ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
01 մարտ 2024 թ. |
N 80-Ն |
Հ Ր Ա Մ Ա Ն
ՍԻՆՈՒՍԻՏՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը՝
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝
1․ Հաստատել սինուսիտներով պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն Հավելվածի։
2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
Պարտականությունները կատարող`
01.03.2024 |
Լ. ՆանուշՅԱՆ |
Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի «01» մարտ 2024 թ. N 80-Ն հրամանի |
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ
ՍԻՆՈՒՍԻՏՆԵՐՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ
1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․
Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանում |
1) |
J01 |
Սուր սինուսիտ (ծոցային) |
2) |
J01.0 |
Վերին ծնոտային սուր սինուսիտ |
3) |
J01.1 |
Ճակատային սուր սինուսիտ: Ֆրոնտիտ (ճակատաբորբ) |
4) |
J01.2 |
Սուր էթմոիդալ սինուսիտ |
5) |
J01.3 |
Սուր սֆենոիդալ սինուսիտ |
6) |
J01.4 |
Սուր պանսինուսիտ |
7) |
J01.8 |
Այլ սուր սինուսիտ |
8) |
J01.9 |
Սուր սինուսիտ՝ չճշտված |
9) |
J32 |
Քրոնիկ սինուսիտ |
Ձև 1
1) |
Տարիքային խումբ (նորածին, երեխա, դեռահաս, մեծահասակ) |
Երեխա, դեռահաս, մեծահասակ |
2) |
Սեռ (արական, իգական) |
Արական, իգական |
3) |
Բարդություններ (առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ)) |
Սինուսիտը կարող է տարածվել ռնգային խոռոչից և սինուսներից այն կողմ՝ առաջացնելով նախասեպտալ կամ ակնախոռոչային ցելյուլիտ, թարախակույտ, մենինգիտ, կավերնոզ ծոցերի թրոմբոզ և օստեոմիելիտ: Թեև բարդությունները հազվադեպ են, (տեղի են ունենում 1000 դեպքից միայն 1-ում), դրանք կարող են կյանքին վտանգ ներկայացնել: Աչքի ախտահարում պետք է կասկածել, երբ պացիենտները ունեն աչքի ցավ, կոպերի այտուցվածություն, ցավ աչքերի շարժումներից, տեսողական փոփոխություններ կամ ակնագնդի տեղաշարժ: Կենտրոնական նյարդային համակարգի ներգրավվածության, ինչպիսիք են մենինգիտը կամ ներգանգային թարախակույտը, նշանները ներառում են մտավոր վիճակի փոփոխություն, գլխացավ, սրտխառնոց, փսխում և ջերմություն։ Պետք է կասկածել կավերնոզ ծոցերի ներգրավվածություն, երբ նկատվում է գանգուղեղային III, IV և VI նյարդերի կաթված: |
4) |
Հիվանդության փուլը (նկարագրել) |
ա. Սուր սինուսիտ․ մինչև 4 շաբաթ տևողությամբ քթից թարախային հոսք, որն ուղեկցվում է «ռնգային» խցանմամբ, դեմքի ցավով, ճնշումով: Շատ դեպքերում ախտանշանները վերանում են 7-10 օրվա ընթացքում: բ. ենթասուր սինուսիտ․ ախտանիշները պահպանվում են 4 շաբաթից ավելի և 12 շաբաթից պակաս գ. քրոնիկ սինուսիտ․ ախտանշանները տևում են ավելի քան 12 շաբաթ՝ էնդոսկոպիկ կամ ռադիոգրաֆիկ եղանակով տեսանելի լորձաթաղանթի բորբոքման օբյեկտիվ ապացույցներով: Քրոնիկ սինուսիտը կարող է դրսևորվել քթի պոլիպներով կամ առանց դրա դ. կրկնվող սինուսիտ․ սուր սինուսիտի տարեկան 4 կամ ավելի դրվագ, առանց դրվագների միջև ընկած ախտանիշների: |
5) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները (բժշկական կազմակերպությունից դուրս, արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում) |
Արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում: |
6) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը (շտապ, անհետաձգելի, պլանային) |
Պլանային |
7) |
Կիրառման շրջանակը (նշել մասնագետների շրջանակը) |
Ընտանեկան բժիշկ, թերապևտ, մանկաբույժ, քիթ-կոկորդ-ականջաբան |
8) |
Գանգատներ |
քթից արտահոսք, քթի խցանում, դեմքի ցավ կամ ճնշում, ջերմություն, գլխացավ, հազ, ականջի ցավ կամ ճնշում և անոսմիա։ ա. Վիրուսային ծագման․ վիրուսային վարակը րինոսինուսիտի ամենատարածված պատճառն է և կլինիկականորեն ախտորոշվում է, երբ ախտանիշներն առկա են 10 օրից պակաս և չեն վատանում; բ. Մանրէային (Բակտերիալ) ծագման․ ախտանիշները պահպանվում են ավելի քան 10 օր, «կրկնակի հիվանդացում». ախտանշանները բարելավվում են, հետո 5-6 օր անց վատանում, հաճախ 39°C-ից բարձր ջերմություն, քթից թարախային արտահոսք կամ դեմքի ցավ, որոնք տևում են ավելի քան 3-4 օր; գ. Սնկային ծագման․ Դիտվում է իմունոսուպրեսիայի, ստերոիդների տևական օգտագործման, շաքարային դիաբետի ժամանակ։ Ենթադրվում է, որ սնկային վարակները նույնպես դեր ունեն քրոնիկ սինուսիտի զարգացման մեջ; դ. Ալերգիկ րինիտ․ քթի լորձաթաղանթի իմունային միջնորդավորված բորբոքային արձագանք ալերգենների ներշնչումից հետո, կարող է լինել սեզոնային, բազմամյա կամ էպիզոդիկ: Առկա են փռշտոց, քթահոսություն, քթի փակվածություն և քոր: Ալերգիկ րինոսինուսիտի դեպքում քթի թարախային արտահոսքը սովորաբար բացակայում է, և պացիենտները չունեն դեմքի ցավ կամ ճնշում: |
9) |
Անամնեզ |
ա. Օդակաթիլային ճանապարհով վարակի փոխանցման պատմություն․ Սովորաբար հետևում է վերին շնչուղիների վիրուսային վարակին՝ 5-6 օր անց ախտանիշերի սաստկացումով կամ 10 օրից ավել տևողությամբ։ բ. Ռիսկի գործոններ. ՍՇՎ-ի կամ քրոնիկ սինուսիտի նախորդ դրվագներ՝ միաժամանակյա կամ վերջերս տարած ատամնաբուժական վարակ, անցած սինուսի վիրահատություն և քթային պրոցեդուրա, իմունոդեֆիցիտ վիճակներ, ալերգիաներ, ծխելը |
10) |
Զննման արդյունք/ցուցում |
ա. Ջերմություն > 38°C, բ. Քթային արտահոսք, գ. Հարքթային ծոցերի ցավոտություն: |
11) |
Հոսպիտալացման ցուցում |
Նախասեպտալ կամ ակնախոռոչային ցելյուլիտ, թարախակույտ, մենինգիտ, կավերնոզ ծոցերի թրոմբոզ, օստեոմիելիտ: |
3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից պացիենտի զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 2
Հ/հ |
Խորհրդատվության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
ԱԲ |
Բ | ||
1) |
Ընտանեկան բժիշկ, թերապևտ, մանկաբույժ |
1 |
1 |
2) |
Քիթ-կոկորդ-ականջաբան |
0,3 |
1 |
3) |
Նյարդաբան |
0,01 |
0,1 |
4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնվի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։
5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 3
Լաբորատոր հետազոտություններ | |||||
Հ/Հ |
Կոդը |
Անվանումը |
Տրամադրման քանակը |
Արդյունք | |
ԱԲ |
Բ | ||||
1) |
Առկա չէ |
Արյան ընդհանուր հետազոտություն |
0,1 |
1 |
Բարդությունների բարձր ռիսկով պացիենտներին՝ մանրէային (բակտերիալ) վարակի հավանականությունը գնահատելու համար |
2) |
Առկա չէ |
C ռեակտիվ սպիտակուցի քանակական որոշում |
0,1 |
1 |
Բարդությունների բարձր ռիսկով պացիենտներին՝ մանրէային (բակտերիալ) վարակի հավանականությունը գնահատելու համար |
Գործիքային հետազոտություններ | |||||
3) |
Առկա չէ |
Ռենտգենաբանական հետազոտություն |
0 |
0,1 |
Կարող է հայտնաբերել լորձաթաղանթի խտացումը, օդային հեղուկի մակարդակը, հարքթային ծոցերի անթափանցիկությունը, անատոմիական տարբերակները և օտար մարմինները, սակայն այն ունի վատ զգայունություն և սպեցիֆիկություն ծոցերի հիվանդության նկատմամբ, ուստի սովորաբար խորհուրդ չի տրվում: |
4) |
Առկա չէ |
Հարքթային ծոցերի համակարգչային տոմոգրաֆիա |
0 |
0,1 |
Բարդությունների բարձր ռիսկով պացիենտներին՝ նախասեպտալ կամ ակնախոռոչային ցելյուլիտի, թարախակույտի, մենինգիտի, կավերնոզ ծոցերի թրոմբոզի կասկածի դեպքերում |
6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։
7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 4
Հ/Հ |
Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում |
Անվանում (ջեներիկ) |
Չափման միավոր |
Միջի-նա-ցված ցուցա-նիշ՝ տրամա-դրման հաճա-խակա-նություն |
Միջին օրական չափա-քանակ |
Բուժ-ման կուրսի միջին տևո-ղու-թյուն |
Օրե-րի քա-նակ |
1) |
Պարացետամոլ 500մգ, 1000մգ |
Պարացետամոլ 500մգ, 1000մգ |
դեղահատեր |
1 |
2-3 |
5-10 օր |
5-10 օր |
2) |
Իբուպրոֆեն 60 մգ,200մգ, 400մգ, 600 մգ, 800 մգ |
Իբուպրոֆեն 60 մգ,200մգ, 400մգ, 600 մգ, 800 մգ |
դեղահատեր |
1 |
3 |
5-10 օր |
5-10 օր |
3) |
Քսիլոմետազոլին 0,5մգ/մլ; 1մգ/մլ |
Քսիլոմետազոլին 0,5մգ/մլ; 1մգ/մլ |
Ցողացիր քթի |
1 |
0,1 |
5-10 օր |
5-10 օր |
4) |
Նեոմիցին (նեոմիցինի սուլֆատ), պոլիմիքսին Բ (պոլիմիքսին Բ սուլֆատ), դեքսամեթազոն (դեքսամեթազոն նատրիում մետասուլֆոբենզոատ) neomycin (neomycin sulfate), polymyxin B (polymyxin B sulfate), dexamethasone (dexamethasone sodium metasulfobenzoate), ֆենիլէֆրին հիդրոքլորիդ (phenylephrine hydrochloride) 650000ՄՄ/100մլ + 1000000ՄՄ/100մլ + 25մգ/100մլ + 25մգ/100մլ |
նեոմիցին (նեոմիցինի սուլֆատ), պոլիմիքսին Բ (պոլիմիքսին Բ սուլֆատ), դեքսամեթազոն (դեքսամեթազոն նատրիում մետասուլֆոբենզոատ) neomycin (neomycin sulfate), polymyxin B (polymyxin B sulfate), dexamethasone (dexamethasone sodium metasulfobenzoate), ֆենիլէֆրին հիդրոքլորիդ (phenylephrine hydrochloride) 650000ՄՄ/100մլ + 1000000ՄՄ/100մլ + 25մգ/100մլ + 25մգ/100մլ |
ցողաշիթ տեղային կիրառման |
1 |
0,1 |
5-10 օր |
5-10 օր |
5) |
Մոմետազոն (մոմետազոն ֆուրոատ) 50մկգ/դեղաչափ; |
Մոմետազոն (մոմետազոն ֆուրոատ) 50մկգ/դեղաչափ |
ցողաշիթ քթի |
0,5 |
1 |
5-10 օր |
5-10 օր |
6) |
Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ) դեղապատիճ, 250մգ, 500մգ, 1000մգ |
Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ) 250մգ, 500մգ, 1000մգ |
Դեղապատիճներ, դեղահատեր |
1 |
2-3 |
5 օր |
5 օր |
7) |
Ֆենոքսիմեթիլպենիցիլին 250մգ |
Ֆենոքսիմեթիլպենիցիլին 250մգ |
դեղահատեր |
1 |
4 |
5 օր |
5 օր |
8) |
Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ), քլավուլանաթթու (կալիումի քլավուլանատ) 500մգ+125մգ,875մգ+125մգ |
Ամօքսիցիլին (ամօքսիցիլինի տրիհիդրատ), քլավուլանաթթու (կալիումի քլավուլանատ) 500մգ+125մգ, 875մգ+125մգ |
դեղահատեր |
0,7 |
2-3 |
5 օր |
5 օր |
9) |
Ցեֆուրoքսիմ (ցեֆուրoքսիմ նատրիում) 750մգ |
Ցեֆուրoքսիմ (ցեֆուրoքսիմ նատրիում) 750մգ |
սրվակ |
0,5 |
2 |
5 օր |
5 օր |
10) |
Կլարիթրոմիցին 250մգ 500մգ |
Կլարիթրոմիցին 250մգ, 500մգ |
դեղահատեր |
0,5 |
2 |
5 օր |
5 օր |
11) |
Դօքսիցիկլին (դօքսիցիկլինի հիկլատ) 100մգ |
Դօքսիցիկլին (դօքսիցիկլինի հիկլատ) 100մգ |
դեղապատիճներ |
0,5 |
1 |
5 օր |
5 օր |
8․ Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված`
1) Նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:
2) տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։
9․ Բուժական այլ միջոցառումներ սահմանվում են Ձև 5–ում (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 5
Հ/հ |
Բժշկական ծառայության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
ԱԲ |
Բ | ||
1) |
Հարծոցային թարախակույտի դեպքում՝ վիրահատական բուժում |
0 |
0,1 |
10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ
1․ https://www.aafp.org/family-physician/patient-care/clinical-recommendations/all-clinical-recommendations/adult-sinusitis.html,
2. https://www.nice.org.uk/guidance/ng79/chapter/Recommendations#managing-acute-sinusitis,
3․ Քլևլենդի Բժշկական կլինիկական ամսագիր, Օգոտստոս 2020, 87 (8) 485-492; DOI: https://doi.org/10.3949/ccjm.87a.19092 (Cleveland Clinic Journal of Medicine August 2020, 87 (8) 485-492; DOI: https://doi.org/10.3949/ccjm.87a.19092),
4․ Ռոսֆիլդ ՌՄ, Պիսսիրիլո ՋՖ, Չանդրասեկհար ՍՍ և այլք.Կլինիկական պրակտիկայի ուղեցույց (թարմացում). մեծահասակների սինուսիտ: Օտոլարինգոլ գլխի պարանոցի վիրահատություն 2015; 152 (2 մատակարարում): S1–S39. doi՝ 10.1177/0194599815572097,
(Rosenfeld RM, Piccirillo JF, Chandrasekhar SS, et al/ Clinical practice guideline (update): adult sinusitis. Otolaryngol Head Neck Surg 2015; 152(2 suppl): S1–S39. doi: 10.1177/0194599815572097 CrossRefPubMed),
5․ Արինգ ԱՄ, Չան ՄՄ. Ընթացիկ հասկացություններ մեծահասակների սուր ռինոսինուսիտում. Ամ Ֆամ Բժիշկ 2016; 94 (2): 97–105: 27419326 ՀրատԲժշկ.: (Aring AM, Chan MM. Current concepts in adult acute rhinosinusitis. Am Fam Physician 2016; 94(2):97–105. pmid: 27419326 PubMed):
Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 11 մարտի 2024 թվական:
Փոփոխող ակտ | Համապատասխան ինկորպորացիան | |
---|---|---|
21.05.2024, N 168-Ն | 06.06.2024, N 80-Ն |
Փոփոխող ակտ | Համապատասխան ինկորպորացիան |
---|