ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
|
28 փետրվար 2024 թ. |
N 77-Ն |
Հ Ր Ա Մ Ա Ն
ՄՏԱՎՈՐ ԱՅԼ ՀԵՏԱՄՆԱՑՈՒԹՅՈՒՆՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը՝
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝
1․ Հաստատել մտավոր այլ հետամնացությունով պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն Հավելվածի։
2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
|
28.02.2024 |
Ա. ԱվանեսՅԱՆ |
|
Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի 2024 թվականի փետրվար «28»-ի N 77-Ն հրամանի |
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ
ՄՏԱՎՈՐ ԱՅԼ ՀԵՏԱՄՆԱՑՈՒԹՅՈՒՆՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ
1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․
|
Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանում |
|
1) |
F78 |
Մտավոր հետամնացության այլ ձևեր |
|
2) |
F78.0 |
Մտավոր այլ հետամնացություն, վարքի նվազագույն խանգարում կամ դրա բացակայություն |
|
3) |
F78.1 |
Մտավոր այլ հետամնացություն, վարքի էական խանգարում, որը խնամք կամ բուժում է պահանջում |
|
4) |
F78.8 |
Մտավոր այլ հետամնացություն, վարքի այլ խանգարումներ |
|
5) |
F78.9 |
Մտավոր այլ հետամնացություն, առանց վարքի խանգարումը նշելու |
2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1–ի․
Ձև 1
|
1) |
Տարիքային խումբ |
Երեխա, դեռահաս, մեծահասակ, տարեց |
|
2) |
Սեռ |
Արական, իգական |
|
3) |
Բարդություններ |
Առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ) |
|
4) |
Հիվանդության փուլը (նկարագրել) |
Կիրառելի չէ |
|
5) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները |
Արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում |
|
6) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը |
Շտապ, պլանային |
|
7) |
Կիրառման շրջանակը |
Հոգեբույժ, կլինիկական հոգեբան, ընտանեկան բժիշկ, ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկ |
|
8) |
Գանգատներ |
Այս խանգարումները բնորոշվում են հոգեկան զարգացման ուշացմամբ կամ թերզարգացմամբ, որը բերում է ընդունակությունների խանգարմանը, սովորաբար բացահայտվում է հասունացման շրջանում և երաշխավորում է պացիենտի ընդհանուր բանականության մակարդակը։ Գրեթե միշտ խանգարված է հարմարվողական վարքը, սակայն որոշ դեպքերում՝ բավարար աջակցության, համապատասխան սոցիալական պայմանների դեպքում, դրանք կարող են արտահայտված դրսևորում չունենալ։ Պացիենտները հաճախ են ենթարկվում շահագործման, ֆիզիկական կամ սեռական բռնության։ Պացիենտների մոտ կարող են դրսևորվել տարաբնույթ հոգեախտաբանական ախտանիշներ, հոգեկան առողջության այլ խանգարումներ, ծանր վարքային խանգարումներ, ինչպես նաև սոմատիկ հիվանդություններ։ Առանձին դեպքերում կարող են դիտվել ցնցումային նոպաներ, փսիխոտիկ խանգարումներ, ինչպես նաև հաճախ դիտվում են հոգեկան առողջության կոմորբիդ խանգարումներ։ |
|
9) |
Անամնեզ |
Անհրաժեշտ է ունենալ անամնեստիկ տվյալներ, որ պացիենտի մոտ մտավոր զարգացման հապաղումը դրսևորվել է մինչև 3-5 տարեկան հասակը։ Պատճառները կարող են լինել բազմազան՝ գենային և քրոմոսոմային պաթոլոգիաներ, վնասվածքներ, վարակներ, նյարդաբանական հիվանդություններ, սոմատիկ հիվանդություններ և այլն։ Կարևոր է հավաքագրել անամնեստիկ տեղեկություններ պացիենտի՝ ամենօրյա կյանքում ցուցաբերած ունակությունների և վարրքագծի վերաբերյալ։ |
|
10) |
Զննման արդյունք/Ցուցում |
ա. Ցածր բանականություն, որի աստիճանը հնարավոր չէ գնահատել սովորական մեթոդներով՝ (օրինակ՝ փսիխոմետրիկ թեստեր) զգայական կամ սոմատիկ խանգարումների (կուրություն, խլություն և այլն), վարքի ծանր խանգարումների կամ ծանր սոմատիկ հիվանդությունների պատճառով։ բ. Նրանց մոտ կարող է դրսևորվել ծանր մտավոր հետամնացություն, սակայն միևնույն ժամանակ առանձին բնագավառներում կարող է դրսևորվել բարձր արդյունավետություն՝ օրինակ տեսատարածական հասարակ խնդիրներ լուծելիս։ գ. Ցածր բանականության փաստը պետք է հիմնվի մատչելի բոլոր տեղեկությունների, կլիիկական տվյալների և վարքի հարմարվողականության վրա (հաշվի առնելով մշակույթային յուրահատկությունները)։ դ. Պետք է հայտնաբերվի նորմալ սոցիալական միջավայրի ամենօրյա պահանջների անբավարար հարմարվողականությանը բերող բանական գործունեության ցածր մակարդակ։ ե. Ախտորոշումը պետք է հիմնվի ընդունակությունների ընդհանուր մակարդակի վրա, այլ ոչ թե առանձին ունակությունների կամ գործունեության վրա։ զ. Բանականության մակարդակը պետք է որոշվի՝ հաշվի առնելով տեղական պայմանները և մշակութային առանձնահատկությունները։ է. Ցածր բանականությունը կարող է ուղեկցվել ծանր մարմնական դեֆեկտներով, հիվանդություններով, զգայական, վարքային խանգարումներով և փսիխոտիկ ախտանիշներով, որոնք ազդում են վարքի, հարմարվողականության վրա։ |
|
11) |
Հոսպիտալացման Ցուցում |
Հոսպիտալացման ցուցում կարող են հանդիսանալ` ա. Սուր փսիխոտիկ խանգարումներ բ. Արտահայտված վարքային խանգարումներ գ. Կոմորբիդ հոգեկան խանգարումներ |
3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 2
|
Հ/հ |
Խորհրդատվության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
|
ԱԲ |
Բ | ||
|
1) |
Թերապևտի խորհրդատվություն |
1 |
2 |
|
2) |
Նյարդաբանի խորհրդատվություն |
1 |
2 |
|
3) |
Ըստ անհրաժեշտությանկարող են կազմակերպվել այլ բժիշկ-մասնագետների, ինչպես նաև հարբժշկական մասնագետների խորհրդատվությունները՝ գենետիկ, ներզատաբան, դեֆեկտոլոգ, սուրդոլոգ, լոգոպեդ և այլ նեղ բժշկական և հարբժշկական մասնագետներ |
1 |
2 |
4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։
5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 3
|
Լաբորատոր հետազոտություններ | |||||
|
Կոդը |
Կոդը |
Անվանումը |
Տրամադրման քանակը |
Արդյունք | |
|
1) |
Առկա չէ |
Արյան ընդհանուր հետազոտություն, |
ԱԲ |
Բ |
|
|
1 |
2 |
Կարող են գրանցվել ախտաբանական շեղումներ | |||
|
2) |
Առկա չէ |
Արյան բիոքիմիական հետազոտություն | |||
|
3) |
Առկա չէ |
Մեզի ընդհանուր անհետազոտություն | |||
|
4) |
Առկա չէ |
Սպեցիֆիկ հետազոտություններ՝ վարակիչ հիվանդության կասկածի դեպքում |
1 |
2 |
Կարող են հայտնաբերվել վարակիչ պրոցեսին կամ տարած վարակիչ հիվանդությանը բնորոշ նշաններ |
|
Գործիքային հետազոտություններ | |||||
|
5) |
Առկա չէ |
Էլեկտրասրտագրություն (ԷՍԳ) |
1 |
2 |
Կարող են հայտնաբերվել ախտաբանական փոփոխություններ |
|
6) |
Առկա չէ |
Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն (ՄՌՇ) |
1 |
2 |
Կարող են հայտնաբերվել ախտաբանական ոփոփխություններ |
|
7) |
Առկա չէ |
Էլեկտրաանցեֆալոգֆրաֆիա (ԷԷԳ) |
1 |
2 |
Կարող են հայտնաբերվել ախտաբանական փոփոխություններ |
|
8) |
Առկա չէ |
ՈՒլտրաձայնային հետազոտություն (ՈՒՁՀ) |
1 |
2 |
Կարող են հայտնաբերվել ախտաբանական փոփոխություններ |
|
9) |
Առկա չէ |
Աուդիոմետրիա |
Կարող են հայտնաբերվել ախտաբանական փոփոխություններ | ||
6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։
7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը, Բուժման միջին տևողությունը՝ ցանկում նշված դեղերի դեղաչափերը կարող են փոփոխվել կամ ընտրվել ցանկում չներառված այլ դեղեր՝ հաշվի առնելով պացիենտի մոտ առկա մարմնական
դեֆեկտները կամ հիվանդությունները, փսիխոտիկ կամ վարքային խանգարումների բնույթը, ինչպես նաև կոմորբիդ հոգեկան խանգարումները)
Ձև 4
|
Հ/հ |
Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում |
Անվանում (ջեներիկ) |
Չափման միավոր |
Միջինացված ցուցանիշ՝ տրամադրման հաճախակա-նություն |
Միջին օրական չափաքանակ |
Բուժման կուրսի միջին չափա-քանակ |
Օրերի քանակ |
|
1) |
Ամիտրիպտիլին (ամիտրիպտիլինի հիդրոքլորիդ) դեղահատեր թաղանթապատ 25մգ |
Ամիտրիպտիլին (ամիտրիպտիլինի հիդրոքլորիդ) դեղահատեր թաղանթապատ 25մգ |
հաբ |
10-100 մգ |
|||
|
2) |
Վենլաֆաքսին (վենլաֆաքսինի հիդրոքլորիդ) դեղապատիճներ երկարատև ձերբազատմամբ 37,5մգ; 75մգ; 150մգ |
Վենլաֆաքսին (վենլաֆաքսինի հիդրոքլորիդ) դեղապատիճներ երկարատև ձերբազատմամբ 37,5մգ; 75մգ; 150մգ |
հաբ |
20-60 մգ |
|||
|
3) |
Կարբամազեպին դեղահատեր 200մգ |
Կարբամազեպին դեղահատեր 200մգ |
հաբ |
100-600 մգ |
|||
|
4) |
Վալպրոաթթու դեղահատեր երկարատև ձերբազատմամբ թաղանթապատ 300մգ; 500մգ |
Վալպրոաթթու դեղահատեր երկարատև ձերբազատմամբ թաղանթապատ 300մգ; 500մգ |
հաբ |
150- 2100 մգ |
|||
|
5) |
Լամոտրիջին դեղահատեր 25մգ; 50մգ; 100մգ; 200մգ |
Լամոտրիջին դեղահատեր 25մգ; 50մգ; 100մգ; 200մգ |
հաբ |
0,6-10 մգ/կգ |
|||
|
6) |
Տոպիրամատ դեղահատեր թաղանթապատ 25մգ; 100մգ |
Տոպիրամատ դեղահատեր թաղանթապատ 25մգ; 100մգ |
հաբ |
25-200 մգ |
|||
|
7) |
Լևետիրացետամ դեղահատեր թաղանթապատ 250մգ; 500մգ |
Լևետիրացետամ դեղահատեր թաղանթապատ 250մգ; 500մգ |
հաբ |
20մգ/կգ |
|||
|
8) |
Ռիսպերիդոն դեղահատեր թաղանթապատ 1մգ; 2մգ; 4մգ |
Ռիսպերիդոն դեղահատեր թաղանթապատ 1մգ; 2մգ; 4մգ |
հաբ |
0,5-6 մգ |
|||
|
9) |
Հալոպերիդոլ դեղահատեր 5մգ |
Հալոպերիդոլ դեղահատեր 5մգ |
Հաբ |
0,5-10 մգ |
|||
|
10) |
Կլոզապին դեղահատեր 100մգ |
Կլոզապին դեղահատեր 100մգ |
Հաբ |
50-600մգ |
|||
|
11) |
Քվետիապին (քվետիապինի ֆումարատ) դեղահատեր թաղանթապատ 25մգ; 100մգ; 200մգ; 300մգ |
Քվետիապին (քվետիապինի ֆումարատ) դեղահատեր թաղանթապատ 25մգ; 100մգ; 200մգ; 300մգ |
հաբ |
50-800մգ |
|||
|
12) |
Դիազեպամ դեղահատեր 5մգ; 10մգ |
Դիազեպամ դեղահատեր 5մգ; 10մգ |
սրվակ |
2,5-20մգ |
8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված
1) Նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:
2) Տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնվի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։
9․ Բուժական այլ միջոցառումները սահմանվում են Ձև 5–ում (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 5
|
Հ/հ |
Բժշկական ծառայության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
|
ԱԲ |
Բ | ||
|
1) |
Հոգեթերապիա՝ կոգնիտիվ վարքային, ընտանեկան, խաղային, աշխատանքային և հոգեթերապևտիկ այլ միջամտություններ |
1 |
1 |
|
2) |
Հոգեսոցիալական ռեաբիլիտացիա |
1 |
1 |
10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ
1. Գործելակարգի մշակման աղբյուրը՝Հիվանդությունների միջազգային դասակարգում-10: Երևան 2001./ The lCD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders, World Health Organization I Geneva I 1992 ,
2. Ր․Բոլանդ, Մ․Լ․Վորդուին, Հոգեբուժության համառոտագիր, 13-րդ հրատ․, Ուոլթերս Կլյուվեր,2021 Kaplan & Sadock's( Boland R, Verduin ML. Kaplan & Sadock's Synopsis of Psychiatry. 13 th ed. Wolters Kluwer; 2021),
3. Ս․Շտալի հիմնական հոգեֆարմակոլոգիան,Ուղեցույց բժշկի համար-Քեմբրիջի համալսարանի մամուլ ,7-րդ հրատ․2021 (Stahl S. Stahl’s Essential Psychopharmacology. Prescriber’s Guide. 7 th ed. Cambridge University Press; 2021),
4. Մ. Թոմաս Քիշոր, Գաուտամ Արունաչալ Ուդիպի , Շեքհար Պ. Սեշադրի, Մտավոր հետամնացության գնահատման և բուժման կլինիկական պրակտիկայի ուղեցույց,2019 հունվար , 61(Suppl 2):194-210 (M Thomas Kishore , Gautham Arunachal Udipi , Shekhar P Seshadri , Clinical Practice Guidelines for Assessment and Management of intellectual disability, Indian J Psychiatry. 2019 Jan; 61(Suppl 2):194-210)
Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 7 մարտի 2024 թվական: