, գազի սարքավորումների կարգաբերմամբ, գազի մատակարարմամբ, գազի այրման արգասիքի հեռացման համակարգերի շահագործմամբ զբաղվող ղեկավար և ինժեներատեխնիկական աշխատողների վերապատրաստումն իրականացվում է կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգով և ծավալով: Գիտելիքների վերստուգումը պետք է իրականացվի ոչ ուշ, քան երեք տարին մեկ անգամ: Գազ սպառող կազմակերպությունները կարող են իրականացնել անձնակազմի վերապատրաստումը գազամատակարարող կազմակերպությունում` պայմանագրային եղանակով:

5) Կազմակերպությունների /բացառությամբ նրանց, որտեղ տեղակայված են միայն կենցաղային գազի սարքավորումներ/ գազի տնտեսությունները շահագործող ԻՏԱ, գազավտանգավոր աշխատանքներ իրականացնող ԻՏԱ, գազամատակարարման օբյեկտների շինարարությունն իրականացնող շինմոնտաժային կազմակերպությունների ԻՏԱ գիտելիքների ստուգումը պետք է անցկացվի կազմակերպության ղեկավարի հրամանով ստեղծված հանձնաժողովի կողմից` պետական վերահսկողության իրավասություն ունեցող տարածքային մարմնի տեսուչի մասնակցությամբ:

6) Գազատարերի շինարարական, մոնտաժային աշխատանքներին և դրանց շահագործմանը, գազը որպես վառելիք օգտագործող ագրեգատների և սարքավորումների սպասարկմանը, գազամատակարարման ցանցի, ինչպես նաև գազի այրման արգասիքի հեռացման համակարգերի կառուցման և շահագործման աշխատանքներ թույլատրվում է կատարել միայն կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգով և ծավալով ուսուցանված և կազմակերպության կողմից նշանակված հանձնաժողովին քննություն հանձնած բանվորներին:

Քննության արդյունքները ձևակերպվում են արձանագրությունով, որում նշվում է, թե ինչպիսի աշխատանքներ իրականացնելու իրավունք են ստացել քննությունը հանձնած բանվորները: Հանձնաժողովի արձանագրության հիման վրա բանվորներին տրվում են վկայականներ: Բացի այդ, յուրաքանչյուր բանվոր, աշխատանքի անցնելուց առաջ, պետք է ստանա հրահանգավորում աշխատանքային տեղում անվտանգության տեխնիկայի և հակահրդեհային անվտանգության վերաբերյալ: Բոլոր բանվորներին վարչական անձնակազմի կողմից անձնական ստորագրությամբ պետք է հանձնվեն իրենց մասնագիտություններին վերաբերող աշխատանքների անվտանգ մեթոդների վերաբերյալ հրահանգները, որոնք, Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքի համաձայն, կազմվում և հաստատվում են կազմակերպության կողմից:

Բանվորների աշխատանքի անվտանգ մեթոդների իմացության վերստուգումը պետք է կատարվի առնվազն տարին մեկ անգամ:

7) Կաթսաների մեքենավարների /սպասարկող անձնակազմի/, գազային վառելիք օգտագործող արդյունաբերական վառարանների և ագրեգատների բանվորների, ինչպես նաև գազավտանգավոր աշխատանքներ իրականացնող բանվորների /դրանց թվում նաև եռակցողների/ աշխատանքի անվտանգ մեթոդների վերաբերյալ գիտելիքների նախնական ստուգումը պետք է կատարվի ինքնուրույն աշխատանքներ կատարելը թույլատրելուց առաջ, կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգով, կազմակերպությունների ղեկավարների հրամանով ստեղծված հանձնաժողովների կողմից` պետական վերահսկողության իրավասություն ունեցող տարածքային մարմնի տեսուչի մասնակցությամբ:

Նախնական ստուգման և վերստուգման անցկացման օրվա և տեղի մասին պետական վերահսկողության իրավասություն ունեցող տարածքային մարմինները պետք է տեղեկացվեն ոչ ուշ, քան հինգ օր առաջ:

8) Միայն գազի կենցաղային սարքավորումներ /շարժական և ոչ շարժական վառարաններ, ջրատաքացուցիչներ/, ջեռուցման և ջեռուցման-եփման վառարաններ, փոքր հզորության ջեռուցման կաթսաներ, լաբորատոր հրածորաններ ունեցող օբյեկտներում գազի սարքավորումների անվտանգ շահագործման համար պատասխանատու անձինք (սույն բաժնի կետ 13-ի համաձայն) պարտավոր են անցկացնել գազի օգտագործման հետ առնչվող բոլոր աշխատողների հրահանգավորում գազի սարքավորումների անվտանգ օգտագործման կանոնների վերաբերյալ` առնվազն տարին երկու անգամ:

Անցկացրած հրահանգավորման օրվա և բովանդակության վերաբերյալ տեղեկատվությունը գրանցվում է կազմակերպության ստանդարտով հաստատված հատուկ ձևի մատյանում, որտեղ ստորագրում են բոլոր մասնակիցները:

9) Գազավտանգավոր աշխատանքների (սույն ՏԿ բաժին IX, կետ 1 համաձայն) իրականացման թույլտվություն են ստանում անվտանգության կանոնների և անվտանգության տեխնիկայի, գազավտանգավոր աշխատանքների իրականացման տեխնոլոգիայի վերաբերյալ գիտելիքների և իմացության քննություն հանձնած, գազավտանգավոր աշխատանքների իրականացման գործնական փորձաշրջան անցած, անհատական պաշտպանության միջոցներից /հակագազ, փրկարար գոտիներ/ օգտվել իմացող և բժշկական առաջին օգնություն ցուցաբերելու ձևերը իմացող ինժեներատեխնիկական աշխատողները և բանվորները: Գազավտանգավոր աշխատանքների իրականացման վերաբերյալ գիտելիքների ստուգումը /նախնական և վերստուգում/ անց է կացվում կազմակերպության ղեկավարի հրամանով ստեղծված հանձնաժողովի կողմից սույն ՏԿ-ի 4-7 կետերում նշված ժամկետներում: Այն կարող է անցկացվել անվտանգության կանոնների գիտելիքների ստուգմանը զուգընթաց: Այդ դեպքում կազմվում է ընդհանուր արձանագրություն, որում անվտանգության կանոնների իմացության արդյունքներից բացի գրանցվում է նաև հանձնաժողովի եզրակացությունը քննություն հանձնած անձանց գազավտանգավոր աշխատանքների իրականացման թույլտվություն տալու վերաբերյալ:

10) Սույն ՏԿ-ով ներկայացվող պահանջների բնույթով և պայմաններով նախկինից տարբերվող այլ աշխատանքի անցնելիս, ինժեներատեխնիկական աշխատողները պետք է հանձնեն քննություն` նշված պահանջների իմացության վերաբերյալ:

Նախկինից տարբերվող աշխատանք իրականացնելու թույլտվություն ստանալու համար բանվորները պետք է անցնեն ուսուցում և հանձնեն քննություն:

11) Սույն ՏԿ-ի 4-7 և 9 կետերի համաձայն քննություն չհանձնած ինժեներատեխնիկական աշխատողները և բանվորները թույլտվություն չեն ստանում իրականացնել գազի օբյեկտների շահագործման աշխատանքներ, շահագործել գազի սարքավորումների ծխահեռացման համակարգերը:

12) Գազասպառման համակարգերի շահագործման ընթացքում անվտանգության ապահովումը վերապահվում է դրանց սեփականատեր հանդիսացող կազմակերպություններին: Բացառություն են կազմում բնակելի շենքերի բնակարանների, բնակելի շենքերում տեղակայված կազմակերպությունների և առանձնատների ներտնային գազասպառման համակարգերը, որոնց շահագործման ընթացքում անվտանգությունը ապահովվում է գազամատակարարող կազմակերպության կողմից: Գազամատակարարման ցանցի և գազասպառման համակարգերի շինմոնտաժային աշխատանքների որակի ապահովումը վերապահվում է գազիֆիկացման աշխատանքները իրականացնող կազմակերպություններին: Կազմակերպությունների ղեկավարները պարտավոր են կազմակերպել և անցկացնել գազի տնտեսության վիճակի վերահսկողություն և հետևել գազատարերի, սարքավորումների և գազօգտագործող ագրեգատների շինարարության /մոնտաժի/ և շահագործման կանոնների, նորմերի և հրահանգների պատշաճ կատարմանը, ինչպես նաև ՀՀ կառավարության 1998թ. նոյեմբերի 11-ի թիվ 702 որոշման համաձայն կազմեն և հաստատեն արդյունաբերական օբյեկտների անվտանգության վկայագիրը:

13) Բոլոր կազմակերպություններում, որոնք ունեն գազասպառման համակարգեր, հեղուկ գազի սարքավորումներ, կազմակերպության ղեկավարի հրամանով ղեկավար ԻՏԱ-ի թվից պետք է նշանակվեն գազի տնտեսության անվտանգ շահագործման համար պատասխանատու անձինք: Այն կազմակերպություններում, որտեղ գազային վառելիքը օգտագործվում է մի քանի արտադրամասերում, բացի կազմակերպության գազասպառման համակարգի անվտանգ շահագործման համար պատասխանատու անձից, պետք է նշանակվեն նաև առանձին արտադրամասերի պատասխանատուներ:

Բնակելի շենքերում, առանձնատներում ներտնային գազասպառման համակարգի պատշաճ վիճակում պահպանման համար պարտավորությունը կրում են շենքերի և առանձնատների սեփականատերերը:

Բնակելի շենքերում ներտնային գազասպառման համակարգերի անվտանգ շահագործումն ապահովող որակյալ տեխնիկական սպասարկման և վերանորոգման պարտավորությունը վերապահվում է գազամատակարարող կազմակերպություններին:

Առանձնատներում և բնակարաններում աշխատող կենցաղային գազի սարքավորումների, ծխահեռացման և օդափոխման համակարգերի անվտանգ օգտագործման և դրանք պատշաճ վիճակում պահպանելու պարտավորությունը կրում են դրանց սեփականատերերը, եթե մատակարարման պայմանագրում այլ բան նախատեսված չէ:

Նախքան գազամատակարարման սկիզբը, առանձնատների և բնակարանների սեփականատերերը գազամատակարարող կազմակերպության կամ նրա կողմից լիազորված այլ կազմակերպության աշխատողների կողմից պետք է ստանան գազի սարքավորումների անվտանգ շահագործման հրահանգներ, ինչի վերաբերյալ կատարվում է համապատասխան գրանցում գազամատակարարման թողարկման ակտում. այդ գրանցումը հաստատվում է սեփականատիրոջ և հրահանգավորումն իրականացնող անձի ստորագրություններով:

14) Բնակավայրերի գազամատակարարման համար օգտագործվող բնական գազն անհրաժեշտ է արհեստականորեն ենթարկել հոտավետացման:

Արդյունաբերական ագրեգատներում գազօգտագործող կազմակերպությունների ղեկավարության հետ համաձայնեցնելուց հետո, գազը կարող է մատակարարվել առանց հոտավետացնելու: Այդ դեպքում գազը մատակարարվում է բնակավայրերի տարածքը չհատող հատուկ գազամուղներով, իսկ գազիֆիկացված սենքերը/ արտադրամասերը/ պետք է ունենան գազայնվածության ազդանշանային համակարգ:

15) Գազիֆիկացվող բնակավայրերի զազատարերի, գազակարգավորման կետերի /ԳԿԿ/ և գազի տնտեսության այլ օբյեկտների շինարարական աշխատանքները պետք է իրականացվեն լիցենզավորված շինմոնտաժային կազմակերպությունների կողմից բնակավայրի գազամատակարարման հաստատված նախագծի հիման վրա, գազամատակարարող կազմակերպության տեխնիկական վերահսկողության ներքո:

Բնակավայրի գազիֆիկացման աշխատանքների մեկնարկի մասին այդ նախագիծն իրականացնող կազմակերպությունը պետք է տեղեկացնի վերահսկողության իրավասություն ունեցող պետական մարմնին:

16) Գազիֆիկացվող բնակավայրերի, կազմակերպությունների գազի տնտեսությունները, գազիֆիկացվող ջեռուցող կաթսայատները, հեղուկ գազի լիցքավորման կայանները, գազալիցքավորման կետերը և ավտոմեքենաների գազալիցքավորման կայանները՝ դրանց շինարարության աշխատանքների մեկնարկից առաջ պետք է գրանցում անցնեն պետական վերահսկողության իրավասություն ունեցող տարածքային մարմիններում:

Վերոնշված օբյեկտների գրանցման համար դրանց սեփականատերերը /պատվիրատուները/ պետք է հայտնեն օբյեկտի անվանումը և գտնվելու վայրը, նախագիծը մշակող կազմակերպության անվանումը /տեխնոլոգիական մասի և բացատրագրի ներկայացմամբ/, շինարարությունն իրականացնող շինմոնտաժային կազմակերպության անվանումը, ինչպես նաև տեղեկացնեն տեխվերահսկողությունը իրականացնող մասնագետի առկայության մասին:

Վերոնշված օբյեկտների, բոլոր ճնշումների գազատարերի, ԳԿԿ-ների, հեղուկ գազերի կուտակման կայանների շինարարական և մոնտաժային աշխատանքների մեկնարկի մասին շինմոնտաժային կազմակերպությունները պետք է տեղեկացնեն պետական վերահսկողության իրավասություն ունեցող տարածքային մարմիններին, ոչ ուշ, քան աշխատանքները սկսելուց հինգ օր առաջ:

17) Սույն տեխնիկական կանոնակարգի պահանջները չկատարող ու խախտումներ թույլ տվող ղեկավար անձինք և ԻՏԱ կրում են պատասխանատվություն Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով սահմանված կարգով:

18) Անվտանգության կանոնների պահանջների և հրահանգների խախտման համար բանվորները կրում են պատասխանատվություն կազմակերպության ներքին կանոնակարգով և Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով սահմանված կարգով:

19) Գազի օգտագործման հետ կապված յուրաքանչյուր դժբախտ պատահարի, ինչպես նաև գազի տնտեսություններում վթարների մասին գազամատակարարող, ինչպես նաև բոլոր գազասպառող կազմակերպությունները պարտավոր են անհապաղ տեղեկացնել պետական վերահսկողության իրավասություն ունեցող տարածքային մարմնին, ինչպես նաև գործել Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքին համապատասխան:

 Մինչև դժբախտ պատահարի /վթարի/ քննությանը մասնակցելու նպատակով պետական վերահսկողության իրավասություն ունեցող տարածքային մարմնի ներկայացուցչի ժամանելը, գազի տնտեսության սեփականատերերը պարտավոր են ապահովել դժբախտ պատահարի /վթարի/ իրավիճակի պահպանումը, եթե դա չի սպառնում մարդկանց կյանքին և չի խոչընդոտում կազմակերպության անխափան աշխատանքին:

Դժբախտ պատահարների և վթարների քննությունը պետք է իրականացվի կառավարության որոշմամբ հաստատված կարգով: Բնակելի շենքերում գազի օգտագործման հետ կապված դժբախտ պատահարների և վթարների քննությանը պետք է մասնակցեն տարածքային կառավարման մարմնի և գազամատակարարող կազմակերպության ներկայացուցիչները, ինչպես նաև տեղական ինքնակառավարման մարմնի ներկայացուցիչը (համաձայնությամբ):

III. ԱՐՏԱՔԻՆ ԳԱԶԱՏԱՐԵՐ

 

1) Բնակավայրերում գազամատակարարման ցանցը պետք է ապահովի սպառողների անխափան գազամատակարարումը և գազամատակարարումից առանձին շրջանների անջատելու հնարավորությունը:

Անջատող փականների տեղակայման վայրերը պետք է որոշվեն բնակավայրի գազամատակարարման նախագծով:

Անջատող փականը պետք է տեղակայված լինի այն կերպ, որ ապահովվի առանձին շրջանների կամ տեղամասերի գազամատակարարման արագ դադարեցումը:

2) Բնակավայրերի տարածքում գտնվող և սպառողներին գազամատակարարում ապահովող գազատարերը կապված տեղափոխվող գազի ճնշումից, բաժանվում են ըստ աղյուսակ 1-ի

Աղյուսակ 1

Հ/հ	Գազատարերի դասակարգումը ըստ  ճնշումների՝		Տեղափոխվող գազի  տեսակը	Աշխատանքային  ճնշումը գազատարում ՄՊա
1.	Բարձր	I  կարգի	Բնական	Բարձր 0.6 մինչև  1.2  ներառյալ
			Հ Ա Գ	Բարձր 0.6 մինչև  1.6  ներառյալ
		II  կարգի	Բնական և Հ Ա Գ	Բարձր 0.3  մինչև  0.6  ներառյալ
2.	Միջին		Նույնը	Բարձր 0.005  մինչև  0.3   ներառյալ
3.	Ցածր		Նույնը	Մինչև 0.005  ներառյալ

3) Գազի մատուցումը մայրուղային բարձր ճնշման գազատարերից միջին և ցածր ճնշման բաշխիչ գազատարեր և միջին ճնշման գազատարերից ցածր ճնշման գազատարեր պետք է իրականացվի գազակարգավորիչ կետերի /ԳԿԿ/ կամ գազի կարգավորման կայանքների /ԳԿ կայանքի/ միջոցով:

4) Որպես կանոն, գազատարերը անցկացնում են ստորգետնյա եղանակով, իսկ կազմակերպությունների տարածքով` արտաքին եղանակով:

 Ներթաղամասային /բակային/ գազատարերը կարելի է անցկացնել ինչպես ստորգետնյա, այնպես էլ արտաքին /վերգետնյա եղանակով/ հենքերի վրա կամ բնակելի և հասարակական շենքերի արտաքին պատերի վրայով/` բացառությամբ ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀ ՇՆ IV-12.03.01-04 նորմի 5.3.2 կետում նշված շենքերի:

Շենքերի արտաքին պատերի ստորգետնյա/գետնախարսխային մասով անցնող բոլոր տեսակի ստորգետնյա կապուղիների /ջրմուղ, կոյուղի, ջեռուցման համակարգեր, հեռախոսային և էլեկտրական մալուխներ/ միացման կետերը պետք է լինեն պատշաճ կերպով մեկուսացրած և հերմետիկացված:

(4-րդ կետը լրաց. 13.09.07 N 1072-Ն)

5) Շինություններով գազատար անցկացնելիս պետք է ապահովվի գազամատակարարող կազմակերպության շահագործող/սպասարկող անձնակազմի զննման և վերանորոգման համար անխափան աշխատանքի հնարավորությունը:

Արդյունաբերական կազմակերպության կամ պահեստի տարածքով անցնող ստորգետնյա գազատարին զուգահեռ պետք է հատկացվի պահպանման գոտի, 4 մետրից ոչ պակաս լայնքով, որի տարածքում արգելվում է նյութերի և սարքավորումների պահեստավորումը: Շինարարությունը այդ տարածքում թույլատրվում է միայն Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

6) Ստորգետնյա գազատարերի ուղեգծերը պետք է նշված լինեն հատուկ ցուցատախտակներով /հենանիշերով, պատերին փակցված ցուցատախտակներով և այլն/:

7) Ստորգետնյա գազատարերի և այլ ստորգետնյա կապուղիների և շինությունների միջև տարածությունը /մետրերով/ ինչպես հորիզոնական, այնպես էլ ուղղահայաց ուղղություններով պետք է լինեն ոչ պակաս, քան 1, 2 և 3 հավելվածներում նշված մեծությունները: Ստորգետնյա գազատարերի եռակցման կարերից մինչև հատվող ստորգետնյա ինժեներական շինությունների պատերը պետք է լինի /գծապատկերում/ առնվազն մեկ մետր:

8) Շենքերի միջև և կամարների տակով մինչև 0.6 ՄՊա ճնշմամբ գազատարերի անցկացման դեպքում թույլատրվում է կրճատել նախորդ (7-րդ) կետով սահմանված նորմերը: Նախագծման նորմերը՝ նախատեսված տարածությունը մինչև շենքերը և ստորգետնյա շինությունները հիսուն տոկոսով, եթե այդ հատվածներում և շենքի ու շինությունների յուրաքանչյուր կողմից հինգ մետր հեռավորության վրա գազատարեր անցկացնելիս օգտագործվում են անկար խողովակներ, ճկած կամ մամլած խողովակաոստեր` բոլոր կարերի ռենտգենա- և հոմոգրաֆիկական ստուգումից և բավականին ուժեղացված մեկուսացում տեղակայելուց հետո:

9) Հեռավորությունը գազատարերի և ծառերի բների միջև պետք է լինի ոչ պակաս, քան 1.5 մետր: Գազատարից մինչև թփերը հեռավորությունը չի նորմավորվում:

10) Մեկ խրամուղում երկու կամ ավելի գազատարեր անցկացնելիս /միևնույն կամ տարբեր մակարդակներով/ դրանց միջև եղած հեռավորությունը պետք է լինի բավարար հավաքակցման /մոնտաժման/ և նորոգման աշխատանքների կատարման համար, բայց 0.4 մ-ից ոչ պակաս` մինչև 300 մմ տրամագծով խողովակների համար, և 0.5 մ-ից ոչ պակաս` 300 մմ-ից ավելի տրամագծի խողովակների համար:

11) Արդեն իսկ շահագործվող գազատարի հարևանությամբ նոր գազատար կառուցելիս՝ հեռավորությունը դրանց միջև պետք է ընտրվի շինարարության ընթացքում արդեն իսկ գոյություն ունեցող գազատարի պահպանման ապահովության պայմաններից՝ հավելված N 4-ում նշված մեծությունից ոչ պակաս:

12) Ընդհանուր խրամուղում միաժամանակ մինչև 0.3 ՄՊա ճնշման գազատարի և այլ ստորգետնյա կապուղիների /բացառությամբ մալուխային գծերի/ անցկացման դեպքում դրանց միջև հորիզոնական ուղղությամբ հեռավորությունը պետք է լինի 0.8 մ-ից ոչ պակաս:

13) Ներթաղամասային կուտակիչների /կոլեկտորների/, տեխնիկական ներքնահարկերի և տեխնիկական միջանցքների միջով գազատարերի անցկացման դեպքում դրանք պետք է հագեցվեն անընդհատ և անխափան գործող օդափոխման համակարգով, որը ապահովում է մեկ ժամվա ընթացքում նվազագույնը եռապատիկ օդափոխություն, ինչպես նաև հատուկ գազայնվածության ահազանգման հեռակառավարվող համակարգով: Ահազանգերը պետք է գրանցվեն դիսպետչերական կետում, որտեղ կազմակերպվում է սպասարկող անձնակազմի շուրջօրյա հերթապահություն:

Ներթաղամասային կուտակիչների/կոլեկտորների, տեխնիկական ներքնահարկերի և տեխնիկական միջանցքների միջով թույլատրվում է միայն ցածր ճնշման գազատարերի անցկացում: Այդ շինություններում 50 մմ և ավելի պայմանական տրամագիծ ունեցող գազատարերի եռակցման կարերը պետք է ստուգվեն վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով:

Կուտակիչներում/կոլեկտորներում, տեխնիկական ներքնահարկերում և տեխնիկական միջանցքներում արգելվում է գազատարերի վրա փականների տեղադրումը: Այդ հատվածներում գծային անջատող փականներ տեղադրելու անհրաժեշտության դեպքում վերջիններս պետք է գտնվեն հերմետիկ խցիկում կամ տեղակայվեն կուտակիչից/կոլեկտորից դուրս:

Տեխնիկական միջանցքները և ներքնահարկները, որոնցով անցնում են գազատարերը, արգելվում է օգտագործել որպես պահեստ կամ այլ նպատակներով: Պետք է ապահովվի դրանց շուրջօրյա անխափան հասանելիությունը սպասարկող անձնակազմի համար: Արգելվում է կուտակիչներում/կոլեկտորներում, տեխնիկական ներքնահարկներում և միջանցքներում հեղուկ գազի գազատարերի անցկացումը:

Արդյունաբերական կազմակերպությունների համար կիսաանցումային խրամուղիներում կամ կուտակիչներում/կոլեկտորներում թույլատրվում է մինչև 0.6 ՄՊա ճնշման գազատարերի անցկացնելը այլ խողովակաշարերի և կապի մալուխների հետ միասին` պարտադիր լուսավորության և օդափոխման համակարգերի առկայության պարագայում: Արգելվում է ընդհանուր խրամուղիներում և կուտակիչներում /կոլեկտորներում միաժամանակ անցկացնել գազատարերը և ուժային մալուխները:

14) Շենքերի հենքերը հատելու հատվածում /շենքի ներանցման հատվածում, ինչպես նաև գետնախարսխային մուտքերի հատվածներում/ գազատարը, որպես կանոն, պետք է մեկուսացվի պողպատյա պատյանով: Թույլատրվում է այլ նյութերից պատրաստված պատյանների կիրառում, եթե դրանք համապատասխանում են ամրության և երկարակեցության պահանջներին: Պատյանի սահմաններում գազատարը չպետք է ունենա կցվանքներ:

Հենքից մինչև գազատարի ամենամոտիկ կցվանք հեռավորությունը պետք է լինի 0.5 մ-ից ոչ պակաս: Հենքից 2 մ հեռավորության վրա գտնվող բոլոր 500 Պա ճնշման գազատարերի և 4 մ հեռավորության վրա գտնվող բոլոր 500 Պա-ից մինչև 0.03 ՄՊա ճնշման գազատարերի կցվանքները պետք է ստուգվեն վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով:

Գազատարի և պատյանի միջև տարածությունը պետք է լցափակված լինի բիտումով և խեժապատ խծուծով, խողովակները և խողովակաոստերը ծածկված լինեն բավականին ամուր մեկուսիչով:

Շենքի հենքով գազատարի պատյանի անցման հատվածները պետք է լինեն պատշաճ կերպով ամրացված:

15) Ստորգետնյա ցածր ճնշման գազատարի հորիզոնական հատվածի միացումը գետնախարսխային մուտքի խողովակի հետ պետք է լինի եռակցումային, ճկված և ուժեղ ճկված միացումների կիրառմամբ, և ստուգված վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով:

Գետնից/հողածածկից դուրս եկող գազատարի հատվածը պետք է լինի պաշտպանված բոլոր տեսակի վնասակար ազդեցություններից:

16) Կապուղային խրամուղիները /թունելները/, հետիոտնային թունելները, կուտակիչները/կոլեկտորները և այլ նմանատիպ ստորգետնյա շինությունները հատող գազատարերը, ինչպես նաև հատվող շինությունների միջով անցնող գազատարերը պետք է տեղակայվեն հակակոռոզիոն ծածկույթ ոնեցող պատյաններում:

Պատյանների եզրերը պետք է դուրս հանվեն հատվող շինության արտաքին պատերից նվազագույնը 2 մ հեռավորության վրա բոլոր ուղղություններով, հենված լինեն բնական կամ արհեստական ամուր գրունտի վրա և ամրացված լինեն խեժապատ խծուծով` բիտումի լցոնմամբ:

Շինությունները հատող գազատարերի եռակցման կարերը հատման մասում և շինությունից դուրս բոլոր ուղղություններով 5 մ հեռավորության վրա պետք է ստուգվեն վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով:

Կուտակիչների/կոլեկտորների, թունելների, հորատանցքերի պատերի այն հատվածները, որոնք հատվում են պատյանով, պետք է պատշաճ կերպով ամրացված լինեն:

Չի թույլատրվում 0.6 ՄՊա և ավելի ճնշման գազատարերի անցկացումը վերոնշված շինությունների պատերի միջով:

Գազատարերի և ջեռուցման ցանցերի հատման տեղերում թույլատրվում է գազատարերի անցկացումը ջեռուցման ցանցի խցիկների, շինությունների, փակուղային խրամուղիների միջով:

Հորիզոնական ուղղությամբ հեռավորությունը գազատարերի և ջեռուցման ցանցերի խցիկների միջև պետք է լինի 0.3 մ-ից ոչ պակաս:

Ուղղահայաց հեռավորությունը գազատարերի և թունելների ու կապուղիների միջև պետք է լինի 0.2 մ-ից ոչ պակաս:

17) Պատյաններում ստորգետնյա գազատարերի անցկացման դեպքում եռակցման կարից մինչև պատյանը նվազագույն հեռավորությունը պետք է լինի 100 մմ-ից ոչ պակաս:

18) Շինարարական հրապարակներում մետաղի կտրման համար բնական և հեղուկ գազի /պրոպան-բութան/ օգտագործման դեպքում թույլատրվում է ստորգետնյա և արտաքին եղանակներով ժամանակավոր գազատարերի անցկացում թթվածնատարերի հետ զուգահեռ: Ստորգետնյա անցկացումը հնարավոր է այն տեղերում, որտեղ չի նախատեսվում տրանսպորտի երթևեկություն` 0.6 մ մինչ խողովակի վերին եզրը նվազագույն խորության և գազատարի և թթվածնատարի միջև հորիզոնական ուղղությամբ նվազագույնը 400 մմ հեռավորության պայմաններում: Արտաքին/վերգետնյա անցկացումը թույլատրվում է ամբարձիչների ուղիներին զուգահեռ երկաթբետոնյա սյունակների վրա, ինչպես նաև անմիջականորեն փայտակոճերի վրայով:

Այդ հատվածներում չի թույլատրվում անջատող սարքերի տեղադրումը:

19) Գազատարերի վրա անջատող սարքավորումները պետք է տեղադրվեն հետևյալ հատվածներում`

ա/ գազատարերի ԳԿԿ-ներին և գազի պահոցների ներանցման և արտանցման հատվածներում,

բ/ առանձին բնակելի, հասարակական և արտադրական շենքերին և հարակից շենքերի /երկու և ավելի/ խմբին գազատարի միացման հատվածում, նախքան բացօթյա գազօգտագործող սարքերը /շարժական կաթսայատներ, բիտումի եփման կաթսաներ և այլն/,

գ/ երկու գծով անցկացվող գազատարերի և ջրային արգելքների հատման հատվածներում, ինչպես նաև եթե ջրային արգելքների նվազամակարդակային հորիզոնը կազմում է 50 մ և ավելի,

դ/ կուտակիչներում/կոլեկտորներում գազատարերի անցկացման դեպքում /միացման հատվածում, իսկ օղակաձև ցանցերի դեպքում` նաև ելքի հատվածում/:

Բացի այդ, անջատող սարքերը կարող են տեղադրվել հետևյալ տեղերում.

ե/ բոլոր ճնշումների բաշխիչ գազատարերի վրա` գազամատակարարման առանձին հատվածների անջատման համար,

զ/ բոլոր ճնշումների բաշխիչ գազատարերից դեպի կազմակերպություններ, առանձին բնակելի թաղամասեր, բնակելի և հասարակական շենքերի խմբեր տանող ճյուղավորումների վրա,

է/ բոլոր ճնշումների բաշխիչ գազատարերի և երկաթգծերի, I և II կարգի ավտոճանապարհների և քաղաքային ավտոմայրուղիների հատման տեղերում:

Անջատող սարքավորումները/փականները պետք է տեղադրվեն այնպես, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում /վթարի դեպքում և այլն/ ապահովվի գազատարի առանձին հատվածների կամ միկրոշրջանների արագ անջատումը:

20) Որպես կանոն, ստորգետնյա գազատարների վրա անջատող սարքավորումը պետք է տեղադրվի դիտահորերում: Թույլատրվում է փականների արտաքին տեղադրում` պատնեշապատ:

Կցորդիչների օգնությամբ գազատարին միացվող պողպատյա և թուջե փականները պետք է տեղադրվեն փոխհատուցիչների հետ միասին:

 ա/ Եթե պողպատյա փականը միացվում է գազատարին եռակցման եղանակով, ապա փոխհատուցիչների տեղադրումը պարտադիր չէ: Տեղադրվող փոխհատուցիչների քանակը և դրանց կառուցվածքը/տեսակը որոշվում են նախագծող կազմակերպության կողմից:

բ/ Հեղուկ գազի գազատարերի վրա փականների տեղադրման դիտահորերը պետք է փորել այնպիսի խորությամբ, որ փականներն ամբողջությամբ գտնվեն գետնի մակերևույթից ցածր, բայց ունենան 1 մ-ից ոչ ավելի խորություն:

21) Ստորգետնյա գազատարի վրա անջատող փական տեղադրելու համար նախատեսված դիտահորը պետք է գտնվի սպասարկման համար հարմարավետ և մատչելի տեղում` կառուցապատման գոտուց, շենքի պատից, արդյունաբերական կամ կոմունալ կազմակերպության պարսպապատից նվազագույնը 2 մ հեռավորության վրա:

Դաշտային պայմաններում դիտահորերը պետք է ունենան 0,4- 0,5 մ բարձրություն` հեշտությամբ բացվող մետաղյա ծածկով/փականով:

22) Գազատարերի վրա տեղադրվող խողովակատարային փականների հաղորդակների էլեկտրասարքավորումը պետք է լինի հակապայթյունավտանգ, որը պետք է ընդունվի ամենաբաձր կարգի պայթավտանգավոր խառնուրդի բաղադրիչի հաշվարկով:

23) Հիդրավլիկ փականները որպես անջատող սարքեր թույլատրվում է օգտագործել միայն ցածր ճնշման գազատարերի վրա: Հիդրավլիկ փականի հեղուկի սյան աշխատանքային բարձրությունը պետք է առնվազն 200 մմ-ով գերազանցի գազատարի աշխատանքային ճնշման ամենամեծ ցուցանիշը: Հիդրավլիկ փականների տեղադրման դեպքում պետք է կատարվեն III բաժնի 24 կետում նշված պահանջները:

24) Կոնդենսատահավաքարանները և հիդրավլիկ փականները պետք է տեղադրվեն դրանց մեջ եղած ջրի սառչելը բացառող խորության վրա:

Գազատարերին կոնդենսատահավաքարանները միացվում են միայն եռակցման եղանակով:

Կոնդենսատահավաքարաններից կոնդենսատի հեռացման խողովակները պետք է ուղղվեն դեպի գետնի մակերես` ծածկաշերտի տակ, կամ ցածր տեղակայման դիտահորի արտաքին ծածկի տակ:

Կոնդենսատահավաքարանները և հիդրոփականները պետք է պատրաստվեն գործող նորմերին համապատասխան:

25) Ծածկաշերտը պետք է տեղադրվի կայունությունը և ամրությունն ապահովող բետոնյա, երկաթբետոնյա և այլ հիմքերի վրա: Կոնդենսատահավաքարանի խողովակի խցանի կամ ծորակի և ծածկաշերտի կամ դիտահորի արտաքին ծածկի միջև հեռավորությունը պետք է լինի 10 սմ-ից ոչ պակաս:

26) Լեռնային հորատանցման շրջաններում գործարկվող տարածքների սահմաններում անցնող ստորգետնյա գազատարի վրա վերահսկող խողովակները պետք է տեղադրվեն իրարից 50 մ-ից ոչ ավելի հեռավորության վրա: Վերահսկող խողովակները պետք է դուրս բերվեն գետնի մակերես` ծածկաշերտի տակ:

27) Բնակավայրերի տարածքով անցնող գազատարի վրա հսկիչ-չափիչ կետերը պետք է տեղակայվեն իրարից 200 մ-ից ոչ ավելի հեռավորության վրա, իսկ բնակավայրերի տարածքից դուրս` 500 մ հեռավորության վրա: Հսկիչ-չափիչ կետերը պետք է տեղակայվեն նաև գազատարերի և էլեկտրիֆիկացված տրանսպորտի ռելսային գծերի ու 50 մ-ից ավելի լայնք ունեցող ջրային արգելքների հետ` փոխհատման տեղերում:

Էլեկտրապոտենցիալների չափման համար կարող են օգտագործվել փականները, ներանցիչները/մուտքերը, կոնդենսատահավաքները և գազատարերի վրա գտնվող այլ սարքավորումները ու շինությունները:

28) Արտաքին գազատարերի վրա չի թույլատրվում փականների, կոնդենսատահավաքարանների և այլ սարքավորումների տեղադրումը էլեկտրահաղորդման գծերի հետ հատման կետից 10 մ-ից պակաս հեռավորության վրա:

29) Չի թույլատրվում գազատարերի հատումը երկաթուղային տրանսպորտի ռելսային գծերի սլաքների և խաչաձև հատման, ինչպես նաև հեռացնող մալուխների միացման կետերի տակ:

Թույլատրվում է գազատարերի հատումը երկաթուղային գծերի հետ համապատասխանաբար 10 մ-ից ոչ պակաս հեռավորության վրա:

30) Միջին և ցածր ճնշման գազատարերը կարելի է անցկացնել հրակայունության առնվազն VI աստիճան ունեցող բնակելի և հասարակական շենքերի արտաքին պատերի վրայով, իսկ բոլոր ճնշման գազատարերը` առանձին կանգնած չհրկիզվող սյուների /հենքերի/ վրայով:

50 մմ պայմանական տրամագիծ ունեցող ցածր ճնշման գազատարերը թույլատրվում է անցկացնել հրակայունության V աստիճան ունեցող /փայտյա/ բնակելի շենքերի արտաքին պատերի վրայով:

31) Արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքով արգելվում է արտաքին գազատարերի անցկացումը էստակադներով, առանձին կանգնած հրկիզվող սյուներով կամ հենքերով:

Արդյունաբերական կազմակերպություններում չի թույլատրվում արտաքին գազատարերի անցկացումը հրկիզվող ծածկերի և պատերի վրայով, այն շենքերի ծածկերով և պատերով, որտեղ պահվում են պայթավտանգավոր նյութեր, հրկիզվող և պայթավտանգավոր նյութերի պահեստների տարածքով, ինչպես նաև միջանցք-անցումներով (այրելիության խումբը և հրակայունության նվազագույն սահմանը ըստ հավելված N 37-ի):

32) Հենքերի/սյուների վրայով անցնող արտաքին գազատարերից մինչև շենքերը և շինությունները հորիզոնական հեռավորությունը, ինչպես նաև արտաքին գազատարերի անցկացման բարձրությունը պետք է լինեն ոչ պակաս, քան հավելված N 5-ում և N 6-ում սահմանված մեծությունները: Հեռավորությունը հենքերով/սյուներով անցկացրած ցածր ճնշման գազատարերից մինչև ժամանակավոր շինությունները /ժամանակավոր ջերմոցներ, այլ շինություններ/ չի կանոնակարգվում:

33) Գազատարերի և ակտիվ կոռոզիոն հեղուկներ տեղափոխող խողովակաշարերի համատեղ անցկացման դեպքում վերջիններս պետք է տեղակայվեն գազատարի կողքը կամ ստորին մասում` առնվազն 250 մմ հեռավորության վրա: Ակտիվ կոռոզիոն հեղուկների խողովակաշարերի վրա կցորդիչային միացումների առկայության դեպքում պարտադիր է պաշտպանիչ ծածկի տեղադրումը, ինչը կբացառի այդ հեղուկների շփումը գազատարի հետ:

34) Մի քանի արտաքին գազատարերի կամ գազատարերի և այլ խողովակաշարերի համատեղ անցկացման դեպքում թույլատրվում է այլ գազատարերի կամ խողովակաշարերի ամրացումը միջին և ցածր ճնշման գազատարին, եթե հենասարքերի ու գազատարների ամրության պաշարի հաշվարկով ընդունելի է: Նման միացումների հնարավորությունը որոշվում է նախագծող կազմակերպության կողմից: Այդ նպատակներով բարձակների եռակցումը թույլատրվում է միայն արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքով անցնող գազատարերի վրա: Բարձակները պետք է եռակցվեն 6 մմ-ից ոչ պակաս խողովակի պատի հաստություն ունեցող գազատարերի վրա ամրացված օղակաձև կողերին կամ ամրաններին: Նման ամրանների և բարձակների եռակցումը բարձր ճնշման գազատարերին արգելվում է:

Շահագործվող գազատարերին հավելյալ ամրանների և բարձակների եռակցումը կարող է իրականացվել միայն շահագործող կազմակերպության կողմից:

35) Արտադրամասերից ակտիվ կոռոզիոն գազերով կամ գոլորշով աղտոտված օդի բացթողման տեղերով անցկացրած արտաքին գազատարերը պետք է ունենան հակակոռոզիոն ծածկույթ/մեկուսացում:

36) Հենքերի վրա մինչ 200 մմ տրամագիծ ունեցող գազատարերի տեղադրման դեպքում դրանց եռակցման կարերը պետք է գտնվեն հենքի եզրից առնվազն 300 մմ հեռավորության վրա, 200 մմ-ից ավելի տրամագիծ ունեցող գազատարերի պարագայում` 500 մմ-ից ոչ պակաս հեռավորության վրա:

Պողպատյա կարային խողովակներից կազմված գազատարը պետք է կարերով չհենվի հենքին: Գազատարի կարերը պետք է հասանելի լինեն ստուգման/զննման համար:

Փականների կցորդիչներից կամ փոխհատուցիչներից մինչև հենքը հեռավորությունը պետք է լինի 400 մմ-ից ոչ պակաս:

37) Շենքերի ծածկերի վրայով գազատարեր անցկացնելու դեպքում գազատարի ստորին եզրը պետք է գտնվի ծածկից առնվազն 0,5 մ հեռավորության վրա: Գազատարի վրա փականների և այլ սարքավորումների սպասարկման համար պետք է կառուցվեն աշխատանքային հրապարակներ: Գազատարը չպետք է վատթարացնի տանիքներին/կտուրներին լուսարձակներ/լուսամուտներ ունեցող շենքերի լուսավորման և օդափոխման պայմանները:

38) Շենքերի արտաքին պատերի, էստակադների, հենքերի վրայով գազատարերի անցկացման դեպքում գազատարը գետնից դուրս գալու հատվածում պետք է պաշտպանված լինի բոլոր տեսակի վնասակար ազդեցություններից:

39) Շենքի պատերի վրայով անցկացրած գազատարերը չպետք է հատեն լուսամուտների և դռների բացվածքները:

Արտադրամասերում և ջեռուցման կաթսայատներում թույլատրվում է միջին և ցածր ճնշման գազատարերի անցկացումը լուսամուտների անցքերի չբացվող /խուլ/ հատվածների մասով:

Բարձր ճնշման գազատարերը թույլատրվում է անցկացնել միայն խուլ /ամբողջական/ պատերով կամ արտադրական շենքերի վերջին հարկերի լուսամուտների վերին մասով:

40) Շենքերի արտաքին պատերի լուսամուտների և պատշգամբների տակով անցնող գազատարերի հատվածների վրա չի թույլատրվում կցորդիչային միացումների կամ փականների տեղադրումը:

41) Անցկացման համար օգտագործվող շենքի արտաքին պատերի և գազատարի միջև եղած հեռավորությունը պետք է ապահովի գազատարերի և դրանց վրա տեղադրված փականների ու սարքավորումների դիտարկման և վերանորոգման հնարավորությունը:

42) Շենքերի արտաքին պատերով անցկացրած գազատարերի և էլեկտրական լարերի /պաշտպանված և ոչ մեկուսացրած/ հատման տեղերում, ինչպես նաև դրանց զուգահեռ անցկացման դեպքում պետք է պահպանվեն հավելված N 8-ում բերված նվազագույն հեռավորությունները:

43) Հեռավորությունը գազատարից մինչև անջատիչները և վարդակները պետք է լինի 0,5 մ-ից ոչ պակաս:

Հեռավորությունը գազատարից մինչև բաշխիչ տուփերը և ցածր լարման կապուղիները /ռադիոմիացումները, ալեհավաքները/ պետք է պահպանվի նույն չափով, որքանով դա պարտադիր է մեկուսացրած և արտաքին եղանակով անցկացրած էլեկտրական լարերի համար:

44) Շենքերի արտաքին պատերի վրայով անցկացրած գազատարերի և կապի համակարգի շինությունների միջև հեռավորությունը /մոտեցման և հատման պարագայում/ պետք է պահպանվի հավելված N 8-ում բերված չափերը:

45) Միևնույն հենքերի վրա միաժամանակ գազատարերի և էլեկտրալարերի անցկացումը պետք է իրականացվի` 0,8-իցի ոչ ավելի խտությամբ /օդի համեմատությամբ/ գազ տեղափոխող գազատարերը պետք է տեղակայվեն էլեկտրահաղորդման գծերից բարձր, իսկ 0,8–ից բարձր /օդի համեմատությամբ/ խտությամբ` էլեկտրահաղորդման գծերից ցածր:

46) Որպես կանոն, միջին և ցածր ճնշման գազատարերի մուտքերի վրա գտնվող անջատող սարքերը տեղադրվում են շենքի արտաքին մասում` սպասարկման համար հարմարավետ և մատչելի տեղում: Թույլատրվում է նաև անջատող սարքերի տեղադրումը շենքի ներսում /աստիճանավանդակներում, միջանցքներում, անցումներում/:

Շենքի պատերին տեղադրվող բարձր ճնշման գազատարերի ներանցման անջատող սարքերը պետք է գտնվեն դռան անցումից բարձր: Անջատող սարքի տեղակայման պատը չպետք է ունենա բացվող լուսամուտ և օդափոխման անցքեր:

47) Որպես կանոն, հեղուկ գազի գազատարի ներանցման վրա գտնվող անջատող սարքերը պետք է տեղակայվեն շենքի արտաքին մասում:

Գազատարի ներանցման վրա անջատող սարքի տեղադրումը աստիճանավանդակներում կամ անցումներում պահանջում է գազատարից կոնդենսատի հեռացման սարքի տեղադրում շենքի արտաքին մասում:

48) 2,2 մ և ավելի բարձրության վրա փականներ տեղադրելու դեպքում չհրկիզվող նյութերից պետք է սարքավորվեն փականների սպասարկման համար նախատեսված աստիճաններով ապահովված հրապարակներ/տարածքներ կամ էլ խնդիրը պետք է լուծվի հեռակառավարման եղանակով:

Ոչ հաճախ օգտագործվող փականների սպասարկման համար կարելի է կիրառել շարժական սանդուղքներ:

49) Բոլոր ճնշումների գազատարերի անցումները գետերով, ջրանցքներով, այլ ջրային արգելքներով, ինչպես նաև ձորերով, երկաթուղային գծերով, ավտոճանապարհներով և այլն, կարող են լինել ստորջրյա /դյուկերային/, ստորգետնյա կամ անդրցամաքային /անդրջրային/:

50) Բոլոր երկաթուղային գծերով, ավտոճանապարհներով, ջրային արգելքների վրայով /գետեր, ջրանցքներ և այլն/ անցնող գազատարերի եռակցումային կարերը/ կցվանքները, ինչպես նաև կամուրջներով, ջրամբարներով, այլ հիդրոտեխնիկական շինություններով կամ ավտոճանապարհների տակով անցկացրած գազատարերի եռակցման կարերը/կցվանքները պետք է ստուգվեն վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով:

51) Յուրաքանչյուր գազատարի ջրատակյա անցումի հատվածում պետք է տեղադրված լինեն պահպանվող գոտու սահմանված տիպի ազդանշանային սարքեր, իսկ յուրաքանչյուր անցման մոտ` մշտական /տևական հենանիշեր/: Մինչև 50 մ գետի հոսքի տեղային/ հոսքի լայնքի պարագայում` մեկ ափի վրա, ավելի մեծ լայնքի/հոսքի դեպքում` յուրաքանչյուր ափի վրա:

52) Մինչև 0,6 ՄՊա ճնշում ունեցող գազատարերը կարող են անցկացվել չհրկիզվող /երկաթբետոնյա, մետաղյա և քարե/ հետիոտնային և ավտոկամուրջներով, մինչև 1,2 ՄՊա՝ ջրամբարներով և այլ հիդրոտեխնիկական շինություններով:

Կամուրջներով անցկացվող գազատարերը պետք է կատարվեն միայն պողպատյա խողովակներից և օժտված լինեն փոխհատուցող սարքավորումներով: Կամուրջների կապուղիների մեջ գազատարերի տեղակայումը արգելվում է:

Կամուրջներին կցվող/կամուրջների հետ փոխկապակցվող գազատարերը պետք է տեղակայվեն այնպես, որ բացառվի կամրջի շինություններում գազերի կուտակման հնարավորությունը:

53) Գյուղական բնակավայրերում սեզոնային գործողության/կիրառման սարքավորումների համար թույլատրվում է.

ա/ ժամանակավոր` պողպատյա խողովակներից եռակցման եղանակով պատրաստված ստորգետնյա գազատարերի անցկացումը 0,3 մ-ից ոչ պակաս խորության վրա, այդ դեպքում գազատարերը պետք է ունենան նորմալ տիպին համապատասխանող պաշտպանիչ ծածկույթներ, ճանապարհների հատման դեպքում գազատարերը պետք է ծածկված լինեն պատյաններով.

բ/ մինչև 50 մմ տրամագծով պարուրակամիացումների եղանակով կառուցված արտաքին գազատարերի անցկացում, այս դեպքում արտաքին գազատարերը պետք է լինեն պաշտպանված հնարավոր բացասական մեխանիկական ազդեցություններից.

գ/ ժամանակավոր ռետինե խողովակաշարերի անցկացումը հենքերի/սյուների վրայով կամ գետնի մակերեսով, այդ դեպքում միացնող խողովակների երկարությունը չպետք է գերազանցի 30 մ, գազատարերը պետք է պաշտպանված լինեն գյուղատնտեսական և այլ ավտոմեքենաների վնասակար ազդեցությունից: Գետնի մակերեսով անցկացնելու դեպքում գազատարերի ուղեգիծը պետք է նշված լինի համապատասխան նշաններով:

Սեզոնային գործունեության սարքավորումների համար թույլատրվում է մինչև 0,3 ՄՊա ճնշմամբ գազի կիրառումը:

1. ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ ՈՉ ՄԵՏԱՂՅԱ ԽՈՂՈՎԱԿՆԵՐԻՑ ՊԱՏՐԱՍՏՎԱԾ ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻՆ

54) Ոչ մետաղյա խողովակները թույլատրվում է օգտագործել գազամատակարարման ցանցում և գազասպառման համակարգերում մետաղյա խողովակների փոխարեն, եթե դրանց կիրառման պայմանները, որոնք բերված են հավելված N 9-ում և հնարավորությունները համապատասխանում են ՀՀ կառավարության 29 հոկտեմբերի 2004 թ. N 1843-Ն որոշմամբ հաստատված «Գազի տնտեսությունում տարրերի տեխնիկական շահագործման կանոններ և աշխատանքի անվտանգության պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի և ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 պահանջներին:

Չի թույլատրվում անցկացնել ոչ մետաղյա խողովակներից կազմված գազատարերը կուտակիչներում/կոլեկտորներում և խրամուղիներում/:

10⁰-ից ավելի թեքություն ունեցող մակերեսի վրա ոչ մետաղյա խողովակներից կազմված գազատարի անցկացման դեպքում անհրաժեշտ է կատարել նախագծով նախատեսված խրամուղու փլուզումը բացառող բոլոր միջոցառումները:

55) Ոչ մետաղյա խողովակաշարերի ճյուղավորումների միացումները պետք է կատարվեն ստանդարտ/համընդհանուր ձևավոր մասերի կիրառմամբ կամ ոչ մետաղյա գազատարերի բաղկացուցիչ մաս հանդիսացող պողպատյա մասերի/ներդիրների մեջ մեխանիկական ամրացման եղանակով: Մետաղյա բաղադրամասի/ներդիրի երկարությունը պետք է լինի մեկ մետրից ոչ պակաս, իսկ հեռավորությունը՝ բաղադրամասերի/ներդիրների միջև առնվազն 100 մ:

56) Գազատարերի անցումները երկաթուղային գծերի, ավտոճանապարհների տակով, ձորերի, գետերի, ճահիճների վրայով, ինչպես նաև շենքերի ներանցիչները պետք է կատարվեն պողպատյա խողովակներից:

57) Փականների և կոնդենսատահավաք սարքավորումների միացումը ոչ մետաղյա գազատարերին պետք է կատարվի պողպատյա ներդիրների միջոցով:

58) Գազատարերի մետաղյա մասերը /հատվածները պետք է պաշտպանված լինեն կոռոզիայից:

59) Արգելվում է ոչ մետաղյա /վինիպլաստային և պոլիէթիլենային/ խողովակներից գազատարերի անցկացումը մինուս 40⁰C-ից ցածր հաշվարկային ձմեռային ջերմաստիճաններ ունեցող շրջաններում, սողանքային գրունտերում:

60) Վինիպլաստային խողովակներից կազմված գազատարերը թույլատրվում է օգտագործել միայն այն շրջաններում, որտեղ դրանց անցկացման խորության մակարդակին ջերմաստիճանը չի նվազում մինուս 5⁰C:

61) Ոչ մետաղյա ստորգետնյա գազատարերի հեռավորությունը շենքերից և շինություններից հորիզոնական ուղղությամբ պետք է լինի հավելված 2-ում նշված չափանիշներից ոչ պակաս, իսկ գազատարի և այլ կապուղիների հատման կետում ուղղահայաց ուղղությամբ` հավելված 3-ում նշված մեծություններից ոչ պակաս:

62) Նույն խրամուղում երկու գազատարեր անցկացնելու դեպքում /պոլիէթիլենային կամ վինիպլաստային, ինչպես նաև ոչ մետաղյա և պողպատյա խողովակների պարագայում/ դրանց միջև եղած հեռավորությունը պետք է ապահովի գազատարերի մոնտաժի և վերանորոգման հնարավորությունը, բայց 0,5 մ-ից ոչ պակաս:

63) Ստորգետնյա շինությունների կուտակիչների/կոլեկտորների, ջրմուղի, կոյուղու կամ ջերմամատակարարման ցանցերի և ոչ մետաղյա գազատարերի հատման տեղերում ոչ մետաղյա խողովակները պետք է տեղակայվեն մետաղյա խողովակներից պատրաստված պատյաններում: Պատյանների եզրերը պետք է դուրս բերվեն հատվող շինությունների պատերից առնվազն 2 մ հեռավորության վրա:

Ջեռուցման համակարգի խողովակների /ջերմամատակարարման ցանցի ոչ խրամուղային անցկացման դեպքում/ և գազատարի պատյանի խաչման տեղում դրանց միջև հեռավորությունը ուղղահայաց ուղղությամբ պայմանավորված է տվյալ տեղանքով, սակայն չպետք է լինի 0,5 մ-ից պակաս:

64) Պոլիէթիլենային գազատարերի վրա գտնվող վերահսկողական խողովակները պետք է տեղադրված լինեն ոչ մետաղյա և պողպատյա խողովակների անտարանջատելի միացումների տեղերում, և գազատարերի ու ջերմամատակարարման ցանցերի հատման մասերում:

Վերահսկողական խողովակները տեղադրվում են պատյանի յուրաքանչյուր եզրի վրա:

65) Պոլիէթիլենային խողովակների միացումը կատարվում է կոնտակտային եռակցման եղանակով` կցվանքի կամ փողալայնուկի տեսքով:

66) Պոլիէթիլենային և պողպատյա խողովակների միացումները կարող են լինել ինչպես անտարանջատելի, այնպես էլ տարանջատելի: Անտարանջատելի միացումները պետք է կատարվեն կցվանքափողալայնուկի միացումով: Այդ տարբերակը օգտագործվում է միջին և ցածր ճնշման գազատարերի վրա:

Բարձր ճնշման գազատարերի վրա պոլիէթիլենային և պողպատյա խողովակների միացումները պետք է լինեն միայն տարանջատելի և կցորդիչային: Կցորդիչային միացումների կիրառումը թույլատրվում է միայն դիտահորերում:

67) Վինիպլաստային խողովակների անտարանջատելի միացումները, ինչպես նաև դրանց և պողպատյա խողովակների միջև միացումները կարող են լինել կցվանքային` սոսնձի հիման վրա: Վինիպլաստային խողովակների տարանջատելի միացումները պետք է լինեն կցորդիչային` դիտահորերում:

IV. ՆԵՐՔԻՆ ԳԱԶԱՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐ

2. ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ, ԿՈՄՈՒՆԱԼ ԵՎ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆՈՂ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

1) Արդյունաբերական կազմակերպությունների արտադրամասերում, ինչպես նաև ջեռուցող և արտադրական կաթսայատներում, առանձին շինություններում տեղակայված կոմունալ և գյուղատնտեսական կազմակերպություններում թույլատրվում է մինչև 0,6 ՄՊա ճնշմամբ գազատարերի անցկացումը, եթե նման ճնշման առկայությունը թելադրվում է արտադրության պայմաններով:

Այլ նշանակության շինություններին կցված կոմունալ և գյուղատնտեսական կազմակերպությունների տարածքներում թույլատրվում է մինչ 0,3 ՄՊա ճնշմամբ գազատարերի անցկացումը:

2) Արտադրական շինությունների, կոմունալ և գյուղատնտեսական կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերի ստեղծման նպատակով օգտագործվող խողովակները, սարքավորումները, սարքերը և փականները, ինչպես նաև գազատարերի անցկացման և ամրացման պայմանները, օդափոխման և ծխահեռացման համակարգերի կազմակերպումը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04–ի և սույն ՏԿ-ի հավելված N 35-ի պահանջներին:

3) Գազատարերը պետք է անցկացվեն անմիջապես այն սենքերում, որտեղ գտնվում են կաթսաները, վառարանները և այլ գազօգտագործող ագրեգատները, կամ դրանց հարակից սենքերը` բաց որմնանցքով միացման դեպքում: Շինության ներսում գազատարի ներանցման հատվածում լուսավորված և սպասարկմանը հարմար տեղում պետք է տեղադրվի անջատող սարքավորում: Այս դեպքում շինության ներսում գազատարի ներանցիչից 10 մ-ից ոչ ավելի հեռավորության վրա ԳԿ կայանքի կամ հաշվիչի առկայության դեպքում անջատող սարքավորում է համարվում ճնշումը կարգավորող սարքավորումից կամ հաշվիչից առաջ տեղադրված փականը կամ ծորակը:

4) Գազատարի տարանցումը այն շինությունների միջով, որտեղ գազ չի օգտագործվում, թույլատրվում է միայն ցածր ու միջին ճնշման գազատարերի դեպքում` գազատարին սպասարկող անձնակազմի անխափան մատչելիության պայմանի ապահովման դեպքում: Այդ շինություններում գազատարերը չպետք է ունենան պարուրակային կամ կցորդիչային միացումներ, փականներ:

5) Շինություններում գազատարերը պետք է անցկացվեն բաց եղանակով, սպասարկմանը հարմարավետ և արտադրամասային տրանսպորտով, ամբարձիչներով և այլ շարժական մեխանիզմներով դրանց վնասելը բացառող տեղով:

6) Կաթսաները, վառարանները, այլ գազօգտագործող ագրեգատները սնուցող գազատարերը թույլատրվում է անցկացնել նաև բետոնե հատակում խողովակների թաղման եղանակով: Այդ դեպքում խողովակները պետք է ծածկվեն հակակոռոզիոն մեկուսիչներով:

Արդյունաբերական կազմակերպություններում թույլատրվում է նաև գազատարերի անցկացումը հատակի խրամուղով` հեռացվող (առանձնացվող) հակահրկիզվող ծածկերով:

Արգելվում է խրամուղով գազատարի անցկացումը, եթե արտադրության պայմաններից ելնելով դրանց մեջ կարող են թափվել (հայտնվել) ակտիվ կոռոզիոն հեղուկներ:

Թույլատրվում է բետոնե հատակում գազատարերի անցկացումը` փորձարկումից հետո դրանց բետոնե ծածկույթով պատելով:

Գյուղատնտեսական արտադրության շինություններում արգելվում է գազատարերի անցկացումը հատակի խրամուղիներով և հատակում` դրանց հետագա լցափակումով:

7) Բետոնե հատակում լցափակվող կամ խրամուղով անցկացվող գազատարերը պետք է ունենան նվազագույն թվով եռակցման կարեր (կցվանքներ):

Բետոնե հատակում լցափակվող գազատարի հատվածների վրա չպետք է լինեն փականներ, պարուրակային կամ կցորդիչային միացումներ:

8) Միևնույն խրամուղում գազատարի և օդատարի, իներտ գազերի խողովակաշարերի, տաք և սառը ջրի ջրատարերի, ջեռուցման և տեխնոլոգիական ջերմամատակարարման խողովակաշարերի հետ միաժամանակ անցկացումը թույլատրվում է խրամուղում միայն եռակցումային միացումների և փականների բացակայության դեպքում: Գազատարի և թթվածնատարի զուգահեռ անցկացումը միևնույն ակոսում արգելվում է:

9) Գազատարերի խրամուղու և այլ խրամուղիների հատման հատվածի շինությունները պետք է լինեն պատշաճ կերպով մեկուսացված: Հատման սահմաններում գազատարը պետք է անցկացվի պատյանով, որի եզրերը պետք է դուրս հանվեն հատվող շինության երկու կողմերից՝ նվազագույնը 30 սմ երկարությամբ:

10) Չի թույլատրվում գազատարերի անցկացումը այն տեղանքով, որտեղ հնարավոր է դրանց շփումը այրման արգասիք հանդիսացող տաք նյութերի կամ շիկացած ու ձուլվող մետաղների հետ, ինչպես նաև ակտիվ կոռոզիոն հեղուկների հնարավոր տարածման տեղայնքով: Գազատարերը անհրաժեշտ է պահպանել բաց ջերմային ճառագայթումից:

11) Արգելվում է գազատարերի անցկացումը վերելակների հորերով, օդափոխման կապուղիներով և հորերով, ինչպես նաև ծխանցքերով:

12) Շենքերի ներսում գազատարերի ամրացումը/միացումը պատերին, սյուներին և ծածկերին, կաթսաներին կամ արտադրական ագրեգատներին պետք է իրականացվի կախիչների, անուրների, բարձակների օգնությամբ շինություններից և հիմքերից այնպիսի հեռավորության վրա, որը կապահովի գազատարի և դրա վրա տեղադրված սարքավորումների դիտարկման և նորոգման հնարավորությունը:

13) Մարդկանց անցուդարձի տեղում գազատարերի անցկացումը սահմանված է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ով:

14) Գազատարերի ամրության և կիպության փորձարկումներից հետո և շահագործման ընթացքում դրանք պետք է ներկվեն /ինչպես նաև անհրաժեշտության դեպքում, բայց ոչ ուշ, քան հինգ տարին մեկ անգամ/ դեղին գույնի ջրակայուն յուղաներկով կամ նիտրաարծնով /ԳՕՍՏ 14 202-69/` նախազգուշացնող կարմիր օղակներով, իսկ բնակելի և հասարակական շինություններում գազատարերը թույլատրվում է ներկել նաև պատի գույնով: Սույն պահանջները չեն տարածվում ԳԿԿ-ի, գազատարերի և գազի սարքավորումների վրա:

15) Կաթսաներում, վառարաններում և այլ ագրեգատներում տեղադրված հրածորանները պետք է գործեն հաստատուն, անընդհատ բոցով և առանց թարթման` ագրեգատի ջերմային ծանրաբեռնվածության անհրաժեշտ կարգավորման սահմաններում:

Ճակատային վառարաններում կամ գազօջախների դռնակներում պետք է բացված լինեն դիտանցքեր` հրածորանների բոցավառման և դրանց աշխատանքին հետևելու համար նախատեսված ծածկերով /բացառությամբ «օդամղմամբ» աշխատող կաթսաների/:

16) Պատրաստի գազօդային խառնուրդով սնուցվող հրածորանների դիմաց պետք է տեղադրվեն կրակածածկեր:

17) Հեռավորությունը հրածորաններից և փականներից մինչև շենքի պատերը կամ այլ մասերը, ինչպես նաև մինչև շինությունները և սարքավորումները պետք է լինի 1 մ-ից ոչ պակաս:

18) Կաթսայատների և արտադրամասերի միջով անցնող գազատարերը պետք է ունենան խցանող սարքավորումներով փչամաքրման խողովակաշարերի /մոմերի/ համակարգ: Փչամաքրման մոմերի վերջնամասերը պետք է հանվեն տանիքից առնվազն 1 մետր բարձրության վրա, հնարավորության դեպքում` օդափոխման համակարգի օդակլանիչ սարքավորումներ չունեցող պատի վրա: Նման հնարավորություն չունենալու դեպքում ուղղահայաց հեռավորությունը մոմերի վերջնամասերից մինչ օդափոխման համակարգի օդակլանիչ սարքերը պետք է լինի 3 մ-ից ոչ պակաս:

19) Գազիֆիկացված կաթսաները և արտադրական ագրեգատները պետք է օժտված լինեն ավտոմատ համակարգերով, որոնք կապահովեն գազամատակարարման ընդհատումը և անջատումը գազի ճնշման անթույլատրելի տատանումների, աշխատող հրածորանների բոցի մարման, օդամատակարարման ընդհատման /օդամղման համակարգերով օժտված հրածորաններով կաթսաների և արտադրական ագրեգատների համար/ դեպքում:

Արտադրական ագրեգատները կարող են չհագեցվել աշխատող հրածորաններին կամ դրանց խմբին գազամատակարարումը ընդհատող և անջատող ավտոմատ համակարգերով, եթե գազայրման տեխնոլոգիական գործընթացը և ագրեգատների շահագործման պայմանները /ջերմաստիճանը հնոցային տարածությունում, հրածորանների քանակը և տեղակայումը, ագրեգատների անջատումների և միացումների հաճախականությունը և այլն/ ապահովում են գազիֆիկացված ագրեգատների աշխատանքի անվտանգությունը:

Արտադրական ագրեգատների հնոցներում ճնշման աճի դեպքում գազամատակարարումը ընդհատող ավտոմատ համակարգը պարտադիր կերպով տեղադրվում է միայն այն ագրեգատների վրա, որոնք ունեն ծխակլանող համակարգ և գազի ակտիվ շիթով ինժեկցիոն/ներարկիչ հրածորաններ:

Գործող կաթսայատներում /մինչ դրանց ավտոմատ համակարգով կահավորելը/ գազատարերի վրա պարտադիր տեղադրվում են փականներ կամ այլ սարքավորումներ, որոնք գազի ճնշման անթույլատրելի տատանումների դեպքում անջատում են հրածորանների գազամատակարարումը: Թույլատրվում է չտեղադրել փականը հետևյալ դեպքերում` եթե այն տեղադրված է կաթսայատան ԳԿ կայանքի վրա կամ, եթե գազը կաթսայատուն մատակարարվում է միայն այդ կաթսայատան կարիքների համար նախատեսված ԳԿԿ-ից:

20) Գազի սարքավորումների շահագործումը առանց մշտական սպասարկող անձնակազմի /դիսպետչերական կետից աշխատանքի վերահսկողությունը իրականացնելու դեպքում /թույլատրվում է հետևյալ պայմանների կատարման պարագայում.

ա/ սարքավորումը պետք է գտնվի մեկուսացրած փակվող սենքում, մուտքի դռները պետք է ունենան դրանց դրությունը վերահսկող ահազանգման համակարգ, իսկ սենքը` վերահսկման լուսավորություն հակապայթյունային կատարմամբ,

բ/ գազային վառելիքով աշխատող կաթսաները պետք է ունենան անվտանգության ավտոմատ համակարգեր, ավտոմատ վերահսկման և կարգավորման համակարգեր,

 գ/ կարգավարի օպերատիվ ենթակայության տակ պետք է գտնվի հերթապահ անձնակազմ, որի պարտավորությունների մեջ է մտնում առանց մշտական սպասարկող անձնակազմի գործող սարքավորումների տեխնիկական սպասարկումը և այդ սարքավորումների վթարային կանգնեցման/անջատման հետ կապված բոլոր աշխատանքների իրականացումը:

21) Արտադրական գազօգտագործող ագրեգատների վրա պետք է տեղադրված լինեն ստուգված հսկիչ-չափիչ սարքեր` հետևյալ չափանիշների չափման համար.

ա/ գազի ճնշումը հրածորանի մոտ` վերջին անջատող սարքավորումից հետո /գազի ընթացքի ուղղությամբ/ կամ, անհրաժեշտության դեպքում` կաթսայի մոտ,

բ/ օդի ճնշումը օդատարում հրածորանի մոտ` վերջին շիբերից կամ դրոսելային փականից հետո և, անհրաժեշտության դեպքում` օդամղիչների մոտ,

գ/ ճնշման աճը հնոցներում և օդանցքներում մինչ փականը:

Հսկիչ-չափիչ սարքերը պետք է տեղադրվեն դիտարկման համար հարմար տեղերում անմիջապես չափորոշման տեղում կամ հատուկ սարքերի վահանակի վրա: Մինչ 0,1 ՄՊա գազի ճնշման դեպքում թույլատրվում է հսկիչ-չափիչ սարքերի միացումը 1 մ-ից ոչ ավելի երկարության ռետինե կամ ռետինագործվածքային խողովակներով՝ ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ի պահանջներին համապատասխան:

22) Շարժական այրիչները/հրածորանները և ագրեգատները թույլատրվում է միացնել ցանցային և հեղուկ գազերի գազատարերին 30 մ-ից ոչ ավելի երկարության ռետինագործվածքային խողովակներով:

Խողովակը պետք է բաղկացած լինի 3-ից ոչ ավելի առանձին կտորներից, որոնք միացվում են միմյանց հատուկ երկկողմանի ճկափողային անուրներով և ներագույցներով: Դրանց եզրերը պատշաճ կերպով ամրացվում են անուրներով գազատարի և այրիչների վրա: Բացի այրիչի կամ շարժական ագրեգատի վրայի ծորակից՝ պետք է լինի նաև անջատող ծորակ, որը տեղադրվում է մինչ ռետինե խողովակը: Ռետինե խողովակները պետք է պաշտպանված լինեն մեխանիկական ազդեցություններից, կտրուկ ծալվածքներից, ջերմության և ագրեսիվ հեղուկների ազդեցություններից:

Միացնող/կցող ռետինե խողովակների ձգումը բացառելու նպատակով անհրաժեշտ է սահմանափակել շարժական այրիչների և ագրեգատների տեղաշարժման հնարավորությունը:

Ռետինե խողովակները չպետք է հատեն պատեր, լուսամուտներ և դռներ:

Գազի եռակցման և կտրման սարքավորումները գազատարին միացնող ռետինե խողովակների եզրերը թույլատրվում է միացնել փականների ներագույցների վրա` դրանց երկայնքով առնվազն երկու տեղում այն կապելով փափուկ այրված /գործվածքային/ մետաղալարով:

23) Գազային վառելիքով աշխատող կաթսաները պետք է ունենան պայթյունային կափույրներ, որոնց տեղակայումը, չափերը և քանակը որոշվում են նախագծող կազմակերպության կողմից:

24) Գազիֆիկացված արտադրական ագրեգատների վրա պայթյունային կափույրները տեղադրվում են հնոցներում և ագրեգատների ծխահեռացման գծերի վրա այն դեպքում, երբ այդ պայմանավորված է ագրեգատի կառուցվածքով: Կափույրների քանակը և դրանց տեղադրման վայրը որոշվում է նախագծով: Մեկ պայթյունային կափույրի մակերեսը պետք է լինի առնվազն 0,05 քմ: Կափույրների քանակը որոշվում է հետևյալ կերպ. հնոցի և ծխահեռացման գծի ներքին ծավալի յուրաքանչյուր մեկ խորանարդ մետրին՝ առնվազն 0,05 քմ պայթյունային կափույրի մակերես:

Եթե պայթյունային կափույրները տեղադրվում են այնպիսի տեղերում, որտեղ դրանց աշխատելու դեպքում առաջանում է վտանգ սպասարկող անձնակազմի կյանքին, ապա անհրաժեշտ է տեղադրել նաև պաշտպանիչ սարքավորումներ:

25) Չաշխատող կաթսաների հնոցների օդափոխման համար շիբերների վերին մասում պետք է բացվեն անցքեր՝ առնվազն 50 մմ տրամագծով /բացառությամբ էլեկտրակայանների էներգետիկ կաթսաների/: Ձգափականները պետք է ունենան «Բաց» և «Փակ» սահմանափակիչներ, իսկ ձգափականների/շիբերների կառավարումը պետք է դուրս բերվի կաթսաների ճակատային մասի վրա կամ կառավարման վահանակի վրա:

26) Կաթսաների և արտադրական ագրեգատների՝ գազային վառելիքով աշխատանքի անցնելիս հաշվարկների միջոցով անհրաժեշտ է ստուգել գազի այրման արգասիքի հեռացման գծերի կտրվածքը: Ծխահեռացման գծերը պետք է ուսումնասիրվեն և, անհրաժեշտության դեպքում, մաքրվեն և նորոգվեն: Ծխանցքների պիտանելիությունը պետք է հաստատվի պատվիրատուի կողմից ներկայացվող համապատասխան ակտով:

27) Շենքերի մեջ կառուցված ջեռուցող կաթսայատներում, բացի նորմալ կատարմամբ հիմնական էլեկտրական լուսավորության, պետք է լինի հակապայթյունային կատարմամբ էլեկտրական լուսավորություն ինքուրույն/առանձին լարերով, որի անջատիչ սարքը և ապահովիչը գտնվում են կաթսայատնից դուրս: Այդ լուսավորությունը օգտագործվում է գազիֆիկացվող կաթսայատների աշխատանքների մեկնարկի ժամանակ:

Շենքերի մեջ կառուցված գազիֆիկացված ջեռուցող կաթսայատների սենքերում տեղադրված արտածծիչ օդամղիչների էլեկտրաշարժիչները և միացնող սարքավորումները պետք է լինեն հակապայթյունային կատարման:

28) Արտադրական և ջեռուցող արտադրական կաթսայատների, ինչպես նաև արդյունաբերական և կոմունալ կազմակերպությունների արտադրամասերի օդափոխումը պետք է համապատասխանի ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ-12.02.01-04 պահանջներին: Գազի վառելիք օգտագործելու դեպքում այդ տարածքների օդափոխման համակարգերին լրացուցիչ պահանջներ չեն ներկայացվում:

29) Շենքերի ներսում կառուցված ջեռուցող կաթսայատների սենքերում պետք է ապահովվի օդի եռապատիկ փոփոխությունը 1 ժամվա ընթացքում: Պետք է նաև լրացուցիչ հաշվի առնվի գազի ամբողջական այրման համար անհրաժեշտ օդի ծավալը: Օդի ներհոսքը կաթսայատուն պետք է կատարվի կաթսաների հետնամասից, իսկ օդահեռացումը` վերին գոտուց, իսկ հեղուկ գազերի օգտագործման դեպքում սենքից օդի հեռացումը /օդափոխման ընդհանուր ծավալի 2/3-ից ոչ պակաս/ պետք է կատարվի ստորին գոտուց:

30) Բնակելի կամ հասարակական շենքի ներսում կառուցած գազիֆիկացված կաթսայատան սենքը պետք է ունենա առանձին/ինքնուրույն մուտք, չկապված այլ մուտքերի հետ:

31) Արգելվում է հեղուկ գազերի օգտագործումը կիսախորացումներում տեղադրված գազօգտագործող սարքավորումներում:

32) Արտադրամասերում և այլ արտադրական շենքերում թույլատրվում է եռակցման և կտրման հեղուկ գազերի 10-ից ոչ ավելի բալոնային սարքավորումների միաժամանակ տեղադրում: Այդ դեպքում բալոնները պետք է տեղադրվեն ներարտադրամասային տրանսպորտով վնասվելու հնարավորությունը բացառող, մետաղի մասնիկների հարվածից, ակտիվ կոռոզիոն հեղուկների և գազերի ազդեցությունից պաշտպանված տեղերում: Միևնույն ժամանակ, այդ տեղերը պետք է պաշտպանված լինեն ջերմության աղբյուրների ազդեցությունից, որոնք կարող են տաքացնել բալոնները 45⁰C-ից բարձր ջերմաստիճան, ինչպես նաև չխոչընդոտեն արտադրական գործընթացներին:

Գետնախարսխային, նկուղային և ստորգետնյա սենքերում հեղուկ գազերի սարքավորումների տեղադրումը արգելվում է:

33) Արտադրամասերի, արհեստանոցների և գազաեռակցման ու կտրման այլ տեղամասերի գազամատակարարումը բնական և հեղուկ գազերով պետք է իրականացվի հետևյալ կերպ. 10-ից ավելի բանվորական կետերի դեպքում` գազատարերով կամ բաշխիչ ցանցերով, և բալոնային սարքավորումներով /եթե գազատարերի անցկացումը նպատակահարմար չէ/` 10-ից պակաս բանվորական կետերի դեպքում:

34) Գազաբաշխիչ կետերը կարող են լինել ինչպես անշարժ, այնպես էլ շարժական: Անշարժ գազաբաշխիչ կետերը կարող են տեղակայվել սպառման տեղերում. պատերին, սյուներին, հատուկ շինությունների վրա` մեկուսացրած էլեկտրական լարերից և մալուխներից առնվազն 1 մ հեռավորության վրա, իսկ բաց լարերից` առնվազն 2 մ հեռավորության վրա:

35) Գազատարերի վրա գազաբաշխիչ կետերը պետք է տեղադրվեն փակվող մետաղյա պահարաններում, որոնք ունեն օդափոխման անցքեր: Պահարանները պետք է ներկված լինեն կարմիր գույնի յուղաներկով և ունենան սպիտակ ներկով կատարված գրություններ` «Այրելի Գազ» կամ «Հրավտանգավոր»:

Գազաբաշխիչ կետերի պահարանների /այրելի գազի և թթվածնի առբերմամբ/ միջև հեռավորությունը պետք է լինի առնվազն 150 մմ: Պահարանները պետք է տեղադրվեն հատակից /մինչ պահարանի ստորին եզրը/ նվազագույնը 0,6 մ բարձրության վրա:

36) Այրելի գազի անշարժ գազաբաշխիչ կետերը պետք է ունենան փակ տիպի ապահովիչ սողնակներ կամ չոր տիպի սողնակներ: Ընդ որում, չոր տիպի ապահովիչ սողնակները թույլատրվում է կիրառել գազի ընդունված ճնշման և ծախսի չափանիշներին համապատասխան, ըստ արտադրող գործարանի կողմից հաստատված գծագրերի: Ցանցային /բնական կամ արհեստական/ և հեղուկ գազերի համար ապահովիչ սողնակի /չոր կամ հեղուկային տիպի/ փոխարեն թույլատրվում է կազմակերպության ստանդարտով սահմանած կառուցվածքի հետադարձ սողնակի տեղադրում:

37) Բանվորական տեղին /տեղերին/ գազատարի միջոցով մատակարարվող բնական կամ հեղուկ գազի ճնշումը չպետք է գերազանցի 0,15 ՄՊա: 0,15 ՄՊա-ից բարձր ճնշման դեպքում գազատարի վրա պետք է տեղադրվի ռեդուկտոր, գազի ճնշումը նվազեցնելու համար:

Բալոնից բանվորական տեղին բնական կամ հեղուկ գազ մատակարարելու դեպքում վերջինի վրա պետք է տեղադրվի ռեդուկտոր` գազի ճնշումը նվազեցնելու և պահանջվող մակարդակը ապահովելու համար:

Մետաղների գազաբոցային մշակման գազօգտագործող ագրեգատի լրակազմի մեջ մտնող գազի ճնշման կարգավորիչները, ինչպես նաև շինությունները, որոնց վրա տեղադրված են գազի ճնշման կարգավորիչները, փականները /գազաբաշխիչ վահանակները/, չեն դասվում ԳԿ կայանքների շարքին և դրանց վրա չեն տարածվում ԳԿ կայանքներին ներկայացվող պահանջները:

38) Մեկ բալոնին, չոր փականին կամ հետադարձ փականին թույլատրվում է միացնել միայն մեկ հրածորան կամ գազակտրոց: Եթե գազաբաշխիչ կետը սնուցում է մեկ օպերատորի կողմից սպասարկվող մեքենա, ապա հրածորանների կամ գազակտրոցների քանակը կապված է միայն փականի կամ կափույրի թողունակությունից:

39) Ենթակարմիր ճառագայթման հրածորանները (ԵՃՀ) թույլատրվում է օգտագործել մնայուն պայմաններում և շարժական սարքավորումներին կից /սենքերի չորացում և այլն/:

40) Արգելվում է տեղադրել ԵՃՀ-ները ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-11.03.01-04-ի համաձայն Ա, Բ, Վ և Ե դասի հրդեհային վտանգի արտադրական սենքերում, պահեստավորման և անասնաբուծական սենքերում` պատերի կամ ծածկերի մեջ ծղոտե, եղեգնուտե կամ այրվող խտարարների կիրառմամբ պատրաստված թեթև մետաղյա շինություններում:

41) Հեղուկ գազով աշխատող ԵՃՀ-ով սարքավորումների /շենքի ներսում բալոնների տեղադրմամբ/ աշխատանքի ընթացքում բալոնները պետք է գտնվեն նույն այն սենքերում, որտեղ տեղադրված են սարքավորումները: Նույն սարքավորման վրա թույլատրվում է օգտագործել միայն մեկ բալոն: Իսկ եթե սենքը փոքր է /օրինակ՝ սանհանգույց/, ապա հեղուկ գազի բալոնները թույլատրվում է տեղադրել հարևան /հարակից/ սենքում` ազատ փոխկապակցման պայմաններում: Միացնող դուռը պետք է միշտ բաց լինի:

42) Արգելվում է հեղուկ գազով աշխատող շարժական և անշարժ ԵՃՀ-ների օգտագործումը շենքերի նկուղային, գետնախարսխային հարկերոմ:

43) Տարածքների ջեռուցման համար նախատեսված ԵՃՀ-ներով օժտված ջեռուցող համակարգերը պետք է ունենան հրածորանի մարման դեպքում գազի սնուցման դադարեցումը ապահովող ավտոմատ համակարգ: Թույլատրվում է նման հրածորանների կիրառումը առանց ավտոմատ համակարգերի` դրանց աշխատանքի անընդհատ/մշտական/ վերահսկողության դեպքում:

44) Տարածքները, որտեղ տեղադրվում են ԵՃՀ-ները, պետք է ունենան օդափոխման համակարգ: Բնական օդափոխման արտածծիչ սարքավորումները պետք է գտնվեն ճառագայթիչների տեղադրման մակարդակից բարձր, իսկ ներծծիչները` հրածորանների ջերմարտանետման գոտուց ցածր: Շարժական ԵՃՀ-ների սարքավորումներով ջեռուցվող սենքերը պետք է ունենան վերին գոտուց արտածծիչ համընդհանուր օդափոխում: ԵՃՀ-ները սենքերը չորացնելու համար օգտագործելու դեպքում պետք է ապահովվեն այդ սենքերի վերնափեղկերով և օդանցքներով օդափոխությունը:

45) Արդյունաբերական, կոմունալ և գյուղատնտեսական կազմակերպությունների սենքերը /արտադրամասերը/ պետք է հագեցված լինեն հրդեհաշիջման առաջնային միջոցներով:

3.	ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆԸ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀԱԿԱՆ, ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ, ԿՐԹԱԿԱՆ, ՀԱՆԳՍՏԻ, ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԵՎ ՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՄԱՏՈՒՑՈՂ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

 

46) Սույն ենթաբաժնում ներկայացված պահանջները պարտադիր են բնակչությանը առողջապահական, սոցիալական սպասարկման, կրթական, հանգստի, մշակութային և սպորտային ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունների օբյեկտների (այսուհետ` հասարակական նշանակության օբյեկտներ) գազամատակարարման պարագայում:

47) Այս օբյեկտներում տեղակայված ջեռուցող կաթսայատները գազային վառելիքի վրա փոխելու պարագայում պետք է պահպանվեն «Արդյունաբերական, կոմունալ և գյուղատնտեսական կազմակերպություններ» գլխում սահմանված բոլոր պահանջները:

48) Հասարակական նշանակության օբյեկտների շենքեր գազատարերի անցկացումը պետք է կատարվի աստիճանավանդակների միջով կամ անմիջապես այն սենքերը, որտեղ գտնվում են գազօգտագործող սարքերը:

49) Արգելվում է գազատարերի ներանցումը մեքենայական կամ պոմպային բաժանմունքներ, օդափոխման և վերելակային խցիկներ, աղբահավաք սրահներ, աղբահավաք սենքեր, էլեկտրաբաշխիչ սարքավորումներ և պահեստներ:

50) Տեխնիկական միջանցքներում և ներքնահարկերում գազատարերի անցկացման ժամանակ պետք է պահպանվեն սույն տեխնիկական կանոնակարգի III բաժնի 13 կետում նշված պահանջները:

51) Տեխնիկական ներքնահարկներում, միջանցքներում արգելվում է հեղուկ գազերի գազատարերի անցկացումը:

52) Որպես կանոն, հասարակական նշանակության օբյեկտների տարածքներում գազատարերը անցկացվում են բաց եղանակով:

53) Հասարակական նշանակության օբյեկտներում գազի սարքավորումների /սարքերի/ գազատարեր անցկացնելիս թույլատրվում է դրանց լցափակումը բետոնե նախապատրաստվածություն ունեցող հատակներում /բացառությամբ փայտյա հատակների/: Այդ դեպքում գազատարերը պետք է պատված լինեն հակակոռոզիոն մեկուսիչով: Գազատարի՝ հատակի մեջ մտնելու և դուրս գալու հատվածները պետք է տեղադրվեն հատակից առնվազն 3 սմ բարձրության վրա դուրս եկող պատյաններում: Պատյանի և գազատարի միջև եղած տարածությունը պետք է պատշաճ կերպով լցափակվի մեկուսիչ բիտումով: Հատակում լցափակված գազատարի հատվածը չպետք է ունենա պարուրակային միացումներ, իսկ եռակցման կարերի քանակը պետք է լինի նվազագույն: Գազատարը լցափակվում է փորձարկումից հետո` ատամնաորմածքի մեջ ցեմենտե խառնուրդ լցնելու եղանակով:

54) Արգելվում է շենքի ներսում խողովակասյուների և գազատարերի վրա խցանների տեղադրումը: Գազատարերի գետնախարսխային ներանցիչների վրա խցանների տեղադրումը թույլատրվում է միայն շենքի արտաքին կողմից: Դրանք պետք է ունենան 25 մմ-ից ոչ ավելի պայմանական անցման տրամագիծ:

55) Պողպատյա գազատարերին և ռեդուկտորներին հեղուկ գազի բալոնները կարող են միացվել պղնձե և ռետինագործվածքային խողովակներով: Խողովակները պետք է համապատասխանեն սույն տեխնիկական կանոնակարգի IV բաժնի 21 կետում նշված չափանիշներին:

56) Շենքի սենքերի ներսում բալոնների տեղադրման դեպքում ռեդուկտորի հետ միացումները պետք է լինեն կոշտ:

57) Ռետինագործվածքային խողովակներից բաղկացած գազատարերը պետք է լինեն մեկ կտորից,10 մ-ից ոչ ավելի երկարության և ամրակապվեն պատերին բռնակներով: Խողովակները չպետք է հատեն պատեր, լուսամուտներ և դռնանցներ: Գազատարերին, սարքերին, ռեդուկտորներին ռետինագործվածքային խողովակները միացվում են ծալքավոր ծայրապանակի միջոցով և ամրակապվում են մետաղյա անուրներով, ինչը ապահովում է միացման հուսալիությունը և հերմետիկությունը: Մետաղալարերից անուրների օգտագործումը արգելվում է:

58) Շարժական լաբորատոր այրոցները, գազի սառնարանները և այլն թույլատրվում է միացնել գազատարերին մեկ կտորից կազմված 3 մ-ից ոչ ավելի երկարության ռետինագործվածքային խողովակներով:

59) Սույն գլխի 46 կետում նշված շենքերում գազատարերի և սարքավորումների անջատման համար անհրաժեշտ է տեղադրել անջատող սարքեր հետևյալ տեղերում.

ա/ շենքերի ներանցման հատվածներում, իսկ մեկ ներանցուցիչից երկու և ավելի խողովակասյուների միացման դեպքում, անջատող սարքավորում տեղադրվում է յուրաքանչյուր խողովակասյան վրա, եթե դրանք սպասարկում են չորս և ավելի հարկեր,

բ/ հաշվիչից առաջ,

գ/ յուրաքանչյուր գազի սարքավորումից, վառարանից կամ գազային վառելիքի վրա անցնող այլ ագրեգատից առաջ:

Գազատարերի վրա` գազի սարքերի հրածորաններից, կերակրակաթսաներից, ռեստորանային վառարաններից, ջեռուցող վառարաններից և այլ սարքավորումներից առաջ պետք է նախատեսված լինի երկու անջատող սարքերի հաջորդական տեղադրումը. մեկը` սարքի /սարքավորման/ ամբողջական անջատման համար, մյուսը` առանձին հրածորանների անջատման նպատակով:

Գազատարերի վրա հրածորաններից /օրինակ, գազի վառարաններ/սալիկներ, ջրատաքացուցիչներ, վառարանային հրածորաններ և այլն/ առաջ, եթե դրանց կառուցվածքով նախատեսված է այրոցից առաջ անջատող սարքի տեղադրում, տեղադրվում է միայն մեկ անջատող սարք` սարքավորման ամբողջական անջատման համար:

60) Ծածկերի, աստիճանավանդակների, պատերի և միջնապատերի հատման դեպքում գազատարերը պետք է փակվեն պողպատյա խողովակներից կամ ամրության և երկարակեցության պայմաններին բավարարող այլ նյութերից պատրաստված պատյաններում: Պատյաններում փակված գազատարների հատվածները չպետք է ունենան ծայրակցումային միացումներ: Գազատարի և պատյանի միջև եղած տարածությունը պետք է լցափակված լինի

61) Գազատարերի և ինժեներական կապուղիների միջև նվազագույն հեռավորությունը պետք է ընդունվի սույն ՏԿ-ի հավելված N 7–ում և N 8-ում բերված չափերին համապատասխան: Հատման տեղերում գազատարերը և այլ խողովակաշարերը չպետք է հպվեն:

62) Շենքերում լուսավորման լարերի հետ գազատարերի փոխհատման դեպքում էլեկտրական լարերը փակվում են ռետինե կամ էբոնիտե խողովակի մեջ, որը պետք է ցցվի յուրաքանչյուր կողմից առնվազն 10 սմ երկարությամբ:

63) Հեռավորությունը գազատարի և պատերի միջև պետք է ապահովի գազատարի և դրա վրա տեղադրված փականների դիտարկման և նորոգման հնարավորությունը:

Չի թույլատրվում տեղադրել փականները պոչամասի մանեկով դեպի պատը: Գազատարերը պետք է պատշաճ կերպով ամրացված լինեն:

64) Հասարակական նշանակության օբյեկտների շենքերի, ինչպես նաև դրանց ներսում կառուցված ճաշարանները, խորտկարանները, վարսավիրանոցները և բնակչության կենցաղսպասարկման այլ հաստատությունների սենքերը, որտեղ տեղադրվում են կենցաղային գազի սարքավորումներ /վառարաններ, սալիկներ/, պետք է ունենան օդանցքով լուսամուտ և օդափոխման համակարգ: Այդ սենքերի բարձրությունը և ծավալը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 պահանջներին:

65) Ճաշարանների, ռեստորանների, մանկական, բուժական, կրթական և այլ հաստատությունների խոհանոցներում պետք է տեղադրված լինեն ռեստորանային տիպի գազասալիկներ, կերակրակաթսաներ և այլ հատուկ գազի սարքավորումներ, որոնց այրման արգասիքը հեռացվում է ծխահեռացման համակարգի օգնությամբ: Նման սենքերում որպես օժանդակ սարքավորումներ թույլատրվում է երկուսից ոչ ավելի կենցաղային գազասալիկների տեղադրում: Մանկական և բուժական հաստատություններում կենցաղային գազավառարանների/սալիկների այրման արգասիքը հեռացվում է ծխահեռացման համակարգին միացված գլխանոցի միջոցով:

Գազի սարքավորումների տեղադրման սենքերը պետք է ունենան բնականին համարժեք լուսավորություն և մշտական ներծծիչ-արտածծիչ օդափոխություն, որը 1 ժամվա ընթացքում կապահովի` աշխատանքային ժամերին առնվազն եռապատիկ, իսկ ոչ աշխատանքային ժամերին առնվազն միապատիկ օդափոխանակում:

Ռեստորանային տիպի ԵՃՀ-ների կիրառումը թույլատրվում է միայն արտածծիչ օդափոխման համակարգին միացված արտածծիչ գլխանոցի առկայության դեպքում:

66) Անմիջապես մարդկանց հավաքատեղի հանդիսացող սրահների տակ գտնվող խոհանոցներւմ որպես օժանդակ սարքավորումներ թույլատրվում է տեղադրել միայն մեկ կենցաղային գազի վառարան /սալիկ/, որը նախատեսված չէ երկարատև անընդմեջ աշխատանքի համար/ և մեկ գազի եռոց կամ հոսանուտ ջրատաքացուցիչ: Այդպիսի խոհանոցներում չի թույլատրվում հեղուկ գազերով բալոնների տեղադրում:

67) Արգելվում է գազի սարքավորումների տեղադրումը մանկական հաստատությունների ննջասենյակների և խաղասենյակների տակ:

68) Ջեռուցման համար օգտագործվող ծավալային գազաջրատաքացուցիչները, փոքրածավալ ջեռուցման կաթսաները և այլ այրման արգասիքի ծխահեռացման արտածծող համակարգով գազաջեռուցման սարքերը, ինչպես նաև ջեռուցման և եփոցման վառարանները պետք է ունենան անվտանգության ավտոմատ համակարգ:

(68-րդ կետը լրաց. 13.09.07 N 1072-Ն)

69) Ջեռուցման վառարանները, որոնք փոխադրվում են գազային վառելիքի վրա, պետք է համապատասխանեն սույն գլխի 102 կետի պահանջներին:

70) Գազիֆիկացվող ջեռուցման վառարանների հնոցները պետք է գտնվեն միջանցքի կամ մեկ այլ սենյակի կողմից, որոնք նախատեսված չեն մարդկանց երկարատև ժամանցի համար:

71) Եթե 70 կետի պահանջը հնարավոր չէ կատարել, ապա դպրոցներում, մանկական հաստատություններում, ակումբներում, խանութներում թույլատրվում է գազիֆիկացվող վառարանների հնոցների տեղադրումը դասարաններում, մանկական սենյակներում, առևտրի սրահներում և հանդիսասրահներում: Այդ դեպքում գազի մատակարարումը վառարաններին կատարվում է առանձին ճյուղավորումով: Այդ ճյուղավորման և գազատարի միացման կետում /նշված սենյակներից դուրս/ անհրաժեշտ է տեղադրել անջատող սարքավորում: Նման դեպքում վառարանների սպասարկումը կատարվում է հատուկ ուսուցանված անձնակազմի կողմից:

72) Այն սենքերը, որտեղ դուրս են բերվում գազիֆիկացված վառարանների հնոցները, պետք է ունենան կամ օդափոխման համակարգ կամ լուսամուտ օդանցքով, կամ դուրս /նախամուտք/ բացվող դուռ: Վառարանի հնոցի դիմաց պետք է պահպանվի առնվազն 1 մ ազատ տարածություն:

73) Տարածքների ջեռուցման համար թույլատրվում է օգտագործել ՀՀ կառավարության 12 օգոստոսի 2004 թ. N 1170-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով սերտիֆիկացված գազի բուխարի կամ օդաջեռուցիչ՝ անվտանգության ավտոմատ համակարգով, որը կբացառի գազի արտանետումը սենք՝ այրման դադարեցման դեպքում: Գազի բուխարիների և օդաջեռուցիչների այրման արգասիքը պետք է հեռացվի ծխահեռացման համակարգի միջոցով:

Այն սենքը, որտեղ տեղադրվում է գազի օդաջեռուցիչը կամ բուխարին, պետք է ունենա օդանցքով լուսամուտ կամ օդափոխման գիծ:

74) Գազի սարքերի և ագրեգատների տեղադրման դեպքում պետք է կատարվեն բոլոր հակահրդեհային միջոցառումները՝ սույն գլխի 95, 99 և 103 կետերին համապատասխան /պատերի մեկուսացում, պաստառապատում և այլն/:

75) Գազի հաշվիչները պետք է տեղադրվեն արտածծիչ օդափոխման համակարգ ունեցող սենքերում, մեխանիկական ազդեցության հետևանքով վնասվելը բացառող տեղերում:

76) Գազի սարքերի, վառարանների այրման արգասիքը հեռացնող ծխահեռացման համակարգերը պետք է համապատասխանեն ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ին:

Նորակառույց շենքերում պետք է նախատեսված լինի յուրաքանչյուր գազի սարքի, ագրեգատի, վառարանի այրման արգասիքը ծխահեռացման համակարգի հետ կապող գիծ: Արդեն իսկ շահագործվող շենքերում մեկ ծխահեռացման գծին թույլատրվում է նույն կամ տարբեր հարկերի վրա գտնվող երկուսից ոչ ավելի ջրատաքացման կամ ջեռուցման վառարանների միացում: Այդ դեպքում այրման արգասիքը հեռացնող գծի և ծխահեռացման համակարգի միացման տեղերը պետք է լինեն տարբեր մակարդակների վրա, իրարից առնվազն 50 սմ հեռավորության վրա, հակառակ դեպքում ծխահեռացման անցուղին նույն բարձրության վրա պետք է ունենա անջատիչներ:

Ծխահեռացման անցուղիների բացակայության պարագայում առանձին դեպքերում թույլատրվում է դնովի ծխահեռացման համակարգերի կիրառում, որոնց ջերմամեկուսացման անհրաժեշտության հարցը լուծվում է նախագծման փուլում:

(76-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

77) Ծխահեռացման անցուղու կտրվածքի մակերեսը պետք է լինի անցուղուն միացվող գազի սարքի, վառարանի խողովակաոստի մակերեսից ոչ պակաս:

Ծխահեռացման համակարգին երկու կամ ավելի գազի սարքերի, վառարանների միացման դեպքում ծխահեռացնող անցուղու կտրվածքի մակերեսը որոշվում է սույն գլխի 76 կետին համապատասխան` դրանց միաժամանակ աշխատանքի պայմաններում:

78) Կենցաղային նշանակության սարքերը /ռեստորանային սալիկները, կերակրակաթսաները և այլն/ կարող են միացվել ինչպես առանձնացված ծխահեռացնող գծերին, այնպես էլ ընդհանուրին: Թույլատրվում է մի քանի ագրեգատների համար ընդհանուր միացնող խողովակների օգտագործումը:

Մի քանի սարքերի այրման արգասիքը ընդհանուր ծխահեռացման համակարգին ներանցումը պետք է կատարվի տարբեր մակարդակների վրա, կամ, ըստ սույն գլխի 76 կետի` միևնույն մակարդակի վրա անջատիչների կիրառմամբ:

79) Ծխահեռացման անցուղիները պետք է լինեն ուղղահայաց, առանց սանդղավանդերի: Անհրաժեշտության դեպքում թույլատրվում է նախատեսել ծխահեռացման անցուղիներ՝ ուղղահայացի նկատմամբ 8⁰ թեքությամբ և 1 մ-ից ոչ ավելի ընդհանուր շեղությամբ: Այդ դեպքում թեքված հատվածների կտրվածքի մակերեսը պետք է լինի ուղղահայաց հատվածների կտրվածքից ոչ պակաս:

80) Ռեստորանային սալիկների և այլ գազի ագրեգատների այրման արգասիքը հեռացնելիս թույլատրվում են ծխահեռացման անցուղու հատակային հորիզոնական հատվածներ՝ 10 մ-ից ոչ ավելի ընդհանուր երկարությամբ: Ծխահեռացման անցուղիները պետք է մատչելի լինեն մաքրման աշխատանքներ կատարելու համար:

81) Գազի սարքերի միացումը ծխահեռացման անցուղուն կատարվում է մետաղյա խողովակներով: Խողովակի ուղղահայաց հատվածի երկարությունը` ծխահեռացման խողովակաոստի ստորին մասից մինչ հորիզոնական հատվածի առանցքը պետք է կազմի առնվազն 0,5 մ: Մինչ 2,7 մ բարձրությամբ սենքերի համար քաշանքի կայունարարով սարքերի համար թույլատրվում է ուղղահայաց հատվածի երկարության նվազեցում մինչ 0,25 մ, իսկ առանց քաշանքի կայունարարի` 0,15 մ: Նորակառույց շենքերում միացման խողովակի հորիզոնական հատվածների գումարային երկարությունը չպետք է գերազանցի 3 մ, իսկ արդեն իսկ շահագործվող շենքերում` 6 մ:

Խողովակի թեքվածությունը դեպի գազի սարքը պետք է լինի առնվազն 0,01:

Միացման խողովակների ամրացումը և կախվածքը պետք է բացառեն ճկվածքի հնարավորությունը:

Միացման խողովակների օղակները պետք է առանց արանքների մտնեն մեկը մյուսի մեջ նվազագույնը խողովակի 0,5 տրամագծի խորությամբ` գազի հոսքի ուղղությամբ:

Միացման խողովակը պետք է առանց արանքների միանա ծխահեռացման անցուղուն: Խողովակի եզրը չպետք է ցցվի անցուղու պատերից դուրս, ինչի համար օգտագործվում են սահմանափակող սարքեր` ծալվածք կամ մանեկ:

Ռեստորանային սալիկների և կերակրակաթսաների միացման խողովակները պետք է ունենան ջերմամեկուսացում: Սև թերթավոր պողպատից պատրաստված միացման խողովակները պետք է պատվեն հրակայուն լաքով:

82) Գազի սարքի միացման խողովակի միացումը ծխահեռացման անցուղուն պետք է կատարվի այնպես, որ ծխահեռացման անցուղում խողովակի ներանցման տեղից ցածր պահպանվի առնվազն 25 սմ խորությամբ «գրպան»` մաքրման համար նախատեսված մտոց, իսկ մեկ հարկ կամ կես հարկ երկարությամբ պանելներից կառուցվող անցուղիներով բլոկային շենքերում կամ մեկհարկանի պողպատյա ծխահեռացման անցուղիներով շենքերում պանելների պատերում մտոցներ չեն պահանջվում:

83) Ռեստորանային սալիկների, եռոցների և քաշանքի կայունարարներ չունեցող այլ սարքերի ծխահեռացման համակարգերը պետք է օժտված լինեն ձգափականներով` նվազագույնը 15 մմ տրամագիծ ունեցող անցքերով: Քաշանքի կայունարարներ ունեցող գազի սարքերի ծխահեռացման անցուղիների և միացման խողովակների վրա ձգափականների տեղադրումը արգելվում է:

Ջեռուցման վառարանների ծխահեռացման անցուղիների ձգափականները պետք է ունենան անցքեր առնվազն 15 մմ տրամագծով: Ձգափականները պետք է տեղադրված լինեն վառարանի նույն այն պատին, ինչ որ հնոցը:

84) Ծխահեռացման խողովակները պետք է վեր հանվեն.

ա/ 0,5 մ կտուրից բարձր, եթե դրանք գտնվում են կտուրի գագաթնագծից 1,5 մ ոչ ավելի հեռավորության վրա /հորիզոնագծով հաշված/,

բ/ կտուրի գագաթնագծի հետ նույն մակարդակի վրա, եթե դրանք գտնվում են կտուրի գագաթնագծից 1,5 - 3,0 մ հեռավորության վրա,

գ/ կտուրի գագաթնագծից ցածր, բայց գագաթնագծից դեպի հորիզոն 10⁰-ի տակ անցկացրած գծից ոչ ցածր, եթե դրանք գտնվում են կտուրից 3 մ-ից ավելի հեռավորության վրա:

Բոլոր դեպքերում, խողովակի բարձրությունը կտուրի մոտակա հատվածի համեմատ պետք է լինի 0,5 մ-ից ոչ պակաս:

Եթե ծխահեռացման խողովակի հարևանությամբ գտնվում են շենքի ինչ-որ ավելի բարձր մասեր, շինություններ կամ ծառեր, ապա գազի սարքերի և ագրեգատների ծխահեռացման համակարգի խողովակները պետք է վեր հանվեն քամու ճնշման գոտուց բարձր:

Քամու ճնշման գոտի է համարվում շենքի ամենաբարձր մասից, շինությունից կամ ծառից 45⁰-ի տակ դեպի հորիզոն անցկացրած գծի ստորին մասում գտնվող տարածությունը:

Ծխահեռացման խողովակաշարի գլխամասերը պետք է պաշտպանված լինեն մթնոլորտային տեղումներից:

(84-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

85) Հասարակական նշանակության օբյեկտների այրման արգասիքի հեռացման համար թույլատրվում է օգտագործել պողպատյա ծխահեռացման խողովակներ: Շենքից դուրս պողպատյա խողովակները պետք է ջերմամեկուսացվեն:

86) Ծխահեռացման համակարգին գազի սարքերի միացման հնարավորությունը ուսումնասիրելու կամ վառարանները գազային վառելիքի փոխադրելու դեպքում պետք է ստուգվի ծխաօդատար ուղիների կառուցվածքի և օգտագործված նյութերի համապատասխանությունը սույն ՏԿ-ի և շինարարական նորմերի պահանջներին, նորմալ քաշանքի առկայությունը և աղտոտման բացակայությունը, ծխանցքի մեկուսացվածությունը և սարքին լինելը /ծուխը չպետք է թափանցի սենքեր ու օդափոխման անցուղիներ/, դյուրավառ կառուցվածքների պահպանող անջատոցների առկայությունը և պիտանելիությունը, խողովակաշարի գլխամասի պիտանելիությունը և ճիշտ տեղադրումը կտուրի, մոտակա շինությունների և ծառերի համեմատ, ինչը թույլ կտա որոշել, թե արդյոք ծխաօդատար ուղիները գտնվում են քամու ճնշման գոտուց դուրս:

Շահագործվող շենքերում ծխաօդատար ուղիների ստուգումը և սպասարկումն իրականացվում է ՀՀ կառավարության 2004 թվականի հոկտեմբերի 29-ի թիվ 1843-Ն որոշմամբ հաստատված «Գազի տնտեսությունում տարրերի տեխնիկական շահագործման կանոններ և աշխատանքի անվտանգության պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի համաձայն:

Նորակառույց շենքերում ծխաօդատար ուղիների ստուգումը պետք է իրականացնեն աշխատանքներ կատարողները, պատվիրատուի ներկայացուցիչները /տեխվերահսկողություն իրականացնող անձինք/ և ծխնելույզ մաքրող մասնագիտացված կազմակերպությունները: Ստուգման արդյունքները ձևակերպվում են կազմակերպության ստանդարտով սահմանված ձևի ակտով:

 

4. ԲՆԱԿԵԼԻ ՇԵՆՔԵՐ

 

87) Բնակելի շենքերում գազատարերը պատրաստվում են պողպատյա խողովակներից:

Հեղուկ գազերի սարքավորումների բալոնները սենքերում տեղադրելիս որպես գազատարեր թույլատրվում է օգտագործել ռետինագործվածքային խողովակներ ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 -ին համապատասխան:

88) Գազատարերը պետք է ներանցնեն դիտարկմանը հարմար ոչ բնակելի սենքեր /միջանցքներ, աստիճանավանդակներ, խոհանոցներ/: Թույլատրվում է գազատարերի անցկացումը տեխնիկական միջանցքներով և տեխնիկական ներքնահարկերով սույն տեխնիկական կանոնակարգի III բաժնի 13 և 3-րդ գլխի 52 կետերի պահանջների կատարման դեպքում:

Չի թույլատրվում գազատարերի ներանցումներ շենքերի նկուղային և կիսանկուղային (ցոկոլային) հարկեր, բացի միաբնակարան և բլոկավորված տներ կատարվող ներանցումները:

89) Շենքերում գազատարները պետք է անցկացվեն բաց տարբերակով: Ներքին գազատարների և կանգնակների վրա խցանային փականների տեղադրումն արգելվում է: Խցանային փականների տեղադրումը թույլատրվում է գետնախարսխային ներանցիչների վրա` շենքի արտաքին մասում:

(89-րդ կետը խմբ. 13.09.07 N 1072-Ն)

90) Բնակելի սենյակներով ցածր ճնշման գազատարերի տարանցիկ անցկացումը թույլատրվում է միայն այլ տարբերակների բացակայության դեպքում: Այդ դեպքում բնակելի սենքերի հատվածներում գազատարը չպետք է ունենա պարուրակային միացումներ և փականներ:

91) Բնակելի շենքերի ներսում անցկացված գազատարերի և սարքավորումների անջատման համար գազատարի շենք ներանցնող մասում և յուրաքանչյուր գազի սարքից կամ վառարանից առաջ տեղադրվում է անջատող սարք /մեկ ներանցիչից երկու կամ ավելի խողովակասյուների միացման դեպքում անջատող սարք տեղադրվում է նաև յուրաքանչյուր խողովակասյան վրա, եթե այդ խողովակասյունը մատակարարում է չորսից ավելի հարկեր/:

Գազատարի` բնակարանի ներանցնող մասում տեղադրվում է վթարային անջատիչ կափույր` միացված այրվող գազերի ազդանշանային սարքին, եթե բնակարանում տեղադրված գազօգտագործող սարքավորումներն ապահովված չեն գազի հոսքի ավտոմատ անջատիչ սարքով:

(91-րդ կետը լրաց. 22.02.07 N 314-Ն)

92) Բնակելի շենքերում գազօջախները պետք է տեղադրվեն 2,2 մ և ավելի բարձրություն ունեցող խոհանոցներում, որոնք ունեն օդանցքով կամ բացվող փեղկով լուսամուտ և օդափոխման անցուղի: Խոհանոցի ծավալը պետք է կազմի առնվազն 15 մ³ չորս հրածորաններով գազօջախի դեպքում, 12 մ³ երեք հրածորաններ ունեցող գազօջախի դեպքում և 8 մ³ երկու հրածորաններով գազօջախի դեպքում:

Շահագործվող բնակելի շենքերում, եթե դրանց առաստաղի բարձրությունը 2,2 մ-ից պակաս չէ և ծավալը համապատասխանում է նորմերին, ապա նման շենքերի խոհանոցներում գազօջախներ տեղադրվում են նաև հետևյալ դեպքում.

ա/ օդափոխման անցուղիներ չունեցող խոհանոցներում, այդ դեպքում օդանցքը պետք է գտնվի լուսամուտի վերին մասում,

բ/ առանց լուսամուտների խոհանոցներում, որոնք ունեն օդափոխման անցուղիներ, այդ դեպքում օդանցքերով լուսամուտներ պետք է լինեն հարակից ոչ բնակելի սենյակներում, որոնք ունենան անմիջական կապ խոհանոցի հետ,

գ/ անհատական օգտագործման միջանցքներում այն պայմանով, որ դրանք ունենան լուսամուտներ օդանցքերով վերին մասում, վառարանի և դիմացի պատի միջև պետք է լինի առնվազն մեկ մետր տարածություն, միջանցքի պատերը և առաստաղը պետք է սվաղած լինեն, իսկ բնակելի սենյակները առանձնացված լինեն միջանցքից ամուր միջնապատերով և դռներով:

Խոհանոցում նախկինում տեղադրված գազօջախների ծխահեռացման անցուղիները, որոնք կապված չեն այլ ծխահեռացման անցուղիների հետ, կարող են օգտագործվել որպես օդափոխման գծեր:

93) Գազի սարքեր չի թույլատրվում տեղադրել.

ա/ առանց բնական լուսավորության և նկուղային հարկերում գտնվող խոհանոցներում և որպես խոհանոց հարմարեցրած սենքերում,

բ/ հեղուկ գազերով գազամատակարարման դեպքում` նկուղային և գետնախարսխային հարկերում գտնվող խոհանոցներում և որպես խոհանոց հարմարեցրած սենքերում,

գ/ ընդհանուր օգտագործման միջանցքներում:

94) Բնակելի շենքերից դուրս թույլատրվում է գազօջախների տեղադրումը բացօթյա խոհանոցներում կամ ծածկի տակ: Բացօթյա խոհանոցի բարձրությունը և ծավալը պետք է համապատասխանեն սույն գլխի 92 կետում նշված պահանջներին: Խոհանոցը պետք է ունենա օդանցքով լուսամուտ: Ծածկի տակ գազօջախ տեղադրելու դեպքում պետք է բացառվի հրածորանների բոցի հանգումը քամու ազդեցության տակ:

95) Գազօջախների տեղադրման մասում փայտյա չսվաղված պատերը պետք է մեկուսացվեն ասբեստաֆաներով կամ 3 մմ հաստության ասբեստի թերթով և թերթապողպատով կամ սվաղով: Թույլատրվում է ասբեստը փոխարինել 15 մմ հաստության և կավե լուծույթով տոգորած թաղիքով կամ այլ հրակայուն նյութով: Անշարժ գազօջախ տեղադրելիս պատերի մեկուսացումը պետք է կատարվի հատակից, իսկ շարժականը` տեղադրման մակարդակից և պետք է առնվազն 10 սմ գերազանցի գազօջախի չափերը բոլոր կողմերից, իսկ վերևից` առնվազն 80 սմ-ով:

Գազօջախի տեղադրման փայտյա հիմքը պետք է մեկուսացվի ասբեստի թերթով կամ թաղիքով` ծածկված թերթապողպատով կամ ինչ-որ այլ չհրկիզվող նյութով:

96) Գազի ջրատաքացուցիչները պետք է տեղադրվեն խոհանոցներում: Ջրատաքացուցիչների տեղադրման սենքերը, ինչպես նաև լոգասենյակները, որտեղ ջրատաքացուցիչներ տեղադրված էին նախկինում, պետք է ունենան օդափոխման անցուղիներ և դռան ու հատակի միջև 0.02 մ կտրվածքով անցք՝ օդի ներհոսքը ապահովելու համար:

97) Լոգասենյակները, որոնցում տեղադրված են գազային վառելիքի փոխադրված անոթային ջրատաքացուցիչները կամ սյունակաթսաները, պետք է ունենան առվազն 7,5 մ³ ծավալ: Այդ սենյակների դռները պետք է բացվեն դուրս:

98) Հյուրանոցների, հանգստյան տների, առողջարանների լոգասենյակներում, տաք ջրամատակարարմամբ բնակելի շենքերում, ինչպես նաև հինգից բարձր հարկայնության շենքերում ջրատաքացուցիչները տեղադրվում են ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ- IV-12.04-01 պահանջներին համաձայն:

99) Հոսանուտային գազի ջրատաքացուցիչները հարկավոր է տեղադրել չայրվող պատերի մոտ` 2 սմ-ից ոչ մոտիկ:

Դժվարավառ պատերի մոտ գազի ջրատաքացուցիչներ տեղադրելու դեպքում դրանց միջև հեռավորությունը պետք է լինի 3 սմ-ից ոչ պակաս: Պատերը պետք է մեկուսացվեն ասբեստաֆաներով կամ 3 մմ հաստության ասբեստի թերթով և թերթապողպատով, կամ 15 մմ հաստության և կավե լուծույթով տոգորած թաղիքով կամ այլ չհրկիզվող նյութով: Մեկուսիչ շերտը պետք է 10 սմ-ով գերազանցի ջրատաքացուցիչի չափերը: Ջնարակված սալիկներով պատված մակերեսները չեն մեկուսացվում:

100) Փոքրածավալ գազի ջեռուցման կաթսաները կամ ջեռուցման անոթային ջրատաքացուցիչները թույլատրվում է տեղադրել 2 մ-ից ոչ ցածր ոչ բնակելի սենքերում, որոնք ունեն օդափոխման անցուղի և անցք դռան և հատակի միջև` համաձայն սույն գլխի 96 կետի պահանջներին:

Կաթսայի կամ անոթային ջրատաքացուցիչի տեղադրման սենքի` խոհանոցի ծավալը պետք է լինի առնվազն 6 մ³-ով ավելի, քան գազօջախների դեպքում:

101) Միևնույն սենքում թույլատրվում է երկուսից ոչ ավելի անոթային ջրատաքացուցիչների կամ փոքրածավալ ջեռուցման կաթսաների տեղադրում:

Մեկ սարքի տեղադրման դեպքում սենքի ծավալը պետք է կազմի առնվազն 7,5 մ³, երկու սարքի դեպքում` 12 մ³:

Այն սենքերին, որտեղ տեղադրվել են երկուսից ավելի կաթսաներ կամ ջրատաքացուցիչներ, ներկայացվում են նույն այն պայմանները` ինչ և կաթսայատներին:

102) Անոթային և հոսանուտային գազի ջրատաքացուցիչները, ցանկացած տիպի փոքրածավալ ջեռուցման կաթսաները, ինչպես նաև ջեռուցման և եփման վառարանները պետք է ունենան գազի մատակարարման ընդհատման, բոցի մարման կամ ծխանցքում անհրաժեշտ նոսրության բացակայության ժամանակ հրածորանների ավտոմատ անջատումն ապահովող սարքավորումներ:

103) Գազի անոթային ջրատաքացուցիչները և փոքրածավալ ջեռուցման կաթսաները պետք է տեղադրվեն չհրկիզվող պատերի մոտ, սակայն 15 սմ-ից ոչ պակաս տարածության վրա:

Եթե կաթսան կամ ջրատաքացուցիչը տեղադրում են դժվար այրվող պատի մոտ, ապա այդ պատը պետք է մեկուսացվի ասբեստաֆաներով կամ 3 մմ հաստության ասբեստի թերթով և թերթապողպատով կամ 15 մմ հաստության և կավե լուծույթով տոգորած թաղիքով կամ այլ չհրկիզվող նյութով: Մեկուսիչը պետք է գերազանցի սարքի չափերը առնվազն 10 սմ-ով:

Փոքր հզորության կաթսայի կամ անոթային ջրատաքացուցիչի հնոցի դիմաց անհրաժեշտ է պահպանել 1 մ ազատ տարածություն:

Կաթսայի կամ անոթային ջրատաքացուցիչի տեղադրման ժամանակ փայտյա հատակը պետք է մեկուսացրած լինի 3 մմ հաստության ասբետի թերթով և թերթապողպատով կամ այլ, նախագծով նախատեսված նյութով: Մեկուսիչը պետք է առնվազն 10 սմ-ով գերազանցի կաթսայի կամ ջրատաքացուցիչի չափերը:

104) Ջեռուցման կամ եփման վառարանների փոխադրումը գազային վառելիքի թույլատրվում է հետևյալ պայմաններում.

ա/ վառարանի հիմքը տեղադրվում է շենքի պատի մեջ ամուր կերպով լցափակած առանձին հիմքի կամ բարձակի վրա /ռելս, մետաղյա շվելեր, երկտավր հեծան/,

բ/ վառարանները սարքին են, չունեն շարվածքի ճեղքեր և փլվածքներ,

գ/ ջեռուցման վառարանները չունեն սննդի պատրաստման համար նախատեսված ջեռոց և բաց հրածորաններ /գոյություն ունեցողները պետք է լցաշարված լինեն աղյուսով/,

դ/ եփման վառարանի ջեռուցման վահանակի ծխապտույտների թիվը չի գերազանցում երեքը,

ե/ վառարանն ունի հերմետիկ հնոցային և փչման դռնակներ, բավարար թվով «մաքրումներ»:

Վառարանները և դրանց ծխանցքերը պետք է համապատասխանեն քարե շինություններին ներկայացվող պահանջներին:

Անցուղիների հորիզոնական տեղակայումով վառարանները, ինչպես նաև շարժական տիպի վառարանները չի թույլատրվում փոխադրել գազային վառելիքի վրա:

105) Բուխարիները գազային վառելիքի փոխադրելու դեպքում դրանց ծխահեռացման անցուղիները պետք է միացվեն հնոցային խցիկի վերին մասի հետ 15 մմ-ից ոչ պակաս տրամագծի խողովակով` հնոցում գազի հավանական կուտակումները բացառելու նպատակով:

106) Գազիֆիկացված վառարանների հնոցները, որպես կանոն, տեղադրվում են միջանցքների կամ այլ ոչ բնակելի սենքերի կողմից: Շահագործվող բնակելի շենքերում հնարավոր է հնոցների դռնակների տեղադրումը բնակելի սենյակների կողմից: Այդ դեպքում վառարանների գազամատակարարումը պետք է իրականացվի առանձին ճյուղավորումներով: Գազատարին միանալու տեղում դրանց վրա, բնակելի սենքերից դուրս պետք է տեղադրվի խցանող ծորակ, որը, վառարանը օգտագործելուց հետո, պետք է փակել:

107) Գազիֆիկացված վառարանների հնոցների ելքի սենքերը պետք է ունենան օդափոխման անցուղիներ կամ օդանցքով լուսամուտներ կամ դուռ, որը բացվի դուրս, կամ նախամուտք: Հնոցի դիմաց պետք է լինի առնվազն 1 մ լայնության ազատ տարածություն:

108) Կենցաղային գազի սառնարանները, որպես կանոն, պետք է տեղադրվեն խոհանոցներում կամ որպես խոհանոց հարմարեցրած սենքերում, որոնք համապատասխանում են սույն ՏԿ-ի պայմաններին:

Թույլատրվում է կենցաղային գազի սառնարանների տեղադրումը օդափոխվող միջանցքներում, որոնք մեկուսացված են բնակելի սենքերից դռներով կամ շարժական միջնապատերով:

Սառնարանի և սենքի պատի միջև եղած տարածությունը պետք է լինի 5 սմ-ից ոչ պակաս:

109) Ջեռուցման գազի բուխարիները կամ օդաջեռուցիչները պետք է տեղադրվեն հետևյալ պահանջներին համապատասխան.

ա/ սենքը պետք է ունենա արտածծիչ օդափոխման անցուղի կամ օդանցքով լուսամուտ,

բ/ բուխարիները և օդաջեռուցիչները պետք է լինեն գործարանային արտադրության,

գ/ գազայրիչային սարքավորումները պետք է ունենան անվտանգության ավտոմատ համակարգ:

Պատերի վրա գազի բուխարիների տեղադրման դեպքում անհրաժեշտ է պահպանել սույն գլխի 99 կետի պահանջները, հատակին` 103 կետի պահանջները:

Հեռավորությունը գազի բուխարուց մինչև կենցաղային օգտագործման իրերը պետք է լինի 0,75 մ-ից ոչ պակաս:

110) Գազի սարքերի և վառարանների այրման արգասիքների հեռացումը պետք է կատարվի սույն գլխի 76, 77, 79, 81, 82, 84, 86 կետերի պահանջներին համապատասխան:

111) Շահագործվող շենքերում մեկ բնակարանում թույլատրվում է ջեռուցման վառարանի ծխանցքին միացնել մեկ ավտոմատ գազի ջրատաքացուցիչ կամ այլ գազի սարք` եթե ծխանցքի կտրվածքի մակերեսը բավարարում է այդ նպատակներին: Այդ դեպքում վառարանը և գազի սարքը պետք է օգտագործվեն տարբեր ժամանակ:

112) Արգելվում է անցումային խողովակների անցկացումը սարքերից և վառարաններից դեպի ծխանցքերը բնակելի սենյակների միջով: Չջեռուցվող սենքերով անցումային խողովակների անցկացման դեպքում վերջիններս պետք է ջերմապահպանվեն:

Միացման խողովակների հորիզոնական հատվածների գումարային երկարությունը նորակառույց շենքերում պետք է կազմի 3 մ-ից ոչ ավելի, իսկ շահագործվող շենքերում` 6 մ-ից ոչ ավելի:

Միացման խողովակները պետք է ունենան երեքից ոչ ավելի պտույտներ, որոնց կորացման շառավիղը պետք է լինի խողովակի տրամագծից ոչ պակաս:

 

V. ԳԱԶԱԿԱՐԳԱՎՈՐԻՉ ԿԵՏԵՐ ԵՎ ԳԱԶԱԿԱՐԳԱՎՈՐԻՉ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐ

 

1) Գազի ճնշման նվազեցումը և անհրաժեշտ մակարդակին պահպանումը կատարվում է.

ա/ գազամատակարարող ցանցի և գազասպառման համակարգերի վրա կառուցվող գազակարգավորիչ կետերում խոշոր գազօգտագործող կաթսայատների, սարքավորումների և ագրեգատների համար,

բ/ գազ օգտագործող սարքավորումների և փոքր արտադրողականության ագրեգատների տեղակայման սենքերում /արտադրամասերում, կաթսայատներում և այլն/ մոնտաժվող գազակարգավորիչ կայանքներում:

Միջին ճնշման գազատարներից բնակելի շենքերի և բնակչության կենցաղսպասարկման օբյեկտների գազամատակարարման համար թույլատրվում է ԳԿԿ-ի փոխարեն օգտագործել ապահովական սարքավորմամբ տնային գազակարգավորիչներ:

2) ԳԿԿ-երը և ԳԿ կայանքները, ըստ գազի մուտքի ճնշման, բաժանվում են հետևյալ խմբերի.

ա/ միջին ճնշման գազի /0,005-ից մինչև 0,3 ՄՊա/,

բ/ բարձր ճնշման գազի /0,3-ից մինչև 1,2 ՄՊա/:

3) ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանքների տեղադրման պայմանները պետք է համապատասխանեն գազամատակարարման ներքին և արտաքին սարքավորումների նախագծմանը վերաբերող ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ի և սույն ՏԿ-ի հավելված N 31-ի պահանջներին:

4) ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանքների տեղակայման պահարանները պետք է կատարվեն չհրկիզվող նյութերից, ստորին և վերին մասում ունենան օդափոխման անցքեր և ամրացվեն դրանցում գտնվող սարքավորումների սպասարկման և նորոգման համար հարմար բարձրության վրա:

5) Չի թույլատրվում ԳԿ կայանքների տեղադրումը բնակելի և հասարակական նշանակության շենքերի, մանկական, բուժական և կրթական հաստատությունների տարածքներում, ինչպես նաև այդ շենքերի մեջ կառուցված ջեռուցման կաթսայատներում:

6) ԳԿ կայանքները պետք է տեղադրվեն գազատարի ներանցման անմիջական հարևանությամբ աjնպես, որ չստեղծվեն խոչընդոտներ հիմնական տեխնոլոգիական սարքավորումների շահագործման և նորոգման ժամանակ:

ԳԿ կայանքի տեղակայման վայրը պետք է օդափոխվի և լուսավորվի: ԳԿ կայանքի սարքերը և սարքավորումները պետք է լինեն պաշտպանված մեխանիկական ազդեցություններից և ցնցումներից:

7) ԳԿԿ-րի տեղակայման համար նախատեսված շենքերի շինությունները և կցաշենքերը, ջեռուցման, օդափոխման, լուսավորության, շանթապաշտպանության համակարգերի կազմակերպումը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 պահանջներին:

8) ԳԿԿ-ում և ԳԿ կայանքներում օգտագործվող սարքերի և սարքավորումների քանակը և տիպը, ինչպես նաև դրանց դասավորվածքը պետք է համապատասխանի ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 պահանջներին:

9) ԳԿԿ-երում և ԳԿ կայանքներում գազատարերը, սարքերը և սարքավորումները պետք է դասավորվեն այնպես, որ ապահովվի դրանց սպասարկման և նորոգման մատչելիությունը: 2 մ-ից բարձր գտնվող սարքավորումների սպասարկման համար պահանջվում է կառուցել ճաղաշարով պատած աշխատանքային հրապարակներ: Հատակի մոտ գազատարերի տեղակայման դեպքում պետք է սարքվեն անցումային կամրջակներ ճաղաշարերով:

Գազատարերը չպետք է փակեն մուտքը սենք: Տարածքի մուտքի հիմնական անցումի լայնքը պետք է լինի 0,8 մ-ից ոչ պակաս: ԳԿ կայանքի համար այդ չափը պետք է հաշվարկվի դրա սարքավորումներից կամ ցանկապատից մինչև այլ շինությունները: ԳԿ կայանքի ցանկապատը պետք է ունենա նորոգման աշխատանքները իրականացնելուն չխոչընդոտող կառուցվածք:

10) ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանքների սարքավորումների փչամաքրման մոմերի կառուցվածքը պետք է համապատասխանի սույն ՏԿ-ի III բաժնի 18 կետի պահանջներին:

11) ԳԿԿ-երում և ԳԿ կայանքներում տեղադրվող բոլոր հսկիչ-չափիչ սարքերը պետք է ունենան դրանց պիտանելիությունը և Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված պահանջներին համապատասխանությունը հաստատող դրոշմ:

12) ԳԿԿ-երում տեղադրվող էլեկտրական հաղորդակով հսկիչ-չափիչ սարքավորումները, ինչպես նաև հեռախոսակապի ապարատները պետք է լինեն պայթյունաանվտանգ կատարումով և համապատասխանեն տեխնիկական կանոնակարգերով սահմանված պահանջներին: Հակառակ դեպքում դրանք պետք է տեղադրվեն ԳԿԿ-ի սենքից մեկուսացրած սենքերում կամ դրսում` փակվող պահարանի մեջ:

VI. ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՈՒՄ

5. ԽՈՂՈՎԱԿՆԵՐԸ ԵՎ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

 

1)  Գազատարերի կառուցման և ներքին սարքավորումների մոնտաժման համար օգտագործվող նյութերը և խողովակները, փականների և այլ տեխնիկական արտադրանքի տիպերը և կառուցվածքը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 պահանջներին:

2) Խողովակները պետք է ունենան արտադրող գործարանների հավաստագրերը կամ սեփականատիրոջ կողմից հաստատված դրանց պատճենները, որոնք հաստատում են խողովակների համապատասխանությունը ազգային ստանդարտներին կամ տեխնիկական պայմաններին: Հավաստագրեր կամ դրանց պատճենները չունեցող խողովակների օգտագործումը թույլատրվում է միայն քիմիական վերլուծությունից և նմուշի մեխանիկական փորձարկումից հետո: Նմուշը պետք է ընտրվի մեկ հալքի խողովակների յուրաքանչյուր խմբաքանակից, որը կհաստատի պողպատի որակի համապատասխանությունը նախագծի պահանջներին:

Եթե հնարավոր չէ ապացուցել խողովակների մեկ հալքին պատկանելությունը, ապա քիմիական վերլուծություն և մեխանիկական փորձաքննություն անցկացնում են յուրաքանչյուր խողովակի նմուշի վրա:

3) Էլեկտրոդների, եռակցման մետաղալարի, հալանյութերի և այլ եռակցման նյութերի համար պետք է լինեն հավաստագրեր կամ հավաստագրված խմբաքանակին պատկանելությունը հաստատող տեղեկանքներ: Եռակցման նյութերի փաստաթղթերի բացակայության դեպքում դրանք կարելի է օգտագործել միայն նմուշների լաբորատոր փորձարկումներից և ստանդարտներին կամ տեխնիկական պայմաններին համապատասխանությունը հաստատող եզրակացություն ստանալուց հետո:

Ստացման պահից իվեր վեց ամսվա ընթացքում չօգտագործված էլեկտրոդները կարող են օգտագործվել միայն փորձնական կցվանքի եռակցումից և ստուգման դրական արդյունքներ ստանալուց հետո:

4) Թույլատրվում է ներմուծված խողովակների կիրառումը, եթե դրանք համապատասխանում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 խողովակների արտադրման մասով ներկայացվող պահանջներին, ինչպես նաև հիմնական մետաղի և եռակցման կարի մետաղի ֆիզիկական բնութագրի և քիմիական վերլուծության չափանիշների համապատասխանության դեպքում:

 

6. ԵՌԱԿՑՄԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՈՐԱԿԻ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

5) Պողպատյա, վինիպլաստային և պոլիէթիլենային գազատարերի տեղադրումը, կառուցման ընթացքում կատարվող եռակցման աշխատանքները և դրանց որակի վերահսկողությունը պետք է իրականացվի Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 պահանջներին և սույն ՏԿ-ի հավելված N 32-ի պահանջներին համապատասխան:

6) Պողպատյա խողովակները պետք է միացվեն եռակցման եղանակով: Պարուրակային և կցորդիչային միացումները թույլատրվում է կիրառել անջատող սարքերի, փոխհատուցիչների, ճնշման կարգավորիչների, հսկիչ-չափիչ սարքերի և այլ փականների տեղադրման տեղերում, ինչպես նաև մեկուսիչ կցորդիչների մոնտաժման ժամանակ: Եռակցման կարերի, պարուրակային և կցորդիչային միացումների լցափակումը պատերի կամ հիմքերի մեջ չի թույլատրվում:

7) Պողպատյա գազատարերի եռակցման աշխատանքներին թույլատրվում է մասնակցել միայն կազմակերպության ստանդարտի համաձայն համապատասխան որակավորում անցած և վկայական ստացած եռակցողներին:

8) Եռակցողին շնորհվում է համար կամ ծածկագիր, որը նա պարտավոր է նշել ստորգետնյա գազատարի յուրաքանչյուր եռակցված կարից 30-50 մմ հեռավորության վրա: Եռակցողի համարը կամ ծածկագիրը կարող է նշվել դրոշմի, մակահալման կամ մետաղը չվնասող այլ եղանակով:

9) Պոլիէթիլենային գազատարերի եռակցման և վինիպլաստային խողովակաշարի եռակցման ու փակուցման աշխատանքների թույլտվություն ունեն կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգով անձինք:

10) Անկախ վկայականի առկայությունից, տվյալ կազմակերպությունում գազատարի եռակցման աշխատանքներին առաջին անգամ մասնակցող եռակցողը, աշխատանքի թույլտվություն ստանալուց առաջ, պետք է եռակցի փորձնական կցվանք: Եռակցման պայմանները պետք է նման լինեն գազատարի կառուցման /մոնտաժման/ իրական աշխատանքային պայմաններին /նույն էլեկտրոդները, խողովակները, մետաղալարը, հալանյութերը, ինչպես նաև եռակցման նույն ռեժիմը, դրությունը/:

Յուրաքանչյուր եռակցող պետք է եռակցի ամսական առնվազն մեկ փորձնական կցվանք 50 մմ-ից փոքր տրամագծի ցածր ճնշման ներքին գազատարերի եռակցման ժամանակ: Փորձնական կցվանքների եռակցումը պետք է կատարվի նաև հետևյալ դեպքերում. եռակցողի մեկամսյա և ավելի պարապուրդի դեպքում, եռակցման նյութերի թերությունների/դեֆեկտների հայտնաբերման դեպքում, աշխատանքի ընթացքում եռակցման պայմանների փոփոխում /այլ էլեկտրոդներ, եռակցման մետաղալար, հալանյութեր, այլ որակական ցուցանիշներ ունեցող խողովակներ և այլն/:

Փորձնական կցվանքը անցնում է հետևյալ վերահսկողական ստուգումներ. արտաքին դիտարկում/զննում` էլեկտրաաղեղային և գազի եռակցման բոլոր տեսակները. ռենտգենային և գամմա-ճառագայթմամբ` էլեկտրաաղեղային եռակցմամբ եփած կցվանքը, ռենտգենային և գամմա-ճառագայթումով և մեխանիկական փորձարկումներով` գազի եռակցմամբ եփած կցվանքը:

(10-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

11) Եռակցողների կողմից գազատարի տարրերի պատրաստման հետ կապված արհեստանոցներում կատարած աշխատանքների որակը պետք է ստուգվի ամենամսյա փորձնական կցվանքների մեխանիկական փորձարկումների եղանակով: Կցվանքները պետք է ընտրվեն շինմոնտաժային կազմակերպության լաբորատորիայի ներկայացուցչի մասնակցությամբ:

12) Եռակցումային մոնտաժային աշխատանքները իրականացնող կազմակերպությունում յուրաքանչյուր եռակցողի վերաբերյալ վարվում է տեղեկաքարտ, հավելված N 10-ում և N 11-ում բերված ձևերին համապատասխան, որում գրանցվում են եռակցողի որակավորման վերաբերյալ տվյալները, նրա գիտելիքների ստուգումների/ քննությունների արդյունքները, ինչպես նաև նրա եռակցած փորձնական կցվանքների, մայրուղու վրա եռակցած կցվանքների որակի վերաբերյալ տեղեկությունները և այլն:

13) Գազատարների կառուցման ընթացքում եռակցումային աշխատանքների որակը պետք է ստուգվի շինմոնտաժային կազմակերպության կողմից և վերահսկվի պատվիրատուի տեխվերահսկողության և գազի տնտեսության կազմակերպության կողմից:

Եռակցումային աշխատանքների վերահսկման միջոցառումներն են.

ա/ օգտագործվող նյութերի որակի ստուգում,

բ/ կցվանքների հավաքման և եռակցման գործառույթային վերահսկողություն, պատրաստի կցվանքների ընդունումը ըստ տեսքի,

գ/ կցվանքների որակի ստուգում վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով,

դ/ կցվանքների որակի ստուգում մեխանիկական փորձարկումներով:

14) Էլեկտրաաղեղային և գազի եռակցման դեպքում եռակցվող խողովակների եզրերի կառուցվածքային տարրերը, դրանց չափերը, ինչպես նաև կարերի չափերը և թույլատրվող շեղումները պետք է համապատասխանեն սույն տեխնիկական կանոնակարգի հավելված N 12-ում նշված տվյալներին:

15) Եթե գազատարերը կառուցվում են եռակցումային խողովակներից, ապա խողովակների կցվանքային միացումների դեպքում երկայնական եռակցումային կարերը պետք է տեղաշարժվեն իրար համեմատ առնվազն 50 մմ-ով` ելնելով խողովակների տրամագծից:

16) Պողպատյա գազատարերի եռակցումային կցվանքների վերահսկողության ֆիզիկական մեթոդների կիրառման ժամանակ մագնիսագրաֆիկական և անդրձայնային մեթոդները թույլատրվում է կիրառել միայն ռենտգենային կամ գամմա-ճառագայթման հետ համատեղ, որոնցով պետք է ստուգվի ստուգման ենթակա կցվանքների ընդհանուր թվի առնվազն 20%: Ստուգվում է յուրաքանչյուր եռակցողի կատարած առնվազն մեկական կցվանք:

Եռակցումային կցվանքների վերահսկման/ստուգման նորմերը նշված են հավելված N 34-ում:

Եթե տեխնիկական պատճառներով անհնարին է գործող գազատարերի ներկտրումների և ստորգետնյա անոթների շրջակապերի ֆիզիկական մեթոդներով զննումը, ապա թույլատրվում է նշված կցվանքների ընդունումը առանց ֆիզիկական զննում անցկացնելու:

ԳԼԿ-ների, ԱԳԼԿ-ների մինչև 1,6 ՄՊա ճնշմամբ արտաքին և ներքին գազատարերի եռակցումային կցվանքների 5% ենթակա է ֆիզիկական մեթոդներով վերահսկման, բայց յուրաքանչյուր եռակցողի կատարած առնվազն մեկական կցվանք:

Կոնտակտային եռակցումով կատարված կցվանքները ենթակա չեն ֆիզիկական զննման:

17) Պողպատյա գազատարերը եռակցումային կցվանքների ֆիզիկական զննման/ ստուգման ընթացքում ճանաչվում են ոչ պիտանի/դեֆեկտային հետևյալ թերությունների հայտնաբերման դեպքում.

ա/ ցանկացած չափերի և ուղղվածության ճեղքվածքներ,

բ/ թերաեռք կցվանքի կտրվածքով,

գ/ էլեկտրաաղեղային եռակցման դեպքում` խողովակի պատի հաստության 15%-ից ավելի խորության կցվանքի կարի արմատի/հիմքի թերաեռք, և միակողմանի եռակցման ենթակա միացումների գազաեռակցման դեպքում` կարի արմատի/հիմքի 10%-ից ավելի խորության թերաեռք, /կարի արմատի/հիմքի ընդհանուր երկարության 1/3-ի չափով և ավելի գումարային թերաեռքի դեպքում եռակցումը համարվում է անորակ` անկախ թերաեռքի խորությունից/,

դ/ էլեկտրաաղեղային եռակցման դեպքում` խողովակի պատի հաստության 15%-ից ավելի կազմող և շղթաներ կամ կուտակումներ չստեղծած գազի ծակոտիներ կամ խարամային միացումներ, 10%-ից ավելի` գազաեռակցման դեպքում,

ե/ կարի պարագծով գազածակոտիների կուտակումներ երեք կամ ավելի հատվածներում, որոնք ունեն կարի 1 քսմ մակերեսի վրա հինգ և ավելի թերություններ/դեֆեկտներ խողովակի պատի հաստության 10%-ից ավելի խորությամբ, եթե թերությունների/դեֆեկտների միջև հեռավորությունը հավասար է կամ փոքր է դրանց եռապատիկ չափից,

զ/ կարի երկայնքով շղթայաձև դասավորված գազիծակոտիներ կամ խարամային միացումներ, երբ թերությունների/դեֆեկտների միջև հեռավորությունը հավասար է կամ փոքր է թերությունների/դեֆեկտների եռապատիկ մեծությունից` եթե թերությունների/դեֆեկտների գումարային երկարությունը կազմում է 200 մմ և ավելի կարի 1 մ-ի հաշվարկով,

է/ կարում 50 մմ-ից ավելի երկարությամբ թերաեռքի զուգակցում և շղթաներ ու կուտակումներ կազմող խարամային միացումներ կամ գազածակոտիներ, եթե թերությունների/դեֆեկտների խորությունը կազմում է խողովակի պատի խորության 10%-ից ավելի` անկախ թերությունների/դեֆեկտների քանակից:

Եթե թերության/դեֆեկտի չափը կազմում է կարի ընդհանուր երկարության 30%-ից պակաս, ապա թույլատրվում է կցվանքի ուղղումը/շտկումը արտահատման և նորովի եռակցման եղանակով` կարի պարտադիր հետագա ֆիզիկական զննումով: Չի թույլատրվում գազաեռակցումով եռակցած կարի թերությունների շտկումը: Արգելվում է եռակցման թերությունների շտկումը կարանածեծումով:

18) Գազատարերի եռակցումային կցվանքների մեխանիկական փորձարկումների նորմերը պետք է համապատասխանեն շինարարական նորմերի և կազմակերպության ստանդարտի պահանջներին:

50 մմ-ից ավելի տրամագծով գազատարերի մեխանիկական փորձարկումները պետք է կատարվեն աշխատանքային ուղեգծին նմանվող պայմաններում եռակցած փորձնական կցվանքների վրա, նույն նյութերի կիրառմամբ:

50 մմ և պակաս տրամագծով գազատարերի մեխանիկական փորձարկումների ժամանակ եռակցումային կցվանքների ներկտրումը պետք է կատարվի աշխատանքների իրականացման ընթացքում` որպեսզի չառաջանա «կոճի» ներկտրման անհրաժեշտությունը:

Պատվիրատուի գազի տնտեսության ներկայացուցչի պահանջով իրականացվող մեխանիկական փորձարկումների համար կցվանքները պետք է ընտրվեն նրա ներկայությամբ:

19) Բոլոր տեսակի աղեղային եռակցման եռակցումային կցվանքների մեխանիկական փորձարկումներ անցկացնելու համար կցվանքներից արտահատվում են.

ա/ առանց ուժեղացումը հանելու երեք նմուշ` ձգման փորձարկումների համար,

բ/ ուժեղացումը հանած երեք նմուշ` ճկման փորձարկումների համար,

գ/ նմուշները պետք է արտահատվեն կցվանքի պարագծով հավասարաչափ դասավորված հատվածներից:

65 մմ-ից պակաս պայմանական տրամագծով խողովակների ձգման և ճզմման մեխանիկական փորձարկումները կատարվում են ամբողջական կցվանքների վրա ըստ ԳՕՍՏ 6996-66:

Պատռման մեքենաների ոչ բավարար հզորության դեպքում 50 մմ-ից ավելի պայմանական տրամագծով խողովակների կցվանքները թույլատրվում է փորձարկել XII և XIII տիպի նմուշների վրա /ԳՕՍՏ 6996-66/:

20) Պողպատյա գազատարների եռակցումային միացումները պետք է ունենան հետևյալ մեխանիկական հատկությունները.

ա/ ամրության սահման` ստանդարտներով կամ տեխնիկական պայմաններով այդ խողովակների համար սահմանված խողովակների հիմնական մետաղի ամրության ստորին սահմանից ոչ պակաս,

բ/ կորվածքի անկյուն` գազի և մամլիչ եռակցումներից բացի բոլոր տեսակի եռակցումների համար 120<sup>0</sup> ոչ պակաս, գազի և մամլիչ եռակցումների դեպքում` 100⁰ ոչ պակաս:

21) Բոլոր տեսակի աղեղային և գազի եռակցման մեխանիկական փորձարկումների արդյունքները որոշվում են որպես երեք նմուշների արդյունքների միջին թվաբանականը: Այդ դեպքում նմուշներից մեկի համար թույլատրվում է շեղում սույն գլխի 20 կետում նշված չափանիշներից. ամրության սահմանով` 10%-ի չափով, կորվածքի անկյունով` 10%-ի չափով:

Կցվանքների ճզմման փորձարկումները համարվում են դրական, եթե առաջին ճաքի հայտնվելու պահին մամլիչ հարթությունների միջև տարածությունը լինի խողովակի պատերի հաստության հնգապատիկ չափից պակաս` 50 մմ-ից ոչ ավելի պայմանական տրամագծով խողովակների համար, և վեցապատիկ չափից ոչ պակաս` 65 մմ-ից ավելի պայմանական տրամագծով խողովակների համար:

Կոնտակտային եռակցմամբ կատարված կցվանքների մեխանիկական փորձարկումների արդյունքները որոշվում են որպես վեց նմուշների արդյունքների միջին թվաբանականը: Այդ դեպքում կցվանքը համարվում է անորակ, եթե կորվածության միջին անկյունը 100-ից պակաս է, կամ եթե որևէ նմուշի կորվածքի անկյունը լինի 40-ից պակաս:

22) Սույն գլխի 16 և 17 կետերի համաձայն, մինչ 0,3 ՄՊա ճնշման գազատարերի եռակցումային կցվանքների որակի ֆիզիկական մեթոդներով ստուգման/վերահսկման անբավարար ցուցանիշներ ստանալու դեպքում կատարվում է նորմերով նախատեսված կրկնակի քանակության կցվանքների վերստուգում: Եթե ֆիզիկական ստուգման/վերահսկման մեթոդներով կատարված վերստուգման ընթացքում հայտնաբերվում է նույնիսկ մեկ թերի կցվանք, ապա ստուգման ենթակա են օբյեկտում տվյալ եռակցողի կողմից եռակցած բոլոր կցվանքները: Եռակցողը հեռացվում է աշխատանքից:

23) Սույն գլխի 18 և 19 կետերով նախատեսված եռակցումային կցվանքների որևէ տեսակի մեխանիկական փորձարկումների անբավարար ցուցանիշներ ստանալու դեպքում կատարվում է նմուշների կրկնակի քանակության վերափորձարկում: Եթե վերափորձարկման ընթացքում հայտնաբերվում է նույնիսկ մեկ թերի նմուշ, ապա մանրակրկիտ զննումով և ստուգման/վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով կատարվում է օբյեկտում տվյալ եռակցողի կողմից եռակցված բոլոր կցվանքների 100%-ոց վերստուգում: Եռակցողը ենթարկվում է տույժի՝ օրենքով սահմանված կարգով:

Եթե անհնարին է ապահովել աշխատանքից հեռացված եռակցողի բոլոր եռակցած կցվանքների լուսադիտարկումը, ապա չստուգված կցվանքները, ինչպես նաև կոնտակտային եռակցումով եռակցված կցվանքները ենթակա են հեռացման:

24) Սույն գլխի 22 և 23 կետերի հիման վրա աշխատանքից հեռացված եռակցողը կարող է ստանալ գազատարերի եռակցման աշխատանքներ կատարելու թույլտվություն միայն լրացուցիչ եռակցման պրակտիկա անցնելուց և փորձնական կցվանքի վրա դրական ցուցանիշներ ցուցաբերելուց հետո:

25) Այն դեպքերում, երբ ստորգետնյա գազատարը փորձարկվում, ընդունվում և ծածկվում է գրունտով առանձին հատվածներով /համապատասխան փաստաթղթերի ձևակերպմամբ/, ապա սույն գլխի 22 և 23 կետերով նախատեսված գազատարի եռակցման որակի լրացուցիչ ստուգումները կատարվում են խոտանի հայտնաբերման պահին դեռ չընդունված հատվածների վրա:

26) Անկախ շինմոնտաժային կազմակերպության կողմից իրականացվող վերահսկման նորմերից վերահսկողության պետական մարմնի և պատվիրատուի տեխվերահսկողության ծառայության ներկայացուցիչներին վերապահվում է եռակցումային կցվանքների որակի լրացուցիչ ստուգում պահանջելու իրավունք` ինչպես վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով, այնպես էլ կցվանքների արտահատմամբ` մեխանիկական փորձարկումներ անցկացնելու նպատակով:

 

7. ՄԵԿՈՒՍԻՉ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՈՐԱԿԻ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

27) Բոլոր ստորգետնյա պողպատյա գազատարերը պետք է պաշտպանված լինեն բնահողային և թափառող հոսանքների կոռոզիայից:

28) Գազատարերի պաշտպանության համար օգտագործվող բոլոր նյութերը պետք է ունենան որակի հավաստագրեր/սերտիֆիկատներ կամ որակը հաստատող այլ փաստաթղթեր: Նման փաստաթղթերի բացակայության դեպքում անհրաժեշտ է անցկացնել նյութերի լաբորատոր փորձարկում:

29) Օգտագործվող մածիկները և նախաներկերը պետք է պատրաստվեն կենտրոնացված ձևով արտադրական բազաներում կամ հատուկ մնայուն կայանքներում: Մեկուսիչ աշխատանքների իրականացման վայրը մածիկները և նախաներկերը պետք է տեղափոխվեն պատրաստի վիճակում, խողովակները պատելուց առաջ տաքացվեն մինչ տեխնոլոգիային համապատասխանող ջերմաստիճանը:

Առանձին դեպքերում թույլատրվում է բիտումային մածիկների պատրաստումը գազատարի ուղեգծի վրա տեղակայված շարժական կաթսաներում` անվտանգության տեխնիկայի միջոցառումների և մածիկի պահանջվող որակի ապահովման դեպքում:

30) Մինչ մեկուսացվող խողովակները, ձևավոր մասերը և անոթները մեկուսացնելը, դրանց վրայից հեռացվում են կեղտը, ժանգը, փոշին, որից հետո մակերեսը պատշաճ կերպով չորացվում է:

Խողովակների մաքրման, չորացման, նախաներկման և մեկուսիչների վերադրման մեթոդները և որակը պետք է ապահովեն մեկուսիչի բարձր շաղկապումը խողովակի հետ, ծածկող շերտի համաչափ հաստությունը և համատարածությունը խողովակի ամբողջ երկայնքով և մակերեսով:

(30-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

31) Շինմոնտաժային աշխատանքների իրականացման վայրում պաշտպանիչ ծածկերը վերդնելիս պետք է ապահովվեն հետևյալ հիմնական պահանջները.

ա/ մեկուսացման աշխատանքները պետք է կատարվեն մեկ օրվա /հերթափոխի/ ընթացքում,

բ/ անձրևի, ձյան կամ քամու ժամանակ մեկուսիչ աշխատանքները թույլատրվում է իրականացնել միայն աշխատատեղը պատշաճ կերպով խոնավությունից պաշտպանված լինելու դեպքում, որը կբացառի մեկուսացվող մակերեսները ջրի հետ շփումից, այդ նպատակով անհրաժեշտ է օգտագործել հատուկ գույքային շատրվաններ կամ այլ միջոցներ:

Մինուս 25⁰C-ից ցածր մթնոլորտի ջերմաստիճանի դեպքում մեկուսիչ աշխատանքների իրականացումը արգելվում է:

32) Միջին և ցածր ճնշման ստորգետնյա գազատարերի մոնտաժային եռակցումային կցվանքների մեկուսացումը պետք է իրականացվի այդ կցվանքների խրամուղիներում մինչ ամրության փորձարկումների անցկացնելը, եթե դրանք ստուգվել են վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով կամ գազատարի ամրության փորձարկումը կատարվելու է 0,6 ՄՊա-ից ոչ պակաս ճնշման միջոցով:

Բարձր ճնշման ստորգետնյա գազատարերի 0,6-1,2 ՄՊա կցվանքների մեկուսացումը պետք է կատարվի մինչ ամրության փորձարկումների անցկացնելը:

33) Խրամուղիներում մեկուսացված խողովակների կամ հատվածամասերի տեղադրման ժամանակ անհրաժեշտ է օգտագործել պաշտպանիչ շերտը պահպանող միջոցներ /գույքային պաստառներ, առասաններ և այլն/:

34) Աշխատանքների ընթացքում արտադրական բազաներում խողովակների և այլ մասերի /կոնդենսատահավաքների, ձևավոր մասերի և այլն/ վրա պաշտպանիչ ծածկերի վերադրման որակը պետք է ստուգվի տեխնիկական վերահսկողության բաժնի և շինմոնտաժային կազմակերպության լաբորատորիայի ներկայացուցչի կողմից:

Գազատարի ուղեգծի վրա մեկուսիչ աշխատանքների որակի ստուգումը պետք է իրականացնեն մեկուսացման աշխատանքները իրականացնող շինմոնտաժային կազմակերպության լաբորատորիայի աշխատողները, ինչպես նաև պատվիրատուի տեխնիկական վերահսկողության և գազի տնտեսության կազմակերպության ներկայացուցիչները: Ստուգման արդյունքները ձևակերպվում են ակտով:

35) Գազատարի խողովակների պաշտպանիչ ծածկի որակը պետք է ստուգվի.

ա/ խրամուղու բերմայի վրա` շերտի հաստությունը, համաչափությունը, կպչողականությունը և խողովակի ամբողջ երկարության վրա նրա հավասարաչափությունը,

բ/ խրամուղում տեղադրելիս և մոնտաժային կցվանքների մեկուսացումից հետո` վնասվածքների բացակայությունը,

գ/ գազատարը 20-25 սմ հաստության գրունտի շերտով ծածկելուց հետո` խողովակի մետաղի և գրունտի միջև ուղիղ էլեկտրական շփման բացակայությունը, և գրունտով լրիվ ծածկելուց հետո` սարքերի օգնությամբ:

36) Պաշտպանիչ շերտի արտաքին զննումը պետք է իրականացնել յուրաքանչյուր պաշտպանիչ շերտի վերադրման ընթացքում` գազատարի մեկուսացվող հատվածի ամբողջ երկայնքով: Այդ դեպքում չեն թույլատրվում բացթողումները, ճեղքվածքները, փքվածությունները, մանր անցքերը, գնդիները, շերտավորումները:

Պոլիմերային ժապավեններից բաղկացած պաշտպանիչ ծածկի արտաքին զննման ընթացքում ստուգվում է շերտերի քանակը, եզրածածկվածքի առկայությունը և լայնքը, բացթողումների և շերտատումների բացակայությունը:

37) Պաշտպանիչ շերտի հաստությունը պետք է ստուգվի յուրաքանչյուր 100 մ մեկ, խողովակի շրջանագծի յուրաքանչյուր մեկուսացվող կտրվածքի առնվազն չորս կետերում: Բացի այդ, շերտի հաստությունը ստուգվում է բոլոր կասկած հարուցող տեղերում: Շերտի հաստությունը չափվում է մագնիսային /ինդուկցիոն/ հաստաչափով կամ չափման անհրաժեշտ ճշգրտությունը ապահովող այլ չափող սարքերով և գործիքներով:

38) Պաշտպանիչ շերտի համատարածության ստուգումը անհրաժեշտ է իրականացնել ծածկի ամբողջ մակերեսով կայծային արատացույցով. նորմալ մեկուսացման դեպքում` 12 հազ. Վ լարումով, ուժեղացված մեկուսացման դեպքում` 24 հազ. Վ, և շատ ուժեղացվածի դեպքում` 36 հազ. Վ լարումով: Պոլիմերային կպչող ժապավեններից և էմալէթինոլային պաշտպանիչ շերտի համատարածությունը պետք է ստուգվի 6 հազ. Վ լարումով: Համատարածության ստուգումներ անցկացնելու համար թույլատրվում է ստուգման/վերահսկման հուսալիությունը ապահովող այլ սարքերի կիրառումը:

39) Խողովակի մետաղին պաշտպանիչ բիտումային շերտի կպչողականության ստուգումը կատարվում է հարակցաչափով կամ ծածկի մեջ եռանկյուն կտորի կտրման և մետաղից դրա հետագա պոկման եղանակով: Հարակցաչափով ստուգում կատարելիս ծածկի պոկման դիմադրողականությունը պետք է կազմի 0,5 ՄՊա/-ից ոչ պակաս 5-25⁰C ջերմաստիճանի դեպքում և 0,4 ՄՊա-ից ոչ պակաս 25-35⁰C ջերմաստիճանի դեպքում: Եռանկյունի կտրելու եղանակով ստուգում անցկացնելիս ծածկը համարվում է բավարար/լավ, եթե այն մետաղից պոկվում է առանձին կտորներով, և մի մասը մնում է մետաղի վրա:

Պաշտպանիչ ծածկի կպչողականությունը որոշվում է մեկուսացված գազատարի ամբողջ երկայնքով յուրաքանչյուր 500 մ-ը մեկ, ինչպես նաև ըստ պատվիրատուի տեխվերահսկողության ընտրության:

Պոլիմերային կպչող ժապավենների կպչողականության աստիճանը որոշվում է ԳՕՍՏ 269-66-ին համապատասխան:

40) Պաշտպանիչ շերտի հայտնաբերված թերությունները, ինչպես նաև որակի ստուգման ժամանակ առաջացած վնասվածքները պետք է վերացվեն մինչ գազատարի վերջնական գրունտալցումը: Պաշտպանիչ ծածկի թերությունների վերացումը պետք է կատարվի շինմոնտաժային կազմակերպության կողմից մշակված գազատարի պաշտպանիչ ծածկի վնասված հատվածների շտկման տեխնոլոգիական հրահանգի պահանջներին համապատասխանող ծածկաշերտի որակը ապահովող մեթոդներով:

 

8. ԷԼԵԿՏՐԱՔԻՄԻԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿՈՌՈԶԻԱՅԻՑ

 

41) Կառուցվող ստորգետնյա գազատարերի նախագծերով նախատեսված կոռոզիոն պաշտպանության միջոցառումները, էլեկտրաքիմիական պաշտպանության սարքերի կարգաբերումը և գործարկումը պետք է իրականացվեն մինչ գազատարը շահագործման հանձնելը, բայց գազատարը գրունտի մեջ տեղադրելու պահից 6 ամսվա ընթացքում:

42) Նախագծով նախատեսված էլեկտրաքիմիական պաշտպանության բոլոր տեսակի սարքավորումների տեղադրումը պետք է կատարվի գազատարի անցկացման աշխատանքներին զուգահեռ, իսկ գործարկումը` կարգաբերումից հետո, բայց մինչ գազատարը շահագործման հանձնելը` գազատարը գրունտի մեջ տեղադրելու պահից 6 ամսվա ընթացքում:

43) Էլեկտրաքիմիական պաշտպանության սարքավորումների կարգաբերումը պետք է իրականացնի մասնագիտացված գործարկող-կարգաբերող կազմակերպությունը` գազամատակարարող կազմակերպության հետ համատեղ: Էլեկտրապաշտպանության սարքավորման աշխատանքի ոչ բավարար արդյունավետության դեպքում /գործողության գոտիները պակաս են նախագծով նախատեսվածից, չի ապահովվում շինության պաշտպանիչ պոտենցիալը/ներուժը և այլն/ կարգաբերման աշխատանքներում պետք է ընդգրկվի էլեկտաքիմիական պաշտպանության նախագիծը մշակած նախագծային կազմակերպությունը:

44) Էլեկտրաքիմիական պաշտպանության սարքավորումների կարգաբերումից հետո նախագծով նախատեսված գոտում գազատարի կամ հեղուկ գազերի ստորգետնյա գազամբարի նվազագույն և ամենամեծ պաշտպանիչ /բևեռացման/ պոտենցիալները պետք է լինեն մինուս 0,85-ից մինչև մինուս 1,1 Վ սահմաններում` ըստ համեմատական պղնձասուլֆատային էլեկտրոդի: Գործող գազատարերի վրա հատուկ սարքավորված հսկիչ-չափիչ կետերի բացակայության պարագայում գազատարի և համեմատական պղնձասուլֆատային էլեկտրոդի միջև պոտենցիալների տարբերության մեծությունները կարող են լինեն մինուս 0,87-ից մինչև մինուս 2,5 Վ սահմաններում:

45) Գազատարերի էլեկտրաքիմիական պաշտպանության սարքավորումները շահագործման հանձնելու ժամանակ գազամատակարարող կազմակերպությունը պետք է ծանոթանա կատարողական փաստաթղթերի հետ /ստուգել դրա առկայությունը և ամբողջականության աստիճանը/, ինչպես նաև ստուգի պաշտպանիչ սարքավորումների արդյունավետությունը` չափելով գազատարի պոտենցիալները հողի համեմատ:

 

9. ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻ ՓՈՐՁԱՐԿՈՒՄԸ

 

46) Բնակավայրերի բոլոր նորովի կառուցված և հիմնովին վերանորոգված գազամատակարարման ցանցերը, ինչպես նաև կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերը պետք է անցնեն ամրության և կիպության փորձարկումներ:

47) Ամրության և կիպության փորձարկումը անցկացնելուց առաջ գազատարը պետք է փչամաքրվի օդով: Փչամաքրման ձևը պետք է որոշվի աշխատանքների իրականացման նախագծով` ելնելով տեղական պայմաններից:

48) Գազատարի ամրության և կիպության փորձարկումն իրականացնում է շինմոնտաժային կազմակերպությունը պատվիրատուի տեխվերահսկողության և գազամատակարարող կազմակերպության ներկայացուցչի մասնակցությամբ:

Փորձարկման արդյունքները գրանցվում են շինարարական տեղեկաթերթիկում և հաստատվում են համապատասխան ստորագրություններով:

49) Ստորգետնյա, արտաքին, և ներքին գազատարերի, նաև գազատարերի ԳԿԿ-ի /ԳԿ կայանքների/ ամրության և կիպության փորձարկումների ճնշումների նորմերը, ինչպես նաև թույլատրելի կորուստների հաշվարկման բանաձևերը տրված են սույն ՏԿ-ի հավելված N 24-ում:

50) Գազատարերի փորձարկումները անցկացնելիս օգտագործվում են գազատարում ճնշման չափման անհրաժեշտ ճշգրտությունը ապահովող մանոմետրեր և դիֆմանոմետրեր.

ա/ մինչ 0,01 ՄՊա փորձարկման ճնշման դեպքում` ջրային լրալցումով U-աձև մանոմետրեր,

բ/ 0,01 ՄՊա - 0,1 ՄՊա փորձարկման ճնշման դեպքում` սնդիկային լրալցումով U-աձև մանոմետրեր, նմուշային մանոմետրեր կամ համապատասխան սանդղակով հսկիչ զսպանակային մանոմետրեր,

գ/ 0,1 ՄՊա -ից բարձր փորձարկման ճնշման դեպքում` ամրության փորձարկումների ժամանակ օգտագործվում են 1,5 և բարձր դասի զսպանակային մանոմետրեր /ԳՕՍՏ 2405-88/, կիպության փորձարկման ժամանակ օգտագործվում են նմուշային մանոմետրեր, հսկիչ զսպանակային մանոմետրեր կամ դիֆմանոմետրեր:

51) Գազատարերի ամրության և կիպության փորձարկումները, բացառությամբ 0,3 ՄՊա-ից բարձր ճնշման արտաքին և ներարտադրամասային գազատարերի, կատարվում են օդով: 0,3 ՄՊա-ից բարձր ճնշման արտաքին և ներարտադրամասային գազատարերի փորձարկումը կատարվում է ջրով: Ձմռանը, ինչպես նաև մեծ տրամագծի գազատարերի փորձարկման ընթացքում թույլատրվում է ջուրը փոխարինել օդով` մշակված և շինմոնտաժային կազմակերպության ստանդարտով հաստատված աշխատանքների անվտանգությունը ապահովող լրացուցիչ միջոցառումների իրականացման պայմանով:

52) Գազատարերի ջրային արգելքների անցումների հատվածները, ինչպես նաև ավտոճանապարհների, երկաթգծերի տակով անցնող գազատարերի հատվածները պետք է փորձարկվեն երեք փուլերով.

ա/ ամրության փորձարկում` անցումային հատվածի կամ դրա մասի եռակցումից հետո, բայց մինչ տեղադրումը, այդ դեպքում մինչ 0,3 ՄՊա աշխատանքային ճնշմամբ գազատարերը փորձարկվում են օդով, իսկ 0,3 ՄՊա-ից բարձր ճնշման դեպքում` ջրով,

բ/ կիպության փորձարկում` օդով, բոլոր մոնտաժային աշխատանքների ավարտից և անցումային հատվածի լցածածկումից հետո,

գ/ կիպության փորձարկում` օդով, ամբողջ գազատարի վերջնական փորձարկման ընթացքում:

53) Արտաքին գազատարերի, ներանցիչների և ԳԿԿ-ի /ԳԿ կայանքների/ ամրության և կիպության փորձարկումները պետք է կատարվեն փականների/ամրանների, սարքավորումների և հսկիչ-չափիչ սարքերի տեղադրումից /մոնտաժից/ հետո: Եթե փականները/ամրանները, սարքավորումները և հսկիչ-չափիչ սարքերը հաշվարկված չեն փորձարկումային ճնշման համար, ապա փորձարկման ժամանակ դրանք փոխարինվում են խցաններով կամ կոճերով:

Կոճերը և խցանները պետք է հաշվարկված լինեն ամենաբարձր փորձարկումային ճնշման համար:

54) Ներքին գազատարերի ամրության փորձարկումները պետք է կատարվեն անջատած սարքավորումների պայմաններում, եթե դրանք հաշվարկված չեն փորձարկումային ճնշման համար:

55) Ներքին գազատարերի կիպության փորձարկումը պետք է կատարվի միայն գազատարի ներքին ջերմաստիճանի հավասարեցման պայմաններում: Գազատարի ջերմաստիճանին հետևելու համար փորձարկվող հատվածի սկզբնամասում և վերջնամասում պետք է տեղադրվեն ջերմաչափեր:

Գազատարի ներսի օդի ճնշումը և ջերմաստիճանը հաշվարկվում են որպես փորձարկման ժամանակ տեղադրված բոլոր մանոմետրերի և ջերմաչափերի ցուցումների միջին թվաբանականը:

56) Անջատած կարգավորիչներով և ապահովիչ կափույրների գլխիկների պայմաններում ԳԿԿ-ի գազատարի ամրության փորձարկումից հետո պետք է անցկացնել միացրած կարգավորիչներով և ապահովիչ կափույրների գլխիկներով կիպության փորձարկում` ըստ տվյալ սարքավորումների տեղեկաթերթիկներում նշված նորմերի:

57) Փորձարկման ընթացքում հայտնաբերված եռակցումային կարերի թերությունները պետք է շտկվեն արտահատման և նորովի եռակցման եղանակով: Թույլ պարուրակային միացումները ենթակա են քանդման և պատշաճ կերպով հավաքման: Թերությունները շտկելուց հետո անցկացվում է նոր փորձարկում:

58) Փչամաքրման մոմերի մոնտաժի/հավաքման որակը ստուգվում է արտաքին զննումով:

59) Գազատարերի ծորակները և փականները տեղադրելուց առաջ պետք է անցնեն վերստուգում և փորձարկում` ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04 պահանջներին համապատասխան:

 

VII. ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐ, ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԵՏԵՐ, ԱՎՏՈՄՈԲԻԼԱՅԻՆ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐ

 

10. ՀԵՂՈՒԿ ԳԱԶԵՐԻ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԵՏԵՐ

1) Գազալիցքավորման կայաններ /ԳԼ կայաններ/` դրանք հեղուկ ածխաջրածնային գազերի ընդունման, պահպանման և սպառողներին բաշխման նպատակներով ստեղծված ստացիոնար օբյեկտներ են:

2) ԳԼ կայանները կարող են տեղակայվել ինչպես հատուկ հատկացրած սենքերում, այնպես էլ արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքներում: ԳԼ կայանների գազի պահպանման ռեզերվուարների/անոթների երկրաչափական ծավալը չպետք է գերազանցի 8000 մ³:

Արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքում տեղակայված և միայն այդ կազմակերպության օբյեկտների մատակարարման համար նախատեսված ԳԼ կայանները պետք է ունենան 500 մ³-ից ոչ ավելի ծավալի ռեզերվուարներ:

500 մ³-ից ավելի ռեզերվուարներ ունենալու դեպքում, ինչպես նաև այլ կազմակերպությունների կամ բնակելի և կոմունալ-կենցաղային օբյեկտների համար բալոններ լիցքավորելու դեպքում ԳԼ կայաններին պետք է ներկայացվեն նույն այն պահանջները, ինչ արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքից դուրս տեղակայված ԳԼ կայաններին:

3) ԳԼ կայանների տեղակայումը, ԳԼ կայանների, այլ նշանակության շինությունների և շենքերի միջև անվտանգ/ապահով հեռավորությունները, ԳԼ կայաններում տեղադրված հեղուկ գազերի պահպանման ռեզերվուարների տիպերը և քանակը բերված են հավելված N 13-ից N 16-ում:

4) ԳԼ կայանների տարածքը բաժանվում է արտադրականի և օժանդակի: Արտադրական գոտում կարող են տեղակայվել հետևյալ շենքերը և շինությունները.

ա/ երկաթուղու գիծը էստակադով և դատարկման կայանքներով` երկաթուղային ցիստեռններից հեղուկ գազը ռեզերվուարներ դատարկելու համար,

բ/ պահպանման բազան/կայանը հեղուկ գազերի պահպանման ռեզերվուարներով,

գ/ տեխնոլոգիական բաժանմունքները. պոմպակայան, լիցքավորման կայան, բալոններից չգոլորշացած մնացորդների և գազերի դատարկման կայան, անսարք կափույրների և փականների փոխարինման կայան, լիցքավորված և դատարկ բալոնների տեղադրման-բեռնման հրապարակ, օդափոխման սարքավորումների սենք, օդային ճնշակի կայան, կենցաղային սենքեր,

դ/ ԳԼ կայանի տեխնոլոգիական գծապատկերին համապատասխան հեղուկ գազերի տեղափոխման ներհրապարակային գազատարեր,

ե/ հեղուկ գազերով ավտոցիստեռնների լիցքավորման լցասյունակներ և ԳԼ կայաններ հեղուկ գազերը ավտոմոբիլային տրանսպորտով մատակարարելու դեպքում` ավտոցիստեռնների դատարկման սյունակներ,

զ/ ավտոկշեռք,

է/ բալոններից չգոլորշացած գազերի դատարկման ռեզերվուարներ,

ը/ գոլորշացուցիչ սարքավորումներ և հեղուկ գազերի գոլորշիների և օդի խառնող կայանքներ:

Օժանդակ գոտում կարող են տեղակայվել.

թ/ օժանդակ սենքերի շենքը /վարչատնտեսական սենք, լաբորատորիա, կաթսայատուն, պոմպակայան, սարքավորումների և բալոնների վերանորոգման մեխանիկական արհեստանոցները, կուտակիչների/մարտկոցների սրահ և այլն/,

ժ/ տրանսֆորմատորային ենթակայանի շենքը,

ժա/ ավտոմեքենաների բացօթյա կանգառը կամ ավտոմեքենաների տեխսպասարկման շենքը,

ժբ/ ջրի հակահրդեհային պահուստի ռեզերվուարները,

ժգ/ ջրաճնշիչ աշտարակը, պահեստները և այլ տարածքները:

Արտադրական գոտու տարածքում թույլատրվում է բալոնների փակ մերձռելսային պահեստի տեղակայումը, օժանդակ գոտում` գազի տնտեսության շահագործման ծառայության տեղակայումը և կաթսայատան գազամատակարարման համար նախատեսված գոլորշացուցիչ կայանքի տեղադրումը:

Բալոնների փորձարկման և ներկման բաժանմունքը կարող է գտնվել ինչպես արտադրական, այնպես էլ օժանդակ գոտում:

Ճնշիչները, պոմպերը, գոլորշացուցիչ կայանքները և ԳԼ կայանների այլ տեխնոլոգիական սարքավորումները թույլատրվում է տեղակայել բաց հրապարակներում չհրկիզվող ծածկարանների տակ, եթե կլիմայական պայմանները չեն խոչընդոտում սպասարկող անձնակազմի և սարքավորումների աշխատանքը:

5) ԳԼ կայաններում շենքերի և շինությունների տեղակայումը, ինչպես նաև շենքերի և շինությունների տիպը և կառուցվածքը սահմանվում են շինարարական նորմերով:

ԳԼ կայանների տարածքներում շենքերի և շինությունների հեռավորությունները պահպանման բազայից պետք է լինեն հավելված N 17-ում նշված մեծություններից ոչ պակաս:

6) ԳԼ կայանների տարածքներում գտնվող շենքերում արգելվում է սենքեր հատկացնել բնակության համար կամ այլ նպատակներով /բացառությամբ տեխնիկական կանոնակարգի 7-րդ գլխի 4 կետում նշվածների/:

7) ԳԼ կայանների տարածքը անհրաժեշտ է ցանկապատել: Ցանկապատը պետք է պատրաստված լինի չհրկիզվող նյութերից և ապահովի տարածքի օդափոխությունը:

ԳԼ կայանների արտադրական և օժանդակ տարածքները պետք է բաժանել չհրկիզվող նյութերից պատրաստված թեթևացված տիպի կառուցվածքներով կամ 1 մ-ից ոչ բարձր թփերով:

8) ԳԼ կայանների ներհրապարակային ճանապարհների տրանսպորտային շինությունները /անցատեղերը, անցուղիները և այլն/ պետք է պատրաստվեն չհրկիզվող նյութերից:

9) ԳԼ կայանների տարածքները պետք է ունենան պահպանական/պահակային լուսավորում:

10) ԳԼ կայանների տարածքում, թմբապատման գոտուց դուրս թույլատրվում է սաղարթավոր ծառատեսակների տնկումը` ռեզերվուարներից առնվազն 5 մ հեռավորության վրա, հաշվելով ռեզերվուարի եզրից մինչև ծառի բունը:

11) ԳԼ կայանների տարածքից դուրս, ցանկապատի պարագծով պետք է թողնվի անվազն 10 մ լայնքով ազատ գոտի: Այդ գոտուց դուրս, պահպանվող տարածքում թույլատրվում է այգիների, բանջարանոցների հիմնումը, սաղարթավոր ծառատեսակների տնկումը, ինչպես նաև բացօթյա /առանց ծածկարանների/ չհրկիզվող նյութերի պահեստների տեղակայումը:

ա/ Պահպանվող /անվտանգության/ գոտի` դա ԳԼ կայանին հարակից հողատարածք է: Այդ գոտին ապահովում է ԳԼ կայանների և այլ շենքերի և շինությունների միջև ապահով/անվտանգ հեռավորությունը:

բ/ Պահպանման գոտում հիմնած այգիների և բանջարանոցների տարածքում շինությունների կառուցումը արգելվում է:

գ/ Անտառային տեղայնքում ԳԼ կայանների տեղակայման դեպքում ռեզերվուարներից մինչև մոտակա փշատերև ծառերը հեռավորությունը պետք է լինի առնվազն 50 մ, իսկ սաղարթավոր ծառերը` նվազագույնը 20 մ:

12) ԳԼ կայանների տարածքը պետք է լինի մաքուր: Անցուղիները և անցումները պետք է լինեն ազատ: Կայանների տարածքում արգելվում է ԳԼ կայանների արտադրական գործընթացներին ոչ պիտանի նյութերի պահեստավորումը և պահպանումը:

13) ԳԼ կայաններում ռեզերվուարների տեղադրումը, դրանց տիպը և շրջակապումը պետք է համապատասխանեն հավելված N 13-ից N 15-ում բերված պահանջներին:

Արտաքին են համարվում այն ռեզերվուարները, որոնց ստորին եզրը գտնվում է հարակից տարածքի նախագծային նշագծի հետ նույն մակարդակին կամ ավելի բարձր: Ռեզերվուարի հարակից տարածք է համարվում դրա պատերից 6 մ հեռավորության վրա գտնվող տարածությունը:

Ստորգետնյա ռեզերվուարներ են համարվում այն ռեզերվուարները, որոնց վերին եզրը գտնվում է հարակից տարածքի նախագծային նշագծից առնվազն 0,2 մ ցածր: Ստորգետնյա ռեզերվուարներին են հավասարվում այն արտաքին ռեզերվուարները, որոնք լցածածկվում են գրունտով վերին եզրից հաշված առնվազն 0,2 մ բարձրության վրա, իսկ լայնքով` ռեզերվուարի պատից հաշվելով 6 մ հեռավորության վրա:

14) Արտաքին ռեզերվուարների միջև հեռավորությունը պետք է լինի մոտակա ամենամեծ ռեզերվուարի տրամագծից ոչ պակաս, իսկ եթե դրանց տրամագիծը 2 մ-ից պակաս է, ապա առնվազն 2 մ:

Ստորգետնյա ռեզերվուարների միջև հեռավորությունը պետք է լինի մոտակա ամենամեծ ռեզերվուարի տրամագծի կեսից ոչ պակաս, բայց առնվազն 1 մ:

15) Ամբողջությամբ հողում թաղված ռեզերվուարների վրա, ռեզերվուարի եզրային ծնորդներով սահմանափակված տարածքում պետք է լինի նախագծային նշագծից 0,3 մ բարձրության լիրաթումբ:

16) Երկուսից ավելի ռեզերվուարները տեղադրում են խմբերով: Ռեզերվուարների խմբերի տարողությունը չպետք է գերազանցի 2000 մ³:

Եթե ռեզերվուարների խմբերի տարողությունը չի գերազանցում 200 մ³, ապա խմբերի միջև հեռավորությունը պետք է լինի առնվազն 5 մ,  200 մ³-ից մինչև 700 մ³ տարողության դեպքում խմբերի միջև հեռավորությունը պետք է կազմի առնվազն 10 մ, 700 մ3-ից մինչև 2000 մ3 տարողության դեպքում խմբերի միջև հեռավորությունը պետք է լինի առնվազն 20 մ: Հեռավորությունը հաշվարկվում է ռեզերվուարների արտաքին ծնորդների միջև:

17) Վերգետնյա/արտաքին ռեզերվուարները պետք է սարքավորվեն մնայուն հրապարակներով և բազրիքային սանդուղքով, որը կապահովի դիտանցքերի, փականների և սարքերի սպասարկման հարմարավետությունը: Սանդուղքները և հրապարակները պետք է ունենան առնվազն 1 մ բարձրությամբ բազրիքներ, որոնց ստորին հատվածը 10 սմ չափով պետք է լինի պատած/ծածկած:

Հեղուկ գազերի ռեզերվուարների մոտ զուգասանդուղքների տեղադրումը արգելվում է:

18) Վերգետնյա ռեզերվուարների անջատող սարքերը պետք է տեղադրվեն անմիջապես խողովակապտուկի մոտ: Ստորգետնյա ռեզերվուարների անջատող սարքավորումները, ապահովիչ կափույրները և հսկիչ-չափիչ սարքերը պետք է գտնվեն գետնի /լցածածկի/ մակերեսից բարձր:

19) Ստորգետնյա և վերգետնյա հեղուկ գազերի ռեզերվուարները պետք է սարքավորվեն հեղուկի մակարդակի ցուցիչներով, մանոմետրերով և ապահովիչ կափույրներով: Բացի այդ, վերգետնյա ռեզերվուարները պետք է սարքավորվեն նաև չսառչող ճնշակարգավորիչ կափույրով:

Ռեզերվուարի վրա պետք է տեղադրվեն առնվազն երկու ճնշաթափման ապահովիչ կափույրներ: Դրանցից առաջ պետք է տեղադրված լինի հատուկ եռաքայլ ծորակ, որը թույլ կտա անջատել երկու կափույրներից որևէ մեկը:

20) Գազի հեռացումը ապահովիչ կափույրներից պետք է իրականացվի մոմերի միջոցով: Ապահովիչ կափույրների փչամաքրման մոմերի վրա անջատող սարքերի տեղադրումը արգելվում է: Թույլատրվում է մի քանի ապահովիչ կափույրների միացումը մեկ փչամաքրման մոմին:

Փչամաքրման մոմերի բարձրությունը ռեզերվուարի համեմատ պետք է լինի 3 մ-ից ոչ պակաս` վերգետնյա ռեզերվուարների համար այդ հեռավորությունը հաշվառվում է սպասարկման հրապարակի մակերեսից, իսկ ստորգետնյա ռեզերվուարների համար` լցածածկի մակարդակից: Շենքից դուրս տեղադրված փչամաքրման մոմերի բարձրությունը գազատարների և սարքավորումների համեմատ պետք է լինի 3 մ-ից ոչ պակաս՝ հաշվելով միացման տեղից: Տարածքներում գտնվող գազատարերի և սարքավորումների վրա փչամաքրման մոմերի տեղադրումը պետք է համապատասխանի սույն ՏԿ 2-րդ գլխի 18 կետի պահանջներին:

21) Բաց տիպի մակարդակաչափային ապակիներով հեղուկի մակարդակի ցուցիչները պետք է հաշվարկված լինեն առնվազն 1,8 ՄՊա ճնշման համար, ունենան արագագործ կափույրներ, անջատող ծորակներ և պաշտպանված լինեն վնասվելուց:

22) Ջեռուցող սարքավորումներ թույլատրվում է տեղադրել ինչպես ռեզերվուարների ներսում, այնպես էլ դրսից, այն պայմանով, որ դա չառաջացնի ռեզերվուարի ներքին ճնշման հաշվարկային ցուցանիշներից բարձր աճ:

23) Արևի ճառագայթումից վերգետնյա ռեզերվուարների տաքացումը բացառելու համար դրանք ներկվում են բաց գույնի ներկով /անհրաժեշտության դեպքում, բայց ոչ պակաս 5 տարին մեկ անգամ/ կամ սարքավորվում են ջերմային պատյանով, կամ տեղադրվում են չհրկիզվող նյութերից պատրաստած ծածկարանների տակ:

24) Ստորգետնյա ռեզերվուարները պետք է պաշտպանված լինեն կոռոզիայից՝ համաձայն սահմանված նորմերի պահանջների:

25) Արգելվում է ԳԼ կայանների տարածքով օդային էլեկտրահաղորդակցման գծերի անցկացումը: Պահպանման բազայի տարածքի սահմաններում մալուխային գծեր թույլատրվում է անցկացնել միայն դեպի հսկիչ-չափիչ սարքերը և ավտոմատ սարքավորումները, որոնք անհրաժեշտ են ռեզերվուարի շահագործման համար: Պահպանման բազայի տարածքում տեղադրված բոլոր հսկիչ-չափիչ սարքերը և ավտոմատ սարքավորումները պետք է լինեն պայթապաշտպանված կատարմամբ:

26) Տեղադրվող սարքավորումները և սարքերը պետք է համապատասխանեն տարածքների պայթահրդեհավտանգավորության պահանջներին, ինչը սահմանվում է ստանդարտներով:

27) ԳԼ կայանների գազատարերով հեղուկ գազերի հեղուկ և գազանման ֆազերի տեղափոխման համար կիրառվող ճնշիչները և պոմպերը պետք է լինեն հատուկ կատարմամբ և պիտանի պրոպան-բութանային չափամասերի վերամղման համար:

28) Մեկ շարքով երկու և ավելի պոմպերի կամ ճնշիչների տեղադրման դեպքում անհրաժեշտ է նախատեսել սպասարկման ճակատով հիմնական անցումի առնվազն 1,5 մ լայնք, պոմպերի միջև նվազագույնը 0,8 մ հեռավորություն, ճնշիչների միջև` 1,5 մ, ճնշիչների և պոմպերի միջև` 1,0 մ, և պոմպերից ու ճնշիչներից մինչև սենքի պատերը` առնվազն 1,0 մ հեռավորություն:

29) Պոմպերի և ճնշիչների ներծծող և արտամղող խողովակաոստերի վրա պետք է տեղադրվեն անջատող սարքեր, իսկ արտամղող խողովակաոստերի վրա՝ նաև հակադարձ կափույրներ:

Պոմպերից առաջ պետք է տեղադրված լինեն փչամաքրման մոմերով զտիչներ/ ֆիլտրեր, պոմպերից հետո արտամղիչ գազատարների վրա` փչամաքրման մոմեր, որոնք կարող են միացվել զտիչների/ֆիլտրերի մոմերի հետ: Մխոցավոր և մրրիկային պոմպերի կուտակիչները պետք է սարքավորված լինեն դիֆերենցիալ կափույրներով, որոնք միացվում են ռեզերվուարների խողովակաշարի հետ տարաթողման գծով:

Ներծծող գծերի վրա ճնշիչներից առաջ տեղադրվում են փչամաքրման սարքավորումներով հեղուկի զատիչներ, իսկ արտամղող գծերի վրա` յուղազատիչներ: Ճնշիչները և պոմպերը պետք է սարքավորված լինեն դրանց նորմալ աշխատանքը ապահովող չափանիշների խախտման դեպքում և, անհրաժեշտության դեպքում, նաև զատիչներում հեղուկի մակարդակի բարձրացման դեպքում էլեկտրաշարժիչները անջատող ավտոմատ համակարգով:

30) Սեպափոկային փոխանցումներում պետք է օգտագործվեն ԳՕՍՏ 1284.2-89-ի պահանջներին համապատասխանող սեպաձև փոկերը:

Կոմպրեսորի սարքավորումների բոլոր այն մետաղյա մասերը, որոնք աշխատանքի ժամանակ կարող են հայտնվել լարման տակ /հենոցը, էլեկտաշարժիչների կորպուսները/հենամարմինները, պահարանները, կառավարման վահանակները և այլն/ պետք է լինեն հողակցված:

31) Բոլոր փոկային փոխանցումների մեկուսացումը պետք է տեղադրել փոկերից առնվազն 20 սմ հեռավորության վրա:

32) Լցավորման բաժանմունքի դասավորումը/կազմավորումը պետք է բացառի բալոնների լիցքավորման կայանին ավտոմոբիլային տրանսպորտի 5 մ-ից ավելի մոտենալու հնարավորությունը:

33) ԳԼ կայանների բոլոր փակ պայթավտանգավոր սենքերը պետք է սարքավորված լինեն մեխանիկական ներծծիչ-արտածծիչ օդափոխման համակարգով, որը կապահովի աշխատանքի ժամանակ 1 ժամվա ընթացքում առնվազն տասնապատիկ օդափոխանակումը, իսկ ոչ աշխատանքային ժամերին 1 ժամվա ընթացքում` եռապատիկ օդափոխանակում:

Ոչ աշխատանքային ժամերին իրականացվող օդափոխումը կարող է լինել մեխանիկական, բնական կամ խառը:

Ճնշիչ պոմպակայանը բացի ներծծիչ-արտածծիչ օդափոխման համակարգի պետք է ունենա նաև վթարային օդափոխման համակարգ:

Արտածծիչ համակարգերի օդամղիչները պետք է այնպես համակցված լինեն պայթավտանգավոր սենքերում տեղադրված ճնշիչների և պոմպերի էլեկտրահաղորդակների հետ, որ բացառվի դրանց աշխատանքի հնարավորությունը օդափոխման համակարգի անջատման դեպքում:

Վթարային օդափոխման համակարգը պետք է անմիջապես միացրած լինի տվյալ սենքի օդում վտանգավոր մակարդակի գազի կուտակման մասին ահազանգող սարքավորումներին: Վթարային արտածծիչ օդափոխման համակարգի միացման հետ միաժամանակ պետք է ապահովվի ճնշիչների և պոմպերի էլեկտրահաղորդակների անջատումը:

34) Պայթյունավտանգ սենքերի ներծծիչ-արտածծիչ օդափոխման համակարգը չպետք է կապված լինի ոչ պայթավտանգավոր սենքերի օդափոխման համակարգերի հետ: Արտածծիչ օդափոխման խցիկները պետք է ունենան բնական օդափոխում:

35) Օդափոխման համակարգը պետք է ապահովի օդափոխանակությունը ինչպես վերին, այնպես էլ, հիմնականում, սենքի ստորին գոտիներում: Ստորին գոտիներից /գետնից 0,3 մ-ից ոչ ավելի բարձրություն/ պետք է արտածծվի ընդհանուր արտանետվող օդի առնվազն 2/3 մասը:

Վերին գոտիների մշտական օդափոխման համար թույլատրվում է արտածծիչ հորանների և շեղիչների տեղադրում, որոնց վրա արգելվում է շիբերների և դրոսել-կափույրների տեղադրումը:

36) Բալոնների լիցքավորման, լվացման և շոգեմաքրման կետերը պետք է սարքավորված լինեն տեղային արտածծիչներով: Տեխնոլոգիական սարքավորումների գետնախորշերը պետք է ունենան արտածծում կամ ներծծում` կապված գետնախորշի խորությունից:

37) Օդափոխման սարքավորումների քանակը, տիպը, դասավորությունը և օդի ներծծման և արտածծման սարքավորումների կառուցվածքը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ-IV-12.01-2000 պահանջներին:

38) Չջեռուցվող արտադրական սենքերը, որտեղ անհրաժեշտ չէ սպասարկող անձնակազմի մշտական ներկայությունը, կարող են օդափոխվել միջանցիկ օդափոխությունով շերտափեղկային վանդակի միջոցով, որը պետք է տեղադրել հակադիր պատերի ստորին հատվածներում:

39) Ներծծող և արտածող օդափոխման համակարգերի օդատարները պետք է պատրաստվեն չհրկիզվող նյութերից:

40) Օդափոխման արտածծիչ համակարգերը պետք է սարքավորվեն համապատասխան դասի պայթավտանգավոր սենքերում աշխատելու համար նախատեսված օդամղիչներով:  

Ներծծող օդափոխման համակարգերի սարքավորումները կարող են լինել սովորական կատարմամբ, եթե սնուցող օդատարի վրա տեղադրվում է հակադարձ կափույր:

41) Հեղուկ գազերի գազատարերի անցկացումը խրամուղիներում, շենքերի տակով և դրանց վրայով չի թույլատրվում: Թույլատրվում է ոչ տարանցիկ հեղուկ գազերի գազատարերի անցկացումը ԳԼ կայանների արտադրական շենքերի արտաքին պատերի վրայով: Այդ դեպքում որմնանցքերի վրա կամ տակ կափույրների, կցորդիչային և պարուրակային միացումների տեղադրումը չի թույլատրվում:

42) Շենքերի և սենքերի ներսում կամ էստակադների վրայով հեղուկ և գազանման չափամասերի գազատարների և զրահապատ մալուխների կամ էլեկտրալարերի պողպատյա խողովակների միաժամանակ անցկացման դեպքում վերջիններս պետք է գտնվեն հեղուկ գազերի խողովակաշարերի վերին մասում:

43) Բոլոր տեսակի կապուղեգծերի ներանցիչները /տեխնոլոգիական խողովակաշարեր, օդատարեր, ջրատարեր և այլն/ պայթավտանգավոր սենքեր պետք է կատարվեն պատերի միջով սենքի ընդհանուր բարձրության 2/3-ից ոչ պակաս մակարդակի վրա: Բոլոր ներանցիչային անցքերը պետք է պատշաճ կերպով լցափակվեն չհրկիզվող նյութերով: Այն դեպքում, երբ պայթավտանգավոր սենքը ոչ պայթավտանգավոր սենքերից անջատվում է նախամուտքով, որում ապահովվում է օդի ծավալի հնգապատիկ ներծծումը, կապուղեգծերի անցկացման բարձրությունը չի նորմավորվում:

44) Շինություններից դուրս անցկացրած և անջատող սարքավորումներով սարքավորված հեղուկ մասնաբաժնի վերգետնյա գազատարերը պետք է պահպանվեն արևի ճառագայթման պատճառով հնարավոր ճնշման կտրուկ աճից: Պաշտպանության միջոց են հանդիսանում ապահովիչ կափույրները և գազատարերի ներկումը բաց գույնի ներկերով:

45) Հեղուկ գազերի գազատարերը պետք է ներկվեն պայմանական գույների յուղաներկով. գազանման ֆազի գազատարերը` դեղին գույնի լայնական կարմիր օղակներով, հեղուկ ֆազի գազատարերը` շագանակագույն, լայնական կարմիր օղակներով: Հեղուկ ֆազի վերգետնյա արտաքին գազատարերը պետք է ներկվեն արևի ճառագայթները անդրադարձնող բաց գույնի ներկերով առանձին հատվածների ազդանշանային ներկվածքով` ԳՕՍՏ 14202-69 ստանդարտով սահմանված պահանջներին համապատասխան:

46) Դատարկման-լիցքավորման սարքավորումների համար պետք է կիրառվեն 1,6 ՄՊա-ից ոչ պակաս աշխատանքային ճնշման համար նախատեսված Բ «ը» դասի ռետինագործվածքային խողովակները կամ այլ խողովակները, որոնց տեխնիկական հատկությունները պակաս չեն Բ «ը» դասի խողովակների հատկություններից /ԳՕՍՏ 18698-79/: Ռետինագործվածքային խողովակները արգելվում է օգտագործել որպես մնայուն գազատարեր:

47) Ռետինագործվածքային խողովակի եզրերը պետք է ունենան հատուկ սարքավորումներ գազատարերի և այլ անոթների խողովակապտուկներին միանալու համար:

Ռետինագործվածքային խողովակները պետք է լինեն շրջահյուսված 2 մմ և ավելի տրամագծով պղնձե լարերով կամ 4 մմ-ից ոչ պակաս կտրվածքով պղնձե ճոպանով` 100 մմ-ից ոչ պակաս պտույտի քայլով: Մետաղալարի երկու եզրերը միացվում են խողովակի եզրամասի հետ զոդումով կամ հեղույսի տակ:

48) Երկաթուղային ցիստեռններից գազերի դատարկման և ավտոցիստեռնների լիցքավորման համար նախատեսված հեղուկ գազերի գազատարերի վրա, մինչ անջատող կափույրը պետք է տեղադրվի խողովակից համակարգի կամ փչամաքրման մոմի մեջ գազի մնացորդների հեռացման խողովակապտուկը: Խողովակապտուկի վրա պետք է լինի անջատող սարքավորում:

49) Ռետինագործվածքային խողովակներից հատվածներ ունեցող երկաթուղային ցիստեռնների դատարկման գազատարերը պետք է սարքավորված լինեն հակադարձ կափույրներով, որոնք տեղադրվում են անմիջականորեն ռետինագործվածքային խողովակների մոտ:

50) Արգելվում է հեղուկ գազերի գազատարերի օգտագործումը որպես հողակցման հոսանատար:

51) ԳԼ կայաններ հեղուկ գազերի գազատարերով մատակարարման դեպքում դրանց վրա ԳԼ կայանի տարածքից դուրս պետք է տեղադրված լինի անջատող սարք` ԳԼ կայանի ցանկապատից առնվազն 50 մ հեռավորության վրա:

11. ԳՈԼՈՐՇԱՑՈՒՑԻՉ ԵՎ ԽԱՌՆԻՉ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐ /ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐ/

 

52) Գոլորշացուցիչ կայանքները կարող են տեղադրվել ինչպես շինություններում/սենքերում, այնպես էլ դրանցից դուրս: Շինություններից դուրս տեղադրված գոլորշացուցիչ կայանքները պետք է գտնվեն ռեզերվուարներից առնվազն 10 մ հեռավորության վրա: Մինչ 200 կգ/ժ ընդհանուր արտադրողականության գոլորշացուցիչները կարող են տեղադրվել ճնշիչ պոմպակայանների բաժանմունքներում/սենքերում, իսկ 200 կգ/ժ և բարձր արտադրողականությամբ գոլորշացուցիչները` տեխնոլոգիական արտադրամասի առանձին տարածքներում, ինչպես նաև գազօգտագործող սարքերի տեղակայման շենքի տարածքում կամ շինությունից դուրս: Արգելվում է գոլորշացուցիչ կայանքների տեղադրումը նկուղային և գետնախարսխային հարկերում, ինչպես նաև գետնափորերում և խորացումներում:

53) Շինություններից դուրս գոլորշացուցիչների տեղադրման դեպքում փականները/ամրանները պետք է պաշտպանված լինեն մեխանիկական վնասվածքներից և մթնոլորտային տեղումներից:

54) Գոլորշացուցիչ կայանքների խմբակային տեղադրման դեպքում գոլորշացուցիչների միջև եղած հեռավորությունը պետք է կազմի 1 մ-ից ոչ պակաս:

55) Գոլորշացուցիչները պետք է սարքավորվեն գազանման ֆազի գազատարի մեջ գոլորշացուցիչից հեղուկ ֆազի ներթափանցումը բացառող սարքավորումներով, ինչպես նաև ապահովիչ կափույրով:

ԳԼ կայանների օբյեկտների գազամատակարարման նպատակով գոլորշացուցիչից գազի սնուցման դեպքում գոլորշացուցիչ կայանքի գազանման ֆազի գազատարի վրա պետք է տեղադրվեն ճնշման կարգավորիչ և ապահովիչ կափույր: Գազատարում գազի ճնշման թույլատրելի մակարդակից աճը բացառող ապահովիչ սարքով ներսարքված ճնշման կարգավորիչի տեղադրման դեպքում լրացուցիչ կափույրի օգտագործումը պարտադիր չէ:

56) Խառնիչ կայանքները համալիր տեղադրվում են գոլորշացուցիչ կայանքների հետ: Խառնիչ կայանքների արտադրողականությունը, կառուցվածքը և շրջակապվածությունը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ի պահանջներին:

57) Սպառողներին գազաօդային խառնուրդ մատակարարելու դեպքում պետք է օգտագործվեն խառնուրդի մատուցումը ցանցի մեջ ընդհատող ավտոմատ սարքավորումներ: Այդ սարքավորուները պետք է միանան այն դեպքում, երբ խառնուրդի կազմը հավասար է պայթյունակության վերին սահմանի ցուցանիշի կրկնապատիկին:

58) Խառնիչ խցիկ գազ և օդ մատուցող գազատարերի վրա պետք է նախատեսվի հակադարձ կափույրների, ճնշման կարգավորիչի և խառնուրդի որոշված համամասնությունը պահպանող ավտոմատ անջատող սարքի տեղադրումը, որը ապահովում է գազի և օդի մատուցման անջատումը խառնիչ կայանքին նշված բաղադրիչներից որևէ մեկի մատակարարման կտրուկ ընդհատման դեպքում:

12. ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԵՏԵՐ

59) ԳԼ կետերը նախատեսված են սպառողներին բալոններով հեղուկ գազի մատակարարման համար:

ԳԼ կետերում կատարվում է բալոնների լիցքավորում ԳԼ կայաններից ավտոցիստեռններով ստացված հեղուկ գազերով:

60) ԳԼ կետերի տարածքներում կարող են տեղակայվել հետևյալ շենքերը և շինությունները.

ա/ հեղուկ գազերի պահպանման ռեզերվուարներ կամ որպես հեղուկ գազերի պահպանման անոթ օգտագործվող ավտոցիստեռնի տեղակայման հրապարակ;

բ/ դատարկման գազասյունակներ` ավտոցիստեռնից հեղուկ գազը ռեզերվուարների մեջ տեղափոխելու համար,

գ/ բալոնների լիցքավորման և բալոններից չգոլորշացած մնացորդների դատարկման սարքավորումներ,

դ/ բալոնների ընդունման համար նախատեսված բեռնման հրապարակներ,

ե/ լիցքավորված և դատարկ բալոնների պահեստավորման հրապարակներ /պահեստներ/:

61) ԳԼ կետերի տարածքներում շենքերի և շինությունների տեղակայումը, դրանց քանակությունը, կառուցվածքը և տեխնոլոգիական սարքավորումների շրջակապումը, ինչպես նաև ԳԼ կետերի շինարարական, սանիտարատեխնիկական և էլեկտրատեխնիկական սարքավորումները պետք է համապատասխանեն հավելված N 18-ում նշված մեծություններին: Ավտոցիստեռններից բալոնների լիցքավորման դեպքում որպես գազի պահպանման անոթ օգտագործվող ավտոցիստեռնի և ԳԼ կետի շինություններ չհանդիսացող շենքերի ու շինությունների միջև հեռավորությունը պետք է լինի 80 մ-ից ոչ պակաս, մինչև լիցքավորման թեքահարթակը` առնվազն 15 մ:

62) ԳԼ կետի տարածքը պետք է ունենա չհրկիզվող նյութերից պատրաստած ցանկապատ նվազագույնը 1,6 մ բարձրությամբ:

13. ԱՎՏՈՄՈԲԻԼԱՅԻՆ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐ ԵՎ ԱՎՏՈՄՈԲԻԼԱՅԻՆ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ՃՆՇՈՒՄԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐ

 

63) Հեղուկ գազերի ավտոմոբիլային գազալիցքավորման կայանները /ԱԳԼԿ/ և սեղմված բնական գազով ավտոմոբիլային գազալիցքավորման ճնշումային կայանները /ԱԳԼՃԿ/ նախատեսված են գազաբալոնային ավտոմեքենաների գազաբալոնային սարքավորումների լիցքավորման համար: ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ներում թույլատրվում է կատարել միայն գազաբալոնային ավտոմեքենաների վրա տեղադրված բալոնների լիցքավորումը:

64) ԱԳԼԿ-ների հեղուկ գազերի պահպանման ռեզերվուարների գումարային ծավալը չպետք է գերազանցի 100 մ³, իսկ մեկ ռեզերվուարի տարողությունը` 25 մ³: Որպես գազի պահպանման ռեզերվուար թույլատրվում է օգտագործել հատուկ այդ նպատակների համար նախատեսված ավտոցիստեռնը:

65) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների շենքերի և շինությունների տեղակայումը և սարքավորումը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ի պահանջներին:

66) ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների օբյեկտների շենքերի և շինությունների համար պետք է նախատեսված լինի շանթապաշտպանության համակարգ՝ շենքերի և շինությունների շանթապաշտպանության նախագծման և կազմավորման հրահանգների պահանջներին համապատասխան

67) Ավտոտրանսպորտի լցավորումը հեղուկ և սեղմված գազով կատարվում է կայանի գազալցավորման սյունակի միջոցով:

Գազալցավորման սյունակների տեխնիկական սպասարկումը` արտաքին զննում, վերահսկում, պարբերական փորձարկում, կատարվում է.

Արտաքին զննում	ոչ պակաս քան	-	հերթափոխը մեկ անգամ,
	հերմետիկության ստուգում	-	ամիսը մեկ անգամ
Վերահսկում	կայանի շահագործումից	-	2 տարի հետո
	այնուհետև յուրաքանչյուր	-	4 տարին մեկ անգամ
Պարբերական փորձարկում		-	5 տարին մեկ անգամ

68) Գազալցավորման սյունակի տեխնիկական սպասարկումը պետք է կատարել գազավտանգավոր աշխատանքների և էլեկտրասարքերի շահագործման անվտանգ կատարման պահանջներին համապատասխան:

69) Չափիչ-հսկիչ սարքերի ստուգումը պետք է կատարել ըստ դրանց անձնագրերում նշված ժամկետների, իսկ մոնտաժը ստուգվում է`

ամեն հերթափոխից առաջ /ստուգել, բերելով 0 դիրքի/

6 ամիսը 1 անգամ հսկիչ /նմուշային մանոմետրով/:

Մանոմետրը և «ՍԱՊՖԻՐ»-ը պարտադիր տարին մեկ անգամ պետք է ստուգվեն պետական լիազորված մարմնի կողմից և պիտանի ճանաչվելու դեպքում, սարքի վրա դրվում է համապատասխան դրոշմակնիք:

70) Շահագործման ընթացքում, ոչ պակաս քան վեց ամիսը մեկ անգամ, գազալցավորման սյունակի փողրակը պետք է ենթարկվի հիդրավլիկական փորձարկման` աշխատանքային ճնշումից 1.25 անգամ ավելի ճնշմամբ, որը նշված է գազալցավորման սյունակի անձնագրում:

71) Խստիվ արգելվում է գազաբալոնային ավտոմեքենայի լցավորումը.

ա/ եթե բացակայում է գազով վարելու իրավունքի վկայականը, գազաբալոնների տեղադրման և փորձարկման ակտերը, կամ նշված փաստաթղթերի գործողության ժամկետն անցել է,

բ/ լցավորման փականների անսարքության դեպքում,

գ/ գազալցավորման սյունակներից, փողրակներից, ինչպես նաև գազաբալոնային տեղակայումներից գազի արտահոսքի ժամանակ,

դ/ լցավորման պահին էլեկտրական կայծի հայտնաբերման դեպքում,

ե/ ամպրոպի ժամանակ:

Խստիվ արգելվում է գազաբալոնային ավտոմեքենայի լցավորումը, եթե գազաբալոնը ամրացված չէ (կախված է), վրան ակոս կա, որի խորությունը գերազանցում է պատի հաստության 7-10 տոկոսը:

72) Գազաբալոնի սկզբնական լցավորման ժամանակ, երբ ավտոտրանսպորտային միջոցի գազաբալոնում մնացորդային ճնշումը 0 է, լցավորումը պետք է կատարել նախապես ողողելով, փչահարելով բալոնները հետևյալ հաջորդականությամբ. 

● 0.5-1 ՄՊա ճնշմամբ փչահարել գազաբալոնները, ապա լցավորել գազաբալոնները համապատասխանաբար 5, 10, 15, 20 ՄՊա ճնշմամբ:

Սկզբնական լցավորում համարվում է  նոր տեղադրված գազաբալոնի լցավորումը, տեխնիկական վկայագրումից հետո գազաբալոնի լցավորումը /այսինքն, երբ գազաբալոնում մնացորդային ճնշումը 0 է/:

73) Ավտոգազալցավորման ճնշակային կայաններում օգտագործվող բարձր ճնշման ճկափողը, դա ռետինե բազմաշերտ հյուսվածքային կառուցվածքով փողրակ է, որը վերջույթում ունի արմատուրա` բաղկացած խողովակոստից /շտուցեր/, նիպելից և վերադիր պնդօղակից:

Ճկափողի փողրակը բաղկացած է ռետինե ներքին շերտից, մետաղական հյուսվածքից, միջանկյալ և արտաքին ռետինե շերտերից:

Բարձր ճնշման ճկափողի համար օգտագործվող լարն ունի լատունացված մակերևույթ:

Ճկափողը պետք է լինի յուղաբենզակայուն:

74) Վերջույթի արմատուրայի կառուցվածքը պետք է ապահովի փողրակի հետ ամրացվելու հուսալիությունը: Ծայրապանակի մասերը, որոնք ռետինի հետ հպման մեջ են գտնվելու, չպետք է քերծվածքներ, ծլեպներ և սուր նստավորումներ /ծայրեր/ ունենան:

75) Ճկափողը պետք է պահպանել ջեռուցված պահեստային շինությունում արկղի մեջ, մութ տեղ, որը պաշտպանված է մթնոլորտային տեղումներից, գրունտային ջրերից, ինչպես նաև յուղի, բենզինի, թթուների, հիմքերի և այլ նյութերի ազդեցությունից, քանի որ դրանք կարող են քայքայել ռետինե շերտը միացնող արմատուրայի մետաղական ցանցը:

76) Պահեստային շինությունում օդի ջերմաստիճանը չպետք է լինի 5⁰C ցածր և 30⁰C բարձր, օդի հարաբերական խոնավությունը` 80% ոչ ավելի, օրվա ընթացքում ջերմաստիճանը 10⁰C-ից չպետք է տատանվի:

77) Ճկափողը ջերմաճառագայթող էլեմենտներից պետք է գտնվի 1 մետրից ոչ պակաս հեռավորության վրա:

78) Բոլոր ճկափողերը պետք է ունենան անձնագիր` տրված պատրաստող գործարանի կողմից, որում պետք է նշված լինի.

պատրաստող գործարանի անվանումը,

գործարանային համարը,

ճկափողի խմբաքանակի համարը և քանակը,

արտադրման տարեթիվը,

ընդունման վերաբերյալ տեղեկություն:

Թույլատրվում է ճկափողի շահագործումը միայն արտադրող գործարանի կողմից տրված տեխնիկական պայմաններին համապատասխանելու դեպքում:

Ճկափողերը ստուգվում են 6 ամիսը մեկ անգամ, 1.25 աշխատանքային ճնշումից ավելի ճնշմամբ:

Բոլոր ճկափողերի վրա պետք է կարմիր ներկով գրված լինի գործարանային համարը, աշխատանքային ճնշումը:

79) Ֆտորոպլաստե ճկափողերի շահագործման ժամանակ առաջնորդվել պատրաստող գործարանի անձնագրային պահանջներով, ըստ որի արգելվում է.

ճկափողի ձգումը,

ճկափողի պտտումը իր առանցքի շուրջ,

ճկափողի ծռումը /100 մմ և ավելի պակաս ծռման շառավղով/,

ճկափողի տրորումը /մեքենայի վրայով անցնելը և այլն/:

80) Լցավորման ժամանակ լցավորողը ճկափողից և բալոնից պետք է լինի ոչ պակաս, քան 2.5 մ հեռավորության վրա:

VIII. ՀԵՂՈՒԿ ԳԱԶԵՐԻ ԲԱԼՈՆԱՅԻՆ ԵՎ ՌԵԶԵՐՎՈՒԱՐԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐ

14. ԱՆՀԱՏԱԿԱՆ ԲԱԼՈՆԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐ

 

1) Անհատական բալոնային կայանք է համարվում երկուսից ոչ ավելի բալոններ ունեցող գազամատակարարման կայանքը, որը նախատեսված է գազի փոքր ծախսով սպառողներին գազ մատակարարելու համար /բնակելի, հասարակական նշանակության շենքերի կենցաղային կարիքները/:

2) Շենքերում մոնտաժվող բալոնային կայանքների բալոնները պետք է տեղադրվեն նույն սենքերում, ինչ և գազի սարքավորումները: Որպես կանոն, մեկ սենքում թույլատրվում է տեղադրել մեկ բալոն 50 /55/ լ-ից ոչ ավելի տարողությամբ: Մեկ սենքում թույլատրվում է երկու բալոնների տեղադրում, եթե յուրաքանչյուրի տարողությունը չի գերազանցում 27լ /մեկ բալոնը պահուստային/: Հեղուկ գազերով բալոնների տեղադրման սենքերում ջերմաստիճանը չպետք է գերազանցի 450C:

3) Գազի բալոնների տեղադրումը պետք է համապատասխանի ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ի պահանջներին:

4) Տարածքում տեղադրվող բալոնները պետք է գտնվեն գազավառարանից/սալիկից առնվազն 0,5 մ հեռավորության վրա և 1 մ հեռավորության վրա ջեռուցման մարտկոցից կամ վառարանից: Բալոնները տաքացումից պահպանող ծածկի տեղադրման դեպքում բալոնի հեռավորությունը ջեռուցող սարքից կարող է նվազեցվել մինչ 0,5 մ:

Բալոնի և պահպանիչ ծածկի միջև հեռավորությունը պետք է լինի 10 սմ-ից ոչ պակաս: Վառարանների հնոցների դռնակների դիմաց բալոնների տեղադրման դեպքում բալոնի և դռնակի միջև հեռավորությունը պետք է կազմի առնվազն 2 մ:

5) Շենքերից դուրս բալոնները պետք է տեղադրվեն փակվող պահարաններում կամ բալոնի գլխամասը և ռեդուկտորը ծածկող փակվող պատյաններում: Պահարանները և պատյանները պետք է ունենան օդափոխման անցքեր: Շենքի պատերի մոտ բալոնները պետք է տեղադրվեն դռներից և առաջին հարկի լուսամուտներից առնվազն 0,5 մ հեռավորության վրա, նկուղային և գետնախարսխային հարկերի լուսամուտներից և դռներից, ինչպես նաև կոյուղու հորերից առնվազն 3 մ հեռավորության վրա: Արգելվում է բալոնների տեղադրումը սենքերի պահուստային ելքերի /փրկաելքերի/ մոտ, շենքի գլխավոր ճակատային մասում, տրանսպորտի ինտենսիվ շարժումով անցուղագծերում: Արևային կողմից տեղադրվող բալոնները պետք է ունենան ստվերային պաշտպանություն կամ ծածկարաններ: Բալոնների պահարանները և փակվող պատյաններում բալոնները պետք է տեղադրվեն շենքի պատերին ամրացրած չհրկիզվող հիմքերի վրա, որը կբացառի նստումը: Հիմքի նվազագույն բարձրությունը հողի մակերեսից պետք է կազմի 0,1 մ-ից ոչ պակաս:

6) Յուրաքանչյուր բալոնային կայանքը պետք է ունենա ճնշման կարգավորող սարք /ռեդուկտոր/ գազի ճնշումը նվազեցնելու համար: Շենքի ներսում բալոնների վրա տեղադրվող ճնշման կարգավորող սարքերը չպետք է ունենան վթարային արտանետող կափույր:

7) Շարժական ճաշարաններում, խորտկարաններում գազաբալոնայիյն կայանքների կազմակերպումը թույլատրվում է միայն գազի տնտեսության շահագործման տեղական կազմակերպության հետ նախագծի համաձայնեցման դեպքում:

8) Ռետինագործվածքային խողովակով բալոնի միացումը գազի սարքավորմանը պետք է իրականացվի սույն տեխնիկական կանոնակարգի IV գլխի 57 կետի պահանջներին համապատասխան: Բալոնի և գազի սարքավորման միացման համար օգտագործվող ռետինագործվածքային խողովակը պետք է համապատասխանի ԳՕՍՏ 18698-79, դաս Բ (1)-ի, կամ ԳՕՍՏ 9356-75, դաս I և II-ի, կամ ԳՕՍՏ 10362-76-ի պահանջներին: Գազաբալոնային կայանքի մոնտաժումը իրականացրած կազմակերպությունը պետք է ունենա նշված պետական ստանդարտներին օգտագործված ռետինագործվածքային խողովակների համապատասխանությունը հաստատող փաստաթուղթ: Ռետինագործվածքային խողովակները չպետք է ունենան ռետինի վերին շերտի վնասվածքներ: 

15. ԽՄԲԱԿԱՅԻՆ ԲԱԼՈՆԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐ

 

9) Խմբակային բալոնային կայանք է համարվում երկուսից ավելի բալոններից կազմված գազամատակարարման կայանքը:

10) Բալոնները պետք է տեղադրվեն փակվող պահարաններում կամ սարքավորվեն փակվող պաշտպանիչ պատյաններով:  Բալոններով պահարանները և պատյաններով բալոնները պետք է տեղադրվեն չհրկիզվող նյութերից պատրաստած հիմքերի վրա գետնի մակերեսից առնվազն 0,1 մ բարձրության վրա:

11) Պաշտպանիչ պատյաններով և շենքերից որոշակի հեռավորության վրա տեղադրված բալոնային կայանքները պետք է ունենան չհրկիզվող նյութերից պատրաստած ցանկապատեր և նախազգուշացնող գրվածքներ:  Բալոններից մինչ ցանկապատը հեռավորությունը պետք է լինի 1մ-ից ոչ պակաս:

12) Թույլատրվում է խմբակային բալոնային կայանքի տեղադրումը հատուկ ջեռուցվող շինությունում կամ շենքի արտաքին պատի կցաշենքում:  Շինությունը պետք է օդափոխվի:  Տարածքի էլեկտրական լուսավորությունը պետք է լինի պայթապաշտպանված կատարմամբ:  Ջեռուցող սարքավորումների մակերեսի ջերմաստիճանը չպետք է գերազանցի 95⁰C, իսկ շինության ներքին ջերմաստիճանը` 30⁰C:

13) Խմբակային բալոնային կայանքը պետք է սարքավորվի ճնշման կարգավորիչով /ռեդուկտորով/ գազի ճնշումը նվազեցնելու համար, ինչպես նաև ապահովիչ արտանետող կափույրով, ընդհանուր անջատող սարքով և մանոմետրով /մանոմետրի խողովակապտուկով/ ցածր ճնշման կողմի վրա: Եթե ճնշման կարգավորիչը ունի ներկցված ապահովիչ արտանետող կափույր, ապա լրացուցիչ կափույրի տեղադրումը պարտադիր չէ:

Շինություններում բալոնային կայանքների տեղադրման դեպքում արտանետող ապահովիչ կափույրների արտանետող գազատարերի եզրամասերը պետք է արտահանվեն շինության արտաքին պատի վրա, որը չպետք է ունենա ներծծող օդափոխման համակարգի օդակլանիչ սարքավորումներ:  Եթե այս պայմանը հնարավոր չէ կատարել, ապա հեռավորությունը արտանետիչ գազատարերի եզրամասերից մինչ օդակլանման սարքերը ուղղագծով պետք է լինի առնվազն 3 մ:  Շինություններից դուրս տեղադրված խմբակային բալոնային կայանքների ապահովիչ կափույրների արտանետիչ գազատարերի կառուցվածքը/կազմակերպումը պետք է համապատասխանի սույն տեխնիկական կանոնակարգի VII գլխի 20 կետի, իսկ բալոնների տարողությունը` հավելված N 33-ի պահանջներին:

16. ՌԵԶԵՐՎՈՒԱՐԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՔՆԵՐ

 

14) Հեղուկ գազերի ռեզերվուարային կայանքները կարող են բաղկացած լինել հեղուկ գազերի պահպանման համար նախատեսված ստորգետնյա և վերգետնյա ռեզերվուարներից: Չի թույլատրվում վերգետնյա եղանակով տեղադրել ստորգետնյա տեղադրման համար նախատեսված ռեզերվուարները:  Կայանքի ռեզերվուարների մաքսիմալ գումարային երկրաչափական ծավալը, առանձին ռեզերվուարների մաքսիմալ տարողությունը և ռեզերվուարային կայանքի և մոտակա շենքերի, շինությունների և տարատեսակ կապուղեգծերի միջև անվտանգ հեռավորությունը պետք է համապատասխանեն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12,03.01-04, ինչպես նաև սույն կանոնակարգի հավելված N19-ից N22-ի պահանջներին: Ռեզերվուարների և ծառերի միջև հեռավորությունը պետք է կազմի 5 մ-ից ոչ պակաս:

15) Ստորգետնյա և վերգետնյա ռեզերվուարները պետք է տեղադրվեն չհրկիզվող հիմքերի վրա: Ստորգետնյա ռեզերվուարները պետք է տեղադրվեն 0,6 մ խորության վրա, հաշվելով հողի մակերեսից մինչև ռեզերվուարի վերին ծնորդը` գրունտի սեզոնային սառչման գոտիներում, և 0,2 մ խորության վրա` առանց գրունտի սեզոնային սառչման գոտիներում: Ստորգետնյա ռեզերվուարները պետք է պաշտպանված լինեն կոռոզիայից ԳՕՍՏ 9.6 02-89-ին համապատասխան: Վերգետնյա ռեզերվուարները պետք է ներկվեն բաց գույնի ներկով: Ռեզերվուարային կայանքները պետք է սարքավորված լինեն չհրկիզվող նյութերից պատրաստած ցանկապատերով, իչպես նաև նախազգուշացնող գրվածքներով: Ցանկապատման գոտու սահմաններում պետք է տեղադրվի հակահրդեհային գույքը` ավազով արկղը և բահը:

16) Ռեզերվուարների վրայով չպետք է անցնեն էլեկտրահաղորդակցման օդային գծեր, ինչպես նաև հեռախոսակապի և ռադիոկապի գծեր:

17) Ռեզերվուարային կցանքները պետք է սարքավորվեն փականներով, ռեզերվուարներում հեղուկի մակարդակի ցուցիչներով, գազի ճնշման կարգավորիչներով, ապահովիչ կափույրներով /փակող և արտանետող/, մինչ ճնշման կարգավորիչները պետք է տեղադրվեն մանոմետրեր, իսկ դրանցից հետո` հսկիչ հեղուկային մանոմետր միացնելու համար նախատեսված ծորակներով խողովակապտուկներ: Թվարկված սարքավորումները կարող են տեղադրվել հեղուկ ֆազով փոխկապակցված ռեզերվուարների խմբի վրա: Եթե ճնշման կարգավորիչի կառուցվածքը բացառում է ճնշման աճի հնարավորությունը, ապա դրանից հետո ապահովիչ կափույրի տեղադրումը պարտադիր չէ: Ռեզերվուարային կայանքների փականները/ամրանները պետք է փակվեն օդափոխման անցքեր ունեցող մետաղյա պատյանում:

18) Ռեզերվուարային կայանքների ստորգետնյա գազատարերի վրա անջատող սարքերը կարող են տեղադրվել 1 մ-ից ոչ ավելի խորության դիտահորերում կամ վերգետնյա եղանակով` պաշտպանիչ պատյանի տակ: Եթե ռեզերվուարային կայանքին միացված է միայն մեկ շենք, ապա գազատարի վրա անջատող սարք չի տեղադրվում: Ստորգետնյա ռեզերվուարային կայանքի անոթների յուրաքանչյուր խմբի հեղուկ ֆազի շրջակապման խողովակաշարերի վրա պետք է տեղադրվեն հսկիչ խողովակներ գետնից առնվազն 1 մ բարձրության վրա, դրանց արտանցումով: Այդ դեպքում պետք է բացառվի դրանց մեջ մթնոլորտային տեղումների ներթափանցման հնարավորությունը:

19) Ռեզերվուարային կայանքների նախագծման ժամանակ անհրաժեշտ է հաշվի առնել ստատիկ էլեկտրականությունից պաշտպանության ապահովումը: Ավտոցիստեռնի և միացման խողովակների հողակցման կոնտակտային սարքավորումները պետք է գտնվեն ավտոցիստեռնի կանգառի վայրում:

20) Ռեզերվուարային կայանքները կարող են շահագործվել գոլորշացուցիչների հետ համատեղ: 200 կգ/ժ –ից ոչ ավելի արտադրողականության գոլորշացուցիչները կարող են տեղադրվել ինչպես անմիջականորեն ռեզերվուարների վրա, այնպես էլ ռեզերվուարային կայանքի ցանկապատման գոտում ռեզերվուարներից 1 մ-ից ոչ ավելի հեռավորության վրա, իսկ 200 կգ/ժ արտադրողականության գոլորշացուցիչները տեղադրվում են ռեզերվուարներից և շենքերից ու շինություններից անվտանգ հեռավորության վրա` խմբակային բալոնային կայանքների նման` հավելված N 22-ում և N 23-ում բերված չափերին համապատասխան:

21) Յուրաքանչյուր գոլորշացուցիչ պետք է սարքավորվի հսկիչ-չափիչ, կարգավորիչ և ապահովիչ սարքավորումներով, որը կբացառի ջերմակրի սառչման, գոլորշացուցիչից հեղուկ ֆազի ելքի, գոլորշացուցիչներում ճնշման անթույլատրելի աճի հնարավորությունը:

22) Հեղուկ գազերի գոլորշացուցիչներում որպես ջերմակիր կարող են օգտագործվել տաք ջուրը, գոլորշին, էլեկտրատաքացումը, տաքացրած յուղերը, իներտ գազերը, գազաջեռուցումը և թվարկվածներին նման այլ ջերմակիրներ: Էլեկտրատաքացում օգտագործելիս էլեկտրատաքացուցիչները պետք է լինեն պայթապաշտպանված կատարմամբ:

23) Էլեկտրատաքացումով գոլորշացուցիչներ օգտագործելիս թույլատրվում է ռեզերվուարային ցանկապատման գոտում էլեկտրական մալուխների անցկացումը: Էլեկտրասարքավորումները պետք է տեղակայվեն ապահովիչ սարքերով գազի արտանետման վայրից առնվազն 5 մ հեռավորության վրա:

24) Գոլորշացուցիչ կայանքի փականները/ամրանները պետք է ունենան պաշտպանվածություն մեխանիկական վնասվածքներից և մթնոլորտային տեղումներից:

IX. ԳԱԶԱՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐ ԵՎ ՎԹԱՐԱՅԻՆ ԿԱՐԳԱՎԱՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆ

 

1) Գազավտանգավոր են համարվում այն աշխատանքները, որոնք կատարվում են գազայնացված շրջապատում կամ որոնց իրականացման դեպքում հնարավոր է գազի արտահոսք: Գազավտանգավոր աշխատանքներ են.

ա/ գործող գազատարերին նոր գազատարերի միացումը առանց դրանք գազի ցանցից անջատելու /առանց «ներհատման» խողովակաոստերի եռակցում և «ներհատում գազի տակ»/,

բ/ գազատարերի, ԳԿԿ-ի /ԳԿ կայանքների/ և գազի ցանցերի, արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, կոմունալ-կենցաղային և կենցաղային սպառողների ագրեգատների և սարքավորումների գործարկումը /«Գազի գործարկում»/, ինչպես նաև ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի և ԱԳԼԿ-ների, հեղուկ գազի խմբակային կայանքների շահագործման հանձնելը,

գ/ գործող /«գազի տակ» գտնվող/ ստորգետնյա և վերգետնյա գազատարերի, ինչպես նաև շինություններում/սենքերում, հորերում, թունելներում տեղակայված գազատարերի, գազի սարքավորումների և փականների/ամրանների տեխնիկական սպասարկումը և վերանորոգումը` այդ թվում՝ ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների ճնշիչ և լիցքավորման բաժանմունքների, դատարկման էստակադների, հեղուկ գազերի ցիստեռնների և ռեզերվուարների,

դ/ գազատարերի մաքրումը, գազատարերի մեջ առաջացած ջրածորանների հեռացման նպատակով լուծիչների ներարկումը, «գազի տակ» գտնվող գազատարերի վրա խցանների տեղադրումը և հանումը, ինչպես նաև գազատարերից ագրեգատների, սարքավորումների և առանձին հանգույցների անջատումը հետագա խցանների տեղադրումով,

ե/ գործող ցանցերից անջատած գազատարերի ապամոնտաժումը, սեզոնային գործողության գազատարերի և սարքավորումների կոնսերվացումը և ապակոնսերվացումը,

զ/ հեղուկ գազի երկաթուղային և ավտոցիստեռնների դատարկումը, ռեզերվուարային կայանքներում, ԳԼ կայաններում, ԳԼ կետերում և ԱԳԼԿ-ներում ռեզերվուարների հեղուկ գազով լիցքավորումը, ավտոցիստեռնների, ԳԼ կայաններում և ԳԼ կետերում բալոնների լիցքավորումը,

է/ հորերի դիտարկումը, վերանորոգումը և օդափոխումը, ինչպես նաև կոնդենսատահավաքներից կոնդենսատի և ԳԼ կայաններից, ԳԼ կետերից և ԱԳԼԿ-ների և ռեզերվուարային կայանքների ռեզերվուարներից չգոլորշացած մնացորդների արտածծումը,

ը/ անսարք և գերլեցուն բալոններից գազի դատարկումը, ինչպես նաև բալոններից չգոլորշացած մնացորդների դատարկումը,

թ/ գործող գազի սարքավորումների և ներքին գազասարքավորման տեխնիկական սպասարկումը և վերանորոգումը,

ժ/ գրունտի փորումը գազի արտահոսքի տեղերում` մինչ թերության վերացնելը,

ժա/ գործող գազատարի վերանորոգման հետ կապված բոլոր տեսակի եռակցումային աշխատանքները,

ժբ/ գազաբալոնային ավտոմեքենաների լիցքավորումը:

2) Սույն գլխի 1 կետում թվարկված գազավտանգավոր աշխատանքները պետք է կատարվեն ինժեներատեխնիկական աշխատողի անմիջական վերահսկողության տակ, բացառությամբ առանձին կենցաղային գազի սարքավորումների անջատման, գազաբալոնային կայանքի գործարկման, 32 մմ-ից պակաս տրամագծի ցածր ճնշման գազատարերի վրա՝ առանց եռակցման և գազահատման, վերանորոգման աշխատանքների, շահագործման ընթացքում ռեզերվուարների և բալոնների հեղուկ գազով լիցքավորման, հորերի դիտարկման և օդափոխման, կոնդենսատահավաքներից կոնդենսատի արտածծման, ռեզերվուարներից և բալոններից չգոլորշացած մնացորդների դատարկման աշխատանքներից, գործող գազի սարքավորումների սպասարկման և ներքին գազասպասարկման աշխատանքներից: Վերոնշված աշխատանքների կատարումը թույլատրվում է վստահել աշխատանքների իրականացման համար նշանակված բանվորներից առավել պատրաստվածներին:

3) Գազավտանգավոր աշխատանքները պետք է կատարեն առնվազն երկու բանվոր: Հորերում, թունելներում, խորը խրամուղներում /2 մ-ից ավելի խորությամբ/, կաթսաների հնոցներում, կուտակիչներում/կոլեկտորներում, ԳԼ կետերում և ռեզերվուարներում կատարվող աշխատանքները պետք է իրականացնի երեքից ոչ պակաս բանվորներից կազմված բրիգադը: Բնակելի շենքերի, հասարակական նշանակության և բնակչության կենցաղսպասարկման կազմակերպությունների գազի սարքավորումների տեխնիկական սպասարկման և ընթացիկ վերանորոգման աշխատանքները, ինչպես նաև հեղուկ գազերի անհատական բալոնային կայանքների գործարկումը կարող է կատարել մեկ բանվոր:

4) Սույն գլխի 1 կետում նշված աշխատանքների իրականացման համար /ա, բ, գ, դ, ե, ժ, ժա/, ինչպես նաև ԳԼ կայաններում, ԳԼ կետերում և ԱԳԼԿ-ներում և ռեզերվուարային կայանքներում ռեզերվուարների առաջնային լիցքավորման դեպքում պետք է տրամադրվեն կազմակերպության ստանդարտով հաստատված ձևի կարգագրեր: Կարգագրեր տրամադրելու իրավունքը ունեցող անձինք որոշվում են գազամատակարարող կազմակերպության կամ սեփական գազի ծառայության միջոցով գազամատակարարման համակարգի շահագործումն իրականացնող կազմակերպության ղեկավարի հրամանով: Այդ անձինք նշանակվում են սույն տեխնիկական կանոնակարգի II բաժնի 19 կետի պայմաններին համապատասխան քննություն հանձնած ղեկավար կամ ինժեներատեխնիկական աշխատողներից:

Սույն գլխի 1 կետում թվարկված գազավտանգավոր աշխատանքները /զ, է, ը, ժբ/, ինչպես նաև շահագործման ընթացքում ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ-ների և ռեզերվուարային կայանքների ռեզերվուարների լիցքավորումը /առաջնային լիցքավորումից հետո/ և բնակելի շենքերի, հասարակական նշանակության և բնակչության կենցաղսպասարկման կազմակերպությունների ներքին գազասարքավորումների տեխնիկական սպասարկումը իրականացվում են առանց կարգագրերի` համաձայն կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգի: Առանց կարգագրերի են կատարվում նաև ստորգետնյա գազատարերի և դրանց սարքավորումների դիտարկման աշխատանքները, հորերի և նկուղների գազայնվածության աստիճանի ստուգումները իրականացվում են առանց կարգագրերի: Գործող գազի սարքավորումների և ներքին գազասարքավորումների վերանորոգման հետ կապված աշխատանքները, որի ընթացքում հնարավոր է գազի արտահոսքը, իրականացվում են կարգագրերով:

5) Գազիֆիկացվող բնակավայրերի գազի ցանցերի շահագործման հանձնման և գործարկման աշխատանքները, 0,6 ՄՊա և բարձր ճնշման գազատարերի գազի մատուցման, բարձր և միջին ճնշման գազատարերի «գազի տակ» միացումների, եռակցման և գազակտրման աշխատանքները ԳԿԿ-երում, ԳԼ կայաններում, ԳԼ կետերում, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ներում, սպառողների անջատման հետ կապված եռակցման և գազակտրման կիրառմամբ աշխատանքները միջին և բարձր ճնշման «գազի տակ» գազատարերի վրա, կազմակերպության ամբողջական անջատումը գազամատակարարումից և հետագա վերականգնումը, ԳԼ կայաններում, ԳԼ կետերում, ԱԳԼԿ-ներում ռեզերվուարների հեղուկ գազով առաջնային լիցքավորումը կատարվում են համապատասխան կազմակերպության ստանդարտներով, սահմանված կարգով:

6) Կազմակերպության ստանդարտներով սահմանված աշխատանքների նախագծում/ծրագրում, որոնք կազմվում են հավելված N 26-ի դրույթներին համապատասխան, նշվում է աշխատանքների կատարման հստակ հերթականությունը, աշխատակազմի տեղաբաշխումը, մեխանիզմների և սարքավորումների կարիքը, նախատեսվում են առավելագույն անվտանգությունը ապահովող միջոցառումները: Ծրագրում նաև նշվում են յուրաքանչյուր գազավտանգավոր աշխատանքի իրականացման համար պատասխանատվություն կրող անձինք, աշխատանքների համակարգման պատասխանատուն, որն էլ իրականացնում է ընդհանուր ղեկավարությունը և որոշում է աշխատանքների կատարման հերթականությունը:

7) Աշխատանքների իրականացման ծրագրին համապատասխան յուրաքանչյուր պատասխանատու անձին տրվում է առանձին կարգագիր, որում նշվում են աշխատանքների տեխնոլոգիական հերթականությունը և անվտանգության հիմնական միջոցները:

8) Աշխատանքների ծրագրին և կարգագրին (կարգագրերի գրանցման մատյանի ձևը բերված է հավելված N 40-ում) կից տրամադրվում է կատարողական գծագիրը կամ դրա պատճենը, որի վրա նշված են աշխատանքների իրականացման վայրն ու բնույթը: Աշխատանքների իրականացման համար պատասխանատու անձը գազավտանգավոր աշխատանքներից առաջ պետք է ստուգի կատարողական գծագրի կամ դրա պատճենի համապատասխանությունը օբյեկտի փաստացի տեղակայմանը աշխատանքների իրականացման վայրում:

9) Վթարների վերացման աշխատանքները անցկացվում են առանց կարգագրերի` մինչ մարդկանց կյանքին և նյութական ուղղակի վնասների վտանգի վերացումը: Այդ վտանգի վերացման պահից ի վեր գազատարը և գազի սարքավորումները տեխնիկապես սարքին վիճակի բերելու բոլոր աշխատանքները պետք է կատարվեն կարգագրերով, իսկ եթե վթարը ամբողջովին վերացվում է վթարին մեկնած աշխատողների կողմից, կարգագրի կազմում չի պահանջվում:

10) Կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգագրերը պետք է տրամադրվեն նախապես` աշխատանքներին պատշաճ կերպով նախապատրաստվելու համար: Կարգագրում նշվում է դրա ժամկետը, աշխատանքների սկզբի և ավարտի ժամերը: Սահմանված ժամկետում աշխատանքները չավարտելու դեպքում գազավտանգավոր աշխատանքների կարգագիրը պետք է երկարացվի նախապես այն լրացրած անձի կողմից: Կարգագրերը պետք է գրանցվեն հատուկ մատյանում: Պատասխանատու անձը, ստանալով և վերադարձնելով կարգագիրը, պարտավոր է ստորագրել գրանցամատյանում: Կարգագրերը պետք է պահվեն առնվազն մեկ տարվա ընթացքում:

11) Եթե կարգագրով կատարվող գազավտանգավոր աշխատանքները տևում են մեկ օրից ավելի, ապա դրանց կատարման համար պատասխանատու անձը պարտավոր է ամեն օր զեկուցել կարգագիրը դուրս գրող անձին աշխատանքների ընթացքի վերաբերյալ: Գործուղվող անձնակազմին կարգագրերը դուրս են գրվում գործուղման ամբողջ ժամկետով: Աշխատանքների իրականացումը վերահսկվում է կատարման համար պատասխանատվություն կրող անձի կողմից:

12) Բանվորներին անձնական պաշտպանության միջոցներով ապահովելու և այդ միջոցների սարքին լինելու համար պատասխանատվություն է կրում գազավտանգավոր աշխատանքները ղեկավարող ինժեներատեխնիկական աշխատողը: Այն դեպքում, երբ կատարվում են աշխատանքներ, որոնք, ըստ սույն գլխի 2 կետի կարող են իրականացվել առանց ինժեներատեխնիկական աշխատողի ներկայության, պատասխանատվություն է կրում կարգագիրը դուրս գրած անձը:

Անձնական պաշտպանության միջոցներով ապահովվածությունը և դրանց սարքին լինելը որոշվում է գազավտանգավոր աշխատանքներ անցկացնելու կարգագիրը լրացնելիս: Բանվորական տեղը կազմակերպելիս աշխատանքների պատասխանատու անձը պետք է ապահովի վտանգավոր գոտուց բանվորների շուտափույթ դուրս բերելու հնարավորությունը:

13) Գազավտանգավոր աշխատանքների մեկնարկից առաջ դրանց իրականացման համար պատասխանատու անձը պարտավոր է զգուշացնել աշխատողներին անհրաժեշտ անվտանգության միջոցների մասին: Դրանից հետո բոլոր բանվորները ստորագրում են մատյանում:

14) Գազավտանգավոր աշխատանքի անցկացման ընթացքում բոլոր հրահանգները պետք է տրվեն աշխատանքի համար պատասխանատու անձի կողմից:

15) Գազավտանգավոր աշխատանքները, որպես կանոն, պետք է կատարվեն ցերեկային ժամերին: Վթարների վերացման աշխատանքները կատարվում են ցանկացած ժամանակ` ինժեներատեխնիկական աշխատակցի անմիջական հսկողության ներքո:

16) Գազավտանգավոր աշխատանքին մասնակցող յուրաքանչյուր բանվոր, այդ թվում նաև բրիգադի ղեկավարը, պետք է ունենան փողային կամ մեկուսացնող հակագազ: Ֆիլտրող/զտող հակագազերի օգտագործումը չի թույլատրվում:

17) Ճկափողային հակագազերի խողովակաոստերը աշխատանքի ընթացքում պետք է գտնվեն գազի արտանետման տեղից հողակողմ մասում: Օդափոխիչի կողմից օդի հարկադրական մատակարարման բացակայության դեպքում ճկափողի երկարությունը չպետք է գերազանցի 15 մետրը: Ճկափողը չպետք է ունենա կտրուկ ծալքեր և չպետք է սեղմվի:

18) Փրկարար գոտիները պետք է ունենան իրենց հատման վրա մեջքի կողմից օղակով օժտված ուսային փոկեր` պարաններին ամրացնելու համար: Առանց ուսային փոկերի գոտիների օգտագործումը արգելվում է:

19) Հակագազերը, նախապաշտպանական գոտիները, ապահովման ճոպանի կեռիկները և թոկերը պետք է պարբերաբար փորձարկվեն:

(19-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

20) Յուրաքանչյուր գազավտանգավոր աշխատանքի իրագործումից առաջ ստուգում են հակագազերի հերմետիկությունը: Հագած վիճակում ձեռքով պինդ սեղմում են հակագազի ծալքավոր ճկափողի ծայրը: Եթե այդ վիճակում շնչել հնարավոր չէ, ապա հակագազը սարքին է, եթե շնչել հնարավոր է, դա նշանակում է, որ կամ դիմակով կամ էլ ճկափողով օդ է թափանցում, և հակագազը պիտանի չէ օգտագործման համար:

21) Ապահովման ճոպանի կեռիկների համար օղակներով փրկարար գոտիները փորձարկում են հետևյալ կերպ. 2 ճարմանդով ամրացված փորձարկվող գոտու օղակին ամրացնում են 200 կգ բեռ, որը 5 րոպե մնում է կախված վիճակում: Բեռը հանելուց հետո գոտին չպետք է վնասված լինի:

(21-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն) 

22) Ապահովման ճոպանի կեռիկները փորձարկում են 2000 ԿՆ լարումով: Բաց փակաղակով կարաբինը մնում է ծանրաբեռնված 5 րոպե: Բեռը հանելուց հետո կարաբինը չպետք է ձևափոխված լինի: Կարաբինի ազատ թողնված փակաղակը պետք է ճիշտ և ազատ գա իր տեղը:

(22-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն) 

23) Փրկարար թոկերը փորձարկում են 2000 ԿՆ լարումով 15 րոպեի ընթացքում: Թոկի երկարությունը չափում են փորձարկումից առաջ և հետո: Ծանրաբեռնվածությունը հանելուց հետո չպետք է վնասված լինի ո^/չ ամբողջ թելը և ո^/չ էլ նրա առանձին մասերը: Ծանրաբեռնվածությունից առաջացած թոկի պահպանվող երկարացումը չպետք է գերազանցի սկզբնական երկարության 5 տոկոսը:

24) Փրկարար գոտիների, ապահովման ճոպանի կեռիկների և փրկարար թոկերի փորձարկումները սույն գլխի 21-23 կետերում նկարագրված եղանակով պետք է իրականացվեն տարին 2 անգամից ոչ պակաս` հատուկ այդ նպատակով նշանակված ինժեներատեխնիկական աշխատակցի կողմից: Փորձարկման արդյունքները ձևակերպվում են կազմակերպության ստանդարտով սահմանված ձևի ակտով: Փրկարար գոտու ապահովման ճոպանի կեռիկների և փրկարար թոկի պիտանելիության աստիճանը աշխատանքից առաջ և յուրաքանչյուր օգտագործումից հետո պետք է որոշվի դրանց օգտագործող աշխատակցի կողմից արտաքին զննումով: Բացի այդ, թոկերի արտաքին զննումը պետք է կատարվի աշխատանքի պատասխանատու աշխատակցի կողմից ոչ պակաս, քան 10 օրը մեկ, ինչպես նաև անձրևոտ և ձնոտ եղանակին յուրաքանչյուր օգտագործումից հետո և վարպետի կողմից յուրաքանչյուր օգտագործումից առաջ: Ամեն գոտի և թոկ պետք է ունենան գույքային համար:

(24-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)  

25) Գազայնացված միջավայրում աշխատելիս պետք է կիրառվեն գունավոր մետաղներից պատրաստված մուրճեր, որպեսզի բացառվի կայծերի առաջացումը: Սև մետաղից պատրաստված գործիքների և հարմարանքների աշխատանքային մասը պետք է առատորեն քսել սոլիդոլ կամ այլ քսուք: Գազայնացված միջավայրում էլեկտրական գայլիկոնի և այլ կայծեր տվող էլեկտրական գործիքների օգտագործումը արգելվում է:

26) Դիտահորում, ռեզերվուարում կամ այլ նմանատիպ տեղերում գազավտանգավոր աշխատանքներ կատարող բանվորները և ինժեներատեխնիկական աշխատակիցները պետք է կրեն կոշիկներ` առանց պողպատե նալերի և առանց մեխերի, հակառակ դեպքում պետք է կրկնակոշիկներ կրել:

27) Գազավտանգավոր աշխատանքներ կատարելիս պետք է օգտագործվեն պայթյունից պաշտպանված տեղափոխական լուսամփոփներ: Թույլատրվում է հանքափորային տիպի մարտկոցային լուսամփոփների օգտագործումը:

28) Դիտահորերում, թունելներում, գետնուղեգծերում, տեխնիկական ներքնահարկներում, ԳԿԿ-ի, ԳԼ կայանների, ԱԳԼԿ-ների, ԳԼ կետերի տարածքներում չի թույլատրվում եռակցման և գազակտրման իրագործում գործող գազատարերի վրա` առանց դրանց անջատման և օդով կամ իներտ գազով փչամաքրման: Գազատարերի անջատման ժամանակ անջատող սարքավորումների մոտ պետք է դրվեն փականներ:

29) Մասամբ կամ ամբողջությամբ փակված փոսատակերում, խրամուղիներում, գազի հորերում թույլատրվում է գազավտանգավոր աշխատանքների անցկացումը` առանց եռակցման կիրառման: Եռակցումը և կտրումը նշված վայրերում գործող գազատարերի վրա թույլատրվում է միայն ծածկերը հանելուց հետո:

30) Եռակցումը կամ գազակտրումը սկսելուց առաջ այն շինություններում, որտեղ կան գազատարեր և գազօգտագործող սարքավորումներ, ինչպես նաև դիտահորերում, գետնուղեգծերում և այլն, պետք է ստուգվի օդի գազայնվածությունը: Գազի պարունակությունը օդում չպետք է գերազանցի գազօդային խառնուրդի բռնկվելիության ստորին սահմանի մեկ հինգերորդից: Օդի նմուշի ընտրությունը պետք է կատարվի ամենավատ օդափոխվող տեղերում` բարձրության վրա, որի ընտրությունը կախված է գազի խտությունից:

Եռակցման աշխատանքների կատարման ամբողջ ընթացքում շինությունը պետք է լավ օդափոխվի, իսկ դիտահորը կամ գետնուղին օդափոխվեն օդափոխիչի կամ ճնշակի միջոցով` ապահովելով 1 ժամում եռապատիկ օդափոխություն:

31) Գազակտրումը կամ եռակցումը գործող գազատարերի վրա նրանց գազատարեր կցելիս կամ վերանորոգելիս պետք է կատարվեն 40-150 մմ ջր. ս ճնշման դեպքում (40-150 Պա): Տվյալ ճնշման առկայությունը պետք է ստուգվի աշխատանքների անցկացման ամբողջ ընթացքում: 40 մմ ջր. ս-ից ցածր ճնշման իջեցման (40 Պա) և 150 մմ ջր. ս-ից (150 Պա) բարձրացման դեպքում կտրումը կամ եռակցումը պետք է ընդհատվի: Աշխատանքի անցկացման վայրում ճնշմանը հետևելու համար անհրաժեշտ է տեղադրել մանոմետր կամ օգտագործել մոտակա (100 մ-ից ոչ հեռու)` սպառողներին գազի ներմուծման մանոմետրից, եթե 150 մմ ջր. ս-ից (150 Պա) բարձր ճնշում ունեցող գազատարերում ճնշումը իջեցնելու հնարավորություն չկա, ապա աշխատանքները թույլատրվում է կատարել առանց ճնշման իջեցման, հատուկ սարքավորումների օգտագործման միջոցով, որոնք ապահովում են աշխատանքների կատարման անվտանգությունը:

32) Գործող գազատարերում գազի ճնշման իջեցումը նրան նոր գազատարեր միացնելիս պետք է կատարվի անջատող սարքավորումների միջոցով: Գազատարի ցածր ճնշումով հատվածում գազի ճնշման բարձրացումից խուսափելու համար պետք է օգտագործել կոնդենսատահավաքներ, հիդրոփականներ, իսկ անհրաժեշտության դեպքում (մինչև միացման աշխատանքների սկսելը) տեղադրել անջատող սարքով մոմ: Մոմով դուրս եկող գազը պետք է հնարավորին չափ այրվի:

33) Գործող գազատարին նոր գազատարի միացման եղանակը պետք է որոշի գազամատակարարող կազմակերպությունը:

34) Գազատարերի ներկտրումը «գազի միջոցով» պետք է անցկացնել հատուկ հրահանգներով, որոնք սահմանվում են գազամատակարարող կազմակերպության կողմից:

35) Գործող գազատարի վրա ներկտրվածք անելուց հետո պետք է ստուգվի եռակցման կարի ամրությունը փրփուրով կամ հատուկ սարքի միջոցով` գազատարում գազի աշխատանքային ճնշման տակ:

36) Չի թույլատրվում ստուգել գազատարի ամրանների և սարքավորումների ամրությունը կրակով:

37) Գազավտանգավոր աշխատանքի անցկացման վայրում չպետք է գտնվեն կողմնակի անձինք: Փոսորակները և հորերը, նրանցում աշխատանքներ կատարելիս, պետք է առանձնացվեն: Փոսորակները պետք է ունենան աշխատանքների անցկացման և անհրաժեշտ սարքավորումների, գործիքների և նյութերի տեղադրման համար հարմար չափեր: Աշխատանքների անցկացման մոտակայքում պետք է դրվեն զգուշացնող նշաններ:

38) Գործող գազատարերի վրա գազակտրման կամ եռակցման աշխատանքների ժամանակ, ինչպես նաև թուջե գազատարերի փողալայնուկից արճիճի հալեցման ժամանակ մեծ բոցից խուսափելու համար գազի արտահոսքի տեղերը պետք է պատվեն ասբեստային փոշով, հրակայուն կավով:

39) Գազատարի վնասված հատվածին կարելի է ժամանակավորապես բանդաժ տեղադրել` հրակայուն կավով վիրակապ կամ անուր` վիրակապի վիճակին հետևելու պայմանով: Ստորգետնյա բանդաժներով, վիրակապերով կամ անուրներով գազատարերի լցածածկումը չի թույլատրվում:

40) Գազատարերի դեպի սպառողները տանող ճյուղավորումների վրա, ինչպես նաև առանձին շենքերի ներանցման հատվածներում հայտնաբերված խցանների վերացումը կատարվում է գազատարերի ուսումնասիրությունից և ճնշափորձարկումից հետո այն անձի հանձնարարությամբ, որը ղեկավարում է գազամատակարարման աշխատանքները` սույն տեխնիկական կանոնակարգի X բաժնի 21 կետի համաձայն:

41) Չի թույլատրվում գազի բացթողումը շենքերի գազացանց, եթե ուսումնասիրության միջոցով ստուգված չէ գազատարի ամբողջականությունը, գազի սարքավորման սարքինությունը և անցկացված չէ ստուգողական մամլում:

42) Գազատարների գազով լիցքավորումը, ինչպես նաև փչամաքրումը պետք է անցկացվեն, հաշվի առնելով սույն տեխնիկական կանոնակարգի X բաժնի 22 կետի պահանջները:

43) Եթե ստուգված և ստուգողական ճնշափորձարկման ենթարկված գազացանցի հատվածները գազով չեն լցվել, ապա գազի բացթողման աշխատանքների վերսկսման ժամանակ դրանք պետք է նորից ստուգվեն և մամլվեն:

44) Շենքերի քանդման և օբյեկտի գազի սարքավորումների ապամոնտաժման ժամանակ դեպի դրանց գնացող գազատարերը պետք է կտրվեն գազամատակարարող ցանցից և խուլ (ամուր) փակվեն/խցանվեն: Չի թույլատրվում պարուրակներով և հեղյուսներով փականների օգտագործումը:

Գազատարի կտրված հատվածը պետք է փչամաքրել օդով կամ իներտ գազով` սույն տեխնիկական կանոնակարգի X բաժնի 22 կետի պահանջներին համապատասխան: Արտադրական, կոմունալ և այյլ շենքերում բոլոր չօգտագործված գազատարերը պետք է ապամոնտաժվեն:

45) Գազայնացված դիտահորերում, կոլեկտորներում և շենքերում, ինչպես նաև շենքերից դուրս գազայնացված մթնոլորտում վերանորոգման աշխատանքները պետք է անցկացվեն հակագազերով և առանց կրակային միջոցների օգտագործման (եռակցում, գազակտրում): Բանվորները պետք է հակագազեր կրեն նաև այն դեպքերում, երբ աշխատանքի ընթացքում հնարավոր է գազի արտահոսք գազատարից կամ ագրեգատից: Մնացած դեպքերում հակագազերը պետք է գտնվեն աշխատանքային տեղում և պատրաստ լինեն շտապ օգտագործման: Դիտահորերում, փոսորակներում, ռեզերվուարներում երկարատև աշխատանքների դեպքում (1ժ-ից երկար) օդափոխիչով կամ ճնշակով (կոմպրեսոր) պետք է օդ մղվի: 1 ժամվա ընթացքում պետք է ապահովվի առնվազն եռապատիկ օդափոխություն:

46) Գազատարի վրա վերանորոգման աշխատանքների անցկացման համար դիտահորերում և կոլեկտորներում թույլատրվում է 2-ից ոչ ավելի անձանց ներկայությունը (մասնակցությունը):

47) Ներքին զննման և վերանորոգման անցկացման ժամանակ կաթսաները և այլ գազիֆիկացված ագրեգատները պետք է փականների միջոցով անջատվեն գազատարից: Կաթսայի կամ ագրեգատի հնոցում աշխատանքը թույլատրվում է միայն դրանց օդափոխությունից և օդի գազայնացվածության ստուգումից հետո` սույն տեխնիկական կանոնակարգի IX բաժնի 30 կետի պահանջների համաձայն: Հնոցում կամ ագրեգատի մեջ աշխատելիս դրանք պետք է անջատել ընդհանուր ծխանցքից և բացել գոյություն ունեցող դռնակները, ելանցքերը և պայթյունային փականները: Անհրաժեշտության դեպքում կաթսայի կամ ագրեգատի հնոց պետք է մաքուր օդ մղվի:

48) Հեղուկ գազի ռեզերվուարների արտաքին զննումը և վերականգնումը անց է կացվում սույն ՏԿ X բաժնի 107 կետի պահանջների համաձայն:

49) Կցորդիչային, պարուրակային միացումների և ամրանների քանդումը ցանկացած ճնշման ներքին գազատարերի վրա անց է կացվում գազատարի անջատված և խլացված հատվածի վրա: Շենքերում գտնվող մինչև 50 մմ տրամագծով գազատարերի սարքավորումների ծորակների յուղումը թույլատրվում է ոչ ավելի, քան 300 մմ ջր. ս. (300 Պա) գազի ճնշման դեպքում: Ստորգետնյա և վերգետնյա միջին և բարձր ճնշման գազատարերի վրա կոնդենսատահավաքի պարուրակավոր միացումը թույլատրվում է գազի ճնշման ոչ ավելի, քան 0,1 ՄՊա:

50) Գազատարերի վրա տեղադրված սարքավորումների (ամրանների, զտիչների, հաշվիչների և այլն) փոխումը և բացումը պետք է անցկացվեն գազատարի անջատված մասի վրա: Անջատված հատվածի սահմանների վրա պետք է տեղադրվեն խցաններ:

51) Գազատարերի վրա տեղադրվող խցանները պետք է համապատասխանեն գազատարում գազի մաքսիմալ ճնշմանը: Դրանք պետք է ունենան կցորդիչների սահմաններից դուրս եկող պոչամասեր: Խցանների պոչամասերում պետք է դրված լինի գազի ճնշման և գազատարի տրամագծի նշումով դրոշմ:

52) Բռնակ չունեցող դիտահորեր, գոգահովիտներ, ինչպես նաև ռեզերվուարներ բանվորների իջեցման համար պետք է օգտագործվեն մետաղյա սանդուղքներ` բավարար երկարության դիտահորի, ռեզերվուարի, փոսարակի ելանցքի ծայրում ամրացնելու համար:

53) Դիտահորերում, խորը փոսարակներում (2 մ-ից խորը), ագրեգատներում, ռեզերվուարներում աշխատելու համար բանվորները պետք է փրկարար գոտիներ կրեն: Գետնի մակերեսի վրա` հողմակողմ կողմում պետք է գտնվեն 2-ից ոչ պակաս մարդիկ, ովքեր պետք է պահեն դիտահորում կամ այլ տեղերում գտնվող բանվորի փրկարար գոտիների ծայրերը, անդադար հետևեն բանվորներին և կաշեփողային հակագազերի օդակլանիչ խողովակաոստերին և չթույլատրեն օտար անձանց մոտենալ աշխատանքի անցկացման վայրին:

54) Վնասված ստորգետնյա գազատարերի վրա հողային աշխատանքներ կատարելիս պետք է քայլեր իրագործվեն գազատարից արտահոսող գազի բռնկման հնարավորությունը բացառելու համար: Եթե գազատարի փորման ժամանակ առաջանում է բանվորների թունավորման կամ խեղդման վտանգ, ապա նրանք պետք է աշխատեն հակագազերով: Միջին և բարձր ճնշման վնասված գազատարերի փորման ժամանակ անհրաժեշտ է անջատել դրանցում գազի մատուցումը: Եթե անհնար է անջատել մատուցումը, ապա պետք է գազի ճնշումը հնարավորին չափ նվազեցնել, որպեսզի ապահովվի գազի անդադար մատակարարումը սպառողներին:

55) Գազատարերում սառցային, խեժային, նավթալինային և այլ խցանումների մաքրումը խառնման (մետաղյա շամփուրներով), լուծիչի լիցքավորման կամ օդի մղման միջոցով թույլատրվում է գազատարում ճնշման ոչ ավելի, քան 500 մմ ջր. ս դեպքում (500 Պա): Գազատարերի տաքացման համար բաց կրակի օգտագործումը չի թույլատրվում: Արհեստական գազի գազատարերի խցանումները պետք է վերացվեն գազատարն անջատելուց հետո:

56) Գազատարերի խցանումների վերացման աշխատանքների կատարման ժամանակ պետք է քայլեր ձեռնարկվեն գազատարից գազի արտահոսքը մաքսիմալ փոքրացնելու համար: Աշխատանքները պետք է կատարվեն հակագազերով: Շինությունները, որտեղ անց են կացվում խցանումների վերացման աշխատանքները, պետք է օդափոխվեն:

57) Գազատարերի մաքրման ժամանակ այդ գազատարերի գազից օգտվող բոլոր սպառողները պետք է նախազգուշացվեն, որպեսզի մինչև աշխատանքների վերջն անջատած պահեն գազի սարքավորումները:

58) Պարուրակային և կցորդիչային միացումները, որոնք քանդվել էին գազատարերում խցանումները վերացնելու համար, հավաքելուց հետո պետք է ամրության փորձարկում անցնեն օճառային էմուլսիայով կամ հատուկ սարքով:

59) Գազատարերի կամ գործող ԳԿԿ-եր սարքավորումների վրա, ինչպես նաև գազայնացված շինություններում վերանորոգման աշխատանքներ կատարելիս, պետք է նշանակվի շինության մեջ աշխատողներին հետևող բանվոր: Այդ բանվորը պետք է նաև հետևի, որ չլինեն կրակի աղբյուրներ:

60) Գազատարերից կոնդենսատի հեռացման ժամանակ չի թույլատրվում ծխելը և մոտակայքում օտար մարդկանց գտնվելը: Կոնդենսատը պետք է լցվի հատուկ ամաններ և տարվի դրա համար Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից հատկացված տեղեր:

61) Բարձր և միջին ճնշման գազատարերի վրա կցորդիչների, խցուկների, պարուրակային միացումների ձգման ժամանակ ճնշումը պետք է հնարավորինս իջեցվի:

62) Այլ գազատար միացնելու նպատակով գործող գազատարի վրա «պատուհան» կտրելուց առաջ միացվող գազատարը պետք է փակվի խցանով: Եթե «պատուհանի» կտրման ժամանակ կտրոցի կամ արտահոսող գազի կրակը մարի, գազատարի վրա կտրված տեղը պետք է քսվի կավով: Աշխատանքը կարող է վերսկսվել միայն փոսորակը օդափոխելուց հետո: Պատուհանի կտրման ավարտից և կտրոցի կրակի մարելուց հետո խցանը հեռացվում է, միացված գազատարը փչամաքրվում է օդով, ինչից հետո եռակցվում է գործող գազատարին:

63) Գազի տնտեսություններում վթարային իրավիճակների տեղափակումը և վերացումը կազմակերպում է վթարային կարգավարական ծառայությունը /ՎԿԾ/, որի գործունեությունը կանոնակարգվում է ՀՀ կառավարության 2004 թվականի հոկտեմբերի 29-ի թիվ 1843-Ն որոշմամբ հաստատված «Գազի տնտեսությունում տարրերի տեխնիկական շահագործման կանոններ և աշխատանքի անվտանգության պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգով:

X. ԳԱԶԻ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

17. ԳԱԶԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՄԱՆ ՑԱՆՑԻ ԵՎ ԳԱԶԱՍՊԱՌՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՈՒՄԸ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ/ԳՈՐԾԱՐԿՈՒՄԸ

 

1) Գազամատակարարման ցանցի և գազասպառման համակարգերի (դասակարգումը և թույլատրելի ճնշումները ըստ հավելված N 27-ի և N 28-ի), դրանց կառուցվածքային տարրերի և գազի սարքավորումների շինմոնտաժային և/կամ հիմնանորոգման աշխատանքների ավարտից հետո, դրանք պետք է ընդունվեն հանձնաժողովի կողմից: Արգելվում է հանձնել շահագործման այն օբյեկտները, որտեղ դեռ չեն ավարտվել մոնտաժային աշխատանքները կամ դրանք չեն ընդունվել հանձնաժողովի կողմից:

2) Գազամատակարարման համակարգի օբյեկտների ընդունումը շահագործման կատարվում է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ-IV-12.03.01-04 և ՍՆԻՊ 3.01.04-87-ի պահանջներին և սույն տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան: Ավարտված օբյեկտների ընդունման համար պատվիրատուի կողմից ձևավորվում է ընդունող հանձնաժողով, որի կազմի մեջ մտնում են պատվիրատուի, շինմոնտաժային կազմակերպության, գազամատակարարող կազմակերպության և պետական վերահսկողություն իրականացնող համապատասխան մարմինների ներկայացուցիչները:

3) Պետական վերահսկողության իրավասու մարմնի ներկայացուցիչները մասնակցում են գազամատակարարման ցանցի, կազմակերպությունների կաթսայատների, գազասպառման համակարգերի, ինչպես նաև ԳԼ կետերի, ԳԼ կայանների, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների, հեղուկ գազի ռեզերվուարային կայանքների ընդունման գործին: Ընդունման հանձնաժողովի ներկայացուցիչները պետք է տեղեկացված լինեն օբյեկտի ընդունման օրվա մասին` աշխատանքի սկսման օրվանից ամենաքիչը 2 օր առաջ, իսկ պետական վերահսկողության իրավասու ներկայացուցիչները` ամենաքիչը 5 օր առաջ: Ավարտված օբյեկտի շահագործման հանձնման-ընդունման ակտի համաձայն շահագործող կազմակերպությունը թույլտվություն է տալիս գործարկող-կարգաբերող կազմակերպությանը գործարկման-կարգաբերման աշխատանքները սկսելու վերաբերյալ, որոնց ավարտից հետո օբյեկտը վերցվում է պետական վերահսկողության տեղական մարմինների հսկողության տակ:

 (3-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

4) Օբյեկտում հատուկ բարդ սարքավորումների առկայության դեպքում հանձնաժողովի պահանջով ընդունմանը մասնակցելու համար պետք է հրավիրվեն մասնագիտացված կազմակերպություններ:

5) Գազամատակարարման ցանցի և գազասպառման համակարգի օբյեկտների շահագործմանը հանձնելու ժամանակ շինմոնտաժային կազմակերպությունը պետք է ընդունող հանձնաժողովին հանձնի օբյեկտի տեխնիկական փաստաթղթերը ՍՆԻՊ 3.01.04-87-ի և ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության ՀՀՇՆ IV-12.03.01-04-ի պահանջներին համապատասխան:

6) Գազային վառելիք օգտագործող ագրեգատների վերասարքավորման, լրացուցիչ տեղադրման, գազատարերի տեղափոխման ժամանակ կազմակերպության գազի տնտեսության տեխնիկական փաստաթղթերի մեջ պետք է կատարվեն համապատասխան լրացումներ կամ փոփոխություններ:

7) Օբյեկտի ընդունման ժամանակ հանձնաժողովը պետք է ստուգի օբյեկտի տեխնիկական փաստաթղթերը, ամբողջովին ուսումնասիրի տեղադրված գազի համակարգը, որպեսզի որոշի նրա համապատասխանությունը նախագծին և բացահայտի մոնտաժի թերությունները: Բացի այդ, պետք է ստուգվի ծխահեռացման և օդափոխիչ սարքավորումների և գործածված էլեկտրաուժային և լուսավորության սարքավորումների համապատասխանությունը նախագծին:

Հանձնաժողովին թույլատրվում է ստուգել գազատարերի կամայական հատվածները քանդմամբ, լուսավորումով կամ գազատարերից կցվանքների անջատման միջոցով` մեխանիկական փորձարկումներ կատարելու նպատակով, ինչպես նաև կատարել վերստուգում:

Օբյեկտի ընդունումը ձևակերպվում է ակտով, որը հանդիսանում է օբյեկտի շահագործման թույլտվություն:

Գազամատակարարման համակարգի բարձր և միջին ճնշման օբյեկտների գործարկումն իրականացվում է «Էներգետիկայի բնագավառում և էներգասպառման ոլորտում պետական տեխնիկական վերահսկողության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանած կարգով:

(7-րդ կետը լրաց. 13.09.07 N 1072-Ն)

8) Եթե հանձնաժողովի կողմից ընդունված օբյեկտը չի շահագործվել ամրության վերջին ստուգման օրվանից 6 ամսվա ընթացքում, ապա շահագործման մեկնարկից առաջ պատվիրատուի և կազմակերպության ներկայացուցչի կողմից գազատարի ամրությունը պետք է ենթարկվի վերստուգման, ինչպես նաև պատվիրատուի կողմից պետք է ստուգվեն ծխահեռացման և օդափոխման համակարգերի վիճակը, գազի սարքավորումների, ամրանների, հսկիչ-չափիչ սարքավորումների և կոռոզիայից պաշտպանող սարքավորումների ամբողջականությունը ու սարքինությունը:

18. ՆՈՐԱԿԱՌՈՒՅՑ ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻ ՄԻԱՑՈՒՄՆԵՐԸ ԳՈՐԾՈՂՆԵՐԻՆ ԵՎ ԳԱԶԻ ՄԱՏԱԿԱՐԱՐՈՒՄԸ

 

9) Նորակառույց գազատարերի միացումը գործողներին կատարվում է շահագործման ընդունման ակտի հիման վրա` գազամատակարարող կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կանոնակարգով:

10) Գործող գազատարերին նորակառույց գազատարերի, ԳԿԿ-ի, կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերի ներանցումների /արտանցումների/, բնակելի շենքերի ներտնային գազասպառման համակարգերի միացումները, որպես կանոն, պետք է իրականացվեն այդ գազատարեր և օբյեկտներ գազի մատուցման/բաց թողման ժամանակ: Մինչև գործող գազատարերին նորակառույց գազատարեր, ԳԿԿ-եր, արտանցումներ (ներանցումներ) միացնելը յուրաքանչյուր միացվող գազատարի ծայրին պետք է խցաններ տեղադրվեն: Եթե միացվող գազատարի ծայրում կա անջատող սարք, ապա խցանը տեղադրվոմ է դրանից հետո: Բացի այդ, մինչև գործող գազատարերին շենքի ներանցումների միացնելը, դրանք պետք է անջատվեն ներքին գազատարերից:

11) Գործող գազատարերին (որոնց շահագործումը կատարվում է գազամատակարարող կազմակերպության կողմից) նորերի միացման աշխատանքները պետք է կատարվեն միայն գազամատակարարող կազմակերպության հատուկ ծառայությունների կամ բրիգադների կողմից:

12) Կազմակերպությունների գազի տնտեսության շահագործման հանձնելու ժամանակ կազմակերպության գազասպառման համակարգի միացումը /ներկտրումը/ գազամատակարարող ցանցին և գազի մատուցումը գազասպառման համակարգ պետք է կատարվեն գազամատակարարող կազմակերպության կողմից` բաժանորդ կազմակերպության դիմումի հիման վրա:

Եթե կազմակերպությունը գազը ստանում է մայրուղային գազատարից, ապա մայրուղային գազատարին (ներկտրման) աշխատանքը պետք է կատարվի մայրուղային գազատարը շահագործող կազմակերպության կողմից տրված կարգագրի հիման վրա:

13) Պոլիէթիլենային ճյուղավորումների ներկտրումը իրականացվում է անմիջապես գազատարի պոլիէթիլենային խողովակների մեջ հպումային եռակցման կիրառմամբ:

14) Պողպատյա ճյուղավորումների ներկտրումը, որպես կանոն, կատարվում է պողպատյա ներդիրների մեջ, որոնք ներկառուցված են պոլիէթիլենային խողովակների մեջ: Պողպատյա ներդիրների բացակայության դեպքում արտանցումների միացումը ճնշմամբ գործող գազատարերին կարող է իրականացվել պոլիէթիլենային խողովակաոստի միջոցով:

15) Գործող գազատարի ներկտրումը առանց ճնշման իջեցման թույլատրվում է միայն հատուկ սարքավորման կիրառման դեպքում, որը բացառում է գազի արտահոսքը:

16) Գործող գազատարի վրա եռակցումային ներկտրում կատարելուց հետո կարի ամրությունը պետք է ստուգվի հատուկ սարքի միջոցով կամ աշխատանքային ճնշման տակ հեղուկ օճառով:

17) Եթե գործող գազատարերին նոր գազատարեր միացնելուց հետո գազի մատակարարում չի կատարվում, ապա յուրաքանչյուր միացված գազատարի ծայրում փակող սարքից հետո տեղադրվում է խցան: Շենքերի ներանցիչները պետք է անջատվեն ներքին գազատարից:

18) Գազամատակարարող ցանցի շահագործման հանձնելը, ինչպես նաև կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերը և բնակելի շենքերի ներտնային գազասպառման համակարգերը շահագործման հանձնելը կատարվում է շահագործման ընդունման ակտերի հիման վրա:

19) Գազի մատակարարումը գազավտանգավոր աշխատանք է, և պետք է կատարվի սույն տեխնիկական կանոնակարգի 9-րդ գլխի պահանջների համաձայն: Գազատարերին, ԳԿԿ-ին և գազիֆիկացված օբյեկտների գազի սարքավորումներին գազի մատուցումը թույլատրվում է իրականացնել գազամատակարարող կազմակերպության մասնագիտացված բրիգադների կողմից:

20) Բրիգադները, որոնք իրագործում են գազի մատուցումը գազատարեր, ԳԿԿ-եր և գազասպառման համակարգեր, պարտավոր են մինչև գազի մատուցումը զննել գազատարերը և ստուգել գազի սարքավորումների սարքինությունը:

21) Բոլոր գազատարերը մինչև գազի մատուցումը պետք է ենթարկվեն ստուգողական ճնշափորձարկման՝ շահագործող կազմակերպության կողմից: Հասարակական նշանակության կազմակերպությունների և բնակչության կենցաղսպասարկման կազմակերպությունների և բնակելի շենքերի գազատարերը, զննումից և հայտնաբերված թերությունները վերացնելուց հետո, ենթարկվում են օդով ստուգողական ճնշափորձարկման 500 մմ ջր. ս. ճնշման տակ (500 Պա) (մինչև գազի սարքավորումների հրածորաններից առաջ գտնվող փականներ): Ճնշափորձարկման ժամանակ ճնշման անկումը չպետք է գերազանցի 20 մմ ջր. ս. (20 Պա) 5 րոպեի ընթացքում: Կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերի և ջեռուցման կաթսայատների ներքին գազատարերը, ԳԿԿ-ի (ԳԿ կայանքների) սարքավորումները և գազատարերը ենթարկվում են ստուգողական ճնշափորձարկման 1000 մմ ջր.ս. (0,01ՄՊա) ճնշման տակ: Այդ դեպքում ճնշման անկումը չպետք է գերազանցի 60 մմ ջր.ս. (60 Պա) մեկ ժամում:

Ստորգետնյա և վերգետնյա գազատարերը, անկախ հաշվարկված ճնշումից, պետք է ենթարկվեն օդով ստուգողական ճնշափորձարկման 2000 մմ ջր.ս. (0.02 ՄՊա) ճնշման տակ: Ճնշման անկումը չպետք է գերազանցի 10 մմ ջր.ս. (10 Պա) մեկ ժամում: Ստուգողական ճնշափորձարկման արդյունքները պետք է գրանցվեն կարգագրի մեջ գազավտանգավոր աշխատանքներ կատարելու համար:

Ստորգետնյա ցածր ճնշման գազատարում որպես անջատող սարքավորումներ տեղադրված են հիդրոփականներ, ուստի այդպիսի գազատարերի ստուգողական ճնշափորձարկումը կարող է կատարվել 400 մմ ջր.ս. (400 Պա) ճնշման տակ: Ճնշման անկումը չպետք է գերազանցի 5 մմ ջր.ս. (5 Պա) 10 րոպեում:

22) Գազի մատակարարման ժամանակ գազատարները պետք է գազով փչամաքրվեն մինչև օդը հեռացնելը: Փչման ավարտը որոշվում է անալիզի կամ վերցված նմուշի այրման ճանապարհով: Ընդ որում, թթվածնի պարունակությունը գազի մեջ չպետք է գերազանցի 1 տոկոսը, իսկ գազի այրումը պետք է տեղի ունենա հանգիստ` առանց աղմուկի:

Գազատարերը գազից մաքրելու համար պետք է փչամաքրվեն օդով կամ իներտ գազով մինչև գազի անմիջական դուրս մղումը: Փչման վերջը որոշվում է անալիզի միջոցով: Գազի մնացորդային պարունակությունը ներփչվող օդում չպետք է գերազանցի գազի բռնկման ստորին սահմանի 1/5-ին:

Գազատարերի ներփչման ժամանակ արգելվում է գազօդային խառնուրդը բաց թողնել շինություններում, աստիճանավանդակներում, ինչպես նաև ծխանցքերում, օդափոխիչ համակարգերում և այլն: Այն շինությունները, որտեղ կատարվում է ներփչումը, պետք է օդափոխվեն:

Գազօդային խառնուրդի բացթողումը գազատարների ներփչման ժամանակ պետք է կատարվի այնպիսի տեղերում, որտեղ կբացառվի դրա մուտքը շինություններ, ինչպես նաև բռնկումը կրակի որևէ աղբյուրից:

23) Կազմակերպությունների գազասպառման համակարգերի շահագործման մեկնարկը թույլատրվում է օբյեկտների շահագործման ընդունման ակտի, գազատարերի տեխնոլոգիական սխեմաների, գազի անվտանգ օգտագործման հրահանգների և շահագործման փաստաթղթերի, հնարավոր վթարների վերացման պլանի, գազի տնտեսության սպասարկող հավաստագրված կազմակերպության հետ կնքված պայմանագրի առկայության դեպքում:

24) Կազմակերպություններում նոր լրացուցիչ գազի սարքավորման հանձնումը շահագործման կատարվում է կազմակերպության գազի ծառայության կամ սպասարկող հավաստագրված կազմակերպության կողմից` գազամատակարարող կազմակերպության ներկայացուցչի ներկայությամբ: Հատուկ բարդ գազիֆիկացված ագրեգատների գործարկմանը և կարգավորմանը կարող են ներգրավվել մասնագիտացված կազմակերպությունները:

25) Գազի սարքավորումների հանձնումը շահագործման հասարակական նշանակության և բնակչության կենցաղսպասարկման կազմակերպություններում, ինչպես նաև ջեռուցման կաթսայատների և բնակելի շենքերի գազի սարքավորումների շահագործման հանձնումը կատարվում է գազամատակարարող կազմակերպությունների կողմից:

26) Գազի մատուցման աշխատանքների ավարտը նշվում է գազավտանգավոր աշխատանքների կարգագրում, որը պետք է կցվի օբյեկտի կատարողական, տեխնիկական փաստաթղթերին և պահվի:

27) Գազակարգավորիչ կայանները և կազմակերպությունների շինությունները, որտեղ տեղադրված են գազային վառելիք օգտագործող ագրեգատներ, պետք է ապահովվեն հրդեհամարիչ միջոցներով՝ հրդեհային անվտանգության նորմերին համապատասխան:

19. ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

 

28) Յուրաքանչյուր շահագործման ընդունված գազատարի համար պետք է կազմվի տեղեկաթերթիկ, որում նկարագրված են գազատարը բնութագրող հիմնական ցուցանիշները: Հետագայում դրա մեջ գրանցվում են շահագործման ընթացքում կատարված վերանորոգման աշխատանքների մասին տեղեկությունները:

Ստորգետնյա և վերգետնյա գազատարերի տեխնիկական սպասարկման բոլոր աշխատանքները պետք է կատարվեն մշակված և հաստատված հրահանգների հաստատագրված կարգով, ժամանակաչափով/գրաֆիկով նախատեսված ժամկետներում:

29) Բնակավայրերում գազատարերի և նրանց սարքավորումների շրջայցը պետք է կատարվի գազամատակարարող կազմակերպության կողմից որոշված ժամկետներում, որը կապահովի գազատարերի շահագործման անվտանգությումը: Շրջայցերի ժամկետները պետք է հաստատվեն կազմակերպության ստանդարտով:

Գազատարերի ուղեգծերի շրջայցերի ժամկետները պետք է հաշվի առնեն դրանց շահագործման պայմանները, շահագործման տևողությունը, գազատարերի վիճակը, գազի ճնշումը, նկուղներում գազայնացվածության ազդանշանների առկայությունը, գետնի փխրունությունը, քայքայման ակտիվությունը, թափառող հոսանքների առկայությանը, պաշտպանության առկայությունը, տեղանքի բնույթը և նրա կառուցվածքի ամրությունը, տարվա եղանակը և այլն: Գազատարերի ուղեգծերի շրջայցի ժամկետները պետք է ամեն տարի վերանայվեն` հաշվի առնելով շահագործման պայմանների փոփոխությունը և շահագործման ընթացքում կուտակված փորձը:

30) Ստորգետնյա գազատարերի ուղեգծերի շրջայցի ժամանակ պետք է ստուգվի գազատարերի վրա առկա սարքավորումների սարքինությունը, ինչպես նաև գազահորերի և 15 մետրի շրջակայքում գտնվող այլ հաղորդակցման կապուղեգծերի առկայությունը (կոյուղագծերի, ջրագծերի, հեռախոսի և այլն) շենքերի նկուղների, կոլեկտորների, լրացուցիչ խողովակների գազայնացվածությունը:

Ստորգետնյա գազատարերի ուղեգծերի շրջայցի համար պետք է կազմվեն և շրջողների ձեռքը տրվեն համարակալված երթուղային քարտեզներ: Յուրաքանչյուր երթուղային քարտեզում պետք է նշվեն գազատարերի ուղեգծերը և նրանց երթուղային սխեման, ինչպես նաև ստորգետնյա հաղոդակցման կապուղեգծերը և շենքերի նկուղները, որոնք գտնվում են գազատարից 15 մ հեռավորության վրա:

31) Գազատարին զուգակցող սույն գլխի կետ 30-ում թվարկված շինություններից որևէ մեկում գազի հայտնագործման դեպքում պետք է տեղեկացնել ՎԿԾ և միաժամանակ շինություններում և նկուղներում օդափոխության միջոցներ ձեռնարկել: Բացի այդ պետք է լրացուցիչ օդափոխվեն գազատարից 50 մ տրամագծի վրա գտնվող շենքերի նկուղները և այլ ստորգետնյա շինությունները:

Շենքերի նկուղների գազայնացվածության հայտնագործման դեպքում պետք է շենքի բնակիչներին զգուշացնել, որ չի կարելի օգտվել բաց կրակից, իսկ անհրաժեշտության դեպքում մարդկանց շենքերից հեռացնելու համար:

32) Նկուղներում, կոլեկտորներում, հանքահորերում, հորերում և այլ ստորգետնյա շինություններում գազի առկայությունը պետք է որոշվի հատուկ սարքերով: Եթե կոլեկտորներում, հանքահորերում, հորերում և այլ ստորգետնյա շինություններում գազ է հայտնաբերվել, ապա արգելվում է այնտեղ իջնել:

Շենքերի նկուղներում օդի զննում կարող է անցկացվել հենց նկուղում պայթյունապաշտպանված տիպի գազանալիզատորներով, իսկ դրանց բացակայության դեպքում օդի նմուշի վերցման և դրա` դրսում զննման միջոցով: Նկուղներում, հորերի, հանքահորերի, կոլեկտորների և այլ շինությունների մոտ գտնվելիս ծխելը և բաց կրակից օգտվելը արգելվում է:

33) Էլեկտրապաշտպանական սարքերի սպասարկման ժամկետները և կարգը և գազատարերի էլեկտրաստատիկ լիցքավորվածության չափման ժամկետները պետք է որոշվեն կազմակերպության ստանդարտի պահանջների համաձայն:

(33-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

34) Էլեկտրապաշտպանիչ սարքավորումների կարգավորման և շահագործման աշխատանքները, ինչպես նաև էլեկտրական չափումները պետք է իրականացվեն հատուկ պատրաստություն անցած և մինչև 1000 Վ լարում ունեցող սարքավորումների հետ աշխատելու թույլտվության վկայականներ ունեցող աշխատակազմի կողմից` համաձայն տեխնիկական կանոնակարգերի պահանջների:

35) Բնակավայրերում գազամատակարարման ցանցի պաշտպանման միջոցների շահագործումը և ստորգետնյա գազատարերի կոռոզիոն վիճակի պարբերական ուսումնասիրությունը կատարվում է գազամատակարարող կազմակերպության հատուկ մասնագիտացված պաշտպանական խմբերի, լաբորատորիաների, բաժինների կողմից, որոնց վրա դրվում է գազատարերի վրա վտանգավոր կոռոզիոն գոտիների ճիշտ ժամանակին հայտնաբերելու պարտավորությունը և դրանց վերացումը:

Կազմակերպություններին պատկանող ստորգետնյա գազատարերի էլեկտրապաշտպանական սարքավորումները պետք է սպասարկվեն այդ կազմակերպությունների ուժերով և միջոցներով կամ մասնագիտացված կազմակերպությունների միջոցով` այդ աշխատանքների իրականացման պայմանագրերի համաձայն:

36) Գործող գազատարերի կոռոզիոն գոտիների հայտնաբերման դեպքում սեփականատերերը պետք է ձեռնարկեն միջոցներ՝ դրանք վերացնելու և գազատարը կոռոզիայից պաշտպանելու ուղղությամբ:

37) Հորերում, կոլեկտորներում և այլ ստորգետնյա շինություններում գազատարերի էլեկտրական պոտենցիալների չափումից առաջ անհրաժեշտ է հատուկ սարքավորումների միջոցով համոզվել, որ գազը բացակայում է խողովակում: Արգելվում է գազի առկայությունը ստուգել բաց կրակի միջոցով:

38) Գազատարերի և նրանց հետ տեղադրված այլ ինժեներական հաղորդակցման կապուղագծերի (ջրագծերի, ջերմամատակարարման գծերի, էլեկտրական և հեռախոսային լարերի և այլն) շահագործումը կոլեկտորներում, անցուղագծերում «կցիչներում», տեխնիկական միջանցքներում և ներքնատներում պետք է իրականացվի համապատասխան կազմակերպությունների կողմից` տեղական իշխանությունների հետ համաձայնեցված կարգով: Կոլեկտորներում, անցուղագծերում, «կցիչներում», տեխնիկական միջանցքներում և ներքնատներում օդային միջավայրի վիճակի (գազայնացվածության) վերահսկումը պետք է իրագործվի ավտոմատ կերպով` գազայնացվածության ազդանշանային համակարգով:

39) Ստորգետնյա գազատարերի գոտիներում շինարարական աշխատանքների կատարումը (շենքերի, կառույցների, հաղորդակցման ուղեգծերի կառուցումը կամ քանդումը), որի ընթացքում առաջանում է գազատարի վնասման վտանգը, հնարավոր է միայն գազատարը շահագործող կազմակերպության թույլտվությամբ: Թույլտվության մեջ շահագործող կազմակերպությունը պետք է նշի գազատարի գոտում աշխատանքների կատարման պայմաններն ու կարգը, ինչպես նաև գազատարերի և կապուղեգծերի տեղակայման սխեման: Աշխատանքների կատարման գոտում գազատարի ուղեգծի շրջայցը պետք է կատարվի յուրաքանչյուր օր:

40) Բնակավայրերի գազամատակարարման ցանցի անհրաժեշտ ճնշման ապահովման վերահսկումը պետք է կատարվի ցանցի տարբեր կետերում ճնշման չափման միջոցով` առնվազն տարին 2 անգամ:

41) Գազամատակարարող կազմակերպությունները պետք է վերահսկեն գազի հոտավետացման աստիճանը ԳՕՍՏ 22387.5-77-ի պահանջներին համապատասխան: Գազի հոտավետացման աստիճանի ստուգման արդյունքները պետք է գրանցվեն գազի որակի ստուգման լաբորատորիայի հատուկ մատյանում:

42) Գազատարերի միացումների ամրության ստուգումը, ինչպես նաև գազատարերի հնարավոր գազի արտահոսքի տեղերի հայտնաբերումը հորերում և շինություններում պետք է անցկացվի օճառային էմուլսիայի կամ հատուկ սարքավորումների օգնությամբ:

Գազի առկայության ստուգման ժամանակ կրակ թույլատրվում է օգտագործել միայն շենքերից և ստորգետնյա շինություններից առնվազն 3 մետր հեռու գտնվող հորատանցքերում:

(42-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն) 

43) Գետերի և ջրանցքների ստորջրյա անցումների գազատարերի տեխնիկական սպասարկման ժամանակ պետք է կատարվեն հետևյալ պայմանները.

ա/ անցումների ափամերձ մասերը պետք է սպասարկվեն որպես ստորգետնյա գազատարեր,

բ/ բոլոր ճնշումների գազատարերի ստորջրյա մասերի հետազոտությունը (ուսումնասիրությունը) ինչպես հաշվարկային դրական, այնպես էլ բացասական լողունակությամբ գազատարերի համար, պետք է անցկացվի առնվազն 5 տարին մեկ:

Գազատարերի ստորջրյա մասերի հետազոտությունը անց է կացվում հատուկ մասնագիտացված կազմակերպությունների ուժերով: Ստորջրյա գազատարերի վերանորոգումը և թերությունների վերացումը պետք է կատարվեն այլ տեխնիկական կանոնակարգերով և նորմատիվ ակտերով:

44) Բոլոր ճնշումների ստորգետնյա պողպատյա գազատարերի, ամրանների և փականների շահագործման ընթացքում պետք է պարբերաբար ստուգել դրանց ամրությունը, ինչպես նաև անցկացնել մեկուսացման և խողովակի արտաքին մասի վիճակի զննումը:

45) Բոլոր ճնշումների գազատարերի ստուգումը կատարվում է առնվազն 5 տարին մեկ:

46) Գազատարերի ամրության և մեկուսացվածության վիճակի ստուգումը կատարվում է գազի արտահոսքը բացահայտող և մեկուսացման վնասվածությունը որոշող սարքերի օգնությամբ՝ առանց գետինը քանդելու: Գազատարերի ամրության ստուգում թույլատրվում է կատարել նաև հորատման միջոցով` հիմնականում ամռանը:

Փողոցների ստորգետնյա գազատարերի վրա հորատանցքերը կատարվում են միացումների մոտ գազատարի պատից 0,3-0,5 մ հեռավորության վրա, գազատարի վերևից հաշված տեղադրման խորությանը համապատասխան խորության վրա, իսկ ձմռանը գետնի սառած լինելու դեպքում` ավելի խորը` սառեցվածության խորությունից ոչ պակաս:

Փողոցների ստորգետնյա գազատարի, ինչպես նաև բակերի և թաղամասերի ստորգետնյա գազատարերի միացումների տեղակայման սխեմայի բացակայության դեպքում հորատանցքերը պետք է կատարվեն ամեն 2 մետրը մեկ: Գերզգայուն սարքերի օգտագործման դեպքում` ծավալով 0,01 տոկոսից ոչ ցածր զգայունությամբ` հորատանցքերի միջև եղած հեռավորությունը կարելի է մեծացնել մինչև 5 մ: Հորատանցքերում գազի առկայությունը ստուգվում է գազանալիզատորների օգնությամբ: Այդ նպատակով կրակ թույլատրվում է օգտագործել, եթե հորատանցքերը գտնվում են շենքերի հորերից, թունելներից, կոլեկտորներից և այլ շինություններից 3 մ հեռու: Եթե գազը չի բռնկվում, հորատանցքերը պետք է ստուգվեն գազանալիզատորի օգնությամբ: Միայն դրանից հետո կարելի է համարել, որ ստուգման ընթացքում գազ չի հայտնաբերվել:

Այն մասերում, որտեղ տեղադրված են վերահսկիչ խողովակներ, հորատանցքեր, կարող են չարվել: Այդ տեղերում գազատարերի ամբողջականության (կիպության) ստուգումը գազանալիզատորի օգնությամբ կատարվում է վերահսկող խողովակների միջով: Թույլատրվում է գազատարերի ստուգում սույն տեխնիկական կանոնակարգի 6-րդ գլխի 9-րդ բաժնի պահանջների համաձայն:

(46-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)  

47) Բոլոր ստորգետնյա պողպատյա գազատարերի խողովակների պաշտպանիչ ծածկաշերտերի վիճակի և ամրության ստուգումը շահագործման հանձնելուց հետո պետք է անցկացնել նվազագույնը 5 տարին մեկ անգամ:

48) Գազատարերի հետախուզահորային ստուգումը կատարվում է սարքի կողմից որոշված տեղերում հորատանցքեր փորելով, իսկ սարքի բացակայության դեպքում, փողոցների, միջգյուղային կամ քաղաքային մայրուղային բաշխիչ գազատարի յուրաքանչյուր կիլոմետրի վրա 1 հետախուզահորի, իսկ բակերի և թաղամասերի բաշխիչ գազատարերի վրա` ամեն 200 մ վրա 1 հետախուզահորի օգնությամբ (բայց յուրաքանչյուր բակին կամ թաղամասին առնվազն 1 հետախուզահոր):

Ստուգման համար պետք է ընտրվեն էլեկտրիֆիկացված երկաթուղային տրանսպորտի ճանապարհներին ամենամոտ գտնվող տեղամասերը, ինչպես նաև այն տեղամասերը, որոնք անցնում են ամենաբարձր ակտիվության կոռոզիոն գրունտով: Հետախուզահորային ստուգման ժամանակ կատարվում է խողովակի պաշտպանիչ շերտի և արտաքին մակերեսի վիճակի ստուգում/զննում:

49) Հետախուզահորերի և փոսորակների մեխանիկական փորման ժամանակ գազատարի վերևի գրունտի վերջին շերտը` 200-300 մմ-ը պետք է հեռացվի բահերի օգնությամբ` պահպանելով նախազգուշական միջոցները` գազատարի վնասելը բացառելու համար:

50) Գազատարերի ամրության և խողովակների արտաքին մակերեսի և մեկուսացվածության ստուգումների արդյունքները պետք է գրանցվեն գազատարերի տեղեկաթերթիկներում և հաշվի առնվեն գազատարի վերանորոգման աշխատանքների ձևը և ժամկետը որոշելիս: Եթե ստուգման ժամանակ հայտնաբերվում են թերություններ (մեկուսացման անբավարար վիճակ, կոռոզիոն վնասվածքներ) անհրաժեշտ է միջոցներ ձեռնարկել հետագա քայքայումը կանխարգելելու և հայտնաբերված թերությունները վերացնելու համար:

51) Հորերի մեջ գազատարերի վրա տեղադրված փականները, ծորակները, փոխհատուցիչները և այլ ամրանները պետք է ենթարկվեն տեխնիկական սպասարկման` համաձայն գազամատակարարող կազմակերպության ստանդարտով հաստատված ժամանակացույցի/գրաֆիկների, բայց առնվազն տարին մեկ անգամ: Ստուգման և վերանորոգման արդյունքները գրանցվում են գազատարի տեղեկաթերթիկում:

52) Անցումների, փողոցների և բակերի տարածքներում ստորգետնյա գազատարերի ստուգման կամ վերանորոգման համար հորատման կամ հողային աշխատանքները սկսելիս անհրաժեշտ է կանչել տվյալ տեղամասում ստորգետնյա շինություններ ունեցող կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին` այդ շինությունների տեղակայումը որոշելու համար, որպեսզի նրանք մասնակցեն աշխատանքների կատարմանը՝ այդ շինությունները չվնասելու:

53) Գործող ստորգետնյա գազատարերի մոտ հողային աշխատանքներ կատարելիս գրունտի փխրեցման համար հարվածային մեխանիզմներ կարող են կիրառվել գազատարից ամենաքիչը 3 մ հեռավորության վրա, իսկ եթե օգտագործվում են այնպիսի մեխանիզմներ, որոնք կարող են ուղղահայաց առանցքից շատ շեղվել` ամենաքիչը 5 մ:

54) Ճանապարհային ծածկերի կապիտալ վերանորոգման կամ վերակառուցման աշխատանքներ անցկացնելուց առաջ դրանց տակ տեղադրված գազատարերը պետք է ստուգվեն և անհրաժեշտության դեպքում վերանորոգվեն անկախ վերջին տեխնիկական սպասարկման և վերանորոգման ժամկետներից:

55) Պողպատյա գազատարերի կցվանքների անջատման տեղերում պետք է եռակցվեն 200 մմ-ից ոչ պակաս երկարություն ունեցող կոճեր կամ կցորդիչներ ամրացվեն: Գազատարին եռակցված կոճի եռակցման կցվանքները պետք է ստուգվեն վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով:

56) Ստորգետնյա պողպատյա գազատարերի մեխանիկական վնասման դեպքում հիմնական դիրքի նկատմամբ դրանց շեղումով թե՜ հորիզոնական, թե՜ ուղղահայաց ուղղությամբ, գազի արտահոսքի վերացման աշխատանքների հետ միաժամանակ, պետք է բացվեն և վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով ստուգվեն վնասված գազատարի կցվանքները. հերթով ստուգվում են մոտակա կցվանքները յուրաքանչյուր կողմից` մեկական:

Բացված կցվանքների վրա գազատարի վնասման պատճառով առաջացած թերություններ հայտնաբերելու դեպքում (ճաքեր, անջատումներ) պետք է բացվեն և ստուգվեն վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով հաջորդ կցվանքները վնասվածից յուրաքանչյուր կողմում՝ մեկական կցվանք:

Վնասված կցվանքները (ճաքեր, անջատումներ) պետք է վերանորոգվեն 200 մմ-ից ոչ պակաս երկարություն ունեցող կոճերի եռակցման կամ կցորդիչների տեղադրման եղանակով: Այլ թերություններով (խարամային միացումներ, թերաեռք և բոլոր թույլատրելի նորմերին համապատասխանող ծակոտիները) պետք է ամրացվեն կցորդիչների տեղադրմամբ:

(56-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

57) Գազատարերի անջատման հետ կապված ստորգետնյա գազատարերի վերանորոգման աշխատանքները սկսելուց առաջ (փականների փոխում, խցանների, ներդիրների տեղադրում, հանում և այլն) անհրաժեշտ է անջատել էլեկտրապաշտպանությունը (եթե այն կա), և գազատարերի անջատման մասերում անջրպետ/միջակապ դնել (եթե չկան մշտական տեղադրված անջրպետեր/միջակապեր) թափառող հոսանքների պատճառով կայծառաջացումից խուսափելու համար: Եթե անջրպետ դնելու հնարավորություն չկա, աշխատանքները պետք է շարունակվեն գազատարն օդով փչամաքրելուց հետո:

58) Կազմակերպություններին գազի մատակարարման ժամանակավոր ընդհատման դեպքում, վերանորոգման կամ վերակառուցման աշխատանքների հետ կապված, ինչպես նաև այլ դեպքերում, կազմակերպությանը պետք է զգուշացնել նախապես: Գազի մատակարարման վերսկսման մասին կազմակերպությանը պետք է նախապես տեղեկացնել:

20. ՈՉ ՄԵՏԱՂՅԱ ԽՈՂՈՎԱԿՆԵՐԻ ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

 

59) Ոչ մետաղյա գազատարերի ուղեգծերի (պոլիէթիլենային և վինիպլաստային) և դրանց տարրերի շահագործման առաջին տարին շրջայցը պետք է կատարվի առնվազն ամիսը երկու անգամ` ցածր ճնշման գազատարերի և երկու օրը մեկ` միջին և բարձր ճնշման գազատարերի դեպքում:

60) Ոչ մետաղյա գազատարերի ուղեգծերի շրջայցի և շինությունների գազայնվածության ստուգման ժամանակ պետք է առաջնորդվել սույն տեխնիկական կանոնակարգի X բաժնի 30-32 կետերի պահանջներով:

61) Բոլոր ճնշումների ստորգետնյա ոչ մետաղյա գազատարերը շահագործման մեկնարկից հետո պետք է ենթարկվեն հերմետիկության պարբերական ստուգման: Բացի այդ, պետք է ստուգվեն ոչ մետաղյա խողովակները, նրանց միացումները, պողպատյա ներդիրների մեկուսացումը, ամրանները և այլն: Գազատարերի ուղեգծերի շրջայցի ժամկետները որոշվում են` ելնելով տեղանքի պայմաններից, գազատարի վիճակից, շահագործման կուտակված փորձից և հաստատվում են գազամատակարարող կազմակերպության ստանդարտով:

62) Ոչ մետաղյա խողովակների հորատային զննման ժամանակ հորատանցքերը պետք է փորել գազատարերի կցվանքների մոտ, նրա պատից ոչ պակաս, քան 0.5 մ հեռավորության վրա:

63) Ոչ մետաղյա գազատարերից գազի արտահոսքի արագ վերացման համար որպես ժամանակավոր միջոց թույլատրվում է մետաղյա անուրների և ռետինե կոշտուկով կցորդիչների, կպչուն սինթետիկ ժապավենների կամ կավե ծեփոնի օգտագործումը:

64) Մանր ճեղքեր հայտնվելու դեպքում (35 մմ-ից կարճ) պոլիէթիլենային գազատարերի վերանորոգումը կատարվում է վնասված տեղերի եռակցման միջոցով` առանց վնասված հատվածի փոփոխման:

65) Պոլիէթիլենային խողովակների եռակցման կցվանքների անջատման, ինչպես նաև խողովակաշարի զգալի մեխանիկական վնասվածքների դեպքում (35 մմ-ից մեծ տրամագիծ ունեցող անցքեր, 35 մմ-ից երկար ճեղքեր) վերանորոգումը պետք է կատարվի վնասված մասերի կտրման և 500 մմ-ից երկար պոլիէթիլենային կոճերի եռակցման եղանակով: Թույլատրվում է գազատարի վերանորոգումը պողպատյա ներդիրի միջոցով:

66) Պոլիէթիլենային խողովակների կցվանքների ճաքերը, ինչպես նաև խողովակաշարի աննշան մեխանիկական վնասվածքները վերանորոգվում են վնասված տեղերին հպման եղանակով` պոլիէթիլենային վրադիրների կամ խցանների եռակցումով: Ցածր ճնշման գազատարերում թույլատրվում է ձողային եռակցման կիրառումը:

67) Եթե պոլիէթիլենային և պողպատյա խողովակների չերկատվող միացումների վրա հայտնաբերվել են անկիպություններ, վնասված մասերը կտրվում են և փոխարինվում նորերով:

68) Բոլոր դեպքերում վերանորոգման աշխատանքների որակը որոշվում է հատուկ սարքի կամ վերանորոգված հատվածների աշխատանքային ճմշման տակ` օճառացման կամ ամրության փորձարկման միջոցով:

69) Հիմնանորոգման անհրաժեշտությունը որոշվում է շահագործման ընթացքում գազատարի անբավարար վիճակում հայտնվելու դեպքում (պոլիէթիլենային խողովակների և նրանց կցվանքների ճաքճքվածություն և այլն): Պոլիէթիլենային գազատարերի կապիտալ/հիմնովին վերանորոգման ժամանակ կատարվում է վնասված խողովակներով և կցվանքներով հատվածների փոփոխում, հորերի, անցումների փականների/ամրանների վերանորոգում և այլն:

70) Գազատարերի հիմնովին/կապիտալ վերանորոգման աշխատանքները պետք է գրանցվեն տեղեկաթերթիկում, որտեղ նշվում են խողովակների պատերի տրամագիծը, հաստությունը, գազատարի տեղադրման/թաղման խորությունը, գազատարերի բացման տեղերի կապումը մշտական կողմնորոշիչների հետ: Տեղեկաթերթիկին պետք է կցվեն վերանորոգման ժամանակ օգտագործված պոլիէթիլենային խողովակների որակի հավաստագրերի պատճենները կամ այլ որակը հաստատող փաստաթղթերի պատճենները: Փաստաթղթերի բացակայության դեպքում խողովակները պետք է փորձարկվեն պոլիէթիլենային խողովակներով ստորգետնյա գազատարերի նախագծմանը և կառուցմանը ներկայացվող պահանջներին համապատասխանության առումով:

21. ԳԱԶԱԿԱՐԳԱՎՈՐԻՉ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

 

71) Գազամատակարարող կազմակերպությունը յուրաքանչյուր ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանների համար պետք է կազմի տեղեկաթերթիկ, որը կպարունակի դրանց սարքավորումների, հսկիչ-չափիչ սարքերի և շինությունների հիմնական բնութագրերը: Գազամատակարարող կազմակերպության ստորաբաժանումները պետք է ունենան շահագործման հրահանգներ, որոնք պարունակում են անվտանգության տեխնիկայի և հրդեհային անվտանգության պահանջները և շահագործման գրանցամատյաններ սահմանված կազմակերպության ստանդարտով: Ճնշման կարգավորիչները և ապահովիչ անջատող կափույրները պետք է ունենան գործարանային տեղեկաթերթիկներ, իսկ հսկիչ-չափիչ սարքերը նաև դրոշմ կամ կապարակնիք:

72) ԳԿԿ-ի ԳԿ կայանների սարքավորումների տեխնիկական սպասարկումը պետք է անցկացվի կազմակերպության ստանդարտով սահմանված ժամանակացույցով նախատեսված ժամկետներում: Ընդ որում, առնվազն տարին մեկ անգամ պետք է նախատեսվի ծրագրային/պլանային սարքավորումների վերանորոգում՝ ճնշման կարգավորիչների, ապահովիչ կափույրների, զտիչների քանդումով, եթե արտադրող գործարանների տեղեկաթերթիկների համաձայն այդ սարքավորումները չեն պահանջում ավելի վաղ վերանորոգում:

Զտիչի կաղապարի զտող պարկուճը (կասետ) հանելուց հետո պետք է մանրակրկիտ մաքրվի: Բռնկումից խուսափելու համար պարկուճի մաքրումը պետք է կատարվի շինությունից դուրս:

Ապահովիչ սարքավորումների (անջատող և արտանետող) կարգաբերման և գործարկման ստուգումը պետք է կատարվի 2 ամիսը մեկ, այդ թվում` ընթացիկ վերանորոգման անցկացման ժամանակ:

Պողպատյա խողովակների միջով անցկացված էլեկտրահաղորդագիծը պետք է ստուգվի սարքավորման ընթացիկ վերանորոգման ժամանակ:

ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանների սարքավորման վերանորոգման արդյունքները՝ կապված սարքավորումների բաղադրամասերի և հանգույցների փոփոխման հետ, պետք է գրանցվեն ԳԿԿ-ի, ԳԿ կայանների տեղեկաթերթիկներում:

Պլանային/ընթացիկ վերանորոգման բոլոր այլ աշխատանքների մասին գրառումները պետք է արվեն շահագործման գրանցամատյանում, որտեղ պետք է նաև նշվեն գազի սարքավորման կարգաբերման չափանիշները, ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանքների սարքավորումների նորմալ շահագործման բոլոր խախտումները և դրանց վերացման աշխատանքները:

ԳԿԿ-ում տեղական ջեռուցման առկայության դեպքում ԳԿԿ-ի օժանդակ շինությունում անհատական ջեռուցող կայանքի տեղադրման պարագայում պետք է հետևել ԳԿԿ-ի հիմնական և օժանդակ տարածքները բաժանող պատերի խտությանը/ամբողջականությանը, իսկ եթե ԳԿԿ-ը ունի վառարանային ջեռուցում, ապա նաև վառարանի մետաղյա պատյանի խտությանը և վառարանի շարվածքի սարքինությանը: Վառարանի պատյանի մակերեսի ջերմաստիճանը չպետք է գերազանցի 80⁰C: Առանձնացնող պատերի, պատյանի կամ շարվածքի մեջ անկիպության /ճեղքերի/ բացերի առկայության դեպքում ջեռուցման սարքավորումներից կամ վառարաններից օգտվելը արգելվում է: Ծխանցքերի ստուգումը և մաքրումը ԳԿԿ-երում պետք է իրականացվի յուրաքանչյուր ջեռուցման սեզոնից առաջ:

73) Մանոմետրերը շահագործման ընթացքում պետք է չափագրական ստուգում անցնեն տարին մեկ անգամ: Աշխատանքային ճնշմանը համապատասխան մանոմետրի բաժանումը պետք է նշված լինի կարմիր գույնով (սանդղակի գիծը կամ մետաղյա թիթեղը` մանոմետրի ապակուն կպած):

74) Գազը շրջանցիկ գծով (բայպաս) թույլատրվում է սպառողներին մատակարարել միայն այնքան ժամանակ, որքան անհրաժեշտ է կարգավորիչների և ամրանների վերանորոգման համար` ԳԿԿ-երում կամ ԳԿ կայանքում ելքի գազի ճնշմանը հետևող հերթապահի մշտական ներկայության պայմանով:

75) ԳԿԿ-ի (ԳԿ կայանքի) գազի ելքի ճնշումը պետք է կարգավորվի գազասպառման համակարգերում գազամատակարարման պայմանագրերով հաստատված ռեժիմներին համապատասխան:

76) Չի թույլատրվում ԳԿԿ-ի /ԳԿ կայանքի գազի ելքի ճնշման այնպիսի տատանումը, որը գերազանցում է աշխատանքային ճնշման 10 տոկոսը:

77) Գազամատակարարման փակուղային համակարգերում ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանքների արտանետող ապահովիչ կափույրները պետք է ապահովեն իրենց աշխատանքը ապահովիչ-անջատող կափույրների աշխատանքից առաջ: Գազատարերի ցանցերի օղակաձև համակարգերում ԳԿԿ-ի և ԳԿ կայանքների արտանետող ապահովիչ կափույրները պետք է ապահովեն իրենց աշխատանքը ապահովիչ-անջատող կափույրների աշխատանքից հետո:

78) ԳԿԿ-ի էլեկտրասարքավորման վերանորոգման աշխատանքները և վառված էլեկտրալամպերի փոփոխումը պետք է կատարվի անջատված լարման ժամանակ: Բնական լուսավորության պակասի դեպքում թույլատրվում է պայթապաշտպանված շարժական լուսամփոփների օգտագործումը: Այդ նպատակով կարող են օգտագործվել հակահրդեհային տիպի լուսամփոփներ:

79) ԳԿԿ-ի շինություններում եռակցման և այլ կրակային աշխատանքների անցկացումը թույլատրված է վթարների վերացմանն ուղղված բացառիկ դեպքերում` անվտանգությունը ապահովող միջոցներ ձեռնարկելու պայմաններում գազամատակարարող կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգով:

80) ԳԿԿ-ի շինություններում մաքրման պարագաների և հրկիզվող նյութերի պահպանումը արգելվում է:

81) ԳԿԿ-ի արտաքին մասում երևացող տեղում պետք է լինեն զգուշացումներ` «հրավտանգավոր է»:

82) ԳԿԿ-ի (ԳԿ կայանքների) օդի ջերմաստիճանը պետք է լինի 5⁰C-ից ոչ ցածր:

22. ՀԵՂՈՒԿ ԳԱԶԵՐԻ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ, ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԵՏԵՐԻ ԵՎ ԱՎՏՈՄԵՔԵՆԱՆԵՐԻ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ, ԱՎՏՈՄԵՔԵՆԱՆԵՐԻ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ՃՆՇՈՒՄԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

 

83) Հեղուկ գազի գազալիցքավորման կայանների /ԳԼ կայաններ, ԳԼ կետեր, ԱԳԼԿ-ներ/ և ԱԳԼՃԿ-երի կառուցման կամ վերակառուցման ավարտից հետո, ինչպես նաև ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների առանձին շինությունների կապիտալ/հիմնովին վերանորոգումից հետո պետք է ընդունվեն հանձնաժողովի կողմից սույն տեխնիկական կանոնակարգի 17-րդ գլխի 1-ին և 2-րդ կետերի պահանջների համաձայն, հաշվի առնելով հավելված N 36-ում բերված դրույթները:

84) Ընդունման հանձնաժողովի, այդ թվում նաև պետական վերահսկողություն իրականացնող մարմնի ներկայացուցիչները պետք է տեղեկացվեն օբյեկտի գալիք ընդունման մասին առնվազն 5 օր առաջ:

85) ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների ընդունման ժամանակ հանձնաժողովը (ստեղծված համաձայն 17-րդ գլխի 1 և 2 կետերի) պետք է ստուգի կատարողական փաստաթղթերի առկայությունը և ճիշտ ձևակերպված լինելը, արտաքին զննման ենթարկի մոնտաժած սարքավորման համապատասխանությունը նախագծին` մոնտաժի թերությունները որոշելու և գտնելու համար: Հանձնաժողովին թույլատրվում է ստուգել սարքավորումների և համակարգերի ցանկացած հատվածները կազմատման, լուսարկման փորձարկումներ անցկացնելու համար գազատարերից կցվանքների կտրման, մեխանիկական ճանապարհով ռեզերվուարների և գազատարերի փորձարկում կատարելու եղանակներով, ինչպես նաև ստուգել սարքավորումների և ամրանների աշխատանքը: Ընդունումը ձևակերպվում է ակտով, որը հանդիսանում է ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների շահագործման թույլտվություն: Շահագործման ընդունված ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների համար պետք է կազմվեն տեղեկաթերթիկներ, որոնք կպարունակեն սարքավորումների, գազատարերի, շինությունների, օդափոխման համակարգերի, էներգա- և ջեռուցման համակարգերի և այլ հիմնական բնութագրերը: ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների սարքավորումների և գազատարերի գործարկումը, կարգավորումը և շահագործման մեկնարկը /գազի մատակարարումը/ պետք է իրականացվեն լիցենզավորված կազմակերպության կողմից:

86) Ռեզերվուարների և գոլորշացուցիչների ամրության փորձարկումը շրջակապի հետ մեկտեղ կատարում են օդով` աշխատանքային ճնշմանը հավասար ճնշման տակ` շրջակապի վրա փակ փականի ժամանակ միացումների օճառային հեղուկով/էմուլսիայով կատարվող ստուգմամբ:

Ռեզերվուարների ամրության օդով փորձարկումը կատարվում է հիդրավլիկ փորձարկումից և ներքին զննումից հետո:

87) ԳԼ կայանի գազատարերը պետք է անցնեն ամրության և կիպության փորձարկում: Դրանք փորձարկվում են ամբողջությամբ կամ հատվածներով` կախված դրանց սխեմայից, անջատիչ սարքերի և այլ սարքավորումների տեղադրումից հետո դրանց երկարությունից և տրամագծից: Գազատարերի խտությունը փորձարկվում է օդով աշխատանքային ճնշման 1,25-ի հավասար ճնշման տակ: Փորձարկող ճնշման տակ գազատարերը պահվում են 1 ժամից ոչ պակաս, ինչից հետո ճնշումն իջեցվում է մինչև աշխատանքային և կատարվում է գազատարերի բոլոր միացումների և ամրանների ստուգումը օճառային հեղուկով/էմուլսիայով կամ սարքով: Գազատարերի դիմացկունության փորձարկման անցկացման ժամանակ ճնշման բարձրացումը և իջեցումը պետք է սահուն կատարվի:

Ամրության փորձարկման տևողությունը և ճնշման թույլատրելի անկումները ընդունվում են այնպես, ինչպես արտադրական կազմակերպությունների, բարձր ճնշման գազատարերի մինչև 1,2 ՄՊա համար, որոնք բերված են հավելված N 24-ում:

Խողովակաշարի և անոթների օդաճնշական/պնևմատիկ փորձարկման ժամանակ պետք է ապահովվի փորձարկումները կատարող անձանց անվտանգությունը:

Փորձարկումների անցկացման մասին ձևակերպվում է ակտ:

(87-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

88) Մինչև ԳԼ կայանը շահագործման հանձնելը գազամատակարարող կազմակերպության կողմից պետք է կազմվեն շահագործման հրահանգներ` սարքավորման շահագործման և վերանորոգման, ինչպես նաև անվտանգության և հրդեհային անվտանգության տեխնիկայի հրահանգներ ու տեխնոլոգիական սխեմաներ:

Հրահանգները ու սխեմաները պետք է կախվեն արտադրական տարածքների երևացող տեղերում: Աշխատանքային հրահանգները պետք է կախվեն աշխատանքային տեղերում, ինչպես նաև տրամադրվեն շահագործող և վերանորոգող անձնակազմին:

89) Պոմպերի, կոմպրեսորների /ռեզերվուարների, լիցքավորող սարքերի, էլեկտրաշարժիչների, օդափոխիչների և այլ սարքավորումների վրա, ինչպես նաև անջատող և ապահովիչ փականների վրա պետք է դրված լինեն համարներ՝ ԳԼ կայանի տեխնոլոգիական սխեմաներին համապատասխան:

Գազատարերի վրա սլաքներով պետք է նշվի գազի հոսքի ուղղությունը, իսկ անջատող ամրանների թափանիվի վրա` բացման և փակման պտտման ուղղությունները:

90) ԳԼ կայանի սարքավորման համալիր փորձարկումից առաջ գազատարերը, ռեզերվուարները և գազի սարքավորումները ենթարկվում են լրացուցիչ օդով ճնշափորձարկման 0,1 ՄՊա ճնշման տակ` 30 րոպեի ընթացքում: Ընդ որում, վերահսկիչ մանոմետրի ցուցումները պետք է մնան անփոփոխ: Փորձարկման ժամանակ եռակցման կարերի, կցորդիչային և պարուրակային միացումների ամրությունը ստուգվում է օճառացման և հատուկ սարքի միջոցով:

(90-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

91) Լիցքավորվելուց առաջ ռեզերվուարները ու գազատարերը պետք է փչամաքրվեն իներտ գազով (ազոտով կամ ածխաթթվով) կամ հեղուկ գազի գոլորշիներով: Ռեզերվուարների և գազատարերի փչամաքրումը պետք է անցկացվի գազով լցավորելուց անմիջապես առաջ: Փչամաքրման ավարտը որոշվում է մոմից արտանետվող գազօդային խառնուրդում թթվածնի պարունակությամբ: Փչամաքրումը համարվում է ավարտված, եթե թթվածնի պարունակությունը խառնուրդում չի գերազանցում 1 տոկոսը /ծավալով/:

(91-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

92) Նոր ռեզերվուարների, ինչպես նաև տեխնիկական վերստուգումից կամ վերանորոգումից հետո ստացված ռեզերվուարների լիցքավորելու ժամանակ դրանց մեջ գազի մատակարարումը պետք է կատարվի դանդաղ` գազի շիթի մեջ ստատիկ էլեկտրականության առաջացումից խուսափելու համար: Ռեզերվուարների լցավորման համար նախատեսված խողովակաշարի կառուցվածքը պետք է բացառի ազատ ընկնող շթի առաջացման հնարավորությունը:

(92-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

93) Հեղուկ գազի խողովակաշարերի փականները ու սողնակները պետք է բացել զգուշությամբ, առանց կտրուկ շարժումների` հիդրավլիկ հարվածներից խուսափելու համար:

94) Բոլոր անջատիչ սարքավորումները պետք է պահվեն լիարժեք սարքին վիճակում և ապահովեն ռեզերվուարների գոլորշացուցիչների, պոմպերի, փոխհատուցիչների և այլ սարքավորումների, ինչպես նաև խողովակաշարերի առանձին հատվածների արագ և անվտանգ անջատումը: Արգելվում է ռեզերվուարներին և այլ սարքավորումների, ինչպես նաև հեղուկ գազերի խողովակաշարերի շահագործումը ապահովիչ կափույրների, անջատիչ և կարգավորիչ սարքավորումների, հսկիչ-չափիչ սարքերի անսարքության դեպքում: Շահագործման ընթացքում հայտնաբերված գազի արտահոսքերը պետք է անմիջապես վերացվեն:

95) Ապահովիչ կափույրները պետք է ապահովեն ռեզերվուարներից գազի արտանետումը, երբ ներքին ճնշումը գերազանցում է աշխատանքային ճնշման 15 տոկոսով:

Ապահովիչ կափույրների թողունակությունը որոշվում է հաշվարկի միջոցով՝ նախագծողի կողմից:

96) Ռեզերվուարների, խողովակների և ԳԼ կայանների այլ սարքավորումների վրա տեղադրված ապահովիչ կափույրների աշխատանքը և սարքինությունը պետք է ստուգվի առնվազն ամիսը մեկ:

Ապահովիչ կափույրները ստուգվում են կափույրի լծակին զգուշորեն և կարճատև սեղմելով: Եթե ապահովիչ կափույրը սարքին է, ապա լծակը բաց թողնելուց հետո գազի արտահոսքը պետք է դադարի: Ստուգման արդյունքները պետք է գրանցվեն կազմակերպության համապատասխան հրահանգով սահմանված մատյանում:

97) Ռեզերվուարների, խողովակաշարի, գոլորշացուցիչների և ԳԼ կայանների այլ սարքավորման վրա տեղադրված ապահովիչ կափույրների աշխատելը տրված ճնշման (կարգաբերման ճնշման) դեպքում պետք է ստուգվի ամենաքիչը 6 ամիսը մեկ:

98) Վերանորոգման, ստուգման կամ այլ նպատակներով ապահովիչ կափույրի հանման դեպքում նրա տեղը պետք է դրվի սարքին ապահովիչ կափույր: Ապահովիչ կափույրի փոխարեն խցանի տեղադրումն արգելվում է:

Ռեզերվուարների ներքին զննումը և հիդրավիկ փորձարկումը անց է կացվում արտադրող կաղմակերպության կողմից սահմանված ժամկետներում:

99) ՌԵզերվուարների, կոմպրեսորների/ճնշակների, խողովակաշարերի և ԳԼ կայանների այլ սարքավորման վրա տեղադրված մանոմետրերը պետք է ստուգվեն առնվազն շաբաթը մեկ` կարճատև անջատման միջոցով: Այդ դեպքում մանոմետրի սլաքը պետք է ուղղված լինի դեպի 0: Եթե բոլոր մանոմետրերը սարքին են, մատյանում գրվում է «մանոմետրերը սարքին են»: Եթե մանոմետրերն անսարք են, մատյանում գրանցվում են նրանց համարները: Անսարք մանոմետրերն անմիջապես փոփոխվում են նորերով, իսկ մատյանում կատարվում է նրանց համարների գրանցում: Նվազագույնը 6 ամիսը մեկ մանոմետրերը ենթակա են ստուգման վերհսկիչ մանոմետրով: Տարին մեկ, ինչպես նաև յուրաքանչյուր վերանորոգումից հետո, մանոմետրերը պետք է ներկայացվեն ստուգման ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

100) Չի թույլատրվում վնասվածքներ ունեցող, սխալ ցուցումներ տվող մանոմետրերի, ինչպես նաև ստուգման ժամկետն անցած և առանց կապարակնիքների և դրոշմների մանոմետրերի օգտագործումը:

101) Մակարդակաչափերի սարքինության ստուգումը պետք է կատարվի դրանք արտադրող կազմակերպության հրահանգներում նշված պահանջներին համապատասխան:

102) Գազատարերի և ԳԼ կայանների սարքավորման վրայի անջատող ամրանների «բաց-փակ» վիճակները պետք է ստուգվեն ամիսը 2 անգամ:

103) Ճնշման կարգավորիչները, ապահովիչ կափույրները և անջատող փականները պետք է ենթարկվեն ընթացիկ վերանորոգման (զննման) առնվազն տարին 1 անգամ:

104) Փակիչ ամրանների, ճնշման կարգավորիչների և ապահովիչ կափույրների մասնատման հետ կապված վերանորոգումների վերաբերյալ պետք է գրանցումներ արվեն հատուկ մատյաններում:

105) Շինության մեջ գտնվող տեխնիկական սարքավորման խողովակաշարերի և ամրանների պարուրակային և կցորդիչային միացումների ամրությունը պետք է ստուգվի ամեն ամիս` օճառային էմուլսիայի կամ սարքի միջոցով: Հայտնաբերված անկիպությունները պետք է անմիջապես վերացվեն:

106) Ռեզերվուարների ներքին զննման և վերանորոգման աշխատանքների անցկացման և այդ աշխատանքների ընթացքում բռնկման կամ գազի պայթյունի, ինչպես նաև ռեզերվուարներում հրակիր նստվածքների ինքնաբռնկման կանխարգելման համար անհրաժեշտ է.

ա/ ամբողջությամբ ազատվել ռեզերվուարի գազից,

բ/ ռեզերվուարում գազի ճնշումն իջեցնել մինչև մթնոլորտային,

գ/ անջատել ռեզերվուարի հեղուկ և գազի ֆազերը խողովակաշարից արտանցնող եզրամասերում խցաններ տեղադրելով:

Իրականացնել ռեզերվուարի գազազերծում գոլորշով կամ իներտ գազով փչամաքրման կամ ջրով լցամաքրման միջոցով բաց վերին ելանցքի պայմաններում.

ա/ ռեզերվուարի` ջրով գազազերծման դեպքում ազատել այն ջրից և օդափոխել,

բ/ գազազերծումից հետո ռեզերվուարի ստորին մասից վերցնել օդի նմուշ:

Եթե նմուշի մեջ գազի պարունակությունը չի գերազանցում բռնկվելիության ստորին սահմանի 1/5-ը, կարելի է սկսել ռեզերվուարը ցեխից և կոռոզիայի արգասիքներից մաքրել, անցկացնել ներքին զննում: Ներքին զննման դրական արդյունքների դեպքում ռեզերվուարը լցավորել ջրով և անցկացնել հիդրավլիկ փորձարկում.

ա/ անցկացնել ռեզերվուարի գազազերծում գոլորշով կամ իներտ գազով փչամաքրման կամ ջրով լցամաքրման միջոցով բաց վերին ելանցքի ներքո,

բ/ ռեզերվուարի` ջրով գազազերծման դեպքում ազատել այն ջրից և օդափոխել,

գ/ գազազերծումից հետո ռեզերվուարի ստորին մասից վերցնել օդի նմուշ:

Ինժեներատեխնիկական աշխատակիցը, որը պատասխանատու է ռեզերվուարների ներքին զննման կամ վերանորոգման անցկացման համար, պետք է անձամբ ստուգի վերանորոգվող ռեզերվուարի շրջակափվածքի տեխնոլոգիական գազատարի վրա խցանների տեղադրումը: Պետք է նկատի ունենալ, որ հեղուկ գազերի ռեզերվուարներում /բալոններում/ ռեզերվուարի մետաղի կոռոզիայի արգասիքներից կազմված հեղուկ գազերի ազդեցությամբ առաջացած նստվածքները կարող են հրակիր լինել (բռնկվել օդի հետ շփման ժամանակ):

Հրակիր միացումները իրենցից ներկայացնում են երկաթի սուլֆիդներ, մրի նման սև փոշենման նյութ, փորուն կառուցվածքով և ցածր ջերմահաղորդականությամբ:

(106-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

107) Ռեզերվուարների պատերի վրա գտնվող նստվածքները, ինչպես նաև ռեզերվուարից հանված ցեխն ու նստվածքը պետք է պահվեն խոնավ վիճակում՝ մինչև դրանց ԳԼ կայանի տարածքից հեռացնելը: Հրակիր նստվածքները պետք է տարվեն հատուկ առանձնացված հրդեհից անվտանգ տեղ կամ անմիջապես թաղվեն հողում:

108) Ռեզերվուարի մաքրումը, ներքին զննումը և վերանորոգումը պետք է անցկացվեն գազավտանգավոր աշխատանքների անցկացմանը վերաբերող պահանջների համաձայն, ԳԼ կայանի ղեկավարի գրավոր թույլտվությամբ:

109) Խողովակներում հրակիր նստվածքների ինքնաբռնկման վտանգի կանխարգելման համար արգելվում է փչամաքրումից հետո գազատարերի մոնտաժը թողնել հաջորդ օրվա` մթնոլորտային օդի հետ նրանց շփումից խուսափելու համար: Գազատարի հատվածները պետք է ապամոնտաժվեն բացման օրը:

110) Հեղուկ և սեղմված գազի գազատարերին արգելվում է տեղադրել «կարկատան»: Խողովակի վնասված հատվածը պետք է փոխարինվի նորով: Ռետինագործվածքային խողովակները, ճկափողերը վերանորոգման ենթակա չեն, վնասված խողովակները խոտանվում են:

111) Ռեզերվուարների սարքավորման և խողովակաշարի միացումը աշխատանքի վերանորոգումից կամ զննումից հետո պետք է կատարվի ԳԼ կայանի ղեկավարի գրավոր թույլտվության հիման վրա:

112) Հեղուկ գազի գազատարերում սառցային խցանումները պետք է վերացվեն գոլորշու, տաքացված ավազի կամ տաք ջրի օգնությամբ: Այդ նպատակով կրակի, պողպատյա ձողերի օգտագործումը արգելվում է, ինչպես նաև այն մեթոդների կիրառումը, որոնց դեպքում կարող են գազեր առաջանալ:

Պայթած գազատարի սառած տեղամասի տաքացումը պետք է անցկացվի համակարգից այդ հատվածն անջատելուց հետո գազավտանգավոր աշխատանքների կատարման պահանջներին համապատասխան:

113) Անոթի լցավորումը հեղուկ գազով պետք է կատարվի այդ անոթի ծավալի 85 տոկոսից ոչ ավելի չափով` վերգետնյա անոթների համար, և 90 տոկոս` ստորգետնյա անոթների համար:

Բալոնների լցավորման նպատակով մատակարարվող գազի քանակը որոշելու համար պետք է օգտվել լցավորման համար տրված նորմերից.

Գազի անվանումը	Բալոնի տարողության 1լ ծավալի հաշվարկով գազի զանգվածը, կգ, ոչ ավելի	1 կգ գազին համապատասխանող բալոնի տարողությունը, լ, ոչ պակաս
Բութան	0,488	2,05
Բութիլեն	0,526	1,90
Իզոբութիլեն	0,526	1,90
Պրոպան	0,425	2,35
Պրոպիլեն	0,445	2,25
Էթիլեն	0,286	3,50

 

Չի թույլատրվում բալոնները լցավորել 10⁰C-ից ցածր ջերմաստիճանով շինություններում:

(113-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

114) Արգելվում է լիցքավորել ռեզերվուարները, մեքենայի ցիստեռնները և բալոնները այնպիսի ջերմաստիճանի գազով, որի դեպքում գազի գոլորշիների առաձգականությունը գերազանցում է տվյալ անոթի թույլատրելի աշխատանքային ճնշումը:

115) Արգելվում է մեքենաների ցիստեռնների կամ բալոնների լցավորումը ճնշման իջեցման ճանապարհով գոլորշային ֆազի մթնոլորտ արտանետելու հաշվին:

(115-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

116) Երկաթուղային կամ ավտոցիստեռններից հեղուկ գազը դատարկելիս պետք է անընդհատ հետևել ինչպես դատարկվող, այնպես էլ լցավորվող անոթներին:

(116-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

117) Երկաթուղային կամ ավտոմոբիլային ցիստեռնները լիցքավորելիս և դատարկելիս առաջ պետք է հողակցվեն: Հողակցման են ենթակա նաև ցիստեռնի գտնվելու տեղի երկաթգծերն ու ռետինագործվածքային խողովակները, որոնց միջոցով կատարվում է լցավորումը կամ դատարկումը: Ցիստեռնների անջատումը հողակցվող սարքից թույլատրվում է միայն լցավորման կամ դատարկման ավարտից և ցիստեռնի կափույրների խողովակապտուկների վրա խցանների տեղադրումից հետո:

(117-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

118) ԳԼ կայան տարածք մտնող (լոկոմոտիվ) գնացքաշարը պետք է ծխային խողովակի վրա կայծմարիչ ունենա: Սնդուն/ ակը պետք է փակված լինի:

119) ԳԼ կայանի տարածքում երկաթգծային ցիստեռնների մանևրային/դարձունակ փոխադրման համար կիրառվող շարժիչներն ու էլեկտրադրեզինների և էլեկտրակարապիկների էլեկտրասարքավորումը պետք է լինի 10-րդ գլխի 26-րդ կետի պահանջներին համապատասխան՝ պայթապաշտպանված կատարմամբ, իսկ մոտոդրեզինների արտանետման խողովակները պետք է օժտված լինեն կայծմարիչներով:

120) Երկաթուղային ցիստեռնների ակները, դատարկումը սկսելուց առաջ, հատուկ սյունակալներով պետք է ամրացվեն ռելսային ճանապարհին:

121) Երկաթուղային ցիստեռններից հեղուկ գազերի դատարկման գործընթացները պետք է կատարվեն լոկոմոտիվի` ԳԼ կայանի տարածքի սահմանից ամենաքիչը 20 մ հեռացնելուց հետո:

122) Մեքենայի ցիստեռնի լցավորման կամ դատարկման ժամանակ նրա շարժիչը չպետք է աշխատի, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մեքենաները համալրված են հեղուկ գազերը քաշելու պոմպերով` մեքենայի շարժիչից դուրս եկող հաղորդակով: Ցիստեռնի դատարկման ժամանակ խողովակապտուկից խցանը հանել թույլատրվում է միայն շարժիչը անջատելուց հետո, իսկ շարժիչը միացնել միայն ներծծիչ-արտածծիչ խողովակները անջատելիս և խցանները տեղադրելիս հետո:

Պոմպերով համալրված մեքենայի ցիստեռնը լիցքավորելիս կամ դատարկելիս առաջ պետք է ստուգել մեքենայի ցիստեռնի արտանետման խողովակի վրայի կայծմարիչի առկայությունը ու սարքինությունը:

(122-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

123) Բալոնների լցավորման ժամանակ օգտագործվող կշեռքները յուրաքանչյուր աշխատանքային հերթափոխի սկսելուց առաջ պետք է ստուգվեն վերահսկչի կողմից (լցավորման արտադրամասի մասնագետի) էտալոն-կշեռքի օգնությամբ և այդ մասին մատյանում պետք է գրանցում կատարվի:

Տարին մեկ անգամ, ինչպես նաև յուրաքանչյուր վերանորոգումից հետո, կշեռքը պետք է ստուգվի Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

(123-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

124) Բոլոր բալոնները, անկախ նրանց լցավորման ձևից, պետք է ենթարկվեն վերահսկիչ ստուգման` կշռման կամ այլ մեթոդով: ԳԼ կայաններում և ԳԼ կետերում պետք է պահվեն բալոնների լցավորման մատյաններ:

(124-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

125) Ռեզերվուարի, մեքենայի ցիստեռնի կամ բալոնի գերլցավորման դեպքում գազի ավելցուկը պետք է դատարկվի: Բալոններից գազը պետք է դատարկվի հատուկ նախատեսված անոթների մեջ, գերլցված ռեզերվուարներից և մեքենաների ցիստեռններից` պահեստի դատարկ ռեզերվուարների մեջ:

(125-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

126) Պետք է ստուգել բոլոր լցավորված բալոնների պարուրակային միացման և կափույրի հերմետիկությունը:

Բացասական ջերմաստիճանում կափույրի հերմետիկության ստուգման մեթոդները որոշվում են արտադրական հրահանգներով: Կափույրի հերմետիկության ստուգումից հետո բալոնի բկանցքի վրա պետք է դրվի ապահովիչ թասակ: ԳԼ կայան (ԳԼ կետեր)-ում բալոնները պետք է պահվեն առանց թասակների:

Նրանց տեղափոխումը «վանդակ» տիպի մեքենաներով թույլատրվում է նույնպես առանց թասակների:

(126-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

127) Եթե բալոնը լցավորված է գազով կամ գազազերծված չէ, ապա բալոնի որևէ վերանորոգում արգելվում է: Բալոնների կամ նրանց կափույրների վերանորոգումը պետք է անցկացվի միայն ԳԼ կայանի վերանորոգման բաժիններում: Վերանորոգման բաժիններ բալոնները պետք է բերվեն տաք ջրով կամ գոլորշով լվացված (գազազերծված) վիճակում:

(127-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

128) Արտադրական նպատակներով կազմակերպության ստացած հեղուկ գազով լիցքավորված բալոնները արգելվում է փոխանցել այլ կազմակերպություններին, ինչպես նաև օգտագործել կոմունալ-կենցաղային պայմաններում:

129) Բալոնների տեղափոխումը, որպես կանոն, պետք է կատարվի «վանդակ» տիպի մեքենաներով` օժտված հատուկ թափքերով, որոնք կբացառեն բալոնների ընկնելը և նրանց` միմյանց հետ բախվելը: Սովորական թափք ունեցող մեքենաներով բալոնների տեղափոխումը թույլատրվում է հատուկ սարքավորման օգտագործման դեպքում: Որպես այդպիսի սարքեր կարող են օգտագործվել փայտյա բներով խողովակներ, ռետինե կամ պարանային օղակներ և այլն:

Մարդատար մեքենայով 1 բալոնի տեղափոխումը պետք է կատարվի բալոնները հարվածից և տեղաշարժից պաշտպանող սարքերի օգնությամբ: Մեքենայից բալոնը թասակը ներքև ուղղված հանել չի թույլատրվում:

130) Բալոնների բեռնման-բեռնաթափման աշխատանքների և պահման ժամանակ պետք է միջոցներ ձեռնարկվեն ընկնելիս, վնասվելիս և աղտոտվելիս խուսափելու համար:

131) Բալոնների տեղաշարժումը լցավորման և պահման բաժանմունքներում, ինչպես նաև բեռնման-բեռնաթափման աշխատանքների ժամանակ կատարվում է այդ նպատակով նախատեսված սարքավորման օգնությամբ, և շահագործման անվտանգությունը ապահովող սարքավորումներով (փոխադրիչներ, հոլովակավոր փոխադրիչներ և հատուկ հարմարանքներ): Թույլատրվում է բալոնի գլորաշարժումը սյունակալով: Բալոնների տեղաշարժումը մագնիսային ամբարձիչով արգելվում է:

(131-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

132) Գազով լցավորված բալոնները պետք է պաշտպանվեն արևի ճառագայթումից/տաքացումից:

(132-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

133) Բալոնների տեղափոխման մեքենաների շարժիչները բեռնման-բեռնաթափման ժամանակ պետք է անջատած լինեն, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մեքենան ունի բալոնների բեռնման-բեռնաթափման սարքավորումներ շարժիչի հաղորդակով:

134) Ռեզերվուարներից, գոլորշացուցիչներից և բալոններից չգոլորշացած մնացորդների դատարկումը պետք է կատարվի հատուկ այդ նպատակով նախատեսված անոթների մեջ: Չգոլորշացած մնացորդների դատարկումը բաց անոթի կամ արտադրական կոյուղու մեջ արգելվում է:

Չգոլորշացած մնացորդների դատարկումը բալոններից պետք է կատարվի դատարկման թեքահարթակի վրա:

135) Արգելվում է ձգել ռետինագործվածքային խողովակների մոտ գտնվող վրադիր մանեկները և հանել խողովակները գազի առկայության դեպքում, ինչպես նաև հարվածող գործիք օգտագործել մանեկները քանդելիս կամ ձգելիս:

(135-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

136) Առնվազն օրը մեկ անգամ պետք է զննվեն ռետինե խողովակների ճաքերը, կտրվածքները և տրորվածքները հայտնաբերելու նպատակով, իսկ 3 ամիսը մեկ պետք է ենթարկվեն ամրության հիդրավլիկ փորձարկման աշխատանքային ճնշման 1,25-ի հավասար ճնշմամբ:

137) Փոխանցման փոկերը կոմպրեսորների/ճնշիչների հաղորդակի համար պետք է պահել մաքուր և զերծ կեղտից, յուղից, ջրից և այլ նյութերից, որոնք կարող են փոխել փոկերի ծածկույթի էլեկտրահաղորդականությունը:

138) Մաքուր և օգտագործված մաքրման նյութերը պետք է պահվեն առանձին` կափարիչներով պինդ փակվող մետաղյա արկղերում:

Արգելվում է մաքրման նյութերը թողնել ԳԼ կայանի տարածքի որևէ մասում, ինչպես նաև սարքավորումների, սանդուղքների և ԳԼ կայանի արտաքին սարքավորումների և շինությունների տարածքում:

139) ԳԼ կայանի պայթավտանգավոր սենքերում պետք է տեղակայված լինեն սարքեր, որոնք անընդհատ վերահսկեն սենքի օդում գազի պարունակությունը և ազդանշան տան սենքում գազի վտանգավոր քանակությամբ կուտակման դեպքում: Այս սարքավորման անսարքության դեպքում օդի գազայնացվածության ստուգումը պետք է կատարվի յուրաքանչյուր 2 ժամը մեկ:

Գազի վտանգավոր քանակության կուտակման հայտնաբերման դեպքում անհրաժեշտ է շտապ օդափոխել սենքը, գտնել և վերացնել գազայնացվածության պատճառները: Գազի վտանգավոր քանակության կուտակում է համարվում գազի բռնկման ստորին սահմանի 1/5-ին հավասար ցուցանիշը:

140) ԳԼ կայանների, ԳԼ կետերի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների գազավտանգավոր շինություններում օդափոխիչ համակարգերի կարգավորումը և ուղղումը (էֆեկտիվության ստուգումը) պետք է կատարվի տարին 1 անգամ մասնագիտացված կազմակերպության կողմից` ակտ կազմելով և օդափոխիչ սարքերի տեղեկաթերթիկներում արդյունքների գրանցումով:

Անբավարար օդափոխման դեպքում շինություններում հեղուկ գազի հետ աշխատանքներն արգելվում են մինչև օդափոխման սարքավորման անսարքության վերացումը:

141) Հեղուկ գազերի տեղափոխման համար նախատեսված ավտոմեքենաների (ավտոցիստեռնները և բալոնների տեղափոխման ավտոմեքենաները) շարժիչի արտանետման խողովակը պետք է դուրս բերվի մեքենայի առջևի մասից և ունենա հանվող կայծմարիչ, որը պետք է տեղադրել արտանետման խողովակի վրա ԳԼ կայանի, ԳԼ կետի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների տարածք մտնելիս: Բալոնների տեղափոխման համար նախատեսված մեքենաները պարբերաբար կամ ժամանակավորապես պետք է արտանետման խողովակի վրա ունենան ստացիոնար կայծմարիչ, եթե արտանետման խողովակը մեքենայի առջևի մասից դուրս բերված չէ: Յուրաքանչյուր մեքենայի վրա պետք է լինեն 2 ածխաթթվային կամ փոշե կրակմարիչներ` յուրաքանչյուրն առնվազն 2 լ տարողությամբ և կարմիր ճանաչման դրոշակ` ձախ եզրի առջևի անկյունում:

142) ԳԼ կայանի, ԳԼ կետի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների տարածքում ավտոմեքենաների, տրակտորների արտանետման խողովակների վրա պետք է լինեն կայծմարիչներ:

143) ԳԼ կայանի, ԳԼ կետի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների բոլոր արտադրական և օժանդակ սենքերը պետք է ապահովվեն հրդեհի մարման առաջնային միջոցներով (հավելված 25): Յուրաքանչյուր հեռախոսի մոտ պետք է կախված լինեն հրշեջ ծառայության հեռախոսահամարով ցուցանակներ` հրդեհի դեպքում այն կանչելու համար:

144) ԳԼ կայանի, ԳԼ կետի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների ռեզերվուարային պահեստի սենքում և պայթահրդեհավտանգ շինություններում արգելվում է օգտագործել բաց կրակ կամ անցկացնել աշխատանքներ, որոնք կարող են բերել կայծառաջացմանը, ինչպես նաև այնտեղ տանել լուցկի, կրակայրիչներ կամ ծխելու այլ պարագաներ:

145) ԳԼ կայանի, ԳԼ կետի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների տարածքներում արգելվում է ծխել, որի մասին պետք է կախվեն նախազգուշացնող ցուցանակներ:

146) Ռեզերվուարային պահեստի տարածքում և արտադրական շինություններում չի թույլատրվում այն մարդկանց գտնվելը, որոնք չեն մասնակցում ռեզերվուարների սպասարկմանը և վերանորոգմանը, բալոնների և մեքենաների ցիստեռնների լիցքավորմանը, երկաթուղային ցիստեռններից գազի դատարկմանը:

147) ԳԼ կայանի, ԳԼ կետի, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների տարածքներում գազի զգալի արտահոսքի դեպքում անհրաժեշտ է հեռացնել կողմնակի անձանց, անջատել այդ տարածքում գտնվող բոլոր մեքենաների շարժիչները և միջոցներ ձեռնարկել արտահոսքի վերացման համար:

Գազի զգալի արտահոսքի դեպքում ԳԼ կայանի ռեզերվուարներից կամ խողովակներից, որոնք գտնվում են արտադրական կազմակերպության տարածքում, անհրաժեշտ է մարել կրակը (եթե դա թույլատրելի է արտադրության տեխնոլոգիայով) գազայնացվածության հնարավոր տարածքից հեռացնել մարդկանց, որտեղ հնարավոր է ստեղծել գոլորշային պատվար/քող և արտահոսքի վերացման համար միջոցներ ձեռնարկել:

148) Վերգետնյա ռեզերվուարների մոտակայքում գազի բռնկման դեպքում անհրաժեշտ է ռեզերվուարների վրա ջուր լցնել` նրանցում ճնշման բարձրացումից խուսափելու համար: Երկաթուղային և ավտոցիստեռնների մոտ կրակի հայտնվելու դեպքում դրանք պետք է տանել անվտանգ տեղ: Եթե դա անելն անհնար է, պետք է ցիստեռնների վրա ջուր լցնել:

149) ԳԼ կայանի սարքավորումների և շենքերի հողակցումը պետք է ստուգել առնվազն տարին մեկ անգամ: Չափումները խորհուրդ է տրվում անել հողի ամենացածր հաղորդականության ժամանակաշրջանում. մի տարի ամռանը` հողի ամենաչոր ժամանակ, մյուս տարի` ձմռանը` դրա ամենասառած ժամանակ: Բացի հողակցումների պարբերական ստուգումներից և զննումներից, նրանց վիճակը պետք է ստուգվի սարքավորումների յուրաքանչյուր վերանորոգումից հետո:

150) Գազալցակայաններում որպես վթարային լուսավորման միջոցներ պետք է օգտագործել մարտկոցային փոխադրական լուսամփոփներ` պայթապաշտպանված կատարմամբ:

23. ԿՐԱԿԱՅԻՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԱՆՑԿԱՑՈՒՄԸ

 

151) Կրակային աշխատանքներին են վերաբերում էլեկտրաեռակցման, գազաեռակցման և զոդման աշխատանքները, ինչպես նաև բաց կրակի օգտագործմամբ այլ աշխատանքները:

152) ԳԼ կայանում, ԳԼ կետում, ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ներում կրակային աշխատանքները թույլատրվում է անցկացնել գազավտանգավոր աշխատանքների կարգագրով:

153) Կրակային աշխատանքների անցկացման կարգագրում պետք է նշված լինի աշխատանքի անցկացման վայրն ու ժամը, աշխատանքների բնույթն ու անցկացման կարգը, կրակային աշխատանքների անցկացման համար պատասխանատու անձի անուն, ազգանուն, հայրանունը, ինչպես նաև նրա պաշտոնը, կրակային աշխատանքներին մասնակցող անձանց ցուցակը:

154) Կրակային աշխատանքները թույլատրվում է սկսել միայն կարգագիրը ստանալուց հետո և տեղում կարգագրով նախատեսված` հրդեհի մարման միջոցառումների առկայության դեպքում:

24. ԱՎՏՈՄԵՔԵՆԱՆԵՐԻ ԳԱԶԱԼԻՑՔԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ ԵՎ ՃՆՇՈՒՄԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

 

155) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների շահագործման խնդիրների մեջ են մտնում.

ա/ ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների վերանորոգման և վերակառուցման աշխատանքների տեխնիկական հսկողությունը,

բ/ արտադրական և շահագործող անձնակազմի ուսուցումը,

գ/ ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ -ների ընդունումը շահագործման,

դ/ ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ -ների անխափան և անվտանգ աշխատանքի ապահովումը:

156) Յուրաքանչյուր ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ -ում կազմակերպության ղեկավարի հրամանի համաձայն պետք է նշանակվի անվտանգ շահագործման համար պատասխանատու անձ ինժեներատեխնիկական աշխատակազմից:

157) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների սարքավորումների շահագործման աշխատանքներին մասնակցելու թույլտվություն կարող են ստանալ ԻՏԱ և այն բանվորները, որոնք յուրացրել են աշխատանքի անվտանգության մեթոդները և հանձնել են քննությունները սույն տեխնիկական կանոնակարգի 1 բաժնի և գազի տնտեսության համար գործող այլ իրավական ակտերի պահանջների համաձայն:

158) Աշխատակազմի ուսուցումը և շինությունների ստուգումը պետք է կատարվի սույն տեխնիկական կանոնակարգի II բաժնի պահանջների համաձայն:

159) Պաշտոնական հրահանգները պետք է համապատասխանեն սույն տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին և արտադրողի տված տեխնիկական սպասարկման հրահանգներին: Տեխնոլոգիական ընթացքի փոփոխման, սարքավորման փոփոխման, ընթացքի ինտենսիֆիկացման ժամանակ, ինչպես նաև վթարային իրավիճակ ստեղծվելու դեպքում հրահանգների ոչ կատարյալ լինելու պատճառով վերջիններս պետք է վերանայվեն և վերահաստատվեն:

160) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ներում արգելվում է կամայական բալոնների լիցքավորումը, գազաբալոնային մեքենաների վրա տեղադրված բալոններից բացի:

161) Արգելվում է լիցքավորել այն բալոնները, որոնց մոտ անցել է տեխնիկական զննման ժամկետը:

162) Բալոնների սարքինությունը և գազով լիցքավորելու համար պիտանի լինելը պետք է հաստատվի մեքենայի ճանապարհային կամ երթուղային թերթիկում հատուկ կնիքով «Բալոնները ստացված են» և նրանց ստուգման համար պատասխանատու անձի ստորագրությամբ:

163) Արգելվում է մեքենաների բալոնների լիցքավորումը, եթե լցակայանում գազի ճնշումը գերազանցում է 1.6 ՄՊա:

164) Մեքենաների ցիստեռններից հեղուկ գազը դատարկում են 2 բանվոր, որոնցից մեկը նշանակված է որպես գլխավոր: Գազի դատարկման աշխատանքը, որպես կանոն, պետք է անցկացվի ցերեկային ժամերին:

165) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների սարքավորումների մոնտաժման և ապամոնտաժման ժամանակ պետք է դադարեցվեն գազի ներծծման և լիցքավորման բոլոր աշխատանքները և կանգնեցվեն բոլոր գործող սարքավորումները, բացի պոմպակոմպրեսորային բաժնի մեխանիկական օդափոխիչներից, որոնք պետք է աշխատեն սարքավորման մոնտաժի և ապամոնտաժի ամբողջ ընթացքում:

166) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների տարածքում արգելվում է կատարել ապամոնտաժում, սարքավորման վերանորոգման աշխատանքներ, ինչպես նաև այլ աշխատանքներ, որոնք կապված չեն նրա շահագործման հետ:

167) Արգելվում է ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների տարածքում պահեստավորել ապամոնտաժված սարքավորումները:

168) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ների պայթավտանգավոր շինություններում գազի վտանգավոր քանակության կուտակման ազդանշանող սարքավորման առկայությունից անկախ, հերթապահության ընթացքում առնվազն 1 անգամ պետք է կատարել այդ շինություններում օդի քննություն պրոպան-բութանի պարունակության ստուգում փոխադրական սարքավորումների միջոցով:

169) Տեխնոլոգիական սարքավորումների, էլեկտրասարքավորումների, սանիտարատեխնիկական սարքավորման շահագործումը, տեխնիկական սպասարկումը և պլանային վերանորոգումները, ինչպես նաև ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ներում գազավտանգավոր աշխատանքները պետք է իրականացվեն տեղակայված սարքավորումներին վերաբերող սույն տեխնիկական կանոնակարգի X բաժնի 84-156 կետերի պահանջներին համապատասխան:

170) ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ներում արգելվում է անցկացնել գազաբալոնային ավտոմեքենաների բալոնների լիցքավորման աշխատանքներ և մեքենաների ցիստեռնների դատարկում նրա տարածքում կրակային աշխատանքներ կատարելու ընթացքում: Այդ դեպքում ԱԳԼԿ և ԱԳԼՃԿ-ի մուտքի մոտ պետք է տեղադրված լինի նշան, որը արգելի մուտքը կայանի տարածք:

171) Կրակային աշխատանքների անցկացման ամբողջ ընթացքում պետք է աշխատեն պոմպակոմպրեսորային բաժանմունքի մեխանիկական օդափոխիչները: Յուրաքանչյուր 30ր մեկ պետք է գազաանալիզատորներով ստուգել գազի պարունակությունը օդում: Կրակային աշխատանքները պետք է անմիջապես դադարեցվեն, եթե չնայած ձեռնարկված միջոցների, հայտնաբերվել է գազի առկայություն:

25. ԽՄԲԱԿԱՅԻՆ ԲԱԼՈՆԱՅԻՆ ԵՎ ՌԵԶԵՐՎՈՒԱՐԱՅԻՆ ԿԱՅԱՆՔԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

 

172) Խմբակային բալոնային և ռեզերվուարային կայանքի ընդունումը շահագործման պետք է իրականացվի հանձնաժողովի կողմից, որի կազմում ներգրավվում են պատվիրատուի, շինմոնտաժային կազմակերպության, շահագործող կազմակերպության և պետական վերահսկողություն իրականացնող մարմնի ներկայացուցիչները: Հանձնաժողովը կազմվում է պատվիրատուի կողմից:

173) Խմբակային բալոնային և ռեզերվուարային կայանքը, որպես կանոն, պետք է շահագործման ընդունվի այն օբյեկտների սարքավորման հետ համատեղ, որոնց գազամատակարարման համար դրանք նախատեսված են:

174) Խմբակային բալոնային և ռեզերվուարային կայանքի ընդունման ժամանակ հանձնաժողովը պետք է ստուգի կատարողական փաստաթղթերի առկայությունը և ճիշտ ձևակերպված լինելը, արտաքին զննման ենթարկի մոնտաժված սարքավորումը, նախագծին համապատասխանությունը պարզելու և մոնտաժի թերությունները հայտնաբերելու համար: Ընդունումը ձևակերպվում է ակտով, որը հանդիսանում է օբյեկտի շահագործման թույլտվություն:

175) Մինչև շահագործման ընդունելը պետք է ստուգել ռեզերվուարների և գոլորշացուցիչների ամրությունն ու կիպությունը:

176) Մինչև գազի մատուցումը ռեզերվուարային կայանքի սարքավորումները, ինչպես նաև խմբակային բալոնային կայանքի շրջակապման գազատարերը պետք է ենթարկվեն օդով ճնշափորձարկման` 0.3 ՄՊա ճնշման տակ 1 ժամվա ընթացքում: Կայանքը համարվում է ճնշափորձարկումն անցած ըստ մանոմետրի՝ ճնշման տեսանելի անկման և արտահոսքի բացակայության դեպքում (արտահոսքի առկայությունը ստուգվում է օճառացմամբ):

177) Ռեզերվուարների տեխնիկական զննումը պետք է անցկացվի սույն գլխի 106 կետի պահանջներին համաձայն:

178) Գազի դատարկումը ռեզերվուարների մեջ և խմբակային կայանքի բալոնների փոխարինումը պետք է անցկացվի, որպես կանոն, ցերեկային ժամերին: Գազի դատարկման ժամանակ անհրաժեշտ է հետևել, որ ռեզերվուարները սահմանված մակարդակից շատ չլիցքավորվեն:

179) Գերլիցքավորված ռեզերվուարից գազի արտածծումը ավտոցիստեռն պետք է կատարվի հատուկ հրահանգով:

180) Մեքենաների ցիստեռնները, ինչպես նաև նրանց ներծծիչ-արտածծիչ խողովակները ռեզերվուարային կայանքի մեջ գազի դատարկումից առաջ պետք է հողակցվեն: Անջատել մեքենային ցիստեռնները հողակցող կայանքից թույլատրվում է միայն դատարկման ավարտից և ցիստեռնի կափույրների խցանները խողովակապտուկների վրա տեղադրումից հետո:

181) Արգելվում է ծխել մեքենայի ցիստեռնի մոտ և նրա խցիկում: Մեքենայի ցիստեռնից ռեզերվուար գազի դատարկման ժամանակ պետք է կատարել սույն գլխի 122 կետի անվտանգության պահանջները:

182) Արգելվում է գազով լիցքավորված ցիստեռնը կանգնեցնել բաց կրակի մոտ և այնպիսի տեղերում, որտեղ կա մարդկանց մեծաթիվ կուտակում (շուկաներ, մեծ խանութներ և այլն):

183) «Վանդակ» տիպի ավտոմեքենաները անհրաժեշտության դեպքում թողնել բնակելի շենքերից առնվազն 10 մ և հասարակական շենքերից 25 մ հեռավորության վրա:

Բալոններով և մեքենայի ցիստեռններով մեքենաները անհրաժեշտության դեպքում 1 ժամից ավելի կարելի է կանգնեցնել բնակելի շենքերից առնվազն 20 մ և հասարակական շենքերից` 40 մ հեռավորության վրա:

Հեղուկ գազերի տեղափոխման մեքենաների կանգառի հեռավորությունը աղբահորերից և նկուղներից պետք է լինի 5 մ-ից ոչ պակաս:

184) Եթե խմբակային կայանքի մոտ անհրաժեշտ է անցկացնել ստորգետնյա շինությունների շինարարություն կամ վերանորոգում, ինչպես նաև այլ դեպքերում, երբ հնարավոր է խմբակային սարքավորման վնասում, այդ աշխատանքները կատարող կազմակերպությունը պարտավոր է այդ մասին տեղեկացնել հեղուկ գազերի խմբակային կայանքի շահագործող կազմակերպությանը: Շահագործող կազմակերպությունը պարտավոր է աշխատանքներ կատարող կազմակերպությանը տալ ծանուցում գծագրի հետ, որի վրա նշված է խմբակային կայանքի գտնվելու վայրը, ինչպես նաև ամեն օր հետևել խմբակային կայանքին: Տրված ծանուցումները պետք է գրանցվեն հատուկ մատյանում:

185) Գոլորշացուցիչ և խմբակային բալոնային կայանքի տեխնիկական սպասարկումը պետք է կատարվի 3 ամիսը մեկ:

186) Ռեզերվուարային, գոլորշացուցիչ և խմբակային բալոնային կայանքի պլանային/ընթացիկ վերանորոգումը պետք է կատարվի շահագործող կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգով: Ստանդարտում պետք է հաշվի առնվեն պլանային/ընթացիկ վերանորոգման անցկացման ժամկետները առանձին տեսակի սարքավորումների համար, որը նախատեսվում է արտադրող գործարանների կողմից տրամադրած տեղեկաթերթիկներով, որոնք փակցված են ռեդուկցիոն/կարգավորիչ գլխիկների, գոլորշացուցիչների և խմբակային բալոնային կայանքի շրջակապվածքի գազատարերի վրա:

187) Խմբակային կայանքի ստորգետնյա ռեզերվուարները ենթակա են տեխնիկական վերազննման 10 տարին մեկ` հատուկ հրահանգով աշխատանքների անցկացմամբ, վերգետնյա` սույն գլխի 106 կետի համաձայն:

188) Ռեզերվուարային կայանքի սարքավորումների հողակցման վիճակի ստուգումը պետք է կատարվի սույն գլխի 149 կետի պահանջների համաձայն:

189) Գազի ցանցերում խմբակային կայանքից հետո ճնշման բարձրացումը կանխարգելող հեղուկ գազի խմբակային կայանքի ռեզերվուարների վրա տեղադրված ապահովիչ կափույրների աշխատանքը ենթակա է ստուգման (կարգաբերման ճնշման պայմաններում տարին մեկ):

190) Ռեզերվուարային և խմբակային բալոնային կայանքների մանոմետրերը ստուգվում են ամեն անգամ ռեզերվուարները լիցքավորելուց առաջ (բալոնները փոխելուց առաջ), ինչպես նաև տեխնիկական սպասարկման ժամանակ: Ստուգումը կատարվում է մանոմետրի կարճատև անջատման եղանակով: Այդ ընթացքում մանոմետրի սլաքը պետք է ուղղված լինի դեպի զրոն:

191) Յուրաքանչյուր 6 ամիսը մեկ ռեզերվուարային և խմբակային կայանքի մանոմետրերի ճշգրտությունը պետք է ստուգվի վերահսկիչ մանոմետրով: Մանոմետրի ստուգումը պետք է անցկացվի սույն գլխի 99 կետի պահանջների համաձայն:

192) Շինության մեջ տեղադրված բալոնների փոփոխման ժամանակ արգելվում է օգտվել բաց կրակից, միացնել կամ անջատել էլեկտրական լուսավորիչ սարքերը: Արգելվում է փոխել բալոնները աշխատող ջեռուցման վառարանների և այլ բաց կրակ ունեցող սարքավորումների առկայության դեպքում: Նշված սարքերը պետք է անջատվեն բալոնի փոփոխումից առաջ:

26. ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԳԱԶԻ ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

 

193) Յուրաքանչյուր կազմակերպություն պետք է ապահովի գազի սարքավորումների և գազատարերի տեխնիկական սպասարկման և վերանորոգման համակարգը դրանց աշխատունակ վիճակում պահելու և վթարների ու վնասվածքների կանխարգելման համար:

194) Յուրաքանչյուր կազմակերպությունում պետք է մշակվեն և հաստատվեն գազի տնտեսության մեջ վթարների կանխարգելման և տեղայնացման/լոկալիզացման պլաններ/ծրագրեր պարունակող ստանդարտներ և տեղադրված գազի սարքավորման շահագործման հրահանգներ:

195) Կազմակերպությունում գազատարերի և գազի սարքավորման տեխնիկական սպասարկումը պետք է կատարվի կամ այդ կազմակերպության ուժերով, կամ ՀՀ կառավարության 12 օգոստոսի 2004թ. N 1170-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով հավաստված սերտիֆիկացված կազմակերպության հետ կնքված պայմանագրերով:

196) Կազմակերպությունների գազատարերն ու գազի սարքավորումները պետք է շահագործման ընթացքում ենթարկվեն տեխնիկական սպասարկման և ծրագրային վերանորոգումների: Գազատարերի և գազի սարքավորման սպասարկման և վերանորոգման մասին պետք է կատարվեն գրանցումներ շահագործման և վերանորոգման մատյաններում համապատասխանաբար: Բացի այդ, նրանց մեջ պետք է գրանցվեն գազի տնտեսության նորմալ շահագործման խախտումները ու վերացման համար կատարված աշխատանքները:

197) Գազատարերի, ԳԿԿ-ի, ԳԿ կայանքների շահագործումը պետք է իրականացվի սույն տեխնիկական կանոնակարգի և ՀՀ կառավարության 2004 թ. հոկտեմբերի 29-ի որոշմամբ հաստատված «Գազի տնտեսությունում տարրերի տեխնիկական շահագործման կանոններ և անվտանգության պահանջներ տեխնիկական կանոնակարգ»-ի պահանջներին համապատասխան: Ստորգետնյա գազատարերի շրջայցը պետք է կատարվի առնվազն 2 օրը մեկ:

198) Գազի սարքավորման և արտադրամասերի ներքին գազատարերի վերանորոգումը պետք է կատարվի նվազագույնը տարին մեկ անգամ, եթե արտադրող գործարանի սարքավորման և ավտոմատիկայի/հեռակառավարման սարքերի տեղեկաթերթիկների համաձայն չի պահանջվում վերանորոգման ավելի վաղ անցկացում: Աշխատանքները պետք է անցկացվեն կազմակերպության ստանդարտով հաստատված ժամանակացույցով/գրաֆիկով: Այն կազմակերպություններում, որտեղ գազի սարքավորումը սպասարկվում է հավատարմագրված մասնագիտացված կազմակերպության հետ կնքված պայմանագրերի հիման վրա, տեխսպասարկման ժամանակացույցերը/գրաֆիկները պետք է համաձայնեցվեն գազամատակարարող կազմակերպության հետ:

(198-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

199) Կաթսաների, վառարանների և այլ ագրեգատների գործարկումից առաջ նրանց հնոցները ու ծխանցքերը պետք է օդափոխվեն: Օդափոխման ժամանակը որոշվում է շահագործման հրահանգով: Հրածորաններին օդի մատակարարման հնարավորությունը ապահովող ծխաքաշի և օդափոխիչի առկայության դեպքում հնոցների ու ծխանցքերի օդափոխությունը կատարվում է միացրած օդափոխիչի և ծխաքաշի դեպքում: Մինչ ծխաքաշի միացնելը անհրաժեշտ է համոզվել, որ ռոտորը չի հպվում ծխաքաշի պատյանին. դրա համար ռոտորը շարժում են ձեռքով:

Ծխաքաշի սարքինության ստուգումը կատարվում է պլանային զննումների և գազի սարքավորման վերանորոգման ժամանակ:

200) Հրածորանները վառելուց անմիջապես առաջ պետք է ստուգել գազի անհրաժեշտ ճնշման առկայությունը (համաձայն հավելված N 29-ի) կաթսայի, վառարանի կամ այլ ագրեգատների առջևի գազատարում, իսկ օդափչման սարքերից օդի մատակարարման ժամանակ` նաև օդի ճնշումը: Բացի այդ, պետք է ստուգել հնոցում կամ նախածխանցքում նոսրացման առկայությունը (մինչև ձգակափույր) և անհրաժեշտ դեպքում կարգավորել քաշանքը:

201) Հրածորանի առջևի գազատարի անջատող սարքը թույլատրվում է բացել միայն նրան վառած բռնկչի//վառիչի ջահի կամ գազը բռնկող այլ սարքի մոտեցնելուց հետո: Հրածորանների վառվելու ժամանակ հնոց պետք է մտնի կամ մատակարարվի այնքան օդ, որ ապահովվի գազի ամբողջական այրում և բացառվի անջատումը հրածորանից:

Հրածորաններին օդի մատակարարման օդափոխիչները պետք է միացվեն մինչև հրածորանները միացնելը:

202) Եթե այրման ժամանակ, կարգավորման ընթացքում կամ հրածորանի աշխատանքի ժամանակ տեղի է ունենում բոցի անջատում, խզում կամ մարում, անսարքությունը վերացնելուց հետո, բայց հրածորանը կրկին վառելուց առաջ` հնոցը և ծխանցքերը պետք է նորից օդափոխվեն, իսկ այրման գործողությունները կրկնվեն` ինչպես առաջին այրման ժամանակ:

203) Հրածորանների այրման և նրանց կարգավորման ժամանակ գազի և օդի մատուցման փոփոխությունը պետք է կատարվի աստիճանաբար և սահուն:

204) Շարժական հրածորանների օդանցքերի ձգակափույրների կառավարման լծակները պետք է ունենան դիրքերի սևեռիչներ և «բաց է-փակ է» ցուցանակներ:

205) Եթե կաթսաները, վառարանները կամ այլ ագրեգատները աշխատում են տարբեր տեսակի վառելանյութերով և ունեն ընդհանուր նախածխանցք, ապա գազային վառելանյութի ագրեգատների գործարկումը պետք է կատարվի մյուս ագրեգատների չաշխատելու ժամանակ:

Եթե տարբեր վառելանյութեր օգտագործող կաթսաները, վառարանները և այլ ագրեգատները գտնվում են աշխատանքի մեջ և չեն կարող կանգնեցվել, ապա անվտանգության միջոցառումները, որոնք անհրաժեշտ են գազային վառելիքով ագրեգատների գործարկման ժամանակ, յուրաքանչյուր որոշակի դեպքում սահմանվում են կազմակերպության ստանդարտով հաստատված կարգով:

206) Չի թույլատրվում առանց վերահսկողության թողնել աշխատող կաթսաները, վառարանները և այլ ագրեգատները: Բացառություն են կազմում այն սարքավորումը, որոնց վերահսկողության կառավարումը կատարվում է դիսպետչերական վահանակով` հաշվի առնելով սույն տեխնիկական կանոնակարգի IV բաժնի 20-րդ կետի պահանջները: Չի թույլատրվում շահագործել կաթսաները, վառարանները ու այլ ագրեգատները այդ ագրեգատների գազի սարքավորման, անվտանգության ավտոմատիկայի անսարքության դեպքում և քաշանքի բացակայության դեպքում, ինչպես նաև գազի արտահոսքի ժամանակ: Գազի մատակարարման դադարեցման ժամանակ պետք է անմիջապես փակվեն գազատարի ներանցուցիչի և ագրեգատների անջատող սարքերը:

207) Առանձին կաթսաների, վառարանների և այլ ագրեգատների, արտադրամասերի վերանորոգման կամ աշխատանքի երկարատև դադարեցման ժամանակ, ինչպես նաև ջեռուցման կաթսայատների գազատարերը ամռան ընթացքում պետք է անջատվեն անջատող սարքից հետո խցանի տեղադրումով: Փչամաքրման մոմերի անջատող սարքերը գազատարի անջատումից հետո պետք է մնան բաց վիճակում:

Ագրեգատը կոնսերվացումից հետո գործարկելու կամ վերանորոգման աշխատանքների կատարման համար այն կանգնեցնելուց հետո թույլատրվում է գազատարի, ծխանցքերի և հսկիչ-չափիչ սարքավորումներ /ՀՉՍ/-երի ստուգման ակտի  առկայության դեպքում:

(207-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

208) Յուրաքանչյուր ջեռուցման շրջանում ջեռուցման կաթսայատների գործարկումը թույլատրվում է գազատարի, գազի սարքավորման, անվտանգության ավտոմատիկայի, ՀՉՍ, գազատար սարքերի օդափոխության համակարգերի, էլեկտրալուսավորության, շահագործման նպատակներով կաթսաների պիտանելիության, ծածկերի և պատերի գազանթափանցության համակարգերի վերանորոգման ակտի և հանձնաժողովի կազմած կաթսայատան ստուգման ակտի առկայության դեպքում: Հանձնաժողովի կազմի մեջ մտնում են գազամատակարարող կազմակերպության ներկայացուցիչները և կաթսայատան շահագործման համար պատասխանատու անձը: Անհրաժեշտ է նաև պատասխանատու անձի և սպասարկող անձնակազմի գիտելիքների ստուգման մասին փաստաթղթերի առկայությունը:

209) Յուրաքանչյուր ջեռուցման շրջանում կաթսայատների գործարկումը թույլատրվում է կաթսայատան գազի տնտեսության համար պատասխանատու անձի նշանակման հրամանի և սպասարկող անձնակազմի ամբողջականության մասին հաստատագրի առկայության դեպքում:

210) Արդյունաբերական վառարանների և արտադրական կաթսայատների ծխանցքերի ստուգումը և մաքրումը պետք է անցկացվի վառարանների, կաթսաների պլանային վերանորոգումների կամ քաշանքի խախտման ժամանակ: Արդյունաբերական և արտադրական կաթսայատների ծխանցքերի ժամանակին ստուգումը և մաքրումը պետք է ապահովեն գազի տնտեսության համար պատասխանատու անձինք:

211) Արտադրամասերում կամ կաթսայատներում վթարների կամ հրդեհի ժամանակ դրանց գազամատակարարումը պետք է անմիջապես դադարեցվի:

212) Արգելվում է գազատարերը ծանրաբեռնել տարբեր տեսակի ծանրություններով և օգտագործել որպես հենարանային շինություններ, բացառությամբ սույն տեխնիկական կանոնակարգի III բաժնի 34-րդ կետում նշված դեպքերի: Չի թույլատրվում գազատարը օգտագործել որպես հողակցում:

213) Գազաեռակցման, կտրման և բնական կամ հեղուկ գազի գործածմամբ մետաղների այլ տիպի գազաբոցային վերամշակման աշխատանքները, ինչպես նաև բաց կրակի օգտագործումը այլ աղբյուրներից թույլատրվում է հետևյալ նվազագույն հեռավորությունների վրա (հորիզոնագծով)՝

ա/ 10 մ` բալոնների խմբերից (2-ից ավելի բալոններից), որոնք նախատեսված են գազի աշխատանքներ կատարելու համար,

բ/ 5 մ` առանձին թթվածնով կամ այլ բռնկվող գազերով բալոններից,

գ/ 3 մ` այրվող գազերի գազատարերից, ինչպես նաև մետաղյա պահարաններում տեղադրված գազամատակարարման կետերից` ձեռքով աշխատելու դեպքում, և

դ/ 1,5 մ` մեքենայացված աշխատանքների դեպքում:

214) Բնական և հեղուկ գազի գործածմամբ գազաբոցային աշխատանքները պետք է կատարվեն` պահպանելով հրդեհային անվտանգության պահանջները: Աշխատանքի ժամանակ հրածորանի (կտրոցի) բոցը պետք է ուղղված լինի գազամատակարարման աղբյուրի հակառակ կողմը: Եթե նշված պահանջը չի կարող կատարվել, գազամատակարարման աղբյուրը պետք է ծածկել մետաղյա վահանով կամ չհրկիզվող պաշտպանիչ շերտով:

(214-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

215) Բնական կամ հեղուկ գազերի օգտագործումով շարժական բանվորական կետերի աշխատանքի ժամանակ, որոնք սնուցվում են առանձին բալոններից, թույլատրվում է 1 հատուկ կառուցվածքի սայլակի վրա տեղադրել այրվող գազով բալոնը և թթվածնով բալոնը: Այդ դեպքում բալոնները պետք է այնպես ամրացվեն, որ բացառվի նրանց հարվածումը միմյանց և ընկնելը:

216) Շարժական բանվորական կետերի աշխատանքի ընթացքում հեղուկ գազերով բալոնները պետք է գտնվեն ուղղահայաց դիրքում: Հեղուկ գազերով բալոնները թույլատրվում է դնել հատակին կամ գետնին թեքած վիճակում բարձրացված կափույրով և պահպանելով բալոնները գլորվելուց:

Բալոնները պետք է պաշտպանել արևի ճառագայթներով կամ ջերմության այլ աղբյուրներով տաքացումից: Բալոնների թույլատրելի տաքացման ջերմաստիճանը կազմում է 45⁰C:

217) Արգելվում է անցկացնել գազաեռակցում, կտրում և մետաղների ու այլ նյութերի գազի կիրառմամբ գազաբոցային մշակման այլ տեսակներ գետնախարսխային և նկուղային շինություններում, հորերում և այլ ստորգետնյա շինություններում: Թույլատրվում է օգտագործել գազի հրածորաններ՝ խողովակաշարի հորերում աշխատելիս և հորերից դուրս հեղուկ գազերով բալոններ տեղադրելիս:

218) Գազաբանվորական կետերի բոլոր ներանցումները պետք է լինեն ազատ: Աշխատանքի ընթացքում պահարանների դռները պետք է բաց լինեն: Գազաբանվորական կետերից օգտվող բանվորի բացակայության ժամանակ պահարանները պետք է փակվեն բանալիներով:

219) ԵՃՀ-ով սարքավորման շահագործումը պետք է իրականացվի հրածորանները արտադրած գործարանի կողմից տրված շահագործման հրահանգների համապատասխան:

220) Լոգարանների շոգեսենյակների քարերը պետք է ջեռուցվեն այն ժամանակ, երբ լոգարանները չեն աշխատում:

27. ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՑԱՂՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ԲՆԱԿԵԼԻ ՇԵՆՔԵՐԻ ԳԱԶԻ ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

 

221) Հասարակական նշանակության և կենցաղսպասարկման կազմակերպությունների գազի սարքերի մոտ երևացող տեղերում պետք է փակցված լինեն գազի պատշաճ և անվտանգ օգտագործման հրահանգներ, սույն տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան: Նշված օբյեկտներում գազի տնտեսության համար պատասխանատու անձինք պարտավոր են ժամանակին իրականացնել գազի սարքավորման շահագործման հետ կապված աշխատակիցների ուսուցում/հրահանգում գազի սարքավորումից անվտանգ օգտվելու վերաբերյալ:

222) Գազի մատուցումը նոր բնակելի շենքեր, որպես կանոն, պետք է անցկացվի մինչև շենքերի բնակեցումը գազամատակարարող կազմակերպության կողմից հաստատված հրահանգին համապատասխան:

223) Եթե գազը մատուցվում է շենքերին բնակեցումից հետո, ապա գազամատակարարող կազմակերպությունը պետք է տեղեկացնի շենքերի սեփականատերերին/սպասարկողներին և այդ շենքերի բնակիչներին գազի մատուցման մասին: Բնակելի շենք գազը մատուցելու ժամանակ, շենքի բոլոր բնակիչներին գազի սարքավորման անվտանգ օգտագործման հրահանգներ տալուց հետո, բնակարանների սեփականատերերին/բնակիչներին պետք է տրվեն գազի օգտագործման կանոնների հրահանգերի տպագիր բրոշյուրներ:

Այրման արգասիքները ծխանցքեր արտամղող գազի սարքավորումների մոտ պետք է փակված լինեն անվտանգ օգտագործման մասին զգուշացնող գրանցումներով ցուցանակներ:

224) Արգելվում է բնակարանից բացակայելուց միացված թողնել աշխատող սարքերը ու ագրեգատները, բացառությամբ մշտական աշխատող և համապատասխան գազի հոսքի անջատման ավտոմատիկա ունեցող սարքավորումներից:

225) Շինություններում բալոնների տեղադրումով հեղուկ գազերի գազաբալոնային կայանքի կափույրը պետք է փակվի գազի սարքերի օգտագործման ավարտից հետո:

226) Սպառողներին գազի մատակարարան դադարեցման դեպքում գազի վառարանների, սալիկների և այլ սարքերի հրածորանների ծորակները պետք է անմիջապես փակվեն:

227) Գազի ջրատաքացուցիչների, վառարանների այրման արգասիքները ծխանցքեր արտամղող այլ սարքերի յուրաքանչյուր օգտագործումից առաջ պետք է ստուգվի ծխանցքի քաշանքը: Քաշանքի զննումը կատարվում է սարքը միացնելուց առաջ և հետո` տվյալ սարքի օգտագործման հրահանգներին համապատասխան: Քաշանքի բացակայության դեպքում սարքից օգտվելն արգելվում է:

228) Գազի ջրատաքացուցիչներից օգտվելու ժամանակ արգելվում է փակել դռան ստորին մասի վանդակը կամ անցքը, որը ծառայում է գազի այրման համար անհրաժեշտ օդի ներհոսքի համար:

229) Շինությունները, որտեղ տեղադրված են գազի սարքավորումները, պետք է անընդհատ օդափոխվեն: Կտրականապես արգելվում է փակել օդափոխման ուղեգծերի վանդակները:

Գազի սարքավորման օգտագործման ժամանակ լուսամուտների օդանցքները կամ վերնափեղկերը պետք է բաց լինեն:

(229-րդ կետը փոփ. 13.09.07 N 1072-Ն)

230) Շինության մեջ գազի հոտի հայտնվելու դեպքում պետք է անմիջապես դադարեցնել գազի սարքավորումից օգտվելը, բացել լուսամուտները` շինության օդափոխման համար, կանչել վթարային կազմակերպությունը, կրակ չվառել, չծխել, չմիացնել և չանջատել էլեկտրալուսավորիչներ և էլեկտրական սարքավորումներ, չօգտագործել էլեկտրական զանգեր, ստուգել, թե փակ են արդյոք գազի սարքավորումների բոլոր ծորակները:

231) Արգելվում է կրակ օգտագործել գազատարերից և սարքերից գազի արտահոսքը հայտնաբերելու համար: Գազատարերի միացման ամրության ստուգումը, ինչպես նաև շինություններում գազատարերից և սարքերից գազի արտահոսքի տեղերի հայտնաբերումը պետք է կատարվի օճառային էմուլսիայի կամ հատուկ սարքերի օգնությամբ:

232) Գազի սարքերի տեղաշարժումը կարող է կատարվել միայն գազամատակարարող կազմակերպության կողմից:

233) Արգելվում է գազի սարքավորման և գազի բալոնների օգտագործումը նախադպրոցական տարիքի երեխաների կողմից և այդ սարքերից և կայանքից օգտվելու կանոնները չիմացող անձանց:

234) Արգելվում է գազատարերի ծանրաբեռնումը:

235) Արգելվում է շինություններում պահել դատարկ և հեղուկ գազով լիցքավորված բալոններ: Դրանք պետք է պահվեն պահեստներում:

236) Բացել վառարանների հրածորանների, ռեստորանային վառարանների և այլ նման սարքերի ծորանները թույլատրվում է միայն այրվող բռնկչի առկայության դեպքում, իսկ բռնկչի բացակայության դեպքում` հրածորանին վառվող ջահը մոտեցնելուց հետո:

Հրածորանի մարման դեպքում ծորակը պետք է փակվի, իսկ հնոցը, կրկին վառելու դեպքում, պետք է օդափոխվի: Կրկին վառելը թույլատրվում է առնվազն 5 րոպե դադարից հետո:

237) Արգելվում է գազի սարքերից և ագրեգատներից օգտվել նրանց անսարքության, ինչպես նաև գազատարերի, փականների և ավտոմատիկայի սարքերի անսարքության դեպքում:

238) Եթե գազի սարքավորման տեխսպասարկման ժամանակ հայտնաբերվում են անսարքություններ, որոնք չեն կարող անմիջապես հեռացվել, ապա անսարք գազատարը և գազի սարքը պետք է անջատվեն գործող գազացանցից` մինչև անսարքության վերացումը:

239) Ջեռուցման վառարանների գազատարերի հերմետիկությունը յուրաքանչյուր ջեռուցման սեզոնից առաջ պետք է ստուգվի հատուկ սարքով կամ պարուրակային միացումների օճառացումով: Այդ ընթացքում պետք է ստուգվեն ավտոմատիկայի աշխատանքը և անջատող սարքերի ամրությունը:

240) Վառարանների և այլ գազի ագրեգատների վերանորոգման անհրաժեշտության դեպքում նրանց գազատարերը պետք է անջատվեն խցանի տեղադրումով: Գազաբաշխիչ կայանքը պետք է անջատվի նաև շինությունների հիմնանորոգման ժամանակ:

Գազատարերը պետք է անջատվեն գազամատակարարող կազմակերպության կողմից և ձևակերպվեն ակտով: Վերանորոգումից հետո սարքերի միացումը գազատարերին կատարվում է նշված կազմակերպությունների կողմից:

241) Հասարակական նշանակության և կենցաղսպասարկման կազմակերպությունների գազի սարքավորման տեխսպասարկումը պետք է անցկացվի հավատարմագրված մասնագիտացված կազմակերպության կամ գազամատակարարող կազմակերպության կողմից:

Բնակելի շենքերում տեղակայված կազմակերպությունների գազի սարքավորումները շահագործող կազմակերպությունների աշխատանքի վերահսկումը իրականացնում են իրավասու պետական մարմինները:

242) Ծխանցքերն ու ոչ օդափոխման ուղեգծերը ենթակա են պարբերական ստուգման սույն տեխնիկական կանոնակարգի IV բաժնի 86 կետի պահանջների ծավալի մասով և մաքրման հետևյալ ժամկետներում.

ա/ եռամսյակում 1 անգամ` հոսանուտային ջրատաքացուցիչների և ճաշարանային վառարանների աղյուսե ծխանցքերը,

բ/ տարին 1 անգամ` ասբեստացեմենտային, կավե ծխանցքերը, ինչպես նաև ջերմակայուն բետոնե հատուկ բլոկներից պատրաստված ծխանցքերը,

գ/ տարին մեկ անգամ ջեռուցման սեզոնից առաջ` ջեռուցման և ջեռուցման-եփման վառարանները, անոթային ջրատաքացուցիչները, բնակարանային ջեռուցող կաթսաների ծխանցքերը,

դ/ տարին 1 անգամ` ջեռուցման-եփման վառարանների, անոթային ջրատաքացուցիչների, բնակարանային ջեռուցման կաթսաների ծխանցքերը,

ե/ տարին մեկ անգամ` օդափոխման ուղեգծերը:

Ծխանցքերի, օդափոխման ուղեգծերի մաքրումը ու ստուգման արդյունքների ձևակերպումը կատարվում է սույն տեխնիկական կանոնակարգի IV բաժնի 86 կետին համապատասխան: Ակտի օրինակը վերահսկման համար պետք է փոխանցվի գազամատակարարող կազմակերպությանը: Նշված ակտը չներկայացնելու դեպքում գազամատակարարող կազմակերպությունն իրավունք ունի դադարեցնել գազի մատակարարումը:

Սույն տեխնիկական կանոնակարգով սահմանված ժամկետներում ծխային և օդափոխության ուղեգծերի վիճակի ստուգումների անցկացման վերահսկողությունը` նրանց հետագա շահագործման համար պիտանի լինելը որոշվում է ՀՀ կառավարության 2004 թ. հոկտեմբերի 29-ի N 1843-Ն որոշմամբ հաստատված «Գազի տնտեսությունում տարրերի տեխնիկական շահագործման կանոնները և աշխատանքի անվտանգության պահանջներ» տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին համապատասխան:

243) Ձմռանը նվազագույնը ամիսը մեկ պետք է կատարվի, ծխանցքերի սառեցումը և խցանումը կանխարգելելու նպատակով, գլխամասերի ստուգում և վերանորոգման արդյունքները պետք է գրանցվեն հատուկ մատյանում:

244) Մինչև ծխանցքերի վերանորոգման աշխատանքները սկսելը գազի սարքերը ակտի ձևակերպումով պետք է անջատվեն գազամատակարարող կազմակերպության ներկայացուցչի կողմից: Յուրաքանչյուր վերանորոգումից հետո ծխանցքերը ենթակա են ստուգման` նախորդ զննման արդյունքների ակտի հիման նոր ակտի ձևակերպումով: Վերանորոգումից հետո ստուգման ու մաքրման են ենթակա նաև օդափոխման ուղեգծերը: Ծխանցքերի վերանորոգումը անցկացնող կազմակերպությունը պարտավոր է այդ մասին տեղեկացնել գազամատակարարող կազմակերպությանը:

245) Տեխնիկական միջանցքները, շենքերի նկուղները և այլ շինությունները, որտեղ կան գազատարեր, պետք է օրվա ցանկացած ժամին հասանելի լինեն սպասարկող անձնակազմին: Արգելվում է այդ սենքերը զբաղեցնել որպես պահեստներ, արհեստանոցներ և այլն:

XI. ՀԱՏՈՒԿ ԲՆԱԿԱՆ ԵՎ ԿԼԻՄԱՅԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՒՄ ԳԱԶԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՄԱՆԸ ԵՎ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

28. ԵՆԹԱԳՈՐԾԱԾՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐՈՒՄ, ՍԵՅՍՄԻԿ ԵՎ ՈՒՌՈՂ/ՓՔՎՈՂ ՈՒ ՆՍՏՈՂ ԳՐՈՒՆՏՆԵՐԻ ԳՈՏԻՆԵՐՈՒՄ ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՈՒՄԸ

 

1) Ենթագործածվող/մշակվող տարածքներում գազատարերի կառուցումը թույլատրվում է միայն հատուկ միջոցառումներ ներառող նախագծերով, որը կապահովի գազատարերի անվտանգ աշխատանքը տարածքների օգտագործման ընթացքում երկրի մակերեսի տեղաշարժման պայմաններում:

2) Միջավանային և բաշխիչ գազատարերի ուղեգծի որոշման/նախագծման ընթացքում հանքահորվածքների ազդեցության սահմանները մնայուն բարձրադիր նշանների և ցցանշանների միջոցով տեղակապվում են գազատարի ուղեգծի հետ:

3) Ենթագործածվող/մշակվող տարածքներում ստորգետնյա գազատարերի անցկացումը խորհուրդ է տրվում կատարել 10 մ-ից ոչ պակաս երկարության խողովակներով:

4) Չի թույլատրվում եռակցվող խողովակների կողաճակատների միջև եղած անթույլատրելի արանքները կամ այդ խողովակների առանցքների անհամատեղելիությունը վերացնել խողովակների տաքացման, ձգման կամ ծռման եղանակներով: Նշված թերությունները պետք է վերացվեն առնվազն 400 մմ երկարություն ունեցող կարճ ներդիրների (կոճերի) եռակցման միջոցով:

5) Խողովակների միացումը, որպես կանոն, պետք է կատարվի էլեկտրաաղեղային եռակցման մեթոդներով:

Վերահսկման ֆիզիկական մեթոդներով պետք է ստուգվեն 50 մմ և ավելի պայմանական անցման տրամագծով բոլոր ճնշումների ստորգետնյա գազատարերի եռակման կցվանքների 100 տոկոսը:

Վերգետնյա և ստորգետնյա գազատարերի համար եռակցման կցվանքների վերահսկման նորմերը ընդունվում են այնպես, ինչպես սովորական պայմաններում տեղադրված գազատարերի համար:

6) Գազատարը պետք է տեղադրվի առնվազն 200 մմ հաստությամբ թույլ ամրացնող գրունտի հիման վրա և լցածածկվել նույն գրունտով` առնվազն 300 մմ բարձրության վրա:

7) Թույլ ամրացնող գրունտի կիրառմամբ ամբողջական լցածածկում կատարելիս խրամուղիների լիցքավորումը նախատեսվում է գազատարերը ենթագործածվող տարածքներով անցկացնելու դեպքում: Մնացած դեպքերում գազատարի շարժունակության մեծացումը ապահովվում է շահագործման ընթացքում փոխհատուցիչների տեղադրմամբ կամ կտրմամբ:

8) Փողոցների բաշխիչ գազատարերի վրա պաշտպանիչ միջոցների առկայության դեպքում բակային և ներբնակարանային գազատարերի փոքր հատվածները (20-30 մ երկարությամբ) այլ պաշտպանիչ միջոցառումներ չեն պահանջում, բացառությամբ եռակցված կցվանքների լուսաթափանցումից:

9) Փոխհատուցիչները պետք է տեղադրվեն հորերում կամ հատուկ որմնախորշերում, որոնք մատչելի լինեն զննման և դիտարկման համար: Հեղուկ գազի խողովակաշարի վրա ռետինակորդային փոխհատուցիչներ կիրառելը արգելվում է:

10) Երկրի մակերևույթի դեֆորմացման/փոփոխման գործընթացների ավարտից հետո փոխհատուցիչները պետք է փոխարինվեն հորերում (որմնախորշերում) ուղիղ ներդիրներով և լցածածկվեն գրունտով:

11) Գազատարերի` ստորգետնյա հաղորդակցման ուղեգծերի հետ հատման տեղերում (հատման տեղին ամենամոտ գազատարի կցվանքների վերին մասում) պետք է տեղադրվեն վերահսկման խողովակներ:

12) Էլեկտրապոտենցիալը չափելու համար էլեկտրահաղորդման լարերը պետք է ունենան ճկուն միացում գազատարի խողովակի հետ, որը թույլ կտա գրունտի համեմատ խողովակի տեղաշարժում:

13) Այլ հաղորդակցման ուղեգծերի հետ ստորգետնյա գազատարերի հատման տեղերում պետք է նախատեսվի գրունտի տեղային խտացում: Եռակցած կցվանքները պետք է գտնվեն հատման տեղից առնվազն 2 մ հեռավորության վրա:

14) Ներքին գազատարերը չպետք է հատեն շենքի դեֆորմացիոն կարերը:

29. ԵՆԹԱԳՈՐԾԱԾՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐՈՒՄ, ՍԵՅՍՄԻԿ ԵՎ ՈՒՌՈՂ/ՓՔՎՈՂ ՈՒ ՆՍՏՈՂ ԳՐՈՒՆՏՆԵՐԻ ԳՈՏԻՆԵՐՈՒՄ ԳԱԶԱՏԱՐԵՐԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՒՄԸ

 

15) Ենթագործածվող տարածքների շրջաններում գազատարերը շահագործող կազմակերպությունները պետք է ունենան գազատարերի պաշտպանության հատուկ ծառայություններ, որոնց խնդիրների մեջ մտնում են`

ա/ գազատարերի պաշտպանության կազմակերպչական-տեխնիկական հարցերի լուծումը,

բ/ լեռնային կազմակերպություններից ստացվող գազատարերի ուղեգծի տակ լեռնային աշխատանքների պլաններից/ծրագրերից պատճենաքաղվածքների վերլուծությունը,

գ/ մարկշեյդերական ծառայությունների կողմից ներկայացվող երկրի մակերեսի նկատվող տեղաշարժերի/դեֆորմացիայի վերաբերյալ տվյալների հավաքագրումը և լեռնային կազմակերպությունների հետ համատեղ գազատարերի լրացուցիչ գործածման ժամանակացույցերի/գրաֆիկների կազմումը,

դ/ մարկշեյդերական կազմակերպությունների և նախագծային կազմակերպությունների հետ համատեղ` լեռնային ենթամշակումների վնասակար ազդեցությունից շահագործվող գազատարերը պաշտպանելու, ինչպես նաև ստորգետնյա հաղորդակցման ուղեգծերի պաշտպանության միջոցառումներ, բնակելի, արդյունաբերական և կոմունալ օբյեկտներ, շենքեր գազի ներթափանցումը կանխարգելող միջոցառումներ,

ե/ գազատարերի շինարարության, վերանորոգման և շահագործման շրջանում տեխնիկական պայմանների պահպանման վերահսկողությունը:

16) Գազատարերի պաշտպանության համար անցկացվում են հետևյալ միջոցառումները. փոխհատուցիչների տեղադրում` սույն գլխի 9-րդ կետի պահանջների համաձայն և գազատարերի կտրում,

գազատարերի բացում և հետագայում թույլ ամրացնող նյութով (գրունտով) լցածածկում:

17) Մեծաթեք շերտերի շերտախմբերի մշակման ժամանակ երկրի մակերեսի նկատվող հանքաստիճանների մասում գազատարերը պաշտպանվում են հատուկ փոխհատուցիչներով:

18) Գազատարերի մշակվող մասերը, նրանց տարրերը, գազիֆիկացված օբյեկտները և հարակից հաղորդակցման ուղեգծերը ենթակա են ուժեղացված տեխնիկական սպասարկման գազատարերը շահագործող կազմակերպությունների կողմից:

19) Ստորգետնյա գազատարերի վրա, որպես կանոն, պետք է տեղադրվեն պողպատյա ամրաններ: Թույլատրվում է թուջե ամրանների կիրառումը ռետինակորդային փոխհատուցիչների հետ համատեղ տեղադրման ժամանակ:

20) Սեյսմիկ գոտիներում գազի հորերի կառուցման ժամանակ (6 բալից ավելի սեյսմիկություն) երկաթբետոնյա հորերի հիմքի սալերը և աղյուսե պատերով հորերի միաքար երկաթբետոնյա հիմքը պետք է տեղադրվեն խտացված 100 մմ հաստությամբ ավազե բարձիկի վրա:

Հորերի պատերի հատման դեպքում գազատարերը պետք է ներդրվեն պատյանների մեջ, որոնց տրամագծերը գազատարերի տրամագծերից պետք է 10-15 սմ մեծ լինեն:

Պատյանները պետք է լցափակվեն էլաստիկ նյութով կամ հատուկ մաստիկայով: Հորում գազատարը պետք է հենվի սահող հենարանի վրա:

21) Փքվող գրունտերում կառուցված գազի հորերը պետք է լինեն միայն երկաթբետոնյա կամ միաքար հավաքված:

22) Հորերի պատերի արտաքին մակերեսը պետք է լինի հարթ` երկաթբետոնի հետ սվաղված:

23) Պատերի և սառած գրունտերի միջև շաղկապումը թուլացնելու համար խորհուրդ է տրվում սարքել ծածկույթ խեժային նյութերից կամ ծոցերը հետլիցքավորել կապիչով կամ ավազակապիչային գրունտով: Հորի ծածկն ամեն դեպքում պետք է լցվի ավազակապիչային կամ այլ չփքվող գրունտով: Հորի ծածկի վերևում պետք է սարքվի ասֆալտային սալվածք, որը փակի ծոցը` առնվազն 0,5 մ:

24) Նստող խոշորածակոտկենային գրունտներում շինարարության ժամանակ հորերի հիմքերի տակ գրունտները պետք է ամրացվեն:

25) Հորի պարագծով անհրաժեշտ է սարքել ասֆալտային սալվածք, որը պետք է լցված ծոցերից 0,5 մ ավելի լայն լինի:

26) Հորերի պատերով գազատարերի անցման դեպքում պետք է հաշվի առնվի մեծացված արանքը, որը լիցքավորվում է էլաստիկ նյութով (հատուկ մաստիկայով, խեժացված խյուսով, ոլորաթելով և այլն):

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան

 

Հավելված N 1 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Նվազագույն հեռավորությունը (պլանում) ստորգետնյա գազատարից մինչև արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքներում գտնվող շենքերը, շինությունները

Հ/Հ	Գազի ճնշումը գազատարում ՄՊա	Նվազագույն հեռավորությունը (մ) ստորգետնյա ցանցերից մինչև
		Շենքերի և սենքերի հիմքը	Ցանկապատները, կապի և կոնտակտային ցանցերը, խողովակաշարերը	1520 մմ-ոց երկաթուղագիծ, բայց խրամի խորությունից ոչ քիչ` մինչև հողաթմբի ստորոտը և փորոքի եզրը	Տրամվայի գծերի առանցքը	Ավտոճանապարհի		Օդով տարվող էլեկտրական հաղորդագծերի հենակետերի հիմքերը` լարումով
						կողային քարը	Կյուվետի արտաքին եզրը կամ հողաթմբի ստորոտը	Մինչև 1 կՎ և արտաքին լուսավորման	1 կՎ-ից բարձր մինչև 35 կՎ	110 կՎ-ից բարձր
1	Ցածր (մինչև 0,005)	2	1	3,8	2,8	1,5	1	1	5	10
2	Միջին (0,005-ից բարձր մինչև 0,3)	4	1	4,8	2,8	1,5	1	1	5	10
3	Բարձր. 0,3-ից բարձր մինչև 0,6	7	1	7,8	3,8	2,5	1	1	5	10
4	0,6-ից բարձր մինչև 1,2	10	1	10,8	3,8	2,5	1	1	5	10

Հեռավորությունը գազատարից մինչև ծառի բունը ընդունվում է 1.5 մ, իսկ մինչև թփերը հեռավորությունը չի նորմավորվում:

Հավելված N 2 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Նվազագույն հեռավորությունը (պլանում) ստորգետնյա գազատարից մինչև շենքերը և շինությունները

Հ/Հ	Գազի ճնշումը գազատա-րում ՄՊա	Հեռավորությունը (մ) հորիզոնագծով ստորգետնյա գազատարից մինչև
		Շենքերի և սենքերի հիմքը, ուղանցումները և թունելները	Ցանկապատները, կապի և կոնտակտային ցանցերի հենակետերը	Եզրային ուղու հիմքը		Ճանապարհի, փողոցի կողային քարը	Կյուվետի արտաքին եզրը կամ հողաթմբի ստորոտը	Օդով տարվող էլեկտրական հաղորդագծերի հենակետերի հիմքերը` լարումով
				1520 մմ-ոց երկաթուղագիծ, բայց խրամի խորությունից ոչ քիչ մինչև հողաթմբի ստորոտը և փորոքի եզրը	Տրամվայ			Մինչև 1 կՎ և արտաքին լուսավորման	1 կՎ-ից բարձր մինչև 35 կՎ	110 կՎ-ից բարձր
1	Ցածր (մինչև 0,005)	2	1	3,8	2,8	1,5	1	1	5	10
2	Միջին (0,005-ից բարձր մինչև 0,3)	4	1	4,8	2,8	1,5	1	1	5	10
3	Բարձր. (0,3-ից բարձր մինչև 0,6)	7	1	7,8	3,8	2,5	2	1	5	10
4	0,6-ից բարձր մինչև 1,2	10	1	10,8	3,8	2,5	2	1	5	10

Շենքերի և շինությունների հիմքերի ստորոտից 0,4 մ ավելի ցածր ցանցեր հիմնադրելու դեպքում, այս աղյուսակում նշված հեռավորությունները հարկավոր է ավելացնել կախված թեքությունների զառիթափությունից, թույլատրված տարբեր բնահողերի համար, վերջիններիս շրջանցիկությունից և համակազմվածքից, հողային կառույցների կանգնեցման, ինչպես նաև ջրատարների, կոյուղիների, ջեռուցման ցանցերի նախագծերի:

 

Հավելված N 3 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Նվազագույն հեռավորությունները` L, ուղղահայաց ուղղությամբ ցանկացած ճնշման ստորգետնյա գազատարերի այլ ստորգետնյա շինությունների հետ հատման դեպքում

L, մ

Ջրմուղ, կոյուղի, ջրատար խողովակ, հեռախոսային կոյուղի և այլն……………........0,15

Ջեռուցման խողովակաշար………………………………………………………..……..............0,20

Էլեկտրամալուխ, հեռախոսային զրահապատ մալուխ………………………….…............0,50

Էլեկտրամալուխ յուղալցված 110-220 կՎ լարումով…………………………….…...........1,0

 

Թույլատրվում է հեռավորության նվազեցում գազատարի և էլեկտրամալուխի (ոչ յուղալցված) կամ զրահապատ մալուխի միջև, վերջիններս պատյանով անցկացնելու դեպքում: Գազատարի և պատյանի կողերի միջև էլեկտրամալուխի անցկացման դեպքում պետք է լինի 0,25 մ-ից ոչ պակաս, կապի զրահապատ մալուխից` 0,15 մ-ից ոչ պակաս: Պատյանի եզրերը պետք է դուրս գան 1 մ-ով հատվող զագամուղի կողերի երկու կողմից:

 

Հավելված N 4 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Նվազագույն հեռավորությունը (պլանում) ստորգետնյա ինժեներական ցանցերի միջև

 

Հ/Հ	Գազի ճնշումը գազատարում ՄՊա	Հեռավորությունը (մ) հորիզոնագծով մինչև
		ջրմուղ	կոյուղի (կենցաղային)	դրենաժ (ջրաքաշ) և անձրևային	Ճնշումով գազատարների(ՄՊա)				ուժային լարման մալուխ (կՎ)		կապի մալուխներ	ջեռուցման ցանցեր	ընդհանուր կոլեկտորներ
					ցածր` մինչև 0,005	միջին (0,005-ից մինչև 0,3)	Բարձր
							0,3 -ից մինչև 0,6	0,6-ից մինչև 1,2	մինչև 36	36-ից բարձր մինչև110
1	Ցածր (մինչև 0,005)	1	1	1	0,5	0,5	0,5	1	1	1	1	2	2
2	Միջին (0,005-ից բարձր մինչև 0,3)	1	1,5	1,5	0,5	0,5	0,5	1	1	1	1	2	2
3	Բարձր. (0,3-ից բարձր մինչև 0,6)	1,5	2	2	0,5	0,5	0,5	1	1	1	1	2	4
4	0,6-ից բարձր մինչև 1,2	2	5	5	0,5	0,5	0,5	2	2	2	2	4	4

 

Սույն աղյուսակին զուգահեռ անհրաժեշտ է նկատի ունենալ`

1. Մեկ խրամում միաժամանակ զուգահեռ 2 և ավելի գազատարների անցկացման դեպքում, նրանց միջև հեռավորությունը պետք է կազմի ոչ պակաս 0,4 մ` մինչև 300 մմ տրամագծով խողովակների համար, ոչ պակաս 0,5 մ` 300 մմ-ից ավելի տրամագծով խողովակների համար:

2. Զրահապատված կապի մալուխների և գազատարի միջև հեռավորությունը պետք է ընդունել 1 մ-ին հավասար:

3. Մեկ խրամում համատեղ ինժեներական ցանցերի անցկացման դեպքում, խողովակաշարերի միջև թույլատրվում է նվազեցնել համեմատած տվյալ աղյուսակում նշվածների հետ, ընդ որում, պահպանելով ցանցերի մոնտաժման և վերանորոգման համար անհրաժեշտ ջրհորների խցերի և այլ սարքավորումների տեղավորումը:

Հավելված N 5 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Վերգետնյա հենարանների վրա տեղադրված գազատարներից մինչև շենքերը և շինությունների հորիզոնականով նվազագույն հեռավորությունը (մ)

Հ/Հ	Շենքեր և սենքեր	Գազի ճնշումը, ՄՊա
		մինչև 0.005	0.005-ից բարձր մինչև 0,3	0,3-ից բարձր մինչև 0,6	0,6-ից բարձր մինչև 1,2
1 2	Արտադրական և պահեստային շինություններ, որոնք վերաբերում են հրդեհային վտանգավորության հետևյալ կատեգորիաներին Ա, Բ և Վ Գ և Դ	5 2	5 2	5 2	10 5
3 4 5	Դյուրավառ և այրվող հեղուկների բաց պահեստներ և այրվող նյութերի պահեստներ. Արդյունաբերական տարածքներում արդյունաբերական տարածքներից դուրս	10 20	10 20	20 40	30 40
6	Բնակելի և հասարակական շենքեր	2	5	5	-
7	Տրամվայ և երկաթուղի	3	3	3	3
8	Ստորգետնյա հաղորդակցուղիներ. ջրմուղ, կոյուղի, ջեռուցման խողովակաշարեր, հեռախոսային, էլեկտրական մալուխային բլոկներ (գազատարի հենարանի հիմքի եզրից)	1	1	1	1
9	Բաց էլեկտրակայանքի ցանկապատ	10	10	10	10
10	Օդային Էլեկտրահաղորդման գծերի լարերը	Էլեկտրահաղորդման հենասյան բարձությունից ոչ քիչ
11	Նույնը նեղված պայմաններում	ՀՀ ՇՆ-VI-12.03.01-04 ոչ պակաս, գազատարի պաշտպանական հողակցման պայմանով
12	Ճանապարհներ (փողոցի, կողային քարից, կյուվետի արտաքին եզրը կամ ճանապարհի հողաթմբի ստորոտից)	1,5	1,5	1,5	1,5
13	Կառույցներ բաց կրակի աղբյուրներով և հալված մետաղի արձակման վայրերում	10	10	10	10

Եթե հենարանի բարձրությունը գերազանցում է Էլեկտրահաղորդման գծի բարձրությանը, հեռավորությունը գազատարի և Էլեկտրահաղորդման գծի միջև պետք է լինի գազատարի հենարանի բարձրությունից ոչ քիչ:

Աղյուսակում նշված շենքերից հեռավորությունները չեն բացառում գազատարի տեղադրման հնարավորությունը այդ շենքերի պատերով և ծածկերով՝ համաձայն ՀՀ ՇՆ -IV-12.03.01-04 պահանջներին:

Հավելված N 6 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Վերգետնյա գազատարների և օդային էլեկտրահաղորդման գծերի լարերի միջև ուղղահայացով նվազագույն հեռավորությունը` L

ԷՀԳ-ի	լարումը` կՎ	L, մ	լարումը` կՎ	L, մ
Մինչև	1	1	220	5
	20	3	330	6
	35-110	4	500	6,5
	150	4,5

 

Սույն նորմերը սահմանվում են հետևյալ պայմաններում`

1. Հեռավորությունները օդային Էլեկտրահաղորդման գծերի լարերից մինչև գազատարը և նրա կառուցվածքի ցցվող մասերը ընդունվում են հորիզոնականով` հաղորդալարերի առավելագույն շեղման ժամանակ, ուղղահայացով` Էլեկտրահաղորդման լարերի առավելագույն կախվածքի ժամանակ:

2. Օդային Էլեկտրահաղորդման գծերի լարերի և գազատարի միջև հորիզոնական և ուղղահայաց նվազագույն հեռավորության որոշման ժամանակ պաշտպանական պարիսպները, որոնք տեղադրված են նրա վրա (վանդակների, ստորասրահների/գալերեաների, հարթակների տեսքով), դիտվում են որպես գազատարի մասեր:

Հավելված N 7 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Գազատարների և շինությունների ներսում տեղակայված ինժեներական կոմունիկացիաների  միջև նվազագույն հեռավորությունը (սմ)

 

Հ/Հ	Կոմունիկացիաներ, սարքեր	Զուգահեռ տեղադրում	Փոխհատում
1	Էլեկտրասարքավորումներ. մեկուսացված լարերի բաց էլեկտրահաղորդագիծ կամ էլեկտրամալուխ	25	10
2	թաքնված էլեկտրահաղորդակցման գծեր կամ խողովակի մեջ անցկացրած էլեկտրահաղորդակցման գծեր	5 /լցափակված ակոսի կամ խողովակի եզրից/
3	մինչ 1000 Վ լարման էլեկտրահաղորդակցման բաց լարերի տոկակիր/տոկատար մասերը	100	100
4	Բաշխիչ էլեկտրավահանակները կամ պահարանները	50	Չի թույլատրվում

 

Բնակելի և հասարակական շենքերում չի թույլատրվում (կետ 1) նախատեսել լուսավորման լարերի առանց արանքի փոխհատումը` էլեկտրալարը գազատարի երկու եզրերից առնվազն 10 սմ դուրս ցցվող էբոնիտե կամ ռետինե խողովակի մեջ անցկացման պայմանով:

 

Հավելված N 8 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Շենքի պատի վրայով անցկացրած գազատարի և կապի շինությունների և լարային հաղորդակցման միջև նվազագույն հեռավորությունները

 

Հ/Հ	Հաղորդակցման տեսակը	Զուգահեռ անցկացում	Փոխհատում
1	Արտաքին պատի մեկուսիչներ, որոնց վրա ամրացվում են հեռախոսակապի աբոնենտային ներանցման կամ լարային հաղորդակցման գծերը	0.5	-
2	Հեռախոսակապի կամ լարային հաղորդակցման մալուխները (լարերը), որոնք անցկացրած են շենքի արտաքին պատով	0.5	0.05
3	Մալուխային կցորդիչը, որը գտնվում է շենքի ներքին կամ արտաքին պատին	0.5	-
4	Շենքի ներսում գտնվող կապի և լարային հաղորդակցման գծային սարքավորումները	0.5	-
5	Շենքի ներսում պատերով կամ ակոսներով անցկացրած հեռախոսային ցանցի կամ լարային հաղորդակցման մալուխները (լարերը)	0.1	0.05

 

1. Մալուխի (լարերի) և գազատարի փոխհատումը (կետ 2 և 5) առանց արանքի թույլատրվում է կապի կամ լարային հաղորդակցման մալուխը (լարերը) էլեկտրամեկուսիչ նյութից (ռետին, էբոնիտ, պոլիէթիլեն և այլն) պատրաստված և գազատարի եզրերից առնվազն 0.1 մ ցցված խողովակի մեջ անցկացնելու պայմաններում:

2. Կցորդիչների առկայության դեպքում զուգահեռ անցկացման (կետ 5) հեռավորությունը պետք է ավելացվի մինչև 0.5 մ:

 

Հավելված N 9 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Ոչ մետաղյա գազատարերի կիրառման պայմաններ

 

Հ/Հ	Գազատարի տեսակը (ըստ խողովակի նյութի)	Թույլատրելի ճնշումը, ՄՊա	Կիրառման ոլորտը	Տեղափոխման ենթակա գազերը
1	Պոլիէթիլենային	մինչ 0,3	Ինժեներական կապուղիներով թույլ հագեցված և պոլիէթիլենային գազատարի քիչ ճյուղավորումներով ավանների և գյուղական բնակավայրերի տարածքը	Զուտ գազային և գազանավթային հանքավայրերի բնական գազերը, քլորացված և բուրումնացված ածխաջրածին չպարունակող արհեստական և խառը գազերը
2	նույնը	մինչ 0,6	Քաղաքների, ավանների և գյուղական բնակավայրերի տարածքից դուրս	նույնը
3	Վինիպլաստային	մինչ 0.005	Ինժեներական կապուղիներով թույլ հագեցված և վինիպլաստային գազատարի քիչ ճյուղավորումներով ավանների և գյուղական բնակավայրերի տարածքը	նույնը
4	նույնը	մինչ 0,3	Քաղաքների, ավանների և գյուղական բնակավայրերի տարածքից դուրս	Զուտ գազային և գազանավթային հանքավայրերի բնական գազերը և այլ ածխաջրածնային գազերը

 

Հավելված N 10 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

 

Ձև

 

(կազմակերպության անվանումը)

 

Եռակցողի տեղեկաքարտ

 

Ազգանուն, անուն, հայրանուն ________________________________

Անձնական ծածկագիր (դրոշմ) ________________________________

Որակավորման նշանակման տարեթիվը ___________________________

Եռակցման որ տեսակին է թույլատրվել ___________________________

Վկայականի (դիպլոմի) համարը և փաստաթուղթը տվող կազմակերպության անվանումը

_____________________________________________________

 

Փաստաթուղթը գործելու ժամկետի երկարացման մասին նշումներ

 

Վկայական (դիպլոմ) թիվ
Ուժի մեջ է մինչև (նշել տարեթիվը և ամսաթիվը)

 

Եռակցողի անձնական ստորագրություն _______________________

 

Հավելված N 11 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

 

Ձև

 

Ատեստավորման արդյունքը ըստ արձանագրության` թիվ_______________ 200  թ.

Տեսական գիտելիքների գնահատական ___________________________

Գործնական փորձերի գնահատական _____________________________

Հանձնաժողովի եզրակացությունը _______________________________

 

Եռակցման որակի տեղեկաքարտ (ըստ ամիսների)

 

Ամիս

Եռա- կցման թույլ- տվու- թյան ամսա- թիվը

Փորձ- նական կցված- քի գնա- հատա- կանը

Եռա- կցվող խողո- վակների տրա- մագիծը և պատերի հաստու- թյունը

Գազա- տարում հաշվար- կային ճնշումը

Եռա- կցված կցվածք- ների քա- նակը

Վերահսկվող կցվածքների քանակը

Վերահսկողության արդյունքներ (խոտան կցվածքների քանակը)

Արձա- նա- գրու- թյան հա- մարը և տարե- թիվը

Եռակ- ցու- մից հե- ռաց- ման տարե- թիվը

Լրա- ցու- ցիչ ցու- ցում- ներ

Ար- տա- քին զննում

Մեխա- նիկական փորձար- կումներ

Վերահսկողության ֆիզիկական եղանակներ

Արտա- քին զննում

Մեխանիկական փորձարկումներով

Վերահսկողության ֆիզիկական եղանակներով

Նոր-մատի- վային

Կրկնա- կի

Նոր-մատի- վային

Կրկնա- կի

100%-անոց վերա- հսկո- ղու- թյուն

Կցվածք- ների նորմա- տիվա- յին քա- նակով

Կցվածք- ների կրկնա- կի քա- նակով

Կցվածք- ների նորմա- տիվա- յին քա- նակով

Կցվածք- ների կրկնա- կի քա- նակով

Կցվածք- ների 100% -անոց վերա- հսկո- ղու- թյամբ

Հունվար Փետրվար Մարտ Ապրիլ Մայիս Հունիս Հուլիս Օգոստոս Սեպտեմբեր Հոկտեմբեր Նոյեմբեր Դեկտեմբեր

 

Եռակցման որակի տեղեկաքարտը կազմվում է ամենամյա:

Տեղեկաքարտի վարման համար պատասխանատու _________________________

ստորագրություն

(պաշտոն, ազգանուն, անուն, հայրանուն)

 

Հավելված N 12 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի էջ 1,  2,  3,  4,  5

 

Եռակցման կապի կառուցվածքային տարրերը (մմ)

 

Միաժամանակ պետք է հաշվի առնել`

1. Ելունդի ներքին տրամագծի հարաբերությունը խողովակի ներքին տրամագծին պետք է լինի 0,6-ից ոչ ավելի:

2. Խողովակի անցքի անհամընկնումը ելունդի ներքին տրամագծի հետ չպետք է գերազանցի 1 մմ:

3. Թույլատրվում է ելունդի կիրառումը 60 և 45 աստիճան անկյան տակ խողովակի առանցքի նկատմամբ, K=1,3S, բայց աղյուսակում նշվածից ոչ քիչ:

 

Միաժամանակ պետք է հաշվի առնել`

1. Ելունդի ներքին տրամագծի հարաբերությունը խողովակի ներքին տրամագծին պետք է լինի 0,6-ից ոչ քիչ:

2. Խողովակի անցքի անհամընկնումը ելունդի ներքին տրամագծի հետ չպետք է գերազանցի 1 մմ:

3. Թույլատրվում է ելունդի կիրառումը 60 և 45 աստիճան անկյան տակ խողովակի առանցքի նկատմամբ: Հավասարամիջանցուկ ելունդների, խողովակի պատերի և ելունդի հավասար հաստության դեպքում g=2÷4 մմ, խողովակի և ելունդի պատերի հաստությունների և տրամագծերի այլ հարաբերությունների դեպքում g որոշվում է հետևյալ բանաձևով`

 

g=(S-S1)	dH	+(2÷4)	մմ:
	DH

 

4. Եռակցման եղանակները` П-3, А-3 համապատասխանաբար կիսաավտոմատ և ավտոմատ, հալվող էլեկտրոդով պաշտպանիչ գազերում, Р- ձեռքով էլեկտրաաղեղային, А-Ф, П-Ф համապատասխանաբար ավտոմատ և կիսաավտոմատ հալանյութով, Г- գազային:

Հավելված N 13 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

ԳԼԿ-ում տեղակայված հեղուկ գազի համար պահեստարաններից մինչև ԳԼԿ-րին չվերաբերող շենքերը և շինությունները. նվազագույն հեռավորությունը (մ)

Հ/Հ	Ռեզերվուարների ընդհանուր ծավալը, մ3	Մեկ ռեզերվուարի առավելագույն ծավալը, մ3	Ռեզերվուարների տեղակայումը
			վերգետնյա	ստորգետնյա
1	50-ից բարձր մինչև 200	25 50 100	80 150 200	40 75 100
2	200-ից բարձր մինչև 500	50 100, 100-ից բարձր, բայց 200-ից ոչ ավելի	150 200 300	75 100 150
3	500-ից բարձր մինչև 2000	100 100-ից բարձր, բայց 600-ից ոչ ավելի	200 300	100 150
4	2000-ից բարձր մինչև 8000	նույնը	300	150

Սույն հավելվածի պահանջներին ավելացվում են`

1. Հեռավորությունը մինչև տարբեր ծավալի ռեզերվուարների պահեստավորման բազա պետք է ընդունել առավելագույն ծավալ ունեցող ռեզերվուարով:

2. Հեռավորությունը վերգետնյա ԳԼԿ-ի ռեզերվուարներից մինչև այն վայրեր, որտեղ միաժամանակ կարող են գտնվել 800 մարդուց ավելի (մարզադաշտեր, շուկաներ, զբոսայգիներ և այլն), պետք է ավելացնել 2 անգամ աղյուսակում նշվածներից:

Հավելված N 14 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Հեղուկ գազի համար պահեստարաններից մինչև ավտոմոբիլային և երկաթուղու ճանապարհների միջև նվազագույն հեռավորությունը (մ)

 

Հ/Հ	ԳԼԿ-ի տարածքից դուրս գտնվող ճանապարհներ	ԳԼԿ-ում գտնվող ռեզերվուարների ընդհանուր ծավալը, մ3
		Մինչև 200		200-ից բարձր
		Վերգետնյա	Ստորգետնյա	Վերգետնյա	Ստորգետնյա
1	Ընդհանուր ցանցի երկաթուղային ճանապարհներ (մինչև հողաթմբի ստորոտը կամ փորոքի եզրը ռեզերվուարների կողմից)	75	50	100	75
2	Երկաթուղային ճանապարհների, արդյունաբերական կազմակերպությունների մատուցային ուղիների, տրամվայի ուղիներ (մինչև ճանապարհի առանցքը) և ավտոմոբիլային ճանապարհների (մինչև երթևեկելի մասի եզրը)	30	20	40	25

Հավելված N 15 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքներում տեղակայված ԳԼԿ-ի ռեզերվուարներից մինչև այդ կազմակերպությունների շենքերի և շինությունների նվազագույն հեռավորությունը (մ)

 

Հ/Հ	Ռեզերվուարների ընդհանուր ծավալը, մ3	Մեկ ռեզերվուարի առավելագույն ծավալը, մ3	Ռեզերվուարների տեղակայումը
			վերգետնյա	ստորգետնյա
1	Մինչև 50	10	30	15
2	50-ից բարձր մինչև 100	25	50	25
3	100-ից բարձր մինչև 200	50	70	35
4	200-ից բարձր մինչև 300	50	90	45
5	300-ից բարձր մինչև 500	50	110	55
6	500-ից բարձր մինչև 2000	100	200	100
7	2000-ից բարձր մինչև 8000	100-ից բարձր, բայց 600-ից ոչ ավելի	300	150

 

Հեռավորությունը 500 մ³-ից քիչ ընդհանուր ծավալով ԳԼԿ-ի հեղուկ գազի ռեզերվուարներից մինչև ԳԼԿ-ին չվերաբերող շենքերը, ագրեգատները և թ-կատեգորիայի հրդեհային վտանգավորություն ունեցող պրոցեսներով կայանքները պետք է ընդունել սույն աղյուսակում նշվածներից 30%-ով ավելի:

 

Հավելված N 16 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքներում տեղակայված ԳԼԿ-ի ռեզերվուարներից մինչև այդ կազմակերպությունների տրանսպորտային ուղիների միջև նվազագույն հեռավորությունը (մ)

 

Արդյունաբերական կազմակերպության տարածքի ճանապարհները	Ռեզերվուարների ընդհանուր ծավալը, մ3	Ռեզերվուարների տեղակայումը
		վերգետնյա	ստորգետնյա
Երկաթուղային ճանապարհներ (մինչև ճանապարհի առանցքը) և ավտոմոբիլային ճանապարհներ (մինչև երթևեկելի մասի եզրը)	Մինչև 100 100-ից բարձր	20 30	10 15

 

Հավելված N 17 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

ԳԼԿ-ում տեղակայված հեղուկ գազի համար ռեզերվուարներից մինչև ԳԼԿ-րի շենքերի և շինությունների միջև նվազագույն հեռավորությունը (մ)

 

Հ/Հ	Շենքեր և կառույցներ	Ռեզերվուարների տեղակայումը
		վերգետնյա	ստորգետնյա
1	Պոմպաճնշակային/կոմպրեսոր և լիցքավորման բաժանմունքների շենքերը, գազի գոլորշիացման և խառնման կայանքներ	15 20	10 15
2	Հեղուկ գազը ավտոցիստեռններ լցնելու համար սյունակ	30	20
3	Կաթսայատուն, ավտոտնակ, վերանորոգման արհեստանոց, նյութերի պահեստներ	40	30
4	Օժանդակ շենքեր առանց այրման պրոցեսների	30	20
5	Ավտոմոբիլային ճանապարհներ (մինչև երթուղու եզրը)	10	10
6	Տարածքների ցանկապատներ	10	5
7	Հրշեջ ռեզերվուարներ	40	40

 

1. Հեռավորությունը ռեզերվուարներից մինչև ենթակայանների շենքերը և էլեկտրաբաշխիչ կայանքների շինությունները սահմանվում է էլեկտրաէներգետիկական համակարգի տեխնիկական կանոնակարգերով:

2. Չի թույլատրվում ԳԼԿ տարածքում գտնվող շենքերում նախատեսել բնակելի շինություններ և ԳԼԿ-ին չվերաբերող արտադրություններ:

Հավելված N 18 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

ԳԼԿ-ից և ԲՊԿ-ից մինչև տարբեր նշանակության շենքերի և շինությունների միջև նվազագույն հեռավորությունը (մ)

Հ/Հ	Շենքեր և կառույցներ	Պահեստում գտնվող 50 լիտրանոց լիցքավորված բալոնների քանակը
		մինչև 400	400-ից մինչև 1200	1200-ից ավելի	անկախ պահեստի ծավալից
1	ԳԼԿ-ի և ԲՊԿ -ի տարածքներում գտնվող պահեստային և արտադրական շենքեր և կառույցներ	20	25	30	-
2	Բնակելի շենքեր	-	-	-	50
3	ԳԼԿ-ին և ԲՊԿ-ին չվերաբերող հասարակական շենքեր	-	-	-	100
4	Արտադրական, կոմունալ և գյուղատնտեսական կազմակերպությունների շենքեր	-	-	-	20

Սույն հավելվածին զուգահեռ հաշվի առնել`

1. ԳԼԿ-ում 50 մ³-ից ավելի ընդհանուր տարողության գազի պահեստավորման ռեզերվուար տեղադրելու դեպքում, հեռավորությունը մինչև ԳԼԿ պետք է ընդունել հավելված 19-ում բերված աղյուսակով:

2. Թույլատրվում է կրճատել հեռավորությունը ԲՊԿ-ից մինչև այգեգործական և ամառանոցային ավանների մեկհարկանի բնակելի շենքերը 2 անգամից ոչ ավելի ԲՊԿ-ում 150 բալոններից ոչ ավելի տեղակայելու դեպքում:

 

Հավելված N 19 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Նվազագույն հեռավորությունները (մ) ռեզերվուարային խմբակային կայանքների ռեզերվուարներից մինչև տարբեր նշանակության շենքերը և շինությունները

 

Հ/Հ	Գազ օգտագործողների շենքերը և կառույցները	Ռեզերվուարային խմբակային կայանքների ռեզերվուարների ընդհանուր ծավալը (մ3)
		Հեռավորությունը վերգետնյա ռեզերվուարներից			Հեռավորությունը ստորգետնյա ռեզերվուարներից
		Մինչև 5	5-ից բարձր մինչև 10	10-ից բարձր մինչև 20	Մինչև 10	10-ից բարձր մինչև 20	20-ից բարձր մինչև 50	50-ից բարձր մինչև 100	100-ից բարձր մինչև 200	200-ից բարձր մինչև 300
1	Մշակութակենցաղային սպասարկման կազմակերպություններ՝ անկախ հրակայունության աստիճանից (վարչական, մանկական և բուժ-կազմակերպություններ ուսումնական հաստատություններ թատրոններ, կինոթատրոններ, մշակույթի տներ և այլն)`	40	-	-	15	20	30	40	40	75
2	Բնակելի, կոմունալ-կենցաղային և այլ շենքեր, անկախ շենքի հրակայունության աստիճանից պատերում, որմնանցքներով	20	-	-	10	15	20	40	40	75
3	Առանց որմնանցքների կայանքին ուղղված պատերում	15	-	-	8	10	15	40	40	75
4	Արդյունաբերական և գյուղատնտեսական օբյեկտներում տեղակայված շենքերը	15	20	25	8	10	15	25	35	45

 

Միաժամանակ հաշվի առնել`

1. Հեռավորությունը վերգետնյա ռեզերվուարների միջև պետք է հավասար լինի առավել մեծ հարակից ռեզերվուարի տրամաչափին, բայց 1մ-ից ոչ քիչ:

2. Հեռավորությունը ստորգետնյա ռեզերվուարների միջև պետք է սահմանվի` հաշվի առնելով հիմնադրման խորությունը, գետնի/գրունտի բնույթը և ռեզերվուարները զննելու և վերանորոգելու համար բացելու հարմարությունը ապահովելով, բայց 1մ-ից ոչ քիչ:

 

Հավելված N 20 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Ռեզերվուարների խմբի առավելագույն ընդհանուր ծավալը (մ³)

 

Ռեզերվուարների խմբային կայանքի նշանակությունը	Ռեզերվուարների տեղաբաշխումը
	Վերգետնյա	Ստորգետնյա
Հասարակական, բնակելի և կոմունալ-կենցաղային շենքերի գազամատակարարման համար	Մինչև 5	Մինչև 300
Արդյունաբերական և գյուղատնտեսական կազմակերպությունների գազամատակարարման համար	Մինչև 20	Մինչև 300

 

Հավելված N 21 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Մեկ ռեզերվուարի առավելագույն ծավալը (մ³)

 

Հ/Հ	Ռեզերվուարների խմբային կայանքի ընդհանուր ծավալը  (մ3)	Ռեզերվուարների տեղաբաշխումը
		վերգետնյա	ստորգետնյա
1	Հանովի ռեզերվուարներ (մինչև 5)	1,6	-
2	Չհանվող ռեզերվուարներ` մինչև 20	5	5
3	20-ից բարձր մինչև 50	-	10
4	50-ից բարձր մինչև 100	-	25
5	100-ից բարձր մինչև 300	-	50

 

Հավելված N 22 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Խմբակային բալոնային և ռեզերվուարային կայանքների պահարաններից մինչև ստորերկրյա շինություններ և կապի ու էլեկտրահաղորդակցման օդային գծերի միջև նվազագույն հեռավորությունը հորիզոնականով (մ)

Կոյուղի, ջեռուցման մայրուղի, էլեկտրամալուխներ…………………………………..3,5

Ջրմուղ, հեռախոսային մալուխներ և այլ կոմունիկացիաներ………………………2,0

Ստորգետնյա կոմունիկացիաների դիտահորեր, աղբահորեր……………………….5,0

էլեկտրահաղորդակցման օդային գծեր, լարումով Վ`

մինչև 1000………………………………………………………………………...5,0

1000-ից բարձր………………………………...էլեկտրահաղորդակցման գծի

	հենասյունի 1,5 բարձրության
	չափով

Հեռախոսային և ռադիոտրանսլյացիոն ցանցի օդային գծեր………………………2,0

 

Հավելված N 23 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Խմբակային բալոնային կայանքից մինչև շենքերի և շինությունների միջև նվազագույն հեռավորությունը (մ)

 

Բնակելի, արդյունաբերական կազմակերպությունների արտադրական շենքեր, շենքեր և այլ

շինություններ հետևյալ հրակայունության աստիճանով.

I և II……………………………………………………………………………………...........8

III………………………………………………………………………...…........……..........10

IV և V………………………………………………………………………………….........12

Հասարակական շենքեր անկախ հրակայունության աստիճանից (հիվանդանոցներ,

մանկական հաստատություններ, կինոթատրոններ, ակումբներ, մշակույթի տներ,

ուսումնական հաստատություններ)………………………………………………………25

Առանձին կանգնած ժամանակավոր տնտեսական շինություններ (ցախատներ,

ծածկարաններ և այլն)………………………………………………………………………...8

Հավելված N 24 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Գազատարերի ամրության և կիպության փորձարկումների ժամանակ ճնշման նորմերը

 

Հ/Հ	Կառույց	Ամրության փորձարկումներ			Կիպության փորձարկումներ			Լրացուցիչ ցուցումներ
		Ճնշումը փորձարկման ժամանակ ՄՊա	Փորձարկման ժամանակը,	Ճնշման թույլատրելի անկումը	Ճնշումը փորձարկման ժամանակ ՄՊա	Փորձարկման ժամանակը,	Ճնշման թույլատրելի անկումը
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.	Ցածր ճնշման վերգետնյա և ստորգետնյա բաշխիչ գազատարեր (մինչև 0.005 ՄՊա)	0.3	1	Չի թույլատրվում տեսանելի ճնշման անկում մանոմետրով: Հայտնաբերված թերությունները պետք է վերացվեն մինչև կիպության փորձարկումը	0.1	24-ստորերկրյա 0.5-վերերկրյա	Հաշվարկվում է (1), (2) բանաձևերով
2.	Վերգետնյա և ստորերկրյա բաշխիչ գազատարեր և միջին ճնշման ներանցիչներ (0.005-ից մինչև 0.3 ՄՊա)	0.45	1	Նույնը	0.3	Նույնը	Նույնը	Վերգետնյա գազատարերը, 0.3 ՄՊա-ից բարձր փորձարկային ճնշմամբ պետք է կիպության փորձարկում անցնեն ջրով
3.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.3-ից մինչև 0.6 ՄՊա)	0.75	1	»	0.6	»	»	Նույնը
4.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.6-ից մինչև 1.2 ՄՊա)	1.5	1	»	1.2	»	»	»
5.	Ցածր ճնշման գազատարերի մինչև 100մմ պայմանական տրամագիծ ունեցող անցքով ներանցիչներ դեպի շենքեր, բաշխիչ գազատարերից առանձին կառուցման ժամանակ	0.1	1	»	1000մմ ջրի ս.	1	5մմ ջրի ս	Բաշխիչ գազատարերի հետ համատեղ կառուցման ժամանակ ներանցիչները հարկավոր է փորձարկել բաշխիչ գազատարերի նորմերով
6.	Ցածր ճնշման գազատարեր և ԳԲԵ-ի և ԳԿ կայանքի սարքավորում (մինչև 0.005 ՄՊա)	0.3	1	»	0.1	12	սկզբնական ճնշումից 1 տոկոս	Ամբողջական փորձարկման ժամանակ (մուտքի սողնակից մինչև ելքի սողնակ) փորձարկային ճնշման նորմը պետք է ընդունել բարձր կողմի գազի ճնշումով: Մաս առ մաս փորձարկելու ժամանակ (մինչև կարգավորիչ և դրանից հետո) փորձարկային ճնշման նորմը պետք է ընդունել առանձին` գազի ճնշումը մինչև ճնշման կարգավորիչ և դրանից հետո
7.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.005-ից մինչև 0.3 ՄՊա)	0.48	1	»	0.3	12	Նույնը	Նույնը
8.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.3-ից մինչև 0.6 ՄՊա)	0.75	1	Չի թույլատրվում տեսանելի ճնշման անկում մանոմետրով: Հայտնաբերված թերությունները պետք է վերացվեն մինչև կիպության փորձարկումը	0.6	12	Սկզբնական ճնշումից 1	Ամբողջական փորձարկման ժամանակ (մուտքի սողնակից մինչև ելքի սողնակ) փորձարկային ճնշման նորմը պետք է ընդունել բարձր կողմի գազի ճնշումով: Մաս առ մաս փորձարկելու ժամանակ (մինչև կարգավորիչ և դրանից հետո) փորձարկային ճնշման նորմը պետք է ընդունել առանձին` գազի ճնշումը մինչև ճնշման կարգավորիչ և դրանից հետո
9.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.3-ից մինչև 0.6 ՄՊա)	1.5	1	Նույնը	1.2	12	Նույնը	Նույնը
10.	Բնական հեղուկ գազով բնակելի, հասարակական շենքերին և կոմունալ-կենցաղային օբյեկտներին մատակարարող ցածր ճնշման գազատարը	0.1	Չի կարգորոշվում	»	500մմ ջրի ս.	5 րոպե	20մմ ջրի ս.	Գազաֆիկացված շենքերում լրացուցիչ գազի սարքեր տեղադրելու դեպքում դեպի այդ սարքեր տանող ներանցիչներ, եթե վերջիններիս երկարությունը չի գերազանցում 5 մ, կարող են փորձարկել գազով, գազի ցանցին միացնելուց հետո օճառացնելով բոլոր եռակցվանքները և պարուրակային միացումները
11.	Արդյունաբերական և կոմունալ կազմակերպությունների, ինչպես նաև ջեռուցման և արտադրական կաթսայատների ցածր ճնշման գազատարեր	0.1	Չի կարգորոշվում	Չի թույլատրվում տեսանելի ճնշման անկում մանոմետրով: Հայտնաբերված թերությունները պետք է վերացվեն մինչև կիպության փորձարկումը	1000 մմ ջրի ս.	1	60 մմ ջրի ս.	Փորձարկումները պետք է կատարել ներանցիչի վրա տեղադրված անջատիչ սարքավորումից մինչև գազայրոցի անջատիչ սարքավորումը ընկած հատվածը
12.	Նույնը միջին ճնշման /մինչև 0.1 ՄՊա/	0.2	1	Նույնը	0.1	1	1.5 %	Նույնը
13.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.1-ից բարձր մինչև 0.3 ՄՊա)	0.45	1	»	0.3	1	Հաշվարկվում է (4), (5) բանաձևերով	»
14.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.3-ից բարձր մինչև 0.6 ՄՊա)	0.75	1	»	Աշխատանքայինից 1.25, բայց 0.6 ՄՊա-ից ոչ ավելի	1	Նույնը	Կիպության փորձարկումները պետք է կատարել օդով, ամրության փորձարկումները` ջրով 300մմ-ից ավելի տրամագիծ ունեցող գազատարերի ամրության փորձարկումները թույլատրվում է կատարել օդով, եթե ընդունվել են անվտանգության հատուկ միջոցներ
15.	Նույնը, բարձր ճնշման (0.6-ից բարձր մինչև 1.2 ՄՊա)	1.5	1	»	Նույնը, բայց 1.2 ՄՊա-ից ոչ ավելի	1	»	Նույնը

 

Ճնշման թույլատրելի անկումը Δp_д (մմ սնդ. ս.) միևնույն տրամագծով բոլոր ճնշումներով ստորերկրյա գազատարների համար

 

Δp_д = 300 T/D

 

նույնը, տարբեր տրամագծերի հատվածներով գազատարերի համար

 

Δpд =	0,3T(d1l1 + d2l2+ d3l3 +...+ dnln)
	d1 2l1 + d22l2+ d32l3 +...+ dn2ln

 

որտեղ D - գազատարի ներքին տրամագիծն է, մմ, T - փորձարկումների տևողությունը, ժ,

d₁, d₂,…,d_n - գազատարի հատվածների ներքին տրամագծերը, մ, l₁, l₂,…,l_n - համապատասխան տրամագծերով հատվածների երկարությունը (մ-ով):

Գազատարում ճնշման փաստացի անկումը Δp_д (մմ սնդ. ս.-ով) փորձարկման ընթացքում

 

Δp_ф = (H₁+B₁) - (H₂+B₂)

 

որտեղ H₁, H₂ , -մանոմետրի ցուցումները համապատասխանաբար փորձարկման սկզբում և վերջում, մմ սնդ. ս-ով, B₁, B₂ - բարոմետրի ցուցումները համապատասխանաբար փորձարկման սկզբում և վերջում, մմ սնդ. ս.-ով;

Գազատարը համարվում է փորձարկումը անցած, եթե փորձարկման ընթացքում ճնշման փաստացի անկումը չի գերազանցում թույլատրելին:

0,1 ՄՊա -ից ավելի ճնշումով ներքին գազատարների համար ճնշման թույլատրելի անկումը Δp_д (սկզբնական փորձարկման ճնշման %-վ)

 

Δpд =	50
	DBH

 

որտեղ D_BH-փորձարկվող գազատարի ներքին տրամագիծն է, մմ:

Եթե փորձարկվող գազատարը կազմված է տարբեր տրամագծի խողովակների հատվածներից, գազատարի միջին ներքին տրամագիծը որոշվում է հետևյալ բանաձևով՝

 

Dср =	d1 2l1 + d22l2+ d32l3 +...+ dn2ln
	d1l1 + d2l2+ d3l3 +...+ dnln

 

Հավելված N 25 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Արտադրական և ԳԼԿ-ի տարածքների համար նվազագույն հակահրդեհային սարքավորումների ցանկ

 

Հ/Հ	Հակահրդեհային սարքավորումների տեղադրման վայրը	Հակահրդեհային սարքավորում1	Քանակը	Ցուցումներ
1	Պոմպակոմպրեսորային բաժանմունք	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի Ավազով արկղ Բահ	3 հ. 0,5 մ3 1 հ.	Ամբողջ տարածքի համար
2	Լցավորման բաժանմունք	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի Կրակմարիչ ածխաթթվային Ավազով արկղ Բահ	2 հ. 2 հ. 0,5 մ3 1 հ.	100 մ2 համար Նույնը Ամբողջ տարածքի համար
3	Դատարկման բաժանմունք	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի Կրակմարիչ ածխաթթվային Ավազով արկղ Բահ	2 հ. 2 հ. 0,5 մ3 1 հ.	100 մ2 համար Նույնը Ամբողջ տարածքի համար
4	Հեղուկ գազի բալոնների պահեստ	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի	1 հ.	100 մ2 համար
5	ԳԼԿ-ի տարածք	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի Ավազով արկղ Բահ	1 հ. 0,5 մ3 1 հ.	200 մ2 համար Նույնը »
6	Հեղուկ գազի պահոց	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի Կրակմարիչ ածխաթթվային Ավազով արկղ Բահ Ասբեստային պաստառ կամ թաղիք	1 հ. 1 հ. 1 մ3 1 հ. 2x2 մ	Չորս ռեզերվուարներից բաղկացած մեկ սեկցիայի (խմբի) համար Նույնը » »
7	Երկաթուղային դատարկման էստակադա	Կրակմարիչ ածխաթթվային Ավազով արկղ Բահ Ասբեստային պաստառ կամ թաղիք	5 հ. 0,5 մ3 1 հ. 2x2 մ	50 մ2 համար Նույնը » »
8	Ավտոցիստեռններ լիցքավորելու համար սյունակ/ կալոնկա	Կրակմարիչ ածխաթթվային Ավազով արկղ Բահ Ասբեստային պաստառ կամ թաղիք	5հ. 0,5 մ3 1 հ. 2x2 մ	-
9	Ավտոմեքենաների բաց կայանատեղ	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի Ավազով արկղ Բահ	1 հ. 0,5 մ3 1 հ.	100 մ2 համար Նույնը »
10	Ավտոմեքենաների կայանատեղ/ Գարաժ	Կրակմարիչ սառը փրփրային տիպի Ավազով արկղ Բահ Ասբեստային պաստառ կամ թաղիք	1 հ. 0,5 մ31 հ. 2x2 մ	100 մ2 համար Նույնը » »

 

Հավելված N 26 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

ՀՐԱՀԱՆԳՆԵՐ ԿԱԶՄԵԼՈՒ, ԳԱԶԱՎՏԱՆԳ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱԳՐԵՐ ՁԵՎԱԿԵՐՊԵԼՈՒ, ՀՆԱՐԱՎՈՐ ՎԹԱՐՆԵՐԻ ՎԵՐԱՑՄԱՆ ՊԼԱՆՆԵՐ, ՆԱԽԱԳԾԵՐ ՄՇԱԿԵԼՈՒ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԱՄՓՈՓ ՑՈՒՑՈՒՄՆԵՐ

 

1. Գազի տնտեսությունում անվտանգության միջոցների ԵՎ շահագործման հրահանգներ

 

1. Գազի տնտեսության շահագործումը, գազի սարքավորումների տեխնիկական սպասարկումը և վերանորոգումը` համաձայն «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում տեխնիկական կանոնակարգի», պետք է անցկացվեն համաձայն հատուկ հրահանգների, որոնց կցվում են գազատարերի սխեմաներ, նախագծեր, որտեղ նշվում են փականների, չափիչ-ստուգիչ սարքերի, կարգավորիչ և ապահովիչ սարքավորումների, գազօգտագործող սարքերի, սարքավորումների և ագրեգատների տեղադրման վայրերը:

2. Հրահանգները կազմվում են գազի տնտեսությունում անվտանգության համար պատասխանատու անձի և գազի ծառայության պետի կողմից, համաձայնեցվում են անվտանգության տեխնիկայի բաժնի պետի հետ և հաստատվում են կազմակերպության գլխավոր ինժեների կողմից:

Հրահանգները վերանայվում և ճշտվում են` հաշվի առնելով գազի սարքավորումների վիճակի և սարքվածքի փոփոխությունները, գազի ծառայության կազմավորման փոփոխությունները, արձակված նոր կանոնները, նորմերը, տեխնիկական անվտանգության հրահանգները և այլն, բայց ոչ քիչ, քան երկու տարին մեկ անգամ:

3. Հրահանգներում պետք է ճշգրիտ նշել, թե ինչ տեսակի աշխատանքների կամ որ կարգի (մասնագիտության) աշխատակիցների համար է այն նախատեսված:

Հրահանգներում պետք է որոշվեն տարբեր տեսակի աշխատանքների կատարման տեխնոլոգիական հերթականությունը և ընդունված անվտանգության միջոցառումները, աշխատանքների որակի ստուգման միջոցները և եղանակները, սարքերի և ապահովիչ սարքավորումների սարքի ճշգրտությունը:

Փականների չափիչ-ստուգիչ սարքերի, կարգավորիչ և ապահովիչ սարքավորումների համարակալումը տեխնիկական հրահանգներում պետք է խստորեն համապատասխանի իրականին: Հրահանգները և սխեմաները փակցվում են աշխատատեղերում (ԳԿԿ, ԳԲՍ, գազօգտագործող սարքեր, սարքավորումներ, ագրեգատներ, գազային կտրատման կետեր և այլն), ինչպես նաև պահվում են գազի ծառայության գործերում կամ գլխավոր էներգետիկի (մեխանիկի) բաժնում, որին ենթակա է այդ ծառայությունը:

 

2. Գազավտանգ աշխատանքների անցկացման կարգագրերի ձԵՎակերպումը

 

4. Աշխատանքները, որոնք անցկացվում են գազայնվածության միջավայրում, կամ աշխատանքները, որոնց իրականացման ժամանակ հնարավոր է գազի արտանետում գազատարից, փականներից կամ գազի այլ սարքավորումներից և ագրեգատներից, համարվում են գազավտանգ:

5. Գազավտանգ աշխատանքների անցկացման համար տրվում են կազմակերպության ստանդարտով սահմանված կարգի միանվագ կարգագիր-թույլտվություններ այն անձի ստորագրությամբ, որին կազմակերպության ղեկավարի հրամանով իրավունք է վերապահված գազավտանգ աշխատանքների կարգագրերի արձակումը:

Կարգագրում պետք է նշված լինեն առանձին գործողությունների ճշգրիտ տեխնոլոգիական հերթականությունը, աշխատանքների անցկացման ժամանակ հիմնական անվտանգության միջոցները և դրա համար անհրաժեշտ պաշտպանության անհատական միջոցները, որոնք նախատեսված են յուրաքանչյուր տեսակի գազավտանգ աշխատանքների հրահանգներով:

Գազավտանգ աշխատանքների անցկացումը պետք է համաձայնեցվի կազմակերպության գազի տնտեսության շահագործման անվտանգության համար պատասխանատու անձի հետ: Առավել բարդ և վտանգավոր աշխատանքների ժամանակ, բացի կարգագրումներից, պետք է կազմվի հատուկ նախագիծ, ծրագիր, հաստատված կազմակերպության տեխնիկական ղեկավարի կողմից:

Աշխատանքների նախագծում ծրագրում նշվում է աշխատանքների անցկացման խիստ հերթականությունը, մարդկանց տեղաբաշխումը, մեխանիզմների և սարքավորումների պահանջարկը, նախատեսվում են միջոցառումներ, որոնք կապահովեն առավելագույն անվտանգությունը տվյալ աշխատանքների կատարման ժամանակ, որոնք պատասխանատու են յուրաքանչյուր գազավտանգ աշխատանքներ անցկացնելու համար, ինչպես նաև այն անձը, որը պատասխանատու է գազավտանգ աշխատանքների համակարգման համար (ընդհանուր ղեկավարություն իրականացնող աշխատանքների անցկացման հերթականությունը որոշող):

Թունավոր բաղադրամասեր (ածխածնի օքսիդ, ծծմբածխածին և այլն) պարունակող արհեստական գազերը, որպես վառելիք օգտագործելու դեպքերում, անհրաժեշտ է նախատեսել համապատասխան անվտանգության միջոցներ, որոնք կնախազգուշացնեն մարդկանց հնարավոր թունավորումը:

6. Գազավտանգ աշխատանքների կարգագրերը ենթակա են գրանցման մատյանում:

Կարգագրերի հանձնման նշումների մատյանը պետք է համարակալված և կարված լինի: Կարգագրերի պահման ժամկետը մեկ տարի է այն հանձնման օրվանից:

7. Վթարների վերացման աշխատանքները կարող են կատարվել առանց կարգագրերի, մինչև մարդկանց և նյութական արժեքներին սպառնացող վտանգի վերացումը:

Վթարային գազավտանգ աշխատանքները պետք է անցկացվեն համաձայն նախապես մշակված և հաստատված` կազմակերպության գազի տնտեսությունում հնարավոր վթարների վերացման ծրագրի/նախագծի:

Եթե վտանգի հեռացումից կամ վթարի հետևանքների վերացումից հետո պահանջվում է գազատարերը և գազի սարքավորումները բերել տեխնիկական սարքին վիճակին, ապա այդ աշխատանքների կատարման համար պետք է տրվի միանվագ կարգագիր, իսկ անհրաժեշտության դեպքում վերականգնողական և վերանորոգման աշխատանքների կատարման հատուկ ծրագիր/նախագիծ:

 

3. Կազմակերպության գազի տնտեսությունում հնարավոր վթարների վերացման պլաններ/նախագծեր

 

8. Հնարավոր վթարների վերացման պլանը/նախագիծը, մշակվում է կազմակերպության գազի տնտեսության համար պատասխանատու անձի կողմից, համաձայնեցվում է գազի ծառայության պետի, արտադրությունների և արտադրամասերի պետերի, անվտանգության տեխնիկայի բաժնի պետի, հրշեջ պահպանության պետի հետ և հաստատվում է կազմակերպության տեխնիկական ղեկավարի կողմից:

9. Պլանները/նախագծերը պետք է նախատեսեն.

ստեղծված վտանգի մասին մարդկանց տեղեկացնելու կարգը,

մարդկանց և սարքավորումները էվակուացնելու միջոցառումները,

գազատարերի տարբեր հատվածների (ստորգետնյա և վերգետնյա), սարքավորումների և այլնի վնասվելու դեպքում` կոնկրետ գործողությունները,

գազիֆիկացված արտադրամասերի և արտադրությունների, կազմակերպության գազի ծառայության ԻՏԱ և բանվորների պարտականությունների և գործողությունների բաշխումը;

այն անձանց ցուցակը (նշելով հեռախոսահամարները և կանչի ու տեղեկացման այլ միջոցները), որոնք պետք է անհապաղ տեղեկացվեն վթարի մասին, և նրանց տեղեկացման կարգը:

 

Ձև

 

Պահման ժամկետը՝ մեկ տարի հանձնման օրվանից

 

Կարգագիր-թույլտվություն N
գազի տնտեսությունում գազավտանգ աշխատանքներ իրականացնելու համար

 

_________ _________________200  թ.

 

1. Կազմակերպության անվանումը____________________________________

_________________________________________________________.

 

2. Աշխատանքների կատարման համար կարգագիր ստացած անձի անունը, ազգանունը,

հայրանունը, պաշտոնը___________________________________________.

 

3. Աշխատանքների բնույթը և տեղը___________________________________

_________________________________________________________.

 

4. Բրիգադի կազմը _____________________________________________

_________________________________________________________.

(անունը, ազգանունը, հայրանունը)

 

5. Աշխատանքների սկսելու տարեթիվը և ժամանակը________________________.

Աշխատանքների ավարտի տարեթիվը և ժամանակը ________________________.

 

6. Աշխատանքների կատարման ժամանակ հիմնական գործողությունների իրականացման

տեխնոլոգիական հերթականությունը________________________________

________________________________________________________.

 

7. Աշխատանքը թույլատրվում է հետևյալ անվտանգության հիմնական միջոցների կատարման

դեպքում___________________________________________________

(թվարկվում են անվտանգության հիմնական միջոցները,

________________________________________________________.

նշվում են հրահանգները, որոնցով պետք է ղեկավարվել)

 

8. Ընդհանուր և անհատական պաշտպանության միջոցները, որոնք պարտավոր է ունենալ

բրիգադը _________________________________________________.

 

9. Վերանորոգման աշխատանքների կատարումից առաջ, փակ տարածքների և դիտահորերի

օդային միջավայրում գազի պարունակության վերաբերյալ անցկացված հետազոտման արդյունքները

________________________________________________________

________________________________________________________.

Կարգագիր-թույլտվություն հանձնած անձի անունը, ազգանունը, հայրանունը, պաշտոնը

	___________________________
	ստորագրություն

 

Աշխատանքի պայմանների հետ ծանոթացել եմ, __________________________.

այն կատարելու համար կարգագրերը ստացել եմ

ստորագրություն

 

1. Հրահանգ աշխատանքների կատարման և անվտանգության միջոցների մասին

 

N	Անուն, ազգանուն, հայրանուն	Պաշտոն	Հրահանգում ստանալու մասին ստացական	Լրացուցիչ ցուցումներ

 

2. Փոփոխություններ բրիգադի կազմի մեջ

 

Անուն, ազգանուն, հայրանուն	Փոփոխությունների պատճառը	Ժամ	Անուն, ազգանուն, հայրանուն	Պաշտոն, մասնագիտություն	Ժամ

 

3. Կարգագրի երկարացումը

 

Տարեթիվ և Ժամ		Կարգագիրը երկարացրած անձի անուն, ազգանուն, հայրանուն և պաշտոն	Ստորա- գրություն	Աշխատանքների ղեկավարի անունը, ազգանունը, հայրանունը	Ստորա- գրություն
աշխատանք- ների սկիզբ	աշխատանք- ների ավարտ

 

4. Ղեկավարի եզրակացությունը աշխատանքների ավարտից հետո

_______________________________________________________

_______________________________________________________

______________________________________________ (ստորագրություն)

 

Հավելված N 27 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Քաղաքներում, ավաններում և գյուղական բնակավայրերում անցկացվող գազատարերի դասակարգումը

 

Գազատարերի դասակարգային ցուցանիշները

Գազատարերը

Ըստ փոխադրվող գազի տեսակի Ըստ գազի ճնշմանը Ըստ երկրի նշագծի հարաբերակցության տեղակայվածությանը Ըստ քաղաքների և բնակելի վայրերի հատակագծման համակարգի տեղակայվածությանը Ըստ գազամատակարարման համակարգի նշանակությանը Ըստ կառուցման սկզբունքի (բաշխիչ գազատարեր) Ըստ խողովակների նյութի

Բնական գազի (մաքուր գազային հանքահորերից) Զուգընթաց/ուղեկից նավթային գազի (գազանավթային հանքահորերից) Հեղուկ ածխաջրածնային գազերի (C3 և C4 չափամասերի/ֆրակցիաների) Արհեստական գազի Խառը գազի Ցածր, միջին, բարձր ճնշման Ստորերկրյա (ստորջրյա) Վերերկրյա (վերջրյա) Արտաքին (փողոցային, ներթաղամասային, թաղային, միջարտադրամասային, միջավանային) Ներքին (ներտնային, ներարտադրամասային) Քաղաքային, մագիստրալային, բաշխիչ, ներանցիչներ Ներանցիչային գազատարներ (դեպի շենքեր, ներանցիչներ) Իմպուլսային (դեպի ՍՀՍ, կարգավորիչներ և այլն) Ներփչողային Օղավորված (օղակաձև) Փակուղային Խառը (օղավորված և փակուղային) Մետաղական (պողպատյա) Ոչմետաղական (պլաստմասսե, ռետինագործվածքային և այլն)

 

1. Ներանցիչներ պետք է համարել գազատարի այն հատվածը, որը սկիզբ է առնում բաշխիչ գազատարի միացման տեղից մինչև շենքը, ներառյալ շենքի ներանցիչի վրա գտնվող անջատիչ սարքավորումները, կամ մինչև ներանցիչ գազատարը:

2. Ներանցիչ գազատար պետք է համարել գազատարի այն հատվածը, որը սկիզբ է առնում շենքի ներանցիչի վրա գտնվող անջատիչ սարքավորումից (անջատիչ սարքավորումը շենքի արտաքին մասում տեղադրված լինելու դեպքում) մինչև ներքին գազատարը, ներառյալ շենքի պատյանում պատերի միջով անցկացված գազատարը:

Հավելված N 28 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Գազի առավելագույն թույլատրելի ճնշումը (ՄՊա) սպառողների սենքերի ներքին գազատարներում

Արդյունաբերական կազմակերպություններ, ինչպես նաև առանձին կանգնած շենքերում գտնվող ջեռուցման և արտադրական կաթսայատներ, կոմունալ և գյուղատնտեսական կազմակերպություններ
......................................................................................................................................................6

Գյուղատնտեսական և կոմունալ կազմակերպություններ (բաղնիքներ, լվացքատներ, քիմմաքրման հիմնարկություններ, հացաթխման փռեր և այլն), շենքերում տեղադրված .................................................3

Բնակելի և հասարակական շենքեր, սնունդի կազմակերպություններ (ռեստորաններ, ճաշարաններ, բուֆետներ և այլն), ինչպես նաև բնակելի և հասարակական շենքերում տեղակայված ջեռուցման կաթսայատներ և կենցաղային սպասարկման կազմակերպություններ (լվացքատներ, վարսավիրանոցներ, սրահներ և այլն) ...............................................................................................................Ցածր ճնշում

Միաժամանակ` 1. Արդյունաբերական կազմակերպությունների համար թույլատրվում է օգտագործել մինչև 1,2 ՄՊա ճնշումով գազ, եթե առկա է տեխնիկատնտեսական հիմնավորումը, կամ եթե այդպիսի ճնշումը պահանջվում է` ելնելով տեխնոլոգիայի պայմաններից:

2. Թույլատրվում է բարձր ճնշման (մինչև 0,6 ՄՊա) գազի օգտագործումը արտադրական շենքերի մեկհարկանի կցաշենքերում տեղակայված կաթսայատներում:

Հավելված N 29 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Գազի անվանական/նոմինալ ճնշումը (մմ ջրի սն.) գազի կենցաղային սարքերից առաջ

Մաքուր գազային և գազանավթային հանքահորերի բնական գազեր, հեղուկ ածխաջրածնային

գազերի խառնուրդներ օդի և այլ գազերի հետ, որոնց նվազագույն այրման ջերմությունը կազմում է

8000-10000 կկալ/մ³ .........................................................................................................................200*

Արհեստական և խառը գազեր, որոնց նվազագույն այրման ջերմությունը կազմում է 3500-45000

կկալ/մ³ ............ ................................................................................................................................130

Հեղուկ ածխաջրածնային գազեր, որոնց նվազագույն այրման ջերմությունը կազմում է 22000-28000

կկալ/մ³ .............................................................................................................................................300

 

Գազի անվանական/նոմինալ ճնշումը գազի կենցաղային սարքերից առաջ` ավելի վաղ գազիֆիկացված քաղաքների և այլ բնակավայրերի կամ թաղամասերի համար, որոնք ունեն արդեն գազամատակարարման կազմված համակարգեր, պետք է ընդունել հավասար 130 մմ ջրի սն:

Հավելված N 30 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Ջրային արգելքների միջով անցկացվող գազատարերի նվազագույն հեռավորությունը, մինչև կամուրջներ

Ջրային արգելքներ	Կամուրջի տեսակը	Նվազագույն հեռավորությունը հորիզոնականով գազատարերի ջրային արգելքների միջով անցումների և կամուրջների միջև, մ
		կամուրջներից բարձր	կամուրջներից ցածր
Նավարկելի գետեր և ջրանցքներ. սառչող չսառչող Չնավարկելի սառչող գետեր, ջրանցքներ և այլ ջրային արգելքներ Չնավարկելի չսառչող գետեր, ջրանցքներ և այլ ջրային արգելքներ	Բոլոր տեսակների Բազմաթռիչքային Մեկթռիչքային Բոլոր տեսակների	300 50 300 20 20	50 50 50 20 20

Աղյուսակում աստղիկով նշված հեռավորությունները, թույլատրվում է նվազեցնել, համաձայնեցնելով այն մարմինների հետ, որոնք պատասխանատու են գարնանային վարարումների ժամանակ սառցապայթեցման աշխատանքներ կատարելու համար:

Ինչպես նաև գազատարերի անցումները ջրային արգելքների միջով, որի ջրի մակերևույթի նվազամակարդակի լայնությունը 15 մ է, իսկ խորությունը` մինչև 1 մ, գազատարի և կամուրջի միջև նվազագույն հեռավորությունը հորիզոնականով, թույլատրվում է նվազեցնել մինչև 10 մ:

Հավելված N 31 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Նվազագույն հեռավորությունը առանձին կանգնած ԳԿԿ-ից (ներառյալ պահարանային, տեղադրված առանձին կանգնած չհրկիզվող հենակետերի վրա) մինչև շենքեր և շինություններ

Գազի ճնշումը ԳԿԿ-ի ներանցիչում, ՄՊա	Նվազագույն հեռավորությունը առանձին կանգնած ԳԿԿ-ից (հորիզոնականով) մ
	մինչև շենքեր և շինություններ	մինչև երկաթուղային և տրամվայի ճանապարհները	մինչև ավտոմոբիլային ճանապարհները (մինչև եզրը)	մինչև էլեկտրահաղորդման օդային գծերը
Մինչև 0,6 0,6-ից բարձր մինչև 1,2	10 15	10 15	5 8	Հենասյունի 1,5 բարձրությունից ոչ քիչ Նույնը

Նշված հեռավորությունը պետք է ընդունել շենքի կամ ԳԿԿ-ի պահարանի արտաքին պատերից, իսկ երբ սարքավորումները տեղակայված են բաց տարածությունում` սարքավորումների եզրից:

Հավելված N 32 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Բարձր հենակետերի վրա տեղադրված գազատարերի նվազագույն բարձրությունը (մ)

Մարդկանց անցման տեղերի ոչ երթևեկելի տարածքների մասերը.......................2,2

 

Հատման տեղեր.

ավտոճանապարհների հետ (պատվածքից վերև) ............................................5,0

չէլեկտրիֆիկացված երկաթուղային ճանապարհի հետ (մինչև ռելսի գլխիկը)

...................................................................................................................................5,6

էլեկտրիֆիկացված երկաթուղային ճանապարհների հատվածների և տրամվայի

ճանապարհների հետ (մինչև ռելսի գլխիկը) .........................................................7,1

տրոլեյբուսի կոնտակտային ցանցի հետ (ճանապարհի պատվածքից վերև)

....................................................................................................................................7,3

 

Չերթևեկելի բաց տարածքներում ցածր հենակետերի վրա գազատարերի տեղադրման ժամանակ, բարձրությունը երկրի մակերեսից մինչև խողովակի ստորին եզրը (կամ մեկուսիչի պատվածքը) պետք է լինի 0,35 մ - մինչև 1.5 մ խողովակի խմբի լայնության դեպքում, 0,5-1.5 մ և ավելի` խողովակի խմբի լայնության դեպքում:

Հավելված N 33 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Բալոնների առավելագույն տարողությունը (լ), խմբակային բալոնային կայանքում

Շենքեր և ձեռնարկություններ	խմբակային բալոնային կայանքների տեղաբաշխությունը
	շենքերի պատերից անջատ	շենքերի պատերի մոտ
Բնակելի, հասարակական շենքեր և կոմունալ-կենցաղային կազմակերպություններ Արդյունաբերական և կոմունալ կազմակերպություններ	600 1000	1000 1500

Հավելված N 34 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Գազատարերի եռակցվանքների ֆիզիկական եղանակներով վերահսկման նորմերը

Հա- մարը	Գազատարերը	Եռակցանքների քանակը, որոնք ենթակա են վերահսկման եռակցվանքների ընդհանուր քանակից, յուրաքանչյուր եռակցողի կողմից յուրաքանչյուր օբյեկտում, %
1	Արտաքին (ստորգետնյա, վերգետնյա) և 50մմ-ից նվազ տրամագծով ներքին գազատարեր	Ենթակա չեն
2	Արտաքին վերգետնյա և ներքին գազատարեր, ինչպես նաև ԳԿԿ և ԳԲԿ գազատարեր 50մմ տրամագծով և ավելի, մինչև 0,3 ՄՊա ճնշումով	Նույնը
3	Նույնը, 0,3-ից մինչև 1,2 ՄՊա ճնշումով	5, բայց մեկ եռակցվանքից ոչ պակաս
4	Ստորգետնյա գազատարեր 50մմ տրամագծով և ավելի, մինչև ՄՊա ճնշումով մինչև 0,005 0,005-ից բարձր մինչև 0,3 0,3-ից բարձր մինչև 1,2	10, բայց մեկ եռակցվանքից ոչ պակաս 50, բայց մեկ եռակցվանքից ոչ պակաս 100, բայց մեկ եռակցվանքից ոչ պակաս
5	Բոլոր ճնշումներով ստորգետնյա գազատարեր երկաթուղային և տրամվայի գծերի, I և II կարգի ավտոմոբիլային ճանապարհների, ջրային արգելքների ստորին հատվածների անցումներով, ինչպես նաև պատյաններով անցկացնելու բոլոր դեպքերում	100
6	Բոլոր ճնշումներով ստորգետնյա գազատարեր ջեռուցման ցանցերի հետ հատման տեղերում, կապուղու պատերից 5մ երկու կողմերից	100
7	Բոլոր ճնշումներով վերգետնյա գազատարեր, որոնք կախված են կամուրջների տակ և գետերի, ձորակների և այլ արգելքների միջով անցումներ	100
8	50մմ և ավելի տրամագծով գազատարեր, անցկացված կուտակիչներով, տեխնիկական միջանցքներով և տեխնիկական ընդհատակով	100
9	Միջին ճնշմամբ ստորգետնյա գազատարեր, որոնք գտնվում են ջեռուցման ցանցերից, կապուղիներից, կուտակիչներից 5 մ հեռավորության վրա	100
10	Բարձր ճնշմամբ ստորգետնյա գազատարեր 50մմ տրամագծով և ավելի, անցկացված բնակավայրերից դուրս և հեռանկարային կառուցապատման գծից դուրս	20, բայց մեկ եռակցվանքից ոչ պակաս

1. 4 կ. նշված վերահսկման նորմերում չպետք է հաշվարկվեն այն կցվածքները, որոնք ստուգվում են 5 և 6 կետերում նշված նորմերով:

2. Բացի վերահսկման նորմերից, եռակցվանքները պետք է ենթարկվեն փորձարկման այն տեղերում, որոնք նշված են նախագծով:

3. Խմբակային ռեզերվուարների կայանքների կապվածքների 50 մմ և ավելի տրամագծով գազատարերի եռակցվանքները և ԳԼԿ գազատարերը (արտաքին և ներքին p = 16 ՄՊա) վերահսկվում են 5% ծավալով, բայց մեկ եռակցվանքից ոչ պակաս:

Հավելված N 35 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Արդյունաբերական կազմակերպությունների տարածքներում գտնվող գազատարերի և այլ ինժեներական հաղորդակցուղիների միջև նվազագույն հեռավորությունը

Հ/Հ	Գազի ճնշումը գազատարում, ՄՊա	Նվազագույն հեռավորությունը (մ) գազատարերից մինչև
		Ջրմուղ	կոյուղի	ցամաքուրդ /դրենաժ և ջրհոսներ	ճնշման գազատարեր				ուժային մալուխներ (մինչև 35 կՎ)	կապի մալուխներ	ջեռուցման ցանց (մինչև կապուղու արտաքին պատ)
					ցածր (մինչև 0,005 ՄՊա)	միջին (մինչև 0,3 ՄՊա)	բարձր (0,3-ից բարձր մինչև 0,6 ՄՊա)	բարձր (0,6-ից բարձր մինչև 1,2 ՄՊա)
1	Ցածր (մինչև 0,005)	1	1	1	0,4	0,4	0,4	0,4	1	1	2
2	Միջին (0,005 մինչև 0,3)	1	1,5	1,5	0,5	0,5	0,5	0,5	1	1	2
3	Բարձր. (0,3-ից բարձր մինչև 0,6)	1,5	2	2	0,5	0,5	0,5	0,5	1	1	2
4	0,6-ից բարձր մինչև 1,2	2	5	5	0,5	0,5	0,5	0,5	2	2	4

1. Երկու և ավելի գազատարեր միաժամանակ զուգահեռ մեկ խրամատում տեղադրելու ժամանակ, հեռավորությունը նրանց միջև պետք է լինի` մինչև 300 մմ տրամագծով խողովակների համար-0,4 մ-ից ոչ պակաս, 300 մմ-ից ավելի - 0,5 մ-ից ոչ պակաս:

2. Աղյուսակում նշված են հեռավորությունները մինչև պողպատյա գազատարերը:

Հավելված N 36 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ ԴՅՈՒՐԱՎԱՌ ԳԱԶԵՐԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ

1. ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ ՀԵՂՈՒԿԱՑՎԱԾ ԳԱԶԵՐԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ

Հեղուկացված գազերը, որոնք ունեն օդից բարձր խտություն, կարող են  ցիստեռնների,  բալոնների և այլ տարաների ոչ հերմետիկության դեպքում կուտակվել ցածր և խորացված  վայրերում` ընդ որում, առաջացնելով հրդեհային վտանգավորություն:

Պրոպանի 2.5-9.5% -ի, իզոբուտանի 1.8-8.4%  ն-բուտանի 1.5-8.4% պարունակության դեպքում, հեղուկ գազերը օդի հետ կազմում են պայթյունավտանգ խառնուրդներ:

Օդում հեղուկ գազի պարունակությունը այնպիսի քանակով, որը նվազեցնում է այնտեղ թթվածնի պարունակությունը 21-ից մինչև 15-16% (ըստ ծավալի), կարող է առաջացնել խեղդում:

Հեղուկ գազի բաղադրությունների առավելագույն թույլատրելի պարունակությունը աշխատանքային վայրում` պրոպան և բուտան 300 մգ/մ<sup>3</sup>, բնակելի վայրերի մթնոլորտում` պրոպան և  բուտան 200 մգ/մ³, պրոպիլենի և բուտիլենի 3մգ/մ³:

2. ԴՅՈՒՐԱՎԱՌ ԳԱԶԵՐԻ ԿԱԶՄԻ ՀԵՏ ԿԱՊՎԱԾ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

Գազը, որը պարունակում է ծծմբային միացություններ այնպիսի քանակով, որոնք գերազանցում են ԳՕՍՏ 20448-90-ով հաստատված նորմերը, թույլատրվում է օգտագործել միայն արդյունաբերական կաթսաների, ագրեգատների և սարքավորումների համար, որոնք ունեն այրման նյութերի հեռացման ծխնելույզներ: Ընդ որում, պետք է ապահովվի գազատարերի, փականների և վերահսկիչ-չափիչ սարքերի անվտանգ շահագործումը, ինչպես նաև պետք է պահպանվեն միջոցառումներ, որոնք զերծ կպահեն այրման նյութերի վնասակար ազդեցությունը մոտիկ տեղակայված մետաղական շինությունների,  ջրամբարների և կանաչ գոտու վիճակի  վրա:

3. ԴՅՈՒՐԱՎԱՌ ԳԱԶԵՐԻ ԲՈՑԱՎԱՌԵԼԻՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆՆԵՐԸ

 

t =  20^oC  և  p = 760 մմ/սնդ.սն. դեպքում

Գազ Գազի պարունակությունը օդի մեջ, % Ստորին սահմանը Վերին սահմանը  Մեթան  5,0  15,0  Էթան  3,2  12,5  Պրոպան  2,3  9,5  Պրոպիլեն  2,2  9,7  ն-Բութան  1,5  8,4  Իզաբութան  1,8  8,4  Բութիլեն  1,7  9,0  Պենտան  1,4  7,8

Հեղուկ ածխաջրածնային գազերը (ՀԱԳ), որոնք նախատեսված են կոմունալ-կենցաղային սպառողների գազամատակարարման համար պետք է համապատասխանեն ԳՕՍՏ 20448-90 պահանջներին: Արդյունաբերական սպառողների գազամատակարարման համար կարող են օգտագործվել ՀԱԳ-ներ, որոնք համապատասխանում են ԳՕՍՏ 20448-90 պահանջներին: Արդյունաբերական և կոմունալ

հեղուկ ածխաջրածնային գազերը (ՀԱԳ), որոնք նախատեսված են կոմունալ-կենցաղային սպառողների գազամատակարարման համար պետք է համապատասխանեն ԳՕՍՏ 20448-90 պահանջներին: Օբյեկտների սպառողների գազամատակարարման համար ՀԱԳ կարող է մատակարարվել համաձայն հատուկ տեխնիկական պայմանների, որոնք համաձայնեցված են ՀԱԳ սպառողների հետ: Ընդ որում, վնասակար  և բալաստային միացությունները ՀԱԳ-ում, չպետք է գերազանցեն վերը նշված ստանդարտներով թույլատրված սահմանները:

Հավելված N 37 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Հիմնական շինարարական կառուցվածքների այրելիության խումբը և հրակայունության նվազագույն սահմանը

Շենքերի կամ շինությունների հրակայու- նության աստիճանը	Կրող պատեր, սանդղա- վանդակներ, սյուներ	Արտաքին պատերի կախովի պանելներ և արտաքին վանդա- կամած պատեր	Սալիկներ, ծածկեր և այլ կրող շինություններ և միջհարկային ձեղնահարկերի կրող ծածկերը	Խալիկներ, ծածկեր և այլ կրող շինություններ	Ներքին կրող պատեր միջնա- պատեր	հակա- հրդեհային պատեր բրանդմաու- զերներ
I	Չհրկիզվող 2,5*	Չհրկիզվող 0,5	Չհրկիզվող 1	Չհրկիզվող 0,5	Չհրկիզվող 0,5	Չհրկիզվող 2,5
II	Չհրկիզվող 2	Չհրկիզվող 0,25 Դժվարայրվող 0,5	Չհրկիզվող 0,75	Չհրկիզվող 0,25	Չհրկիզվող 0.5 Դժվարայրվող 0,25	Չհրկիզվող 2,5
III	Չհրկիզվող 2	Չհրկիզվող 0,25 Դժվարայրվող 0,5	Դժվարայրվող 0,75	Այրվող --	Դժվարայրվող 0,25	Չհրկիզվող 2,5
IV	Դժվարայրվող 0,5	Դժվարայրվող 0,25	Դժվարայրվող 0,25	Այրվող	Դժվարայրվող 0,25	Չհրկիզվող 2,5
V	Այրվող	Այրվող	Այրվող	--	Այրվող	Չհրկիզվող 2,5
	--	--	--	--	--

* Աղյուսակում նշված թվային մեծությունները ցույց են տալիս սեղմված ածխաջրածնային գազերում վնասակար և բալաստային գազերի պարունակությունը:

Հավելված N 38 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Շոգեկաթսայի ռեժիմային քարտ

(Հավելված N38 ուժը կորցրել է 13.09.07 N 1072-Ն)

 

 

Հավելված N 39 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Արդյունաբերական վառարանի ռեժիմային քարտ
(Հավելված N39 ուժը կորցրել է 13.09.07 N 1072-Ն)

 

Հավելված N 40 «Անվտանգության կանոնները գազի տնտեսությունում» տեխնիկական կանոնակարգի

Ձև

________________________________________________________

(գազի տնտեսության, ծառայության, արտադրամասի անվանումը)

 

Գազավտանգ աշխատանքներ անցկացնելու կարգագրերի գրանցման մատյան

 

Սկսված է ______ _______________________ 200  թ.

Ավարտվել է ______ _______________________ 200  թ.

 

Պահպանման ժամկետը` 5 տարի`

 

Կարգագրերի համարը	Կարգագրեր հանձնելու ամսաթիվը	Կարգագիր ստացած անձի անուն, ազգանուն, հայրանուն	Զբաղեցրած պաշտոնը	Աշխատանքներ անցկացնելու վայրի հասցեն և աշխատանքների բնույթը	Կարգագիր ստանալու մասին ստացական և ամսաթիվ	Կատարված աշխատանքների և կարգագրի վերադարձման մասին նշում, ամսաթիվ
1	2	3	4	5	6	7