«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
1 օգոստոսի 2006 թ.
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ
20 հուլիսի 2006 թվականի N 1026-Ն
ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՀԱՆՄԱՆ ՆՈՐՄԵՐԻ ՈՐՈՇՄԱՆԸ ԵՎ ՀԱՆՎԱԾ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆՆ ՈՒ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Համաձայն «Ստանդարտացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի և ի կատարումն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2005 թվականի ապրիլի 7-ի N 419-Ն որոշման` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել հողի բերրի շերտի հանման նորմերի որոշմանը և հանված բերրի շերտի պահպանմանն ու օգտագործմանը ներկայացվող պահանջների տեխնիկական կանոնակարգը` համաձայն հավելվածի:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման պահից 6 ամիս հետո:
|
Հայաստանի Հանրապետության |
Ա. Մարգարյան |
|
|
|
Հավելված |
Տ Ե Խ Ն Ի Կ Ա Կ Ա Ն Կ Ա Ն Ո Ն Ա Կ Ա Ր Գ
ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՀԱՆՄԱՆ ՆՈՐՄԵՐԻ ՈՐՈՇՄԱՆԸ ԵՎ ՀԱՆՎԱԾ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆՆ ՈՒ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ
I. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏԸ
1. Հողի բերրի շերտի հանման նորմերի որոշմանը և հանված բերրի շերտի պահպանմանն ու օգտագործմանը ներկայացվող պահանջների տեխնիկական կանոնակարգը (այսուհետ` տեխնիկական կանոնակարգ) սահմանում է հողի բերրի շերտի հանման նորմերը և հանված բերրի շերտի պահպանմանն ու արդյունավետ օգտագործմանը ներկայացվող պահանջները` հողային աշխատանքներ կատարելիս հողերի պահպանությունն ապահովելու, ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների բերրիությունը բարձրացնելու և ռեկուլտիվացվող հողերի բերրիությունը վերականգնելու համար:
2. Սույն տեխնիկական կանոնակարգի գործողությունը տարածվում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում իրականացվող հողածածկույթի խախտումների հետ կապ ունեցող բոլոր տեսակի հողային աշխատանքների կատարման վրա:
II. ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
3. Սույն տեխնիկական կանոնակարգում կիրառված են հետևյալ հասկացությունները`
հող` երկրի մակերևույթում բիոտիկ, աբիոտիկ և մարդածին գործոնների երկարատև ազդեցության արդյունքում առաջացած ինքնուրույն բնագիտապատմական հանքաօրգանական բնական մարմին` կազմված կոշտ հանքային և օրգանական մասնիկներից, ջրից ու օդից և ունի բույսերի աճի ու զարգացման համար համապատասխան պայմաններ ստեղծող յուրահատուկ գենետիկամորֆոլոգիական հատկանիշներ ու հատկություններ.
հողի տիպ` դասակարգման հիմնական միավոր, որը բնութագրվում է հողագոյացման ռեժիմներով և գործընթացներով պայմանավորված հատկությունների ամբողջությամբ և հիմնական գենետիկական հորիզոնների միասնական համակարգով.
հողի ենթատիպ` տիպի սահմաններում դասակարգման միավոր, որը բնութագրվում է գենետիկական հորիզոնների համակարգի որակական տարբերություններով և մեկ այլ տիպի փոխարկումը բնութագրող վերադիր գործընթացների դրսևորմամբ.
հողի ընտանիք` ենթատիպի սահմաններում դասակարգման միավոր, որը որոշվում է հողակլանիչ համալիրի կազմի առանձնահատկություններով, աղային պրոֆիլի բնույթով, նորագոյացությունների հիմնական ձևերով.
հողի տեսակ` ընտանիքի սահմաններում դասակարգման միավոր, որը բնութագրում է հողի ընտանիքը, տեսակը և ենթատիպը որոշող հողագոյացնող գործընթացների արտահայտվածության աստիճանը.
հողի տարատեսակ` դասակարգման միավոր, որը հաշվի է առնում հողերի բաժանումն ըստ ամբողջ հողային պրոֆիլի գրանուլամետրիկ կազմի.
հողային հորիզոն` հողագոյացնող գործընթացի ազդեցության արդյունքում առաջացած հողային պրոֆիլի յուրահատուկ շերտ.
հողային պրոֆիլ` հողագոյացման գործընթացում օրինաչափորեն փոփոխվող և գենետիկորեն կապակցված հողային հորիզոնների ամբողջություն.
հողի խտություն` առանց բնական կազմությունը խախտելու վերցված հողի չոր զանգվածի հարաբերությունն է վերցված հողի ծավալին (տ/մ3).
հողի բերրիություն` սնուցման տարրերի, խոնավության ու օդի նկատմամբ բույսերի պահանջը բավարարող և դրանց բնականոն կենսագործունեության պայմաններն ապահովող հողի ունակություն.
հողի բերրի շերտ` հողային ծածկույթի վերին շերտի բուսահող, որն օգտագործվում է հողերի բարելավման, կանաչապատման, ռեկուլտիվացման նպատակներով.
հողի պոտենցիալ բերրի շերտ` հողային պրոֆիլի ստորին մասը, որն իր հատկություններով համընկնում է պոտենցիալ բերրի ապարների (բուսականության աճի համար սահմանափակ բարենպաստ քիմիական կամ ֆիզիկական հատկություններ ունեցող լեռնային ապարներ) հատկություններին.
հումուս` հողի օրգանական նյութ, որը բնական միացությունների բարդ խառնուրդ է և գոյանում է բուսական ու կենդանական մնացորդների, ինչպես նաև օրգանիզմների կենսագործունեության արգասիքների քայքայման արդյունքում.
ռեկուլտիվացում` խախտված հողերի վերականգնմանն ուղղված (օգտագործման համար պիտանի վիճակի բերելու) միջոցառումների համալիր, որը կատարվում է 2 փուլով` տեխնիկական և կենսաբանական.
խախտված հողեր` առաջնային տնտեսական արժեքը կորցրած և շրջակա միջավայրի վրա բացասական ներգործության աղբյուր հանդիսացող հողեր.
հողածածկույթ` երկրի կամ դրա ցանկացած տարածքի մակերևույթը ծածկող հողերի ամբողջությունն է.
հողածածկույթի կառուցվածք` տարբեր աստիճաններով գենետիկորեն իրար կապակցված և որոշակի տարածական պատկեր ստեղծող տարրական հողային արեալների դասավորություն.
հողերի քարտեզագրում` հողային քարտեզների կամ դրանց առանձին հատկությունների քարտեզ-սխեմաների կազմում.
հողի կատիոնային փոխանակության ունակություն` կատիոնների առավելագույն քանակն է, որը հողում կարող է գտնվել փոխանակվող վիճակում.
հողի բերրի շերտի հանման նորմեր` հողի հանվող բերրի շերտի խորությունը (սմ), ծավալը (մ3), զանգվածը (տ).
հողի բերրի շերտի խառնուրդ` հողի մեկ կամ մի քանի տարատեսակների հանման ընթացքում միախառնված գենետիկ հորիզոններ, որոնք բնութագրվում են հողի հատկանիշների ընդհանրացված ցուցանիշներով.
քարքարոտ և խճացված հող` հող, որի մեկ հեկտարի 30 մետրանոց շերտում պարունակվում է 50 մ3-ից ավելի քար և խիճ.
խիստ քարքարոտ և խճացված հող` հող, որի մեկ հեկտարի 30 մետրանոց շերտում պարունակվում է 500 մ3-ից ավելի քար և խիճ.
ողողվածության աստիճան (թույլ, միջին, խիստ)` որոշվում է հողային պրոֆիլում էրոզիայի արդյունքում չքայքայված գենետիկ հորիզոնների առկայությամբ:
III. ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՈՒ ՊՈՏԵՆՑԻԱԼ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
4. Հողի բերրի շերտի հանման նորմերին ներկայացվող պահանջներն են`
Հողի բերրի շերտի հանման նորմերը որոշվում են` ելնելով հողի բերրի շերտի բաղադրությունից և հատկություններից` սույն տեխնիկական պահանջներին համապատասխան: Հողի բերրի շերտի հանումը պետք է կատարվի հողային խոշորամասշտաբ քարտեզների և լաբորատոր հետազոտությունների տվյալների հիման վրա:
5. Հողի բերրի շերտի բաղադրությանը ներկայացվող պահանջներն են`
Հողի բերրի շերտի բաղադրության ցուցանիշներն են հողի բերրի շերտի և պոտենցիալ բերրի շերտի հումուսի զանգվածային մասը, հողի ջրային մզվածքի pH-ը, փոխանակային նատրիումի զանգվածային մասը, ջրում լուծվող թունավոր աղերի զանգվածային մասը և հողի բերրի շերտի (0,1 մմ-ից փոքր) հողային մասնիկների զանգվածային մասը, որոնց նկատմամբ կիրառվում են հետևյալ պահանջները`
ա) հումուսի զանգվածային մասը (%) հողի բերրի շերտի ստորին սահմաններում` ըստ բնական գոտիների պետք է համապատասխանի N 1 աղյուսակում ներկայացված նորմերին`
Աղյուսակ N 1
|
Գոտու անվանումը |
Հողերի տիպերը |
Հումուսի |
|
Կիսաանապատային |
կիսաանապատային գորշ | 1-ից ոչ պակաս |
| ոռոգելի մարգագետնային գորշ | 1-ից ոչ պակաս | |
| պալեոհիդրոմորֆ | 1-ից ոչ պակաս | |
| կապակցված | 1-ից ոչ պակաս | |
| ալկալիացած | 1-ից ոչ պակաս | |
| աղուտ-ալկալի | 1-ից ոչ պակաս | |
|
Չոր տափաստանային |
շագանակագույն | 2-ից ոչ պակաս |
|
Տափաստանային |
սևահողեր | 2-ից ոչ պակաս |
| մարգագետնասևահողային | 2-ից ոչ պակաս | |
| գետնահովտադարավանդային | 2-ից ոչ պակաս | |
| հողագրունտաներ | 1-ից ոչ պակաս | |
|
Անտառային |
անտառային գորշ | 2-ից ոչ պակաս |
| ճմակարբոնատային | 2-ից ոչ պակաս | |
| դարչնագույն | 2-ից ոչ պակաս | |
|
Լեռնամարգագետնային |
լեռնամարգագետնային | 2-ից ոչ պակաս |
| մարգագետնատափաստանային | 2-ից ոչ պակաս |
բ) հումուսի զանգվածային մասը (%) հողի պոտենցիալ բերրի շերտում պետք է լինի`
անտառատափաստանային և տափաստանային գոտիներում` 1-2 %,
չորատափաստանային և անապատային գոտիներում՝ 0,5-1%.
գ) հողի բերրի շերտի`
աղային մզվածքի pH-ի մեծությունը պետք է լինի 5,5-8,2,
լեռնային գոտիների հողերում ջրային մզվածքի pH-ը պետք է լինի 4,0-ից ոչ պակաս,
ճմաենթամոխրային հողերի բերրի շերտի աղային մզվածքի pH-ի մեծությունը պետք է լինի 4,5-ից ոչ պակաս,
հողի տորֆային շերտում աղային մզվածքի pH-ի մեծությունը պետք է լինի 3,0-8,2.
դ) փոխանակային նատրիումի զանգվածային մասը (%) հողի կատիոնային փոխանակման ունակության կազմում պետք է համապատախանի N 2 աղյուսակում ներկայացված նորմերին`
Աղյուսակ N 2
|
Հողերի և դրանց խառնուրդների տիպերը |
Փոխանակային |
| Սևահողեր |
5-ից ոչ ավելի |
| Մուգ շագանակագույն հողեր |
5-ից ոչ ավելի |
| Շագանակագույն հողեր |
5-ից ոչ ավելի |
| Մոխրագույն հողերի աղուտների հետ առաջացող խառնուրդներ |
5-ից ոչ ավելի |
| Անտառատափաստանային և անապատային գոտիների հիդրոմորֆ հողերի թույլ և միջին աղուտային տարատեսակներ |
15-ից ոչ ավելի |
| Պակաս հումուսացված սևահողերի թույլ և միջին աղուտացված տարատեսակներ |
10-ից ոչ ավելի |
| Գորշ հողեր |
10-ից ոչ ավելի |
| Չոր տափաստանային և կիսաանապատային գոտիների հիդրոմորֆ, կիսահիդրոմորֆ հողեր |
10-ից ոչ ավելի |
ե) ջրում լուծվող թունավոր աղերի զանգվածային մասը (%) հողի բերրի շերտում չպետք է գերազանցի հողի զանգվածի 0,25%-ը: Ոռոգվող տարածքների հողի բերրի շերտում ջրում լուծվող թունավոր աղերի պարունակության թույլատրելի սահմանը կարող է մեծացվել մինչև 0,5%.
զ) հողի բերրի շերտի 0,1 մմ-ից փոքր հողային մասնիկների զանգվածային մասը պետք է լինի 10-75%, իսկ ողողադաշտային, հնահունային, գետաբերանային ավազաններում և մերձջրանցքային ավազային նստվածքներում պետք է լինի 5-10%-ի տիրույթում:
6. Հողերի տիպային, ենթատիպային և տեսակային պատկանելությունը որոշելու համար անհրաժեշտ է իրականացնել հողերի խոշորամասշտաբ քարտեզագրում կամ հողերի առանձին հատկությունների (հողագոյացման ռեժիմներով և գործընթացներով պայմանավորված հատկությունների և հիմնական գենետիկական հորիզոնների) քարտեզ-սխեմաների կազմում:
7. Կավային և ավազակավային մեխանիկական կազմ ունեցող հողերի հիմնական տիպերի և ենթատիպերի բերրի շերտի հանման նորմը (խորությունը, սմ) պետք է համապատասխանի N 3 աղյուսակում ներկայացված նորմերին`
Աղյուսակ N 3
| Հողային գոտիները | Հողերի տիպերը և ենթատիպերը |
Բերրի շերտի հանման խորությունը (սմ) |
|
Կիսաանապատային |
կիսաանապատային գորշ | մինչև 30 |
| ոռոգելի մարգագետնային գորշ |
30-80 | |
| պալեոհիդրոմորֆ կապակցված ալկալիացած |
- | |
| հիդրոմորֆ աղուտ-ալկալի |
- | |
|
Չոր տափաստանային |
շագանակագույն |
30-40 |
|
Տափաստանային |
սևահողեր |
50-120 |
| մարգագետնասևահողային |
60-100 | |
| գետնահովտադարավանդային |
40-120 | |
|
Անտառային |
անտառային գորշ |
20-80 |
| ճմակարբոնատային |
20-40 | |
| դարչնագույն |
20-80 | |
|
Լեռնամարգագետնային |
լեռնամարգագետնային |
30-80 |
| մարգագետնատափաստանային |
20-70 |
8. Հողի բերրի շերտի հանման նորմա չի սահմանվում`
ա) խիստ խճացված, խիստ և շատ խիստ քարքարոտ, թույլ, միջին և խիստ ողողված ճմամոխրահողային, գորշ անտառային, մոխրագույն և անտառային բաց մոխրագույն հողերի համար,
բ) միջին և խիստ ողողված անտառային մուգ մոխրագույն, մուգ շագանակագույն, ճմակարբոնատային և մոխրագույն հողերի համար:
9. Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտի հանման նորմերի հաշվարկը`
1) Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտի հանման նորմը (Ն)` արտահայտված մ3-ով`
ա) մեկ հողային կոնտուրի դեպքում հաշվարկվում է 1-ին բանաձևով՝
| Ն = Խ ● Մ | (1), |
որտեղ`
Խ-ն հողի բերրի շերտի հանման խորությունն է (մ),
Մ-ն հողի հանվող բերրի շերտի հողային կոնտուրի մակերեսն է (մ2),
բ) հողային կոնտուրների խմբի դեպքում` հաշվարկվում է 2-րդ բանաձևով՝
| ∑Ն i = Խ1 ● Մ1 + Խ2 ● Մ2 + .... + Խi ● Մi | (2), |
որտեղ`
Խ1, Խ2... Խi -ն հողի բերրի շերտի հանման խորություններն են (մ),
Մ1, Մ2... Մi-ն հողի հանվող բերրի շերտի կոնտուրների մակերեսներն են (մ2).
2) Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտերի հանման նորմը (Ն)` արտահայտված տոննայով`
ա) մեկ հողային կոնտուրի դեպքում հաշվարկվում է 3-րդ բանաձևով՝
| Ն = Խ ● Մ ● Դ | (3), |
որտեղ՝
Խ-ն բերրի շերտի հանման խորությունն է (մ),
Մ-ն հողի հանվող բերրի շերտի հողային կոնտուրի մակերեսն է (մ2),
Դ-ն հողի բերրի շերտի խտությունն է (տ/մ3),
բ) հողային կոնտուրների խմբի դեպքում հաշվարկվում է 4-րդ բանաձևով՝
|
∑Նi = Խ1 ● Մ1 ● Դ1 + Խ2 ● Մ2 ● Դ2 +.... + Խi ● Մi ● Դi |
(4), |
որտեղ՝
Խ1, Խ2... Խi-ն հողի բերրի շերտի հանման խորություններն են (մ),
Մ1, Մ2... Մi-ն հողի հանվող բերրի շերտի կոնտուրների մակերեսներն են (մ2),
Դ1, Դ2 ....Դi-ն հողի բերրի շերտի խտություններն են (տ/մ3):
IV. ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՀԱՆՄԱՆՆ ՈՒ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
10. Հողի բերրի շերտի հանումը և արդյունավետ օգտագործումը հողային աշխատանքներ կատարելիս իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքով սահմանված բոլոր կատեգորիաների հողերի համար:
11. Գծային կառույցների, մելիորացիայի համար նախատեսվող օբյեկտների շինարարության դեպքում` հանված հողի բերրի շերտը պետք է օգտագործվի առանց դրա պահեստավորման և պահման՝ շինարարության հետևանքով խախտված հողերի ռեկուլտիվացման և դրանց հարող ցածր բերրիություն ունեցող հանդակների բարելավման համար:
12. Հողի բերրի շերտի, պոտենցիալ բերրի շերտի և դրանց խառնուրդների հանման նպատակահարմարությունը որոշվում է ըստ տվյալ տարածաշրջանի հողածածկույթի բերրիության մակարդակի, բնական գոտու, հողի տիպերի և ենթատիպերի ու հողի հատկությունների հիմնական ցուցանիշների՝ սույն կանոնակարգի 5-րդ կետով սահմանված պահանջների համաձայն:
13. Կավային, ավազակավային, կավաավազային հողերի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտերը հանվում են ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների հողայնացման և հողերի կենսաբանական ռեկուլտիվացման նպատակով:
Ավազային մեխանիկական կազմ ունեցող հողերից բերրի շերտը հանվում է միայն մշակովի կամ մշակովի դարձված տարածքներից:
14. Անտառներով զբաղեցված տարածքներում 10 սմ-ից պակաս հզորություն ունեցող հողի բերրի շերտը հանման ենթակա չէ:
15. Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտը հանվում է ընտրողաբար: Հողի հանված բերրի շերտն օգտագործվում է փոքր արդյունավետություն ունեցող հանդակները հողայնացնելու և հողերի կենսաբանական ռեկուլտիվացման համար, իսկ պոտենցիալ բերրի շերտը հիմնականում օգտագործվում է հողերի կենսաբանական ռեկուլտիվացիայի համար:
16. Հողային աշխատանքներ կատարելիս հողի պոտենցիալ բերրի շերտն անհրաժեշտ է հանել պոտենցիալ բերրի ապարներից առանձին:
17. Հողի բերրի շերտը հանվում է տարվա տաք և չոր ժամանակաշրջանում: Նախքան բերրի շերտը հանելը` կատարվում են հողի մակերեսից կոճղերի, թփերի և խոշոր քարերի մաքրման նախապատրաստական աշխատանքներ:
V. ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ԵՎ ՊՈՏԵՆՑԻԱԼ ԲԵՐՐԻ ՀԱՆՎՈՂ ՇԵՐՏԵՐԻ ՀԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԶՈՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
18. Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի հանվող շերտերի հզորությունը որոշվում է հողի բերրիության մակարդակի և հողածածկույթի կառուցվածքի, հողերի հիմնական տիպերի ու ենթատիպերի և հողային պրոֆիլի առանձին գենետիկական հորիզոնների բերրիության գնահատումների հիման վրա:
19. Հողերի բերրիության մակարդակը գնահատվում է դրանց հատկությունների մասին տվյալներն ուսումնասիրելու հիման վրա՝ հիմնական գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության վերաբերյալ բազմամյա տվյալների առկայության դեպքում:
20. Հանվող հողի շերտերի խառնուրդների բերրիության մակարդակը պետք է ավելի բարձր լինի տվյալ տարածաշրջանում հողայնացման ենթակա ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների բերրիության մակարդակից:
21. Հանվող հողի ստորին հորիզոնի կամ դրա մասերի բերրիությունը պետք է ավելի բարձր լինի տվյալ տարածաշրջանում ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների բերրիության մակարդակից:
22. Կախված տարբեր գոտիների հողերի տիպերից ու ենթատիպերից, հողագոյացման ու հողային պրոֆիլի փոփոխության վրա ազդեցություն ունեցող այլ գործոններից` անհրաժեշտ է տարբերակել հողերի հատկությունների այն ցուցանիշները, որոնցով որոշվում է հողերի բերրի և պոտենցիալ բերրի հանվող շերտերի հզորությունը:
VI. ՀՈՂԻ ՀԱՆՎԱԾ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՊԱՀՄԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
23. Հողային աշխատանքների կատարման ընթացքում չօգտագործված հողի հանված բերրի շերտն անմիջապես պետք է դարսվի լայնակույտերով:
24. Լայնակույտերի բարձրությունը և ձևը պետք է բացառի հողատարման գործընթացների զարգացումը:
25. Եթե հողի հանված բերրի շերտը նախատեսվում է պահել 2 տարին գերազանցող ժամկետով, ապա, ողողումը և հողմատարումը կանխելու համար, լայնակույտերի մակերևույթն ու թեքությունները պետք է ամրացվեն խոտացանքով կամ այլ եղանակներով:
Թույլատրվում է լայնակույտի թեքությունների վրա ցանքսը կատարել հիդրոեղանակներով:
26. Հողի հանված բերրի շերտը լայնակույտերում կարող է պահվել մինչև 20 տարի:
27. Լայնակույտերը տեղադրվում են գյուղատնտեսության համար ոչ պիտանի տեղամասերում կամ ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակներում և պետք է բացառվի լայնակույտերի ջրածածկումը, աղակալումը, արդյունաբերական թափոններով և կոշտ առարկաներով, քարերով, խճով, ճալաքարով ու շինարարական աղբով աղտոտումը:
VII. ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
28. Հողի բերրի շերտը չպետք է պարունակի ռադիոակտիվ տարրերի, ծանր մետաղների, պեստիցիդների մնացորդային քանակների և այլ վտանգավոր ու թունավոր միացությունների այնպիսի քանակություններ, որոնք գերազանցում են հողում դրանց համար սահմանված սահմանային թույլատրելի չափաքանակները:
29. Հողի բերրի շերտը չպետք է աղտոտված և աղբոտված լինի արդյունաբերական և կենցաղային թափոններով, կոշտ առարկաներով, քարերով, խճով ու շինարարական աղբով, ինչպես նաև պետք է համապատասխանի սանիտարահիգիենիկ պահանջներին:
VIII. ՊԵՏԱԿԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ
30. Հողի բերրի շերտի հանման, օգտագործման և պահման պահանջների կատարման նկատմամբ պետական վերահսկողությունն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:
IX. ՉԱՓՈՒՄՆԵՐԻ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ
31. Հողում պարունակվող նյութերի չափումների միասնականության ապահովումը պետք է իրականացվի «Չափումների միասնականության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:
| Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար |
Մ. Թոփուզյան |