«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

7 հունիսի 2011 թ.

Պետական գրանցման թիվ 11011245

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

16 մայիսի 2011 թ.

N 563-Ն

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ 2011-2012 ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐՎԱ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Կրթության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 14-րդ հոդվածի 2-րդ մասը.

 ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝

1. Հաստատել հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների 2011-2012 ուսումնական տարվա օրինակելի ուսումնական պլանները` համաձայն հավելվածի:

2. Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության աշխատակազմի հանրակրթության վարչության պետ Ն. Հովհաննիսյանին և իրավաբանական վարչության պետ Մ. Գրիգորյանին` փաստաթուղթը սահմանված կարգով ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարություն` պետական գրանցման:

3. Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության ֆինանսատնտեսագիտական և հաշվապահական հաշվառման վարչությանը` (պետ` Վ. Թոփալյան) հարակրթական ուսումնական հաստատությունների ֆինանսավորումն իրականացնել` հիմք ընդունելով հաստատված օրինակելի ուսումնական պլանները:

4. Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության հանրակրթության վարչությանը (պետ` Ն. Հովհաննիսյան)՝ ապահովել ուսումնական հաստատությունների գործունեությունը՝ օրինակելի ուսումնական պլանների պահանջներին համապատասխան:

5. Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության Կրթության ազգային ինստիտուտին (տնօրեն` Ն. Ղուկասյան)՝ իրականացնել անհրաժեշտ օժանդակություն ուսումնական հաստատություններին` օրինակելի ուսումնական պլաններով ուսումնական հաստատությունների գործունեությունն ապահովելու նպատակով:

6. Սույն հրամանի կատարման վերահսկողությունը վերապահել նախարարի տեղակալ Մ. Մկրտչյանին:

Ա. Աշոտյան

Հավելված ՀՀ կրթության և գիտության նախարարի 16 մայիսի 2011 թվականի  N 563-Ն հրամանի

Գ լ ու խ  1

ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ 2011-2012 ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐՎԱ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆՆԵՐ

ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

Օրինակելի ուսումնական պլանները նախատեսված են 2011-2012 ուսումնական տարվա համար։

Ուսումնական պլանները (բացառությամբ աղյուսակ 9-ում տրվածի) ունեն երկու` պետական և դպրոցական (դպրոցի ընտրությամբ) բաղադրիչ: Պետական և դպրոցական բաղադրիչները պարտադիր են և պետական ուսումնական հաստատություններում ֆինանսավորվում են պետական բյուջեից: Հանրակրթական պետական ծրագիր իրականացնող ուսումնական հաստատությունն օրինակելի ուսումնական պլանների հիման վրա, դպրոցական բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակի տնօրինմամբ, հաստատում է տվյալ ուսումնական տարվա իր ուսումնական պլանը։

Հետևյալ նշագրումով «¹» դասաժամերի շրջանակում ուսուցումն իրականացվում է 11-ամյա միջնակարգ ընդհանուր կրթության առարկայական ծրագրերով (Գլուխ 1` Աղյուսակ 1, Աղյուսակ 5, Աղյուսակ 6, Աղյուսակ 7, Աղյուսակ 8):

1. Պետական բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակում փոփոխություն կարող է կատարվել միայն Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության (այսուհետ` Նախարարություն) համաձայնությամբ`

1) արտակարգ ընդունակություններ ունեցող աշակերտների ուսուցումն առավել բարենպաստ պայմաններում կազմակերպելու համար,

2) երկհամակազմ (երկկոմպլեկտ) դասարանների առկայության դեպքում,

3) թերբեռնված դասարաններում կամ սահմանված կարգով երաշխավորված այլընտրանքային ծրագրերով ու մեթոդներով ուսուցում իրականացնելու դեպքում,

4) սահմանված կարգով երաշխավորված մանկավարժական գիտափորձ իրականացնելու համար։

2. Ուսպլանի դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակի տնօրինման կարգը սահմանված է`

1) Ընդհանրական պարզաբանումներում,

2) օտար լեզվի ընտրությունը` Օտար լեզվի ընտրության կարգում։

3. Ուսումնական պարապմունքները դպրոցում սկսվում են 2011թ. սեպտեմբերի 1-ին, ավարտվում 2012թ. մայիսի 25-ին՝ ապահովելով ոչ պակաս, քան 30 ուսումնական շաբաթ` առաջին, 32` երկրորդ և 34՝ երրորդից տասներկուերորդ դասարանների համար։

4. Պետական ուսումնական հաստատությունում ուսումնական շաբաթվա հնգօրյա կամ վեցօրյա տևողությունը սահմանում է ուսումնական հաստատությունը, իսկ ոչ պետական ուսումնական հաստատությունում` հիմնադիրը: Ուսումնական հաստատությունն այդ հարցը համաձայնեցնում է Նախարարության հետ ուսումնական պարապմունքները սկսելուց առնվազն տասնհինգ օր առաջ:

5. Ներառական դպրոցներում կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների կրթությունը կազմակերպվում է «Միջնակարգ հանրակրթական դպրոցի 2011-2012 ուսումնական տարվա օրինակելի ուսումնական պլանների» հիման վրա` յուրաքանչյուր սովորողի համար կազմելով ԱՈՒՊ (Անհատական ուսումնական պլան):

6. Ուսումնական պլանի պետական պարտադիր և դպրոցական բաղադրիչներն ուղղված են «Հանրակրթության պետական չափորոշիչով», առարկայական չափորոշիչներով և ծրագրերով ամրագրված գիտելիքների, կարողությունների ու հմտությունների յուրացման ապահովմանը։ Սովորողների պատրաստվածության մակարդակը տարրական դպրոցում (IV դասարան) գնահատվում է «Մայրենի» և «Մաթեմատիկա» առարկաներից մշակված համապատասխան հարցարանների միջոցով, հիմնական դպրոցի ավարտական դասարանում (IX դասարան)՝ ավարտական և ավագ դպրոցի ուսումնառության ավարտին (XII դասարան)՝ պետական ավարտական քննություններով։

7. Դպրոցում գործում է գնահատման 10-միավորային համակարգ։ Ընթացիկ գնահատման ժամանակ կարող են կիրառվել նաև գնահատման այլ համակարգեր, որոնք բերվում են 10-միավորային գրանցման: Գիտելիքների ստուգումների, հիմնական և միջնակարգ կրթության ավարտական և պետական ավարտական քննությունների ժամանակ կիրառվող գնահատման համակարգերը բերվում են 10 կամ 20-միավորային գրանցման։

8. Ուսումնական տարին բաժանվում է կիսամյակների: Սովորողների ընթացիկ գնահատականների հիման վրա ձևավորվում է կիսամյակային, իսկ կիսամյակային գնահատականների (գնահատականի) միջոցով` տարեկան գնահատականները:

9. Առաջին դասարանում աշակերտներին ընթացիկ և ամփոփիչ գնահատականներ չեն նշանակվում, և ընթացիկ գնահատումը կատարվում է բնութագրման միջոցով: Տարեկան ամփոփիչ գնահատման նպատակով կազմվում է յուրաքանչյուր սովորողի կրթական զարգացման բնութագիրը` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարի 2007 թվականի հոկտեմբերի 4-ի N 846-Ն հրամանով հաստատված «Հանրակրթական դպրոցի առաջին դասարանում սովորողի բնութագրման միջոցով գիտելիքների, կարողությունների և հմտությունների տարեկան ամփոփիչ գնահատման կարգի»:

10. Դպրոցում խմբային ուսուցման կազմակերպման հիմնական ձևը դասն է: Դասի տևողությունը 45 րոպե է։ Տարրական դպրոցում յուրաքանչյուր դասաժամի միջնամասում որոշակի ժամանակ հատկացվում է լիցքաթափող և վերականգնող վարժություններին ու խաղերին` Նախարարության մեթոդական ցուցումների համաձայն:

11. Ուսումնական տարվա ընթացքում 3-12-րդ դասարանների աշակերտներին տրվում են արձակուրդներ` աշնանային՝ 2011թ. հոկտեմբերի 24-ից 30-ը ներառյալ, ձմեռային՝ 2011թ. դեկտեմբերի 26-ից 2012թ. հունվարի 8-ը ներառյալ, գարնանային՝ մարտի 19-ից 25-ը ներառյալ: Առաջին դասարանցիների աշնանային արձակուրդները տևում են հոկտեմբերի 24-ից նոյեմբերի 6-ը ներառյալ, ձմեռայինը՝ դեկտեմբերի 26-ից 2012թ. հունվարի 22-ը ներառյալ, իսկ գարնանայինը՝ մարտի 19-ից ապրիլի 1-ը ներառյալ: Երկրորդ դասարանցիների արձակուրդները տևում են 2011թ. հոկտեմբերի 24-ից 30-ը ներառյալ, դեկտեմբերի 26-ից 2012թ. հունվարի 22-ը ներառյալ և մարտի 19-ից 25-ը ներառյալ: Կրթության պետական կառավարման և տարածքային կառավարման լիազորված մարմինները իրենց ենթակայության հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների համար վերևում սահմանված արձակուրդների ժամկետներում կարող են կատարել փոփոխություններ` նախապես համաձայնեցնելով Նախարարության հետ:

12. Ոչ պետական ուսումնական հաստատությունում արձակուրդների տևողությունը և ժամկետները որոշում է հիմնադիրը` այդ մասին տեղյակ պահելով Նախարարությանը:

ՄԻՋՆԱԿԱՐԳ ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆԻ ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

Դպրոցական բաղադրիչի տնօրինման կարգ

1. Դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակը հատկացվում է ուսումնական պլանի պետական բաղադրիչով տվյալ դասարանի պետական պարտադիր առարկայացանկում նախատեսված և (կամ) Նախարարության կողմից երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկում ընդգրկված առարկաներին, հոսքային կամ առանձին առարկաների խորացված կրթական ծրագրերի իրականացմանը և (կամ) սովորողների նախասիրություններին, ուսումնական հաստատության առանձնահատկություններին, համայնքի կարիքներին համապատասխան կրթություն կազմակերպելու նպատակով:

2. Երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի մեջ են մտնում Կիրառական տնտեսագիտություն, Կյանքի հմտություններ, Բնապահպանություն, Էկոլոգիա, Էներգիայի և ռեուրսների օգտագործում, Ֆերմերային գործ, Տրամաբանություն, Գրաբար, Հայոց եկեղեցու պատմություն (տարրական դպրոց, ավագ դպրոցի բնագիտամաթեմատիկական հոսք), Հայկական հարցի պատմություն, Հոգեբանություն, Բարոյագիտություն, Մշակույթի պատմություն առարկաները: Երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկին, անհրաժեշտ պայմանների առկայության դեպքում, Նախարարության թույլտվությամբ, դպրոցը կարող է ավելացնել նոր առարկա: Երաշխավորված առարկայացանկի ուսումնական առարկաների (դասընթացների) առարկայական ծրագրերը գործածության են երաշխավորվում Նախարարության կողմից:

3. Ուսումնական հաստատության տնօրենը ուսպլանի դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակի բաշխումը կատարում է մանկավարժական խորհրդի որոշմամբ՝ ելնելով Նախարարության հանձնարարականներից, ինչպես նաև դպրոցի, դասարանի պատրաստությունից, մանկավարժներով, ծրագրերով, դասագրքերով և երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի որևէ առարկայի լիարժեք ուսուցման կազմակերպման նպատակով Նախարարության կողմից հանրակրթական հաստատությունների համար երաշխավորված այլ ուսումնական գրականությամբ ապահովվածությունից և ուսուցման կազմակերպման համար անհրաժեշտ այլ պայմաններից։

4. Դպրոցական բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակի շրջանակում դասավանդվող առարկայացանկը ամրագրվում է դպրոցի ուսպլանում և դասացուցակում։

5. Եթե դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակը տրամադրվել է ուսումնական պլանի պետական բաղադրիչում ընդգրկված առարկաներին, ապա դասարանը կիսելու հարցը կարգավորվում է «Հանրակրթական միջնակարգ դպրոցի ուսումնական պլանի պարզաբանմամբ» սահմանված կարգով: Դասարանը նույն կարգով կարող է կիսվել երկու խմբի նաև Նախարարության երաշխավորած «Գրաբար» առարկայի պարապմունքների ժամանակ։

6. 6-րդ դասարանում «Կերպարվեստ» և «Երաժշտություն» առարկաներից մեկը դպրոցի ընտրությամբ դասավանդվում է առաջին, մյուսը` երկրորդ կիսամյակում:

7. 12-րդ դասարանում առարկայական ծրագրերով նախատեսված ուսումնական նյութերի ուսումնասիրությունն իրակացվում է առաջին կիսամյակում:

8. 12-րդ դասարանում ուսումնական պլանով նախատեսված ժամաքանակը երկրորդ կիսամյակում հատկացվում է անհատական և խմբային պարապմունքների միջոցով պետական քննական առարկաների, ինչպես նաև սովորողի կողմից ընտրված առարկաների ուսումնական նյութի կրկնությանը: Այդ նպատակով կազմվում է սովորողների անհատական և խմբային ուսուցման ժամանակացույց:

9. 12-րդ դասարանի երկրորդ կիսամյակում յուրաքանչյուր սովորողի համար ուսուցումը պետք է իրականացվի շաբաթական 34 ժամ ծավալով:

10. 12-րդ դասարանի դպրոցական բաղադրիչով նախատեսված ժամաքանակը կարող է հատկացվել նաև սովորողի մասնագիտական կրթության նախապատրաստմանն անհրաժեշտ առարկաների (դասընթացների) դասավանդմանը:

 Օտար լեզվի ընտրության կարգ

1. Հանրակրթական դպրոցներում դասավանդվում է երկու օտար լեզու, որոնցից մեկը ռուսերենն է, մյուսը` անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն և այլ լեզուներից որևէ մեկը:

2. Երրորդ օտար լեզու (բացի ռուսերենից և մյուս հիմնական օտար լեզվից) կարելի է դասավանդել Նախարարության կողմից երաշխավորված ծրագրերի, ուսումնական գրականության հիման վրա, ուսուցման համար անհրաժեշտ պայմանների առկայության դեպքում` դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակի շրջանակում:

3. Ռուսաց լեզվի դասավանդումը սկսվում է 2-րդ դասարանից, երկրորդ (հիմնական) օտար լեզվի (անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն և այլն) դասավանդումը` 3-րդ դասարանից: Երրորդ օտար լեզվի դասավանդումը, դպրոցի ընտրությամբ, սկսվում է 5-րդ դասարանից:

4. Հանրակրթական դպրոցներում, որպես կանոն, պահպանվում է արդեն ընտրված հիմնական (ռուսերենից բացի) օտար լեզուն (անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն և այլն)։

5. Դպրոցը դասավանդվող երկրորդ (հիմնական) օտար լեզուն կարող է փոխարինել այլ օտար լեզվով` Նախարարության որոշմամբ: Նախարարությունը քննարկում է դպրոցի մանկավարժական խորհրդի և ըստ հաստատության ենթակայության` պետական կառավարման լիազորված մարմնի առաջարկությունները օտար լեզվի փոխարինման վերաբերյալ և կայացնում համապատասխան որոշում։

6. Նոր հիմնադրվող ուսումնական հաստատությունում դասավանդվող օտար լեզուները, դպրոցի ներկայացմամբ, որոշում է Նախարարությունը:

Աղյուսակ 1

Միջնակարգ հանրակրթական դպրոցի ուսումնական պլան

ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՄԻՋՆԱԿԱՐԳ ԴՊՐՈՑԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆԻ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄ

1. Հաստատության դասարանի միջին խտությունը սահմանվում է 25-30 սովորող՝ տարրական և միջին դպրոցների համար, 20-25 սովորող՝ ավագ դպրոցի ընդհանուր հոսքի համար՝ սանիտարական նորմերի պահպանմամբ (ընդ որում, սովորողների թիվը տարրական և միջին դպրոցների դասարանում չի կարող գերազանցել 35-ը, իսկ ավագ դպրոցի ընդհանուր հոսքում՝ 30-ը): Հիմնադրի կողմից սահմանված խտությունից ավելի պակաս խտությամբ դասարան կարող է բացվել հանրակրթական ուսումնական հաստատության լրացուցիչ ֆինանսավորման միջոցների հաշվին` հաստատության խորհդի որոշմամբ:

2. Տարրական դպրոցում (1-4-րդ դասարաններ), եթե դասարանում աշակերտների թիվը 30 և ավելի է, ռուսաց լեզու, օտար լեզու առարկաների դասաժամերին կարելի է դասարանը բաժանել երկու խմբի։

3. Միջին դպրոցում Հայոց լեզու (7-9-րդ դասարաններ), Ռուսաց լեզու, Օտար լեզու (5-9-րդ դասարաններ), Ինֆորմատիկա (6-9-րդ դասարաններ` համակարգչային դասարանի առկայության դեպքում) առարկաների պարապմունքներին դասարանը կարելի է բաժանել երկու խմբի, եթե դասարանում աշակերտների թիվը 30 և ավելի է։ «Տեխնոլոգիա» առարկայի պարապմունքներին դասարանը կիսվում է երկու խմբի՝ տղաների և աղջիկների՝ անկախ աշակերտների թվից (ուսուցումը կազմակերպվում է յուրաքանչյուր խմբի համար հաստատված համապատասխան առարկայական ծրագրով)։

4. 10-12-րդ դասարաններում ընդհանուր հոսքում Հայոց լեզու, Ռուսաց լեզու, Օտար լեզու, Ինֆորմատիկա (համակարգչային դասարանի առկայության դեպքում) առարկաների և ավագ դպրոցի արհեստագործական մասնագիտական դասընթացների դասաժամերին կարելի է դասարանը բաժանել երկու խմբի, եթե տվյալ դասարանի աշակերտների թիվը 25 և ավելի է:

5. Նախնական զինվորական պատրաստության ծրագիրը սովորողները կարող են յուրացնել նաև նախաբանակային պատրաստության ճամբարներում։

6. Անհրաժեշտության դեպքում դպրոցն իրավասու է, Նախարարության համաձայնությամբ, վերաբաշխելու առարկաների ուսուցմանը օրինակելի ուսումնական պլանով հատկացված ժամերը` պահպանելով տվյալ առարկայի տարեկան ընդհանուր ժամաքանակը:

7. 8-11-րդ դասարաններում Նախարարության կողմից երաշխավորված ծրագրի և ուսումնական նյութերի հիման վրա դասավանդվում է «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացը, որին յուրաքանչյուր դասարանում տարեկան տրամադրվում է 14 դասաժամ:

1) «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացին տրամադրված ժամաքանակը ձևավորվում է «Ֆիզկուլտուրա» առարկայի տարեկան ժամաքանակից առանձնացված 14 դասաժամի հաշվին:

2) «Ֆիզկուլտուրա» առարկայի ծրագրով նախատեսված ուսումնական նյութերը ենթարկվում են թեմատիկ վերաբաշխման` պահպանելով տվյալ դասարանի համար Նախարարության հաստատած ծրագրային ամբողջ ծավալը:

3) «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացը դասավանդվում է 2012թ. հունվարի 9-ից մինչև փետրվարի 11-ը ընկած ժամանակահատվածում:

4) «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացի ընթացիկ գնահատում չի կատարվում: Դասամատյանում դասընթացի գրանցումները կատարվում են առանձին էջում:

8. 6-12-րդ դասարաններում Հայոց լեզու, Մաթեմատիկա, Ինֆորմատիկա, Քիմիա, Ֆիզիկա, Կենսաբանություն, Հայոց պատմություն, Բնօգտագործման և բնապահպանության (էկոլոգիայի) հիմունքներ և այլ առարկաների ծրագրերով ամսական առնվազն 1 (մեկ) ժամ ուսուցումը պետք է կազմակերպվի համակարգչային կաբինետում (դրա առկայության դեպքում)` ելնելով յուրաքանչյուր առարկայից մատուցվող ուսումնական նյութի բովանդակային և դասավանդման մեթոդական պահանջներից: Այն առավել արդյունավետ իրականացնելու համար անհրաժեշտ է օգտագործել Նախարարության կողմից երաշխավորված էլեկտրոնային ուսումնական նյութերը (լազերային սկավառակներ):

9. 6-9-րդ դասարաններում Համաշխարհային պատմության և Հայոց պատմության համաժամանակյա ուսուցումն ապահովելու նպատակով առաջարկվում է ըստ կիսամյակների և դասարանների Հայոց պատմությանը հատկացված տարեկան ժամաքանակը բաշխել հետևյալ կերպ` 6-րդ դասարանում առաջին կիսամյակում շաբաթական 1 ժամ, երկրորդում` 2 ժամ, 7-րդում` առաջին կիսամյակում` 2, երկրորդում` 1 ժամ, 8-րդ դասարանում` առաջին կիսամյակում շաբաթական 1, երկրորդում` 2, 9-րդում` առաջին կիսամյակում շաբաթական 1, երկրորդում` 2 ժամ:

 10. Համաշխարհային պատմության և Հայոց պատմության համաժամանակյա թեմաների ուսուցումն ապահովելու նպատակով ուսուցիչներին իրավունք է տրվում մասնակի փոփոխություններ կատարել նշված առարկաների դասացանկում՝ պահպանելով յուրաքանչյուր առարկային հատկացված ընդհանուր ժամաքանակը:

ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԱՎԱԳ ԴՊՐՈՑԻ 2011 - 2012 ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐՎԱ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆՆԵՐ
ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

Օրինակելի ուսումնական պլանները սահմանում են ավագ դպրոցում միջնակարգ կրթության բովանդակության կառուցվածքը ըստ ընդհանուր և տարբերակված հոսքերի, հանրակրթական ուսումնական առարկաներին հատկացվող շաբաթական ժամաքանակները` ըստ բաղադրիչների, հոսքային (արհեստագործական հոսքում` մասնագիտական), ընդհանուր հանրակրթական, դպրոցական և սովորողների շաբաթական ուսումնական բեռնվածության առավելագույն չափը` ըստ դասարանների:

1. Ավագ դպրոցում երաշխավորվում են հոսքերի հետևյալ խմբերը`

1) հիմնական - հումանիտար, բնագիտամաթեմատիկական, արհեստագործական,

2) լրացուցիչ - արվեստի, մարզական, ռազմական,

3) ընդհանուր:

2. Ավագ դպրոցի X և XII դասարանների ուսումնական պլանները ըստ հոսքերի տրված են.

1) հումանիտար հոսքը` «Հանրակրթական ավագ դպրոցի հումանիտար հոսքի X-XII դասարան» ուսումնական պլանում,

2) բնագիտամաթեմատիկական հոսքը` «Հանրակրթական ավագ դպրոցի բնագիտամաթեմատիկական հոսքի X-XII դասարան» ուսումնական պլանում,

3) արհեստագործական հոսքը` «Հանրակրթական ավագ դպրոցի արհեստագործական հոսքի X-XII դասարան» ուսումնական պլանում,

4) ընդհանուր հոսքը` «Միջնակարգ հանրակրթական դպրոցի ուսումնական պլանում»:

3. Բնագիտամաթեմատիկական և հումանիտար հոսքերի սովորողի տեղափոխությունը բնագիտամաթեմատիկական հոսքից հումանիտար հոսք և հակառակը կարող է իրականացվել X դասարանում և XI դասարանի առաջին կիսամյակում: XI դասարանում սովորողը կարող է իր ընտրած ենթահոսքը փոխել: X-XII դասարաններում սովորողի տեղափոխությունը ընդհանուր հոսքից արհեստագործական և հակառակը կարող է իրականացվել ուսումնառության ողջ ընթացքում:

4. Ուսումնական պարապմունքները դպրոցում սկսվում են 2011թ. սեպտեմբերի 1-ին, ավարտվում են 2012 թ. մայիսի 25-ին՝ ապահովելով ոչ պակաս, քան 34 ուսումնական շաբաթ:

5. Պետական ուսումնական հաստատությունում ուսումնական շաբաթվա հնգօրյա կամ վեցօրյա տևողությունը սահմանում է ուսումնական հաստատությունը, իսկ ոչ պետական ուսումնական հաստատությունում` հիմնադիրը: Ուսումնական հաստատությունն այդ հարցը համաձայնեցնում է Նախարարության հետ ուսումնական պարապմունքներն սկսելուց առնվազն տասնհինգ օր առաջ:

6. Ուսումնական պլանի ընդհանուր հանրակրթական, հոսքային, դպրոցական բաղադրիչները ապահովում են «Հանրակրթության պետական չափորոշչով», առարկայական չափորոշիչներով և ծրագրերով ամրագրված գիտելիքների, կարողությունների ու հմտությունների յուրացումը: Սովորողների պատրաստվածության մակարդակը ավագ դպրոցի ուսումնառության ավարտին (XII դասարան)՝ գնահատվում է պետական ավարտական քննություններով։

7. Դպրոցում գործում է գնահատման 10-միավորային համակարգ: Ընթացիկ գնահատման ժամանակ կարող են կիրառվել նաև գնահատման այլ համակարգեր, որոնք բերվում են 10-միավորային գրանցման: Պետական ավարտական քննությունների ժամանակ կիրառվող գնահատման համակարգերը բերվում են 10 կամ 20-միավորային գրանցման։

8. Ուսումնական տարին բաժանվում է կիսամյակների: Սովորողների ընթացիկ գնահատականների հիման վրա ձևավորվում է կիսամյակային, իսկ կիսամյակային գնահատականների միջոցով` տարեկան գնահատականները:

9. Դպրոցում խմբային ուսուցման կազմակերպման հիմնական ձևը դասն է: Դասի տևողությունը 45 րոպե է։

10. Ուսումնական տարվա ընթացքում 10-12-րդ դասարանների աշակերտներին տրվում են արձակուրդներ՝ աշնանային՝ 2011թ. հոկտեմբերի 24-ից 30-ը ներառյալ, ձմեռային՝ 2011թ. դեկտեմբերի 26-ից 2012թ. հունվարի 8-ը ներառյալ, գարնանային՝ մարտի 19-ից 25-ը ներառյալ:

11. Հանրակրթական ավագ դպրոցի դասարանի միջին խտությունը ուսպլանի ընդհանուր հանրակրթական առարկաների դասերին սահմանվում է 20-25, իսկ հոսքային ուսուցման առարկաների դասերին` 12-15 սովորող` սանիտարական նորմերի պահպանմամբ (ընդ որում` ընդհանուր հանրակրթական առարկաների դասերին սովորողների թիվը դասարանում չի կարող գերազանցել 30-ը, իսկ հոսքային ուսուցման առարկաների դասերին` 20-ը):

12. Ավագ դպրոցի ավարտական դասարանում (12-րդ դասարան) առարկայական ծրագրերով նախատեսված ուսումնական նյութերի ուսումնասիրությունն իրականացվում է առաջին կիսամյակում:

13. Ավագ դպրոցի ավարտական դասարանում (12-րդ դասարան) ուսումնական պլանով նախատեսված ժամաքանակը երկրորդ կիսամյակում հատկացվում է անհատական և խմբային պարապմունքների միջոցով ուսպլանի հոսքային բաղադրիչներով նախատեսված, ինչպես նաև պետական քննական առարկաների ուսումնական նյութի կրկնությանը: Այդ նպատակով յուրաքանչյուր սովորողի համար կազմվում է անհատական և խմբային ուսուցման ժամանակացույց:

14. 12-րդ դասարանի երկրորդ կիսամյակում յուրաքանչյուր սովորողի համար ուսուցումը պետք է իրականացվի ուսպլանի պետական պարտադիր և հոսքային բաղադրիչով նախատեսված նվազագույն ժամաքանակից ոչ պակաս ծավալով:

Օրինակելի ուսումնական պլանների կառուցվածքը

1. Ընդհանուր և հոսքային (խորացված) ուսուցման օրինակելի ուսումնական պլանները կազմված են ընդհանուր հանրակրթական, հոսքային և դպրոցական բաղադրիչներից:

1) Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչը ներառում է հանրակրթական ուսումնական առարկան(երը) և յուրաքանչյուր առարկայի համար նախատեսված ժամաքանակներն ըստ դասարանների: Ընդհանուր հանրակրթական առարկաները պարտադիր են տվյալ հոսքի (ենթահոսքի) համար:

2) Հոսքային բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակը տրամադրվում է խորացված ուսուցմամբ առարկաների դասավանդմանը, իսկ արհեստագործական հոսքում` մասնագիտական դասընթացներին: Հոսքային բաղադրիչներում ընդգրկված առարկաներն (դասընթացներն) ուղղված են սովորողի հետագա մասնագիտական կրթության հիմքերի ստեղծմանը և հանրակրթությունից մասնագիտական կրթության անցման շարունակականության ապահովմանը, իսկ արհեստագործական հոսքի պարագայում` նախնական մասնագիտական կրթության որևէ որակավորման ձեռքբերմանը:

3) Դպրոցական բաղադրիչը հոսքային ուսուցման դեպքում ընդգրկում է հետագա մասնագիտական կրթության նախապատրաստմանն ուղղված ընտրովի առարկաներ, դասընթացներ և յուրաքանչյուր առարկայի (դասընթացի) համար ըստ դասարանների նախատեսված ժամաքանակները: Այս բաղադրիչը տնօրինում է դպրոցը` ղեկավարվելով Նախարարության կողմից հաստատված լրացուցիչ առարկայացանկով:

4) Հանրակրթական ավագ դպրոցը, օրինակելի ուսումնական պլանների հիման վրա, ընդհանուր հանրակրթական, հոսքային, դպրոցական բաղադրիչների տնօրինմամբ մշակում է յուրաքանչյուր հոսքի տվյալ ուստարվա ենթահոսքերի ուսումնական պլանները: Ենթահոսքերի ուսումնական պլանները կազմելիս դպրոցն ընդհանուր հանրակրթական և հոսքային բաղադրիչներով նախատեսված ժամաքանակի բաշխումից հետո մնացած ժամաքանակը հատկացնում է դպրոցական բաղադրիչին:

5) Ընդհանուր հանրակրթական, հոսքային և դպրոցական բաղադրիչները ֆինանսավորվում են պետական բյուջեից:

6) 10-12-րդ դասարաններում սովորողի շաբաթական ուսումնական պարտադիր բեռնվածությունը բոլոր հոսքերում սահմանվում է 34 դասաժամ:

Դպրոցական բաղադրիչի տնօրինման կարգ

1. Ընդհանուր հոսքում դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակը տրամադրվում է Նախարարության կողմից հաստատված լրացուցիչ առարկայացանկի, ինչպես նաև տվյալ դասարանի ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչի մեջ մտնող առարկաներին, իսկ հոսքային ուսուցմամբ դասարաններում` նաև հոսքային ուսուցման առարկաներին:

1) Ավագ դպրոցի ընդհանուր և տարբերակված հոսքերի համար երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի մեջ են մտնում Գրաբար, Գրականագիտություն (գրականության տեսություն), Արտասահմանյան գրականություն, Բանահյուսություն (հին և միջնադարյան շրջան), Ճարտասանություն, Ժամանակակից գրական գործընթաց, Արևմտահայերեն, Իրավունքի պատմություն, Հայկական հարցի պատմություն, Հայ մշակույթի պատմություն, Հնագիտություն, Հայաստանի պատմական աշխարհագրություն, Ազգագրություն, Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն, Կրոնի պատմություն, Արվեստի պատմություն, Հայոց եկեղեցու պատմություն (բնագիտամաթեմատիկական հոսք), Կիրառական տնտեսագիտություն, Տրամաբանության հիմունքներ, Թվային համակարգեր, Երկրաչափության հիմունքներ, Դիսկրետ մաթեմատիկայի տարրեր, Աստղագիտություն, Ռադիոէլեկտրոնիկա, Էկոլոգիա, Բնօգտագործման և բնապահպանության հիմունքներ, Կիրառական քիմիա, Գիտական ճանաչողության հիմունքներ, Բնական գիտությունները և մաթեմատիկան, Բնագիտական մտքի պատմություն, Երկրագիտություն (ուսումնասիրվող օտար լեզվով), Քերականություն և բառագիտություն (ուսումնասիրվող օտար լեզվով), Գրականություն (ուսումնասիրվող օտար լեզվով), Մասնագիտական կողմնորոշում, Տեխնոլոգիա առարկաները:

2) Երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկին, ուսուցման անհրաժեշտ պայմանների առկայության դեպքում, Նախարարության թույլտվությամբ, դպրոցը կարող է ավելացնել նոր առարկա: Երաշխավորված առարկայացանկի առարկայական ծրագրերը գործածության են երաշխավորվում Նախարարության կողմից:

3) Հանրակրթական ավագ դպրոցի տնօրենը ուսպլանի դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակի բաշխումը կատարում է մանկխորհրդի որոշմամբ՝ ելնելով Նախարարության հանձնարարականներից, ինչպես նաև դպրոցի, դասարանի պատրաստությունից, մանկավարժներով, ծրագրերով, դասագրքերով և երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի որևէ առարկայի լիարժեք ուսուցման կազմակերպման նպատակով Նախարարության կողմից հանրակրթական հաստատությունների համար երաշխավորված այլ ուսումնական գրականությամբ ապահովվածությունից, հոսքային կամ առանձին առարկաների խորացված կրթական ծրագրերի իրականացման և (կամ) սովորողների նախասիրություններին, ուսումնական հաստատության առանձնահատկություններին, համայնքի կարիքներին համապատասխան կրթություն կազմակերպելու նպատակով:

4) Դպրոցական բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակի շրջանակում դասավանդվող առարկայացանկը ամրագրվում է դպրոցի ուսպլանում և դասացուցակում։

5) Եթե դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակը տրամադրվել է ուսումնական պլանի ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչում ընդգրկված առարկաներին, ապա դասարանը կիսելու հարցը կարգավորվում է «Հանրակրթական միջնակարգ դպրոցի ուսումնական պլանի պարզաբանմամբ» սահմանված կարգով:

Օտար լեզվի ընտրության կարգ

1. Հանրակրթական ավագ դպրոցներում դասավանդվում է առնվազն երկու օտար լեզու, որոնցից մեկը ռուսերենն է, մյուսը` անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն կամ որևէ այլ լեզու:

2. Երրորդ (հիմնական և մյուս օտար լեզվից բացի) օտար լեզու կարելի է դասավանդել հումանիտար հոսքում, ոչ ավելի քան այդ հոսքում Հոսքային բաղադրիչ 1-ում «Օտար լեզու-1» առարկային տրամադրված ժամաքանակի չափով` Նախարարության կողմից համապատասխան ծրագրի, ուսումնական գրականության երաշխավորության հիման վրա։

3. Դպրոցը դասավանդվող օտար լեզուն կարող է փոխարինել այլ օտար լեզվով` Նախարարության որոշմամբ։ Նախարարությունը քննարկում է դպրոցի մանկավարժական խորհրդի առաջարկությունը օտար լեզվի փոխարինման վերաբերյալ և կայացնում համապատասխան որոշում։

4. Նոր հիմնադրվող ավագ դպրոցում ուսուցանվող օտար լեզուները, դպրոցի ներկայացմամբ, որոշում է Նախարարությունը:

Հանրակրթական ավագ դպրոցի աղյուսակների պարզաբանումներ

1. Աղյուսակ 2-ի պարզաբանումը.

1)¹  Որպես խորացված ուսուցման առարկաներ սովորողն ընտրում է բերված ցանկից մինչև չորս առարկա:

2)²  Բնագիտական առարկաներ են համարվում Ֆիզիկան, Քիմիան, Կենսաբանությունը և Աշխարհագրությունը:

3)³  Նշված դասաժամերի շրջանակում ուսուցումն իրականացվում է 11-ամյա միջնակարգ ընդհանուր կրթության առարկայական ծրագրերով:

4) Օտար լեզուներ են համարվում ռուսերենը, անգլերենը, գերմաներենը, ֆրանսերենը և այլն:

2. Աղյուսակ 3-ի պարզաբանումը.

1)¹  Որպես խորացված ուսուցման առարկաներ սովորողն ընտրում է բերված ցանկից մինչև երեք առարկա:

2)²  Բնագիտական առարկաներ են համարվում Ֆիզիկան, Քիմիան, Կենսաբանությունը և Աշխարհագրությունը:

3)³  Օտար լեզուներ են համարվում ռուսերենը, անգլերենը, գերմաներենը, ֆրանսերենը և այլն:

3. Աղյուսակ 4-ի պարզաբանումը.

1)¹  Մասնագիտական դասընթացներ (առարկաներ) են համարվում դպրոցի կողմից իրականացվող նախամասնագիտական ուսումնական ծրագրերի բովանդակային բաղադրիչները:

2)²  Բնագիտական առարկաներ են համարվում Ֆիզիկան, Քիմիան, Կենսաբանությունը և Աշխարհագրությունը:

3)³  Օտար լեզուներ են համարվում ռուսերենը, անգլերենը, գերմաներենը, ֆրանսերենը և այլն:

Աղյուսակ 2

Հանրակրթական ավագ դպրոցի հումանիտար հոսքի ուսումնական պլան

X-XII դասարան

Սովորողը խորացված ուսուցման առարկայացանկից (հոսքային բաղադրիչ) ընտրում է որոշակի թվով առարկաներ (տե՛ս Աղյուսակ 2-ի պարզաբանումը): Այդ դեպքում սովորողը չի ուսումնասիրում ուսպլանի Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչում ընդգրկված միևնույն առարկաները:

Հումանիտար հոսքի որևէ ենթահոսքի առարկաների` հոսքային և ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչներով սահմանված ժամաքանակի բաշխումից հետո մնացած ժամաքանակը տնօրինվում է «Դպրոցական բաղադրիչի տնօրինման կարգի» համաձայն:

10-րդ դասարանում բնագիտական առարկաներից մեկը ուսումնասիրվում է հարակից առարկաների ծրագրով (շաբաթական 2 ժամ), իսկ մնացած երեք բնագիտական առարկաները, համապատասխանաբար, այդ առարկաների` հումանիտար հոսքի ծրագրերով:

11-րդ դասարանում հումանիտար հոսքի ենթահոսքերից յուրաքանչյուրի սովորողներն ընտրում են չորս բնագիտական առարկաներից երկուսը, ընդ որում` այդ առարկաներից մեկն ուսումնասիրվում է բնագիտական հոսքի` հարակից առարկաների, իսկ մյուսը` հումանիտար հոսքի ծրագրով:

12-րդ դասարանում բնագիտական առարկաներից սովորողների ուսուցումը շարունակվում է 10-րդ դասարանում նրանց ընտրած բնագիտական հոսքի հարակից առարկայի ծրագրով:

11-րդ դասարանում դպրոցական բաղադրիչում ձևավորված ժամաքանակից 0.5 ժամ կարող է հատկացվել «Հասարակագիտություն» առարկային` հանրակրթական դպրոցի ընդհանուր հոսքի համար նախատեսված ծրագրով ուսուցում կազմակերպելու նպատակով (տե՛ս Աղյուսակ 1):

Եթե սովորողը 12-րդ դասարանում ուսումնասիրում է «Օտար լեզու-1» առարկան, ապա կարող է չշարունակել «Օտար լեզու-2» առարկայի ուսումնասիրությունը:

Աղյուսակ 3

Հանրակրթական ավագ դպրոցի բնագիտամաթեմատիկական հոսքի

ուսումնական պլան X-XII դասարան

Սովորողը խորացված ուսուցման առարկայացանկից (հոսքային բաղադրիչ) ընտրում է որոշակի թվով առարկաներ (տե՛ս Աղյուսակ 3-ի պարզաբանումը): Այդ դեպքում սովորողը չի ուսումնասիրում ուսպլանի Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչում ընդգրկված միևնույն առարկաները:

Բնագիտամաթեմատիկական հոսքի որևէ ենթահոսքի առարկաների` հոսքային և Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչներով սահմանված ժամաքանակի բաշխումից հետո մնացած ժամաքանակը տնօրինվում է «Դպրոցական բաղադրիչի տնօրինման կարգի» համաձայն:

Եթե սովորողը որպես խորացված ուսուցման առարկա ընտրում է մեկ բնագիտական առարկա, ապա 10-րդ դասարանում Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչում ընդգրկված մնացած բնագիտական առարկաներից մեկը, շաբաթական 2 ժամ, ուսումնասիրվում է բնագիտական հոսքի հարակից առարկաների ծրագրերով, իսկ մյուս երկու բնագիտական առարկաները` այդ առարկաների` հումանիտար հոսքի ծրագրերով: 11-12-րդ դասարաններում մեկ բնագիտական առարկայի խորացված ուսուցումը շարունակելու դեպքում, մնացած երկու բնագիտական առարկաներից մեկն ուսումնասիրվում է այդ առարկայի` բնագիտական հոսքի հարակից առարկայական ծրագրով, իսկ մյուսը` այդ առարկայի` հումանիտար հոսքի ծրագրով:

Եթե սովորողը որպես խորացված ուսուցման առարկա ընտրում է երկու բնագիտական առարկա, ապա Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչում ընդգրկված բնագիտական առարկաներից մյուս երկուսը 10-րդ դասարանում ուսումնասիրվում է այդ առարկաների` հումանիտար հոսքի ծրագրերով: 11-12-րդ դասարաններում երկու բնագիտական առարկաների խորացված ուսուցումը շարունակելու դեպքում, մնացած մեկ բնագիտական առարկան ուսումնասիրվում է այդ առարկայի` հումանիտար հոսքի ծրագրով:

Եթե սովորողը խորացված ուսուցման առարկայացանկից (հոսքային բաղադրիչ) ընտրում է այն առարկաները, որոնց ուսուցման համար ուսպլանի ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչով նույնպես նախատեսված է որոշակի ժամաքանակ, ապա այդ ժամաքանակը տրվում է ուսպլանի դպրոցական բաղադրիչին (բացառությամբ` Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչում «Մաթեմատիկա» առարկայի ժամաքանակի, քանի որ այդ ժամաքանակը ներառված է «Մաթեմատիկա-1» առարկային հատկացված ժամաքանակում):

11-12-րդ դասարաններում «Հասարակագիտություն» առարկան ուսումնասիրվում է հանրակրթական դպրոցի հումանիտար և բնագիտամաթեմատիկական հոսքերի համար նախատեսված ծրագրով:

Եթե սովորողը 12-րդ դասարանում ուսումնասիրում է «Օտար լեզու-1» առարկան, ապա չի շարունակում «Օտար լեզու-2» և «Օտար լեզու-3» առարկաներին տրված ժամաքանակի շրջանակում նախատեսված համապատասխան ծրագրերի ուսումնասիրությունը:

 11-րդ դասարանում դպրոցական բաղադրիչում ձևավորված ժամաքանակից 1-ական ժամ կարող է հատկացվել այդ դասարանի առարկայացանկում ընդգրկված չորրորդ բնագիտական առարկային, ինչպես նաև «Օտար լեզու-3» առարկային:

 «Համաշխարհային պատմություն» առարկան դպրոցի մանկավարժական խորհրդի որոշմամբ կարող է ընդգրկվել Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչի առարկայացանկում և ուսումնասիրվել առարկայի` ընդհանուր և բնագիտամաթեմատիկական հոսքերի համար երաշխավորված ծրագրով (տե՛ս Աղյուսակ 3):

Աղյուսակ 4

Հանրակրթական ավագ դպրոցի արհեստագործական հոսքի ուսումնական

պլան X-XII դասարան

10-րդ դասարանում բնագիտական առարկաներից մեկը ուսումնասիրվում է բնագիտական հոսքի` հարակից առարկաների ծրագրերով (շաբաթական 2 ժամ), իսկ մնացած երեք բնագիտական առարկաները, համապատասխանաբար, այդ առարկաների` հումանիտար հոսքի համար նախատեսված ծրագրերով:

11-րդ դասարանում սովորողներն ընտրում են չորս բնագիտական առարկաներից երկուսը, ընդ որում` այդ առարկաներից մեկն ուսումնասիրվում է բնագիտական հոսքի` հարակից առարկաների ծրագրով, իսկ մյուսը` հումանիտար հոսքի համար նախատեսված ծրագրով:

12-րդ դասարանում բնագիտական առարկաներից սովորողների ուսուցումը շարունակվում է 10-րդ դասարանում նրանց ընտրած բնագիտական հոսքի հարակից առարկայի ծրագրով:

12-րդ դասարանում սովորողը ուսումնասիրում է օտար լեզուներից մեկը:

Մասնագիտական դասընթացների ժամաքանակը ներառում է նաև պրակտիկ ուսուցման ժամերը: Ուսպլանի 12-րդ դասարանի երկրորդ կիսամյակի ժամաքանակը հատկացվում է ուսումնական պրակտիկայի կազմակերպմանը, պետական պարտադիր առարկաների կրկնությանը և պետական ավարտական քննություններին նախապատրաստմանը:

«Համաշխարհային պատմություն» առարկան դպրոցի մանկավարժական խորհրդի որոշմամբ կարող է ընդգրկվել Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչի առարկայացանկում և ուսումնասիրվել առարկայի` ընդհանուր և բնագիտամաթեմատիկական հոսքերի համար երաշխավորված ծրագրով (տե՛ս Աղյուսակ 4):

Աղյուսակ 5

Ռուսերենի խորացված ուսուցմամբ I - IX դասարանների ուսումնական պլան

Ռուսերենով ուսուցմամբ միջնակարգ հանրակրթական

դպրոցի (դասարանի) ուսումնական պլան

Ուսումնական առարկաներ	Շաբաթական ժամերի քանակը
	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
Ռուսաց լեզու	4	8	6	8	6	3	3	3	2.5	3	3	3
Ռուս գրականություն	-	-	-	-	-	2	2	2	2	3	3	3
Մայրենի	3	3	5	4	6	5	-	-	-	-	-	-
Հայոց լեզու	-	-	-	-	-	-	3	2	2	2	2	2
Գրականություն	-	-	-	-	-	-	2	2	3	-	-	-
Հայ գրականություն	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Օտար լեզու	-	-	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Մաթեմատիկա	4	4	5	4	5	5	-	-	-	-	-	-
Հանրահաշիվ	-	-	-	-	-	-	3	3	3	2.5	2.5	2.5
Երկրաչափություն	-	-	-	-	-	-	2	2	2	1.5	1.5	1.5
Ես և շրջակա աշխարհը	-	1	1	2	-	-	-	-	-	-	-	-
Բնագիտություն	-	-	-	-	2	2	-	-	-	-	-	-
Երաժշտություն	2	1	1	1	1	0.5	-	-	-	-	-	-
Տեխնոլոգիա	2	1	1	1	1	1	2	-	-	-	-	-
Կերպարվեստ	2	1	1	1	1	0.5	-	-	-	-	-	-
Հայաստանի աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	2	-	-	-
Աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	1	1	2	-	1.5	1	1
Հայրենագիտություն	-	-	-	-	1	-	-	-	-	-	-	-
Հայոց պատմություն	-	-	-	-	-	1.5	1.5	2	1.5	2	2	2
Համաշխարհային պատմ.	-	-	-	-	-	1	1	1	1	1.5	1	1
Հայոց եկեղեցու պատմություն	-	-	-	-	1	1	11	11	11	-	-	-
Հասարակագիտություն	-	-	-	-	-	-	-	1	1	1	1.5	2
Ֆիզիկա	-	-	-	-	-	-	2	2	2	3	3	3
Քիմիա	-	-	-	-	-	-	1	2	2	2	2	1
Կենսաբանություն	-	-	-	-	-	-	2	2	2	2	2	2
Ինֆորմատիկա	-	-	-	-	-	1	1	1	1	1	1	1
Գծագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	11	-	-	-
ՆԶՊ և անվտ. կենսագործ.	-	-	-	-	-	-	-	1	1	1	1	-
Ֆիզկուլտուրա	3	2	3	3	3	3	3	3	3	3	3	1.5
Շախմատ	-	2	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Դպրոցական բաղադրիչ	-	1	-	1	-	1.5	1.5	1	-	-	0.5	3.5
Ընդամենը	20	24	25	27	29	31	34	35	35	34	34	34

Ռուսերենով ուսուցմամբ դպրոցում (դասարանում) «Մայրենի» առարկայի դասաժամերը 1-ին դասարանի 1-ին կիսամյակում հատկացվում են բանավոր խոսքի զարգացմանը, 2-րդ կիսամյակում՝ տառուսուցմանը։

Ազգային փոքրամասնություններով համալրված դպրոցներում (դասարաններում) ռուսաց լեզվին և գրականությանը տրված ժամաքանակից 2-ական ժամ՝ 1-4-րդ դասարաններում, 1-ական ժամ՝ 5-11-րդ դասարաններում կարող է հատկացվել ազգային լեզվին և գրականությանը՝ ուսուցման համար անհրաժեշտ պայմանների առկայության դեպքում:

Աղյուսակ 7

Ազգային փոքրամասնությունների հանրակրթական դպրոցի (դասարանի)

ուսումնական պլան

Երևան քաղաքի Պուշկինի անվան հ. 8 հիմնական դպրոցի, Երևանի հ. 29 ավագ դպրոցի, Կոտայքի մարզի Արզնի, Արարատի մարզի Դիմիտրով և Վերին Դվին գյուղերի դպրոցների ռուսերենով ուսուցմամբ և ասորերենի ուսումնասիրմամբ դասարանների 2011-2012 ուստարվա օրինակելի ուսումնական պլան

Ուսումնական առարկաներ	Շաբաթական ժամերի քանակը
	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
Ռուսաց լեզու	2	7	4	6	5	3	2	2	2	2	2	2
Ռուս գրականություն	-	-	-	-	-	2	2	2	2	3	2	2
Ասորերեն լեզու	2	2	2	3	3	2	2	2	2	2	2	2
Ասորերեն գրականություն	-	-	-	-	-	1	1	1	1	1	1	1
Մայրենի (հայերեն)	3	3	5	4	5	5	-	-	-	-	-	-
Հայոց լեզու	-	-	-	-	-	-	3	2	2	2	2	2
Գրականություն	-	-	-	-	-	-	2	2	3	-	-	-
Հայ գրականություն	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Օտար լեզու	-	-	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
Մաթեմատիկա	4	4	5	4	5	5	-	-	-	-	-	-
Հանրահաշիվ	-	-	-	-	-	-	3	3	3	2.5	2.5	2.5
Երկրաչափություն	-	-	-	-	-	-	2	2	2	1.5	1.5	1.5
Ես և շրջակա աշխարհը	-	1	1	2	-	-	-	-	-	-	-	-
Բնագիտություն	-	-	-	-	2	2	-	-	-	-	-	-
Երաժշտություն	2	1	1	1	1	0.5	-	-	-	-	-	-
Տեխնոլոգիա	2	1	1	1	1	1	2	-	-	-	-	-
Կերպարվեստ	2	1	1	1	1	0.5	-	-	-	-	-	-
Հայաստանի աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	1.5	-	-	-
Աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	1	1	2	-	1.5	1	1
Հայրենագիտություն	-	-	-	-	1	-	-	-	-	-	-	-
Հայոց պատմություն	-	-	-	-	-	1.5	1.5	1.5	1.5	1.5	1	1
Համաշխարհային պատմություն	-	-	-	-	-	1	1	1	1	1.5	1	1
Հայոց եկեղեցու պատմություն	-	-	-	-	1	0.5	0.51	0.51	0.51	-	-	-
Հասարակագիտություն	-	-	-	-	-	-	-	1	1	1	2	2
Ֆիզիկա	-	-	-	-	-	-	2	2	2	2.5	3	3
Քիմիա	-	-	-	-	-	-	1	2	2	1.5	2	1
Կենսաբանություն	-	-	-	-	-	-	2	2	1.5	1.5	2	2
Ինֆորմատիկա	-	-	-	-	-	1	1	1	1	1	1	1
Գծագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	11	-	-	-
ՆԶՊ և անվտ. կենսագործ.	-	-	-	-	-	-	-	1	1	1	1	-
Ֆիզկուլտուրա	3	2	3	3	3	3	3	3	3	3	3	1.5
Շախմատ	-	2	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Դպրոցական բաղադրիչ	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	3.5
Ընդամենը	20	24	25	27	30	32	34	35	36	34	34	34

5-9-րդ դասարաններում «Հայոց եկեղեցու պատմությանը» լրացուցիչ դասաժամեր չեն հատկացվում: Ռուսերենով ուսուցմամբ դպրոցում (դասարանում) «Մայրենի» (հայերեն) առարկայի դասաժամերը 1-ին դասարանի 1-ին կիսամյակում հատկացվում են բանավոր խոսքի զարգացմանը, 2-րդ կիսամյակում՝ տառուսուցմանը:

Աղյուսակ 9

Տնային և հիվանդանոցային պայմաններում երկարատև բուժվող երեխաների անհատական ուսուցման ուսումնական պլան

1. Ռուսերենով ուսուցման դեպքում ռուսաց լեզվին տրվում են հայերենի համար հատկացված դասաժամերը` ապահովելով նույն ժամաքանակի սահմաններում նաև ռուս գրականության ուսուցումը, իսկ ռուսերենի համար նախատեսված ժամաքանակը տրվում է հայոց լեզվի ուսուցմանը։

2. Տնային պայմաններում ուսուցում կազմակերպվում է բնակավայրը սպասարկող բուժհիմնարկի փաստաթղթերի հիման վրա (եթե բուժման ընթացքը տնային պայմաններում շարունակվելու է մեկ ամսից ավելի)` մարզպետարանի (Երևանի քաղաքապետարանի) կրթության վարչության (բաժնի) թույլտվությամբ։

3. Տնային պայմաններում ուսուցման կազմակերպումն իրականացնում է միկրոշրջանը սպասարկող միջնակարգ կամ համապատասխան հատուկ դպրոցը։

4. Տնային պայմաններում ուսուցում կազմակերպող ուսուցիչները վճարվում են դրույքաչափով, եթե ուսուցումը նախատեսվում է ամբողջ ուստարվա համար, մնացած դեպքերում՝ ժամավճարով։

5. Հիվանդանոցներում երկարատև բուժվող երեխաների ուսուցումը կազմակերպվում է ըստ դասարանների՝ նույն կարգի պահպանմամբ (տե՛ս Աղյուսակ 9):

Գ լ ու խ  2

ՀԱՏՈՒԿ ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ 2011-2012 ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՏԱՐՎԱ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆՆԵՐ

ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

Օրինակելի ուսումնական պլանները նախատեսված են 2011-2012 ուսումնական տարվա համար:

Ուսումնական պլանները մշակված են միջնակարգ հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների օրինակելի ուսումնական պլանների հիման վրա՝ հաշվի առնելով հատուկ ուսումնական հաստատությունների առանձին տիպերի յուրահատկությունները: Ստորև տրված օրինակելի ուսումնական պլանները ներառում են հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների բոլոր տիպերը:

Ուսումնական պլանները (բացառությամբ՝ Աղյուսակներ 5, 6, 7, 8) ունեն երեք՝ պետական, դպրոցական (դպրոցի ընտրությամբ) և զարգացնող, հատուկ մանկավարժական (հ/մ) բաղադրիչներ: Պետական, դպրոցական և զարգացնող հատուկ մանկավարժական (հ/մ) բաղադրիչները պարտադիր են և ֆինանսավորվում են պետական բյուջեից: Հակասոցիալական վարք դրսևորած երեխաների հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների անձի ձևավորման, նրա սոցիալ-հոգեբանական հմտությունների և նախասիրությունների զարգացման նպատակով կազմակերպված խմբակների գործունեությունը դիտարկվում է ուսումնական պլանների զարգացնող հատուկ մանկավարժական բաղադրիչի համատեքստում:

 Յուրաքանչյուր հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատություն, օրինակելի ուսումնական պլանի հիման վրա, դպրոցական բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակի տնօրինմամբ, մշակում է տվյալ ուսումնական տարվա իր ուսումնական պլանը:

Հետևյալ նշագրումով «1» դասաժամերի շրջանակում ուսուցումն իրականացվում է 11-ամյա միջնակարգ ընդհանուր կրթության առարկայական ծրագրերով (Գլուխ 2` Աղյուսակ 1, Աղյուսակ 2, Աղյուսակ 3, Աղյուսակ 4, Աղյուսակ 7, Աղյուսակ 8): Հատուկ հանրակրթական ավագ դպրոցում ուսուցումը կազմակերպվում է հանրակրթական ավագ դպրոցի 2011-2012 ուսումնական տարվա օրինակելի ուսումնական պլանների հիման վրա:

1. Պետական բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակում փոփոխություն կարող է կատարվել միայն Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության (այսուհետ` Նախարարություն) համաձայնությամբ՝

1) թերբեռնված դասարաններում կամ սահմանված կարգով երաշխավորված այլընտրանքային ծրագրերով ու մեթոդներով ուսուցում իրականացնելու դեպքում,

2) սահմանված կարգով երաշխավորված մանկավարժական գիտափորձ իրականացնելու համար:

2. Ուսպլանի դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակի տնօրինման կարգը սահմանված է` Հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների ուսումնական պլանների ընդհանրական պարզաբանումներում, օտար լեզվի ընտրությունը` Միջնակարգ հանրակրթական դպրոցի ուսումնական պլանի ընդհանրական պարզաբանումների «Օտար լեզվի ընտրության կարգում»,

3. Անհրաժեշտության դեպքում կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների ուսուցումը կարող է կազմակերպվել տնային պայմաններում՝ համաձայն «Միջնակարգ հանրակրթական դպրոցի 2011-2012 ուսումնական տարվա օրինակելի ուսումնական պլանների» Աղյուսակ 9-ի:

4. Ուսումնական պարապմունքները դպրոցում սկսվում են 2011թ. սեպտեմբերի 1-ին, ավարտվում են 2012թ. մայիսի 25-ին` ապահովելով ոչ պակաս, քան 30 ուսումնական շաբաթ՝ առաջին, 32՝ երկրորդ և 34՝ երրորդ և բարձր դասարանների համար:

5. Պետական հատուկ ուսումնական հաստատություններում ուսումնական շաբաթվա հնգօրյա կամ վեցօրյա տևողությունը սահմանում է ուսումնական հաստատությունը: Ուսումնական հաստատությունն այդ հարցը համաձայնեցնում է Նախարարության հետ ուսումնական պարապմունքները սկսելուց առնվազն տասնհինգ օր առաջ:

6. Ուսումնական պլանի պետական և դպրոցական բաղադրիչները ապահովում են «Հանրակրթության պետական չափորոշչով», առարկայական չափորոշիչներով և ծրագրերով ամրագրված գիտելիքների, կարողությունների, հմտությունների յուրացումը:

7. Մտավոր թերզարգացում ունեցող երեխաների հատուկ հանրակրթական դպրոցի ուսումնական պլանի պետական և դպրոցական բաղադրիչներն ապահովում են Թեթև մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների հատուկ կրթության առարկայական չափորոշիչով և ծրագրերով ու Չափավոր և ծանր մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների հատուկ կրթության առարկայական չափորոշչով և ծրագրերով ամրագրված գիտելիքների, կարողությունների և հմտությունների յուրացումը:

8. Սովորողների պատրաստվածության մակարդակը տարրական դպրոցում (IV դասարան) գնահատվում է «Մայրենի» և «Մաթեմատիկա» առարկաներից մշակված համապատասխան հարցարանների միջոցով, հիմնական դպրոցի ավարտական դասարանում (IX դասարան)՝ ավարտական և ավագ դպրոցի ուսումնառության ավարտին (XII դասարան)՝ պետական ավարտական քննություններով, բացառությամբ մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների հատուկ (օժանդակ) դպրոցի: Մտավոր հետամնացություն ունեցող սովորողների գիտելիքների ստուգումը կատարվում է համաձայն անհատական ուսուցման պլանի (ԱՈՒՊ):

9. Դպրոցում գործում է գնահատման 10-միավորային համակարգ։ Ընթացիկ գնահատման ժամանակ կարող են կիրառվել նաև գնահատման այլ համակարգեր, որոնք բերվում են 10-միավորային գրանցման: Որակավորման ստուգումների, հիմնական և միջնակարգ կրթության ավարտական և պետական ավարտական քննությունների ժամանակ կիրառվող գնահատման համակարգերը նույնպես բերվում են 10 կամ 20-միավորային գրանցման։

10. Ուսումնական տարին բաժանվում է կիսամյակների: Սովորողների ընթացիկ գնահատականների հիման վրա ձևավորվում է կիսամյակային, իսկ կիսամյակային գնահատականների միջոցով` տարեկան գնահատականները:

11. Առաջին դասարանում աշակերտներին ընթացիկ և ամփոփիչ գնահատականներ չեն նշանակվում, և ընթացիկ գնահատումը կատարվում է բնութագրման միջոցով: Տարեկան ամփոփիչ գնահատման նպատակով կազմվում է յուրաքանչյուր սովորողի կրթական զարգացման բնութագիրը՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարի 2007 թվականի հոկտեմբերի 4-ի N 846-Ն հրամանով հաստատված «Հանրակրթական դպրոցի առաջին դասարանում սովորողի բնութագրման միջոցով գիտելիքների, կարողությունների և հմտությունների տարեկան ամփոփիչ գնահատման կարգի»:

12. Դպրոցում խմբային ուսուցման աշխատանքների կազմակերպման հիմնական ձևը դասն է: Դասի տևողությունը 45 րոպե է: Տարրական դպրոցում յուրաքանչյուր դասաժամի միջնամասում՝ որոշակի ժամանակ հատկացվում է լիցքաթափող և վերականգնող վարժություններին ու խաղերին՝ Նախարարության մեթոդական ցուցումների համաձայն:

13. Ուսումնական տարվա ընթացքում 3-12-րդ դասարանների աշակերտներին տրվում են արձակուրդներ` աշնանային՝ 2011թ. հոկտեմբերի 24-ից 30-ը ներառյալ, ձմեռային՝ 2011թ. դեկտեմբերի 26-ից 2012թ. հունվարի 8-ը ներառյալ, գարնանային՝ մարտի 19-ից 25-ը ներառյալ: Առաջին դասարանցիների աշնանային արձակուրդները տևում են հոկտեմբերի 24-ից նոյեմբերի 6-ը ներառյալ, ձմեռայինը՝ դեկտեմբերի 26-ից 2012թ. հունվարի 22-ը ներառյալ, իսկ գարնանայինը՝ մարտի 19-ից ապրիլի 1-ը ներառյալ: Երկրորդ դասարանցիների արձակուրդները տևում են 2011թ. հոկտեմբերի 24-ից 30-ը ներառյալ, դեկտեմբերի 26-ից 2012թ. հունվարի 22-ը ներառյալ և մարտի 19-ից 25-ը ներառյալ: Կրթության պետական կառավարման և տարածքային կառավարման լիազորված մարմինները իրենց ենթակայության հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների համար վերևում սահմանված արձակուրդների ժամկետներում կարող են կատարել փոփոխություններ` նախապես համաձայնեցնելով Նախարարության հետ:

ՀԱՏՈՒԿ ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆՆԵՐԻ ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

Դպրոցական բաղադրիչի տնօրինման կարգ

1. Դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակը հատկացվում է ուսումնական պլանի պետական բաղադրիչով տվյալ դասարանի պետական պարտադիր առարկայացանկում նախատեսված և (կամ) Նախարարության կողմից երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկում ընդգրկված առարկաներին և (կամ) սովորողների նախասիրություններին, ուսումնական հաստատության առանձնահատկություններին, համայնքի կարիքներին համապատասխան կրթություն կազմակերպելու նպատակով:

2. Երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի մեջ են մտնում Կիրառական տնտեսագիտություն, Կյանքի հմտություններ, Բնապահպանություն, Էկոլոգիա, Էներգիայի և ռեսուրսների օգտագործում, Ֆերմերային գործ, Տրամաբանություն, Գրաբար, Հայկական հարցի պատմություն, Հոգեբանություն, Բարոյագիտություն, Մշակույթի պատմություն առարկաները: Երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկին, անհրաժեշտ պայմանների առկայության դեպքում, Նախարարության թույլտվությամբ, դպրոցը կարող է ավելացնել նոր առարկա: Երաշխավորված առարկայացանկի ուսումնական առարկաների (դասընթացների) առարկայական ծրագրերը գործածության են երաշխավորվում Նախարարության կողմից:

3. Ուսումնական հաստատության տնօրենը ուսումնական պլանի դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակի բաշխումը կատարում է մանկավարժական խորհրդի որոշմամբ՝ ելնելով Նախարարության հանձնարարականներից, ինչպես նաև դպրոցի, դասարանի պատրաստությունից, մանկավարժներով, ծրագրերով, դասագրքերով և երաշխավորված լրացուցիչ առարկայացանկի որևէ առարկայի լիարժեք ուսուցման կազմակերպման նպատակով Նախարարության կողմից հանրակրթական հաստատությունների համար երաշխավորված այլ ուսումնական գրականությամբ ապահովվածությունից և ուսուցման կազմակերպման համար անհրաժեշտ այլ պայմաններից:

4. Դպրոցական բաղադրիչով սահմանված ժամաքանակի շրջանակում դասավանդվող առարկայացանկը ամրագրվում է դպրոցի ուսպլանում և դասացուցակում:

5. Եթե դպրոցական բաղադրիչի ժամաքանակը տրամադրվել է ուսումնական պլանի պետական բաղադրիչում ընդգրկված առարկաներին, ապա դասարանը կիսելու հարցը կարգավորվում է «Հատուկ հանրակրթական դպրոցի ուսումնական պլանի պարզաբանմամբ» սահմանված կարգով:

Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական ժամաքանակի տնօրինման մասին

1. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքներն անցկացվում են խմբային կամ անհատական պարապմունքների ձևով՝ ելնելով սովորողների կարիքներից: Պարապմունքներն ամրագրվում են դասացուցակում կամ առանձին կարգացուցակում: Անհատական պարապմունքների դեպքում զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքներին հատկացվող ժամաքանակը բաշխվում է շաբաթվա օրերի միջև՝ ամրագրվելով դասացուցակին կից կարգացուցակում:

2. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական խմբային պարապմունքի միջնամասում որոշակի ժամանակ հատկացվում է լիցքաթափող և վերականգնող վարժություններին ու խաղերին` ելնելով սովորողների կարիքներից:

ՀԱՏՈՒԿ ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅԱՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆՆԵՐԻ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄ

1. Հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատության դասարանի (խմբի) միջին խտությունը՝ սանիտարական նորմերի պահպանմամբ, սահմանվում է.

1) լսողության, տեսողության, հենաշարժական համակարգի, խոսքի ծանր խանգարումներ ունեցող երեխաների, մտավոր թերզարգացում ունեցող երեխաների հատուկ (օժանդակ) հանրակրթական ուսումնական հաստատություններում` 15 աշակերտ (ընդ որում, սովորողների թիվը դասարանում (խմբում) չի կարող գերազանցել 18-ը),

2) չափավոր և ծանր մտավոր հետամնացություն և բազմակի խնդիրներ ունեցող սովորողների թիվը յուրաքանչյուր դասարանում (խմբերում) չպետք է գերազանցի 9-ը,

3) հակասոցիալական վարք ունեցող երեխաների հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատություններում` 20 աշակերտ (ընդ որում, սովորողների թիվը դասարանում (խմբում) չի կարող գերազանցել 25-ը):

2. Հիմնադրի կողմից սահմանված խտությունից ավելի պակաս խտությամբ դասարան կարող է բացվել հանրակրթական ուսումնական հաստատության լրացուցիչ ֆինանսավորման միջոցների հաշվին` հաստատության խորհդի որոշմամբ:

3. Տարրական դպրոցում (1-4-րդ դասարաններ), եթե դասարանում աշակերտների թիվը հավասար է տվյալ տիպի համար սահմանված դասարանի առավելագույն խտությանը կամ գերազանցում է այն, ապա ռուսաց լեզու, օտար լեզու առարկաների դասաժամերին կարելի է դասարանը բաժանել երկու խմբի:

4. Միջին դպրոցում Հայոց լեզու (7-9-րդ դասարաններ), Ռուսաց լեզու, Օտար լեզու (5-9-րդ դասարաններ), Ինֆորմատիկա (6-9-րդ դասարաններ՝ համակարգչային դասարանի առկայության դեպքում) առարկաների պարապմունքներին դասարանը կարելի է բաժանել երկու խմբի, եթե դասարանում աշակերտների թիվը հավասար է տվյալ տիպի համար սահմանված դասարանի առավելագույն խտությանը կամ գերազանցում է այն: «Տեխնոլոգիա» առարկայի պարապմունքներին դասարանը կիսվում է երկու խմբի՝ տղաների և աղջիկների՝ անկախ աշակերտների թվից (ուսուցումը կազմակերպվում է յուրաքանչյուր խմբի համար հաստատված համապատասխան առարկայական ծրագրով):

5. Հատուկ հանրակրթական 10-11-րդ դասարաններում Հայոց լեզու, Ռուսաց լեզու, Օտար լեզու, Ինֆորմատիկա (համակարգչային դասարանի առկայության դեպքում) առարկաների և ավագ դպրոցի արհեստագործական մասնագիտական դասընթացների դասաժամերին կարելի է դասարանը բաժանել երկու խմբի, եթե դասարանի աշակերտների թիվը գերազանցում է տվյալ տիպի համար սահմանված դասարանի միջին խտությունը:

6. Տեսողության, լսողության, հենաշարժական համակարգի խանգարումներով երեխաների հատուկ դպրոցներում «Նախնական զինվորական պատրաստություն» առարկան փոխարինվում է «Անվտանգ կենսագործունեություն» առարկայով:

7. Անհրաժեշտության դեպքում դպրոցն իրավասու է Նախարարության համաձայնությամբ վերաբաշխելու առարկաների ուսուցմանը օրինակելի ուսումնական պլանով հատկացված ժամերը՝ պահպանելով տվյալ առարկայի տարեկան ընդհանուր ժամաքանակը:

8. 8-9-րդ դասարանում և ավագ դպրոցի 10-11-րդ դասարաններում Նախարարության կողմից երաշխավորված ծրագրի և ուսումնական նյութի հիման վրա դասավանդվում է «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացը, որին յուրաքանչյուր դասարանում տարեկան տրամադրվում է 14 դասաժամ:

1) «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացին տրամադրված ժամաքանակը ձևավորվում է «Ֆիզկուլտուրա» առարկայի ժամաքանակից առանձնացված 14 դասաժամի հաշվին:

2) «Ֆիզկուլտուրա» առարկայի ծրագրով նախատեսված ուսումնական նյութերը ենթարկվում են թեմատիկ վերաբաշխման՝ պահպանելով տվյալ դասարանի համար Նախարարության հաստատած ծրագրային ամբողջ ծավալը:

3) «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացը դասավանդվում է 2012թ. հունվարի 9-ից մինչև փետրվարի 11-ը ընկած ժամանակահատվածում:

4) «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացի ընթացիկ գնահատում չի կատարվում: Դասամատյանում գրանցումները կատարվում են առանձին էջում:

9. 6-11-րդ դասարաններում Հայոց լեզու, Մաթեմատիկա, Ինֆորմատիկա, Քիմիա, Ֆիզիկա, Կենսաբանություն, Հայոց պատմություն, Բնօգտագործման և բնապահպանության (էկոլոգիայի) հիմունքներ և այլ առարկաների ծրագրերով ամսական առնվազն 1 (մեկ) ժամ ուսուցումը պետք է կազմակերպվի համակարգչային կաբինետում (դրա առկայության դեպքում)` ելնելով յուրաքանչյուր առարկայից մատուցվող ուսումնական նյութի բովանդակային և դասավանդման մեթոդական պահանջներից: Այն առավել արդյունավետ իրականացնելու համար անհրաժեշտ է օգտագործել Նախարարության կողմից երաշխավորված էլեկտրոնային ուսումնական նյութերը (լազերային սկավառակներ):

10. 6-9-րդ դասարաններում Համաշխարհային պատմության և Հայոց պատմության համաժամանակյա ուսուցումն ապահովելու նպատակով առաջարկվում է ըստ կիսամյակների և դասարանների Հայոց պատմությանը հատկացված տարեկան ժամաքանակը բաշխել հետևյալ կերպ` 6-րդ դասարանում առաջին կիսամյակում շաբաթական 1 ժամ, երկրորդում` 2 ժամ, 7-րդում` առաջին կիսամյակում` 2, երկրորդում` 1 ժամ, 8-րդ դասարանում` առաջին կիսամյակում շաբաթական 1, երկրորդում` 2, 9-րդում` առաջին կիսամյակում շաբաթական 1, երկրորդում` 2 ժամ:

11. Համաշխարհային պատմության և Հայոց պատմության համաժամանակյա թեմաների ուսուցումն ապահովելու նպատակով ուսուցիչներին իրավունք է տրվում մասնակի փոփոխություններ կատարել նշված առարկաների դասացանկում՝ պահպանելով յուրաքանչյուր առարկային հատկացված ընդհանուր ժամաքանակը:

Հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների աղյուսակների պարզաբանումներ

1. Աղյուսակ 1-ի պարզաբանումները.

1. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքների ժամերը տրամադրվում են`

1) բրայլյան համակարգի ուսուցմանը, մնացորդային տեսողական ընկալման զարգացմանը: Պարապմունքները անցկացվում են անհատական ուսուցման ձևով,

2) «Կողմնորոշում շրջապատում» խմբային և անհատական պարապմունքներին,

3) «Արև համակարգ» համակարգչային ծրագրով սովորողների ուսումնառության (անհատական և խմբային) կազմակերպմանը,

4) «Ռիթմիկա» առարկային:

2. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքների ժամերից կարող են տրամադրվել խոսքի զարգացմանն ուղղված պարապմունքներին:

3. «Կերպարվեստ» առարկայի ժամերը կարելի է տրամադրել ռելիեֆային արվեստի ուսումնասիրությանը:

2. Աղյուսակ 2.1-ի պարզաբանումները.

1. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքների ժամերը տրամադրվում են լսողական ընկալման և արտաբերման զարգացման անհատական աշխատանքներին և բաշխվում հետևյալ կերպ`

1) 1-5-րդ դասարաննների յուրաքանչյուր աշակերտի համար` շաբաթական 60 րոպե,

2) 6-10-րդ դասարաննների յուրաքանչյուր աշակերտի համար` շաբաթական 40 րոպե:

2. Հիմնական դպրոցի «Մայրենի» և «Հայոց լեզու» առարկաների դասաժամերից յուրաքանչյուր դասարանում 2-ական ժամ հատկացվում է «Խոսքի զարգացում» դասընթացին և շուրթերից կարդալու տեխնիկային:

3. 2010-2011 ուստարում լսողության խանգարումներ ունեցող երեխաների (չլսող երեխաների դասարաններ) հատուկ հանրակրթական հիմնական դպրոցի ուսումնառությունը ավարտվում է 9-րդ և
10-րդ դասարաններով:

 4. 2010-2011 ուստարում հիմնական դպրոց ավարտած 10-րդ դասարանցիները կրթությունը շարունակում են եռամյա ավագ դպրոցի 11-րդ, իսկ 9-րդ դասարանցիները` ավագ դպրոցի 10-րդ դասարաններում:

Աղյուսակ 2.2-ի պարզաբանումը.

2. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքների ժամերը տրամադրվում են լսողական ընկալման և արտաբերման զարգացման անհատական աշխատանքներին և բաշխվում հետևյալ կերպ`

1) 1-5-րդ դասարաննների յուրաքանչյուր աշակերտի համար` շաբաթական 60 րոպե,

2) 6-10-րդ դասարաննների յուրաքանչյուր աշակերտի համար` շաբաթական 40 րոպե:

3. Հիմնական դպրոցի «Մայրենի» և «Հայոց լեզու» առարկաների դասաժամերից յուրաքանչյուր դասարանում 2-ական ժամ հատկացվում է «Խոսքի զարգացում» դասընթացին` զուգակցված ժեստերի լեզվի ուսուցման հետ և շուրթերից կարդալու տեխնիկային:

4. 2010-2011 ուստարում լսողության խանգարումներ ունեցող երեխաների (թույլ լսող երեխաների դասարաններ) հատուկ հանրակրթական հիմնական դպրոցի ուսումնառությունը ավարտվում է 9-րդ և 10-րդ դասարաններով:

 5. 2010-2011 ուստարում հիմնական դպրոց ավարտած 10-րդ դասարանցիները կրթությունը շարունակում են եռամյա ավագ դպրոցի 11-րդ, իսկ 9-րդ դասարանցիները` ավագ դպրոցի 10-րդ դասարաններում:

3. Աղյուսակ 3-ի պարզաբանումը.

1. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքներին տրամադրված ժամերը հատկացվում են լոգոպեդական անհատական և խմբային աշխատանքներին:

4. Աղյուսակ 4-ի պարզաբանումը.

1. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքների ժամերը հատկացվում են բուժական ֆիզկուլտուրային և լոգոպեդական պարապմունքներին:

5. Աղյուսակ 5-ի պարզաբանումները.

1. Յուրաքանչյուր 4 դասարան-կոմպլեկտի համար նախատեսվում է մեկ հատուկ մանկավարժ` երեխայի զարգացման առանձնահատկությանը բնորոշ կարիքներին նպատակաուղղված կրթական գործընթացի կազմակերպման, ուսումնադաստիարակչական, զարգացնող աշխատանքների համակարգման և ԱՈՒՊ-ներում նախատեսված աշխատանքների վերահսկման, ինչպես նաև սովորողների սոցիալական հմտությունների զարգացման նպատակով:

2. Ուսումնական պլանի դպրոցական բաղադրիչով նախատեսված ժամերը հատկացվում են խոսքի և լեզվամտածողության զարգացման պարապմունքներին:

3. 1-5-րդ դասարաններում դասավանդումն իրականացվում է թեթև մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների առարկայական չափորոշիչներին, ծրագրերին համապատասխան, իսկ 8-9-րդ դասարաններում՝ մինչև 2006թ. գործող ծրագրերով:

4. 1-2-րդ դասարաններում սովորողը, որպես կանոն, փոխադրվում է հաջորդ դասարան՝ անհատական ուսումնական պլանով սահմանված գիտելիքների, հմտությունների և կարողությունների անհրաժեշտ նվազագույնի յուրացման պայմանով: Առանձին դեպքերում սովորողը կարող է մնալ նույն դասարանում՝ դպրոցի մանկավարժական խորհրդի որոշմամբ և ծնողի (օրինական ներկայացուցչի) համաձայնությամբ:

5. 3-9-րդ դասարաններում սովորողը փոխադրվում է հաջորդ դասարան՝ անհատական ուսումնական պլանով սահմանված գիտելիքների, հմտությունների և կարողությունների անհրաժեշտ նվազագույնի յուրացման պայմանով:

6. Այն սովորողները, ովքեր կրթական կարիքի գնահատման արդյունքում չեն կարող յուրացնել «Օտար լեզու» և «Ռուսաց լեզու» առարկաները, ապա այդ առարկաներին հատկացված ժամերը տրամադրվում են ուսումնական պլանի դպրոցական բաղադրիչին:

6. Աղյուսակ 6-ի պարզաբանումները.

1. Յուրաքանչյուր 4 դասարան-կոմպլեկտի համար նախատեսվում է մեկ հատուկ մանկավարժ` երեխայի զարգացման առանձնահատկությանը բնորոշ կարիքներին նպատակաուղղված կրթական գործընթացի կազմակերպման, ուսումնադաստիարակչական, զարգացնող աշխատանքների համակարգման և ԱՈՒՊ-ներում նախատեսված աշխատանքների վերահսկման, ինչպես նաև սովորողների սոցիալական հմտությունների զարգացման նպատակով:

2. Դպրոցական բաղադրիչով նախատեսված ժամերը հատկացվում են սովորողների հատուկ մանկավարժական անհատական պարապմունքների անցկացմանը:

3. Միջին դպրոցում «Ես և շրջակա աշխարհը» առարկային կարելի է տրամադրել լրացուցիչ ժամեր` դպրոցական բաղադրիչից վարքի կուլտուրայի մասին խորացված գիտելիքներ և առողջ ապրելակերպի տարրեր հաղորդելու նպատակով:

4. «Հայրենագիտություն» առարկան դիտարկվում է որպես հայրենի երկրի պատմության և աշխարհագրության ինտեգրացված դասընթաց:

5. «Տեխնոլոգիա» առարկայի դասաժամերը բոլոր դասարաններում դասացուցակով պետք է լինեն նույն ժամին` երեխաների ընդգրկումն ըստ նախասիրությունների ապահովելու համար:

6. Մտավոր թերզարգացում ունեցող սովորողների գիտելիքների ստուգումը իրականացվում է համաձայն անհատական ուսուցման պլանի (ԱՈՒՊ-ի):

7. Ֆիզիկական կուլտուրայի դասավանդումը իրականացվում է հատուկ մասնագետի կողմից:

7. Աղյուսակ 7-ի պարզաբանումները.

1. Հակասոցիալական վարք դրսևորած երեխաների հատուկ հանրակրթական ուսումնական հաստատություններն աշխատում են շուրջտարյա ռեժիմով:

2. Անձի ձևավորման, նրա սոցիալ-հոգեբանական հմտությունների և նախասիրությունների զարգացման նպատակով յուրաքանչյուր դասարան-կոմպլեկտի իրավունք է տրվում կազմակերպելու 1 (մեկ) խմբակ, որտեղ ընդգրկված երեխաների պարապմունքների համապատասխան ծրագրերը համաձայնեցվում են Նախարարության հետ:

8. Աղյուսակ 8-ի պարզաբանումները.

1. Մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների արհեստագործական հատուկ խմբերի ուսուցումը իրականացվում է թեթև մտավոր հետամնացություն ունեցող, չափավոր և ծանր մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների հատուկ կրթության պետական չափորոշիչներով:

9. Աղյուսակ 9-ի պարզաբանումը.

1. Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքների ժամերը տրամադրվում են բրայլյան համակարգի ուսուցմանը:

Աղյուսակ 1

Տեսողության խանգարումներ ունեցող երեխաների հատուկ դպրոցի ուսումնական պլան

Աղյուսակ 2.1

Լսողության խանգարումներ ունեցող երեխաների հատուկ կրթահամալիրի ուսումնական պլան

(չլսող երեխաների դասարաններ)

Ուսումնական առարկաներ	Շաբաթական ժամերի քանակը
	նախ./ խումբ	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX
Մայրենի	5	7	8	9	8	8	10	-	-	-
Հայոց լեզու	-	-	-	-	-	-	-	5	5	5
Գրականություն	-	-	-	-	-	-	-	4	4	4
Առարկայական գործնական ուսուցում	2	2	2	2	4	4	-	-	-	-
Ժեստերի լեզու	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1
Մաթեմատիկա	4	4	4	4	5	5	5	-	-	-
Ռիթմիկա	2	1	1	1	1	1	0,5	-	-	-
Կերպարվեստ	-	1	1	1	1	1	0,5	-	-	-
Ես և շրջակա աշխարհը	1	1	1	1	1	-	-	-	-	-
Հայրենագիտություն	-	-	-	-	-	1	-	-	-	-
Բնագիտություն	-	-	-	-	-	2	2	-	-	-
Աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	-	1	1	2	-
Հայաստանի աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2
Համաշխարհային պատմություն	-	-	-	-	-	-	1	1	1	1
Հայոց պատմություն	-	-	-	-	-	-	1.5	1.5	1.5	1.5
Հայոց եկեղեցու պատմություն	-	-	-	-	-	1	1	11	11	11
Հասարակագիտություն	-	-	-	-	-	-	-	-	1	1
Հանրահաշիվ	-	-	-	-	-	-	-	3	3	3
Երկրաչափություն	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Գծագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	-	11
Ինֆորմատիկա	-	-	-	-	-	-	1	1	1	1
Ֆիզիկա	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Քիմիա	-	-	-	-	-	-	-	1	2	2
Կենսաբանություն	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Տեխնոլոգիա	-	-	-	-	-	-	1	2	-	-
ՆԶՊ (Անվտանգ կենսագործունեություն)	-	-	-	-	-	-	-	-	1	1
Ֆիզկուլտուրա	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3
Դպրոցական բաղադրիչ	-	-	2	3	3	2	2.5	3.5	2.5	1.5
Ընդամենը	18	20	23	25	27	29	31	34	35	35
Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքներ	20	18	18	18	18	18	6	6	6	4

Աղյուսակ 2.2

Լսողության խանգարումներ ունեցող երեխաների հատուկ կրթահամալիրի ուսումնական պլան

(թույլ լսող երեխաների դասարաններ)

Ուսումնական առարկաներ	Շաբաթական ժամերի քանակը
	Նախ./ խումբ	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX
Մայրենի	5	7	8	9	8	8	8	-	-	-
Հայոց լեզու	-	-	-	-	-	-	-	4	3	4
Գրականություն	-	-	-	-	-	-	-	3	3	3
Առարկայական գործ. ուսուցում	2	2	2	2	2	-	-	-	-	-
Ռուսաց լեզու	-	-	2	2	2	2	2	2	2	2
Ժեստերի լեզու	-	-	-	-	1	1	1	1	1	1
Մաթեմատիկա	4	4	4	4	5	5	5	-	-	-
Երաժշտություն /Ռիթմիկա/	2	1	1	1	1	1	-	-	-	-
Կերպարվեստ	1	2	1	1	1	1	-	-	-	-
Ես և շրջակա աշխարհը	1	1	1	1	1	-	-	-	-	-
Հայրենագիտություն	-	-	-	-	-	1	-	-	-	-
Բնագիտություն	-	-	-	-	-	2	2	-	-	-
Աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	-	1	1	2	-
Հայաստանի աշխարհագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2
Համաշխարհային պատմություն	-	-	-	-	-	-	1	1	1	1
Հայոց պատմություն	-	-	-	-	-	-	1.5	1.5	1.5	1.5
Հայոց եկեղեցու պատմություն	-	-	-	-	-	1	1	11	11	11
Հասարակագիտություն	-	-	-	-	-	-	-	-	1	1
Հանրահաշիվ	-	-	-	-	-	-	-	3	3	3
Երկրաչափություն	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Գծագրություն	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1
Ինֆորմատիկա	-	-	-	-	-	-	1	1	1	1
Ֆիզիկա	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Քիմիա	-	-	-	-	-	-	-	1	2	2
Կենսաբանություն	-	-	-	-	-	-	-	2	2	2
Տեխնոլոգիա	-	-	-	-	-	-	1	2	2	-
ՆԶՊ (Անվտանգ կենսագործունեություն)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1
Ֆիզկուլտուրա	3	3	3	3	3	3	3	3	3	3
Դպրոցական բաղադրիչ	-	-	1	2	3	4	3.5	3.5	2.5	1.5
Ընդամենը	18	20	23	25	27	29	31	34	35	35
Զարգացնող, հատուկ մանկավարժական պարապմունքներ	20	18	18	18	18	18	6	6	6	4