ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

«16» հունվար 2025 թ.

N 08-Ն

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՂԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ՑՈՒՑՈՒՄ ՈՒՆԵՑՈՂ ԱՅՐՎԱԾՔՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը`

Հրամայում եմ`

1. Հաստատել վերականգնողական բժշկական օգնության և սպասարկման ցուցում ունեցող այրվածքով պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն hավելվածի:

2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

16.01.2025

Ա. ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ

Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի «16» հունվար 2025 թվականի N 08-Ն հրամանի

ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ

ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՂԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ՑՈՒՑՈՒՄ ՈՒՆԵՑՈՂ ԱՅՐՎԱԾՔՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ

1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․

Հ/Հ	Կոդը	Անվանում
1)	T20	Գլխի և պարանոցի ջերմային և քիմիական այրվածքներ, ներառյալ՝ ականջը (ցանկացած մասի) աչքերի և դեմքի այլ մասերը, գլուխը և պարանոցը շրթունքը քիթը (միջնորմ) գլխի մազածածկ հատվածը (ցանկացած հատված) քունքային (շրջան) Բացառությամբ՝ ջերմային և քիմիական այրվածքների` սահմանափակված աչքով և դրա հավելյալ կառուցվածքներով (T26.-), բերանի և ըմպանի (T28.-)
2)	T20.0	Գլխի և պարանոցի ջերմային այրվածք` չճշտված աստիճանի
3)	T20.2	Գլխի և պարանոցի II աստիճանի ջերմային այրվածք
4)	T20.3	Գլխի և պարանոցի III աստիճանի ջերմային այրվածք
5)	T20.4	Գլխի և պարանոցի քիմիական այրվածք` չճշտված աստիճանի
6)	T20.6	Գլխի և պարանոցի II աստիճանի քիմիական այրվածք
7)	T20.7	Գլխի և պարանոցի III աստիճանի քիմիական այրվածք
8)	T21.0	Իրանի ջերմային այրվածք` չճշտված աստիճանի
9)	T21.2	Իրանի II աստիճանի ջերմային այրվածք
10)	T21.3	Իրանի III աստիճանի ջերմային այրվածք
11)	T21.4	Իրանի քիմիական այրվածք` չճշտված աստիճանի
12)	T21.6	Իրանի II աստիճանի քիմիական այրվածք
13)	T21.7	Իրանի III աստիճանի քիմիական այրվածք
14)	T22	Ուսագոտու և վերին վերջույթի ջերմային և քիմիական այրվածք` բացառությամբ դաստակի և ձեռքի1, ներառյալ՝ վերին վերջույթը (ցանկացած մաս՝ բացի դաստակից) անութային փոսը թիակային շրջանը Բացառությամբ՝ ջերմային և քիմիական այրվածքի` միջթիակային շրջանի (T21.-), միայն դաստակի և նախադաստակի (T23.-)
15)	T22.0	Ուսագոտու և վերին վերջույթի չճշտված աստիճանի ջերմային այրվածք` բացառությամբ դաստակի և ձեռքի
16)	T22.2	Ուսագոտու և վերին վերջույթի II աստիճանի ջերմային այրվածք` բացառությամբ դաստակի և ձեռքի
17)	T22.3	Ուսագոտու և վերին վերջույթի III աստիճանի ջերմային այրվածք` բացառությամբ դաստակի և ձեռքի
18)	T22.4	Ուսագոտու և վերին վերջույթի չճշտված աստիճանի քիմիական այրվածք` բացառությամբ դաստակի և ձեռքի
19)	T22.6	Ուսագոտու և վերին վերջույթի II աստիճանի քիմիական այրվածք`բացառությամբ դաստակի և ձեռքի
20)	T22.7	Ուսագոտու և վերին վերջույթի III աստիճանի քիմիական այրվածք` բացառությամբ դաստակի և ձեռքի
21)	T23	Դաստակի և ձեռքի ջերմային և քիմիական այրվածք, ներառյալ՝ մատը (եղունգ) ափը մեծ մատը (եղունգ)
22)	T23.0	Դաստակի և ձեռքի ջերմային այրվածք՝ չճշտված աստիճանի
23)	T23.2	Դաստակի և ձեռքի II աստիճանի ջերմային այրվածք
24)	T23.3	Դաստակի և ձեռքի III աստիճանի ջերմային այրվածք
25)	T23.4	Դաստակի և ձեռքի քիմիական այրվածք` չճշտված աստիճանի
26)	T23.6	Դաստակի և ձեռքի II աստիճանի քիմիական այրվածք
27)	T23.7	Դաստակի և ձեռքի III աստիճանի քիմիական այրվածք
28)	T24	Կոնքազդրային հոդի և ստորին վերջույթի ջերմային և քիմիական այրվածքներ` բացառությամբ սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի, ներառյալ՝ ստորին վերջույթը (ցանկացած մասը՝ բացի սրունք-թաթային հոդից և ոտնաթաթից) Բացառությամբ՝ միայն սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի ջերմային և քիմիական այրվածքի (T25.-)
29)	T24.0	Կոնքազդրային հոդի և ստորին վերջույթի չճշտված աստիճանի ջերմային այրվածք՝ բացառությամբ սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի
30)	T24.2	Կոնքազդրային հոդի և ստորին վերջույթի II աստիճանի ջերմային այրվածք՝ բացառությամբ սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի
31)	T24.3	Կոնքազդրային հոդի և ստորին վերջույթի III աստիճանի ջերմային այրվածք՝ բացառությամբ սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի
32)	T24.4	Կոնքազդրային հոդի և ստորին վերջույթի չճշտված աստիճանի քիմիական այրվածք՝ բացառությամբ սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի
33)	T24.6	Կոնքազդրային հոդի և ստորին վերջույթի II աստիճանի քիմիական այրվածք՝ բացառությամբ սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի
34)	T24.7	Կոնքազդրային հոդի և ստորին վերջույթի III աստիճանի քիմիական այրվածք՝ բացառությամբ սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի
35)	T25	Սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի ջերմային և քիմիական այրվածքներ, ներառյալ՝ ոտնաթաթի մատ(ներ)ը
36)	T25.0	Սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի ջերմային այրվածք` չճշտված աստիճանի
37)	T25.2	Սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի ջերմային այրվածք` II աստիճանի
38)	T25.3	Սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի ջերմային այրվածք` III աստիճանի
39)	T25.4	Սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի քիմիական այրվածք` չճշտված աստիճանի
40)	T25.6	Սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի քիմիական այրվածք` II աստիճանի
41)	T25.7	Սրունք-թաթային հոդի և ոտնաթաթի քիմիական այրվածք` III աստիճանի
42)	T26	Ջերմային և քիմիական այրվածքներ՝ սահմանափակված աչքի և նրա հավելյալ ապարատի շրջանում
43)	T26.0	Կոպի և շուրջակնային շրջանի ջերմային այրվածք
44)	T26.3	Աչքի այլ մասերի և դրա հավելյալ ապարատի ջերմային այրվածք
45)	T26.4	Աչքի և նրա հավելյալ ապարատի ջերմային այրվածք՝ չճշտված տեղակայմամբ
46)	T26.5	Կոպի և շուրջակնային շրջանի քիմիական այրվածք
47)	T26.8	Աչքի այլ մասերի և հավելյալ ապարատի քիմիական այրվածք
48)	T26.9	Աչքի և նրա հավելյալ ապարատի քիմիական այրվածք` չճշտված տեղակայմամբ
49)	T28.0	Բերանի և ըմպանի ջերմային այրվածք
50)	T28.5	Բերանի և ըմպանի քիմիական այրվածք
51)	T29	Մարմնի բազմակի շրջանների ջերմային և քիմիական այրվածքներ, ներառյալ՝ ջերմային և քիմիական այրվածքները` դասակարգված T20-T28 երկու և ավելի դասերում
52)	T29.0	Մարմնի բազմակի շրջանների չճշտված աստիճանի ջերմային այրվածքներ Բազմակի այրվածքներ` առանց հավելյալ ճշտումների (ԱՀՃ)
53)	T29.2	Մարմնի բազմակի շրջանների ջերմային այրվածքներ` ոչ ավելի, քան II աստիճանի այրվածքի նշմամբ
54)	T29.3	Մարմնի բազմակի շրջանների ջերմային այրվածքներ` առնվազն մեկ շրջանում III աստիճանի այրվածքի նշմամբ
55)	T29.4	Մարմնի բազմակի շրջանների քիմիական այրվածքներ` չճշտված աստիճանի Բազմակի քիմիական այրվածքներ` ԱՀՃ
56)	T29.6	Մարմնի բազմակի շրջանների քիմիական այրվածքներ` ոչ ավելի, քան II աստիճանի քիմիական այրվածքի նշմամբ
57)	T29.7	Մարմնի բազմակի շրջանների քիմիական այրվածքներ` առնվազն մեկ շրջանում III աստիճանի քիմիական այրվածքի նշմամբ
58)	T30	Ջերմային և քիմիական այրվածքներ` չճշտված տեղակայմամբ Բացառությամբ՝ ջերմային և քիմիական այրվածքի, որի ժամանակ նշված է մարմնի մակերեսի ախտահարման տարածվածությունը (T31-T32)
59)	T30.0	Մարմնի չճշտված շրջանի ջերմային այրվածք` չճշտված աստիճանի Այրվածք` ԱՀՃ
60)	T30.2	Մարմնի չճշտված շրջանի II աստիճանի ջերմային այրվածք Այրվածք II աստիճանի` ԱՀՃ
61)	T30.3	Մարմնի չճշտված շրջանի III աստիճանի ջերմային այրվածք Այրվածք III աստիճանի՝ ԱՀՃ
62)	T30.4	Մարմնի չճշտված շրջանի քիմիական այրվածք` չճշտված աստիճանի Քիմիական այրվածք` ԱՀՃ
63)	T30.6	Մարմնի չճշտված շրջանի II աստիճանի քիմիական այրվածք Քիմիական այրվածք II աստիճանի` ԱՀՃ
64)	T30.7	Մարմնի չճշտված շրջանի III աստիճանի քիմիական այրվածք Քիմիական այրվածք III աստիճանի` ԱՀՃ
65)	T31	Ջերմային այրվածքների դասակարգումը ըստ մարմնի մակերեսի ախտահարված տարածքի
66)	T31.0	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 10% -ից պակաս տարածքի ընդգրկմամբ
67)	T31.1	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 10-19%-ի ընդգրկմամբ
68)	T31.2	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 20-29%-ի ընդգրկմամբ
69)	T31.3	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 30-39%-ի ընդգրկմամբ
70)	T31.4	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 40-49% ընդգրկմամբ
71)	T31.5	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 50-59%-ի ընդգրկմամբ
72)	T31.6	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 60-69%-ի ընդգրկմամբ
73)	T31.7	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 70-79%-ի ընդգրկմամբ
74)	T31.8	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 80-89%-ի ընդգրկմամբ
75)	T31.9	Ջերմային այրվածքներ՝ մարմնի մակերեսի 90% կամ ավելի տարածքի ընդգրկմամբ
76)	T32	Քիմիական այրվածքների դասակարգումը ըստ մարմնի մակերեսի ախտահարված տարածքի
77)	T32.0	Քիմիական այրվածք` մարմնի մակերեսի 10% -ից պակաս տարածքի ընդգրկմամբ
78)	T32.1	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 10-19%-ի ընդգրկմամբ
79)	T32.2	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 20-29%-ի ընդգրկմամբ
80)	T32.3	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 30-39%-ի ընդգրկմամբ
81)	T32.4	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 40-49%-ի ընդգրկմամբ
82)	T32.5	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 50-59% ընդգրկմամբ
83)	T32.6	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 60-69%-ի ընդգրկմամբ
84)	T32.7	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 70-79%-ի ընդգրկմամբ
85)	T32.8	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 80-89%-ի ընդգրկմամբ
86)	T32.9	Քիմիական այրվածք՝ մարմնի մակերեսի 90% և ավելի տարածքի ընդգրկմամբ

__________________

¹ «Դաստակի և ձեռքի» արտահայտությունը՝ այս և մնացած կոդերին համապատասխան ախտորոշումների նկարագրության մեջ, համարժեք է «Դաստակի և նախադաստակի» արտահայտությանը:

2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ ստորև ներկայացված Ձև 1–ի․

Ձև 1

3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի.

Ձև 2

Հ/Հ	Խորհրդատվության տեսակը	Տրամադրման Քանակը
		ԱԲ	Բ
1)	Տվյալ նոզոլոգիական խմբում խորհրդատվությունների քանակը, բնույթը և ընդգրկված մասնագետների քանակը դիտվում է յուրովի և կախված է տվյալ կլինիկական դեպքի նրբությունների կամ ուղեկցող նոզոլոգիական խմբերի առկայությունից կամ բացակայությունից	-	1

4․ Սույն գործելակարգի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։

5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի․

Ձև 3

Լաբորատոր հետազոտություններ
Հ/Հ	Կոդը	Անվանումը	Տրամադրման քանակը		Արդյունք
			ԱԲ	Բ
1)	Առկա չէ	Արյան ընդհանուր հետազոտություն` լեյկոֆորմուլայով	-	1	Պաթոլոգիական շեղումների հայտնաբերում
2)	Առկա չէ	Արյան խմբի և ռեզուս գործոնի որոշում	-	1
3)	Առկա չէ	Վիրուսային ինֆեկցիաների շճաբանական հետազոտություն	-	1
4)	Առկա չէ	Կոագուլոգրամմա	-	1
5)	Առկա չէ	Արյան բիոքիմիական հետազոտություն	-	1
6)	Առկա չէ	Մեզի ընդհանուր հետազոտություն	-	1
7)	Առկա չէ	Վերքային մակերեսների մանէաբանական հետազոտություն` ըստ անհրաժեշտության	-	0,5
8)	Առկա չէ	Արյան էլեկտրոլիտների և թթվահիմնային հավասարակշռության որոշում` ըստ անհրաժեշտության	-	0,1
Գործիքային հետազոտություններ
9)	Առկա չէ	Էլեկտրասրտագրություն	_	1	Սրտի ծանր պաթոլոգիաները բացառելու նպատակով
10)	Առկա չէ	Էխոսրտագրություն` ըստ անհրաժեշտության	-	0,2
11)	Առկա չէ	Կրծքավանդակի ռենտգենաբանական հետազոտություն	_	1	Կրծքավանդակի օրգանների ծանր պաթոլոգիաները բացառելու նպատակով
12)	Առկա չէ	Ուլտրաձայնային հետազոտություն	-	1	Որովայնի և կոնքի խոռոչի նոզոլոգիաները բացառելու նպատակով
13)	Առկա չէ	Համակարգչային տոմոգրագիա՝ ըստ անհրաժեշտության	_	0,1	Կոտրվածքների, ներքին արյունահոսությունների, այլ օրգան-համակարգերի կողմից առկա նոզոլոգիաները բացառելու նպատակով
14)	Առկա չէ	Միջուկամագնիսային-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիա` ըստ անհրաժեշտության	_	0,1	Այլ օրգան-համակարգերի կողմից առկա նոզոլոգիաները բացառելու նպատակով

6․ Սույն գործելակարգի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։

7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի.

Ձև 4

Հ/Հ	Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում	Անվանում (ջեներիկ)	Չափման միավոր	Միջի-նացված ցուցանիշ՝ տրա-մադրման հաճախա-կանություն	Միջին օրական չափաքա նակ	Բուժման կուրսի միջին չափաքա նակ		Օրերի քանակ
Արտաքին օգտագործման
1)	Սոխի հանուկ, հեպարին (հեպարին նատրիում), ալանտոին դոնդող արտաքին կիրառման 100մգ/գ+50ՄՄ/գ+10մգ/գ; 20գ	Սոխի հանուկ, հեպարին (հեպարին նատրիում), ալանտոին դոնդող արտաքին կիրառման 100մգ/գ+50ՄՄ/գ+10մգ/գ; 20գ	պարկուճ	2	Ըստ կարիքի	Ըստ կարիքի		մինչև 18 ամիս
2)	Հիալուրոնաթթու, նրբաքսուք արտաքին օգտագործման,	Հիալուրոնաթթու, նրբաքսուք արտաքին օգտագործման	պարկուճ	2	Ըստ կարիքի	Ըստ կարիքի		մինչև 18 ամիս
3)	Ազիական Ցենտելլայի հանուկ, նրբաքսուք արտաքին օգտագործման	Ազիական Ցենտելլայի հանուկ, նրբաքսուք արտաքին օգտագործման	պարկուճ	2	Ըստ կարիքի	Ըստ կարիքի		մինչև 18 ամիս
4)	Ջուր, ցեպալին, ալանտոին, քսանթան, մեթիլպարաբենամ, սորբինաթթու, բուրմունք, PEG-4:	Ջուր, ցեպալին, ալանտոին, քսանթան, մեթիլպարաբենամ, սորբինաթթու, բուրմունք, PEG-4:	պարկուճ	2	Ըստ կարիքի	Ըստ կարիքի		մինչև 18 ամիս
5)	Սիլիկոն, սկվալենի յուղ, վիտամին C	Սիլիկոն, սկվալենի յուղ, վիտամին C	պարկուճ	2	Ըստ կարիքի	Ըստ կարիքի		մինչև 18 ամիս
6)	Թորած ջուր, տատասկաթզենու չոր հանուկ, տատասկաթզենու յուղի էքստրակտ, քունջութի յուղ, գետնանուշի յուղ, կարբոմեր, մակրոգոլգլիցերին հիդրօքսիստեարատ, դիէթիլեն գլիկոլ մոնոէթիլ եթեր, ալֆա-տոկոֆերոլ ացետատ, իզոպրոպիլ միրիստատ, դեքսպանթենոլ, ֆենօքսիեթանոլ, բետա-սիտոստերոլ, տրիէթանոլամին:	Թորած ջուր, տատասկաթզենու չոր հանուկ, տատասկաթզենու յուղի էքստրակտ, քունջութի յուղ, գետնանուշի յուղ, կարբոմեր, մակրոգոլգլիցերին հիդրօքսիստեարատ, դիէթիլեն գլիկոլ մոնոէթիլ եթեր, ալֆա-տոկոֆերոլ ացետատ, իզոպրոպիլ միրիստատ, դեքսպանթենոլ, ֆենօքսիեթանոլ, բետա-սիտոստերոլ, տրիէթանոլամին:	պարկուճ	2	Ըստ կարիքի	Ըստ կարիքի		մինչև 18 ամիս
Ներսպիական
7)	Տրիամցինոլոն (տրիամցինոլոնի ացետոնիդ) դեղակախույթ ներարկման 40մգ/մլ	Տրիամցինոլոն (տրիամցինոլոնի ացետոնիդ) դեղակախույթ ներարկման 40մգ/մլ	ամպուլներ	1	1,5	4	3 օր 18 ամսվա ընթացքում, նվազագույնը 4 շաբաթ ընդմիջումով
Ցավի կառավարում
8)	Պարացետամոլ, 100մգ,500մգ	Պարացետամոլ, 100մգ,500մգ	դեղահատ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
9)	Պարացետամոլ, 50մգ, 100մգ, 150մգ, 250մգ	Պարացետամոլ, 50մգ, 100մգ, 150մգ, 250մգ	մոմիկներ ուղիղաղիքային	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
10)	Պարացետամոլ, լուծույթ ներքին ընդունման, 120մգ/5մլ, 125մգ/5մլ	Պարացետամոլ, լուծույթ ներքին ընդունման, 120մգ/5մլ, 125մգ/5մլ,	օշարակ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
11)	Պարացետամոլ, լուծույթ կաթիլաներարկման 10մգ/մլ	Պարացետամոլ, լուծույթ կաթիլաներարկման 10մգ/մլ	փաթեթ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
12)	Իբուպրոֆեն, 200մգ, 400մգ,600մգ	Իբուպրոֆեն, 200մգ, 400մգ,600մգ	դեղահատ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
13)	Իբուպրոֆեն, լուծույթ ներքին ընդունման, 20մգ/մլ, 40մգ/մլ, 200մգ/5մլ՝ 3 ամսականից ոչ փոքր երեխաների համար	Իբուպրոֆեն, լուծույթ ներքին ընդունման, 20մգ/մլ, 40մգ/մլ, 200մգ/5մլ՝ 3 ամսականից ոչ փոքր երեխաների համար	օշարակ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
14)	Դեքսկետոպրոֆեն (դեքսկետոպրոֆենի տրոմետամոլ) 25 մգ	Դեքսկետոպրոֆեն (դեքսկետոպրոֆենի տրոմետամոլ) 25մգ	դեղահատ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
15)	Դեքսկետոպրոֆեն (դեքսկետոպրոֆենի տրոմետամոլ) 25 մգ, դեղափոշի ներքին ընդունման	Դեքսկետոպրոֆեն (դեքսկետոպրոֆենի տրոմետամոլ) 25 մգ, դեղափոշի ներքին ընդունման լուծույթի 25մգ	օշարակ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
16)	Դեքսկետոպրոֆեն (դեքսկետոպրոֆենի տրոմետամոլ) 25 մգ, դեղափոշի ներքին ընդունման լուծույթ ներարկման 50մգ	Դեքսկետոպրոֆեն (դեքսկետոպրոֆենի տրոմետամոլ) 25 մգ, դեղափոշի ներքին ընդունման լուծույթ ներարկման 50մգ	ամպուլա	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
17)	Տրամադոլ/Դեքսկետոպրոֆեն 75մգ/25մգ	Տրամադոլ/Դեքսկետոպրոֆեն 75մգ/25մգ	դեղահատ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
18)	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) 100մգ	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) 100մգ	դեղահատ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
19)	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) 25մգ	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) 25մգ	դեղապատիճ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
20)	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 25մգ/մլ	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 25մգ/մլ	ամպուլա	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
21)	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) դոնդող արտաքին կիրառման 10մգ/գ	Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) դոնդող արտաքին կիրառման 10մգ/գ	պարկուճ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
22)	Նեֆոպամ, ամպուլա, 20մգ/2մլ, լուծույթ կաթիլաներարկման, լուծույթ միջմկանային ներարկման	Նեֆոպամ, ամպուլա, 20մգ/2մլ, լուծույթ կաթիլաներարկման, լուծույթ միջմկանային ներարկման	ամպուլա	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման
23)	Նիմեսուլիդ, գրանուլներ ներքին ընդունման դեղակախույթի100մգ	Նիմեսուլիդ, գրանուլներ ներքին ընդունման դեղակախույթի 100մգ	փաթեթ	1	Ըստ ցուցման	Ըստ ցուցման		Ըստ ցուցման

8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված`

1) նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ.

2) տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը.

3) երեխաների դեղերի նշանակումը կատարվում է տարիքին համապատասխան դեղաչափով` հեղուկ դեղաձևերով։

9․ Բուժական միջոցառումները սահմանվում են Ձև 5–ում.

Ձև 5

Հ/Հ	Բժշկական ծառայության տեսակը	Տրամադրման քանակը
		ԱԲ	Բ
1)	Ֆիզիկական վերականգնողական միջամտություններ`
ա.	Այտուցների կառավարում	-	1
բ.	Հոդերի շարժման ծավալի կառավարում	-	1
գ.	Դիրքավորում և ձգումներ	-	1
դ.	Սպլինտավորում և օրթեզավորում	-	1
ե.	Վերքերի և մաշկի խնամք	-	1
զ.	Կոմպրեսիոն թերապիա (ձգող հագուստի կրում)` վերքերի լավանալուց հետո	-	0,8
է.	Սպիների մերսում և փափկեցնելու հատկություն ունեցող քսուքների կիրառում (սիլիկոն և այլ նյութեր պարունակող)` վերքերի լավանալուց հետո	-	1
2)	Սոցիալ-հոգեբանական միջամտություններ՝	-	1
3)	Կոնսերվատիվ բուժում ա) ցավի կառավարում բ) ինֆուզիոն թերապիա գ) սիմպտոմատիկ բուժում	-	1
4)	Էշարատոմիա, նեկրէկտոմիա, ֆասցիոտոմիա	-	0,4
5)	Մաշկի փոխպատվաստում	-	0,3
6)	Ռեկոնստրուկտիվ վիրահատություններ	-	0,2

10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։

ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ

1. Առողջապահության նախարարի 2024թ. դեկտեմբերի 6-ի N 7064 - Լ հրամանով հաստատված «Այրվածքներով պացիենտների վերականգնողական բժշկական օգնության և սպասարկման կլինիկական ուղեցույց»` https://moh.am/#1/4968:

2. ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի 2013 թվականի սեպտեմբերի 19-ի N 871-Ն հրամանով հաստատված «Հայաստանի Հանրապետության տեխնիկատնտեսական և սոցիալական տեղեկատվության «Հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական դասակարգիչ»` https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=142864:

3. Բելոուսով, Ա.Ե. (2005): Սպիերը և դրանց շտկումը: Հրատարակություն «Կոմանդոր-SPB»/ Белоусов, А.Е. (2005). Рубцы и их коррекция. Издательство «Командор-SPB».

4. Միխին, Ի.Վ., Կուխտենկո, Յու.Վ. (2012): Այրվածքներ և ցրտահարություններ: Վոլգոգրադ/ Михин, И.В., Кухтенко, Ю.В. (2012). Ожоги и Отморожения. Волгоград.

5. Աղաջանզադե, Մ., Մոմենի, Մ., Նիազի, Մ., Ղորբանի, Հ., Սաբերի, Մ., Խեյրքահ, Ռ., Ռահբար, Հ., և Կարիմի, Հ. (2019, հունիս): Էրգոթերապիայի ներդրման արդյունավետությունը ձեռքի այրվածք ունեցող պացիենտների վերականգնման մեջ: «Այրվածքների և հրդեհային աղետների տարեգրություն», Ազգային բժշկական գրադարան/ Aghajanzade, M., Momeni, M., Niazi, M., Ghorbani, H., Saberi, M., Kheirkhah, R., Rahbar, H., & Karimi, H. (2019, June). Effectiveness of Incorporating Օccupational Therapy in Rehabilitation of Hand Burn Patients. Annals of Burns and Fire Disasters. National Library of Medicine, PubM, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6733213/

6. Ահրս-Կլաս, Կ. (2009): Այրվածքներ: Սոլե, Մ., Քլայն, Դ., և Մոզլի, Մ. (խմբ.), «Կրիտիկական բուժքույրական խնամքի ներածություն» (5-րդ հրտ., էջ 682-728): Ֆիլադելֆիա: ՎԲ Սաուընդերս/ Ahrns-Klas, K. (2009). Burns. In Sole, M., Klein, D., & Moseley, M. (Eds.), Introduction to Critical Care Nursing (5th ed., pp. 682-728). Philadelphia: WB Saunders.

7. Այրվածքների ամերիկյան ասոցիացիա, Ապացույցների վրա հիմնված ուղեցույցների խումբ: (2001): Այրվածքների խնամքի գործնական ուղեցույցներ: «Այրվածքների խնամք և հետազոտություն», 22, 1-69/ American Burn Association, Evidence-Based Guidelines Panel. (2001). Practical guidelines for burn care. Journal of Burn Care & Research, 22, 1-69.

8. Ամերիկյան հոգեբանության ասոցիացիա: Երեխաներն ու տրավման. թարմացումներ հոգեկան առողջության մասնագետների համար: Հոգեբանական տրավմայի և հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարման նախագահական հանձնաժողով, 2008/ American Psychological Association. Children and Trauma: Սpdate for Mental Health Professionals. APA Presidential Task Force on Posttraumatic Stress Disorder and Trauma in Children and Adolescents, 2008, https://www.apa.org/pi/families/resources/update.pdf

9. Ձեռքի վիրաբուժության ամերիկյան ասոցիացիա: Հոդեր: / American Society for Surgery of the Hand. Joints. https://www.assh.org/handcare/safety/joints/

10. Բարնշտայներ, Ջ., և Պրևոստ, Ս. (2002): Ինչպես ներդնել ապացույցների վրա հիմնված պրակտիկան: «Խորհրդածություններ բուժքույրության առաջնորդության մասին», 28, 18-21: [Փաբմեդ]/ Barnsteiner, J., & Prevost, S. (2002). How to implement evidence-based practice. Reflections on Nursing Leadership, 28, 18-21. [PubMed]

11. Բրիքնել, Ջ., Չան, Վ., Դարտոն, Ա., Էդմոնդսոն, Ռ., Իդդամալգոդա, Տ., Կացու, Ա., Լոուրենս, Է. և ուրիշներ: Այրվածքային վնասվածքների պետական ծառայություն. Այրվածքների ֆիզիոթերապևտիկ և էրգոթերապևտիկ ուղեցույցներ: Կլինիկական ուղեցույց/ Bricknell, J., Chan, W., Darton, A., Edmondson, R., Iddamalgoda, T., Katsu, A., Lawrence, E., et al. Statewide Burn Injury Service: Burn Physiotherapy and Օccupational Therapy Guidelines. Clinical guideline, https://aci.health.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0018/236151/ACI-Burn-physiotherapy-occupational-therapy-guidelines.pdf.

12. Կանցիո, Ջ.Մ., Լունդի, Ջ.Բ., և Կանցիո, Լ.Ս. (2024): Ձեռքի բարդ այրվածքների սուր վիրահատական և վերականգնողական կառավարումը ռազմական վիրավորների շրջանում: «Բերնս», Ձեռագիր/ Cancio, J.M., Lundy, J.B., & Cancio, L.C. (2024). Acute surgical and rehabilitation management of complex hand burns in combat casualties. Burns, Manuscript, https://www.mdpi.com/2673-1991/5/2/11.

13.Չարլթոն, Պ.Թ., և Ֆերգյուսոն, Դ.Վ.Ն. (2008): Օրթոզներ, սպլինտեր և գիպսեր: Բարնս, Մ.Պ., և Ջոնսոն, Գ.Ռ. (խմբ.), «Վերին շարժիչային նեյրոնային համախտանիշ և սպաստիկություն. Կլինիկական կառավարում և նեյրոֆիզիոլոգիա» (էջ 113-130): Քեմբրիջի համալսարանի հրատարակչություն/ Charlton, P.T., & Ferguson, D.W.N. (2008). Օrthoses, splints, and casts. In M.P. Barnes & G.R. Johnson (Eds.), Սpper Motor Neurone Syndrome and Spasticity: Clinical Management and Neurophysiology (pp. 113-130). Cambridge Սniversity Press, https://www.cambridge.org/core/books/abs/upper-motor-neurone-syndrome-and-spasticity/orthoses-splints-and-casts/99BBA4AF919AD36735400598B641CA75

14. Չինաստանի այրվածքների ասոցիացիա, Այրվածքաբանների չինական ասոցիացիա և այլք (2015): Այրվածքների վերականգնման ուղեցույցներ Չինաստանում: «Բերնս ընդ Տրավմա»/ Chinese Burn Association, Chinese Association of Burn Surgeons, et al. (2015). Guidelines for burn rehabilitation in China. Burns & Trauma. https://academic.oup.com/burnstrauma/article/doi/10.1186/s41038-015-0019-3/5670655?login=false.

15.Դյուի, Վ.Ս., Ռիչարդ, Ռ.Լ., և Պարի, Ի.Ս. (2011): Դիրքավորում, սպլինտավորում և կոնտրակտուրայի կառավարում: «Հյուսիսամերիկյան ֆիզիկական բժշկության և վերականգնման կլինիկաներ», 22(2), 229-247/ Dewey, W.S., Richard, R.L., & Parry, I.S. (2011). Positioning, Splinting, and Contracture Management. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America, 22(2), 229-247. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1047965111000180?via%3Dihub.

16. Դոենգես, Մ., Մուրհաուս, Մ., և Մյուր, Ա. (2010): Բուժքույրական ախտորոշման ձեռնարկ. պլանավորում, անհատականացում և հաճախորդի խնամքի փաստաթղթավորում (3-րդ հրտ., էջ 1-8): Սենտ Լուիս: Ֆ. Ա. Դավիս Քո/ Doenges, M., Moorhouse, M., & Murr, A. (2010). Nursing Diagnosis Manual: Planning, Individualizing and Documenting Client Care (3rd ed., pp. 1-8). St Louis: F.A. Davis Co.

17. Գիբրան, Ն.Ս. (2006): Այրվածքների խնամքի գործնական ուղեցույցներ: «Այրվածքների խնամքի և հետազոտության ամսագիր», 27, 437-438: [Փաբմեդ]/ Gibran, N.S. (2006). Practical guidelines for burn care. Journal of Burn Care & Research, 27, 437-438. [PubMed].

18. Գորդոն, Մ., Գրինֆիլդ, Է., և Մարվին, Ջ. (1996): Ճշմարտությունը այրվածքների խնամքի կարևոր մեթոդների մասին: «Այրվածքների խնամքի և հետազոտության ամսագիր», 17, 13-36: [Փաբմեդ]/ Gordon, M., Greenfield, E., & Marvin, J. (1996). The truth about important ways to care for burns. Journal of Burn Care & Research, 17, 13-36. [PubMed]

19. Գրինֆիլդ, Է. (1995): Կրիտիկական ուղիներ. ինչ են դրանք և ինչ չեն: «Այրվածքների խնամքի և հետազոտության ամսագիր», 16, 196-197: [Փաբմեդ]/ Greenfield, E. (1995). Critical Paths: What they are and what they are not. Journal of Burn Care & Research, 16, 196-197. [PubMed]

20. Գրինֆիլդ, Է. (1999): Այրվածքներ: Բուխեր, Լ., և Մելանդեր, Ս. (խմբ.), «Ինտենսիվ թերապիայի բուժքույր» (1-ին հրտ., էջ 1036-1069): Ֆիլադելֆիա: ՎԲ Սաուդերս/ Greenfield, E. (1999). Burns. In Bucher, L., & Melander, S. (Eds.), Critical Care Nurse (1st ed., pp. 1036-1069). Philadelphia: WB Saunders.

21. Հեյլ, Ա. և ուրիշներ (2013): Ֆիզիոթերապիան այրվածքների, պլաստիկայի և վերակառուցողական վիրաբուժության մեջ. կարճ դասընթաց հաշմանդամության մասին (էջ 18-19)/ Hale, A., et al. (2013). Physiotherapy in Burns, Plastics and Reconstructive Surgery: Impairment and Disability Short Course (pp. 18-19). https://www.physio-pedia.com/images/3/30/Burns_and_Plastics.pdf.

22. Հոլ, Ս. (2018): Էրգոթերապիայի գործիքակազմ. պացիենտին տրվող նյութեր և բուժման ուղեցույց: Էրգոթերապիայի գործիքակազմ/Hall, C. (2018). Օccupational Therapy Toolkit: Patient Handouts and Treatment Guide. ՕT Toolkit. www.ottoolkit.com.

23. Հիթ, Ջ., Շեփարդ, Լ., և Հարկորտ, Դ. (2018, մարտի 19): Հոգեբանական արդյունքների բարելավման ուղղությամբ այրվածքներից վերապրածների համար: «Սէյջ ամսագիրs»/ Heath, J., Shepherd, L., & Harcourt, D. (2018, March 19). Towards Improved Psychological Օutcomes for Survivors of Burn Injuries. SAGE Journals. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2059513118765371.

24. Հեդման, Թ.Լ., Քուիք, Կ.Դ., և ուրիշներ (2024): Այրվածք ստացածների վերականգնում: «Այրվածքների համապարփակ խնամք», Գլուխ 13/ Hedman, T.L., Quick, C.D., et al. (2024). Rehabilitation of burn casualties. Comprehensive Burn Care, Chapter 13. https://medcoeckapwstorprd01.blob.core.usgovcloudapi.net/pfw-images/borden/amputee/CCAchapter13.pdf

25. Հյուգս, Ա., Ալմելանդ, Ս.Ք., և ուրիշներ (2017-2020): Այրվածքների խնամքի առաջարկություններ զանգվածային զոհերով միջադեպերում. ԱՀԿ արագ արձագանքման բժշկական թիմեր, այրվածքների տեխնիկական աշխատանքային խումբ (ԱՀԿ ՏՎԳԲ)/ Hughes, A., Almeland, S.K., et al. (2017-2020). Recommendations for burns care in mass casualty incidents: WHՕ Emergency Medical Teams, Technical Working Group on Burns (WHՕ TWGB).

26. Առողջապահության որակի և արդյունավետության ինստիտուտ: Կարճ նկարագրություն՝ ֆիզիկական թերապիա: Վերջին թարմացումը՝ 2024 թ. մարտի 19. Հաջորդ թարմացումը՝ 2027: Ազգային բժշկական գրադարան/ Institute for Quality and Efficiency in Health Care. In Brief: Physical Therapy. Last updated March 19, 2024; next update: 2027. National Library of Medicine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK561514/

27. Ջաքեթ, Գ., և Հարթման-Ադամս, Հ. (2009): Կելոիդների և հիպերտրոֆիկ սպիների կառավարում: «Ամերիկյան ընտանեկան բժիշկ»/ Juckett, G., & Hartman-Adams, H. (2009). Management of Keloids and Hypertrophic Scars. American Family Physician. https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2009/0801/p253.html

28. Լաթիա, Կ., Սքելթոն, Փ., և Քլիֆթ, Զ. (2020): Վաղ վերականգնում հակամարտություններում և աղետներում (216 էջ): «Humanity & Inclusion ՍK»/Lathia, C., Skelton, P., & Clift, Z. (2020). Early Rehabilitation in Conflicts and Disasters (216 pages). Humanity & Inclusion ՍK. https://www.hi.org/sn_uploads/document/36199-Humanity--Inclusion-Clinical-Handbook-web_1.pdf.

29. Լի, Կ.Ս., Ջորի, Կ., և Մոյեմեն, Ն.Ս. (2014): Այրվածքների պատմություն՝ անցյալը, ներկան և ապագան: «Այրվածքներ և վնասվածքներ», 2(4), 169-180/Lee, K.C., Joory, K., & Moiemen, N.S. (2014). History of burns: The past, present and the future. Burns & Trauma, 2(4), 169-180. https://doi.org/10.4103/2321-3868.143620.

30. Մամաշլի, Լ., Արդեբիլի, Ֆ.Մ., և ուրիշներ (2019): Հոգեսոցիալական հզորացման միջամտությունների ուսումնասիրություն՝ այրվածքներով պացիենտների համար մուլտիմեդիա կրթության միջոցով: Ազգային բժշկական գրադարան, Փաբմեդ Սենտրալ:/ Mamashli, L., Ardebili, F.M., et al. (2019). Investigating Psychosocial Empowerment Interventions through Multimedia Education in Burn Patients. National Library of Medicine, PubMed Central. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6790256/

31.ՄքԴերմոթ, Լ., Հոթոն, Մ., և Քարթրայթ, Ա.Վ. (2023): Հասկանալ հոգեբանական աջակցության խոչընդոտներն ու խթանիչներն այրվածքից հետո: «Եվրոպական այրվածքների ամսագիր», ՄԴՊԻ/ McDermott, L., Hotton, M., & Cartwright, A.V. (2023). Սnderstanding the Barriers and Enablers for Seeking Psychological Support Following a Burn Injury. European Burn Journal, MDPI. https://www.mdpi.com/2673-1991/4/3/28

32. Մոլթեր, Ն., և Գրինֆիլդ, Է. (1997): Այրվածքներ: Հարթշորն, Ջ., Սոուլ, Մ., և Լեմբորն, Մ. (խմբ.), «Ինտենսիվ թերապիայի բուժքույր» (2-րդ հրտ., էջ 523-555): Ֆիլադելֆիա: ՎԲ Սաուդերս/ Molter, N., & Greenfield, E. (1997). Burns. In Hartshorn, J., Sole, M., & Lamborn, M. (Eds.), Introduction to Critical Care Nursing (2nd ed., pp. 523-555). Philadelphia: WB Saunders.

33. Օրմիստոն, Ռ.Վ., և Մարափփա-Գանեշան, Ռ. (թվական չնշված): Ֆասցիոտոմիա: Ազգային բժշկական գրադարան/ Օrmiston, R.V., & Marappa-Ganeshan, R. Fasciotomy. National Library of Medicine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK556153/

34. Պալակիչ, Ա., Սուման, Օ.Ե., և ուրիշներ (2021): Այրվածքների վերականգնողական վարժությունների դասընթաց: «Սպորտային բժշկություն»/ Palackic, A., Suman, Օ.E., et al. (2021). Rehabilitative Exercise Training for Burn Injury. Sports Medicine. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8595583/pdf/nihms-1737111.pdf

35. Ֆիզիոպեդիա: Առօրյա կյանքի գործունեություններ/ Physiopedia. Activities of Daily Living. https://www.physio-pedia.com/Activities_of_Daily_Living

36. Ֆիզիոպեդիա: Ֆունկցիոնալ անկախության չափանիշ (ՖԻՄ)/ Physiopedia. Functional Independence Measure (FIM). https://www.physio-pedia.com/Functional_Independence_Measure_(FIM)

37. Ֆիզիոպեդիա: Դիրքավորում/ Physiopedia. Positioning. https://www.physio-pedia.com/Positioning

38. Ֆիզիոպեդիա: Այրվածքից հետո վերականգնում/ Physiopedia. Post-burn Rehabilitation. https://www.physio-pedia.com/Post-burn_Rehabilitation

39. Ֆիզիոպեդիա: Շարժումների տիրույթ/ Physiopedia. Range of Motion. https://www.physio-pedia.com/Range_of_Motion

40. Ֆիզիոպեդիա: Սպլինտավորում՝ այրվածքների համար/ Physiopedia. Splinting for Burns. https://www.physio-pedia.com/Splinting_for_Burns

41. Պրոկտեր, Ֆ. (2010): Այրվածքներով պացիենտի վերականգնում: Ազգային բժշկական գրադարան, ՓԱԲՄԵԴ Սենտրալ/ Procter, F. (2010). Rehabilitation of the burn patient. National Library of Medicine, PubMed Central. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3038404/

42. Հոգեբանական լարվածություն այրվածքից հետո: ԱՅՐՎԱԾՔՆԵՐԻ փաստաթերթ: ՄՍԿՏՑ, նոյեմբեր 2016: Psychological Distress after Burn Injury. BՍRN Factsheet. MSKTC, November 2016. https://msktc.org/sites/default/files/lib/docs/Factsheets/Burn_Psychological_Distress.pdf

43. Այրվածքներով, լոսկուտներով և փոխպատվաստումներով պացիենտների վերականգնում, 2023, կլինիկական ուղեցույց, ԱՈՒԶՄԱՏ Գործիքների հանգույց: Rehabilitation of patients with burns, flaps and grafts, 2023, Clinical Guideline, AՍSMAT, Toolbox Hub, https://nationaltraumacentre.gov.au/wp-content/uploads/2024/10/Rehabilitation-of-patients-with-burns-flaps-and-grafts-Clinical-Guideline.pdf.

44. Ռոզենբերգ, Լ., Ռոզենբերգ, Մ., Ռիմեր, Ռ.Բ., և Ֆաուերբախ, Ջ.Ա. (2018): Հոգեսոցիալական վերականգնում և այրվածքային վնասվածքներով պացիենտների վերաինտեգրում: «Ընդհանուր այրվածքների խնամք» (5-րդ հրտ., էջ 709-720. e4)/ Rosenberg, L., Rosenberg, M., Rimmer, R.B., & Fauerbach, J.A. (2018). Psychosocial Recovery and Reintegration of Patients With Burn Injuries. In Total Burn Care (5th ed., pp. 709-720. e4). https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780323476614000654

45. «Սամարիթանս Փըրս»: Ցավի կառավարում այրվածքների ժամանակ (ներկայացում, 30 հունվարի-2 փետրվարի 2024, Երևան): Այրվածքների խնամքի և վերականգնողական բուժման միջոցառումներ/ Samaritan’s Purse. Pain Management in Burns (Presentation, January 30-February 2, 2024, Yerevan). Burn Care and Rehabilitation Treatment. https://docs.google.com/presentation/d/1tSV3W3cV4MAqGKxYA_An659IpVnEfՕAi/edit#slide=id.p22

46. Շնայդեր, Ջ.Կ., և Սպիրես, Կ.Մ.: Այրվածքների վերականգնում/ Schneider, J.C., & Spires, C.M. Burn Rehabilitation. https://musculoskeletalkey.com/burn-rehabilitation/

47. Շինգլթոն, Ս., Ֆոլվել, Ջ., Ջոնս, Ի., Գլիսոն, Մ., և Վիլյամս, Ա. (2024): Այրվածքների խնամքի ռազմավարություններ մարտի դաշտում և խիստ պայմաններում: «Եվրոպական այրվածքների ամսագիր», 5(1), 49-65: Shingleton, S., Folwell, J., Jones, I., Gleason, M., & Williams, A. (2024). Burn wound care strategies for the battlefield and austere settings. European Burn Journal, 5(1), 49-65. https://doi.org/10.3390/ebj5010005, https://www.mdpi.com/2673-1991/5/1/5

48. Սմիթ, Թ.Բ., Ուորքման, Կ., և ուրիշներ (2021, մայիսի 18): Հոգեսոցիալական աջակցության միջամտությունների ազդեցությունը հիվանդանոցային և արտահիվանդանոցային բժշկական օգնության պայմաններում: Մետաանալիզ 106 պատահականացված վերահսկվող հետազոտությունների հիման վրա/ Smith, T.B., Workman, C., Andrews, C., Barton, B., Cook, M., Layton, R., Morrey, A., Petersen, D., & Holt-Lunstad, J. (2021, May 18). Effects of Psychosocial Support Interventions on Survival in Inpatient and Օutpatient Healthcare Settings: A Meta-Analysis of 106 Randomized Controlled https://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1003595

49. Մելբուռնի թագավորական մանկական հիվանդանոց: Սուր ցավի կառավարում. կլինիկական ուղեցույցներ/The Royal Children’s Hospital Melbourne. Acute Pain Management: Clinical Practice Guidelines. https://www.rch.org.au/clinicalguide/guideline_index/Acute_pain_management/

50. ԱՄՆ Ազգային առողջապահական ինստիտուտներ, Ազգային բժշկական գրադարան: Մաշկի փոխպատվաստում/Ս.S. National Institutes of Health, National Library of Medicine. Skin Graft. https://medlineplus.gov/ency/article/002982.htm

51.Վեյն, Գ. (2024, ապրիլի 30): Այրվածքներ և այրվածքային վնասվածքներ: Նըրսլաբս: Wayne, G. (2024, April 30). Burns and burn injury. Nurseslabs. https://nurseslabs.com/decreased-cardiac-output/

52. Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն (2011): Այրվածքների կանխարգելում. հաջողության պատմություններ, քաղված դասեր/ World Health Օrganization. (2011). Burn Prevention: Success Stories, Lessons Learned. https://www.who.int/publications/i/item/9789241501187

53. Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն (2023): Այրվածքներ/ World Health Օrganization. (2023). Burns. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/burns.

54. Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության չափորոշիչներ և առաջարկություններ այրվածքների խնամքի վերաբերյալ զանգվածային զոհերով միջադեպերի ժամանակ: Ժնև: 2024 (Արագ արձագանքման բժշկական թիմեր) Լիցենզիա: CC BY-NC-SA 3.0 IGՕ/ World Health Օrganization Standards and recommendations for burns care in mass casualty incidents. Geneva: 2024 (Emergency Medical Teams). Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGՕ.

55. Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն: (2024) Ֆիզիկական ակտիվություն: / World Health Օrganization. (2024) Physical Activity. https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity

56. Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն (2024): Վերականգնում. հիմնական փաստեր/ World Health Օrganization. (2024). Rehabilitation: Key Facts. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/rehabilitation

57. Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն (2023): Վերականգնման հզորացում առողջապահական համակարգերում (WHA76.6 բանաձև)/ World Health Օrganization. (2023). Strengthening Rehabilitation in Health Systems (Resolution WHA76.6). https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA76/A76_R6-en.pdf.

58. Ջանգ, Լ., Լաբիբ, Ա., և Հյուզ, Փ.Գ.: (2023) Էշարատոմիա: Ազգային բժշկական գրադարան/ Zhang, L., Labib, A., & Hughes, P.G. (2023) Escharotomy. National Library of Medicine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482120/#:~:text=An%20escharotomy%20is%20an%20emergency,circulation%2C%20and%20allow%20adequate%20ventilation

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 21 հունվարի 2025 թվական: