«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

26 հուլիսի 2005 թ.

Պետական գրանցման թիվ 60605295

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԸՆՏՐԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎ

19 հուլիսի 2005 թ. ք. Երևան

N 27-Ն

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ԴԻՏՈՐԴԱԿԱՆ ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆԵԼՈՒ ԿԱՐԳԸ ՍԱՀՄԱՆԵԼՈՒ ԵՎ ԴԻՏՈՐԴՆԵՐԻ ՎԿԱՅԱԿԱՆՆԵՐԻ ՁԵՎԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի 28-րդ հոդվածի 2-րդ կետով, 30-րդ հոդվածի 1-ին կետի 1-ին և 4-րդ ենթակետերով, 41-րդ հոդվածի 1-ին կետի 6-րդ ենթակետով, «Հանրաքվեի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 22-րդ հոդվածի 2-րդ կետով, Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը որոշում է.

1. Սահմանել դիտորդական առաքելություն իրականացնելու կարգը (Հավելված 1):

2. Հաստատել դիտորդների վկայականների ձևերը (Հավելված 2):

3. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի 2002թ. օգոստոսի 28-ի «Դիտորդական առաքելություն իրականացնելու կարգը հաստատելու մասին» N 10/8-Ն և «Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից միջազգային և տեղական դիտորդներին տրվող վկայականների ձևերը հաստատելու մասին» N 10/9-Ն որոշումները:

ՀՀ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ`

Գ. Ազարյան

Հավելված 1 ՀՀ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի 2005 թ. հուլիսի 19-ի թիվ 27-Ն որոշման

Կ Ա Ր Գ

Դիտորդական առաքելություն իրականացնելու

I. Ընդհանուր դրույթներ

1. Դիտորդական առաքելության նպատակն ընտրական գործընթացների վերաբերյալ հավաստի տեղեկությունների հավաքումն է և դրանց հիման վրա ընտրությունների, հանրաքվեի անցկացման վերաբերյալ անկողմնակալ և անկախ եզրակացության կազմումը: Այն իրականացվում է դիտորդների միջոցով՝ պահպանելով չեզոքության, անկողմնակալության և ընտրական գործընթացներին չմիջամտելու սկզբունքները:

2. Հանրապետությունում ընտրությունների և (կամ) հանրաքվեի ժամանակ դիտորդական առաքելություն իրականացնելու իրավունք ունեն՝

1) միջազգային կազմակերպությունները,

2) օտարերկրյա պետությունների ներկայացուցիչները,

3) հասարակական այն կազմակերպությունները, որոնց կանոնադրական խնդիրները ներառում են ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցեր:

3. Եթե հանրաքվեն անցկացվում է Հանրապետության Նախագահի կամ Ազգային ժողովի ընտրությունների օրը, ապա Հանրապետությունում գրանցված հասարակական կազմակերպությունները դիտորդական առաքելություն իրականացնելու իրավունք ունեն, եթե չեն աջակցում թեկնածուներին կամ կուսակցություններին:

4. Հանրաքվեի ժամանակ դիտորդական առաքելություն իրականացնելու իրավունք ունեն նաև Հանրապետությունում գրանցված կուսակցությունները, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հանրաքվեն անցկացվում է Հանրապետության Նախագահի կամ Ազգային ժողովի ընտրությունների օրը:

5. Միջազգային կազմակերպությունների, օտարերկրյա հասարակական կազմակերպությունների և օտարերկրյա պետությունների ներկայացուցիչները համարվում են միջազգային դիտորդներ, իսկ Հանրապետությունում գրանցված հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները՝ տեղական դիտորներ:

II. Դիտորդների հավատարմագրման կարգը

6. Սույն կարգի 2-րդ և 4-րդ կետերում նշված կազմակերպությունները և անձինք դիտորդական առաքելություն իրականացնում են կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում հավատարմագրվելուց հետո:

7. Հավատարմագրվելու համար դիմումները կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով ներկայացվում են ընտրություններ (հանրաքվե) նշանակվելուց հետո, բայց ոչ ուշ, քան քվեարկության օրվանից 10 օր առաջ:

8. Հասարակական կազմակերպությունը կամ կուսակցությունը դիմումին կից ներկայացնում է կանոնադրության պատճենը (միայն Հանրապետությունում գրանցված կազմակերպությունների դեպքում) և դիտորդական առաքելություն իրականացնող անձանց ցուցակը՝ նաև էլեկտրոնային կրիչով:

9. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը դիտորդական առաքելություն իրականացնող կազմակերպություններին և օտարերկրյա պետությունների ներկայացուցիչներին հավատարմագրում և համապատասխան վկայականներ է տրամադրում դիմումը ստանալուց ոչ ուշ, քան 7 օր հետո:

10. Միջազգային դիտորդներին տրամադրվում է հայերեն և անգլերեն կամ հայերեն և ռուսերեն լեզուներով լրացված վկայականներ։

11. Տեղական դիտորդների դեպքում, դիտորդական առաքելություն իրականացնող կազմակերպությանը տրվում է ներկայացված ցուցակում ընդգրկված՝ դիտորդական առաքելություն իրականացնող անձանց թվին համապատասխան քանակի վկայականներ: Դիտորդի վկայականը լրացվում է դիտորդական առաքելություն իրականացնող կազմակերպության կողմից, կնքվում այդ կազմակերպության կնիքով և ներկայացվում կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով: Կազմակերպության կողմից ներկայացված դիտորդական առաքելություն իրականացնող անձանց ցուցակին համապատասխան, լրացված վկայականը կնքվում է կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կնիքով և տրամադրվում համապատասխան կազմակերպությանը:

12. Եթե դիտորդական առաքելություն իրականացնելու համար դիմում ներկայացրած կազմակերպությունների թվի մեծությունը կարող է տեխնիկական բարդություններ ստեղծել տեղամասային կենտրոններում քվեարկության և արդյունքների ամփոփման համար, ապա առավելությունը տրվում է այն կազմակերպություններին, որոնք երաշխավորում են Հանրապետության ողջ տարածքում դիտորդական առաքելություն իրականացնելը:

III. Դիտորդի իրավունքները եվ պարտականությունները

13. Դիտորդն իրավունք ունի՝

1) ներկա գտնվել ընտրական հանձնաժողովի նիստերին, իսկ քվեարկության ընթացքում՝ նաև տեղամասային կենտրոնում: Քվեարկության ընթացքում քվեաթերթիկների և քվեատուփի դիտարկման համար, դիտորդներն՝ ըստ ցանկության և իրար հետ փոխհամաձայնեցված, բայց միաժամանակ ոչ ավելի, քան մեկ դիտորդ, կարող է ազատ տեղաշարժվել տեղամասային կենտրոնում,

2) անարգել ծանոթանալ ընտրական փաստաթղթերին, քվեաթերթիկների նմուշներին, ընտրական հանձնաժողովի որոշումներին, նիստերի արձանագրություններին, ստանալ դրանց պատճենները, կատարել քաղվածքներ,

3) ներկա գտնվել տպագրատանը և հետևել քվեաթերթիկների տպագրմանը, իր միջոցներով ուղեկցել քվեաթերթիկներն ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողով, քվեարկության նախորդ օրը` ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովից տեղամասային ընտրական հանձնաժողով, իսկ քվեարկությունից հետո տեղամասային ընտրական հանձնաժողովից ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողով տեղափոխող մեքենան,

4) հետևել քվեաթերթիկների՝ ընտրական հանձնաժողովներում պահպանելու, Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքով սահմանված գործառույթներն ավարտելուց հետո` դրանք պահպանման հանձնելու, տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում քվեաթերթիկները հաշվարկելու գործընթացներին,

5) հանդիպումներ ունենալ թեկնածուների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների և ընտրողների հետ,

6) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան անցկացնել մամլո ասուլիսներ, դիմել զանգվածային լրատվության միջոցներին:

14. Հանրաքվեի դեպքում տեղական դիտորդն իրավունք ունի նաև բողոքարկել ընտրական հանձնաժողովի որոշումները, հանձնաժողովի անդամի գործողությունները կամ անգործությունը:

15. Ընտրական հանձնաժողովի նիստերին, իսկ քվեարկության ընթացքում՝ նաև տեղամասային կենտրոնում, կարող են ներկա գտնվել յուրաքանչյուր միջազգային կազմակերպությունից մինչև երկու դիտորդ՝ թարգմանչի ուղեկցությամբ, իսկ տեղական դիտորդների դեպքում՝ յուրաքանչյուր կուսակցությունից կամ հասարակական կազմակերպությունից՝ մեկ դիտորդ:

16. Դիտորդը հետևում է ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին, դրանց վերաբերյալ հանձնաժողովի նախագահին կարող է ներկայացնել դիտողություններ և առաջարկություններ:

17. Դիտորդի իրավունքների որևէ սահմանափակում չի թույլատրվում։

18. Դիտորդն իրավունք չունի՝

1) աջակցել թեկնածուներին կամ կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին,

2) միջամտել հանձնաժողովների աշխատանքներին,

3) օգտագործել իր կարգավիճակը՝ ընտրությունների (հանրաքվեի) դիտարկման հետ չառնչվող գործողություններում:

19. Միջազգային դիտորդն իրավունք չունի կատարել այնպիսի գոծողություններ, որոնք կարող են դիտվել որպես միջամտություն Հայաստանի Հանրապետության ներքին իրավասության խնդիրներին կամ ներքին գործերին:

20. Դիտորդը կարող է արտահայտել իր կարծիքը հարցման դեպքում, սակայն չի կարող պահանջել կամ փորձել միջամտել հանձնաժողովների կողմից որոշումների ընդունմանը:

21. Միջազգային իրավունքի նորմերի կամ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության կամ սույն կարգի խախտման դեպքում կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը իրավասու է հավատարմագրված դիտորդին (կազմակերպությանը կամ կուսակցությանը) զրկել դիտորդական առաքելություն իրականացնելու իրավունքից:

22. Դիտոդն ընտրությունների (հանրաքվեի) վերաբերյալ զեկույցը ներկայացնում է Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով, իսկ միջազգային դիտորդը՝ նաև Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարություն:

IV. Դիտորդի գործունեության երաշխիքները

23. Դիտորդն իր դիտարկումներն իրականացնում է ինքնուրույն, անկախ և անկողմնակալ:

24. Դիտորդն իր գործունեության ընթացքում գտնվում է պետության պաշտպանվածության ներքո:

25. Դիտորդական առաքելություն իրականացնելիս ընտրական հանձնաժողովները դիտորդին ցուցաբերում են անհրաժեշտ աջակցություն:

26. Դիտորդը չի կարող պատասխանատվության ենթարկվել ընտրությունների (հանրաքվեի) նախապատրաստման, կազմակերպման, անցկացման և արդյունքների ամփոփման վերաբերյալ հայտնած կարծիքի համար։

27. Դիտորդի գործունեության նյութական և ֆինանսական ապահովվածությունը կատարվում է դիտորդին ուղարկող կողմի կամ դիտորդի անձնական միջոցների հաշվին:

28. Դիտորդական առաքելություն իրականացնող անձանց լիազորությունները դադարեցվում են ընտրությունների (հանրաքվեի) ավարտից 10 օր հետո:

Հավելված 2 ՀՀ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի 2005 թ. հուլիսի 19-ի թիվ 27-Ն որոշման