«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
14 փետրվարի 2005 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

25 հունվարի 2005 թվականի N 91-Ն

ՄԹՆՈԼՈՐՏԻ ՎՐԱ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏԵՎԱՆՔՈՎ ԱՌԱՋԱՑԱԾ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 42-րդ հոդվածին և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի հունվարի 22-ի «Աղքատության հաղթահարման ռազմավարական ծրագրի կատարումն ապահովող 2004-2006 թվականների միջոցառումների ցանկը հաստատելու մասին» N 100-Ն որոշմամբ հաստատված ցանկի 289-րդ կետին համապատասխան` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել մթնոլորտի վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը՝ համաձայն հավելվածի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2005 թ. փետրվարի 4 Երևան

1. Սույն կարգով կանոնակարգվում է մթնոլորտի վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության (այսուհետ` ազդեցություն) գնահատման կարգը:

2. Սույն կարգում օգտագործվող հիմնական հասկացություններն են`

ազդեցություն` իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց կողմից մթնոլորտային օդի պահպանության վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության խախտման հետևանքով մարդկանց առողջությանը, ինչպես նաև բնության և շրջակա միջավայրի այլ օբյեկտներին պատճառված բացասական ներգործություն.

ազդեցության գնահատում` բացասական ներգործության արժեքային (Հայաստանի Հանրապետության դրամով) գնահատում:

Ազդեցության գնահատումը ներառում է աղտոտված միջավայրում ջրային, անտառային և հողային ռեսուրսների նվազման հետևանքով արտադրանքի քանակական ու որակական կորուստների փոխհատուցման, նշված ռեսուրսների վերականգնման համար պահանջվող լրացուցիչ ծառայությունների, աղտոտման հետևանքով հիվանդացած բնակչության առողջության վերականգնման և աշխատանքի արտադրողականության նվազեցման հետևանքով (այդ թվում` աշխատանքից բացակայության) զուտ աշխատանքի կորստի դիմաց փոխհատուցման, ինչպես նաև հիմնական ֆոնդերի վրա աղտոտման ազդեցության հետևանքով արդյունաբերական արտադրանքի կորստի դիմաց փոխհատուցման ծախսերը.

մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի սահմանային թույլատրելի արտանետումներ (ՍԹԱ)` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանված կարգով հաստատված` ամրակայված և շարժական աղբյուրներից արտանետումներում վնասակար նյութերի սահմանային թույլատրելի քանակություն:

3. Սույն կարգի համաձայն ազդեցությունը գնահատվում է մթնոլորտային օդի պահպանության վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության հետևյալ խախտումների համար`

ա) մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի սահմանային թույլատրելի արտանետումների նորմատիվների գերազանցում,

բ) մթնոլորտային օդն աղտոտող ֆիզիկական վնասակար ներգործությունների սահմանային թույլատրելի նորմատիվների մակարդակների գերազանցում և թույլտվություններով նախատեսված պայմանների ու պահանջների խախտում,

գ) մթնոլորտային օդի պահպանության բնագավառում առանց լիազորված պետական մարմինների թույլտվության մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի արտանետում,

դ) մթնոլորտային օդն աղտոտող արտանետումների մաքրման և հսկողության համար տեղակայված կառույցների, սարքավորումների շահագործման կանոնների խախտում, ինչպես նաև դրանք չունենալն ու չօգտագործելը,

ե) մթնոլորտային օդի պահպանության պահանջները չբավարարող կառույցների և այլ օբյեկտների կառուցում ու շահագործում,

զ) ավտոմեքենաների, ինքնաթիռների, նավերի, այլ փոխադրամիջոցների ու կայանքների արտադրություն ու շահագործում, որոնց արտանետումների մեջ մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի պարունակությունը գերազանցում է սահմանված նորմատիվները,

է) արդյունաբերական և կենցաղային թափոնների պահեստավորում, բույսերի պաշտպանության միջոցների, դրանց աճի խթանիչների, քիմիական նյութերի, հանքային պարարտանյութերի և այլ պատրաստուկների արտադրության, փոխադրման, պահպանության ու կիրառման կանոնների խախտումներ, որոնք առաջ են բերել կամ կարող են առաջ բերել մթնոլորտային օդի աղտոտում,

ը) բնակավայրերում արդյունաբերական թափոնների, արտադրական, կենցաղային աղբի և մթնոլորտը փոշով, վնասակար գազերով ու գարշահոտ նյութերով աղտոտելու աղբյուր հանդիսացող թափոնների պահեստավորում և (կամ) դրանց այրում,

թ) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված այլ խախտումներ:

Ազդեցությունը գնահատվում է միայն այն նյութերի արտանետումների համար, որոնց ՍԹԱ-ի նորմատիվները գերազանցվել են` հաշվի առնելով տարբեր նյութերի գումարային ազդեցությունը (վերադրման էֆեկտը):

4. Շարժական աղբյուրներից արտանետված գազերի համար ազդեցությունը գնահատվում է`

ա) բենզինային և դիզելային շարժիչներով աշխատող ավտոմեքենաներից արտանետվող ածխածնի օքսիդի, ազոտի օքսիդների և ածխաջրածինների արտանետումների մասով,

բ) դիզելային շարժիչներով ավտոմեքենաների գծով՝ ծխայնության (մուր) մասով:

5. Սույն կարգը կարող է կիրառվել`

ա) մթնոլորտային օդի պահպանության վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության խախտումների հետևանքով պատճառված վնասը հաշվարկելու համար,

բ) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության (բնապահպանական) փորձաքննության գործընթացում,

6. Ազդեցությունը գնահատվում է 1-ին բանաձևով`

որտեղ՝

Ա-ն ազդեցությունն է, արտահայտված Հայաստանի Հանրապետության դրամներով,

Շ_գ-ն աղտոտող աղբյուրի շրջապատի (ակտիվ աղտոտման գոտու) բնութագիրն արտահայտող գործակիցն է, որի արժեքը հաշվարկվում է համաձայն սույն կարգի 9-րդ կետի,

Վ_i -ն i-րդ նյութի (փոշու տեսակի) համեմատական վնասակարությունն արտահայտող մեծությունն է, որի արժեքը հաշվարկվում է համաձայն սույն կարգի 10-րդ և 11-րդ կետերի,

Ք_i -ն տվյալ (i-րդ) նյութի արտանետումների քանակի հետ կապված գործակիցն է, որի արժեքը հաշվարկվում է համաձայն սույն կարգի 7-րդ կետի,

Փ_Ց -ն փոխադրման ցուցանիշն է, հաստատուն է և ընտրվում է` ելնելով բնապահպանության գործընթացը խթանելու սկզբունքից։ Սույն կարգի համաձայն Փ_Ց  = 1000 դրամ:

7. Ք_i  գործակիցը որոշվում է 2-րդ բանաձևով`

որտեղ՝

ՍԹԱi -ն i-րդ նյութի սահմանային թույլատրելի տարեկան արտանետման քանակն է` տոննաներով,

ՏԱ_i-ն i նյութի տարեկան փաստացի արտանետումներն է` տոննաներով։

գ=1` անշարժ աղբյուրների համար,

գ=3 ` շարժական աղբյուրների (ավտոտրանսպորտի) համար։

8. Շարժական աղբյուրներից (ավտոտրանսպորտ) ազդեցության չափը որոշվում է 1-ին բանաձևով։ Սակայն արտանետումները (ՏԱ _i  ) որոշվում են 3-րդ բանաձևով`

ՏԱi=Ծi ՎՏ Քնi

( 3 ),

որտեղ՝

Վ_Տ  -ն ստուգվող ժամանակահատվածում ավտոտրանսպորտի վազքն է` կմ-ով,

Ք_նi  -ն 1 կմ տարածության վրա արտանետվող i-րդ նյութի նորմատիվային քանակն է, որը

հաշվարկվում է համաձայն սույն կարգի 12-րդ կետի,

Ծi=1+3(Կփi - Կնi )/ Կնi,     Կփi > Կնi

( 4 ),

որտեղ՝

Կ_նi -ն արտանետվող i-րդ նյութի նորմատիվային ծավալային կոնցենտրացիան է,

որը սահմանված է պետական ստանդարտով,

Կ_փi -ն նույն i-րդ նյութի իրական ծավալային կոնցենտրացիան է, որը որոշվում է

չափման միջոցով` տեխնիկական զննման Ժամանակ։

Այն նյութերի համար, որոնց նորմատիվային ծավալային կոնցենտրացիան պետական ստանդարտով չի սահմանված, ազդեցությունը չի գնահատվում:

Շարժական աղբյուրների համար ՍԹԱ-ի բացակայության դեպքում Ք_i -ն հաշվարկվում է 5-րդ բանաձևով`

Քi = գ ՏԱi

( 5 ):

9. Աղտոտող աղբյուրի շրջապատի (ակտիվ աղտոտման գոտու) բնութագիրն արտահայտող գործակիցները

NN  ը/կ	Տարածքի տեսակը	Շգ
1.	Կուրորտային և առողջարանական գոտիներ, արգելոցներ, արգելավայրեր	10
2.	Քաղաքամերձ հանգստի գոտիներ, այգեգործական ընկերություններ,   ամառանոցներ, ազգային պարկերի տարածքներ	8
3.	Բնակեցված տարածքներ, որտեղ բնակչության խտությունը   հավասար է  Խ-ի  (մարդ /հա)	(0.1 հա/մարդ) x Խ
4.	Արդյունաբերական ձեռնարկությունների տարածք	4
5.	Անտառներ	2
6.	Պտղատու այգիներ	1.0
7.	Վարելահողեր	0.25
8.	Արոտավայրեր, խոտհարքներ	0.1

Եթե ակտիվ աղտոտման գոտին համասեռ չէ, ապա՝

n         Շգ = ∑  (Մi/Մ) Շգi i

որտեղ՝

Մ -ն աղտոտման գոտու ընդհանուր մակերեսն է,

j -ն աղտոտման գոտու մասի համարն է,

n -ն Մ -ի մեջ մտած տարածքների տարատեսակների ընդհանուր թիվն է:

Մ -ի հաշվարկը կատարվում է հետևյալ եղանակով`

Մ = 2500  π բ² , եթե բ < 10 մ ( բ-ն արտանետող խողովակի բարձրությունն է):

Եթե բ-ն  ≥ 10 մ, ապա Մ-ն որոշվում է որպես 2 շրջանագծերի միջև ընկած օղակի մակերես, որոնց շառավիղներն են՝
                        

որտեղ՝

բ - աղբյուրի բարձրությունն է մետրով,

ԳՋ = 1 +∆ Ջ/ 750C

որտեղ՝

∆Ջ-ն միջավայրի և արտանետվող գազային խառնուրդի միջին տարեկան ջերմաստիճանների տարբերությունն է (0 C):

Շարժական աղբյուրների (ավտոտրանսպորտի) արտանետումներից վնասի հաշվարկման համար ընդունվում է Շ_գ = 5: Անկազմակերպ ցածր աղբյուրների (աղբավայրեր, պահեստներ, հանքավայրեր) դեպքում Շ_գ -ի արժեքը որոշելիս որպես ակտիվ աղտոտման գոտի ընդունվում է անկազմակերպ աղբյուրի սահմանից 1 կմ հեռավորության վրա գտնվող գոտու մակերեսը։

10. Մթնոլորտ արտանետվող նյութերի համեմատական վնասակարությունն արտահայտող մեծությունները

Բենզինային շարժիչով մեքենաների այն տեսակների համար, որոնք ներկայացված չեն սույն կարգի 12-րդ կետի աղյուսակում, տեսակարար արտանետումների հաշվարկը կատարվում է` ելնելով նշված ելակետային ցուցանիշներից`

մեկ լիտր բենզինի ծախսից առաջանում է 200 գրամ CO, 20 գրամ ածխաջրածիններ և 30 գրամ ազոտի օքսիդ,

տվյալ մակնիշի ավտոմեքենայի տեխնիկական բնութագրում նշված՝ 100 կմ վազքի դեպքում ծախսվող բենզինի քանակը:

Սույն կարգի 12-րդ կետի աղյուսակում նշված ցուցանիշները չեն վերաբերում կատալիտիկ չեզոքացուցիչներով աշխատող ավտոմեքենաներին, որոնց շահագործման դեպքում ադեցությունը չի գնահատվում:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան