ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
|
09 հուլիս 2024 թ. |
N 214-Ն |
Հ Ր Ա Մ Ա Ն
ԳԼԽԱՑԱՎԵՐՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը`
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ
1. Հաստատել գլխացավերով մեծահասակ պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն hավելվածի:
2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
|
09.07.2024 |
Ա. ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ |
|
Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի «09» հուլիս 2024 թվականի N 214-Ն հրամանի |
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ
ԳԼԽԱՑԱՎԵՐՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ
1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․
|
Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանում |
|
1) |
G44 |
Գլխացավերի այլ համախտանիշներ |
|
2) |
G44.0 |
Փնջային (կլաստերային, հիստամինային) գլխացավ |
|
3) |
G44.2 |
Լարվածության գլխացավ |
|
4) |
G44.3 |
Քրոնիկ հետվնասվածքային գլխացավ |
2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1-ի․
Ձև 1
|
1) |
Տարիքային խումբ (նորածին, երեխա, դեռահաս, մեծահասակ) |
Մեծահասակ |
|
2) |
Սեռ (արական, իգական) |
Արական, իգական |
|
3) |
Բարդություններ (առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ)) |
ԱԲ, Բ |
|
4) |
Հիվանդության փուլը (նկարագրել) |
Կիրառելի չէ |
|
5) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները (բժշկական կազմակերպությունից դուրս, արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում) |
Արտահիվանդանոցային պայմաններում |
|
6) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը (շտապ, անհետաձգելի, պլանային) |
Պլանային, շտապ |
|
7) |
Կիրառման շրջանակը (նշել մասնագետների շրջանակը) |
Նյարդաբան |
|
8) |
Գանգատներ |
ա. լարվածության գլխացավի (ԼԳ) ժամանակ պացիենտները գանգատվում են հիմնականում երկկողմանի, ճակատածոծրակային, ճնշող բնույթի ցավերից, որոնք տևում են 30ր-7օր։ Ցավերը հիմնականում չեն ուղեկցվում սրտխառնոցով և փսխումով։ Կարող են լինել էպիզոդիկ կամ քրոնիկ, բ. քրոնիկ հետվնասվածքային գլխացավը (ՔՀԳ) կարող է ընթանալ տարբեր ձևերով, բայց գանգատը հստակ կապված է նախկինում տարած վնասվածքից հետո առաջացած գլխացավի հետ, գ. փնջային (կլաստերային, հիստամինային) գլխացավը։ Կլաստերային գլխացավը տևում է 15-180ր, բնորոշվում է օրերի ընթացքում խմբավորված ցավերով, որոնք շատ ուժեղ են, հիմնականում աչքի շրջանում, տրոփող են, ուղեկցվում են վեգետատիվ նշաններով։ SUNCT (միակողմանի կարճատև նևրալգիկ տիպի գլխացավ` աչքի կոնյունկտիվայի կարմրությամբ և արցունքահոսությամբ)/ SUNA (միակողմանի կարճատև նևրալգիկ տիպի գլխացավ` գանգի նյարդերի վեգետատիվ դիսֆունկցիայով) տեսակի գլխացավերը տևում են 2-600վրկ, հիմնականում միակողմանի են, ուղեկցվում են վեգետատիվ նշաններով (արցունքահոսություն, քթահոսություն, աչքի կարմրություն), ունեն ծակող, շոկահարող բնույթ: Պարոքսիզմային հեմիկրանիայի ժամանակ գլխացավերը տևում են 2-15ր, ուղեկցվում են վեգետատիվ նշաններով։ Հեմիկրանիա կոնտինուայի ժամանակ գլխացավը տևում է 3 ամիս և ավելի, ուղեկցված վեգետատիվ նշաններով։ |
|
9) |
Անամնեզ |
ա. լարվածության գլխացավի ժամանակ պացիենտները կարող են նշել 30ր-7օր տևող, սեղմող, ճնշող բնույթի երկկողմանի գլխացավեր, որոնք հիմնականում ունեն միջին ուժգնություն։ բ. քրոնիկ հետվնասվածքային գլխացավի ժամանակ պացիենտները նշում են, որ ցավն առաջացել է կամ վնասվածք ստանալուց, կամ վնասվածքից հետո ցավազրկող դեղերը դադարեցնելուց, կամ վնասվածքից հետո գիտակցության գալուց 7 օրվա ընթացքում։ 3. փնջային (կլաստերային, հիստամինային) գլխացավի ժամանակ պացիենտները նշում են օրերի ընթացքում խմբավորված գլխացավեր, որոնք կարող են լինել օրական 8 անգամից, մինչև օրը մեջ հաճախականությամբ, սակայն ,փնջիե ավարտից հետո անհետանալ, մինչ հաջորդ սրացումը։ Ցավի ժամանակ անպայման առկա են վեգետատիվ նշաններ։ |
|
10) |
Զննման արդյունք/Ցուցում |
Լարվածության գլխացավի և հետվնասվածքային գլխացավի ժամանակ նյարդաբանական ստատուսը լինում է առանց օջախային նյարդաբանական նշանների, պացիենտները դյուրազգաց են ցավի նկատմամբ։ Փնջային (կլաստերային, հիստամինային) գլխացավի, ինչպես և տրիգեմինալ վեգետատիվ այլ գլխաացավերի ժամանակ, եթե պացիենտը այցի ընթացքում գտնվում է նոպայի մեջ, ցավի կողմում կարելի է նկատել սկլերայի կարմրություն, այտուց, կոպի կախվածություն, քթահոսություն, արցունքահոսություն, դեմքի նույն կողմում քրտնարտադրություն։ |
|
11) |
Հոսպիտալացման Ցուցում |
Փնջային (կլաստերային, հիստամինային) գլխացավի ժամանակ` բարձր ճնշումով թթվածնային թերապիա իրականացնելու նպատակով։ |
3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 2
|
Հ/հ |
Խորհրդատվության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
|
ԱԲ |
Բ | ||
|
1) |
Նյարդաբան |
1 |
1 |
4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։
5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 3
|
Լաբորատոր հետազոտություններ | |||||
|
Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանումը |
Տրամադրման քանակը |
Արդյունք | |
|
ԱԲ |
Բ |
||||
|
1) |
Առկա չէ |
Արյան ընդհանուր հետազոտություն |
1 |
1 |
Սովորաբար առանց ախտաբանական փոփոխությունների |
|
2) |
Առկա չէ |
Արյան բիոքիմիական քննություն |
1 |
1 |
Սովորաբար առանց ախտաբանական փոփոխությունների |
|
3) |
Առկա չէ |
C-ռեակտիվ սպիտակուց |
1 |
1 |
Բացասական |
|
Գործիքային հետազոտություններ | |||||
|
4) |
Առկա չէ |
Գլխուղեղի միջուկամագնիսային-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիա (երբեմն կոնտրաստային ուժեղացման կամ հավելյալ անգիոգրաֆիայի անհրաժեշտություն) |
1 |
1 |
Սույն գործելակարգում թվարկված գլխացավերի ժամանակ միջուկամագնիսային-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիան լինում է առանց ախտաբանական փոփոխությունների, բացառությամբ հետվնասվածքային գլխացավի, որտեղ հնարավոր է հայտնաբերել հետվնասվածքային այտուց կամ որոշ ժամանակ անց կիստոզ փոփոխություններ և այլն։ |
6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։
7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 4
|
Հ/հ |
Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում |
Անվանում (ջեներիկ) |
Չափման միավոր |
Միջինացված ցուցանիշ՝ տրա-մադրման հաճախա-կանություն |
Միջին օրական չափա-քանակ |
Բուժման կուրսի միջին չափա-քանակ |
Օրերի քանակ |
|
1) |
Պարացետամոլ, կոֆեին 500մգ+65մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
Պարացետամոլ, կոֆեին 500մգ+65մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
դեղահատեր |
1 |
1000մգ |
10 գ |
10 |
|
2) |
Իբուպրոֆեն 200մգ, 400մգ, 600մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
Իբուպրոֆեն 200մգ, 400մգ, 600մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
դեղահատեր |
1 |
800մգ |
8գ |
10 |
|
3) |
Կետոպրոֆեն 25մգ, 50մգ,100մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
Կետոպրոֆեն 25մգ, 50մգ,100մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
գրանուլներ ներքին ընդունման լուծույթի, դեղապատիճներ |
1 |
25մգ |
250մգ |
10 |
|
4) |
Նապրօքսեն (նապրօքսեն նատրիում) 275մգ ,220մգ, 550մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
Նապրօքսեն (նապրօքսեն նատրիում) 275մգ ,220մգ, 550մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
դեղահատեր |
1 |
275-550մգ |
3,75-5,5գ |
10 |
|
5) |
Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) 12,5մգ, 25մգ/մլ, 50մգ,100մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
Դիկլոֆենակ (դիկլոֆենակ նատրիում) 12,5մգ, 25մգ/մլ, 50մգ,100մգ ԼԳ և ՔՀԳ համար, սուր փուլ |
Դեղահատեր, մոմիկներ ուղիղաղիքային, ամպուլներ |
1 |
100մգ |
125մգ-1գ |
10 |
|
6) |
Ամիտրիպտիլին (ամիտրիպտիլինի հիդրոքլորիդ) 25մգ ԼԳ համար, կանխարգելում |
Ամիտրիպտիլին (ամիտրիպտիլինի հիդրոքլորիդ) 25մգ ԼԳ համար, կանխարգելում |
դեղահատեր |
1 |
30-75մգ |
1260-3150մգ |
6 շաբաթ |
|
7) |
Սումատրիպտան Սումատրիպտան (սումատրիպտանի սուկցինատ) 50մգ,100մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), սուր փուլ |
Սումատրիպտան Սումատրիպտան (սումատրիպտանի սուկցինատ) 50մգ,100մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), սուր փուլ |
դեղահատեր |
1 |
6 |
Ըստ ցուցման |
Ըստ ցուցման |
|
8) |
Զոլմիտրիպտան 2,5մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), սուր փուլ |
Զոլմիտրիպտան 2,5մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), սուր փուլ |
դեղահատեր |
1 |
5 |
Ըստ ցուցման |
Ըստ ցուցման |
|
9) |
Սումատրիպտան (սումատրիպտանի սուկցինատ) 50մգ,100մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), սուր փուլ |
Սումատրիպտան (սումատրիպտանի սուկցինատ) 50մգ,100մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), սուր փուլ |
դեղահատեր |
1 |
20 |
Ըստ ցուցման |
Ըստ ցուցման |
|
10) |
Վերապամիլ (վերապամիլի հիդրոքլորիդ) 40մգ,80մգ,240մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), կանխարգելում |
Վերապամիլ (վերապամիլի հիդրոքլորիդ) 40մգ,80մգ,240մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար), կանխարգելում |
դեղահատեր |
8-24 |
240-960մգ |
Երկարատև |
Երկարատև |
|
11) |
Մեթիլպրեդնիզոլոն 4մգ,16մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար է կանխարգելում) |
Մեթիլպրեդնիզոլոն 4մգ,16մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար է կանխարգելում) |
դեղահատեր |
3 դեղահատ |
48մգ |
Ըստ սխեմայի |
2 շաբաթ |
|
12) |
Պրեդնիզոն 5մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար՝ կանխարգելում) |
Պրեդնիզոն 5մգ (միայն կլաստերային գլխացավի համար՝ կանխարգելում) |
դեղահատեր |
60-100մգ |
Շաբաթը մեկ 10մգ իջեցում |
5 օր | |
|
13) |
Պրեդնիզոն 5մգ |
Պրեդնիզոն 5մգ |
դեղահատեր |
Օրական 12 դեղահաբից իջեցում ըստ սխեմայի |
60մգ |
Մինչև 2 շաբաթ |
Մինչև 2 շաբաթ |
|
14) |
Դեքսամեթազոն (դեքսամեթազոն նատրիումի ֆոսֆատ) լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 4մգ/մլ |
Դեքսամեթազոն (դեքսամեթազոն նատրիումի ֆոսֆատ) լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 4մգ/մլ |
ամպուլներ |
2 |
8մգ |
112 |
2-3 շաբաթ |
|
15) |
Ինդոմետացին 25մգ (պարոքսիզմալ հեմիկրանիա և հեմիկրանիա կոնտինուա գլխացավերի համար) |
Ինդոմետացին 25մգ (պարոքսիզմալ հեմիկրանիա և հեմիկրանիա կոնտինուա գլխացավերի համար) |
դեղահատեր |
3-6 |
75-150մգ |
Ըստ բժշկի ցուցման |
Ըստ բժշկի ցուցման |
|
16) |
Լամոտրիջին 25մգ,50մգ,100մգ, 200մգ |
Լամոտրիջին 25մգ,50մգ,100մգ, 200մգ |
դեղահատեր |
6-9 |
125-200մգ |
Ըստ բժշկի ցուցման |
Ըստ բժշկի ցուցման |
8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված`
1) նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ,
2) տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։
9․ Բուժական այլ միջոցառումներ սահմանվում են Ձև 5–ում (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 5
|
Հ/հ |
Բժշկական ծառայության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
|
ԱԲ |
Բ | ||
| 1) |
Թթվածին` կլաստերային գլխացավի սուր փուլում (>7լ/ր) |
1 |
1 |
|
2) |
Ծոծրակային նյարդի բլոկադա |
1 |
1 |
|
3) |
Գասերյան հանգույցի վիրահատություն (գամմա-դանակ) |
- |
1 |
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ
1. Գլխացավերի միջազգային ասոցիացիայի (IHS) Գլխացավերի դասակարգման միջազգային հանձնաժողով, 3-րդ հրատարակություն. Ցեֆալգիա․ 2018 Հունվար/ Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS) The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition. Cephalalgia. 2018 Jan;38(1):1-211. doi: 10.1177/0333102417738202. PMID: 29368949.
2. Բենդստեն Լ, Եվերս Ս, Լինդ Մ, Միտսիկոստաս ԴԴ, Սանդրինի Գ, Սչոենեն Ջ; Նյարդաբանական ասոցիացիայի եվրոպական ֆեդերացիա․ ՆԱԵՖ ուղեցույց լարվածության տիպի գլխացավերի վերաբերյալ․ Նյարդաբանություն 2010 Նոյեմբեր/ Bendtsen L, Evers S, Linde M, Mitsikostas DD, Sandrini G, Schoenen J; EFNS. EFNS guideline on the treatment of tension-type headache - report of an EFNS task force. Eur J Neurol. 2010 Nov;17(11):1318-25. doi: 10.1111/j.1468-1331.2010.03070.x. PMID: 20482606.
3. Էվերս Ս․, Աֆրա Ջ․, Ֆրես Ա․, Գոադասբի Պ․ Ջ․, Լինդ Մ․, Մեյ Ա․, Սանդոր Պ․ Ս․ Կլաստերային գլխացավ և այլ տրիմինո-ավտոնոմ ցեֆալգիաներ․ Նյարդահոգեբանական կառավարման եվրոպական ձեռնարկ/ Evers, S., Áfra, J., Frese, A., Goadsby, P. J., Linde, M., May, A., & Sոndor, P. S. (2010). Cluster Headache and Other Trigemino-Autonomic Cephalgias. European Handbook of Neurological Management, 179–190. doi:10.1002/9781444328394.ch11
4. Մեյ Ա, Էվերս Ս, Գոադսբի ՊՋ, Լեոնե Մ, Մանզոնի ԳՍ, Պասկալ Ջ, Կարվալո Վ, Ռոմոլի Մ, Ալեկսովսկա Կ, Պոզո-Ռոսիչ Պ, Ջենսեն ՌՀ․ Նյարդաբանների Եվրոպական Ակադեմիա նյարդաբանության աշխատանքային խումբ․ Նյարդաբանների Եվրոպական ակադեմիա կլաստերային գլխացավերի բուժման ուղեցույցներ․ Նյարդաբանության Եվրոպական ամսագիր․ 2023 Հոկտեմբեր / May A, Evers S, Goadsby PJ, Leone M, Manzoni GC, Pascual J, Carvalho V, Romoli M, Aleksovska K, Pozo-Rosich P, Jensen RH; European Academy of Neurology Task Force. European Academy of Neurology guidelines on the treatment of cluster headache. Eur J Neurol. 2023 Oct;30(10):2955-2979. doi: 10.1111/ene.15956. Epub 2023 Jul 28. PMID: 37515405.
Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 15 հուլիսի 2024 թվական: