ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ
21 նոյեմբեր 2023 թ. |
N 62-Ն |
Հ Ր Ա Մ Ա Ն
ԱԾԽԱԾՆԻ ՄՈՆՕՔՍԻԴԻ ԵՎ ԱՅԼ ԳԱԶԵՐԻ, ԾԽԵՐԻ ԵՎ ԳՈԼՈՐՇԻՆԵՐԻ ԹՈՒՆԱՎՈՐ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 31-րդ կետը`
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ
1. Հաստատել ածխածնի մոնօքսիդի և այլ գազերի, ծխերի և գոլորշիների թունավոր ազդեցություններով մեծահասակ պացիենտի վարման գործելակարգը՝ համաձայն hավելվածի:
2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
|
Ա. Ավանեսյան |
Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի «21» նոյեմբեր 2023 թվականի N 62-Ն հրամանի |
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳ
ԱԾԽԱԾՆԻ ՄՈՆՕՔՍԻԴԻ ԵՎ ԱՅԼ ԳԱԶԵՐԻ, ԾԽԵՐԻ ԵՎ ԳՈԼՈՐՇԻՆԵՐԻ ԹՈՒՆԱՎՈՐ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՎ ՄԵԾԱՀԱՍԱԿ ՊԱՑԻԵՆՏԻ ՎԱՐՄԱՆ
1. Նոզոլոգիաների խումբ` ըստ հիվանդությունների և առողջության հետ կապված խնդիրների վիճակագրական 10–րդ վերանայման դասակարգչի․
Հ/հ |
Կոդը |
Անվանում |
1) |
Т58 |
Ածխածնի մոնօքսիդի (շմոլ գազ) թունավոր ազդեցություն |
2) |
Т59 |
Այլ գազերի, ծխերի և գոլորշիների թունավոր ազդեցություններ |
2․ Նոզոլոգիաների խումբը կիրառելի է՝ ըստ սույն հավելվածով սահմանված Ձև 1-ի․
Ձև 1
1) |
Տարիքային խումբ (նորածին, երեխա, դեռահաս, մեծահասակ) |
Մեծահասակ |
2) |
Սեռ (արական, իգական) |
Արական, իգական |
3) |
Բարդություններ (առանց բարդությունների (ԱԲ), բարդություններով (Բ)) |
Բ |
4) |
Հիվանդության փուլը (նկարագրել) |
ա. թունավորման թեթև աստիճան. Այն ընթանում է առանց գիտակցության խանգարման, ուղեղային դրսևորումների, արյան ճնշման և անոթազարկի հաճախացման, սրտխառնոցի, փսխման, գլխապտույտի և գլխացավերի:
բ. թունավորման միջին աստիճանը. Գիտակցության կարճաժամկետ կորուստ հետագա ինքնավերականգնմամբ, ուղեղային ախտանշաններ, ցողունային, պիրամիդալ և էքստրապիրամիդալ խանգարումներ:
գ. թունավորման ծանր աստիճան. Գիտակցության մշտական խանգարում-կոմա, շնչառական խանգարումներ, սրտի ռիթմի խանգարումներ, ներքին օրգանների դիսֆունկցիա, գլխուղեղի այտուցի և պոլիօրգանային անբավարարության հետագա զարգացմամբ: |
5) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման պայմանները (բժշկական կազմակերպությունից դուրս, արտահիվանդանոցային պայմաններում, ցերեկային ստացիոնարի պայմաններում, հիվանդանոցային պայմաններում) |
Հիվանդանոցային պայմաններում |
6) |
Բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման ձևը շտապ, անհետաձգելի, պլանային |
Շտապ, անհետաձգելի |
7) |
Կիրառման շրջանակը (նշել մասնագետների շրջանակը) |
Թունաբաններ, անեսթեզիոլոգներ և ինտենսիվ թերապևտներ |
8) |
Գանգատներ |
Սրտխառնոց,փսխում, գլխապտույտ,գլխացավեր, գիտակցության խանգարումներ, կոմատոզ վիճակներ |
9) |
Անամնեզ |
Ջեռուցման աղբյուրով վատ օդափոխվող սենյակում գտնվելը (վառարան, գազի ջրատաքացուցիչ, աշխատող շարժիչով մեքենա և այլն): Ինքնազգացողության հանկարծակի վատթարացում, գիտակցության կորուստ (ժամանակավոր կամ մշտական) |
10) |
Զննման արդյունք/Ցուցում |
Գիտակցության խանգարումներ (գիտակցության մթագնումից մինչև կոմա) |
11) |
Հոսպիտալացման Ցուցում |
ա. անամնեզում ջեռուցման աղբյուրով փակ սենյակում - գտնվելը: բ. գիտակցության կորուստ (կարճաժամկետ, երկարաժամկետ): Գիտակցության վերականգնում սենյակից մաքուր օդ դուրս բերելու դեպքում: գ. բարդություններ՝ կոմա, գլխուղեղի այտուց, ասպիրացիոն համախտանիշ՝ փսխման զանգվածներով ասպիրացիա, լեզվի ետ քաշում կոմայի մեջ, արդյունքում՝ գլխուղեղի հիպօքսիայի խորացում։ Ինտերստիցիալ և (կամ) ալվեոլյար թոքային այտուց: |
3․ Բժիշկ-մասնագետի կողմից զննումը, խորհրդատվությունը իրականացվում է ըստ Ձև 2–ի (անհրաժեշտության դեպքում անհրաժեշտ է նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 2
Հ/հ |
Խորհրդատվության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
ԱԲ |
Բ | ||
1 |
Թունաբան |
1 |
1 |
2 |
Անեսթեզիոլոգ և ինտենսիվ թերապիայի մասնագետ |
1 |
1 |
3) |
Նյարդաբան |
- |
0,05 |
4 |
Նյարդավիրաբույժ |
- |
0,05 |
5) |
Հիպերբարիկ օքսիգենացիայի բաժանմունքի բժիշկ |
0,8 |
0,15 |
6) |
Թոքաբան կամ թերապևտ |
- |
0,04 |
4․ Սույն հավելվածի Ձև 2–ում նշված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ զննման, խորհրդատվության իրականացման հաճախականությունը։
5․ Լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ Ձև 3–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․
Լաբորատոր հետազոտություններ | |||||
Հ/հ |
Կոդը |
Անվանումը |
Տրամադրման քանակը |
Արդյունք | |
ԱԲ |
Բ | ||||
1) |
01010 |
Արյան ընդհանուր հետազոտություն |
1 |
1 |
Հոմեոստազի տարբեր խանգարումներ՝ կախված վիճակի ծանրությունից |
2) |
01300 |
Կարբօքսիհեմոգլոբինի (COHb) պարունակություն արյան մեջ |
1 |
- |
Ցուցանիշների բարձրացում |
3) |
04070 |
Թթվահիմնային հավասարակշռության ստուգում |
1 |
1 |
Շնչառական ալկալոզ, կոմպենսացված նյութափոխանակային ացիդոզ։ |
4) |
04039 |
Կալիումի քանակը արյան շիճուկում |
1 |
1 |
Բարդացած դեպքերում հեմոստազի խանգարումներ՝ պայմանավորված գլխուղեղի այտուցով և բազմաօրգանային անբավարարությամբ: |
5) |
04040 |
Կալցիումի քանակը արյան շիճուկում |
- |
0.1 |
Բարդացած դեպքերում հեմոստազի խանգարումներ՝ պայմանավորված գլխուղեղի այտուցով և բազմաօրգանային անբավարարությամբ: |
6) |
04040 |
Նատրիումի քանակը արյան շիճուկում |
1 |
1 |
Բարդացած դեպքերում հեմոստազի խանգարումներ՝ պայմանավորված գլխուղեղի այտուցով և բազմաօրգանային անբավարարությամբ: |
7) |
04025 |
Ասպարտատամինոտրանսֆերազի (ԱՍՏ) որոշում արյան շիճուկում |
- |
0.2 |
Սահմանային վիճակներում հնարավոր է լյարդային ֆերմենտների բարձրացում, որոնք ի հայտ են գալիս երկարատև հիպօքսիայի հետևանքով: |
8) |
04024 |
Աալանինամինոտրանսֆերազի (ԱԼՏ) որոշում արյան շիճուկում |
- |
0.2 |
Սահմանային վիճակներում հնարավոր է լյարդային ֆերմենտների բարձրացում, որոնք ի հայտ են գալիս երկարատև հիպօքսիայի հետևանքով: |
9) |
04028 |
Արյան պլազմայում ընդհանուր բիլիրուբինի որոշում |
- |
0.2 |
Սահմանային վիճակներում հնարավոր է լյարդային ֆերմենտների բարձրացում, որոնք ի հայտ են գալիս երկարատև հիպօքսիայի հետևանքով: |
10) |
04030 |
Ուղղակի բիլիրուբին |
- |
0.2 |
Սահմանային վիճակներում հնարավոր է լյարդային ֆերմենտների բարձրացում, որոնք ի հայտ են գալիս երկարատև հիպօքսիայի հետևանքով: |
11) |
04031 |
Անուղղակի բիլլուբին |
- |
0.2 |
Սահմանային վիճակներում հնարավոր է լյարդային ֆերմենտների բարձրացում, որոնք ի հայտ են գալիս երկարատև հիպօքսիայի հետևանքով: |
12) |
04001 |
Գլյուկոզ |
1 |
1 |
Հիպերգլիկեմիկ վիճակներ մարմնի կողմից գլյուկոզայի կլանման խախտման հետևանքով, ծանր և երկարատև հիպօքսիայի ֆոնի վրա: |
13) |
04013 |
Կրեատինին |
- |
0.6 |
Ծանր թունավորման դեպքում հիպօքսիայի ֆոնի վրա նորմալ պարամետրերի փոփոխություններ են դիտվում, բազմաթիվ օրգանների անբավարարության համալիրում: |
14) |
04012 |
Միզանյութ |
- |
0.6 |
Ծանր թունավորման դեպքում հիպօքսիայի ֆոնի վրա նորմալ պարամետրերի փոփոխություններ են դիտվում, բազմաթիվ օրգանների անբավարարության համալիրում: |
15) |
01050 |
Մեզի ընդհանուր հետազոտություն |
1 |
1 |
Ծանր թունավորման դեպքում հիպօքսիայի ֆոնի վրա նորմալ պարամետրերի փոփոխություններ են դիտվում, բազմաթիվ օրգանների անբավարարության համալիրում: |
Գործիքային հետազոտություններ | |||||
16) |
13001 |
Էլեկտրասրտագրություն |
1 |
1 |
Սրտամկանի ռիթմի և սնուցում խանգարում թունավորման ցանկացած փուլում |
17) |
11004 |
Կրծքավանդակի ռենտգեն հետազոտություն |
0.8 |
0.8 |
Կրծքավանդակի վնասվածք: Ստամոքսի պարունակության ասպիրացիա (ասպիրացիոն համախտանիշ): Թոքային այտուցի տարբեր փուլեր: |
18) |
11031 |
Գանգի ոսկրերի ռենտգեն հետազոտություն |
- |
0,4 |
Գանգի ոսկրերի վնասվածքներ՝ գիտակցության կորստի, վայր ընկնելու հետ կապված |
19) |
07010 |
Ներքին օրգանների ուլտրաձայնային հետազոտություն |
- |
0.3 |
Վնասվածքներ Որովայնի օրգանների վիճակը, ազատ հեղուկի և գազի առկայություն բարդությունների ֆոնին |
20) |
11060 |
Համակարգչային շերտագրություն (ՀՇ) |
- |
0.05 |
Տարբեր վնասվածքներ, գլխուղեղի այտուց տեղաշարժով/առանց: Գլխուղեղի այտուցի ժամանակ, ներգանգային ճնշման բարձրացման ֆոնին հայտնաբերվում են արյունազեղումներ: |
21) |
11070 |
Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն (ՄՌՇ) |
- |
0.02 |
Տարբեր վնասվածքներ, գլխուղեղի այտուց տեղաշարժով/առանց: Գլխուղեղի այտուցի ժամանակ, ներգանգային ճնշման բարձրացման ֆոնին հայտնաբերվում են արյունազեղումներ |
22) |
08010 |
Բուժական ախտորոշիչ բրոնխոսկոպիա |
- |
0.1 |
Ասպիրացիոն համախտանիշ, ստամոքսի պարունակության ասպիրացիա՝ տրախեոբրոնխիալ ծառի սանիտարական լվացման նպատակով: |
6․ Սույն հավելվածի Ձև 3–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ հետազոտության իրականացման հաճախականությունը։
7․ Օգտագործվող դեղերի ցանկը սահմանվում է ըստ Ձև 4–ի (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլերը)․
Ձև 4
Հ/հ |
Անվանում, դեղաչափ, դեղաձև, փաթեթավորում |
Անվանում ջեներիկ |
Չափման միավոր |
Միջինա-ցված ցուցանիշ՝ տրամա-դրման հաճախա-կանու-թյուն |
Միջին օրական չափա-քանակ |
Բուժ-ման կուրսի միջին չափա-քա-նակ |
Օրե-րի քա-նակ |
1) |
Ցինկի բիսվինիլամիդազոլի դիացետատ (հակադոտ T58) |
Ցինկի բիսվինիլամիդազոլի դիացետատ (հակադոտ T58) |
3,0 |
3 |
180,0 մգ/մլ |
300,0 |
2 |
2) |
Նատրիումի քլորիդ կաթիլաներարկման լուծույթ 9մգ/մլ |
Նատրիումի քլորիդ կաթիլաներարկման լուծույթ 9մգ/մլ |
500,0 |
1 |
500,0 |
1000,0 |
2 |
3) |
Նատրիումի քլորիդ, կալիումի քլորիդ, կալցիումի քլորիդ (կալցիումի քլորիդի դիհիդրատ) կաթիլաներարկման լուծույթ 8,6մգ/մլ+0,3մգ/մլ+0,33մգ/մլ |
Նատրիումի քլորիդ, կալիումի քլորիդ, կալցիումի քլորիդ (կալցիումի քլորիդի դիհիդրատ) կաթիլաներարկման լուծույթ 8,6մգ/մլ+0,3մգ/մլ+0,33մգ/մլ |
500,0 |
3 |
500,0 |
1000,0 |
2 |
4) |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 50մգ/մլ |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 50մգ/մլ |
500,0 |
1 |
500,0 |
1000,0 |
2 |
5) |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 100մգ/մլ |
Գլյուկոզ անջուր կաթիլաներարկման լուծույթ 100մգ/մլ |
250,0 |
1 |
250,0 |
500,0 |
2 |
6) |
Մագնեզիումի սուլֆատ լուծույթ ն/ե և մ/մ ներարկման 250մգ/մլ |
Մագնեզիումի սուլֆատ լուծույթ ն/ե և մ/մ ներարկման 250մգ/մլ |
20,0 |
2 |
40,0 |
40,0 |
2 |
7) |
Ամինոֆիլին լուծույթ ն/ե ներարկման 24մգ/մլ |
Ամինոֆիլին լուծույթ ն/ե ներարկման 24մգ/մլ |
20,0 |
2 |
40,0 |
80,0 |
2 |
8) |
Պիրացետամ լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 200մգ/մլ |
Պիրացետամ լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 200մգ/մլ |
10,0 |
1 |
10,0 |
50,0 |
5 |
9) |
Պիրիդօքսին(պիրիդօքսինի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ե/մ, մ/մ և ն/ե ներարկման 50մգ/մլ |
Պիրիդօքսին(պիրիդօքսինի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ե/մ, մ/մ և ն/ե ներարկման 50մգ/մլ |
1,0 |
4 |
4,0 |
12,0 |
3 |
10) |
Ցիանոկոբալամին լուծույթ ե/մ և մ/մ ներարկման 0,5մգ/մլ |
Ցիանոկոբալամին լուծույթ ե/մ և մ/մ ներարկման 0,5մգ/մլ |
1,0 |
4 |
4,0 |
12,0 |
3 |
11) |
Նիկոտինաթթու լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
Նիկոտինաթթու լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
1,0 |
2 |
2,0 |
6,0 |
3 |
12) |
Ասկորբինաթթու 50 մգ/մլ լուծույթ ներարկման |
Ասկորբինաթթու 50 մգ/մլ լուծույթ ներարկման |
2,0 |
3 |
6,0 |
18,0 |
3 |
13) |
Ադեմեթիոնին դեղափոշի լիոֆիլացված ներարկման լուծույթի 400մգ |
Ադեմեթիոնին դեղափոշի լիոֆիլացված ներարկման լուծույթի 400մգ |
400 մգ |
2 |
800 մգ |
4000 մգ |
5 |
14) |
Դեքսամեթազոն լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 4մգ/մլ |
Դեքսամեթազոն լուծույթ մ/մ և ն/ե ներարկման 4մգ/մլ |
4 մգ/մլ |
10 |
40 |
120 մգ |
5 |
15) |
Միդազոլամ լուծույթ ներարկման 5մգ/մլ |
Միդազոլամ լուծույթ ներարկման 5մգ/մլ |
5 մգ/մլ |
2 |
30 մգ |
90 մգ |
3 |
16) |
Բենդազոլ (բենդազոլի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
Բենդազոլ (բենդազոլի հիդրոքլորիդ) լուծույթ ներարկման 10մգ/մլ |
1%-1,0 |
4 |
4,0 |
12,0 |
3 |
17) |
Կապտոպրիլ դեղահատեր 25մգ |
Կապտոպրիլ դեղահատեր 25մգ |
25 մգ |
2 |
4 |
12 |
3 |
18) |
Կալիումի քլորիդ լուծույթ կաթիլաներարկման 40մգ/մլ |
Կալիումի քլորիդ լուծույթ կաթիլաներարկման 40մգ/մլ |
20,0 |
1 |
20,0 |
60,0 |
3 |
19) |
Մետամիզոլ կաթիլներ ներքին ընդունման լուծույթ 500մգ/մլ |
Մետամիզոլ կաթիլներ ներքին ընդունման լուծույթ 500մգ/մլ |
2,0 |
2 |
4,0 |
12,0 |
4 |
20) |
Ցիպրոֆլոքսացին լուծույթ ներարկման |
Ցիպրոֆլոքսացին լուծույթ ներարկման |
2,0 |
2 |
4,0 |
12,0 |
3 |
21) |
Հեպարին նատրիում լուծույթ ներարկման 5000ՄՄ/մլ |
Հեպարին նատրիում լուծույթ ներարկման 5000ՄՄ/մլ |
5000 միավոր |
4 |
20000 |
40000 |
2 |
8․Սույն հավելվածի Ձև 4–ում սահմանված՝
1) նշանակված դեղի նկատմամբ անհատական անտանելիության դեպքում ավագ բուժաշխատողը իրավասու է նշանակել այլ դեղ:
2) տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ դեղի օգտագործման հաճախականությունը։
9․ Բուժական այլ միջոցառումներ սահմանվում են Ձև 5–ում (անհրաժեշտության դեպքում նշել հիվանդության փուլեր․
Ձև 5
Հ/հ |
Բժշկական ծառայության տեսակը |
Տրամադրման քանակը | |
ԱԲ |
Բ | ||
1) |
Հիպերբարիկ օքսիգենացիայի սեանս (Т58) |
0,8 |
0,3 |
2) |
Վերակենդանացման միջոցառումներ (շնչափողի ինտուբացիա, մեխանիկական օդափոխություն, ներերակային անզգայացում՝ ըստ բարդությունների ցուցումների, կայուն կոմատոզ վիճակ, ծանր ասպիրացիա՝ փսխումով) |
0,05 |
- |
3) |
Ինֆուզիոն թերապիա |
1 |
1 |
4) |
Թթվածնի ինսուֆլյացիա |
1 |
0,8 |
5) |
Հակադոտ թերապիա (Ացիզոլ-Т58) |
1 |
- |
6) |
Նոոտրոպային թերապիա |
- |
0,2 |
7) |
Հակամանրէային թերապիա (ինֆեկցիոն բարդությունների, թոքաբորբերի) |
- |
0,4 |
10․ Սույն հավելվածի Ձև 5–ում սահմանված տրամադրվող քանակների համար նշվում է միջինացված ցուցանիշ, նկատի ունենալով, թե ինչ հաճախականությամբ է իրականացվում տվյալ բուժական միջոցառումը։ Հաճախականության հաշվարկման միավորը պետք է լինի 0-ից 1 միջակայքում և հաշվի առնի նմանատիպ 100 դեպքերում տվյալ բուժական միջոցառման կիրառման հաճախականությունը։
ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐԸ
1. Лужников, Е.А. Основы реаниматологии при острых отравлениях / Е.А. Лужников, В.Н. Дагаев, Н.Н. Фирсов. [Текст] – М.: Медицина, 1977,
2. Лужников, Е.А. Острые лекарственные отравления – ведущая проблема современной клинической токсикологии / Е.А. Лужников [Текст] //, Острые отравления лекарственными веществами: респ. сб. науч. тр. НИИ СП им. Н.В. Склифосовского. – М., 1992,
3. Лужников, Е.А. Клиническая токсикология / Е.А. Лужников. [Текст] – М.: Медицина, 1994,
4. Лужников, Е.А. Детоксикационная терапия: руководство для врачей / Е.А. Лужников, Ю.С. Гольдфарб, С.Г. Мусселиус [Текст] – СПб.: Издательство «Лань», 2000,
5. Лужников, Е.А. Острые отравления: Руководство для врачей / Е.А. Лужников, Л.Г. Костомарова. М: Медицина, [Текст] 2000,
6. Лужников, Е.А. Неотложные состояния при острых отравлениях / Е.А. Лужников, Ю.Н. Остапенко, Г.Н. Суходолова. [Текст] – М.: Медицина, 2001,
7. Лужников, Е.А., Гольдфарб, Ю.С. Физиогемотерапия острых отравлений / Е.А. Лужников, Ю.С. Гольдфарб. [Текст] – М: Медпрактика. – М, 2002,
8. Лужников, Е.А. Клиническая токсикология: учебник для вузов, 4-е изд., перераб. и доп. / Лужников Е.А., Суходолова Г.Н. [Текст] – М.: Медицина, 2008,
9. Лужников, Е.А. Технологии комплексной детоксикации при острых экзогенных отравлениях на современном этапе / Е.А. Лужников, Ю.С. Гольдфарб, А.В. Бадалян [Текст] // Вестник экстренной медицины (науч.-практ. ж. Ассоц. врачей экстр. мед. пом. Узбекистана) / Матер. 11-й Республиканской науч.-практ. конф. «Актуальные проблемы организации экстренной медицинской помощи: Вопросы анестезиологии, реанимации и интенсивной терапии при критических состояниях в экстренной медицине» (Джизак, 26 октября 2013 г.). – 2013. – № 3,
10. Лужников, Е.А. Детоксикационная терапия острых отравлений химической этиологии на современном этапе / Е.А. Лужников, Ю.С. Гольдфарб, А.В. Бадалян [Текст] // Токсикологический вестник. – 2014. – № 3. – С. 9–17,
11. Маткевич, В.А. Кишечный лаваж / В.А. Маткевич [Текст] // Медицинская токсикология: национальное руководство / под ред. Е.А. Лужникова. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. – Гл. 4,
12. Медицинская токсикология: национальное руководство / Под ред. Е.А. Лужникова. [Текст] – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012,
13. Мусселиус, С.Г. Отравления животными и растительными ядами / С.Г. Мусселиус [Текст] // Медицинская токсикология: национальное руководство / под ред. Е.А. Лужникова. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. – Гл.12. – П. 12.1,
14. Орлов, Б.Н. Ядовитые животные и растения СССР / Б.Н. Орлов, Д.Б. Гелашвили, А.К. Ибрагимов [Текст] – 1990, М.: Высш. Шк., 1990,
15. Альтманн, Хорст. Ядовитые растения. Ядовитые животные / Хорст Альтманн [Текст]. – М: БММ АО, 2004:
Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 1 դեկտեմբերի 2023 թվական: