Գլխավոր տեղեկություն

Համար

N 628

Տիպ

Որոշում

Ակտի տիպ

Հիմնական ակտ (29.05.2002-11.05.2007)

Կարգավիճակ

Գործում է

Սկզբնաղբյուր

ՀՀՊՏ 2002.06.19/19(194) Հոդ.450

Ընդունող մարմին

ՀՀ կառավարություն

Ընդունման ամսաթիվ

29.05.2002

Ստորագրող մարմին

ՀՀ վարչապետ

Ստորագրման ամսաթիվ

29.05.2002

Վավերացնող մարմին

ՀՀ Նախագահ

Վավերացման ամսաթից

29.05.2002

Ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվ

29.05.2002

«Վավերացնում եմ»

Հայաստանի Հանրապետության

Նախագահ Ռ. Քոչարյան

29 մայիսի 2002 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

29 մայիսի 2002 թվականի N 628

քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐԱԳԱԾՈՏՆԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների և պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածին համապատասխան՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը (կցվում է):

2. Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և սպորտի նախարարին՝ եռամսյա ժամկետում ապահովել Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակի պաշտոնական հրապարակումը:

3. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայկական ՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի 1983 թվականի հուլիսի 4-ի «Հայկական ՍՍՀ տարածքում պետական պահպանության տակ վերցված պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների և նրանց պահպանական գոտիների ցուցակների հաստատման մասին» N 377 որոշման 1-ին կետը՝ նախկին Աշտարակի, Ապարանի, Արագածի ու Թալինի շրջանների պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների ցուցակի մասով:

4. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում 2002 թվականի մայիսի 29-ից:

Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետ
Ա. Մարգարյան

Հաստատված է

ՀՀ կառավարության 2002 թվականի

մայիսի 29-ի N 628 որոշմամբ

Պ Ե Տ Ա Կ Ա Ն Ց ՈՒ Ց Ա Կ

Հայաստանի Հանրապետության պատմության եվ մշակույթի անշարժ հուշարձանների

2. Արագածոտնի մարզ*

2.1. Աշտարակ քաղաք

Հու շար ձա- նի- հա- մա- րը

Հուշարձանի ենթահամարը (ենթահամարները)

Հուշարձանախումբը, հուշարձանը

Ժամանակը

Տեղը բնակավայրի նկատմամբ, հասցեն

Նշա- նա- կու- թյու- նը

Ծանոթագրություն

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՇՏԱՐԱԿ «ՈՒԼԱՏԻՏԻԿ» 4-5դդ. հվ-աե մասում Հ համանուն բլրի վրա. Քասախի կիրճի ձախ լանջին, միջնադարյան կամրջի մոտ

2. ԲԱՂՆԻՔ 1900 թ. քաղաքի մեջ (այսուհետև՝ք.մ.) Տ

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1888 թ. Աբովյան փող. 22 Տ

4. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ.ՎՐՋ Ալազանի փող.19-23 Տ բժիշկ Սանդրոյի

5. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1910 թ. Ն. Աշտարակեցու հրապարակ Տ Վարդազարենց

6. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1904 թ. էմին Հակոբյան փող., 2 Տ Կոկոլենց Աթոյի

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ.ՎՐՋ Ղափանցյան փող., 14 Տ Եսայու

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ.ՎՐՋ Ղափանցյան փող., 18 Տ

9. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 20 դ. սկզբ Ղափանցյան փող., 20 Տ Միրեկանի

10. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1837 թ. Սաժումյան փող., 1 Տ Թաթոսենց Թաթոյի

11. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1895 թ. Սաժումյան փող., 12 Տ Հաջի աղայի

12. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1896 թ. Սաժումյան փող., 34 Տ Բեգլարենց

13. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. հս-աե մասում Հ Քաղաքի եզրին, Ապարան տանող ճանապարհի աջ կողմում

13.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ հվ մասում

13.2 խաչքար 11-12դդ. Հ Ա. Խաչատրյանի հողամասում

13.3 խաչքար 11-12դդ. Հ Ա. Խաչատրյանի հողամասում

13.4 խաչքար 13դ. Հ որմնափակ, վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան

13.5 խաչքար 13դ. Հ որմնափակ, վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝СՇ. Ազատյան

13.6 խաչքար 13դ. Հ որմնափակ,վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝СՇ. Ազատյան

13.7 խաչքար 13դ. Հ Ա. Խաչատրյանի հողամասում

13.8 խաչքար 13դ. Հ աե մասում, ստորին մասը կոտրված

13.9 խաչքար Գրիգոր և Վարդոսան ամուսինների 1225 թ. Հ աե մասում, քառաստիճան պատվանդանին

13.10. խաչքար Սադուն իշխանի և նրա զավակների («Ծակքար») 1268 թ. Հ

13.11. խաչքար Գրիգորի, Նազի, Սետայի 1273 թ. Հ եռաստիճան պատվանդանին

13.12. խաչքար Վերգինի 1461 թ. Հ կնտ.-ական մասում, հենած տապանաքարի, ստորին մասը չի պահպանվել

13.13. խաչքար Կարապետին 16-17 դդ. Հ հս-ամ մասում, քիվը՝ ջարդոտված, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

13.14. խաչքար Վիրապի, Մկրտչի 16-17 դդ. Հ հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից կենտրոնականը

13.15. խաչքար Գուլֆաշի, Շնահրի 1602 թ. Հ հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից աջակողմյանը

13.16. խաչքար Ուքանի 1631 թ. Հ հվ-ամ մասում, քիվի վերին աջ անկյունը կոտրված

13.17. տապանաքար 1598 թ. Հ

13.18. տապանաքար Բաբելի 1757 թ. Հ

13.19. տապանաքար Եղսանի 1771 թ. Հ

13.20. տապանաքար 1781 թ. Հ

13.21. տապանաքար Հարությունի 1791 թ. Հ

13.22. տապանաքար Տեր Հարություն Շահազիզյանի (Աշտարակեցու) 1801 թ. Հ Ներսես Աշտարակեցու հոր տապանաքարն է:

14. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԽՈՋԱԲԱՂԵՐ» մթա 2 հզմ հս-աե մասում Հ

15. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ԿԱՐՄՐԱՎՈՐ) 7 դ. հս-աե մասում Հ

15.1 գերեզմանոց 7-19 դդ. Հ եկեղեցու բակում

15.1.1 խաչքար 11 դ. Հ եկեղեցու բակում, ընկած գետնին, ստորին ձախ անկյունը կոտրված

15.1.2 խաչքար «Հազախաչ» 12 դ. Հ եկեղեցու պարսպի հվ-ամ մուտքի ձախ կողմում, բառաստիճան պատվանդանին. արձանագիր

15.1.3 խաչքար Թագուհու 1184 թ. Հ երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից կենտրոնականը կազմող՝ Արքա

15.1.4 խաչքար 12-13 դդ. Հ երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից ձախակողմյան

15.1.5 խաչքար 12-13 դդ. Հ երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից աջակողմյանը

15.1.6 խաչքար 13 դ. Հ թերի

15.1.7 խաչքար 15 դ.

15.1.8 խաչքար Ասադինին, պարոն Դալին 16 դ. Հ եկեղեցու բակում, կանգնեցված բարձր պատվանդանին, կազմող՝ Սարգիս

15.1.9 խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու պարսպի տակ

15.1.10. խաչքար Հովսեփի 1598 թ. Հ եկեղեցու պարսպի տակ, կազմող՝ Հրայպետ

15.1.11. խաչքար Մկրտիչ վարդապետ Շահազիզյանի 1832 թ. Հ եկեղեցու պարսպի տակ, վերին ձախ և ստորին աջ անկյունները կոտրված

15.12. տապանաքար 1811 թ. Հ պարսպի հվ մուտքից ձախ

15.1.13. գերեզման Գևորգ էմինի 1998 թ. ճարտ.՝ Հ. Սոլախյան

15.2 պարիսպ 1254 թ. Հ

16. ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ 5 դ. ք.մ., Բերդաթաղում Հ կիրճի եզրին, կիսավեր

16.1 կոթող 7 դ. Հ բեկոր՝ հենած հվ պատին

16.2 կոթող 7 դ. Հ բեկոր՝ եկեղեցու հվ-աե անկյունում

16.3 կոթող 7 դ. Հ բեկոր

16.4 կոթող 7 դ. Հ եկեղեցուց 4 մ աե

16.5 խաչքար 11-12 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, հենած պատին

16.6 խաչքար 13 դ. Հ բեկոր, եկեղեցու ներսում

16.7 տապանաքար 1701 թ. Հ հվ պատի շարվածքում

17. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՄԱՐԻՆԵ 1281 թ. ք.մ. Հ բարեկարգված 1977 թ., նախագծի ճարտ.՝ Գ.Գյուրջյան

17.1 գերեզմանոց 17-19 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

17.2 խաչքար 1291 թ. Հ եկեղեցու բակում, երկաստիճան պատվանդանին

18. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱԱՐԳԻՍ 13 դ. հվ-աե մասում Հ վրկնգ.՝1985 թ.ճարտ.՝ Հ.Գասպարյան

18.1 գերեզմանոց 15-19 դդ. Հ եկեղեցու շուրջը

18.2 պարիսպ 15 դ. Հ

18.3 խաչքար 16-17 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, արձանագիր, կոտրված

18.4 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 20 մ հվ-ամ

18.5 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 15 մ հվ-ամ

18.6 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 25 մ հվ-աե

18.7 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 10 մ հվ

19. ԵԿԵՂԵՑԻ ՍՊԻՏԱԿԱՎՈՐ 13 դ. ք.մ., Բերդաթաղում Հ կիրճի եզրին, կիսավեր

20. ԿԱՄՈՒՐՋ 10 դ. աե մասում Հ

21 ԿԱՄՈՒՐՋ 1664 թ. աե մասում Հ պատվիրատու՝ մահտեսի խոջա Գրիգոր

22. ՀՆՁԱՆ 19 դ. հվ-ամ մասում Տ Աշտարակ-Օշական խճուղուց ձախ, Մինասի Մացակաի հողամասում

23. ՀՆՁԱՆ 19 դ. հս-ամ մասում Տ Աշտարակ-Օշական խճուղուց աջ. Ղազիկենց հողամասում

24. ՀՈՒՇԱՍՅՈՒՆ ԱՐՏԵՄԻ ԱՅՎԱԶՅԱՆԻՆ 1990 թ. Ն. Սիսակյան փող. Տ

25. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1974 թ. ք.մ. Տ ճարտ.՝ Վ. Թասլակյան

26. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ 1987 թ. Ն. Սիսակյան փող. Տ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան. քանդ.՝ Ա. Ավագյան

27. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՆԻ 1915 թ. ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻՆ 1980 թ. ամ մասում Հ քաղաքի ամ եզրին, Աշտարակ-Թալին մայրուղու ձախ կողմում, ճարտ. Ջ. Թորոսյան

28. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 19 դ.վրջ Աբովյան փող., 2 Տ միջնադարյան կամրջի մոտ, վրկնգ.՝ 1983 թ., ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան

29. ԶՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ» («ԱԿԱՆԱՏԵՍԻ ԱՌՈՒ») մթա 8-7 դդ. աե մասում Հ

30. տապանաքար «ՆԱՀԱՏԱԿԻ» 1751 թ. 0,5 կմ աե Հ Քասախի կիրճում, «Դարաքավոր» այրերի մոտ. Քասախի աջակողմյան դարավանդին

31. ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՊԵՐՃ ՊՌՈՇՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ
19 դ.,
1948 թ.
Պռոշյան փող., 10 Տ վրկնգ.՝ 1986 թ.

31.1 հուշարձան Պերճ Պռոշյանի 1948 թ. Տ տուն-թանգարանի բակում, քանդ.՝ Ա. Ատեփանյան

32. ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ 19 դ.վրջ Ղափանցյան փող., 25 Տ վրկնգ.՝ 1989 թ.

________________

^*Հուշարձանների պետական ցուցակը կազմելիս հիմք է ընդունվել «Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կառուցվածքը մարզի և բնակավայրերի նույն համարակալմամբ:

2.1.1. Մուղնի գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՇՏԱՐԱԿ 10-13 դդ. հս-աե մասում Հ գյուղի եզրին, «Հին Մուղնի» թաղում, Քասախի կիրճի աջ ափին

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-19 դդ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին

2.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ կոտրվածքներով

2.2. խաչքար 13 դ. Հ եռաաստիճան պատվանդանին, վերին մասը չի պահպանվել

2.3. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, ընկած, վերին մասը չի պահպանվել

2.4. մահարձան ասպետ Անտոն Պատրիկյանի 1862 թ. Տ

2.5. տապանաքար Խաչատուրի 1662 թ. Հ կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի

2.6. տապանաքար Մկրտչի 1667 թ. Հ կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի

2.7. տապանաքար Աահակ Հիզանցու 1667 թ. Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-19 դդ. գ.մ. վանական համալիրից հս-աե, պահպանված է 2 կղզյակով

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 0,6 կմ հս-աե Հ Աշտարակ-Ապարան մայրուղու երկու կողմերում

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ, 13-14 դդ. հվ մասում Հ

5.1. պարիսպ մթա 2 հզմ Հ

5.2. հնձան 13-14 դդ. Տ Աշտարակ-Ապարան ավտոխճուղուց աջ

6. ՋՐԱՄԲԱՐ «ԿԱՐԲՈ ԾՈՎ» 17 դ. 0,5 կմ հս-աե Հ պատվիրատու՝ պարոն Այվազ

7. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՄՈՒՂՆՈՒ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 14-17 դդ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին, վրկնգ՝. 1973-1974 թթ.

7.1. եկեղեցի Ս. Գևորգ 1664-1669 թ թ. Հ պատվիրատու՝ Հովհաննես և Դավիթ վարդապետներ, ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի

7.1.1 խաչքար 1598 թ. Հ հս ավանդատան աե խորշում, կազմող՝ Հրայպետ

7.1.2 խաչքար 1599 թ. Հ ագուցված հվ ավանդատան աե պատին

7.1.3 խաչքար 16 դ. Հ հս ավանդատան հվ խորշում

7.1.4 խաչքար 16 դ. Հ հս ավանդատան հս խորշում

7.1.5 խաչքար 16 դ. Հ ագուցված հվ ավանդատան հս պատին

7.1.6 խաչքար 16 դ. Հ ագուցված հվ ավանդատան հվ պատին

7.1.7 որմնանկար «Ավետում» 19 դ. Հ ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս և հվ բացվածքների վերնամասերում, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.8 որմնանկար «Հովհաննես ավետարանիչ» 19 դ. Հ ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս մասում, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.9 որմնանկար «Ղուկաս ավետարանիչ» 19 դ. Հ նախշազարդ շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.10 որմնանկար «Մատթեոս ավետարանիչ» 19 դ. Հ ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս մասում, բացվածքից աջ, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.11 որմնանկար «Մարկոս ավետարանիչ» 19 դ. Հ նախշազարդ շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.12 որմնանկար «Քրիստոսի փառաբանումը» 19 դ. Հ հս-աե որմնասյան աե նիստին

7.2. գավիթ 1664-1669 թ թ. Հ ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի

7.2.1 խաչքար 17 դ. Հ գավթի հս կողմում` հենած պատին

7.3. սեղանատուն 17 դ. Հ պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս

7.3.1 խաչքար 986 թ. Հ սեղանատան աե պատի մոտ

7.3.2 խաչքար 16 դ. Հ հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

7.3.3 խաչքար 17 դ. Հ հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, արձանագիր, արձանագրությունը՝ վնասված

7.4. բնակելի շինություններ 1632- 1655 թթ. Հ համալիրի հս պարսպին կից

7.5. աղբյուր 17 դ. Հ համալիրի հ-ամ կողմում

7.6. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված

7.7. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված

7.8. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, եզրերը՝ կոտրված

7.9. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրուությնում, կոտրտված

7.10 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, վերնամասը չի պահպանվել

7.11 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, բեկոր

7.12 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 2 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից

7.13 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից

7.14 խաչքար 13-14 դդ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, ստորին մասը չի պահպանվել

7.15 խաչքար Դավթի 13-14 դդ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից

7.16 պարիսպ 17 դ. Հ պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս

2.2. Ապարան քաղաք

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. ք.մ. Տ Քասախի բազիլիկից 700 մ հվ-ամ

1.1. խաչքար 10 դ. Հ խրված հողի մեջ, եզրերը` ջարդոտված

2. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ
ՔԱՍԱԽԻ ԲԱԶԻԼԻԿ 4-5 դդ. կենտրոնում (այսուհետև՝ կնտ) Հ

2.1. եկեղեցի Ս.Խաչ 4-5 դդ. Հ եռանավ

2.2. եկեղեցի Ս.Խաչ 4-5 դդ. Հ միանավ

2.3. սյունասրահ 6 դ. Հ երկու եկեղեցիների միջև

2.4. խաչքար 9-10 դդ. Հ բազիլիկի հս կողմում, պատվանդանից իջեցված, խրված հողի մեջ

2.5. խաչքար 9-10 դդ. Հ բազիլիկի հս կողմում, վերին ձախ անկյունը և ստորին մասը` կոտրված

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 19 դ. ք.մ. Տ Քասախի բազիլիկից 300 մ հս, բլրի վրա, Երևան qնացող ջրատարի պարսպապատ տարածքում

3.1. գերեզմանոց 17-20 դդ. ք.մ. Տ

4. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. ք.մ. Հ Քասախի բազիլիկից 500 մ հվ-ամ, Վաչիկ Գրիգորյանի հողամասում

5. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. ք.մ. Տ Մանկական զբոսայգու տարածքում ճարտ.՝ Գ.Թամանյան

6. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ՀՈԿՏԵՄԲԵՐՅԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆ 60-ԱՄՅԱԿԻՆ 1977 թ. ք.մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Արշակյան

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ, ԱՊԱՐԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ («ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴ»)
1974-1979 թ թ.
1,5 կմ ամ Հ ճարտ՝ Ո. Իսրայելյան

11111 7.1. պանթեոն 1994 թ. Հ

7.2. խաչքար Սպիտակի 1988 թ. երկրաշարժի զոհերին 1994 թ. Տ

7.3. գերեզման Դրաստամատ Կանայանի (Դրո) 1999 թ. Հ

8. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՊԱՐԱՆ մթա 3-1 հզմ, մթա 1 հզմ-մթ 1 դ. հս-ամ մասում Հ քաղաքի հս-ամ եզրին

8.1. ամրոց «Բերդ» մթա 3-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ Քասախի ձախ ափին

8.2. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ

2.3. Թալին քաղաք

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ քարի դար Արտին լեռան հս-աե լանջին Հ «Սատանի դար վայրում»

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզ մ 1,5 կմ աե-հս. Հ Արալղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից 0,5 կմ աջ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 4-2 հզ մ Հ Կարմրաշեն տանող ճանապարհի խաչմերուկին հարող հատվածում

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ մթա 4-3 հզ մ աե եզրին Հ Երևան-Թալին ավտոճանապարհից ձախ

4. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԹԱԼԻՆԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ 4-20 դդ. հս մասում Հ

4.1. եկեղեցի եկեղեցի 5 դ. Հ Կաթողիկեից հս, պահպանվել են միայն հիմնապատերը

4.2. Կաթողիկե 7 դ. Հ

4.3. պալատ 9-11 դդ. Հ Կաթողիկեից 150 մ հվ-աե

4.4. գերեզմանոց 4-20 դդ. Հ Կաթողիկեի շուրջը

4.4.1 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ կողմում

4.4.2 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեից 30 մ հվ-ամ, պահպանվել է պատվանդանը

4.4.3 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեի հս կողմում, պահպանվել է պատվանդանը

4.4.4 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ կողմում

4.4.5 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում

4.4.6 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում

4.4.7 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում, պահպանվել է պատվանդանը

4.4.8 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում

4.4.9 խաչքար 9-10 դդ. Հ Կաթողիկեից 35 մ հս-ամ, երկատված, ընկած qետնին

4.4.10 խաչքար 10 դ. Հ Կաթողիկեից 20 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել

4.4.11 խաչքար 10-11 դդ. Հ Կաթողիկեից հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը և վերնամասի ձախ անկյունը` կոտրված

4.4.12 խաչքար 10-11 դդ. Հ Կաթողիկեից 25 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել

4.4.13 խաչքար 11դ. Հ Կաթողիկեի հս-ամ կողմում, ընկած qետնին

4.4.14 խաչքար 13-14 դդ. Հ Կաթողիկեի ամ կողմում, կանգնեցված qետնին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 613-615 թ թ. ք.մ. Հ

5.1. կոթող 4-5 դդ. Հ եկեղեցու հս-ամ կողմում

5.2. կոթող 4-7 դդ. Հ եկեղեցու հս կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը

5.3. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հվ կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը

5.4. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հս-ամ կողմում, խիստ քայքայված

5.5. կոթող 6-7 դդ. Հ եկեղեցու հս-ամ կողմում, վերին և ստորին մասերը` կոտրված

5.6. խաչքար 10-11 դդ. Հ արձանազիր, եկեղեցու խորանում

5.7. տապանաքար 874 թ. Հ եկղ-ուց 10 մ հվ-ամ, կոտրված` 6 մասի

5.8. տապանաքար 9-10 դդ. Հ եկղ-ուց 10 մմ հվ-ամ, արձանազիր

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 19 դ. ք.մ. Տ

6.1. զանգակատուն 19 դ. Տ կից է եկեղեցուն ամ-ից

6.2. խաչքար 10 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ

6.3. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ

6.4. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ

6.5. խաչքար 19 դ. Տ ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից ձախ

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. ք.մ. Տ քաղաքի սկզբնամասում, ճարտ.՝ Ո. Իսրայելյան

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1979 թ. հս մասում Տ բարձունքի վրա

9. ՄԱՏՈՒՌ «ՍԱՆԴՈՒԽՏ ԿՈՒ3Ս» 19 դ. ամ եզրին Տ վրկ նգ՝ 1991- 1992 թթ.` Ամիրբեկ Դերզյանի կողմից

9.1. խաչքար 7-8 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.2. խաչքար 7-8 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.3. խաչքար 8 դ. Հ մատուռի ներսում, Թալինի հանրահայտ կլոր խաչքարն է

9.4. խաչքար 8-9 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.5. խաչքար 10 դ. Հ մատուռի ներսում

10. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 19-20 դդ. 1 կմ հս-աե Տ Արալըղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, պահպանված ջրաղացների թիվը մոտ. 30 է

11. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԹԱԼԻՆ մթա 2-1 հզ մ, մջնդ հս մասում Հ «Ջուլհակ» բլրի ստորոտին

11.1 ամրոց Թալին մթա 4 դ.,12-16 դդ. Հ «Ջուլհակ» բլրի վրա

11.2 դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզ մ, մթա 4-3 դդ. Հ «Ջուլհակ» բլրի շուրջը, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց հս

11.3 ջրամբար մթա 1 հզմ, վաղ մջնդ Հ ամրոցից հս, Թալին-Մաստարա հին ճանապարհին, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց 500 մ հս

12. ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ. ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ 13 դ. հվ-աե եզրին Հ «Չայիր» վայրում, նախկինում սխալմամբ ներկայացվել է Դաշտադեմ գյուղով

2.4. Ագարակ գյուղ (Աշտարակի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 4հզմ զարգացած մջնդ հվ-ամ մասում ՀЯ Ամբերդ գետի աջ ափին, գյուղի եզրին, Երևան- Գյումրի ավտոխճուղու երկու կողմերում Հուշարձանի տարածքը հայտարարված է պատմամշակութային արգելոց:

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 0,5 կմ աե Հ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ (ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ) 10դ. հս մասում Հ ավերված

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 5-6 դդ. հս-աե մասում Հ

4.1. գավիթ 10-13 դդ. Հ

4.2. գերեզմանոց 13-20 դդ. Տ

5. ՄԶԿԻԹ 17 դ. գ.մ. Տ պարսկական

2.5. Ագարակ գյուղ (Թալինի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. 1.1. ԱՄՐՈՑ դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-ամ Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԳԱՐԱԿ» 19-20 դդ. աե և ամ մասերում Տ գյուղ մտնող ճանապարհի սկզբնամասում, Գյուղատեղին կիսվել է ավտոճանապարհի կառուցման հետևանքով:

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՊԱՐՏԻԶԱԿ» 19-20 դդ. 2,5 կմ հս-աե Տ

4. ՂԱՄԲԱՐԱՆԱԲԼՈՒՐ մթա 2-1 հզմ հս մասում Я ջրամբարից 100 մ հվ

5. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. գյուղի մեջ (այսուհետև q.մ) Я Հ. Հունանյանի հողամասում

2.7. Ակունք գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԿԱԼ» մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ բլրի վրա

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բլրի հս մատույցներում, մի հատվածը՝ մելիորացված

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հվ պարսպապատից դուրս

2. ԱՄՐՈՑ մթա 3-1 հզմ 2,5 կմ ամ Հ «Կարմիր սար» կոչվող բլրի գագաթին

2.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1904 թ. գ.մ. Տ Պողոս Ղազարովի

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 7-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի տարածքում

5. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ.մ. Տ

5.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ

6. ԿՈԹՈՂ 6-7 դդ. հս մասում Հ վերին և ստորին մասերը, կոտրված

7. ԿՈԹՈՂ 6-7 դդ. հս մասում Հ պահպանված է միայն միջնամասը:

8. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ գյուղացիների կողմից կոթողն աոնվել է շարվածքի մեջ և ներկայումս օգտագործվում է որպես սրբատեղի:

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. հս մասում Տ

10. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 12-13 դդ. q.մ. Տ

11. ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 16-18 դդ. 1 կմ հս-ամ տ «Կարմիր բլուր» վայրում

2.8. Աղձք գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ՊԱՏՄԱՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՂՁՔ 4 դ. Հ

1.1 դամբարան Արշակունյաց թագավորների 364 թ. q.մ. Հ

1.1.1 եկեղեցի 4 դ. Հ դամբարանին ներսում, հենած ամ պատին

1.2. կոթող 6-7 դդ. Հ

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հվ Հ Աղձք և Տեղեր qյուղերի միջև

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բնակատեղիի հվ մասում

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 15-20 դդ. աե մասում Հ qյուղի եզրին, մշակույթի տնից 500 մ աե

4. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. q.մ. Հ Արշակունիների դամբարանից 5-6 մ ամ, արձանազիր, ձախ մասը կոտրված

5. ԽԱՉՔԱՐ 13-14 դդ. q.մ. Հ Արշակունիների դամբարանից 1 մ հս-ամ, արձանազիր, կոտրտված, որոշ բեկորներ չեն պահպանվել

6. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. q.մ. Հ Արուսյակ Ավդալյանի տնամերձում

7. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ մջնդ-ուշ մջնդ հս մասում Տ qյուղի եզրին, ջրատարի մոտ

8. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ-ուշ մջն հս մասում Տ qյուղի եզրին, Ամբերդի ձորում

Ց. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ-ուշ մջն աե մասում Տ qյուղի եզրին, Բյուրականի ձորում

10. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ-ուշ մջնդ ամ մասում Տ qյուղի եզրին, «Կոնդ» կոչվող տեղամասում

2.10. Անտառուտ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԶՈՒՅԳԱՂԲՅՈՒՐ» մթա 2 հզմ 2 կմ հս ՀЯ Ամբերդ տանող ճանապարհի աջ եզրին, Ֆիզիկայի ինստիտուտի դիմաց

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 19 դ. q.մ. Տ կիսավեր

2.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից

2.2. խաչքար` նվիրված Ամբերդի ազատագրմանը 1200 թ. Հ խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից

2.11. Աշնակ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ q.մ. Հ Տարածքի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է պարսպի փոքր հատված

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ» մթա 2-1 հզմ, 3-5 դդ. 3 կմ հվ-աե Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից հվ

3. ԱՄՐՈՑ 3-5 դդ. 1,5 կմ հս-աե Հ

4. ԱՄՐՈՑ 3-5 դդ. 1 կմ հս-աե Հ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 6-14 դդ. աե մասում Հ խաչքարերի և քառակող կոթողների բեկորներով

5.1. կոթող 6-7 դդ. Հ

5.2. խաչքար 10 դ. աե մասում Հ կողքին` քառակող կոթող

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ՀՈՌՈՄԻ» 10-13 դդ. հվ-ամ մասում Հ

6.1. խաչքար 1571 թ. Հ պահպանված է ստորին մասը, գերեզմանոցի ամ եզրին

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 12-16 դդ. 1,5 կմ հվ-ամ Տ տարածքում կան պեղված հնձաններ

8. ԵԿԵՂԵՑԻ 10 դ. ամ մասում Հ ավերակ

8.1. գերեզմանոց 10-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

9. ԵԿԵՂԵՑԻ 10-11 դդ. հվ մասում Տ ձորի եզրին

10. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. աե մասում Հ

11. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. աե մասում Հ ձորի մեջ, հվ կողը` 10 տող խիստ եղծված արձանագրությամբ

12. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1966 թ. հս մասում Տ

13. ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ ԳԵՎՈՐԳ ՉԱՈՒՇԻ 1980-ական թթ. q.մ. Տ

2.12. Ավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ 4 կմ հվ Հ «Պողոսի բաղ» վայրում, ժայռոտ հրվանդանի վրա

1.1. դամբարանադաշտ մթա 3-2 հզմ Հ ամրոցից 1 կմ հվ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 1 հզմ, վաղ մջն 1 կմ հվ Հ «Բաղի արտեր» կոչվող վայրում

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ԿՈՒԶՄԱՄԵ» մթա1 հզմ-վաղ մջն 400-500 մ հվ Հ ժայռոտ հրվանդանի վրա

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից150-200 մ հս-ամ

4. ԱՄՐՈՑ «ՁՅԱՆԲԵՐԴ» («ՂՈՅԹՈՒՐ») մթա 3-1 հզմ 3 կմ աե Հ նույնանուն qյուղատեղիից 200 մ աե, հրաբխային կոնի գագաթին

5. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հվ Հ «Ջրաղացներ» վայրում

6. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1,9 կմ հվ-աե Հ «Գաբրիելի մեռուկ» վայրում

7. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ կառուցված տեղանքի թեք հարթության վրա

8. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1,3 կմ հվ-աե Հ «Գաբրիելի մեռուկ» վայրում

9. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 3-4 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

10. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

11. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 4 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

12. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 1,8 կմ հվ Հ «Ջրաղացներ» վայրում

13. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ հս-աե մասում Հ Ավանից Ղոյթուր qյուղատեղի տանող ճանապարհի երկու կողմերում

14. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,2 կմ հվ-աե Հ «Գաբրիելի մեռուկ» վայրում

15. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

16. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2 կմ աե Հ 1 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից

17. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ աե Հ 2-2,5 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից

18. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1,5 կմ հվ Հ «Սիմոյի չայիր» վայրից 800 մ հվ

19. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1,5 կմ հս-ամ Հ

20. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 5-6 դդ. q.մ. Հ

20.1 խաչքար 13-14 դդ. Հ բեկոր, արձանազիր, հենած եկեղեցու աե պատին

20.2 խաչքար 14-15 դդ. Հ խորանում, արձանազիր, բեկոր

20.3 խաչքար 1494 թ. Հ խորանում

20.4 գերեզմանոց 11-17 դդ. Հ եկեղեցու հվ և աե կողմերում

21. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. q.մ. Հ Վոլոդյա Վարդանյանի տնամերձ հողամասում, կանqնեցված գլխիվայր

22. ԽԱՉՔԱՐ 15-16 դդ. q.մ. Հ բեկոր, Մովսես Նազարյանի տնամերձ հողամասում

23. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. q.մ. Հ Ազատ Հարությունյանի տնամերձ հողամասում, նորակառույց Թուխ Մանուկ սրբատեղիի ներսում

24. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՎԱՐՎԱՌԱ 10-11 դդ. հս-աե մասում Տ

25. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 2,5 կմ հս-ամ Տ «Մորու չայիր» կոչվող վայրում

26. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 1 կմ հս Տ «Շաքարի չայիր» կոչվող վայրում, համալիրը բաղկացած է 4 ջրաղացներից

27. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 1,5 կմ հվ Տ «Ջրաղացներ» վայրում

28. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 0,3 կմ աե Տ վրկնq՝. 20 դ. համալիրը բաղկացած է 6 ջրաղացներից

29. ՋՐԱՏԱՐ մջնդ հվ-ամ մասում Տ

30. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՎԱՆ-ԱՐԱԳԱԾԻ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հվ Հ գյուղի հվ եզրին

30.1 դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ Հ

31. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 13-19 դդ. 2 կմ հվ Տ «Գայլի ձոր» -ի 2 կողմերում, Կոշի ս. Ստեփանոս եկեղեցու մոտ

2.13. Ավթոնա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզ հվ-ամ մասում Հ բլրի Վրա

1.1. բնակատեղի մթա 2-1 հզմ Հ

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի պարսպներից դուրս

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ հս-ամ եզրին Հ խճուղուց աջ, թեք սարալանջին

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ
կես-1 հզմ 0,5 հվ-աե Հ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,8 կմ հս Հ «Խաչ» կոչվող բլրի վրա

4.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ դամբարանաբլրի վրա

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս Հ «Թոփ յուրտ» վայրում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,7 կմ հս-ամ Հ ճանապարհից ձախ, ջրամբարին հարող տարածքում

7. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. q.մ. Հ Շամո Միրոյանի տան քարե ցանկապատի շարվածում, երկատված

8. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. q.մ. Հ «Կզու աղջիկ» մատուռում

Ց. ԽԱՉՔԱՐ 14-15 դդ. q.մ. Հ «Կզու աղջիկ» մատուռում

10. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. q.մ. Հ «Կզու աղջիկ» մատուռում

2.15. Արագած գյուղ (Ապարանի շրջան)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզ 3,5 կմ հս-ամ Հ «Բերդի չայիրներ» վայրում

1.1. դղյակ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի աե ստորոտին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից հ-աե, պարսպից դուրս

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 16-20 դդ. հս-ամ մասում Տ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-18 դդ. q.մ. Տ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. q.մ. Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 1,2 կմ հս-ամ Տ տեղացիներն անվանում են «Խրբեք»

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս-ամ Հ

7. ԵԿԵՂԵՑԻ 1914 թ. q.մ. Տ

7.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ հվ պատի տակ

7.2. խաչքար 11-12 դդ. Հ հվ պատի տակ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1977 թ. q.մ. Տ

Ց. ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ» 19-20 դդ. 1,2 կմ հս-ամ Տ

10. ՄԱՏՈՒՌ «ԿԵՆԱՑ ԾԱՌ» 17-18 դդ. q.մ. Տ կիսավեր

10.1 խաչքար 10-11 դդ. Հ աqուցված աե պատին

10.2 խաչքար 11-12 դդ. Հ աqուցված աե պատին

2.17. Արագածոտն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզ 1 կմ հս-ամ Հ ձորի աջակողմյան բարձրունքին

1.1. աշտարակ մթա 2-1 հզմ Հ

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ «ՔՅՈՌ ՕՂԼՈՒ ԲԵՐԴ» 17-18 դդ. 8 կմ հվ-ամ Հ համանուն բլրի գագաթին

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1,5 կմ հվ-ամ Հ բարձր լարման գծերի հենասյան մոտ

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հվ-ամ Հ քարհանքից 1 կմ հս

5. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ գյուղի եզրին, ձորի աջակողմյան բարձրունքին գտնվող ամրոցի հվ-աե կողմում

6. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ քարհանքից 1 կմ հս

6.1. աշտարակ մթա 2-1 հզմ Հ հվ կողմի բլրին

7. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս Հ Աշտարակ-Թալին մայրուղուց 300 մ ձախ, «Կոշասալեր» հանդամասում

7.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բնակատեղիի հս եզրին

2.18. Արա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9

1. ԱՄՐՈՑ «ԱՎԵՐԱԿ ԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ իրար մոտ զտնվող 4 ամրոցներ են

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի ստորոտին

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ մասում Տ

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՄԲՐՈՑԻ ԳՅՈՒՂ» 16-18 դդ. 1,3 կմ հվ-ամ Տ

3.1. մատուռ Թուխ Մանուկ 17-18 դդ. Տ վրկնգ.՝ 1960 թ.

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄՈՒՔՈՅԻ ԱՎԵՐԱԿՆԵՐ» 16-18 դդ. 0,5 կմ ամ Տ

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 1885 թ. q.մ. Տ

5.1. գերեզմանոց 18-19 դդ.

6. ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ 1213 թ. 1,5 կմ հվ Հ Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհից ձախ, փոքր-ինչ բարձր տեղանքում, պատվիրատու՝ Վաչե Վաչուտյան

2.19. Արեգ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հվ-աե Հ Թալին տանող ճանապարհի ձախ կողմում

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1հզմ աե մասում Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2 դ.-մթ 3 դ. 0,8 կմ հվ-աե Հ

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ 3-7 դդ. 3,5 կմ հս-ամ Հ

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ 4,5 կմ հվ-ամ Հ Արտին լեռան հվ փեշին, Թալին-Արտենի ճանապարհի երկու կողմերում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 3,5 կմ հս Հ

7. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. q.մ. Տ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1980 թ. ամ մասում Տ

2.20. Արտաշավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ,
16- 18 դդ. 9 կմ հս Հ Ամբերդ տանող ճանապարհից ձախ

1.1. qյուղատեղի 16-18 դդ. Տ

2. ԱՄՐՈՑ մթա1 հզմ աե մասում Հ Չալղան qետակից ձախ, բլրի վրա

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ԳԱԶԱՆՈՑ» մթա 3-1 հզմ 2 կմ հս-աե Հ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-աե Հ

4. ԱՄՐՈՑ «ԳՆԴԱՔԱՐ» («ԹՈՓՔԱՐ») մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ համանուն բլրի վրա

4.1. դամբարանադաշտ Հ

5. ԱՄՐՈՑ «ՓՈՇՏԻ ԴԱՐ» մթա 1 հզմ-մթ 4-5 դդ. 1 կմ հս Հ

5.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ ամ Հ Սաղմոսավանքից 1 կմ հս-ամ

7. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ աե Հ Սաղմոսավանքից 2 կմ հս, «Թեզ խարաբա» վայր տանող ճանապարհին

8. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ 7 դ. 0,5 կմ աե Հ

8.1. գերեզմանոց 7-20 դդ. Տ

8.1.1 խաչքար 1242 թ. Հ ընկած qետնին, բեկոր

8.1.2 խաչքար 15-16 դդ. Հ

8.1.3 խաչքար 16-17 դդ. Հ ընկած qետնին, ձախ մասը կոտրված

8.1.4 խաչքար 16-17 դդ. Հ հենած եկեղեցու աե պատին

8.1.5 խաչքար 16-17 դդ. Հ հենած եկեղեցու հս պատին

8.1.6 կոթող 7 դ. Հ եկեղեցուց 15 մ հվ, վերնամասը` կոտրված

9. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 13 դ. q.մ. Հ

9.1. գերեզմանոց 13-19 դդ. Տ

10. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 17-18 դդ. q.մ. Տ

10.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ մատուռի ներսում

10.2 խաչքար 13 դ. Հ մատուռի ներսում

11. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 19 դ. q.մ. Տ Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց աե

11.1 ջրաղաց 19 դ. Տ

11.2 ջրաղաց ուշ մջնդ Տ

11.3 ջրաղաց «Պետոյենց» ուշ մջնդ Տ

12. ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ» մջնդ աե մասում Տ Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց 100 մ հս

2.20.1. Նիգատուն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՂԱԼԱՉԱ» մթա 2 հզմ ամ մասում Հ հուշարձանը նախկինում ներկայացվել է Արտաշավան գյուղով:

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին, պահպանվել է 4 կղզյակներով

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե եզրին Տ

4. ԿԱՄՈՒՐՋ 20 դ. սկզբ 1,5 կմ աե Տ Աշտարակ-Ապարան հին խճուղու վրա

2.20.2. Լուսաղբյուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ Ամբերդ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ հս մասում Տ կիսավեր

3. ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ» 20 դ. հս-ամ մասում Տ գյուղի եզրին

3.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի ներսում, եզրերը տեղ-տեղ ջարդված

3.2. խաչքար 14-15 դդ. Հ մատուռից 25 մ աե

2.21. Արտենի գյուղ

1.

.2

3.

4.

5.

6.

7.

8

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ մասում Հ

2.22. Արուճ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ 5-17 դդ. գ.մ. Հ

1.1. միջնաբերդ 5-17 դդ. Հ

2. ԱՄՐՈՑ «ՁՈՐԻ ԲԵՐԴ» մթա 3 հզմ 1 կմ աե Հ Շամիրամաձորում

2.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ ամրոցից հս-աե

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 1-1,5 կմ հս Տ Աշտարակ-Թալին ճանապարհից ձախ, քարավանատան աե կողմում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԱՐՈՒՃԻ ՄԵԾ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ Արզնի-Շամիրամ ջրանցքի աջ ափին

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆ 15-16 դդ. 3,5 կմ հվ Հ մահմեդական գերեզմանոցի տարածքում, ասֆալտապատ ճանապարհի ձախ կողմում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ վրջ-1 հզմ սկզբ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին, պահպանվել է 2 կղզյակով

7. ԴՂՅԱԿ 10-14 դդ. 1 կմ հս Հ Արուճ-Թալին ճանապարհի եզրին, քարավանատնից 0,5 կմ հվ, կիսավեր

8. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ Ս. ԳՐԻԳՈՐ (ԱՐՈՒՃԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ) 5-7 դդ. աե մասում Հ գյուղի եզրին

8.1. եկեղեցի 5-7 դդ. Հ Կաթողիկեից 50 մ հվ-աե, ավերված

8.2. եկեղեցի Ս. Գրիգոր (Կաթողիկե) 7 դ. Հ պատվիրատու՝ Գրիգոր Մամիկոնյան

8.2.1 կոթող 5-7 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, ստորին մասը` կոտրված

8.2.2 կոթող 5-7 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, նիստերից մեկը` կոտրված

8.2.3 կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու ներսում, պահպանվել է կիսով

8.2.4 խաչքար 9-10 դդ. Հ Կաթողիկեի ներսում, ստորին աջ անկյունը` կոտրված

8.2.5 խաչքար 973 թ. Հ ագուցված հս պատին, արտաքուստ

8.3. պալատ 7 դ. Հ ավերված

8.4. գերեզմանոց 7-20 դդ. Հ եկեղեցական համալիրի շուրջը

8.4.1 կոթող 5-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հս կողմում

8.4.2 կոթող 7 դ. Հ Կաթողիկեի հս կողմում

9. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 19 դ. գ.մ. Տ կիսավեր

9.1. խաչքար 13 դ. Հ հվ պատի տակ, ստորին ձախ անկյունը կոտրված

10. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. գ.մ. Հ Ռաֆիկ Հարությունյանի տան բակում

11. ԽԱՉՔԱՐ 11 դ. q.մ. Հ «Վանի բաղեր» վայրում

12. ԽԱՉՔԱՐ 12 դ. q.մ. Հ Ադիկ Վասիլյանի տան մոտ, «Աղբրի ձոր»-ում`, կոտրված

13. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. q.մ. Հ Լևոն Մակարյանի տան ցանկապատի շարվածքում

14. ԽԱՉՔԱՐ «ՍԱՀՄԱՆԱԽԱՉ» 12-13 դդ. աե մասում Հ

15. ԿՈԹՈՂ 7 դ. աե մասում Հ գործող գերեզմանոցում, դրված է որպես տապանաքար

16. ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ 13 դ. 1,5 կմ հս Հ Երևան-Գյումրի մայրուղուց ձախ

2.23. Ափնագյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-17 դդ. հվ-աե մասում Տ Ս. Գրիգոր եկղ-ուց հվ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-19 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ

2.2. խաչքար 13 դ. Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ մասում Տ

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 4 կմ հս-աե Տ տեղացիներն անվանում են «Խրբի դար»

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԿԱՐՄԻՐ ԴԱՐԵՐ» մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ 1862 թ. հվ-աե մասում Տ գյուղի եզրին

6.1. խաչքար 12 դ. Հ ագուցված հվ պատին, երկատված

6.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ եկեղեցու մուտքի մոտ

6.3. գերեզմանոց 13-17 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

6. 3.1 խաչքար 12-13 դդ. Հ եկեղեցուց մոտ 3 մ հս

7. ԵԿԵՂԵՑԻ ԶՈՐԱՎՈՐ 13-14 դդ. աե մասում Հ գյուղի եզրին, կիսավեր

7.1. գերեզմանոց 13-14 դդ. Տ

7.2. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու հվ մուտքի մոտ

8. ԿԱՄՈՒՐՋ 19 դ. գ.մ. Տ գյուղի եզրին գտնվող ջրամբարի մոտ

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1973 թ. գ.մ. Տ

2.24. Բազմաղբյուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԹԱԿԻԱ» մթա 7 դ.-մջնդ 0,5 կմ հվ Հ Շահվերդ գետի աջ ափին, գյուղի գործող գերեզմանոցի եզրին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից 700-800 մ ամ

1.2. մենհիր մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից 200 մ հս

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲՈՒՐԱՎԵՏ) 11-19 դդ. 2,5 կմ հս Հ համանուն քաղաքատեղիից 0,5 կմ աե

2.1. եկեղեցի 13-14 դդ. Հ ավերված

2.2. գերեզմանոց 18-20 դդ. Տ գյուղատեղիի աե եզրին

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆ 14 դ. աե մասում Հ գյուղի եզրին, Ղազարավան տանող ճանապարհի աջ կողմում, մահմեդական գերեզմանոցում, մուտքը` արաբատառ արձանագրությամբ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 0,5 կմ հս-աե Հ «Փերսի» և «Անգրսակ» գյուղատեղիների միջև: Հուշարձանի տեղադիությունը նշված է Փերսիի կամրջի նկատմամբ:

5. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲԱԶՄԱԿՆ) մթա 3-1 հզմ, 10-13 դդ. 2,5 կմ հս Հ Զբաղեցնում է Բազմակն հրաբխային կոնը:

5.1. միջնաբերդ մթա 3- 1 հզմ Հ

5.2. դամբարանադաշտ մթա 3- 1 հզմ Հ

5.3. ջրամբար մթա 3 հզմ-մջնդ Հ

5.4. ջրամբար մթա 3 հզմ մջնդ Հ

6. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ՔԱՐԵ ԴՌՆՈՎ» 17-18 դդ. հվ մասում Տ գյուղի եզրին, Շահվերդ գետի աջափնյա ձորաբերանին, «Թակիա» ամրոցից 400 մ հս

2.25. Բայսզ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ աե մասում Հ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ մասում Հ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 10 դ. ամ մասում Հ

4. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ քարի դար 0,7 կմ հվ Հ

4.1. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.2. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.3. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.4. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.5. քարայր-կացարան քարի դար Հ

2.26. Բարոժ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՄԵԻ» 14-16 դդ. հս մասում Տ Թալին-Արմավիր մայրուղուց աջ, Արտին լեռան ստորոտին, ավազահանքերի մոտ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 18-19 դդ. 1,5 կմ հս-ամ Տ Արեգ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, տեղացիներն անվանում են «Բադլի»

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ

2.27. Բերքառատ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 11-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

1.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ գերեզմանոցի աե մասում, թաղված հողի մեջ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի կնտ հատվածում

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ.մ. Տ կիսավեր

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1984 թ. հվ մասում Տ գյուղ մտնող ճանապ. աջ եզրին

2.28. Բյուրական գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՌԱՆՁՆԱՏՈՒՆ «ՀԱՅԿԱՇԵՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԱՐԱՆ» 1972 թ. աե մասում Հ գյուղի եզրին, ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան, պատվիրատու՝ ամերիկահայ բարերար Հայկ Քաուջյան

1.1 խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

1.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 1-ինը

1.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 2-րդը

1.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից կենտրոնինը

1.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

1.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ հենած կաթողիկոսարանի հվ ճակատին, արտաքուստ

1.7. վիշապաքար մթա 2 հզմ Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ

1.8. վիշապաքար մթա 2 հզմ Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ

1.9. ջրաղաց 19 դ. Հ վրկնգ.՝ 1985 թ., վրկռ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան, Ս. Միլիտոնյան

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՅԾԱԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ, մջնդ 3 կմ հս Հ Ամբերդ գետի ձախ ափին բարձրացող բլրին

2.1 բնակատեղի մթա 2-1 հզմ, մջնդ Հ ամրոցից աե

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ, մջնդ Հ ամրոցից աե

3. ԱՄՐՈՑ «ԻՆԱՔԼՈՒ ԴԱՐ» մթա 2-1 հզմ հս մասում Հ գյուղի եզրին, համանուն բլրի վրա, Անտառուտ տանող ճանապարհից աջ

3.1. բնակատեղի մթա 1 հզմ Հ բնակավայրի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է փոքր հատված:

3.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ պահպանվել է հատվածաբար:

4. ԱՄՐՈՑ «ՇԻՇԿՈՆԴ» մթա 2 հզմ 4 կմ հս Հ Հանգստյան տուն տանող ճանապարհի աջ կողմում

5. ԱՄՐՈՑԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՄԲԵՐԴ 10-14 դդ. 10 կմ հս-ամ Հ Ամբերդ և Արքաշեն գետակների միջև, լեռնային հրվանդանի վրա

5.1. ամրոց 10-14 դդ. Հ

5.1.1 գաղտնուղի 10 դ. Հ սկիզբ է առնում ամրոցի հվ կողմից

5.1.2 գաղտնուղի 10 դ. Հ սկիզբ է առնում ամ պարսպի մոտից

5.2. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 1026 թ. Հ կառ.՝ Վահրամ Պահլավունի

5.2.1 խաչքար 10-11 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

5.2.2 խաչքար 10-11 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

5.2.3 խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

5.2.4 խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու բեմին, վերին և ստորին անկյունները` վնասված

5.2.5 խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու բեմին

5.2.6 խաչքար 14-15 դդ. Հ հենած եկեղեցու պատին, արտաքուստ

5.3. պալատ 10 դ. Հ ամրոցի հս-ամ մասում

5.4. մատուռ 12-13 դդ. Հ բաղնիքից ամ

5.5. բաղնիք 12-13 դդ. Հ ամրոցի աե պարսպին կից

5.6. գերեզմանոց 11-14 դդ. Հ ամրոցի հանդիպակաց սարալանջին, ամրոցից մոտ 200 մ հեռու

5.6.1 խաչքար 11-12 դդ. Հ երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.

5.6.2 խաչքար 11-12 դդ. Հ ջարդված

5.6.3 խաչքար 13-14 դդ. Հ երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.

5.6.4 խաչքար 13-14 դդ. Հ

5.6.5 խաչքար 13-14 դդ. Հ երկատված, վրկնգ՝ 1972 թ.

5.6.6 խաչքար 13-14 դդ. Հ երկատված, 2 մասերը դրված իրար վրա

5.6.7 խաչքար 13-14 դդ. Հ գերեզմանոցի եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված

5.7. ջրամատակարարման համակարգ 9-12 դդ. Հ

5.8. պարիսպ 10-12 դդ. Հ

6. ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆԻ ՀԱՄԱԼԻՐ. ԲՅՈՒՐԱԿԱՆԻ ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆ 1945 թ.-ից այսօր հվ մասում Տ ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան, Ս. Գուրզադյան

6.1. առանձնատուն 1948 թ. Տ համալիրի աե մասում, ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան

6.2. մասնաշենք` գլխավոր 1950-1953 թթ. Տ ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան

6.4. հյուրանոցի շենք 1946 թ. Տ համալիրի գլխ. մուտքից աջ ճարտ՝ Ս. Սաֆարյան

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Գերման Թորոսյանի, այս տանը ապրել է Կոմիտասը

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Սարգիս Սարգսյանի, այս տանը դասավանդել է Կոմիտասը

9. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 11-14 դդ. հվ մասում Տ գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում

9.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ տեղադրված բարձր պատվանդանին

9.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ տեղադրված պատվանդանին

9.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ տեղադրված` բարձր պատվանդանին` երկատված

10. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-19 դդ. գ. մ. Տ գյուղի կնտ.-ում, շրջապատված տնամերձ հողամասերով

10.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ ընկած գետնին, խիստ հողմնահարված

11. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԽԱՉԵՐ» 16-19 դդ. հվ-աե մասում Տ

11.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ քիվը` փոքր կոտրվածքներով

12. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՅՈՒՂ» 10-18 դդ. 2 կմ հվ Տ

12.1. կոթող 7 դ. Հ «Օյուղ» աշտարակի մոտ

13. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՍՈՓԱՆԵՍ» 10-18 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ Ամբերդ գետի ձախակողմյան ձորը տանող հին ճանապարհին

13.1. եկեղեցի 16-18 դդ. Տ գյուղատեղիի հս եզրին, ավերված

13.2. գերեզմանոց 16-18 դդ. Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի և «Սոփանես» գյուղատեղիի միջև

14. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 18-19 դդ. 1,5 կմ հս-աե Տ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող համանուն ձորում, տեղացիներն անվանում են «Քյոթակլու»

15. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ հեռավորությունը նշված է Արտավազդիկ եկեղեցուց

16. ԵԿԵՂԵՑԻ 12-13 դդ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի հվ եզրին` ավերված

17. ԵԿԵՂԵՑԻ ԱՐՏԱՎԱԶԴԻԿ 5-6 դդ. ամ մասում Հ գյուղի եզրին

17.1. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցուց աե, ձորի մեջ

18. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 10 դ. գ. մ. Հ

18.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ հվ ավանդատանը

18.2. խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու բակում

18.3. խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու բակում

18.4. գերեզմանոց 10-19 դդ. Տ եկեղեցու հվ և աե կողմերում

19. ԶՈՀԱՐԱՆ «ՑԻՑ ՔԱՐ» մթա 2 հզմ 2 կմ հս Հ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում

20. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ 1955 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան

21. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ 1990 թ. գ. մ. Տ հեղ.՝ ժողովրդական վարպետ Հ. Մարտիրոսյան

22. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1979 թ. հվ մասում Տ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան

23. ՋՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ» 9-10 դդ. 1,5 կմ հս Հ սկիզբ է առնում Ամբերդ գետակի կիրճից, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ., գյուղացիների ուժերով

24. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2 հզմ հվ-ամ մասում Հ գյուղի գործող գերեզմանոցում, տեղադրված է որպես տապանաքար

25. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ» 13-14 դդ. 1 կմ հս-ամ Տ Ամբերդի ձորում, ձախ ափին, Բյուրական-Օրգով ավտոճանապարհի կամրջից վեր

26. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ» 13-19 դդ. 2 կմ հս Տ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում, զոհարանից 300 մ հվ

2.29. Գառնահովիտ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2 հզմ 1 կմ հվ Հ հարավային ամրոց

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի շրջակայքում

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ աե մասում Հ արևելյան ամրոց

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1877 թ. գ. մ. Տ Անդրանիկ Աբրահամյանի, եկեղեցու դիմաց

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-12 դդ. 1 կմ ամ Տ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. գ. մ. Տ

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. ամ մասում Տ

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1,5 կմ հվ-ամ Տ տեղացիներն անվանում են «Չիչակլու»:

8. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 7 դ. գ. մ. Հ

8.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ կոտրած, եկեղեցու ներսում, կանգնեցված` գլխիվայր

8.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

9. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 10-13 դդ. 1 կմ աե Տ ձորի մեջ, վրկնգ.՝ 1892 թ.՝ Սրապիոն Սարգսյանի կողմից

9.1. մատուռ 10-13 դդ. Տ կից է եկեղեցուն` հս-ից

9.2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-13 դդ. Տ եկեղեցուց 200 մ աե

10. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. գ.մ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց ամ, հենած բնակելի տան պատին

2.30. Գեղադիր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. գ. մ. Տ գյուղապետարանի շենքից հս-ամ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ. մ. Տ կիսավեր

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. ամ մասում Տ

2.31. Գեղաձոր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 1927 թ. գ. մ. Տ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս-ամ մասում Տ

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1980 թ. հս մասում Տ

2.32. Գեղարոտ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-1 հզմ 0,5 կմ աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ գյուղի հս-ամ և հվ-աե մասերում

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ» մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ՊՈԼՈԶ ՍԱՐ» մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-աե Հ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

4. ԱՇՏԱՐԱԿ 18-20 դդ. 1,2 կմ հվ-աե Հ Քեշիշքենդ գյուղատեղիի մատուռից 350 մ հվ-աե

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս-աե մասում Տ ս. րիգոր եկեղեցուց հս-ամ

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՏԵՐՏԵՐԻ ԳՅՈՒՂ» 7-20 դդ. 1 կմ աե Տ տեղացիներն անվանում են նաև «Քեշիշքենդ»:

6.1. եկեղեցի 6-7 դդ. Հ գյուղատեղիի հս-ամ եզրին, վրկնգ.` 1970-ական թթ.

6.1.1 կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, մուտքից հս

6.1.2 խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցու ամ ճակատին, մուտքից հս

6.2. գերեզմանոց 10-19 դդ. Տ եկեղեցուց աե

7. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ 1892 թ. հս-աե մասում Տ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1987 թ. հվ-ամ մասում Տ ճարտ.՝ Է. Թանգյան

2.35. Դաշտադեմ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ 7-19 դդ. 2 կմ հվ-ամ Հ

1.1. միջնաբերդ 7-10 դդ. Հ

1.2. գաղտնուղի 11-13 դդ. Տ

1.3. եկեղեցի 10 դ. Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-13 դդ. 0,3 կմ աե Տ տարածքի զգալի մասը` մելիորացված

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-14 դդ. 0,5 կմ հվ Տ տապանաքարերը մեծ մասամբ տեղաշարժված են

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-14 դդ. 1,5 կմ հվ-աե Տ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-16 դդ. 1,3 կմ հվ-ամ Տ ս. Քրիստափոր եկեղեցի տանող ճանապարհի աջ կողմում, դաշտի մեջ

5.1. խաչքար 10-11 դդ. Հ երկատված, երկատված մասերը դրված իրար վրա, երկթեք վերնամասով

5.2. խաչքար 10-11 դդ. Հ տեղահանված, ընկած գետնին, վերին ձախ եզրը` վնասված

5.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ հենած քարերին, տեղահանված, երկատված

5.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված պատվանդանին, վերին մասը չի պահպանվել

5.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ երկատված

5.6. խաչքար 14-15 դդ. Հ ընկած գետնին, տեղահանված, եզրերը` ջարդոտված

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-15 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ Դաշտադեմի ամրոցից 300 մ հվ

6.1. խաչքար 1481 թ. Հ հենած քարերին

7. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 16-17 դդ. 1,2 կմ հվ Տ ծիրանի այգիների տարածքում

7.1. խաչքար 1594 թ. Հ վերնամասը կոտրված

8. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՔԱՂԵՆԻ» 7-18 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ Թալին-Արմավիր ճանապարհի երկու կողմերում

8.1. խաչքար 8-9 դդ. Հ կանգնեցված գետնին

8.2. խաչքար 882 թ. Հ

8.3. խաչքար 9-10 դդ. Հ

8.4. խաչքար 9-10 դդ. Հ

8.5. խաչքար 9-10 դդ. Հ

8.6. խաչքար 10 դ. Հ

8.7. խաչքար 10 դ. Հ ընկած գետնին

8.8. խաչքար Հովսեփի, Սահակի և Սարգսի 975 թ. Հ ընկած գետնին

8.9. խաչքար 12 դ. Հ ընկած գետնին

8.10. խաչքար 12-13 դդ. Հ ավերակ շինության մեջ

8.11. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված գետնին, գլխիվայր

8.12. խաչքար 14-15 դդ. Հ ավերակ հնձանի մեջ, կանգնեցված գետնին

8.13. խաչքար 14-15 դդ. Հ հենած քարակույտին, գլխիվայր, վերին ձախ և ստորին աջ կողերը` կոտրված

8.14. խաչքար 15-16 դդ. Հ կիսավեր հնձանի մոտ

8.15. ձիթհան 12-14 դդ. Հ գյուղատեղիի տարածքում

8.16. մատուռ 10-15 դդ. Հ գյուղատեղիի ամ կողմում, Թալին-Արմավիր ավտոճանապարհից աջ

8.17. հնձանների համալիր 17-18 դդ. Տ

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ և աե մասերում Հ

10. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՔՐԻՍՏԱՓՈՐ 7 դ. 2,5 կմ հվ-ամ Հ վրկնգ՝. 1981-ին, վրկնգ. ճարտ.՝ Ռ. Դավթյան

10.1. զանգակատուն 13-14 դդ. Հ եկեղեցու հս-աե մասում

10.2. օժանդակ շինություններ 13-14 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

10.3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 7-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

10.3.1. խաչքար 8-9 դդ. Հ եկեղեցուց 15 մ աե

10.3.2. խաչքար 9 դ Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից ձախից 3-րդը

10.3.3. խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից ձախից 2-րդը

10.3.4. խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից կենտրոնականը

10.3.5. խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից աջակողմյանը

10.3.6. խաչքար 9-10 դդ. Հ զանգակատնից 10 մ աե

10.3.7. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից աջից 3-րդը

10.3.8. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից աջից 2-րդը

10.3.9. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու հս-աե կողմում, հենած պատին, եռատված

10.3.10. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու հվ կողմում, պատվանդանին

10.3.11. խաչքար 10 դ. Հ եկեղեցու հս-աե կողմում, պատվանդանին

10.3.12. խաչքար 10-11 դդ. Հ եկեղեցու հվ-աե կողմում, պատվանդանին

10.3.13. խաչքար 11-12 դդ. Հ եկեղեցուց 16 մ աե, պատվանդանին

10.3.14. խաչքար 1157 թ. Հ եկեղեցուց 7 մ աե, պատվանդանին, թիկունքն արձանագիր

10.3.15. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցուց հվ-աե, կոտրված, վերնամասը չի պահպանվել

10.3.16. տապանաքար 1175 թ. Հ եկեղեցու հվ-աե կողմում

10.3.17. վիշապաքար մթա 2 հզմ Հ եկեղեցուց 40 մ հվ-ամ, գերեզմանոցում

11. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. հվ-ամ մասում Հ Ս. Քրիստափոր եկեղեցի տանող ճանապարհից ձախ, հենած քարերին, բարձրադիր տեղում

12. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. 1 կմ ամ Հ «Չայիր» վայրում, ձորի մեջ, ստորին մասը չի պահպանվել

2.36. Դավթաշեն գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ հվ և հվ-ամ մասերում Հ

2. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. գ. մ. Տ

3. ՋՐԱՂԱՑ 19-20 դդ. ամ մասում Տ «Չատին դաղ» ձորում

4. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2-1 հզմ կնտ Հ զբոսայգու տարածքում

5. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 17-18 դդ. ամ մասում Տ «Չատին դաղ» ձորում

2.37. Դերեկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-20 դդ. գ. մ. Տ գյուղի դպրոցի հվ-ամ կողմում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 4-5 դդ. գ. մ. Հ կիսավեր

2.1. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հս պատի մոտ

2.38. Դիան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ, 17-18 դդ. 1 կմ հվ Հ գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում

1.1. գերեզմանոց 17-18 դդ. Տ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ մասում Հ զբաղեցնում է ձորի աջակողմյան հարթությունը

3. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Ջ. Մահմուդյանի տան մոտ, հենած պատին

2.40. Եղիպատրուշ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 0,3 կմ հվ-աե Հ Եղիպատրուշ գետի երկու ափերին

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 5 դ. աե մասում Հ

2.1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 5-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

2.1.1 խաչքար 11-12 դդ. Հ գերեզմանոցի ամ եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված

2.1.2 խաչքար 13 դ. Հ որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի

2.1.3 խաչքար 13 դ. Հ որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի

2.1.4 խաչքար 13 դ. Հ երկատված

2.1.5 տապանաքար 1719 թ. Տ որմնափակ, խաչքարերի մոտ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 13 դ. հվ-աե մասում Հ գյուղի եզրին

3.1. գավիթ 13 դ. Հ կիսավեր

3.1.1 խաչքար 10 դ. Հ հվ պատին, ներքուստ, 3 խաչքարերից կենտրոնականը

3.1.2 խաչքար 12-13 դդ. Հ մուտքից վեր, ձախ կողմում, արտաքուստ

3.1.3 խաչքար 12-13 դդ. Հ հվ պատին, ներքուստ

3.1.4 խաչքար 12-13 դդ. Հ մուտքից վեր, աջ կողմում, արտաքուստ

3.1.5 խաչքար 12-13 դդ. Հ հս պատի մոտ, ընկած

3.1.6 խաչքար 13 դ. Հ մուտքից վեր, հարդարված զույգ խաչով

3.1.7 խաչքար 16 դ. Հ հվ պատի մոտ, ներքուստ, տեղահանված, ստորին մասը` կոտրված

3.1.8 խաչքար 16 դ. Հ գավթի սյան մոտ

3.1.9 խաչքար 16-17 դդ. Հ հս պատին, ներքուստ

3.2. խաչքար 13 դ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու հս խաչաթևում, վերնամասը կոտրված

3.3. խաչքար 1626 թ. Հ աե պատի մոտ, արտաքուստ

4. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. գ. մ. Հ հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում

5. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. գ. մ. Հ հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում, տեղահանված, խաչի վերին ուղղահայաց թևը վնասված

2.41. Եղնիկ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս-աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ, ուշ մջնդ 3 կմ ամ Հ Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, «Արալըղ» գյուղատեղիի տարածքում

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-19 դդ. ամ մասում Տ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 0,2 կմ ամ Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱԴԱԼՈՒ» 10-12 դդ. 2 կմ հս-աե Տ

5.1. եկեղեցի Ս. Նշան վրկնգ. 1913 թ. Տ գյուղատեղիի ամ մասում

5.1.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ ներսում, դրված գլխիվայր, վերնամասը՝ կոտրված

5.2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-12 դդ. Տ գյուղատեղիի ամ մասում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ Ակունք տանող հողային ճանապարհի երկու կողմերում, պահպանվել է հատվածաբար՝. 4 կղզյակներով

7. ԵԿԵՂԵՑԻ 17 դ. գ. մ. Տ վրկնգ՝. 1869 թ.

8. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. 1,5 կմ հս-ամ Հ արտերի մեջ, ամրացված գետնին՝ գլխիվայր

2.42. Երնջատափ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3 հզմ հս-աե մասում Հ Նորաշեն տանող ճանապարհի աջ կողմում, Մաքրիչ նյութերի գործարանի մոտ, բարձրադիր վայրում

1.1. բնակատեղի մթա 3 հզմ Հ

1.2. դամբարանադաշտ մթա 3 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ «ԵՐՆՋԱԿ» մթա 2-1 հզմ, մջնդ 1 կմ հս-ամ Հ Հարթավան-Երնջատափ ճանապարհից ձախ, Քասախի ձախ ափին

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆ «ԱԶՆԱՎՈՒՐԻ ԴԱՄԲԱՐԱՆ» 10-15 դդ. 2 կմ ամ Տ ամառանոցներ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, փոքրիկ բլրակի վրա

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-16 դդ. հս մասում Տ պահպանվել է 2 կղզյակով

4.1. եկեղեցի մջնդ Տ հիմնավեր

4.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ բեկոր, դրված գլխիվայր, գերեզմանոցի միջին մասում

4.3. խաչքար 13 դ. Հ ընկած գետնին, բեկոր

4.4. խաչքար 15-16 դդ. Հ ամ եզրին, պահպանվել է միջնամասը

4.5. խաչքար 16 դ. Հ հս-աե մասում, կոտրված կազմող՝ Հանես

4.6. տապանաքար Խաչատուրի 1595 թ. Տ կազմող՝ Հանես

4.7. տապանաքար Սարգսի 1598 թ. Տ կազմող՝ Հանես

4.8. տապանաքար Մկրտչի, . . . 1598 թ. Տ

4.9. տապանաքար Ատոնի 16 դ. վրջ Տ

4.10. տապանաքար Խաչատուրի և Սարգսի 16 դ. վրջ Տ

4.11. տապանաքար 17 դ. վրջ Տ արձանագիր

4.12. տապանաքար Խաչատուր Գասպարյանի 1703 թ. Տ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. ամ մասում Տ Գործող գերեզմանոցի տարածքում

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՎՈՅԻ» 10-14 դդ. 2,5 կմ ամ Տ Քասախի կիրճում, Երնջատափ գետակի ձախ ափին

6.1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-15 դդ. Տ

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԼԱԶԳԻ ԱՂԲՅՈՒՐ» 10-15 դդ. 3 կմ ամ Տ ամառանոցներ տանող ճանապարհի աջ կողմում

7.1. գերեզմանոց 10-15 դդ. Տ գյուղատեղիի հս մասում

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԲԼՈՒՐ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ ամառանոցներ տանող ճանապարհի աջ կողմում

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ մասում Հ գյուղի եզրին, Հարթավան-Երնջատափ ճանապարհի երկու կողմերում, ձգվում է մինչև նոր գերեզմանոցը

10. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 12-13 դդ գ. մ. Հ վրկնգ՝. 1901 թ.

10.1. խաչքար 1691 թ. Հ հվ պատին, ներքուստ

11. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. գ. մ. Տ

2.44. Զարինջա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՅԱՅԼԻ ԿՈՆԴ» 17-18 դդ. 3 կմ աե Տ Զարինջա-Մաստարա ճանապարհից 1 կմ ձախ, տեղացիներն անվանում են «Յայլի կոնդ»

2. ԵԿԵՂԵՑԻ «ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔ» 7 դ., 9-12 դդ., 19 դ. հս մասում Հ

2.1. գերեզմանոց 19 դ. Տ եկեղեցու շուրջը

2.1.1 խաչքար 6-7 դդ. Հ եկեղեցու հվ-աե կողմում, ընկած գետնին

2.1.2 խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցու բեմին

2.1.3 խաչքար 1151 թ. ՀՀ եկեղեցու բեմին

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1982 թ. աե մասում Տ բարձրունքի վրա

4. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 17-18 դդ. 1 կմ հս-աե Տ

2.45. Զովասար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-աե և հվ-ամ մասերում Հ պահպանվել է 2 կղզյակով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ ԶՈՐԱՎՈՐ 19 դ. գ. մ. Տ կիսավեր

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1972 թ. գ. մ. Տ

2.46. Թթուջուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ քարի դար հս-ամ կողմում Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-19 դդ. 0,5 կմ հվ Տ

3.1. մատուռ «Կարմիր վանք» 17-18 դդ. Տ ավերված

3.1.1 խաչքար 12 դ. Հ մատուռի բեմին, պահպանված է վերին կեսը

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ (Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ) 19 դ. հս մասում Տ քանդված, պահպանվել են միայն հիմքերը

5. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1955 թ. գ. մ. Տ

6. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ

7. ՋՐԱՂԱՑ «ԳԱԼՈՅԻ» 18-19 դդ. հվ-աե մասում Տ գյուղի նախկին գոմերի մոտ

2.48. Իրինդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ 2 կմ աե Հ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 7 դ. գ. մ. Հ

2.1. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հվ կողմում, ատորին մասը` կոտրված

2.2. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

2.3. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

3. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. 1 կմ աե Հ կանգնեցված է ժայռաբեկորների վրա, վերին աջ անկյունը` կոտրված

4. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. 1 կմ աե Հ Հրայր Կարապետյանի տան մոտ

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Գալիկյան

2.49. Լեռնապար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԼԱՆՋ» մթա 2-1 հզմ 1,3 կմ հվ-աե Հ Լեռնապար-Ծիլքար ավտոճանապարհի կտրուկ շրջադարձից աջ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս մասում Տ եկեղեցուց հս, հս-աե և մասամբ՝ ամ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 1866 թ. հս մասում Տ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ Լեռնապար-Ծիլքար ճանապարհից աջ, սոճու անտառի հարթ տարածքում

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1987 թ. գ. մ. Տ գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում

2.50. Լեռնարոտ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԽՈՒՉԵՐ» մթա 2-1 հզմ, վաղ մջնդ - 17 դ. 400-500մ հվ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից հս

1.2. գյուղատեղի «Խուչեր» վաղ մջնդ -17 դ. Տ

1.2.1 մենհիր մթա 2-1 հզմ Հ գյողատեղիի հվ-աե եզրին, կանգնեցված հողի մեջ

1.2.2 խաչքար 14 դ. Հ գյուղատեղիի կնտ.-ում, կանգնեցված գետնին

2. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Ֆշնգներ» վայրում, համանուն գյուղատեղիից 300 մ հվ

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 700 մ ամ Հ «Ավոյի կտուրների դիտվան» վայրում

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 1 հզմ 4 կմ հս Հ «Չամռլու» վայրում

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-17 դդ. 3 կմ հվ Տ «Շամիրամի գլուխ» կոչվող վայրում

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԻՏՎԱՆ» վաղ-ուշ մջնդ 3 կմ հս Տ տեղանքի թեք հարթության վրա

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՖՇՆԳՆԵՐ» 14-17 դդ. 1 կմ հս Տ

7.1. ջրաղաց 16-17 դդ. Տ գյուղատեղիից 100 մ հվ

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հվ Հ «Շամիրամի գլուխ» կոչվող վայրում, դաշտի մեջ

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ մասում Հ գյուղի եզրին, «Ասատուրի խռեր» վայրում

10. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս Հ «Դիտվան վայրում», համանուն գյուղատեղիից 300 մ աե

11. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 500 մ հվ Հ

12. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1 կմ աե Հ «Միջանցք» վայրում

13. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 11-20 դդ. գ. մ. Տ Շողիկ Մուրադյանի տնամերձ հողամասում

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ 1988 թ. գ. մ. Տ

15. ՋՐԱՂԱՑ 17 դ. աե մասում Տ գործող գերեզմանոցի մոտ, «Ջաղացի ձոր» վայրում, վրկնգ.՝ 1919 թ.

16. ՋՐԱՆՑՈՒՅՑ 16-17 դդ. 5 կմ հս Տ «Չամռլու» վայրում

17. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 16-18 դդ. 500մ հվ-ամ Տ

18. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 16-18 դդ. 700 մ հվ-ամ Տ «Ասատուրի խռեր» վայրում

19. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 16-18 դդ. 4,5 կմ հս-ամ Տ «Չամռլու» վայրում

20. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ԲԱԴՈՅԻ ՔԱՐԱՆՁԱՎ» 16-18 դդ. 400 մ հվ-ամ Տ

21. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՍՅՈՒՆՈՎ ՔԱՐԱՓ» 16-18 դդ. 2,5 կմ հվ Տ

2.51. Լուսագյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԱՎԵՐ ԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս Տ «Ձախի ձոր» կոչվող բարձրունքի վրա

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 16-20 դդ. հս-աե մասում Տ շրջապատված բնակելի տներով

2.1. կոթող 5-7 դդ. Հ հին թաղումների հատվածում, տեղահանված, պահպանվել է կիսով

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-19 դդ. հվ մասում Տ խիստ ավերված

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս մասում Հ Թուխ Մանուկ տանող ճանապարհին

5. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔ» («ՄԽԵԻ ՎԱՆՔ») 5-11 դդ., 12-13 դդ. 1 կմ աե Հ ձորի մեջ, ավերված

5.1. եկեղեցի 5-6 դդ. Հ

5.2. եկեղեցի 5-6 դդ. Հ

5.2. պարիսպ 10-11 դդ. Հ

5.3. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ եկեղեցուց հս

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ վրկնգ. 1887 թ. գ. մ. Տ

7. ԵԿԵՂԵՑԻ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ (ՎԵՐԻ ՎԱՆՔ) 7 դ. 1,5 կմ հս-աե Հ վրկնգ.՝ 1983 թ.

2.53. Ծաղկահովիտ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե մասում Տ եկեղեցուց 400 մ հվ-աե

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. հվ-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ բեմին, գլխիվայր, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

2.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ բեմին, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

2.3. խաչքար 10-11 դդ. Հ բեմին, 3 խաչքարերից կենտրոնականը

2.4. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ եկեղեցու հվ կողմում

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1974 թ. աե մասում Տ գյուղի եզրին, բլրի վրա

4. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԾԱՂԿԱՀՈՎԻՏ (ՂԱԼԱՉԻ) մթա 3-1 հզմ, ուշ մջնդ հվ-աե մասում Հ գյուղի եզրին

4.1. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ Հ Նիգավանից ձգվում է մինչև Հնաբերդ

4.2. մատուռ Թուխ Մանուկ (Ս. Ճգնավոր) 19-20 դդ. Տ քաղաքատեղիի հվ-ամ լանջին

4.2.1 խաչքար 10 դ. Հ ամ կողմում

4.2.2 խաչքար 17-18 դդ. Հ ամ պատին, արտաքուստ, մուտքից վեր

2.54. Ծաղկաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. գ. մ. Տ

1.1. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, կոտրվածքներով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 12-13 դդ. աե մասում վրկնգ.՝ 1881 թ.

2.55. Ծաղկասար գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԽԱՐԱԲԵՔ» մթա 1 հզմ 0,5 կմ հվ-ամ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 1 հզմ Հ ամրոցի հարևանությամբ, սկսում է Ծաղկասար լեռան ստորոտից և ձգվում մինչև ամրոց

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ԾԱՂԿԱՍԱՐ» մթա 4-3 հզմ, 9-12 դդ. 1,5 կմ աե Հ Մաստարա-Գառնահովիտ ճանապարհի ձախ կողմում, Ծաղկասար լեռան լանջին

2.1. ամրոց մթա 3-1 հզմ Հ բնակատեղիից 150 մ հս

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. աե մասում Տ աե եզրին

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 0,5 կմ աե Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1 կմ հվ-ամ Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 1898 թ. գ. մ. Տ

6.1. խաչքար 11 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ

7. ՄԱՏՈՒՌ ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 17-18 դդ. աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.56. Ծիլքար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԾԻԼՔԱՐ» մթա 2-1 հզմ գ. մ. Հ Ծիլքար լեռան գագաթին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի մատույցներում

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 6-4 հզմ գ. մ. Հ Ծիլքար լեռան ստորոտին

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-ամ մասում Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 18-19 դդ. 0,5 կմ հվ-աե Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ. մ. Տ

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.57. Կաթնաղբյուր գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ - մթ 1 դ. 0,5 կմ հվ-աե Հ Իրինդ տանող ճանապարհի աջ կողմում

2. ԱՄՐՈՑ «ԶԱՔԱՐԻ ԲԵՐԴ» 3-5 դդ. 1,5 կմ հվ-աե Հ Աշտարակ-Թալին խճուղու 41-րդ կմ-ի վրա

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆ ՄՈՒՇԵՂ ԳԱԼՇՈՅԱՆԻ 1981 թ. գ. մ. Տ գործող գերեզմանոցում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-2 հզմ հս-աե և հվ-աե մասերում Հ Իրինդ տանող ճանապարհի երկու կողմերում, նաև ավազահանքերից ձգվում է մինչև Երևան-Գյումրի մայրուղին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ 7 դ. գ. մ. Հ պահպանվել են հիմնապատերը

6. ԿՈԹՈՂ 4-7 դդ. գ. մ. Հ Արամայիս Գաբրիելյանի տնամերձում, պահպանվել է կիսով

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. հս-աե մասում Տ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. գ. մ. Տ

9. ՄԱՏՈՒՌ 19 դ. գ. մ. Տ

9.1. խաչքար 7 դ. Հ հենած հվ պատին

9.2. խաչքար 7 դ. Հ մատուռի ներսում

9.3. խաչքար 8-9 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.4. խաչքար 12 դ. Հ մատուռի ներսում

9.5. կոթող 4-5 դդ. Հ հենած հս պատին

9.6. կոթող 4-5 դդ. Հ մատուռի ամ կողմում

9.7. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի ներսում

2.58. Կարբի գյուղ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ ԱՐԵՆԻ	10-18 դդ.	3 կմ հվ-աե	Տ
	1.1.			գյուղատեղի Արենի	10-18 դդ.		Տ
		1.1.1.		գերեզմանոց	10-13 դդ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ.-ական մասում
			1.1.1.1.	խաչքար	1235 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան Վաչուտյան
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿԱԼԵՐ»	16-18 դդ.	0,2 կմ հվ-աե	Տ	Կարբի-Արայի դաշտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԻՆ ԿԱՐԲԻ»	4-5 դդ.	2,5 կմ հս-ամ	Տ	Ուշիի Ս. Սարգիս վանքից 1 կմ հվ-ամ
	3.1.			եկեղեցի	4-5 դդ.		Հ	ավերակ մեծ եկեղեցուց 15 մ հվ
		3.1.1		խաչքար	17 դ.		Հ	հենած եկեղեցու ավերակներին, ստորին մասը չի պահպանվել
	3.2.			եկեղեցի	7-13 դդ.		Հ	ավերակ, գյուղատեղիի աե եզրին
	3.3.			գերեզմանոց	7-17 դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-ամ մասում
		3.3.1		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 10 մ հվ
		3.3.2		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 70 մ հվ-ամ, տեղահանված, ստորին հատվածը` կոտրված
		3.3.3		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 80 մ հվ-աե, ընկած գետնին
		3.3.4.		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 70 մ հվ-աե, ընկած գետնին, վերին ձախ անկյունը` կոտրված
		3.3.5.		խաչքար Աստվածատուրի	13 դ.		Հ	պահպանվել է միայն արձանագիր պատվանդանը
		3.3.6.		կոթող	7 դ.		Հ	ավերակ եկեղեցու մոտ, ընկած գետնին, երկատված
		3.3.7.		կոթող «Ցից քար»	7 դ.		Հ	գյուղատեղիի կնտ.-ում, վերնամասը` կոտրված
	3.4.			գերեզմանոց	11-15 դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս-աե եզրին
		3.4.1		խաչքար Սարգսի	13 դ.		Հ	հիմնախաչը կենտրոնից հորիզոնական կոտրված, քիվը` վնասված
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-19 դդ.	0,8 կմ հվ-ամ	Տ	տեղացիներն անվանում են «Փուշքենդ»
	4.1.			եկեղեցի	13 դ.		Տ	ավերված
	4.2.			մատուռ	13 դ.		Տ	կից է եկեղեցուն հվ-ից, ավերակ
	4.3.			գերեզմանոց	7-13 դդ.		Տ	ավերակ եկեղեցու շուրջը
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	11-19 դդ.	ամ մասում	Տ	գյուղի եզրին, տեղացիներն անվանում են «Քոշկ»
	5.1.			գերեզմանոց	11-20 դդ.		Տ	պահպանվել է 2 կղզյակով
		5.1.1		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	եղծված արձանագրությամբ, վերնամասը չի պահպանվել, ընկած գետնին
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	3-5 կմ հս-ամ	Հ	տարածվում է «Հին Կարբի» գյուղատեղիից մինչև Ղազարավան գյուղը
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2 կմ աե	Հ	Արայի դաշտում
8.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ աե	Հ	«Նոխուտ» բլրի աե լանջին, Արայի դաշտի կնտ. մասում
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1691-1693 թ թ.	գ. մ.	Տ	պատվիրատու՝ վաճառական պարոն Այվազ Կարբեցի
	9.1.			խաչքար	10-11 դդ.		Հ	ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ, ստորին աջ անկյունը` կոտրված
	9.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	հենած եկեղեցու պատին, վերին ձախ անկլյունը չի պահպանվել
	9.3.			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ
	9.4.			խաչքար	16 դ.		Հ	ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ
	9.5.			խաչքար	1533 թ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ
	9.6.			խաչքար	1541 թ.		Հ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ
	9.7.			խաչքար	16-17 դդ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ
	9.8.			խաչքար	17 դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, մուտքից վեր, արտաքուստ
	9.9.			զանգակատուն	13-14 դդ.		Տ	կից է եկեղեցու աե-ից, եռահարկ
		9.9.1.		խաչքար	10 դ.		Հ	զանգակատան հվ պատին
		9.9.2.		խաչքար	16 դ.		Հ	զանգակատան հվ պատին, վերնամասը և ստորին աջ անկյունը` կոտրված
		9.9.3.		խաչքար Խաթունի	16 դ.		Հ	զանգակատան հվ պատին
		9.9.4.		խաչքար	1621 թ.		Հ	զանգակատան ներսում, ստորին մասը` կոտրված
10.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ (Ս. ԿԻՐԱԿԻ)	10-13 դդ.	գ. մ.	Տ	կիսավեր, տեղացիներն անվանում են «Հոնոյենց ժամ»
	10.1.			խաչքար	11 դ.		Հ	եկեղեցուց 8 մ հվ, հիմնախաչի աջ թևը` կոտրված
	10.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	եկեղեցու մուտքի մոտ, արձանագիր
	10.3.			խաչքար	13 դ.		Հ	եկեղեցուց 4 մ հս-ամ, տեղադրված պարսպի վրա
	10.4.			խաչքար	13 դ.		Հ	եկեղեցուց 3 մ հվ, պարսպի շարվածքում, արձանագիր, արձանագրված մասը՝ կոտրված
	10.5.			խաչքար	13 դ.		Հ	խորանում, կոտրտված
	10.6.			խաչքար Անթառամի և Յոհաննեսի	1431 թ.		Հ	10 մ ամ, պարսպի շարվածքում, կանգնեցված պատվանդանին
	10.7.			խաչքար	15 դ.		Հ	եկեղեցուց 10 մ հվ, եռատված
	10.8.			խաչքար	16-17 դդ.		Հ	եկեղեցու ամ պատի շարվածքում
	10.9.			եկեղեցի	18 դ.		Տ	կից է Ս. Գևորգ եկեղեցուն ամ-ից, ավերված
	10.10.			գերեզմանոց	13-20 դդ.		Տ	եկեղեցու հվ-աե կողմում
		10.10.1.		տապանաքար խոճա Հակոբջանի կնոջ	1651 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.2.		տապանաքար Դովլաթ բեկի	1680 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.3.		տապանաքար	1689 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.4.		տապանաքար Դավթի	1691 թ.		Տ	գերեզմանոցի աե եզրին
		10.10.5.		տապանաքար Ազարի	1693 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս մասում
		10.10.6.		տապանաքար Դանիելի	1694 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս մասում
		10.10.7.		տապանաքար Սարգսի	1699 թ.		Տ
		10.10.8.		տապանաքար Մարգարի	1699 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.9.		տապանաքար խոճա Թամրազի	17 դ.		Տ	գերեզմանոցի ամ եզրին
		10.10.10.		տապանաքար Յոհաննես քահանայի	1702 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս մասում
		10.10.11.		տապանաքար Ոսկանի	1703 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.12.		տապանաքար Միրզայի	1711 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.13.		տապանաքար Մելիքսեթի	1712 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.14.		տապանաքար Մալխասի	1720 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.15.		տապանաքար	1723 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.16.		տապանաքար Պետրոսի	1737 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
11.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ	17-19 դդ.	գ. մ.	Տ	ավերված
12.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	13-14 դդ.	գ. մ.	Տ	տեղացիներն անվանում են «Զարգարենց ժամ»
	12.1.			խաչքար	16 դ.		Հ	երկատված, եկեղեցու մեջ, ընկած գետնին
	12.2.			խաչքար	16 դ.		Հ	եկեղեցու ամ պատի շարվածքում, ներքուստ` վերնամասը կոտրված
13.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ	13-14 դդ.	գ. մ.	Հ	Ղազանչյանների հողամասում, ավերված
	13.1.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	դրված եկեղեցու հս պատին, եզրերը` կոտրված
	13.2.			խաչքար	10 դ.		Հ	հենած եկեղեցու հս պատին, կոտրված
	13.3.			խաչքար	17 դ.		Հ	հենած եկեղեցու աե պատին
	13.4.			խաչքար	17 դ.		Հ	հենած խորանի հվ պատին
	13.5.			կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցու ներսում
	13.6.			կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցու ներսում
14.				ԵԿԵՂԵՑԻ	16-17 դդ.	գ. մ.	Տ	գյուղի մեծ գերեզմանոցի մոտ, տեղացիներն անվանում են «Հարոյենց ժամ»
	14.1			գերեզմանոց	13-17 դդ.		Տ
15.				ԵԿԵՂԵՑԻ	11-13 դդ.	գ. մ.	Տ	ավերված, տեղացիներն անվանում են «Սողոյենց ժամ»
16.				ԽԱՉՔԱՐ	16 դ.	գ. մ.	Հ	Երկրորդ աշխարհամարտում զոհված համագյուղացիների հուշարձանից 60 մ հվ-ամ, տնամերձ հողամասերի մեջ
17.				ԽԱՉՔԱՐ «ՀԱԶԱԽԱՉ»	1375 թ.	գ. մ.	Հ	Լենդրոշ Մայիլյանի տնամերձ հողամասում, տեղափոխված «Փուշքենդ» գյուղատեղիից, ստորին մասը չի պահպանվել
18.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1947 թ.	գ. մ.	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան
19.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1986 թ.	գ. մ.	Տ	ճարտ.՝ Ա. Իսրայելյան
20.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՀԱՆ ԹԵՔԵՅԱՆԻ	1991 թ.	գ. մ.	Տ	գյուղի դպրոցի առջև , քանդ.՝ Լ. Թոքմաջյան
21.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	18-19 դդ.	0,5 կմ հվ-աե	Տ	Քասախի աջ ափին, հայտնի է Ասկոյի և Ավագենց ջրաղացներ անունով

2.59. Կարմրաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1916 թ. Բաղրամյան փող. 5 Տ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-13 դդ. 0,3 կմ հս Տ Ոսկեթաս տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ հվ եզրին, վերնամասը չի պահպանվել

2.2. խաչքար 11-12 դդ. Հ կոտրված, վերնամասը կամարաձև, ստորին մասը չի պահպանվել

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-14 դդ. 0,3 կմ ամ Տ

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԻՋՆԱՁՈՐ» 18-20 դդ. 3 կմ հվ-ամ Տ Թալին-Կարմրաշեն ճանապարհի աջ կողմում

4.1. գերեզմանոց 18-20 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե եզրին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 1860 թ. գ. մ. Տ

5.1 ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-19 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 10 դ. գ. մ. Տ ավերված

6.1. խաչքար 10-11 դդ. Հ գերեզմանոցում, հողի մեջ, վերնամասը չի պահպանվել

7. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Զեփյուռ Բաղդասարյանի հողամասում

8. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. գ. մ. Հ Սվետա Սերգոյանի տնամերձում

9. ԽԱՉՔԱՐ 11 դ. գ. մ. Հ Սվետա Սերգոյանի տնամերձում

10. ԽԱՉՔԱՐ 11 դ. գ. մ. Հ «Խանսուլի խաչ» սրբատեղում

11. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. 1,3 կմ հվ-ամ Հ ձորի մեջ, վերին աջ անկյունը` կոտրված

12. ԽԱՉՔԱՐ ՅՈՀԱՆՆԵՍԻ 1223 թ. 1,3 կմ հվ-ամ Հ ձորի մեջ, մեկ ընդհանուր ժայռաբեկորին կանգնեցված 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

13. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ

14. ՄԱՏՈՒՌ 11-12 դդ. 1,3 կմ հվ-ամ Տ ժայռափոր

15. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ՁՈՐԻ» 17-20 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ

2.60. Կաքավաձոր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2 դ.-մթ 5 դ. հվ-աե մասում Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 6-10 դդ. գ. մ. Տ ավերված

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 0,7 կմ հս-աե Տ Բայսզ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս մասում Հ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 4-5 դդ. 1 կմ հվ Հ ավերակ

6.1. կոթող 4-5 դդ. Հ կոտրված, եկեղեցու հվ-աե անկյունում

7. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ քարի դար հս մասում Հ «Աղավնաձոր» կոչվող վայրում

8. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ քարի դար 0,5 կմ հվ-աե Հ «Յոթ աղբյուր» սրբատեղում

9. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ քարի դար 2,5 կմ հս-ամ Հ ձորի երկու կողմերում, համալիրը նախկինում ներկայացվել է Թալինի շրջ. Ագարակ գյուղով

2.61. Կոշ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴ» մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում, բլրի գագաթին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ Հ ամրոցի հս կողմում ընկած սարահարթին

2. ԱՄՐՈՑ «ՔԱՐՀԱՆՔԻ ԲԵՐԴ» մթա 3 հզմ - մթ 3 դ. 2 կմ աե Հ Երևան-Գյումրի ավտոճանապարհի աջ կողմում, Կոշի քարհանքի հանդիպակաց բլրին

2.1. բնակատեղի 1-3 դդ. Հ ամրոցի հս կողմում

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ - մթ 3 դ. Հ պահպանվել է 2 կղզյակով

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Բերդ» ամրոցից 300 մ հս

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Բերդ» ամրոցից 800 մ հս-աե

5. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում

6. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 2 կմ աե Հ «Քարհանքի բերդ»-ի աե կողմում

7. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում, «Բերդ» ամրոցից 1 կմ հվ-աե

8. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում, «Բերդ» ամրոցից 800 մ հս-ամ

9. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ ԿՈՒԱՇ մթա 1 հզմ -մթ 17 դ. հս մասում Հ

9.1. ամրոց «Աղջկա բերդ» 13-14 դդ. Տ բնակատեղիի հվ-աե կողմում

9.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված գետնին

9.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ ստորին մասով խրված հողի մեջ

10. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

10.1. եկեղեցի Ս. Գևորգ 1891 թ. Տ

10.2. եկեղեցի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ 13-14 դդ. Տ

10.3. ձիթհան 18-19 դդ. Տ Ս. Գևորգ եկեղեցու աե կողմում

10.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց 20 մ հվ կառուցված նորաշեն մատուռում, ներքուստ, վերնամասը չի պահպանվել

10.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց 70 մ հվ, երկատված, վերին մասը չի պահպանվել

10.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց հս-ամ, ընկած գետնին

10.7. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված խաչազարդ պատվանդանին

10.8. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց հվ-ամ

10.9. խաչքար «Թևավոր խաչ» 13 դ. Հ ստորին թևը` թաղված հողի մեջ

10.10. խաչքար 14-15 դդ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց 20 մ հվ կառուցված նորաշեն մատուռում, ներքուստ

10.11. խաչքար 15-16 դդ. Հ երկատված, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր կազմող՝ Հրայպետ

10.12. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց ամ, վերնամասը չի պահպանվել

10.13. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց ամ, վերին մասը չի պահպանվել

10.14. խաչքար 1564 թ. Հ

11. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ 7-17 դդ. 1 կմ հս Հ ձորի աջ ափին

11.1. գերեզմանոց 11-16 դդ. Տ եկեղեցուց հս, տարածվում է ձորի եզրով

11.1.1. խաչքար 9 դ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, եռատված

11.1.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ վերին մասը չի պահպանվել, տեղադրված ցածր պատվանդանին

11.1.3. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցու ամ պարսպաշարի մոտ, կանգնեցված ցածր պատվանդանին

11.1.4. խաչքար 13 դ. Հ

11.1.5. խաչքար Թադեոսի 1224 թ. Հ կանգնեցված փոքրիկ ժայռաբեկորին

11.1.6. խաչքար 13-14 դդ. Հ քիվը` կոտրտված

11.1.7. խաչքար 14-15 դդ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, պահպանվել է միայն միջին մասը

11.1.8. խաչքար 14-15 դդ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, հողմնահարված

11.1.9. խաչքար 15-16 դդ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, վերին մասը չի պահպանվել, պահպանված հատվածը՝ երկատված

11.1.10. խաչքար 15-16 դդ. Հ կիսով խրված հողի մեջ

11.1.11. խաչքար 16 դ. Հ արձանագիր, ստորին ձախ 1/4-ը չի պահպանվել

11.1.12. տապանաքար Աղաբաբի 15-16 դդ. Հ աե եզրին

11.2. մատուռ 14-15 դդ. Տ եկեղեցուց ամ, ժայռի ծայրին, հիմնավեր

11.3. մատուռ «Կապույտ խաչ» 10 դ. Տ եկեղեցուց հս-ամ, կիսավեր

11.4. ջրամբար 10 դ. Հ եկեղեցուց ամ

12. ԽԱՉՔԱՐ 1195 թ. 0,5 կմ հս-ամ Տ գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում

13. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ Ս. ՎԱՐԴԱՆ 19 դ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին վրկնգ.՝ 1986 թ., վրկնգ. ճարտ.՝ Հ. Գասպարյան

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. հվ մասում Տ

15. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 13-14 դդ. 1 կմ հս Տ «Պարույրի լճակ» վայրում, տարածքում կան 8 ջրաղացների ավերակներ

16. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ մջնդ 1,5 կմ հս Տ Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց 600 մ հս, ձորի արևելահայաց երեսին

17. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ մջնդ 1,5 կմ հս Տ Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց 600 մ հս, ձորի արևելահայաց երեսին

2.62. Հակկո գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 8-12 դդ. 1 կմ ամ Տ տեղադրությունը գյուղի դպրոցի նկատմամբ

1.1. գերեզմանոց 8-12 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ուշ մջնդ 2,5 կմ հս-ամ Տ

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ տեղադրությունը՝ գյուղի դպրոցի նկատմամբ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 4 կմ հս-ամ Հ հերկված, արտաքին հետքերը չեն պահպանվել

5. ԿՈԹՈՂ 4-5 դդ. գ. մ. Հ գյուղի դպրոցի մոտ, պահպանվել է միայն քանդակազարդ պատվանդանը

6. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ մթա 2-1 հզմ 0,7 կմ հս-ամ Հ ձորի աջակողմյան բազալտե ժայռազանգվածում

2.63. Հարթավան գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 9-17 դդ., 19-20 դդ. ամ մասում Տ գյուղ մտնող ճանապարհից աջ, բարձրադիր բլրին
Գյուղի գործող գերեզմանոցի մի հատվածն է:

1.1. եկեղեցի 10-12 դդ. Տ գերեզմանոցի հս մասում, հիմնավեր

1.2. խաչքար 17 դ. Տ տեղահանված, ստորին` մասը կոտրված

2. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ԱՍՏՎԱԾԸՆԿԱԼ» 5-13 դդ. 4-5 կմ աե Հ Քասախի կիրճում

2.1. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 5-6 դդ. Հ

1.2. եկեղեցի Ս. Նշան (Կաթողիկե) 1244 թ. Հ պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան Վաչուտյան և Խորիշահ

2.3. գավիթ 13 դ. Հ ճարտ.՝ Յոհաննես

2.4. գերեզմանոց 5-13 դդ. Տ

2.4.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից աջից 1-ինն է, ճակտոնը` կոտրված

2.4.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից աջից 2-րդն է, վերին ձախ եզրը` կոտրված

2.4.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից աջից 3-րդն է, ճակտոնը` կոտրված

2.4.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ գավթից ամ, հենած ժայռաբեկորին, վերնամասը` կոտրված

2.4.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու հվ-ամ անկյան մոտ բարձր քառաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է

2.4.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու հվ-ամ անկյան մոտ բարձր քառաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

2.4.7. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից ձախից 2-րդն է, վերին ձախ անկյունն ու վերնամասը` կոտրված

2.4.8. խաչքար 1274 թ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցուց ամ, մեջտեղից կոտրված կազմող՝ Հովհաննես

2.4.9. խաչքար 13 դ. Հ գավթի աե պատի մոտ, ներքուստ, տեղափոխված գերեզմանոցից, ջարդոտված, ներկված` կարմիր յուղաներկով

2.4.10. խաչքար 13 դ. Հ Ս. Նշան եկեղեցուց հս

2.4.11. խաչքար 13 դ. Հ գավթից ամ, հենած ժայռաբեկորին, վերնամասը չի պահպանվել

2.4.12. խաչքար 13 դ. Հ արձանագիր, պահպանվել է 3 բեկորով

2.4.13. խաչքար 13 դ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից ձախից 1-ինն է, ստորին աջ հատվածը` կոտրված

2.4.14. խաչքար 13 դ. Հ գավթից 7 մ ամ, ստորին ձախ անկյունը` կոտրված

2.4.15. խաչքար 14-15 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցուց 7 մ հս, ընկած գետնին

2.4.16. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու ամ պատի մոտ, 3 խաչքարերից կենտրոնականը

2.4.17. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու ամ պատի մոտ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

2.4.18. խաչքար 16 դ. Հ գավթի ամ պատի մոտ, մուտքից ձախ, երկատված

2.4.19. խաչքար 16-17 դդ. Հ համալիրի ամ կողմում, երկատված

2.4.20. խաչքար 16-17 դդ. Հ գավթում, պահպանվել է ստորին մասը

2.4.21. խաչքար 17 դ. Հ գավթից ամ, պահպանվել է միջին մասը

2.4.22. տապանաքար 16-17 դդ. Տ համալիրի ամ մասում, բարձր օրորոցաձև

2.5. գյուղատեղի «Աստվածընկալ» 19-20 դդ. Տ վանական համալիրից հս

2.5.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ գյուղատեղիի հս մասում

2.5.2. հուշակոթող` երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1990 թ. Տ Քասախի կիրճում

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 1861 թ. գ. մ. Տ

4. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Տ «Շեկ ավետարան» կոչվող մատուռի ներսում

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. գ. մ. Տ գյուղի հվ-ամ եզրին

6. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 13 դ. ամ մասում Տ գյուղի եզրին, գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, բարձր բլրին, կիսավեր

6.1. գերեզմանոց 9-13 դդ. Տ մատուռի շուրջը

6.1.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ 1980 թ.՝ ամրացված գետնին բետոնով, ստորին մասը չի պահպանվել

6.1.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ մատուռից հվ

2.64. Հացաշեն գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 700 մ հս-աե մասում Հ տեղադրությունը՝ գյուղի դպրոցի նկատմամբ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1,1 կմ հս-աե Հ տեղադրությունը՝ գյուղի դպրոցի նկատմամբ

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 1 հզմ հվ-ամ մասում Հ Արեգ տանող ճանապարհից աջ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 1 հզմ Հ բնակատեղիի հս մասում

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. աե մասում Տ զբաղեցնում է գյուղի քրդական գերեզմանոցի հվ-աե հատվածը

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1,5 կմ հս Տ

4.1. եկեղեցի 18-19 դդ. Տ գյուղատեղիի հս եզրին

4.2. գերեզմանոց 17-18 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

4.3. մատուռ 18-19 դդ. Տ գյուղատեղիի հս մասում

4.3.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ մատուռի հվ պատին, արտաքուստ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԼՈՒԼ» 18-19 դդ. 1 կմ հս-աե Տ Սաբունչի լեռան հվ-ամ լանջին, ճանապարհի աջ կողմում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,3 կմ հվ-աե Հ տեղադրությունը՝ գյուղի գոմերի նկատմամբ

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Հ. Ասլանյան

2.65. Հնաբերդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՀՆԱԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 1,5-2 կմ հվ-աե Հ Ղալաչա թեփե բլրի գագաթին և լանջերին

1.1. միջնաբերդ մթա 2-1 հզմ Հ բլրի գագաթին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ միջնաբերդի հս-աե կողմում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 5-6 դդ., 19-20 դդ. աե մասում Հ բարձրունքի վրա, վրկնգ.՝ 19-20 դդ., այժմ՝ կիսավեր

2.1. կոթող 5-6 դդ. Հ օգտագործված է որպես եկեղեցու մուտքի եզրաքար

2.2. գերեզմանոց 5-20 դդ. Տ եկեղեցու աե կողմում

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. հս-ամ մասում Տ գյուղի եզրին

4. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 5-7 դդ. աե մասում Հ վրկնգ.՝ 1989 թ.

4.1. խաչքար 10-11 դդ. Հ մատուռի ներսում, երկատված

4.2. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի բեմին

2.66. Ձորագլուխ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԳԼՈՒԽ» մթա 10-8 դդ. 0,7 կմ հս-աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ գործող գերեզմանոցից ամ

2. ԱՄՐՈՑ «ԽԱԶՆԱՔԱՐ» մթա 2-1 հզմ, 14-18 դդ. 2 կմ հս-աե Հ

2.1. բնակատեղի մթա 2-1 հզմ Հ

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2.3. գյուղատեղի 14-18 դդ. Տ ամրոցից հս-ամ, ձորի ձախ ափին

3. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ քարի դար 2 կմ հս Հ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-19 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-17 դդ. 1,5 կմ հս-աե Տ

5.1. եկեղեցի «Կարմիր վանք» 10-12 դդ. Տ կիսավեր

5.1.1. խաչքար 12 դ. Հ եկեղեցու ամ պատի մոտ, պահպանվել է միայն վերնամասը

5.1.2. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված եկեղեցու ամ պատին, արտաքուստ, պահպանվել է վերին մասը, կազմող՝ Օվասափ

5.2. գավիթ 14-15 դդ. Հ պահպանվել են միայն հիմքերը՝ 30-40 սմ բարձրությամբ

5.3. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 19 դ. գ. մ. Տ

6.1. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցու ներսում, ավանդատանը

6.2. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցու ներսում, ավանդատանը

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1957-1958 թ թ. գ. մ. Տ Ս. Հովհաննես եկեղեցուց աե

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Մ. Միքայելյան

2.68. Ղազարավան գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՆԳՐՍԱԿ» 14-20 դդ. 4 կմ հս Տ Շահվերդ գետի կիրճի աջ ափին

1.1. ամրոց 16-18 դդ. Տ գյուղատեղիի կնտ.-ում

1.2. ջրամբար 18-19 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

2. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ «ԼԱԶԱՐԱՎԱՆ»
մթա 2 հզմ,
5-17 դդ.
1,5 կմ հս Հ Շահվերդ գետի ձախ ափին

2.1. միջնաբերդ մթա 2 հզմ Հ քաղաքատեղիի հս մասում

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ քաղաքատեղիից հս-աե տարածվող սարահարթին, պահպանվել է 3 կղզյակներով

2.3. գյուղատեղի 5-17 դդ. Տ քաղաքատեղիի հվ մասում

2.3.1. եկեղեցի 9-13 դդ. Տ ավերված

2.3.2. գերեզմանոց 9-17 դդ. Տ եկեղեցու ավերակների շուրջը

3. ԿԱՄՈՒՐՋ 16-17 դդ. 2 կմ հս Տ Շահվերդ գետի վրա, Լազարավան-Փերսի հին ճանապարհին, ավերված

2.69. Մաստարա գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1898 թ. գ. մ. Տ Զաքարի

2. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Հարություն Հարությունյանի

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 5-20 դդ. հվ-աե մասում Տ

3.1. մատուռ «Գմբեթ» 12-13 դդ. Տ ամ եզրին, պահպանվել է միայն հվ պատը

3.2. խաչքար 13 դ. Հ ամ մասում, վերին և ստորին մասերը չեն պահպանվել

3.3. խաչքար 13 դ. Հ

3.4. խաչքար 13-14 դդ. Հ հս եզրին, ընկած գետնին, աջակողմյան մասը կոտրված

3.5. խաչքար Նավասարդի 15-16 դդ. Հ հվ-ամ եզրին

3.6. խաչքար 15-16 դդ. Հ հս եզրին, ընկած գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել, եղծված արձանագրությամբ

3.7. խաչքար 15-16 դդ. Հ հվ-ամ մասում, կիսով խրված գետնի մեջ

3.8. խաչքար Բեկլարին 16 դ. Հ հս-ամ մասում, ցածր պատվանդանին, կազմող՝ Բաղիշ

3.9. խաչքար 16 դ. Հ կնտ մասում, ընկած գետնին, արձանագիր, պատվիրատու՝ Նոկզար

3.10. խաչքար Մկրտչի 16 դ. Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

3.11. խաչքար Գրիգորիսի 16 դ. Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է, կազմող՝ Հերապետ

3.12. խաչքար Խաչատուրին 16 դ. Հ գերեզմանոցի ցանկապատի մոտ, ընկած գետնին, հողմնահարված, մամռապատ

3.13. խաչքար Մուզապարին 16 դ. Հ հս-ամ մասում, պատվանդանին, կազմող՝ Հերապետ

3.14. խաչքար Գրիգորի 1506 թ. Հ կանգնեցված պատվանդանին

3.15. խաչքար Ամիրխանի 1574 թ. Հ ամ եզրին, պատվանդանին, կազմող՝ Բաղիշ

3.16. խաչքար Ասատուրի 1574 թ. Հ հվ-ամ եզրին, պատվանդանին, Նավասարդի խաչքարի կողքին

3.17. խաչքար Բարսեղի 1579 թ. Հ ամ մասում, պատվանդանին, կազմող՝ Հերապետ

3.18. խաչքար Առաքելի 1591 թ. Հ հվ եզրին, երկատված

3.19. խաչքար Յակոբի 1594 թ. Հ ամ եզրին, պատվանդանին

3.20. խաչքար 1608 թ. Հ հս եզրին, պահպանվել է վերին մասը

3.21. տապանաքար 16 դ. Տ հս մասում, խոյակերպ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-14 դդ. հվ մասում Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԻՆ ՄԱՍՏԱՐԱ» 13-16 դդ. 0,5 կմ հվ-աե Տ Թալին տանող ճանապարհից ձախ

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՇԵՆԻԿ» 4-20 դդ. 6 կմ հս Հ Զովասար տանող ճանապարհի աջ կողմում

6.1. եկեղեցի Ս. Ամենափրկիչ 5 դ. Հ գյուղատեղիի աե եզրին

6.1.1. գերեզմանոց 4-20 դդ. Հ եկեղեցու շուրջը

61.1.1 խաչքար 10 դ. Հ եկեղեցու ներսում

6.1.1.2 խաչքար 11-12 դդ. Հ կանգնեցված գետնին, վերին անկյունները` կոտրված

6.2. եկեղեցի Ս. Աստվածածին (ս. Սարգիս) 6 դ. Հ գյուղատեղիի կնտ-ում, վրկնգ.՝ 1903 թ.

6.3. կոթող 4-5 դդ. Հ հս մասում, վերին և ստորին մասերը` կոտրված

7. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-աե Հ Մաստարա-Գառնահովիտ ճանապարհից աջ, նաև գյուղի մեջ՝ Ս. Հովհաննես եկեղեցու շրջակայքում

8. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Հովհաննես 6-րդ դ. գ. մ. Հ

8.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու մոտ, դրված քարաբեկորին

9. ԽԱՉՔԱՐ 13-14 դդ. գ. մ. Հ Սպարտակ Հակոբյանի տնամերձում

10. ԽԱՉՔԱՐ ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ Ս. Նշան 1210 թ. աե մասում Հ բարձրադիր բլրի վրա

11. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. գ. մ. Տ

12. ՄԱՏՈՒՌ 17-18 դդ. 0,5 կմ աե Տ «Պոչիկձոր» կոչվող վայրում

13. ՄԱՏՈՒՌ 17-18 դդ. հս-աե մասում Տ պահպանվել են պատերը մոտ 2 մ բարձրությամբ

14. ՄԱՏՈՒՌ Ս. Ամենափրկիչ (ՄԵՌԵԼ ՀԱՐՈՒՅՑ) 16-17 դդ. գ. մ. Տ Ազատ Հակոբյանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1975 թ.

15. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԳՐԻԳՈՐ 17 դ. գ. մ. Տ Հենրիկ Սարգսյանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1977 թ.

16. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 13 դ. գ. մ. Տ Գրիշա Թադևոսյանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1901 թ.

16.1. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի որմնասյան շարվածքում

16.2. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի խորանի շարվածքում

16.3. գերեզմանոց 16-17 դդ. Տ մատուռի շուրջը

17. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՀԱԿՈԲ 19 դ. գ. մ. Տ վրկնգ.՝ 1972 թ.

18. ՄԱՏՈՒՌ Ս. Հովհաննես 19 դ. գ. մ. Տ վրկնգ.՝ 1966 թ.

19. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՄԻՆԱՍ 19 դ. հվ-աե մասում Տ վրկնգ.՝ 1975 թ.

20. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՆԱԽԱՎԿԱ 17 դ. 0,5 կմ հս-ամ Տ վրնրգ.՝ 1875 թ., Բաբլո Աստվածատուրի կողմից

20.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արձանագիր

20.2. պարիսպ 17 դ. Տ

2.69.1. Ձորագյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 3-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ «Պոչիկձոր» կոչվող հեղեղատի աջ ափին, կից գյուղի գործող գերեզմանոցին

1.1. խաչքար 9 դ. Հ դամբարանաբլրի վրա, ամրացված ցածրիկ պատվանդանին

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 4-3 հզմ ամ մասում Հ Մաստարայի հեղեղատի աջ ափին, Ծաղկասարի «Խարաբեք» ամրոցի բլրի ստորոտին

2.70. Մելիքգյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին, գործող գերեզմանոցի տարածքում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Հովհաննես 1891 թ. գ. մ. Տ կառուցող վարպետ՝ ավդիբեգցի Ավագ

2.1. տապանաքար Մելիքի 1680 թ. Տ ագուցված եկեղեցու հս պատին, ներքուստ, գյուղի հիմնադիր Մելիքի տապանաքարն է

2.2. գերեզմանոց 17-20 դդ. Տ եկեղեցու հս և աե կողմերում

3. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. հս մասում Հ գործող գերեզմանոցի հվ եզրին, ընկած գետնին, վերին աջ անկյունը՝ կոտրված

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1984 թ. գ. մ. Տ աե եզրին, բարձրունքի վրա

2.71. Միրաք գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ Քասախ գետի ձախ ափին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բացվել է 1982-ին՝ Հալավարի ջրամբարի շին. աշխատանքների ժամանակ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 5-6 դդ. հս մասում Հ

2.1. գերեզմանոց 5-20 դդ. Տ

2.1.1. կոթող 5-6 դդ. Հ

2.72. Մուլքի գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-20 դդ. հվ-ամ մասում Տ պահպանվել է 2 կղզյակներով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 16 դ. գ. մ. Տ

2.73. Ներքին Բազմաբերդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-1 հզմ, մջնդ հվ-ամ մասում Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ Երևան-Գյումրի մայրուղու և Ներքին Բազմաբերդ տանող ճանապարհի հատման կետից 0,5 կմ հս, բլրի վրա

1.2. գյուղատեղի մջնդ Տ

2. ԱՄՐՈՑ «ՍԵՎ ԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հվ-ամ Հ Աշտարակ-Թալին խճուղու 35-րդ կմ-ից 200 մ ամ

2.1. բնակատեղի մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե մասում Տ գործող գերեզմանոցի ամ և հս հատվածներում

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Խ. Մելքոնյան

2.74. Ներքին Սասունաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 1 հզմ- մթ 5 դ. հվ-ամ մասում Հ «Քոլագրան» վայրում

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

1.2. գյուղատեղի 3-5 դդ., 7 դ. Տ

1.2.1. եկեղեցի 7 դ. Հ կիսավեր

1.2.2. կոթող 4-5 դդ. Հ

2. ԱՄՐՈՑ 6-7 դդ. 0,7 կմ հվ-ամ Հ

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ աե Հ Թալին-Ավթոնա ճանապարհից ձախ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ գյուղի հվ-աե եզրին, Ներքին Բազմաբերդ տանող ճանապարհի երկու կողմերում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ հս մասում Հ Երևան-Գյումրի մայրուղուց գյուղ տանող ճանապարհին Միանում է Դավթաշենի դամբարանադաշտին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ 7 դ. ամ մասում Հ Եռախորան, ավերակ

6. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Արամ Մխիթարյանի տանը

2.75. Նիգավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-18 դդ. 2 կմ հվ Տ

1.1. մատուռ Թուխ Մանուկ 17-18 դդ. Տ վրկնգ.՝ 1970-ական թթ.

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. աե մասում Տ

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ հվ-աե մասում Հ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ ամ Հ դաշտամիջյան ճանապարհից աջ, ձգվում է մինչև Թևաթորոս մատուռ

5. ԵԿԵՂԵՑԻ «ԺԱՄԱՏԵՂ» 13-14 դդ. հս մասում Տ պահպանվել են հիմնապատերը

5.1. գերեզմանոց 18-19 դդ. Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ 19 դ. գ. մ. Տ կիսավեր

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ

8. ՄԱՏՈՒՌ «ԹԵՎԱԹՈՐՈՍ» 18-19 դդ. 2,5 կմ հս-ամ Տ

2.77. Նորաշեն գյուղ (Ապարանի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. աե մասում Տ Ս. Աստվածածին եկեղեցուց 250 մ հվ-աե

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-20 դդ. 2,5 կմ ամ Տ Հին Նորաշենում կառուցված ամառանոցների մոտ

2.1. խաչքար 14-15 դդ. Հ ստորին մասը` կոտրված

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 2,5 կմ ամ Տ ամառանոցներ տանող ճանապարհի աջ կողմում, բարձրադիր վայրում

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 14-17 դդ. 1 կմ հվ-աե Տ Բուժական տանող ճանապարհից ձախ, Մաքրիչ նյութերի գործարանից հվ-աե, լքված քարհանքի մոտ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՍԿՈՅԻ» 18-19 դդ. 1,5 կմ հս-աե Տ տեղադրությունը՝ Հին Նորաշեն գյուղի նկատմամբ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 5-6 դդ. հս-աե մասում Հ վրկնգ.՝ 19 դ.

6.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու բեմին

6.2. կոթող 5-7 դդ. Հ եկեղեցու աե ճակատին

6.3. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու խորանում

6.4. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու հս պատին

6.5. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու հս պատին

6.6. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

7. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. գ. մ. Հ Թուխ Մանուկ մատուռի բեմին

8 ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Թադևոս Առաքյալ մատուռում

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1977 թ. հվ-ամ մասում Տ

2.78. Նորաշեն գյուղ (Արագածի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. աե մասում Տ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 1882 թ. ամ մասում Տ

2.1. գերեզմանոց 19 դ. Տ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Հովհաննես 16-17 դդ. 5 կմ հս-աե Տ Մեծ Գոլգաթ լեռան գագաթին, վրնրգ.՝ 1896-ին

4. ՄԱՏՈՒՌ 14-20 դդ. 4 կմ հս-աե Տ ժայռափոր

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1983 թ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.79. Նոր Արթիկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-աե Հ «Բերդի դոշ» վայրում

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե մասում Տ

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳԵՂ ՕԲԱ» 17-18 դդ. 2,1 կմ հս-ամ Տ տեղադրությունը՝ գյուղի մարզադաշտի նկատմամբ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-ամ Տ

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,7 կմ հս-աե Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 1898 թ. գ. մ. Տ

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1969 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Աղաբաբյան

2.81. Շամիրամ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ՇԱՄԻՐԱՄ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ գյուղի եզրին, լեռնային հրվանդանի վրա

1.1. միջնաբերդ մթա 1 հզմ Հ հրվանդանի հվ-աե եզրին

1.1.1. դղյակ մթա 1 հզմ Հ հվ եզրին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-աե Հ մեծ, իշխանական դամբարանաթմբերով

1.3. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ հվ և հվ-աե մասերում Հ հիմնական դամբարանադաշտ, ձորի հվ կողմում

1.3.1. զոհարան մթա 2-1 հզմ Հ

1.3.2. մենհիր մթա 2-1 հզմ Հ գյուղից 0,5 կմ հս

1.4. դամբարանադաշտ «Մեծ կուրգաններ» մթա 2 հզմ կես հս մասում Հ

1.4.1. դամբարան «Մեծ կուրգան» մթա 2 հզմ կես Հ գյուղի հս եզրին, գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում

1.5. աշտարակների համալիր մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ

1.5.1. աշտարակ մթա 2 հզմ 2,5 կմ հս Հ տեղադրությունը՝ քաղաքատեղիի նկատմամբ

1.5.2. աշտարակ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ Շամիրամ-Արուճ ճանապարհի խաչմերուկից 200 մ հս-աե

1.5.3. աշտարակ մթա 2 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ տեղադրությունը՝ քաղաքատեղիի նկատմամբ

1.5.4. աշտարակ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հվ Հ մեգալիթյան պարիսպներից հվ

1.6. պարիսպ մթա 2-1 հզմ հվ-աե մասում Հ մեգալիթյան, գլխավոր դամբարանադաշտից հվ, դրան զուգահեռ

1.7. ջրամբար մթա 2 հզմ Հ Շամիրամի 1-ին և 2-րդ պարիսպների հպման տեղում

2.82. Շենավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-19 դդ. գ. մ. Տ գերեզմանոցը պահպանվել է 2 կղզյակներով

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 7 դ., 17-20 դդ. հս մասում Տ պահպանվել է 2 կղզյակով

2.1. կոթող 7 դ. Հ կիսով հողի մեջ, կոտրված

2.2. կոթող 7 դ. Հ կիսով հողի մեջ, վերին մասը` կոտրված

2.3. կոթող 7 դ. Հ կիսով հողի մեջ, ստորին մասը` կոտրված

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1977-1978 թ թ. գ. մ. Տ

2.84. Շղարշիկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՂԱԼԱՉԻ» մթա 2-1 հզմ հս-աե մասում Հ

2. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Ս. Մուրադյան ճարտ.՝ Ա. Իսրայելյան

2.85. Ոսկեթաս գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ Գառնահովիտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1984 թ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, բարձրունքի վրա

3. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ Գառնահովիտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2.86. Ոսկեհատ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ (ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍԱՐԳԻՍ) 17-19 դդ. ամ մասում Տ կատարել է նաև եկեղեցու դեր

1.2. խաչքար 10-11 դդ. Հ ամրոցի հվ պատի տակ, վերին աջ և ստորին ձախ անկյունները` կոտրված

2. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

5. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2 հզմ -18 դ. 0,5 կմ հս-ամ Հ անձավային բնակատեղի է

5.1. քարայր-կացարան մթա 2 հզմ Հ

5.2. գյուղատեղի 10-18 դդ. Տ ձգվում է բնակատեղիի ամ մասով

6. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ «Ղռեր» վայրում

6.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ պահպանվել է 2 կղզյակով

7. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ԱՅՐ» 12-13 դդ. 1 կմ հս-աե Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի մոտ

2.87. Ոսկեվազ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱԽԹԱՄԻՐ մթա 3 հզմ, 9-19 դդ. 2,5 կմ հվ Հ Քասախի երկու ափերին, Շահվերդի գետախառնուրդից հվ

1.1. քաղաքատեղի Ախթամիր մթա 3 հզմ կես, մթա 3-1 դդ., 9-13 դդ. Հ Քասախի կիրճի աջ ափին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

1.3. գերեզմանոց 16-17 դդ. Տ

1.4. քարայր-կացարանների համալիր մթա 3 հզմ - 15 դ. 2,5 կմ հվ-ամ Հ Քասախի կիրճում, գետի ձախ ափին

2. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1901 թ. Աբովյան փող. 2 Տ Թումայենց Սարգսի

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Աբովյան փող. 2ա Տ Թումայենց Խաչոյի

4. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Աբովյան փող. 3 Տ Լևոյի Ասատուրի

5. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1901 թ. Աբովյան փող. 4 Տ Թումայենց Զաքարի

6. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Արայի փող. 1 Տ Գևորգ Մնացականյանի

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1907 թ. Արարատյան փող. 11 Տ Հակոբ Գասպարյանի

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 18 դ. Հոկտեմբերյան փող. Տ Դաստոյի Դավթի

9. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ. վրջ Հոկտեմբերյան փող. 7 Տ Սարդարենց Պարսամի

10. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1911 թ. Մյասնիկյան փող. 1,2 Տ Աշեյենց

11. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1906 թ. Մյասնիկյան փող. 24 Տ Ալեք Միրզոյանի

12. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Մուղսոնց

13. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1901 թ. գ. մ. Տ Սարդարենց Արամայիսի

14. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1910 թ. գ. մ. Տ Մուղսոնց Պողոսի

15. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1914 թ. գ. մ. Տ Հովհաննես Դավթյանի

16. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1914 թ. գ. մ. Տ Մինաս Խաչատրյանի

17. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1925 թ. գ. մ. Տ Հարություն Սարգսյանի

18. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ

19. ԴՂՅԱԿ 17-18 դդ. 2 կմ հվ Հ Ախթամիրի ամրոցից 250 մ հս

20. ԵԿԵՂԵՑԻ « ԲԱԴԱԼԻ ԺԱՄ» 4-5 դդ. 2 կմ հվ-ամ Հ

20.1. օժանդակ շինություն 4-5 դդ. Հ

20.2. հնձան 19 դ. Տ

21. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Հովհաննես 7-13 դդ. գ. մ. Հ

22. ԶՈՀԱՍԵՂԱՆ մթա 2 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ

23. ԿԱՄՈՒՐՋ 17 դ. հվ-աե մասում Տ Շահվերդ գետի վրա, միաթռիչք

24. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ 1962 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Գ. Թամանյան

25. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981-1982 թթ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Գ. Գրիգորյան

26. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ

27. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ մթա 2 հզմ 1,5 կմ հվ Հ Շահվերդ գետի աջ ափին

2.88. Չքնաղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՀՈՌՈՄԻ ՊԱԼԵՐ» մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հս-ամ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս-աե մասում Տ Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց հս

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,6 կմ հս-ամ Հ «Պապայի պալ» հանդամասում

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ 5 դ. գ. մ. Տ բացված 2001 թ. պեղումների արդյունքում

4.1. կոթող 7 դ. Հ

5. ԿՈԹՈՂ 5-7 դդ. գ. մ. Հ Հովհաննես Դավթյանի տնամերձում

2.89. Պարտիզակ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ Հ տարածքը՝ հերկված

2.91. Ջրամբար գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 8-7 դդ. 1,5 կմ հս Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԶՈՎՈՒՆԻ 4-20 դդ. 3-4 կմ հս Հ

2.1. եկեղեցի ս. Պողոս - Պետրոս 4 դ. Հ

2.1.1. գերեզմանոց 4-20 դդ. Տ

2.1.1.1 կոթող 10-12 դդ. Հ

2.2. եկեղեցի ս. Վարդան 4-5 դդ. Հ

2.2.1. դամբարան 4-5 դդ. Հ

2.2.1.1. խաչքար 1600 թ. Հ

2.3. մատուռ Թուխ Մանուկ 4 դ. Հ

2.3.1. գերեզմանոց 4-20 դդ. Տ

2.3.1.1. խաչքար 9 դ. Հ

2.3.1.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ

2.3.1.3. խաչքար 10-11 դդ. Հ

2.3.1.4. խաչքար 11-12 դդ. Հ

2.3.1.5. կոթող 7 դ. Հ

2.92. Ռյա-Թազա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 7-16 դդ. հս մասում Տ տարածքը՝ կառուցապատված

1.1. եկեղեցի ս. Սարգիս 13-14 դդ. Տ կիսավեր

գերեզմանոց 6-15 դդ., 18-19 դդ. Տ եկեղեցու հվ կողմում

1.2.

1.2.1 կոթող 6 դ. Հ գերեզմանոոցի հվ-աե մասում

1.2.2. տապանաքար 18-19 դդ. ձիակերպ

1.2.3. տապանաքար 18-19 դդ. ձիակերպ

1.2.4. տապանաքար 18-19 դդ. ձիակերպ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-աե և ամ մասերում Հ

2.93. Սաղմոսավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԱՄԱՄԼՈՒ» 7 դ., 17-20 դդ. 3 կմ հս-աե Տ

1.1. եկեղեցի 7 դ. Հ

1.2. գերեզմանոց 7-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հս-աե եզրին

1.2.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ գերեզմանոցի աե եզրին, կիսով թաղված հողի մեջ, եզրերը` կոտրված

1.2.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ գերեզմանոցի աե եզրին, երկթեք ավարտով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐՉԻ ԱՆԱՊԱՏ` («ԿԱԹՆՈՎ ԱՂԲՅՈՒՐ» (ՍԱՂՄՈՍԱՎԱՆՔԻ ԱՆԱՊԱՏ) 13-14 դդ. հվ-աե մասում Տ Քասախի կիճում, գտի աջ բարձրադիր ժայռազանգվածին, Սաղմոսավանքից 500 մ հվ-ամ

2.1. խաչքար 13-14 դդ. Հ ագուցված աե պատին, արտաքուստ

3. ԿԱՄՈՒՐՋ 13 դ. 2 կմ հս-աե Հ Սաղմոսավանքից 1 կմ հս-աե, ամ խելը վերականգնված գյուղացիների կողմից

4. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԱՂՄՈՍԱՎԱՆՔ 13-18 դդ. հս-աե մասում Հ գյուղի եզրին

4.1. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 1225 թ. Հ պատվիրատու՝ Վաչե և Քուրդ իշխաններ

4.1.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, կամարաձև խորշում տեղադրված 2 խաչքարերից աջակողմյանն է

4.1.2. խաչքար Բանուշահի 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ

4.1.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված կամարաձև խորշում, ամ պատին, արտաքուստ

4.1.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր, ամենավերին ագուցված խաչքարն է

4.1.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր, 5 խաչքարերից ձախից 5-րդն է

4.1.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, 5 խաչքարերից ձախից 4-րդն է

4.1.7. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր, 5 խաչքարերից ձախից 3-րդն է

4.1.8. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, 5 խաչքարերից ձախից 2-րդն է

4.1.9. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, աջից 2-րդն է

4.1.10. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, աջից 1-ինն է, արձանագիր

4.1.11. խաչքար Խաթունի 1218 թ. Հ բեկոր, եկեղեցու դիմաց

4.1.12. խաչքար 1669 թ. Հ ագուցված` ներքուստ, կազմող՝ Նիկողայոս

4.2. գավիթ 1215-1235 թ թ. Հ պատվիրատու՝ Վաչե իշխան

4.2.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ գավթի ներսում

4.2.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ հենած գավթի ամ պատին, երկատված

4.2.3. խաչքար 13 դ. Հ գավթի ներսում, բարձր եռաստիճան պատվանդանին

4.2.4. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված գավթի ծածկին, արձանագիր

4.3. եկեղեցի Ս. Սիոն 1215 թ. Հ պատվիրատու՝ Վաչե իշխան

4.3.1. խաչքար Մխիթարի 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, մուտքից աջ

4.3.2. խաչքար 13 դ. Հ կից հս ճակատին, արտաքուստ, կանգնեցված բարձր պատվանդանին

4.3.3. խաչքար Թադէոս քահանայի 1309 թ. Հ կից հս ճակատին, արտաքուստ, որմնափակ

4.4. գրապահոց 1225 թ. Հ պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան և Խորիշահ տիկին

4.4.1. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված մուտքից վեր` եղծված արձանագրությամբ

4.5. միաբանության շենք 17-18 դդ. Հ ավերված

4.6. գերեզմանոց 13-15 դդ. Հ պահպանվել է 2 կղզյակով, 1-ին հատվածը կից է Սաղմոսավանքի պարսպին, 2-րդը՝ համալիրից 200 մ հս

4.6.1. խաչքար Դանիել քահանայի 1255 թ. Հ որմնափակ

4.6.2. խաչքար 1278 թ. Հ կանգնեցված երկաստիճան բարձր պատվանդանին

4.6.3. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, ստորին մասը` կոտրված

4.6.4. խաչքար 13 դ. Հ գերեզմանոցի կնտ.-ում, տեղահանված, կիսով թաղված հողի մեջ

4.6.5. խաչքար 13 դ. Հ երկատված

4.6.6. խաչքար 13-14 դդ. Հ որմնափակ, խաչքարը ծածկող որմնի վերնամասն՝ անավարտ

4.6.7. խաչքար 13-14 դդ. Հ որմնափակ, խաչքարը ծածկող որմնի վերնամասը՝ վնասված

4.6.8. խաչքար 13-14 դդ. Հ բարձր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է

4.6.9. խաչքար 13-14 դդ. Հ բարձր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

4.6.10. խաչքար Հակոբ րաբունապետի 1421 թ. Հ գերեզմանոցի պարսպին կից պահպանված հատվածում

4.6.11. խաչքար 15 դ. Հ կիսով թաղված հողի մեջ

4.6.12. խաչքար 15 դ. Հ կիսով թաղված հողի մեջ

4.6.13. խաչքար 17-18 դդ. Հ ընկած

2.95. Սասունիկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՍԱՍՈՒՆԻԿԻ ԴԱՇՏ» մթա 2 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ Հ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ Աշտարակ-Էջմիածին ճանապարհի երկու կողմերում

2.96. Սարալանջ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս-աե մասում Տ

1.1. մատուռ Թուխ Մանուկ 19 դ. Տ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 19 դ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին, վրնրգ.՝ 1935 թ., 1958 թ., կիսավեր

2.99. Սուսեր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ Հ բլրի վրա

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. հս մասում Տ տարածքը՝ կառուցապատված

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 2,5 կմ հվ-աե Տ Թալին-Սուսեր ճանապարհից ձախ

4. ԽԱՉՔԱՐ 1990 թ. գ. մ. Հ

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ 1991 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Ս. Սահակյան

6. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1965 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Արսենյան

2.100. Վարդաբլուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2,4 կմ հս-ամ Հ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԴԱՆԻԵԼ 1911 թ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

2.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1972 թ. գ. մ. Տ

2.101. Վարդենիս գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ 12-13 դդ. հվ-ամ մասում Հ «Յոթվերք» աղբյուրների դիմաց

2. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴՇԵՆ» մթա 2-1 հզմ, մջնդ 2 կմ հվ-աե Հ Քասախի աջ ափին

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից 500 մ հս-ամ

2.2. գյուղատեղի 6 դ. - ուշ մջնդ Տ զբաղեցնում է ամրոցի մի հատվածը և շարունակվում նրանից հս

2.2.1. եկեղեցի 6-7 դդ. Հ գյուղատեղիի աե մասում, կիսավեր

2.2.2. գերեզմանոց 13-17 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ԲԼՐԻ ԳԼՈՒԽ» մթա 3-1 հզմ, մջնդ 1,5 կմ հվ-աե Տ տեղացիներն անվանում են «Մելոյի բերդ»

3.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Տ բնակատեղիի ամ մասում, Վարդենիս-Ապարան խճուղու երկու կողմերում

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ, մջնդ հս-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, 17-20 դդ. գերեզմանոցից հս, տեղացիներն անվանում են «Չրնքի քռա»

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-20 դդ. հս-ամ մասում Տ Ս. Աստվածածին եկեղեցուց 160 մ հս-ամ

5.1. խաչքար 14-15 դդ. Հ գերեզմանոցի աե մասում, ընկած գետնին

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս մասում Տ բարձրունքի վրա

7. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 17 դ. գ. մ. Տ

7.1. գերեզմանոց 17 դ. Տ եկեղեցու շուրջը` ավերված

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1974 թ. գ. մ. Տ

9. ՄԱՏՈՒՌ «ՅՈԹ ՎԵՐՔ» 12-13 դդ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, բարձրունքի վրա, վրկնգ.՝ 1974 թ. գյուղաբնակ Ռուբեն Քուչակի կողմից

2.102. Վարդենուտ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ 11-14 դդ. հվ-ամ մասում Տ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. հվ-ամ մասում Տ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ. մ. Տ

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 17 դ. հվ մասում Տ գյուղի եզրին, վրկնգ.՝ 1907 թ.

4.1. գերեզմանոց 17-20 դդ. Տ

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. գ. մ. Տ

6. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 13 դ. գ. մ. Տ վրկնգ.՝ 20 դ. վրջ.

6.2. խաչքար 10 դ. Հ մատուռի ներսում

6.3. խաչքար 11-12 դդ. Հ մատուռի աե պատի տակ, ներսում

6.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի աե պատի տակ, ներսում

6.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի մուտքի ձախ կողմում, դրսում, վերնամասը չի պահպանվել

6.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի ներսում

2.103. Վերին Բազմաբերդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ տարածքում գյուղի գործող գերեզմանոցն է

2. ԽԱՉՔԱՐ 1217 թ. հվ-ամ մասում Հ գործող գերեզմանոցի տարածքում, ամրացված պատվանդանին, կազմող՝ Խաչոտ վարդապետ

3. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ 12-17 դդ. հվ մասում Տ ժայռափոր

3.1. խաչքար 11-12 դդ. Տ մատուռի մոտ

2.104. Վերին Սասունաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հվ-ամ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 2-5 դդ. 3,5 կմ հվ Տ Երևան-Գյումրի ճանապարհի ձախ կողմում

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ 1979 թ. գ. մ. Տ

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. գ. մ. Տ

5. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2 հզմ գ. մ. Հ

2.105. Վերին Սասունիկ* գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ «Ճլճլան աղբյուր» ձորը տանող ճանապարհի աջ կողմում, ժայռոտ հրվանդանի վրա

2. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հվ-աե Հ «Կաքավի ձոր» վայրում

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 3 կմ հվ-աե Տ «Շամիրամի դաշտ» վայրում

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 2,4 կմ հվ-աե Տ «Դիտվան» վայրում

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ուշ մջնդ 2,6 կմ հվ-աե Տ «Կիրակոսի հող» վայրում

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՍԱՍՈՒՆԻԿ 7-19 դդ. 1 կմ ամ Հ Ավան-Լեռնարոտ ճամփաբաժանի մոտ, զբաղեցնում է երկու բլրաշարքեր և դրանց միջև ընկած տարածքը

6.1. եկեղեցի 7 դ. Հ լքված Սասունիկ գյուղի աե կողմում, բարձրունքի վրա

6.1.1 գերեզմանոց 7-20 դդ. Տ

6.1.1.1 խաչքար 1552 թ. Հ եկեղեցուց 100 մ հս-ամ, բեկոր

6.1.1.2 խաչքար 1694 թ. Հ եկեղեցուց 100 մ հս-ամ, ստորին մասը չի պահպանվել

6.2. կոթող 5-6 դդ. Հ գյուղատեղիի հվ եզրին, վերնամասը` կոտրված, տեղահանված

6.3. կոթող 5-6 դդ. Հ վերնամասը չի պահպանվել, գյուղատեղիի հս-ամ մասում, տեղացիները օգտագործում են որպես սրբացված քար

7. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-ամ Հ «Արփա Չխուր» վայրում

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Թալիշի առվի» վերևում

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս Հ «Գազով արտեր» վայրում

10. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-ամ Հ

11. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ Հ Սասունիկ - Լեռնարոտ ճանապարհին

12. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1,9 կմ հվ-աե Հ «Շողոմազյան» վայրում

13. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ դեպի «Ճլճլան աղբյուր» տանող դաշտում

14. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 2,2 կմ հվ-աե Հ «Կաքավի ձոր» վայրում

15. ԵԿԵՂԵՑԻ 12-13 դդ. 1 կմ ամ Տ Անդրանիկ Գալոյանի տնամերձի մոտ` ավերված

16. ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ ՎԱՐԴԱՆԻ 14-15 դդ. 1 կմ ամ Հ Հռիփսիկ Գևորգյանի տնամերձի մոտ

_________________

*Գյուղի հուշարձանների տեղը և դիրքը նշված է նախկին Սասունիկ լքված գյուղի նկատմամբ:

2.106. Տեղեր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-17 դդ. հվ-ամ մասում Տ Տեղերի վանքից 150 մ հվ-ամ

1.1. խաչքար 13 դ. Հ թեքությամբ խրված հողի մեջ

2. ՄԱՏՈՒՌ Ս. Հովհաննես 13 դ., 17 դ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, վրկնգ.՝ 17 դ., կիսավեր

2.1. խաչքար 11 դ. Հ մատուռի մոտ, եզրերը` ջարդոտված

2.2. խաչքար 13 դ. Հ կանգնեցված` արձանագիր պատվանդանին

3. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՏԵՂԵՐԻ 13-15 դդ. գ. մ. Հ Վրկնգ.՝ 1950-1952թ թ., 1975 թ.

3.1. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 1221 թ. Հ

3.1.1. խաչքար Սոփանեսի 13 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին

3.1.2. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արձանագիր

3.1.3. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արձանագիր

3.2. գավիթ 1221-1232 թ թ. Հ

3.2.1. խաչքար 13 դ. Հ բեկոր, արձանագիր, Ս. Աստվածածին եկեղեցու մուտքից ձախ

3.2.2. խաչքար 1567 թ. Հ հենած գավթի աե պատին

3.2.3. տապանաքար 1299 թ. Հ հենած Ս. Աստվածածին եկեղեցու ամ պատին

3.2.4. տապանաքար 13 դ. Հ կնտ.-ում, արձանագիր

3.2.5. տապանաքար 13 դ. Հ գավթի հս-ամ անկյունում

3.2.6. տապանաքար 13 դ. Հ կնտ.-ում, ստորին աջ անկյունը` կոտրված, արձանագիր

3.2.7. տապանաքար Երեմիա վարդապետի
1

3 դ.
Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու մուտքից աջ, աջ անկյունը` կոտրված

3.2.8. տապանաքար Սարգիս վարդապետի 13 դ. Հ գավթի մուտքի դիմաց

3.3. պարիսպ 1468 թ. Հ վրնրգ.՝ 1980-ական թթ.

2.107. Ցամաքասար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1 կմ հվ-աե Տ բլրի վրա, Թալին- Ցամաքասար մայրուղուց աջ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս և ամ մասերում Հ

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ Ցամաքասար-Հացաշեն ճանապարհի աջ կողմում

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1967 թ. գ. մ. Տ

2.108. Ուշի գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ ՈՒՇԻ մթա 3-1 հզմ, 10-18 դդ. 1,5 կմ ամ Հ

1.1. եկեղեցի 12-13 դդ. Հ ամրոցի հս-աե մասում

1.2. գյուղատեղի Ուշի 10-18 դդ. Տ

1.3. վանական համալիր Ս. Սարգիս 5-7 դդ. Հ վրկնգ.՝ 1203 թ.

1.3.1. եկեղեցի 13 դ. 1-ին քառ. Հ

1.3.2. գավիթ 13 դ. Հ

1.3.2.1. խաչքար 13 դ. Հ աե պատին , ներքուստ, արձանագիր

1.3.2.2. խաչքար պարոն Վաչեի 13 դ. Հ աե պատին , ներքուստ, արձանագիր, կազմող՝ Քուքիկ

1.3.2.3. խաչքար 13 դ. Հ ամ պատին , ներքուստ, զույգ խաչքարեր են

1.3.3. հյուրատան շենք 1654-1661 թ թ. Հ

1.3.4. զանգակատուն 14 դ. սկզբ Տ կից կամարակապ սրահով

1.3.4. օժանդակ շինություններ 14 դ. Տ վանախցեր, սեղանատուն և այլն

10.3.5. պարիսպ 17 դ. Տ աշտարակներով

1.3.5.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ աե պարսպի շարվածքում, վերին աջ եզրը կոտրված

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ուշ մջնդ 7 կմ հս-ամ Տ Շահվերդ գետի ձախ ափին

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 19-20 դդ. հս-ամ մասում Տ «Թափա» վայրում

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԽԱՆԴԱԿ» ուշ մջնդ 3,5 կմ հս-ամ Տ Շահվերդ գետի ձախ ափին

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հս-ամ Հ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 13 դ., 18-19 դդ. հվ-ամ մասում Տ

6.1. պարիսպ 18-19 դդ. Հ

7. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. գ. մ. Հ Նորայր Սարոյանի տնամերձում

8. ԿՈԹՈՂ 7 դ. գ. մ. Հ գործող գերեզմանոցի տարածքում

2.109. Ուջան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ (ԶՈՐԱԿԱՅԱՆ) մթա 3-1 հզմ - մթ 15 դ. 2,5 կմ հս Հ «Ձյանբերդ» («Ղոյթուր») ամրոցից 1 կմ հվ

1.1. բնակատեղի մթա 1 հզմ-մթ 15 դ. Հ ամրոց զորակայանի հս

2. ԱՄՐՈՑ «ԲԱՌՈԺ» 9-13 դդ. հս մասում Տ

3. ԱՄՐՈՑ «ԲՔՈՅԻ ԳԵՂ» մթա 1 հզմ, 10-20 դդ. 1 կմ հս Հ համանուն գյուղատեղիի աե կողմում

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ համանուն գյուղատեղիի հս և աե կողմերում

3.2. գյուղատեղի «Բքոյի գեղ» 10-20 դդ. Տ

3.2.1. եկեղեցի 10-12 դդ. Տ գյուղատեղիի աե մասում

3.2.2. եկեղեցի 17-18 դդ. Տ կից է վաղ շրջանի եկեղեցուն հս-ից

3.2.3. գերեզմանոց 12-16 դդ. Տ եկեղեցիներից աե և ամ

3.2.3.1. կոթող 5-7 դդ. Հ եզրերը` կոտրված

4. ԱՄՐՈՑ «ՄՈՏԿԱՆ ԲԵՐԴ» մթա 3 հզմ-մթ 15 դ. 0,5 կմ հս-աե Հ տեղացիներն անվանում են նաև Սմբատաբերդ

4.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հս և հս-աե կողմերում

5. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Բքոյի գեղ» ամրոցից 300 մ ամ, հրաբխային կոնաձև ժայռի գագաթին

6. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 0,7 կմ հս-աե Հ «Մոտկան բերդ» ամրոցից 200 մ աե, հանդիպակաց բարձր կոնաձև ժայռին

7. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1,5 կմ հս Հ «Բքոյի գեղ» ամրոցից 800 մ աե

8. ԴՂՅԱԿ 9-13 դդ. հս մասում Տ «Ադամի բաղեր» հանդամասում, «Չռիկ» կոչվող վայրում, «Մոտկան բերդ» ամրոցի ստորոտում

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԶՈՐԱՎԱՐ ԱՆԴՐԱՆԻԿԻ 1967 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Մ. Ավետիսյան

10. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՀԱՅ ՀԱՅԴՈՒԿՆԵՐԻՆ 1989 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Յու. Մինասյան

11. ՄԱՏՈՒՌ 10-19 դդ. գ. մ. Տ գյուղի «Վերին թաղ»-ում

12. ՄԱՏՈՒՌ 16-17 դդ. 0,5 կմ ամ Տ գործող գերեզմանոցի հվ-ամ բարձրունքին

12.1. կոթող 5-7 դդ. Հ

13. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 13-18 դդ. 1,5-3 կմ հս Տ «Բքոյի գեղ» տանող ձորում, կան 12 քարայր-կացարաններ

13.1. քարայր-կացարան «Ղազարի» 13-18 դդ. Տ

13.2. քարայր-կացարան «Յոթ դռնանի» 13-18 դդ. Տ

2.110. Փարպի գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հվ-աե Հ ճանապարհից ձախ, Ս. Արդար Դավիթ մատուռի շրջակայքում

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՎԵՐԻՆ ՆԱՎԵՐ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ Հ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ 13 դ. հվ-աե մասում Հ

3.1. գերեզմանոց 13-19 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

3.1.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ եկեղեցուց հս-աե, պահպանվել է վերին կեսը

3.1.2. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, կոտրված 2 մասի, վերին կեսը՝ եկեղեցուց 10 մ հվ-ամ, ստորինը՝ հենած եկեղեցու հվ պատին

3.1.3. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցուց ամ, վերին մասը չի պահպանվել, ընկած իր պատվանդանի մոտ

3.1.4. խաչքար 13 դ. Հ ստորին ձախ անկյունը` կոտրված, ընկած` իր պատվանդանի մոտ

3.1.5. խաչքար 13 դ. Հ հենած եկեղեցու հվ պատին, պահպանվել է միայն վերին 1/3 մասը

3.1.6. խաչքար 13-14 դդ. Հ տեղափոխված եկեղեցու ներս, պատվանդանին, արձանագիր, ներկված սև ներկով

3.1.7. խաչքար Թանատի 1468 թ. Հ եկեղեցու հվ-ամ կողմում

3.1.8. խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու ամ կողմում, արձանագիր

3.1.9. խաչքար Մելիքի 16 դ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

3.1.10. խաչքար Արփիկի 16 դ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

3.1.11. խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու հս կողմում

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 19 դ. գ. մ. Տ

4.1. խաչքար 13 դ. Հ հս պատի շարվածքում, ներքուստ

4.2. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցուց աե, պարսպապատի շարվածքում` երկատված

4.3. խաչքար 15-16 դդ. Հ ագուցված` խորանում

4.4. խաչքար 15-16 դդ. Հ ագուցված` խորանում

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԹԱՐԳՄԱՆՉԱՑ 7 դ., 10-13 դդ. հվ-աե մասում Հ

5.1. խաչքար 10 դ. Հ եկեղեցու մուտքից ձախ, երկատված

5.2. խաչքար 11-12 դդ. Հ հենած բեմին, ձախ եզրը` կոտրված

5.3. խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու հվ մուտքից աջ

5.4. խաչքար 15-16 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում, կենտրոնից` կոտրված, քիվը չի պահպանվել

5.5. խաչքար 17-18 դդ. Հ եկեղեցու ամ մասում, ընկած` գետնին, վերին մասը չի պահպանվել

5.6. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու ներսում, նիստերից մեկը` կոտրված

5.7. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ եկեղեցու հվ-աե կողմում

5.8. պարիսպ 7-13 դդ. Տ պահպանվել են հվ և ամ հատվածները

6. ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ 5 դ. գ. մ. Հ

6.1. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու ներսում

7. ԽԱՉՔԱՐ 6-7 դդ. գ. մ. Հ Պետրոս Գրիգորյանի տնամերձում

8. ԽԱՉՔԱՐ 12 դ.. գ. մ. Հ գյուղի գերեզմանոցի հս մասում

9. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԱՐԴԱՐ ԴԱՎԻԹ ուշ մջնդ 1,5 կմ հվ Տ վրկնգ.՝ 1990-ական թթ.

9.1. խաչքար 10 դ. Հ

9.2. կոթող 7 դ. Հ

10. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 10-13 դդ. 1 կմ հվ-աե Տ Ս. Արդար Դավիթ մատուռից 500 մ ամ, դամբարանադաշտի եզրին

10.1. խաչքար 12 դ. Հ մատուռի ներսում` եզրերը կոտրված

10.2. կոթող 5-7 դդ. Հ

10.3. կոթող 5-7 դդ. Հ

11. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 19 դ. գ. մ. Տ Ստեփան Բաբայանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ.

11.1. խաչքար 13 դ. Հ մատուռի ներսում, ստորին հատվածը` կոտրված

2.111. Քուչակ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՂԲՅՈՒՐ 1969 թ. գ. մ. Տ

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՊԱՐԱՆ-2» մթա 2-1 հզմ 3 կմ աե Հ ջրամբարի ափին, նախկին Զովունի գյուղի դիմաց

2.1. դամբարանադաշտ մթա 18-14 դդ. Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ԷԼՈՅԻ ԲԵՐԴ» մթա 3-1հզմ 0,8 կմ հս-ամ Հ Ապարան-Քուչակ խճուղու աջ կողմում

3.1. բնակատեղի մթա 3 հզմ Հ

3.2. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 4-3 հզմ 3,5 կմ աե Հ ջրամբարի ափին, բլրակը պատված է արհեստական անտառով, «Ապարան-2» ամրոցից 500 մ հվ

5. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հս-աե Հ ջրամբարի ափին

5.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-20 դդ. գ. մ. Տ գյուղի ակումբի շենքի դիմաց

6.1. խաչքար 14-15 դդ. Հ կանգնեցված հողի մեջ

6.2. խաչքար 15-16 դդ. Հ ստորին մասը` կոտրված

7. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին, Քուչակ-Եղիպատրուշ ճանապարհից աջ

8. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 3 կմ հս-աե Տ Ս. Գևորգ եկղ-ուց 300-500 մ հվ-ամ, Քուչակ-Թթուջուր ճանապարհից աջ, Քասախ գյուղատեղիում, պահպանվել է 3 կղզյակներով

9. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-18 դդ. 1,5 կմ ամ Տ

9.1. դղյակ 10-18 դդ. Տ

10. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 1900 թ. գ. մ. Տ

11. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 1891 թ. 3 կմ աե Տ Ապարանի ջրամբարից ամ, բարձրունքի վրա

11.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ

12. ԽԱՉՔԱՐ 13-14 դդ. հս մասում Հ գյուղի եզրին, բարձրունքի վրա

13. ԿԱՄՈՒՐՋ 19 դ. Հ Երևան-Սպիտակ մայրուղու վրա

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1982 թ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

15. ՄԱՏՈՒՌ ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 12-13 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին, ավերակ

16. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 12-13 դդ. 2 կմ հս-աե Տ Ապարանի ջրամբարից ամ, ժայռոտ բլրի գագաթին

17. ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ» 17-18 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

17.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ մատուռի մոտ, կանգնեցված քարերի վրա

17.2. խաչքար 14-15 դդ. Հ ագուցված աե պատին

2.112. Օհանավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՍԵՎ ԲԼՈՒՐ» մթա 2 հզմ 3 կմ հս-աե Հ Արայի դաշտում, բարձունքի վրա

2. ԱՄՐՈՑ «ՎԱՍԱԿԱՄՈՒՏ» մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հս-աե Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հս-ամ մասում

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՍԵՐԿԵՎԻԼԻ ԿԱԼԵՐ» մթա 1 հզմ – ուշ մջնդ աե մասում Հ գյուղի եզրին, մոտ 100 մ աե, 3-4 դդ. կոթողից 1,5 կմ հս

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-13 դդ., 16-18 դդ. 4 կմ հս-աե Տ Արայի դաշտի եզրին, Քասախի ձորի ձախ ափի լեռնային հրվանդանի վրա, Սաղմոսավանքից 500 մ հս-աե

4.1. եկեղեցի 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե մասում, ավերված

4.2. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիի աե մասում

4.2.1. խաչքար 13 դ. Հ բեկոր, պահպանվել է վերնամասից 2 կտոր

4.3. խաչքար 13 դ. Հ Սաղմոսավանքից 200 մ հս-աե, ընկած իր պատվանդանի մոտ

4.4. կոթող 7 դ. Հ Սաղմոսավանքից 200 մ հս-աե, ավերակ շինության մեջ, վերնամասը չի պահպանվել

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՍԵՐԿԵՎԻԼ» 10-15 դդ. 2 կմ հս Տ

5.1. ամրոց 11-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե եզրին

5.2. պարիսպ մջնդ Տ գյուղատեղիի հս-ամ եզրին

5.3. եկեղեցի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ 10-13 դդ., 17-18 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե եզրին

5.3.1. գավիթ 13 դ. Տ կիսավեր

5.3.2. միաբանության շենք 17 դ. Տ խիստ ավերված

5.3.3. գերեզմանոց 17-18 դդ. Տ եկեղեցու աե և հվ-ամ մասերում

5.4. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հս-ամ մասում, փոքր բլրի վրա

5.5. գերեզմանոց 11-18 դդ. Տ գյուղատեղիի աե եզրին

5.6. կամուրջ 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիից 200 մ աե, Քասախի կիրճում

5.7. ձիթհան «Մուքոյի Ղուկասի» 15-16 դդ.. Տ ավերակ ամրոցի մուտքից հս, ավերված, պատվիրատու՝ Հովհաննավանքի վանահայր Խաչատուր Քասախեցի, ձիթհանի քարը պահվում է գյուղաբնակ Մ. Ալեքսանյանի մոտ

5.8. ջրանցք «Ապարանի առու» մթա 1 հզմ Հ գյուղատեղիի ամ մասում, պահպանվել է շուրջ 200 մ երկարությամբ հատված

6. ԵԿԵՂԵՑԻ «ԱՂԿՈՒՆԾ» 13 դ. 0,5 կմ հս-աե Տ տեղադրությունը՝ Սաղմոսավանքի նկատմամբ` ավերված

7. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին («ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔԵՐ») 10-13 դդ. 2 կմ հս Տ ժայռափոր, Քասախի ձախ ափին

7.1. քարայր-կացարանների համալիր 10-13 դդ. Տ բաղկացած է 6 կացարաններից

8. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ ԱՆԱՊԱՏ («ԱՆԱՊԱՏ ՀՐԵՇՏԱԿԱԲՆԱԿ») 10-13 դդ. 1 կմ հս Տ Քասախի ձորում, խարխլված

8.1. միաբանության շենք ուշ մջնդ Տ կից է եկեղեցուն հս-ից` ավերված

8.2. քարայր-կացարան «Այծանոց» 10-14 դդ. Տ եկեղեցուց 50 մ ամ

9. ԽԱՉՔԱՐ ՄԽԻԹԱՐԻ 1534 թ. 200 մ աե Հ քառակող կոթողի մոտ

10. ՃԱՆԱՊԱՐՀ 18-19 դդ. աե մասում Հ Հովհաննավանքը կապել է Արայի դաշտի հետ

10.1. կամուրջ 18-19 դդ. Հ Հովհաննավանքի համալիրից 150 մ հս-աե` ավերված

11. ԿՈԹՈՂ 3-4 դդ. 150 մ աե Հ գյուղի նախկին գոմերի մոտ

12. ՀՆՁԱՆ 19 դ. հս մասում Տ Վազգեն Նիկողոսյանի հողամասում, պահպանվել է պատի հատված

13. ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ ԵՎ ՍՈՒՄԳԱՅԻԹԻ ԶՈՀԵՐԻՆ 1988 թ. հս մասում Տ քանդ.՝ Մ. Մանվելյան

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1986 թ. հս մասում Տ գյուղի եզրին ճարտ.՝ Է. Գրիգորյան, քանդ.՝ Ա. Մուրադյան

15. ՋՐԱՄԲԱՐ «ՍԵՐԿԵՎԻԼՈՒ ԾՈՎ» 13-14 դդ. 2,5 կմ հս Տ Արտաշավան տանող հին ճանապարհից աե

16. ՋՐԱՂԱՑ 19 դ. հվ-աե մասում Տ Մուքոյի, ավերակ կամրջից 125 մ հս, Քասախի ձորում, գետի աջ ափին

17. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՀՈՎՀԱՆՆԱՎԱՆՔ 4-13 դդ. աե մասում Հ Քասախի կիրճի աջ եզրին

17.1. եկեղեցի Ս. Կարապետ (Կաթողիկե) 1216 թ. Հ համալիրի հվ-աե մասում, պատվիրատու՝ Վաչե Վաչուտյան

17.2. եկեղեցի Ս. Կարապետ 4 դ. Հ միանավ, վրկնգ.՝ 1734 թ.

17.2.1. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված աե պատին՝ 1930-ական թթ., արտաքուստ, լուսամուտի բացվածքից աջ

17.2.2. խաչքար 17 դ. Հ ագուցված աե պատին՝ 1930-ական թթ., արտաքուստ

17.3. եկեղեցի 13 դ. Հ համալիրի հս-ամ անկյունում, հս-ից կից է գավթին, ավերված

17.4. գավիթ 13 դ. Հ կից է Կաթողիկե և Ս. Կարապետ միանավ եկեղեցիներին, պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան Վաչուտյան

17.4.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ գավթից 10 մ ամ

17.4.2. խաչքար Մըլքի 13 դ. Հ գավթի ներսում, երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

17.4.3. խաչքար Մալիքի և Խորիշահի 13 դ. Հ կանգնեցված բարձր պատվանդանին, ձախակողմյան վերին և ստորին անկյունները` կոտրված

17.4.4. խաչքար ՍԵդայի 13 դ. Հ գավթի ներսում, երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է

17.4.5. խաչքար Ստեփանոսի և Մսին Խորիշաին 1469 թ. Հ գավթի ներսում` կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին

17.4.6. խաչքար 15-16 դդ. Հ հենած գավթի աե պատին, ներքուստ, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր

17.5. միաբանության շենք 17-18 դդ. Հ կից է համալիրի հվ պարսպին

17.5.1. խաչքար 13 դ. Հ միաբանության շենքի պատի շարվածքում, արձանագիր

17.6. դպրոցի շենք 1627 թ. Հ գավթից հվ-ամ

17.7. տապանատուն 4-12 դդ., 17 դ. Հ կից է գավթին՝ հվ-ից

17.8. գերեզմանոց 18-19 դդ. Հ հս մասում, պարսպից ներս

17.8.1. տապանաքար 1711 թ. Տ

17.8.2. տապանաքար 1741 թ. Տ

17.8.3. տապանաքար 18 դ. Տ

17.8.4. տապանաքար 18 դ. Տ

17.8.5. տապանաքար 18 դ. Տ

17.9. հուշասյուն 6 դ. Հ համալիրի հվ-աե մասում, վրնրգ.՝ 1950-ական թթ.

17.10 խաչքար 13 դ. Հ Կաթողիկե եկեղեցուց 25 մ հվ, քարակույտերի մեջ, վերին աջ անկյունը` կոտրված

17.11 խաչքար 13 դ. Հ Կաթողիկե եկեղեցուց 25 մ հվ

17.12 խաչքար 13 դ. Հ Կաթողիկե եկեղեցուց 25 մ հվ, պահպանվել է միայն քիվի հատվածը, արձանագիր

17.14 պարիսպ 12-13 դդ. Հ ավերված

17.14.1. խաչքար 13 դ. Հ պարսպի ամ պատի շարվածքում, բեկոր, արձանագիր

17.15 գերեզմանոց 10-17 դդ. Տ համալիրը շրջափակող պարսպից հս

17.15.1. մատուռ 10 դ. Հ գերեզմանոցի աե եզրին` կիսավեր

17.15.2. մատուռ «Գրիգոր Նարեկացի» 19 դ. Տ գերեզմանոցի հվ եզրին, վրնրգ.՝ 1960-ական թթ.

17.15.3. խաչքար Խաչիկ վարդապետի 1171 թ. Հ պահպանվել է միայն արձանագիր պատվանդանը

17.15.4. խաչքար Երեմիայի և Յոհաննես քահանայի 13 դ. Հ որմնափակ, գերեզմանոցի աե մասում` կոտրվածքներով

17.15.5. խաչքար Խոսրովի 13 դ. Տ գերեզմանոցի կնտ.-ում, պահպանվել է միայն արձանագիր պատվանդանը

18. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 10-13 դդ. հվ-աե մասում Տ Հովհաննավանքին հարող տարածքում, կան տասնյակից ավելի կացարաններ

2.113. Օշական գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ Քասախ և Շահվերդ գետերի խառնարանի մոտ, Քասախի ձախ ափին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 1 հզմ 2 կմ հս Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 1 հզմ Հ ամրոցի ներսում

3. ԱՄՐՈՑ «ԴԻԴԻ ԿՈՆԴ» մթա 7-5 դդ, վաղ մջնդ գ. մ. Հ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ, 2-3 դդ. Հ «Դիդի կոնդ» բլրի լանջերին և ստորոտին

3.2. պալատական համալիր մթա 7-5 դդ. Հ

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՄԱՆԿԱՆՈՑ» 7-18 դդ. 0,5 կմ հս-աե Տ

4.1. եկեղեցի ս. Սիոն (Մանկանոց ) 7 դ. Հ

4.2. կոթող Մորիկ կայսեր 7 դ. Հ

5. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1913 թ. Ամատունի փող. 6 Տ

6. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 6-րդ նրբ. 1 Տ

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1928 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 6-րդ նրբ. 3 Տ

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1926թ Մեսրոպ Մաշտոց փող., 84 Տ Հովակիմ Անտոնյանի

9. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 86 Տ Հովակիմ Անտոնյանի

10. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1914 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 135-137 Տ Եղիազար Հարությունյանի

11. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1931 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 170 Տ Գևորգ Ներսիսյանի

12. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ. վրջ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 176 Տ Հարություն Ներսիսյանի

13. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1921 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 178 Տ Գրիգոր Ներսիսյանի

14. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1920 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 219 Տ Թումայենց Նիկոլի

15. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1930-ական թթ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 239 Տ

16. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 9-20 դդ. հվ-աե մասում Տ Դիդի կոնդի պահպանական գոտու տարածքում

16.1. մատուռ Թուխ Մանուկ (Ս. Գրիգոր) 12-13 դդ. Տ Դիդի կոնդի աե բլրալանջին

16.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում

16.3. խաչքար 10 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.4. խաչքար 11-12 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, վերին աջ անկյունը` կոտրված

16.5. խաչքար 11-12 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի հս-ամ եզրին

16.6. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում` երկատված

16.7. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցուց աե` եռատված

16.8. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.9. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.10 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.11 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.12 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.13 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.14 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցուց աե

16.15 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում

16.16 խաչքար 12-13 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, եռատված, վերին բեկորը չի պահպանվել

16.17 խաչքար 12-13 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում, անկյունները` կոտրված

16.18 խաչքար 12-13 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում, կանգնեցված ցածր պատվանդանին

16.19 խաչքար 1241 թ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, պահպանվել է միայն ստորին մասը

16.20 խաչքար Ս. Նշան 1265 թ. Հ որմնափակ, Թուխ Մանուկի մոտ

16.21 խաչքար 1291 թ. Հ գործող գերեզմանոցի հվ-ամ եզրին, պահպանվել է միայն վերնամասը` ընկած գետնին

16.22 խաչքար 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի հս մասում, վերնամասը չի պահպանվել

16.23 խաչքար Վահրամի ... 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, պահպանվել է միայն ստորին ձախ մասը, արձանագրությունը՝ եղծված

16.24 խաչքար 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի հս-աե մասում

16.25 խաչքար 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, վերին աջ անկյունը` կոտրված, կանգնեցված ցածր պատվանդանին

16.26 խաչքար 14-15 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում, վերին ձախ անկյունը` կոտրված

16.27 խաչքար 15 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, վերին աջ անկյունը` կոտրված

16.28 խաչքար 16-17 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի հս-ամ եզրին, պահպանվել է միայն վերին աջ մասը, եղծված ու անընթեռնելի արձանագրությամբ

16.29 խաչքար 1652 թ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին, արձանագրու-թյունը՝ եղծված

16.30 տապանաքար Զարնիշանի 1661 թ. Տ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.31 տապանաքար Սարգսի 1661 թ. Տ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.32 տապանաքար Շերամ Զանի 1692 թ. Տ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.33 տապանաքար Ավետիսի 1694 թ. Տ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.34 տապանաքար Կարապետի 1697 թ. Տ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.35 տապանաքար Նիկողոսի 1718 թ. Տ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

17. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ գյուղի եզրին, Քասախի ձախափնյա մելիորացված հատվածում

18. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հվ-աե Հ Քասախի ձախ ափին

19. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ «Ղաչայի զաղա» վայրում

20. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՍԱՍՈՒՆԻԿ» մթա 2 հզմ 2 կմ աե Հ Քասախի ձախ ափին, պահպանվել է 3 հատվածներով

21. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՕՂՈՒԶԻ ՏՆԵՐ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ աե Հ Քասախի ձախ ափին

21.1. դոլմեն մթա 3-1 հզմ 2 կմ աե Հ ներկայումս մոտակա դամբարանադաշտից մեկուսի է՝ տարածքի մելիորացման հետևանքով

22. ԵԿԵՂԵՑԻ ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑ 1875 թ.. գ. մ. Հ վրնրգ.՝ 1962-1963 թթ., որմնանկարները՝ Հ. Մամյանի

22.1. զանգակատուն 1875 թ. Հ

22.2. դամբարան Մեսրոպ Մաշտոցի 442-443 թ թ. Հ պատվիրատու՝ Վահան Ամատունի

22.3. դպրոցի շենք 1913 թ. Տ

22.4. կոթող` Վահան Ամատունուն 5 դ. Հ վրկնգ.՝ 19 դ.

23. ԽԱՆՈՒԹԻ ՇԵՆՔ 1939 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող. 253 Տ

24. ԿԱՄՈՒՐՋ 1706 թ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին, հնգաթռիչք

25. ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ` ՀԱՅՈՑ ԱՅԲՈՒԲԵՆԻՆ 1962 թ. հս-ամ մասում Հ գյուղ մտնող ճանապարհին, ցածրիկ բլրի վրա, ճարտ.՝ Ջ. Թորոսյան

26. ՄԱՏՈՒՌ Ս. Աստվածածին 14 դ. հվ-աե մասում Տ Քասախի աջ ափին, Օշականի կամրջի պահպանակը գոտու տարածքում

27. ՄԱՏՈՒՌ ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 13 դ. գ. մ. Տ «Մատռաթաղ»-ում

28. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՍԱՐԳԻՍ 1225 թ. հվ-ամ մասում Հ Քասախի ձախ ափին, կիսաժայռափոր, Օշականի կամրջի պահպանական գոտու տարածքում

29. ՋՐԱՂԱՑ 18-19 դդ. հվ-աե մասում Տ Ս. Աստվածածին մատուռի մոտ, Քասախի աջ ափին, Օշականի կամրջի պահպանակն գոտու տարածքում

30. ՔԱՐԱՅՐԵՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մթա 5-1 հզմ 1,5 կմ ամ Հ

31. ՔԱՐԱՅՐԵՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մթա 1 հզմ աե մասում Հ

32. ՔԱՐԱՅՐԵՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ քարե դար -17 դ. 2 կմ հվ-ամ Հ

2.114. Օրգով գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ-մջնդ հվ մասում Հ գյուղի եզրին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ պահպանվել է 2 կղզյակով՝ ամրոցից 500 մ հվ և 400 մ հվ-ամ

1.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ ամրոցի աե եզրին կառուցված նորաշեն մատուռի ամ պատին` ներքուստ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ Ամպառ գետակի կիրճի ձախ ափին

3. ԱՄՐՈՑ «ԿԱՔԱՎԱԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս Հ «Սպիտակ քարափի գլուխ» տեղանքում

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հս կողմի ընդարձակ սարահարթին

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 13-17 դդ. 4,5 կմ հս Տ Ամբերդ գետի աջ ափին, Ամբերդից 1 կմ հվ, տեղացիներն անվանում են «Էլիյուրդ»

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԽԱՉԱՎԱՆՔ» 13-17 դդ. 1 կմ հվ Տ

5.1. եկեղեցի 14-15 դդ. Տ ավերված

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿՈՒՌ ԹԱՓԱ» 5-13 դդ. 4 կմ հս Տ

6.1. եկեղեցի 5-6 դդ. Հ

6.2. եկեղեցի 13-14 դդ. Տ

6.3. գերեզմանոց 7-11 դդ. Տ գերեզմանոցից ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի բակ են տեղափոխվել խաչքարեր ու կոթողներ

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂԱԶԱՐԻ ՁՈՐ» 11-18 դդ. 2 կմ հվ Տ Ամբերդ և Տեղեր ձորերի միացման մասում

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԿՈՒՌ ԹԱՓԱ» մթա 2-1 հզմ 3-4 կմ հս Հ զբաղեցնում է Ամբերդ և Տեղեր ձորերի միջև ընկած սարահարթը, պահպանվել է 2 կղզյակով

9. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, ընկած գետնին, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

10. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, երկատված, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

11. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, եռատված, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

12. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, պահպանվել է միայն ստորին մասը` տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

13. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, բեկոր, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

14. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, խաչազարդ, վերին մասը չի պահպանվել` տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

15. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, խարազարդ, ստորին մասը չի պահպանվել` տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

16. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ԱՅՐ» 13-14 դդ. 2 կմ հվ Հ Ամբերդի ձորում, «Ղազարի ձոր» գյուղատեղիի դիմաց

2.115. Օրթաճայա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 5-10 դդ. գ. մ. Տ պահպանվել է հատվածաբար

Փոփոխման պատմություն

Փոփոխող ակտ		Համապատասխան ինկորպորացիան
12.04.2007, N 456-Ն		11.05.2007, N 628

Փոփոխված ակտ

Փոփոխող ակտ		Համապատասխան ինկորպորացիան

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան

Հու շար ձա- նի- հա- մա- րը	Հուշարձանի ենթահամարը (ենթահամարները)			Հուշարձանախումբը, հուշարձանը	Ժամանակը	Տեղը բնակավայրի նկատմամբ, հասցեն	Նշա- նա- կու- թյու- նը	Ծանոթագրություն
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՇՏԱՐԱԿ «ՈՒԼԱՏԻՏԻԿ»	4-5դդ.	հվ-աե մասում	Հ	համանուն բլրի վրա. Քասախի կիրճի ձախ լանջին, միջնադարյան կամրջի մոտ
2.				ԲԱՂՆԻՔ	1900 թ.	քաղաքի մեջ (այսուհետև՝ք.մ.)	Տ
3.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1888 թ.	Աբովյան փող. 22	Տ
4.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ.ՎՐՋ	Ալազանի փող.19-23	Տ	բժիշկ Սանդրոյի
5.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1910 թ.	Ն. Աշտարակեցու հրապարակ	Տ	Վարդազարենց
6.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1904 թ.	էմին Հակոբյան փող., 2	Տ	Կոկոլենց Աթոյի
7.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ.ՎՐՋ	Ղափանցյան փող., 14	Տ	Եսայու
8.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ.ՎՐՋ	Ղափանցյան փող., 18	Տ
9.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	20 դ. սկզբ	Ղափանցյան փող., 20	Տ	Միրեկանի
10.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1837 թ.	Սաժումյան փող., 1	Տ	Թաթոսենց Թաթոյի
11.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1895 թ.	Սաժումյան փող., 12	Տ	Հաջի աղայի
12.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1896 թ.	Սաժումյան փող., 34	Տ	Բեգլարենց
13.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20 դդ.	հս-աե մասում	Հ	Քաղաքի եզրին, Ապարան տանող ճանապարհի աջ կողմում
	13.1			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	հվ մասում
	13.2			խաչքար	11-12դդ.		Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում
	13.3			խաչքար	11-12դդ.		Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում
	13.4			խաչքար	13դ.		Հ	որմնափակ, վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան
	13.5			խաչքար	13դ.		Հ	որմնափակ, վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝СՇ. Ազատյան
	13.6			խաչքար	13դ.		Հ	որմնափակ,վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝СՇ. Ազատյան
	13.7			խաչքար	13դ.		Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում
	13.8			խաչքար	13դ.		Հ	աե մասում, ստորին մասը կոտրված
	13.9			խաչքար Գրիգոր և Վարդոսան ամուսինների	1225 թ.		Հ	աե մասում, քառաստիճան պատվանդանին
	13.10.			խաչքար Սադուն իշխանի և նրա զավակների («Ծակքար»)	1268 թ.		Հ
	13.11.			խաչքար Գրիգորի, Նազի, Սետայի	1273 թ.		Հ	եռաստիճան պատվանդանին
	13.12.			խաչքար Վերգինի	1461 թ.		Հ	կնտ.-ական մասում, հենած տապանաքարի, ստորին մասը չի պահպանվել
	13.13.			խաչքար Կարապետին	16-17 դդ.		Հ	հս-ամ մասում, քիվը՝ ջարդոտված, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
	13.14.			խաչքար Վիրապի, Մկրտչի	16-17 դդ.		Հ	հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից կենտրոնականը
	13.15.			խաչքար Գուլֆաշի, Շնահրի	1602 թ.		Հ	հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից աջակողմյանը
	13.16.			խաչքար Ուքանի	1631 թ.		Հ	հվ-ամ մասում, քիվի վերին աջ անկյունը կոտրված
	13.17.			տապանաքար	1598 թ.		Հ
	13.18.			տապանաքար Բաբելի	1757 թ.		Հ
	13.19.			տապանաքար Եղսանի	1771 թ.		Հ
	13.20.			տապանաքար	1781 թ.		Հ
	13.21.			տապանաքար Հարությունի	1791 թ.		Հ
	13.22.			տապանաքար Տեր Հարություն Շահազիզյանի (Աշտարակեցու)	1801 թ.		Հ	Ներսես Աշտարակեցու հոր տապանաքարն է:
14.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԽՈՋԱԲԱՂԵՐ»	մթա 2 հզմ	հս-աե մասում	Հ
15.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ԿԱՐՄՐԱՎՈՐ)	7 դ.	հս-աե մասում	Հ
	15.1			գերեզմանոց	7-19 դդ.		Հ	եկեղեցու բակում
		15.1.1		խաչքար	11 դ.		Հ	եկեղեցու բակում, ընկած գետնին, ստորին ձախ անկյունը կոտրված
		15.1.2		խաչքար «Հազախաչ»	12 դ.		Հ	եկեղեցու պարսպի հվ-ամ մուտքի ձախ կողմում, բառաստիճան պատվանդանին. արձանագիր
		15.1.3		խաչքար Թագուհու	1184 թ.		Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից կենտրոնականը կազմող՝ Արքա
		15.1.4		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից ձախակողմյան
		15.1.5		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		15.1.6		խաչքար	13 դ.		Հ	թերի
		15.1.7		խաչքար	15 դ.
		15.1.8		խաչքար Ասադինին, պարոն Դալին	16 դ.		Հ	եկեղեցու բակում, կանգնեցված բարձր պատվանդանին, կազմող՝ Սարգիս
		15.1.9		խաչքար	16 դ.		Հ	եկեղեցու պարսպի տակ
		15.1.10.		խաչքար Հովսեփի	1598 թ.		Հ	եկեղեցու պարսպի տակ, կազմող՝ Հրայպետ
		15.1.11.		խաչքար Մկրտիչ վարդապետ Շահազիզյանի	1832 թ.		Հ	եկեղեցու պարսպի տակ, վերին ձախ և ստորին աջ անկյունները կոտրված
		15.12.		տապանաքար	1811 թ.		Հ	պարսպի հվ մուտքից ձախ
		15.1.13.		գերեզման Գևորգ էմինի	1998 թ.			ճարտ.՝ Հ. Սոլախյան
	15.2			պարիսպ	1254 թ.		Հ
16.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ	5 դ.	ք.մ., Բերդաթաղում	Հ	կիրճի եզրին, կիսավեր
	16.1			կոթող	7 դ.		Հ	բեկոր՝ հենած հվ պատին
	16.2			կոթող	7 դ.		Հ	բեկոր՝ եկեղեցու հվ-աե անկյունում
	16.3			կոթող	7 դ.		Հ	բեկոր
	16.4			կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցուց 4 մ աե
	16.5			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, հենած պատին
	16.6			խաչքար	13 դ.		Հ	բեկոր, եկեղեցու ներսում
	16.7			տապանաքար	1701 թ.		Հ	հվ պատի շարվածքում
17.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՄԱՐԻՆԵ	1281 թ.	ք.մ.	Հ	բարեկարգված 1977 թ., նախագծի ճարտ.՝ Գ.Գյուրջյան
	17.1			գերեզմանոց	17-19 դդ.		Հ	եկեղեցու ամ կողմում
	17.2			խաչքար	1291 թ.		Հ	եկեղեցու բակում, երկաստիճան պատվանդանին
18.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱԱՐԳԻՍ	13 դ.	հվ-աե մասում	Հ	վրկնգ.՝1985 թ.ճարտ.՝ Հ.Գասպարյան
	18.1			գերեզմանոց	15-19 դդ.		Հ	եկեղեցու շուրջը
	18.2			պարիսպ	15 դ.		Հ
	18.3			խաչքար	16-17 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, արձանագիր, կոտրված
	18.4			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 20 մ հվ-ամ
	18.5			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 15 մ հվ-ամ
	18.6			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 25 մ հվ-աե
	18.7			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 10 մ հվ
19.				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍՊԻՏԱԿԱՎՈՐ	13 դ.	ք.մ., Բերդաթաղում	Հ	կիրճի եզրին, կիսավեր
20.				ԿԱՄՈՒՐՋ	10 դ.	աե մասում	Հ
21				ԿԱՄՈՒՐՋ	1664 թ.	աե մասում	Հ	պատվիրատու՝ մահտեսի խոջա Գրիգոր
22.				ՀՆՁԱՆ	19 դ.	հվ-ամ մասում	Տ	Աշտարակ-Օշական խճուղուց ձախ, Մինասի Մացակաի հողամասում
23.				ՀՆՁԱՆ	19 դ.	հս-ամ մասում	Տ	Աշտարակ-Օշական խճուղուց աջ. Ղազիկենց հողամասում
24.				ՀՈՒՇԱՍՅՈՒՆ ԱՐՏԵՄԻ ԱՅՎԱԶՅԱՆԻՆ	1990 թ.	Ն. Սիսակյան փող.	Տ
25.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1974 թ.	ք.մ.	Տ	ճարտ.՝ Վ. Թասլակյան
26.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ	1987 թ.	Ն. Սիսակյան փող.	Տ	ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան. քանդ.՝ Ա. Ավագյան
27.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՆԻ 1915 թ. ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻՆ	1980 թ.	ամ մասում	Հ	քաղաքի ամ եզրին, Աշտարակ-Թալին մայրուղու ձախ կողմում, ճարտ. Ջ. Թորոսյան
28.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	19 դ.վրջ	Աբովյան փող., 2	Տ	միջնադարյան կամրջի մոտ, վրկնգ.՝ 1983 թ., ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան
29.				ԶՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ» («ԱԿԱՆԱՏԵՍԻ ԱՌՈՒ»)	մթա 8-7 դդ.	աե մասում	Հ
30.				տապանաքար «ՆԱՀԱՏԱԿԻ»	1751 թ.	0,5 կմ աե	Հ	Քասախի կիրճում, «Դարաքավոր» այրերի մոտ. Քասախի աջակողմյան դարավանդին
31.				ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՊԵՐՃ ՊՌՈՇՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ	19 դ., 1948 թ.	Պռոշյան փող., 10	Տ	վրկնգ.՝ 1986 թ.
	31.1			հուշարձան Պերճ Պռոշյանի	1948 թ.		Տ	տուն-թանգարանի բակում, քանդ.՝ Ա. Ատեփանյան
32.				ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ	19 դ.վրջ	Ղափանցյան փող., 25	Տ	վրկնգ.՝ 1989 թ.

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՇՏԱՐԱԿ	10-13 դդ.	հս-աե մասում	Հ	գյուղի եզրին, «Հին Մուղնի» թաղում, Քասախի կիրճի աջ ափին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19 դդ.	հվ մասում	Հ	գյուղի եզրին
	2.1.			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	կոտրվածքներով
	2.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	եռաաստիճան պատվանդանին, վերին մասը չի պահպանվել
	2.3.			խաչքար	13 դ.		Հ	տեղահանված, ընկած, վերին մասը չի պահպանվել
	2.4.			մահարձան ասպետ Անտոն Պատրիկյանի	1862 թ.		Տ
	2.5.			տապանաքար Խաչատուրի	1662 թ.		Հ	կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի
	2.6.			տապանաքար Մկրտչի	1667 թ.		Հ	կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի
	2.7.			տապանաքար Աահակ Հիզանցու	1667 թ.		Հ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19 դդ.	գ.մ.		վանական համալիրից հս-աե, պահպանված է 2 կղզյակով
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	0,6 կմ հս-աե	Հ	Աշտարակ-Ապարան մայրուղու երկու կողմերում
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ, 13-14 դդ.	հվ մասում	Հ
	5.1.			պարիսպ	մթա 2 հզմ		Հ
	5.2.			հնձան	13-14 դդ.		Տ	Աշտարակ-Ապարան ավտոխճուղուց աջ
6.				ՋՐԱՄԲԱՐ «ԿԱՐԲՈ ԾՈՎ»	17 դ.	0,5 կմ հս-աե	Հ	պատվիրատու՝ պարոն Այվազ
7.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՄՈՒՂՆՈՒ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	14-17 դդ.	հվ մասում	Հ	գյուղի եզրին, վրկնգ՝. 1973-1974 թթ.
	7.1.			եկեղեցի Ս. Գևորգ	1664-1669 թ թ.		Հ	պատվիրատու՝ Հովհաննես և Դավիթ վարդապետներ, ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի
		7.1.1		խաչքար	1598 թ.		Հ	հս ավանդատան աե խորշում, կազմող՝ Հրայպետ
		7.1.2		խաչքար	1599 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան աե պատին
		7.1.3		խաչքար	16 դ.		Հ	հս ավանդատան հվ խորշում
		7.1.4		խաչքար	16 դ.		Հ	հս ավանդատան հս խորշում
		7.1.5		խաչքար	16 դ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան հս պատին
		7.1.6		խաչքար	16 դ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան հվ պատին
		7.1.7		որմնանկար «Ավետում»	19 դ.		Հ	ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս և հվ բացվածքների վերնամասերում, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.8		որմնանկար «Հովհաննես ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս մասում, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.9		որմնանկար «Ղուկաս ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	նախշազարդ շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.10		որմնանկար «Մատթեոս ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս մասում, բացվածքից աջ, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.11		որմնանկար «Մարկոս ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	նախշազարդ շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.12		որմնանկար «Քրիստոսի փառաբանումը»	19 դ.		Հ	հս-աե որմնասյան աե նիստին
	7.2.			գավիթ	1664-1669 թ թ.		Հ	ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի
		7.2.1		խաչքար	17 դ.		Հ	գավթի հս կողմում` հենած պատին
	7.3.			սեղանատուն	17 դ.		Հ	պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս
		7.3.1		խաչքար	986 թ.		Հ	սեղանատան աե պատի մոտ
		7.3.2		խաչքար	16 դ.		Հ	հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		7.3.3		խաչքար	17 դ.		Հ	հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, արձանագիր, արձանագրությունը՝ վնասված
	7.4.			բնակելի շինություններ	1632- 1655 թթ.		Հ	համալիրի հս պարսպին կից
	7.5.			աղբյուր	17 դ.		Հ	համալիրի հ-ամ կողմում
	7.6.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված
	7.7.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված
	7.8.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, եզրերը՝ կոտրված
	7.9.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրուությնում, կոտրտված
	7.10			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, վերնամասը չի պահպանվել
	7.11			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, բեկոր
	7.12			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 2 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից
	7.13			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից
	7.14			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, ստորին մասը չի պահպանվել
	7.15			խաչքար Դավթի	13-14 դդ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից
	7.16			պարիսպ	17 դ.		Հ	պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20 դդ.	ք.մ.	Տ	Քասախի բազիլիկից 700 մ հվ-ամ
	1.1.			խաչքար	10 դ.		Հ	խրված հողի մեջ, եզրերը` ջարդոտված
2.				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՔԱՍԱԽԻ ԲԱԶԻԼԻԿ	4-5 դդ.	կենտրոնում (այսուհետև՝ կնտ)	Հ
	2.1.			եկեղեցի Ս.Խաչ	4-5 դդ.		Հ	եռանավ
	2.2.			եկեղեցի Ս.Խաչ	4-5 դդ.		Հ	միանավ
	2.3.			սյունասրահ	6 դ.		Հ	երկու եկեղեցիների միջև
	2.4.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	բազիլիկի հս կողմում, պատվանդանից իջեցված, խրված հողի մեջ
	2.5.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	բազիլիկի հս կողմում, վերին ձախ անկյունը և ստորին մասը` կոտրված
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	19 դ.	ք.մ.	Տ	Քասախի բազիլիկից 300 մ հս, բլրի վրա, Երևան qնացող ջրատարի պարսպապատ տարածքում
	3.1.			գերեզմանոց	17-20 դդ.	ք.մ.	Տ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10 դ.	ք.մ.	Հ	Քասախի բազիլիկից 500 մ հվ-ամ, Վաչիկ Գրիգորյանի հողամասում
5.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1946 թ.	ք.մ.	Տ	Մանկական զբոսայգու տարածքում ճարտ.՝ Գ.Թամանյան
6.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ՀՈԿՏԵՄԲԵՐՅԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆ 60-ԱՄՅԱԿԻՆ	1977 թ.	ք.մ.	Տ	ճարտ.՝ Ա. Արշակյան
7.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ, ԱՊԱՐԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ («ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴ»)	1974-1979 թ թ.	1,5 կմ ամ	Հ	ճարտ՝ Ո. Իսրայելյան
11111	7.1.			պանթեոն	1994 թ.		Հ
	7.2.			խաչքար Սպիտակի 1988 թ. երկրաշարժի զոհերին	1994 թ.		Տ
	7.3.			գերեզման Դրաստամատ Կանայանի (Դրո)	1999 թ.		Հ
8.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՊԱՐԱՆ	մթա 3-1 հզմ, մթա 1 հզմ-մթ 1 դ.	հս-ամ մասում	Հ	քաղաքի հս-ամ եզրին
	8.1.			ամրոց «Բերդ»	մթա 3-1 հզմ	1 կմ հս-ամ	Հ	Քասախի ձախ ափին
	8.2.			դամբարանադաշտ	մթա 3-1 հզմ		Հ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ	քարի դար	Արտին լեռան հս-աե լանջին	Հ	«Սատանի դար վայրում»
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզ մ	1,5 կմ աե-հս.	Հ	Արալղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից 0,5 կմ աջ
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 4-2 հզ մ		Հ	Կարմրաշեն տանող ճանապարհի խաչմերուկին հարող հատվածում
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ	մթա 4-3 հզ մ	աե եզրին	Հ	Երևան-Թալին ավտոճանապարհից ձախ
4.				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԹԱԼԻՆԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ	4-20 դդ.	հս մասում	Հ
	4.1.			եկեղեցի եկեղեցի	5 դ.		Հ	Կաթողիկեից հս, պահպանվել են միայն հիմնապատերը
	4.2.			Կաթողիկե	7 դ.		Հ
	4.3.			պալատ	9-11 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 150 մ հվ-աե
	4.4.			գերեզմանոց	4-20 դդ.		Հ	Կաթողիկեի շուրջը
		4.4.1		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ կողմում
		4.4.2		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 30 մ հվ-ամ, պահպանվել է պատվանդանը
		4.4.3		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հս կողմում, պահպանվել է պատվանդանը
		4.4.4		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ կողմում
		4.4.5		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում
		4.4.6		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում
		4.4.7		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում, պահպանվել է պատվանդանը
		4.4.8		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում
		4.4.9		խաչքար	9-10 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 35 մ հս-ամ, երկատված, ընկած qետնին
		4.4.10		խաչքար	10 դ.		Հ	Կաթողիկեից 20 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել
		4.4.11		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	Կաթողիկեից հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը և վերնամասի ձախ անկյունը` կոտրված
		4.4.12		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 25 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել
		4.4.13		խաչքար	11դ.		Հ	Կաթողիկեի հս-ամ կողմում, ընկած qետնին
		4.4.14		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	Կաթողիկեի ամ կողմում, կանգնեցված qետնին
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	613-615 թ թ.	ք.մ.	Հ
	5.1.			կոթող	4-5 դդ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ կողմում
	5.2.			կոթող	4-7 դդ.		Հ	եկեղեցու հս կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը
	5.3.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցու հվ կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը
	5.4.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ կողմում, խիստ քայքայված
	5.5.			կոթող	6-7 դդ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ կողմում, վերին և ստորին մասերը` կոտրված
	5.6.			խաչքար	10-11 դդ.		Հ	արձանազիր, եկեղեցու խորանում
	5.7.			տապանաքար	874 թ.		Հ	եկղ-ուց 10 մ հվ-ամ, կոտրված` 6 մասի
	5.8.			տապանաքար	9-10 դդ.		Հ	եկղ-ուց 10 մմ հվ-ամ, արձանազիր
6.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	19 դ.	ք.մ.	Տ
	6.1.			զանգակատուն	19 դ.		Տ	կից է եկեղեցուն ամ-ից
	6.2.			խաչքար	10 դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ
	6.3.			խաչքար	13 դ.		Հ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ
	6.4.			խաչքար	13 դ.		Հ	ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ
	6.5.			խաչքար	19 դ.		Տ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից ձախ
7.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1946 թ.	ք.մ.	Տ	քաղաքի սկզբնամասում, ճարտ.՝ Ո. Իսրայելյան
8.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1979 թ.	հս մասում	Տ	բարձունքի վրա
9.				ՄԱՏՈՒՌ «ՍԱՆԴՈՒԽՏ ԿՈՒ3Ս»	19 դ.	ամ եզրին	Տ	վրկ նգ՝ 1991- 1992 թթ.` Ամիրբեկ Դերզյանի կողմից
	9.1.			խաչքար	7-8 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	9.2.			խաչքար	7-8 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	9.3.			խաչքար	8 դ.		Հ	մատուռի ներսում, Թալինի հանրահայտ կլոր խաչքարն է
	9.4.			խաչքար	8-9 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	9.5.			խաչքար	10 դ.		Հ	մատուռի ներսում
10.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	19-20 դդ.	1 կմ հս-աե	Տ	Արալըղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, պահպանված ջրաղացների թիվը մոտ. 30 է
11.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԹԱԼԻՆ	մթա 2-1 հզ մ, մջնդ	հս մասում	Հ	«Ջուլհակ» բլրի ստորոտին
	11.1			ամրոց Թալին	մթա 4 դ.,12-16 դդ.		Հ	«Ջուլհակ» բլրի վրա
	11.2			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզ մ, մթա 4-3 դդ.		Հ	«Ջուլհակ» բլրի շուրջը, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց հս
	11.3			ջրամբար	մթա 1 հզմ, վաղ մջնդ		Հ	ամրոցից հս, Թալին-Մաստարա հին ճանապարհին, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց 500 մ հս
12.				ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ. ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ	13 դ.	հվ-աե եզրին	Հ	«Չայիր» վայրում, նախկինում սխալմամբ ներկայացվել է Դաշտադեմ գյուղով

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 4հզմ զարգացած մջնդ	հվ-ամ մասում	ՀЯ	Ամբերդ գետի աջ ափին, գյուղի եզրին, Երևան- Գյումրի ավտոխճուղու երկու կողմերում Հուշարձանի տարածքը հայտարարված է պատմամշակութային արգելոց:
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	0,5 կմ աե	Հ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ (ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ)	10դ.	հս մասում	Հ	ավերված
4.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	5-6 դդ.	հս-աե մասում	Հ
	4.1.			գավիթ	10-13 դդ.		Հ
	4.2.			գերեզմանոց	13-20 դդ.		Տ
5.				ՄԶԿԻԹ	17 դ.	գ.մ.	Տ	պարսկական

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.	1.1.			ԱՄՐՈՑ դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ մթա 2-1 հզմ	2 կմ հս-ամ	Հ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԳԱՐԱԿ»	19-20 դդ.	աե և ամ մասերում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի սկզբնամասում, Գյուղատեղին կիսվել է ավտոճանապարհի կառուցման հետևանքով:
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՊԱՐՏԻԶԱԿ»	19-20 դդ.	2,5 կմ հս-աե	Տ
4.				ՂԱՄԲԱՐԱՆԱԲԼՈՒՐ	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Я	ջրամբարից 100 մ հվ
5.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13 դդ.	գյուղի մեջ (այսուհետև q.մ)	Я	Հ. Հունանյանի հողամասում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԿԱԼ»	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հս	Հ	բլրի վրա
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	բլրի հս մատույցներում, մի հատվածը՝ մելիորացված
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի հվ պարսպապատից դուրս
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա 3-1 հզմ	2,5 կմ ամ	Հ	«Կարմիր սար» կոչվող բլրի գագաթին
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 3-1 հզմ		Հ
3.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1904 թ.	գ.մ.	Տ	Պողոս Ղազարովի
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	7-20 դդ.	հս մասում	Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի տարածքում
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գ.մ.	Տ
	5.1.			գերեզմանոց	19-20 դդ.		Տ
6.				ԿՈԹՈՂ	6-7 դդ.	հս մասում	Հ	վերին և ստորին մասերը, կոտրված
7.				ԿՈԹՈՂ	6-7 դդ.	հս մասում	Հ	պահպանված է միայն միջնամասը:
8.				ԿՈԹՈՂ	7 դ.	հս մասում	Հ	գյուղացիների կողմից կոթողն աոնվել է շարվածքի մեջ և ներկայումս օգտագործվում է որպես սրբատեղի:
9.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	հս մասում	Տ
10.				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	12-13 դդ.	q.մ.	Տ
11.				ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	16-18 դդ.	1 կմ հս-ամ	տ	«Կարմիր բլուր» վայրում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ՊԱՏՄԱՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՂՁՔ	4 դ.		Հ
	1.1			դամբարան Արշակունյաց թագավորների	364 թ.	q.մ.	Հ
		1.1.1		եկեղեցի	4 դ.		Հ	դամբարանին ներսում, հենած ամ պատին
	1.2.			կոթող	6-7 դդ.		Հ
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ	2,5 կմ հվ	Հ	Աղձք և Տեղեր qյուղերի միջև
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	բնակատեղիի հվ մասում
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	15-20 դդ.	աե մասում	Հ	qյուղի եզրին, մշակույթի տնից 500 մ աե
4.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13 դդ.	q.մ.	Հ	Արշակունիների դամբարանից 5-6 մ ամ, արձանազիր, ձախ մասը կոտրված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14 դդ.	q.մ.	Հ	Արշակունիների դամբարանից 1 մ հս-ամ, արձանազիր, կոտրտված, որոշ բեկորներ չեն պահպանվել
6.				ԿՈԹՈՂ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ	Արուսյակ Ավդալյանի տնամերձում
7.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ մջնդ-ուշ մջնդ	հս մասում	Տ	qյուղի եզրին, ջրատարի մոտ
8.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ-ուշ մջն	հս մասում	Տ	qյուղի եզրին, Ամբերդի ձորում
Ց.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ-ուշ մջն	աե մասում	Տ	qյուղի եզրին, Բյուրականի ձորում
10.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ-ուշ մջնդ	ամ մասում	Տ	qյուղի եզրին, «Կոնդ» կոչվող տեղամասում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԶՈՒՅԳԱՂԲՅՈՒՐ»	մթա 2 հզմ	2 կմ հս	ՀЯ	Ամբերդ տանող ճանապարհի աջ եզրին, Ֆիզիկայի ինստիտուտի դիմաց
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	19 դ.	q.մ.	Տ	կիսավեր
	2.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից
	2.2.			խաչքար` նվիրված Ամբերդի ազատագրմանը	1200 թ.		Հ	խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 3-2 հզմ	4 կմ հվ	Հ	«Պողոսի բաղ» վայրում, ժայռոտ հրվանդանի վրա
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 3-2 հզմ		Հ	ամրոցից 1 կմ հվ
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա 1 հզմ, վաղ մջն	1 կմ հվ	Հ	«Բաղի արտեր» կոչվող վայրում
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
3.				ԱՄՐՈՑ «ԿՈՒԶՄԱՄԵ»	մթա1 հզմ-վաղ մջն	400-500 մ հվ	Հ	ժայռոտ հրվանդանի վրա
	3.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից150-200 մ հս-ամ
4.				ԱՄՐՈՑ «ՁՅԱՆԲԵՐԴ» («ՂՈՅԹՈՒՐ»)	մթա 3-1 հզմ	3 կմ աե	Հ	նույնանուն qյուղատեղիից 200 մ աե, հրաբխային կոնի գագաթին
5.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2 հզմ	1 կմ հվ	Հ	«Ջրաղացներ» վայրում
6.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	1,9 կմ հվ-աե	Հ	«Գաբրիելի մեռուկ» վայրում
7.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հս	Հ	կառուցված տեղանքի թեք հարթության վրա
8.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	1,3 կմ հվ-աե	Հ	«Գաբրիելի մեռուկ» վայրում
9.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	3-4 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
10.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
11.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	4 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
12.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	1,8 կմ հվ	Հ	«Ջրաղացներ» վայրում
13.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	հս-աե մասում	Հ	Ավանից Ղոյթուր qյուղատեղի տանող ճանապարհի երկու կողմերում
14.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1,2 կմ հվ-աե	Հ	«Գաբրիելի մեռուկ» վայրում
15.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	3,5 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
16.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2 կմ աե	Հ	1 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից
17.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	0,5 կմ աե	Հ	2-2,5 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից
18.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	1,5 կմ հվ	Հ	«Սիմոյի չայիր» վայրից 800 մ հվ
19.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	1,5 կմ հս-ամ	Հ
20.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ
	20.1			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	բեկոր, արձանազիր, հենած եկեղեցու աե պատին
	20.2			խաչքար	14-15 դդ.		Հ	խորանում, արձանազիր, բեկոր
	20.3			խաչքար	1494 թ.		Հ	խորանում
	20.4			գերեզմանոց	11-17 դդ.		Հ	եկեղեցու հվ և աե կողմերում
21.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12 դդ.	q.մ.	Հ	Վոլոդյա Վարդանյանի տնամերձ հողամասում, կանqնեցված գլխիվայր
22.				ԽԱՉՔԱՐ	15-16 դդ.	q.մ.	Հ	բեկոր, Մովսես Նազարյանի տնամերձ հողամասում
23.				ԿՈԹՈՂ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ	Ազատ Հարությունյանի տնամերձ հողամասում, նորակառույց Թուխ Մանուկ սրբատեղիի ներսում
24.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՎԱՐՎԱՌԱ	10-11 դդ.	հս-աե մասում	Տ
25.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	2,5 կմ հս-ամ	Տ	«Մորու չայիր» կոչվող վայրում
26.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	1 կմ հս	Տ	«Շաքարի չայիր» կոչվող վայրում, համալիրը բաղկացած է 4 ջրաղացներից
27.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	1,5 կմ հվ	Տ	«Ջրաղացներ» վայրում
28.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	0,3 կմ աե	Տ	վրկնq՝. 20 դ. համալիրը բաղկացած է 6 ջրաղացներից
29.				ՋՐԱՏԱՐ	մջնդ	հվ-ամ մասում	Տ
30.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՎԱՆ-ԱՐԱԳԱԾԻ	մթա 2-1 հզմ	0,5 կմ հվ	Հ	գյուղի հվ եզրին
	30.1			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հվ	Հ
31.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	13-19 դդ.	2 կմ հվ	Տ	«Գայլի ձոր» -ի 2 կողմերում, Կոշի ս. Ստեփանոս եկեղեցու մոտ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզ	հվ-ամ մասում	Հ	բլրի Վրա
	1.1.			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի պարսպներից դուրս
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 3-1 հզմ	հս-ամ եզրին	Հ	խճուղուց աջ, թեք սարալանջին
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ կես-1 հզմ	0,5 հվ-աե	Հ
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	0,8 կմ հս	Հ	«Խաչ» կոչվող բլրի վրա
	4.1.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	դամբարանաբլրի վրա
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1,5 կմ հս	Հ	«Թոփ յուրտ» վայրում
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	0,7 կմ հս-ամ	Հ	ճանապարհից ձախ, ջրամբարին հարող տարածքում
7.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10 դդ.	q.մ.	Հ	Շամո Միրոյանի տան քարե ցանկապատի շարվածում, երկատված
8.				ԽԱՉՔԱՐ	10-11 դդ.	q.մ.	Հ	«Կզու աղջիկ» մատուռում
Ց.				ԽԱՉՔԱՐ	14-15 դդ.	q.մ.	Հ	«Կզու աղջիկ» մատուռում
10.				ԿՈԹՈՂ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ	«Կզու աղջիկ» մատուռում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզ	3,5 կմ հս-ամ	Հ	«Բերդի չայիրներ» վայրում
	1.1.			դղյակ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի աե ստորոտին
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից հ-աե, պարսպից դուրս
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-20 դդ.	հս-ամ մասում	Տ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-18 դդ.	q.մ.	Տ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	q.մ.	Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	մջնդ	1,2 կմ հս-ամ	Տ	տեղացիներն անվանում են «Խրբեք»
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հս-ամ	Հ
7.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1914 թ.	q.մ.	Տ
	7.1.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	հվ պատի տակ
	7.2.			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	հվ պատի տակ
8.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1977 թ.	q.մ.	Տ
Ց.				ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ»	19-20 դդ.	1,2 կմ հս-ամ	Տ
10.				ՄԱՏՈՒՌ «ԿԵՆԱՑ ԾԱՌ»	17-18 դդ.	q.մ.	Տ	կիսավեր
	10.1			խաչքար	10-11 դդ.		Հ	աqուցված աե պատին
	10.2			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	աqուցված աե պատին

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԱՎԵՐԱԿ ԲԵՐԴ»	մթա 2-1 հզմ	2 կմ հվ-ամ	Հ	իրար մոտ զտնվող 4 ամրոցներ են
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի ստորոտին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հվ մասում	Տ
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՄԲՐՈՑԻ ԳՅՈՒՂ»	16-18 դդ.	1,3 կմ հվ-ամ	Տ
	3.1.			մատուռ Թուխ Մանուկ	17-18 դդ.		Տ	վրկնգ.՝ 1960 թ.
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄՈՒՔՈՅԻ ԱՎԵՐԱԿՆԵՐ»	16-18 դդ.	0,5 կմ ամ	Տ
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1885 թ.	q.մ.	Տ
	5.1.			գերեզմանոց	18-19 դդ.
6.				ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ	1213 թ.	1,5 կմ հվ	Հ	Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհից ձախ, փոքր-ինչ բարձր տեղանքում, պատվիրատու՝ Վաչե Վաչուտյան

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 3-2 հզմ, 16- 18 դդ.	9 կմ հս	Հ	Ամբերդ տանող ճանապարհից ձախ
	1.1.			qյուղատեղի	16-18 դդ.		Տ
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա1 հզմ	աե մասում	Հ	Չալղան qետակից ձախ, բլրի վրա
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
3.				ԱՄՐՈՑ «ԳԱԶԱՆՈՑ»	մթա 3-1 հզմ	2 կմ հս-աե	Հ
	3.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ	2 կմ հս-աե	Հ
4.				ԱՄՐՈՑ «ԳՆԴԱՔԱՐ» («ԹՈՓՔԱՐ»)	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հվ-աե	Հ	համանուն բլրի վրա
	4.1.			դամբարանադաշտ			Հ
5.				ԱՄՐՈՑ «ՓՈՇՏԻ ԴԱՐ»	մթա 1 հզմ-մթ 4-5 դդ.	1 կմ հս	Հ
	5.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ ամ	Հ	Սաղմոսավանքից 1 կմ հս-ամ
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ աե	Հ	Սաղմոսավանքից 2 կմ հս, «Թեզ խարաբա» վայր տանող ճանապարհին
8.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ	7 դ.	0,5 կմ աե	Հ
	8.1.			գերեզմանոց	7-20 դդ.		Տ
		8.1.1		խաչքար	1242 թ.		Հ	ընկած qետնին, բեկոր
		8.1.2		խաչքար	15-16 դդ.		Հ
		8.1.3		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	ընկած qետնին, ձախ մասը կոտրված
		8.1.4		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	հենած եկեղեցու աե պատին
		8.1.5		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	հենած եկեղեցու հս պատին
		8.1.6		կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցուց 15 մ հվ, վերնամասը` կոտրված
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ	13 դ.	q.մ.	Հ
	9.1.			գերեզմանոց	13-19 դդ.		Տ
10.				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	17-18 դդ.	q.մ.	Տ
	10.1			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	10.2			խաչքար	13 դ.		Հ	մատուռի ներսում
11.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	19 դ.	q.մ.	Տ	Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց աե
	11.1			ջրաղաց	19 դ.		Տ
	11.2			ջրաղաց	ուշ մջնդ		Տ
	11.3			ջրաղաց «Պետոյենց»	ուշ մջնդ		Տ
12.				ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ»	մջնդ	աե մասում	Տ	Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց 100 մ հս

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ՂԱԼԱՉԱ»	մթա 2 հզմ	ամ մասում	Հ	հուշարձանը նախկինում ներկայացվել է Արտաշավան գյուղով:
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20 դդ.	հս-աե մասում	Տ	գյուղի եզրին, պահպանվել է 4 կղզյակներով
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հվ-աե եզրին	Տ
4.				ԿԱՄՈՒՐՋ	20 դ. սկզբ	1,5 կմ աե	Տ	Աշտարակ-Ապարան հին խճուղու վրա

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	5-17 դդ.	գ.մ.	Հ
	1.1.			միջնաբերդ	5-17 դդ.		Հ
2.				ԱՄՐՈՑ «ՁՈՐԻ ԲԵՐԴ»	մթա 3 հզմ	1 կմ աե	Հ	Շամիրամաձորում
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 3-1 հզմ		Հ	ամրոցից հս-աե
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	մջնդ	1-1,5 կմ հս	Տ	Աշտարակ-Թալին ճանապարհից ձախ, քարավանատան աե կողմում
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԱՐՈՒՃԻ ՄԵԾ	մթա 2 հզմ	1 կմ հս	Հ	Արզնի-Շամիրամ ջրանցքի աջ ափին
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ	15-16 դդ.	3,5 կմ հվ	Հ	մահմեդական գերեզմանոցի տարածքում, ասֆալտապատ ճանապարհի ձախ կողմում
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ վրջ-1 հզմ սկզբ.	հվ մասում	Հ	գյուղի եզրին, պահպանվել է 2 կղզյակով
7.				ԴՂՅԱԿ	10-14 դդ.	1 կմ հս	Հ	Արուճ-Թալին ճանապարհի եզրին, քարավանատնից 0,5 կմ հվ, կիսավեր
8.				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ Ս. ԳՐԻԳՈՐ (ԱՐՈՒՃԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ)	5-7 դդ.	աե մասում	Հ	գյուղի եզրին
	8.1.			եկեղեցի	5-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 50 մ հվ-աե, ավերված
	8.2.			եկեղեցի Ս. Գրիգոր (Կաթողիկե)	7 դ.		Հ	պատվիրատու՝ Գրիգոր Մամիկոնյան
		8.2.1		կոթող	5-7 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, ստորին մասը` կոտրված
		8.2.2		կոթող	5-7 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, նիստերից մեկը` կոտրված
		8.2.3		կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, պահպանվել է կիսով
		8.2.4		խաչքար	9-10 դդ.		Հ	Կաթողիկեի ներսում, ստորին աջ անկյունը` կոտրված
		8.2.5		խաչքար	973 թ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ
	8.3.			պալատ	7 դ.		Հ	ավերված
	8.4.			գերեզմանոց	7-20 դդ.		Հ	եկեղեցական համալիրի շուրջը
		8.4.1		կոթող	5-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հս կողմում
		8.4.2		կոթող	7 դ.		Հ	Կաթողիկեի հս կողմում
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	19 դ.	գ.մ.	Տ	կիսավեր
	9.1.			խաչքար	13 դ.		Հ	հվ պատի տակ, ստորին ձախ անկյունը կոտրված
10.				ԽԱՉՔԱՐ	10-11 դդ.	գ.մ.	Հ	Ռաֆիկ Հարությունյանի տան բակում
11.				ԽԱՉՔԱՐ	11 դ.	q.մ.	Հ	«Վանի բաղեր» վայրում
12.				ԽԱՉՔԱՐ	12 դ.	q.մ.	Հ	Ադիկ Վասիլյանի տան մոտ, «Աղբրի ձոր»-ում`, կոտրված
13.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13 դդ.	q.մ.	Հ	Լևոն Մակարյանի տան ցանկապատի շարվածքում
14.				ԽԱՉՔԱՐ «ՍԱՀՄԱՆԱԽԱՉ»	12-13 դդ.	աե մասում	Հ
15.				ԿՈԹՈՂ	7 դ.	աե մասում	Հ	գործող գերեզմանոցում, դրված է որպես տապանաքար
16.				ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ	13 դ.	1,5 կմ հս	Հ	Երևան-Գյումրի մայրուղուց ձախ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԹԱԿԻԱ»	մթա 7 դ.-մջնդ	0,5 կմ հվ	Հ	Շահվերդ գետի աջ ափին, գյուղի գործող գերեզմանոցի եզրին
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից 700-800 մ ամ
	1.2.			մենհիր	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից 200 մ հս
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲՈՒՐԱՎԵՏ)	11-19 դդ.	2,5 կմ հս	Հ	համանուն քաղաքատեղիից 0,5 կմ աե
	2.1.			եկեղեցի	13-14 դդ.		Հ	ավերված
	2.2.			գերեզմանոց	18-20 դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե եզրին
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ	14 դ.	աե մասում	Հ	գյուղի եզրին, Ղազարավան տանող ճանապարհի աջ կողմում, մահմեդական գերեզմանոցում, մուտքը` արաբատառ արձանագրությամբ
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	0,5 կմ հս-աե	Հ	«Փերսի» և «Անգրսակ» գյուղատեղիների միջև: Հուշարձանի տեղադիությունը նշված է Փերսիի կամրջի նկատմամբ:
5.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲԱԶՄԱԿՆ)	մթա 3-1 հզմ, 10-13 դդ.	2,5 կմ հս	Հ	Զբաղեցնում է Բազմակն հրաբխային կոնը:
	5.1.			միջնաբերդ	մթա 3- 1 հզմ		Հ
	5.2.			դամբարանադաշտ	մթա 3- 1 հզմ		Հ
	5.3.			ջրամբար	մթա 3 հզմ-մջնդ		Հ
	5.4.			ջրամբար	մթա 3 հզմ մջնդ		Հ
6.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ՔԱՐԵ ԴՌՆՈՎ»	17-18 դդ.	հվ մասում	Տ	գյուղի եզրին, Շահվերդ գետի աջափնյա ձորաբերանին, «Թակիա» ամրոցից 400 մ հս

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՄԵԻ»	14-16 դդ.	հս մասում	Տ	Թալին-Արմավիր մայրուղուց աջ, Արտին լեռան ստորոտին, ավազահանքերի մոտ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	18-19 դդ.	1,5 կմ հս-ամ	Տ	Արեգ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, տեղացիներն անվանում են «Բադլի»
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-ամ մասում	Հ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՌԱՆՁՆԱՏՈՒՆ «ՀԱՅԿԱՇԵՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԱՐԱՆ»	1972 թ.	աե մասում	Հ	գյուղի եզրին, ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան, պատվիրատու՝ ամերիկահայ բարերար Հայկ Քաուջյան
	1.1			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
	1.2.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 1-ինը
	1.3.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 2-րդը
	1.4.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից կենտրոնինը
	1.5.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը
	1.6.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	հենած կաթողիկոսարանի հվ ճակատին, արտաքուստ
	1.7.			վիշապաքար	մթա 2 հզմ		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ
	1.8.			վիշապաքար	մթա 2 հզմ		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ
	1.9.			ջրաղաց	19 դ.		Հ	վրկնգ.՝ 1985 թ., վրկռ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան, Ս. Միլիտոնյան
2.				ԱՄՐՈՑ «ԱՅԾԱԲԵՐԴ»	մթա 2-1 հզմ, մջնդ	3 կմ հս	Հ	Ամբերդ գետի ձախ ափին բարձրացող բլրին
	2.1			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ, մջնդ		Հ	ամրոցից աե
	2.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ, մջնդ		Հ	ամրոցից աե
3.				ԱՄՐՈՑ «ԻՆԱՔԼՈՒ ԴԱՐ»	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Հ	գյուղի եզրին, համանուն բլրի վրա, Անտառուտ տանող ճանապարհից աջ
	3.1.			բնակատեղի	մթա 1 հզմ		Հ	բնակավայրի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է փոքր հատված:
	3.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	պահպանվել է հատվածաբար:
4.				ԱՄՐՈՑ «ՇԻՇԿՈՆԴ»	մթա 2 հզմ	4 կմ հս	Հ	Հանգստյան տուն տանող ճանապարհի աջ կողմում
5.				ԱՄՐՈՑԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՄԲԵՐԴ	10-14 դդ.	10 կմ հս-ամ	Հ	Ամբերդ և Արքաշեն գետակների միջև, լեռնային հրվանդանի վրա
	5.1.			ամրոց	10-14 դդ.		Հ
		5.1.1		գաղտնուղի	10 դ.		Հ	սկիզբ է առնում ամրոցի հվ կողմից
		5.1.2		գաղտնուղի	10 դ.		Հ	սկիզբ է առնում ամ պարսպի մոտից
	5.2.			եկեղեցի Ս. Աստվածածին	1026 թ.		Հ	կառ.՝ Վահրամ Պահլավունի
		5.2.1		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		5.2.2		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		5.2.3		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		5.2.4		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու բեմին, վերին և ստորին անկյունները` վնասված
		5.2.5		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու բեմին
		5.2.6		խաչքար	14-15 դդ.		Հ	հենած եկեղեցու պատին, արտաքուստ
	5.3.			պալատ	10 դ.		Հ	ամրոցի հս-ամ մասում
	5.4.			մատուռ	12-13 դդ.		Հ	բաղնիքից ամ
	5.5.			բաղնիք	12-13 դդ.		Հ	ամրոցի աե պարսպին կից
	5.6.			գերեզմանոց	11-14 դդ.		Հ	ամրոցի հանդիպակաց սարալանջին, ամրոցից մոտ 200 մ հեռու
		5.6.1		խաչքար	11-12 դդ.		Հ	երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.
		5.6.2		խաչքար	11-12 դդ.		Հ	ջարդված
		5.6.3		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.
		5.6.4		խաչքար	13-14 դդ.		Հ
		5.6.5		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	երկատված, վրկնգ՝ 1972 թ.
		5.6.6		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	երկատված, 2 մասերը դրված իրար վրա
		5.6.7		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	գերեզմանոցի եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված
	5.7.			ջրամատակարարման համակարգ	9-12 դդ.		Հ
	5.8.			պարիսպ	10-12 դդ.		Հ
6.				ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆԻ ՀԱՄԱԼԻՐ. ԲՅՈՒՐԱԿԱՆԻ ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆ	1945 թ.-ից այսօր	հվ մասում	Տ	ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան, Ս. Գուրզադյան
	6.1.			առանձնատուն	1948 թ.		Տ	համալիրի աե մասում, ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան
	6.2.			մասնաշենք` գլխավոր	1950-1953 թթ.		Տ	ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան
	6.4.			հյուրանոցի շենք	1946 թ.		Տ	համալիրի գլխ. մուտքից աջ ճարտ՝ Ս. Սաֆարյան
7.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1900 թ.	գ. մ.	Տ	Գերման Թորոսյանի, այս տանը ապրել է Կոմիտասը
8.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1900 թ.	գ. մ.	Տ	Սարգիս Սարգսյանի, այս տանը դասավանդել է Կոմիտասը
9.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-14 դդ.	հվ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում
	9.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	տեղադրված բարձր պատվանդանին
	9.2.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	տեղադրված պատվանդանին
	9.3.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	տեղադրված` բարձր պատվանդանին` երկատված
10.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-19 դդ.	գ. մ.	Տ	գյուղի կնտ.-ում, շրջապատված տնամերձ հողամասերով
	10.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմնահարված
11.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԽԱՉԵՐ»	16-19 դդ.	հվ-աե մասում	Տ
	11.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	քիվը` փոքր կոտրվածքներով
12.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՅՈՒՂ»	10-18 դդ.	2 կմ հվ	Տ
	12.1.			կոթող	7 դ.		Հ	«Օյուղ» աշտարակի մոտ
13.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՍՈՓԱՆԵՍ»	10-18 դդ.	2 կմ հվ-ամ	Տ	Ամբերդ գետի ձախակողմյան ձորը տանող հին ճանապարհին
	13.1.			եկեղեցի	16-18 դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս եզրին, ավերված
	13.2.			գերեզմանոց	16-18 դդ.		Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի և «Սոփանես» գյուղատեղիի միջև
14.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	18-19 դդ.	1,5 կմ հս-աե	Տ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող համանուն ձորում, տեղացիներն անվանում են «Քյոթակլու»
15.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հվ-աե	Հ	հեռավորությունը նշված է Արտավազդիկ եկեղեցուց
16.				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-13 դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի հվ եզրին` ավերված
17.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԱՐՏԱՎԱԶԴԻԿ	5-6 դդ.	ամ մասում	Հ	գյուղի եզրին
	17.1.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցուց աե, ձորի մեջ
18.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	10 դ.	գ. մ.	Հ
	18.1.			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	հվ ավանդատանը
	18.2.			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու բակում
	18.3.			խաչքար	16 դ.		Հ	եկեղեցու բակում
	18.4.			գերեզմանոց	10-19 դդ.		Տ	եկեղեցու հվ և աե կողմերում
19.				ԶՈՀԱՐԱՆ «ՑԻՑ ՔԱՐ»	մթա 2 հզմ	2 կմ հս	Հ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում
20.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1955 թ.	գ. մ.	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան
21.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1990 թ.	գ. մ.	Տ	հեղ.՝ ժողովրդական վարպետ Հ. Մարտիրոսյան
22.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1979 թ.	հվ մասում	Տ	ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան
23.				ՋՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ»	9-10 դդ.	1,5 կմ հս	Հ	սկիզբ է առնում Ամբերդ գետակի կիրճից, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ., գյուղացիների ուժերով
24.				ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ	մթա 2 հզմ	հվ-ամ մասում	Հ	գյուղի գործող գերեզմանոցում, տեղադրված է որպես տապանաքար
25.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ»	13-14 դդ.	1 կմ հս-ամ	Տ	Ամբերդի ձորում, ձախ ափին, Բյուրական-Օրգով ավտոճանապարհի կամրջից վեր
26.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ»	13-19 դդ.	2 կմ հս	Տ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում, զոհարանից 300 մ հվ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	1927 թ.	գ. մ.	Տ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հս-ամ մասում	Տ
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1980 թ.	հս մասում	Տ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 3-1 հզմ	հվ և հվ-ամ մասերում	Հ
2.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1978 թ.	գ. մ.	Տ
3.				ՋՐԱՂԱՑ	19-20 դդ.	ամ մասում	Տ	«Չատին դաղ» ձորում
4.				ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ	մթա 2-1 հզմ	կնտ	Հ	զբոսայգու տարածքում
5.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ	17-18 դդ.	ամ մասում	Տ	«Չատին դաղ» ձորում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-20 դդ.	գ. մ.	Տ	գյուղի դպրոցի հվ-ամ կողմում
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ	4-5 դդ.	գ. մ.	Հ	կիսավեր
	2.1.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցու հս պատի մոտ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ, 17-18 դդ.	1 կմ հվ	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում
	1.1.			գերեզմանոց	17-18 դդ.		Տ
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	ամ մասում	Հ	զբաղեցնում է ձորի աջակողմյան հարթությունը
3.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10 դդ.	գ. մ.	Հ	Ջ. Մահմուդյանի տան մոտ, հենած պատին

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	0,3 կմ հվ-աե	Հ	Եղիպատրուշ գետի երկու ափերին
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ	5 դ.	աե մասում	Հ
	2.1.			ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	5-20 դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		2.1.1		խաչքար	11-12 դդ.		Հ	գերեզմանոցի ամ եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված
		2.1.2		խաչքար	13 դ.		Հ	որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի
		2.1.3		խաչքար	13 դ.		Հ	որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի
		2.1.4		խաչքար	13 դ.		Հ	երկատված
		2.1.5		տապանաքար	1719 թ.		Տ	որմնափակ, խաչքարերի մոտ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	13 դ.	հվ-աե մասում	Հ	գյուղի եզրին
	3.1.			գավիթ	13 դ.		Հ	կիսավեր
		3.1.1		խաչքար	10 դ.		Հ	հվ պատին, ներքուստ, 3 խաչքարերից կենտրոնականը
		3.1.2		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	մուտքից վեր, ձախ կողմում, արտաքուստ
		3.1.3		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	հվ պատին, ներքուստ
		3.1.4		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	մուտքից վեր, աջ կողմում, արտաքուստ
		3.1.5		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	հս պատի մոտ, ընկած
		3.1.6		խաչքար	13 դ.		Հ	մուտքից վեր, հարդարված զույգ խաչով
		3.1.7		խաչքար	16 դ.		Հ	հվ պատի մոտ, ներքուստ, տեղահանված, ստորին մասը` կոտրված
		3.1.8		խաչքար	16 դ.		Հ	գավթի սյան մոտ
		3.1.9		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	հս պատին, ներքուստ
	3.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	Ս. Աստվածածին եկեղեցու հս խաչաթևում, վերնամասը կոտրված
	3.3.			խաչքար	1626 թ.		Հ	աե պատի մոտ, արտաքուստ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10 դ.	գ. մ.	Հ	հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում
5.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12 դդ.	գ. մ.	Հ	հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում, տեղահանված, խաչի վերին ուղղահայաց թևը վնասված

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հս-աե	Հ
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ, ուշ մջնդ	3 կմ ամ	Հ	Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, «Արալըղ» գյուղատեղիի տարածքում
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-19 դդ.	ամ մասում	Տ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	0,2 կմ ամ	Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱԴԱԼՈՒ»	10-12 դդ.	2 կմ հս-աե	Տ
	5.1.			եկեղեցի Ս. Նշան	վրկնգ. 1913 թ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում
		5.1.1		խաչքար	9-10 դդ.		Հ	ներսում, դրված գլխիվայր, վերնամասը՝ կոտրված
	5.2.			ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-12 դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-ամ մասում	Հ	Ակունք տանող հողային ճանապարհի երկու կողմերում, պահպանվել է հատվածաբար՝. 4 կղզյակներով
7.				ԵԿԵՂԵՑԻ	17 դ.	գ. մ.	Տ	վրկնգ՝. 1869 թ.
8.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10 դդ.	1,5 կմ հս-ամ	Հ	արտերի մեջ, ամրացված գետնին՝ գլխիվայր

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՅԱՅԼԻ ԿՈՆԴ»	17-18 դդ.	3 կմ աե	Տ	Զարինջա-Մաստարա ճանապարհից 1 կմ ձախ, տեղացիներն անվանում են «Յայլի կոնդ»
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ «ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔ»	7 դ., 9-12 դդ., 19 դ.	հս մասում	Հ
	2.1.			գերեզմանոց	19 դ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		2.1.1		խաչքար	6-7 դդ.		Հ	եկեղեցու հվ-աե կողմում, ընկած գետնին
		2.1.2		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցու բեմին
		2.1.3		խաչքար	1151 թ.		ՀՀ	եկեղեցու բեմին
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1982 թ.	աե մասում	Տ	բարձրունքի վրա
4.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	17-18 դդ.	1 կմ հս-աե	Տ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-աե և հվ-ամ մասերում	Հ	պահպանվել է 2 կղզյակով
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԶՈՐԱՎՈՐ	19 դ.	գ. մ.	Տ	կիսավեր
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1972 թ.	գ. մ.	Տ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ	քարի դար	հս-ամ կողմում	Հ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հս մասում	Տ	գյուղի եզրին
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-19 դդ.	0,5 կմ հվ	Տ
	3.1.			մատուռ «Կարմիր վանք»	17-18 դդ.		Տ	ավերված
		3.1.1		խաչքար	12 դ.		Հ	մատուռի բեմին, պահպանված է վերին կեսը
4.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ (Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ)	19 դ.	հս մասում	Տ	քանդված, պահպանվել են միայն հիմքերը
5.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1955 թ.	գ. մ.	Տ
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1981 թ.	գ. մ.	Տ
7.				ՋՐԱՂԱՑ «ԳԱԼՈՅԻ»	18-19 դդ.	հվ-աե մասում	Տ	գյուղի նախկին գոմերի մոտ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԼԱՆՋ»	մթա 2-1 հզմ	1,3 կմ հվ-աե	Հ	Լեռնապար-Ծիլքար ավտոճանապարհի կտրուկ շրջադարձից աջ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20 դդ.	հս մասում	Տ	եկեղեցուց հս, հս-աե և մասամբ՝ ամ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1866 թ.	հս մասում	Տ
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հվ-աե	Հ	Լեռնապար-Ծիլքար ճանապարհից աջ, սոճու անտառի հարթ տարածքում
5.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1987 թ.	գ. մ.	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում