«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

18 մարտի 2010 թ.

Պետական գրանցման թիվ 11310133

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

 

26 փետրվարի 2010 թ. ք. Երևան

N 175

 

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

 

ԶԻՆԱՊԱՐՏՆԵՐԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԵՎ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

Ղեկավարվելով «Պաշտպանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի պահանջներով և զինապարտների բժշկական և զինծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննության գործընթացը կանոնակարգելու նպատակով`

 

Հրամայում եմ`

 

Հաստատել «Զինապարտների բժշկական և զինծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննության կարգը» (կցվում է):

 

Նախարար

Ս. Օհանյան

 

Հապավումներ

 

ԶՈՒ՝ զինված ուժեր

ԿՌԲՀ՝ կենտրոնական ռազմաբժշկական հանձնաժողով

ՀՌԲՀ՝ հոսպիտալային ռազմաբժշկական հանձնաժողով

ՀՌԲՕՀ՝ հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողով

ԿՊ ՌԲՀ՝ կենտրոնական պոլիկլինիկայի ռազմաբժշկական հանձնաժողով

ՀՀ ՌԲՀ՝ հանրապետական հավաքակայանի ռազմաբժշկական հանձնաժողով

ՌՈՒՀ՝ ռազմաուսումնական հաստատություն

ԿԲՀ՝ կենտրոնական բժշկական հանձնաժողով

ԶԲՀ՝ զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողով

ՌԲՎ՝ ռազմաբժշկական վարչություն

ՌՆ՝ ռադիոակտիվ նյութեր

ԻՃ՝ իոնացնող ճառագայթում

ԷՄԴ՝ էլեկտրամագնիսական դաշտ

ԷՍԳ՝ էլեկտրասրտագրություն

ԷԷԳ՝ էլեկտրաէնցեֆալոգիր

ԿՆՀ՝ կենտրոնական նյարդային համակարգ

ԱՇՖ՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիա

ԶՃ՝ զարկերակային ճնշում

ՀՏ՝ համակարգչային տոմոգրաֆիա

ՕԴԶ՝ օդադեսանտային զորքեր

 

Գ Լ ՈՒ Խ  I

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

 

1. Կարգավորման ոլորտը

 

1. Զինապարտների բժշկական և զինծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունն իրականացվում է համաձայն սույն Կարգի, որի նպատակն է որոշել.

1) կցագրման, զորակոչի, վարժական հավաքների, հրամանատարաշտաբային վարժանքների և զորախաղերի ժամանակ քաղաքացիների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար՝ նկատի ունենալով նրանց առողջական վիճակը և ֆիզիկական զարգացումը,

2) սպայական և ենթասպայական կազմերի պայմանագրային զինծառայողների (այդ թվում՝ կին զինծառայողների), ՌՈՒՀ-երի կուրսանտների և ունկնդիրների պարտադիր և պայմանագրային զինծառայության շարքային կազմերի, ՌՈՒՀ-երի դիմորդների պիտանիությունը զինվորական ծառայությանը՝ ըստ նրանց առողջական վիճակի,

3) ռադիոակտիվ նյութերով, իոնիզացնող ճառագայթման այլ աղբյուրներով, հրթիռային վառելիքի բաղադրամասերով, էլեկտրամագնիսական դաշտ ստեղծող սարքավորումներով աշխատելու համար զինծառայողների, զինապարտների և աշխատողների պիտանիությունը,

4) զինծառայողների, ՀՀ սահմանների պաշտպանությանը մասնակցած անձանց ստացած հիվանդությունների, վնասվածքների, խեղումների ու ՀՀ սահմանների պաշտպանության, զինվորական պարտականությունների կատարման կամ զինվորական ծառայության, ինչպես նաև նրանց մահվան պատճառական կապը,

5) Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակիցների, ԽՍՀՄ նախկին զինծառայողների և ՀՀ ԶՈՒ զինծառայողների ստացած հիվանդությունների ու վնասվածքների, խեղումների հետևանքների ու զինվորական ծառայության պատճառական կապը:

2. Փորձաքննությունն իրականացնում են ռազմաբժշկական և բժշկական հանձնաժողովները, որոնք որոշումներն ընդունում են «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի» (Հավելված 1), «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների առանձին հոդվածների ցանկի կիրառման պարզաբանումների» (Հավելված 2), «Ըստ զինվորական մասնագիտությունների լրացուցիչ պահանջների ցանկի» (Հավելված 3), «Ըստ հիվանդությունների փորձաքննության ենթակա անձանց և փորձաքննություն իրականացնող մարմինների ցանկի» (Հավելված 4), «Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող անձանց, զինծառայողների, ռազմաուսումնական հաստատությունների դիմորդների առողջական վիճակի և ֆիզիկական զարգացման սահմանափակումների աստիճանների ցանկի» (Հավելված 15) համաձայն:

3. Ըստ մասնագիտության զորակոչվող բարձրագույն բժշկական կրթությամբ զորակոչիկները փորձաքննվում են «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի» 3-րդ սյունակի հիման վրա:

4. Երկրորդ սյունակի համաձայն հետագա ուսման համար ոչ պիտանի ճանաչված ՌՈՒՀ-երի առաջին և երկրորդ կուրսերի կուրսանտների (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների) վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ն միաժամանակ զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիության մասին որոշում է ընդունում ըստ 1-ին սյունակի: Առաջին և երկրորդ կուրսերի կուրսանտների (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների) առողջական վիճակի ժամանակավոր փոփոխությունների դեպքում ԿՌԲՀ-ն ծառայողական պարտականություններից, պարապմունքներից նրանց ժամանակավորապես ազատելու կամ արձակուրդ հատկացնելու որոշումն ընդունում է 1-ին սյունակի համաձայն, իսկ հետագա ուսման համար նրանց պիտանիության մասին վերջնական որոշումն ընդունում է նրանց ծառայողական պարտականություններից, պարապմունքներից ժամանակավորապես ազատելու ժամկետի կամ արձակուրդի ավարտից հետո՝ 2-րդ սյունակի համաձայն, իսկ հետագա, որպես պարտադիր զինծառայող, պիտանիությունը՝ 1-ին սյունակով:

Երրորդ կուրսից սկսած՝ կուրսանտների (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների) բժշկական փորձաքննության ժամանակ ԿՌԲՀ-ն զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիության մասին որոշում է ընդունում 3-րդ և 1-ին սյունակների համաձայն:

5. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրներով, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերով աշխատողներ պատրաստող ՌՈՒՀ-երում դիմորդները փորձաքննվում են 4-րդ սյունակի համաձայն:

6. ՌՈՒՀ-ում սովորող արտերկրների քաղաքացիները փորձաքննվում են 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ սյունակների համաձայն՝ ըստ տվյալ ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի պրոֆիլի: Որոշումն ընդունվում է միայն ՌՈՒՀ-ում սովորելու համար պիտանի կամ ոչ պիտանի լինելու մասին՝ առանց նշելու սույն Կարգի համապատասխան հոդվածը:

7. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրներով, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերով աշխատելու, օդադեսանտային զորքերում ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված զինծառայողների վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ն միաժամանակ որոշում է ընդունում զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիության մասին՝ 1-ին կամ 3-րդ սյունակների համաձայն:

8. Վեց ամսից պակաս տևողությամբ կատարելագործման դասընթացների (այդ թվում՝ սպաների պատրաստման և վերապատրաստման) ուղարկվողները ռազմաբժշկական փորձաքննության չեն ենթարկվում:

9. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրներով, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերով աշխատանքի նշանակվող զինծառայողները 4-րդ սյունակով փորձաքննվում են միայն այն դեպքում, եթե նրանք ըստ զինվորական կոչման, զորատեսակի պիտանի են 1-ին կամ 3-րդ սյունակների հիման վրա:

10. Բժշկական հակացուցումներ չունեցող զինվորական մասնագիտություններով աշխատելու համար ընտրված զինծառայողներին ԿՌԲՀ-ն փորձաքննում է 1-ին, 3-րդ կամ 4-րդ սյունակների համաձայն՝ ըստ զինվորական կոչման և զինվորական մասնագիտության:

11. Կին զինծառայողները (զինապարտները) փորձաքննվում են ընդհանուր հիմունքներով՝ գինեկոլոգի պարտադիր մասնակցությամբ:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  II

 

ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆՈՂ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐՆ ՈՒ ՆՐԱՆՑ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԸ

 

2. Ռազմաբժշկական փորձաքննություն իրականացնող մարմինները

 

12. Ռազմաբժշկական փորձաքննություն իրականացնող մարմիններն են.

1) ՀՀ ՊՆ կենտրոնական ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (հաստիքային),

2) հոսպիտալային ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային),

3) հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողովը (արտահաստիքային),

4) կենտրոնական պոլիկլինիկայի ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային),

5) ՌՈՒՀ-երի ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային՝ գործում է ընդունելության ժամանակ),

6) հանրապետական հավաքակայանի բժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային՝ գործում է զորակոչի ընթացքում):

13. Բժշկական փորձաքննություն իրականացնող մարմիններն են.

1) կենտրոնական բժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային՝ գործում է զորակոչի ժամանակ),

2) զինկոմիսարիատներին կից բժշկական հանձնաժողովները (արտահաստիքային՝ գործում են կցագրման և զորակոչի ժամանակ):

14. Փորձաքննություն իրականացնող մարմինները ղեկավարվում են ՀՀ օրենքներով, ՀՀ Նախագահի հրամանագրերով, ՀՀ կառավարության որոշումներով և իրավական այլ ակտերով:

 

3. Կենտրոնական ռազմաբժշկական հանձնաժողով (ԿՌԲՀ)

 

15. ԿՌԲՀ-ն ՀՀ ԶՈՒ ռազմաբժշկական փորձաքննության հաստիքային մարմին է, որի նախագահը և մասնագետները նշանակվում են ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով: ԿՌԲՀ-ն համալրվում է թերապևտ, վիրաբույժ, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, քիթ-կոկորդ-ականջ և մաշկավեներոլոգ բժիշկ-մասնագետներով:

ԿՌԲՀ-ն ունի ՀՀ զինանշանով կնիք և անկյունային դրոշմակնիք:

16. ԿՌԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) ՀՀ ԶՈՒ-ում կազմակերպել ռազմաբժշկական փորձաքննությունը, ղեկավարել և վերահսկել փորձաքննություն իրականացնող մարմինների աշխատանքը,

2) մշակել զինծառայողների և զինապարտների զորամասերի միջև ըստ առողջական վիճակի նպատակահարմար բաշխման բժշկական ցուցումներ, ինչպես նաև ՀՀ տարբեր տարածաշրջաններում զինծառայության ընթացքում ռադիոակտիվ նյութերով և իոնացնող ճառագայթների այլ աղբյուրներով, հրթիռային վառելիքի բաղադրամասերով և խիստ թունավոր այլ նյութերով, 30-300 կՀց հաճախականության դիապազոնի ԷՄԴ ստեղծող ռադիոտեխնիկական միջոցներով, օպտիկական քվանտային գեներատորներով (հետագայում՝ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրներ, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրներ) աշխատող զինծառայողների բժշկական հակացուցումներ,

3) պլանային (տարին մեկ անգամ), ինչպես նաև անհրաժեշտության դեպքում՝ ՀՀ պաշտպանության նախարարին հաշվետվություն ներկայացնել ԶՈՒ-ում իրականացվող ռազմաբժշկական փորձաքննության գործընթացի մասին,

4) որոշումներ ընդունել ստորադաս փորձաքննական մարմինների եզրակացությունների հաստատման կամ մերժման, ինչպես նաև, ըստ անհրաժեշտության, զինծառայողներին և զինապարտներին փորձաքննության ենթարկելու վերաբերյալ,

5) որոշումներ ընդունել, հաստատել կամ անհրաժեշտության դեպքում վերանայել փորձաքննության ստորադաս մարմինների որոշումները՝ Հայրենական մեծ պատերազմի հաշմանդամների և մասնակիցների, զինծառայողների հիվանդությունների, վերքերի, վնասվածքների, խեղումների և կոնտուզիաների, մարտական գործողությունների, ՀՀ սահմանների պաշտպանությանն առնչվող պատճառական կապի վերաբերյալ,

6) ռազմաբժշկական փորձաքննության տեսակետից ուսումնասիրել զինվորական ու քաղաքացիական բուժհիմնարկներում հիվանդ զինծառայողների հետազոտման, բուժման և փորձաքննության որակն ու ընթացքը,

7) անհրաժեշտության դեպքում հիվանդ զինծառայողներին ուղարկել լրացուցիչ հսկողական բուժհետազոտման, պահանջել նրանց անձնական գործերը, թոշակավորման, բժշկական փաստաթղթերը, բնութագրերը, արխիվային տեղեկանքները և այլ փաստաթղթեր,

8) բուժական կամ վերականգնման նպատակով սույն Կարգով նախատեսված դեպքերում և ժամկետներով ազատել ծառայողական պարտականություններից կամ տրամադրել արձակուրդ,

9) փորձաքննություն իրականացնող մարմինների գործունեության կատարելագործման նպատակով ներգրավել քաղաքացիական և զինվորական բուժհիմնարկների առաջատար մասնագետների,

10) անհրաժեշտության դեպքում կարծիք ներկայացնել երիտասարդ համալրման առողջական վիճակի մասին,

11) զինված ուժերում ռազմաբժշկական փորձաքննության մարմինների գործունեության արդյունքների քննարկման և գնահատման համար տեղեկատվություն պահանջել ռազմաբժշկական ստորադաս մարմիններից, զորամասերից, զինվորական և քաղաքացիական հիմնարկներից,

12) ծառայությանը չառնչվող հիվանդությունների պատճառով վաղաժամկետ զորացրվող զինծառայողների վերաբերյալ կայացնել որոշումներ ՀՀ զինկոմիսարիատի ավագ բժշկի և համապատասխան զինվորական կոմիսարի մասնակցությամբ:

 

4. Հոսպիտալային ռազմաբժշկական հանձնաժողով (ՀՌԲՀ)

 

17. ՀՌԲՀ-ն կազմավորվում է հոսպիտալի պետի հրամանով՝ ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի և ԿՌԲՀ-ի նախագահի համաձայնությամբ: ՀՌԲՀ-ի նախագահ, որպես կանոն, նշանակվում է հոսպիտալի պետի բուժգծով տեղակալը, անդամներ՝ առաջատար մասնագետները և առաջատար բաժանմունքների պետերը:

18. ՀՌԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) իրականացնել զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների, ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների, զինվորական ծառայության համար ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված անձանց, զինապարտների, ՀՀ պաշտպանության նախարարության քաղաքացիական անձնակազմի բժշկական փորձաքննությունը,

2) ԿՌԲՀ ուղեգրվող անձանց նախապես ենթարկել փորձաքննության,

3) առանձին դեպքերում կարծիք ներկայացնել զորակոչիկների առողջական վիճակի վերաբերյալ,

4) պարբերաբար ամփոփել իր գործունեության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ԿՌԲՀ,

5) որոշումներ ընդունել սույն Կարգի համաձայն,

6) ստուգել և վերահսկել հոսպիտալում բուժկանխարգելիչ գործընթացի կազմակերպումը ռազմաբժշկական փորձաքննության տեսակետից,

7) որոշում կայացնել շարային ծառայության համար պիտանիության մասին:

ՀՌԲՀ-ն իրավունք ունի բուժվող զինծառայողների բուժման ժամկետը երկարացնել մինչև 15 օր, ինչպես նաև անհրաժեշտության դեպքում տալ կարծիք զորակոչիկների առողջական վիճակի մասին:

Զինծառայողների՝ զինծառայության համար պիտանիության աստիճանի մասին ՀՌԲՀ-ի որոշումները հաստատում կամ այլ որոշում է ընդունում ԿՌԲՀ-ն:

 

5. Հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողով (ՀՌԲՕՀ)

 

19. ՀՌԲՕՀ-ը կազմավորվում է հոսպիտալի պետի հրամանով՝ ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի և ԿՌԲՀ-ի նախագահի համաձայնությամբ, հետևյալ կազմով. նախագահ, առնվազն 4 բժիշկ-անդամներ և քարտուղար: Որպես կանոն, հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողովի նախագահ է նշանակվում ռազմաօդաչուական բաժանմունքի պետը:

ՀՌԲՕՀ-ի որոշումները քննարկում, վերանայում և հաստատում է ԿՌԲՀ-ն:

20. ՀՌԲՕՀ-ի գործառույթներն են.

1) անցկացնել ՀՀ ԶՈՒ ավիացիայի օդաչուական կազմի, ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների, բուժման նպատակով հոսպիտալներում գտնվող կուրսանտների բժշկական փորձաքննությունը,

2) ամփոփել ՀՀ ԶՈՒ ավիացիայի օդաչուական կազմի, ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների, բուժման նպատակով հոսպիտալներում գտնվող կուրսանտների բուժման և փորձաքննության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ԿՌԲՀ-ին:

 

6. Կենտրոնական պոլիկլինիկայի ռազմաբժշկական հանձնաժողով (ԿՊ ՌԲՀ)

 

21. ԿՊ ՌԲՀ-ն կազմավորվում է ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի հրամանով՝ ԿՌԲՀ-ի նախագահի համաձայնությամբ և կենտրոնական պոլիկլինիկայի պետի ներկայացմամբ, հետևյալ կազմով. նախագահ, քարտուղար և առնվազն 2 բժիշկ-անդամներ: ԿՊ ՌԲՀ-ի նախագահ կարող են նշանակվել պոլիկլինիկայի պետը կամ նրա տեղակալը, անդամներ՝ ԿՊ բաժնի պետերից:

22. ԿՊ ՌԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) իրականացնել Երևանի կայազորի զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների, տարբեր կայազորներից և զորամասերից ուղարկված զինծառայողների, ՌՈՒՀ ընդունվողների, զինվորական ծառայության զորակոչվող պահեստի սպաների, ենթասպաների, շարքայինների, կանանց, ՀՀ ԶՈՒ քաղաքացիական անձնակազմի բժշկական փորձաքննությունը, ովքեր աշխատելու են ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՄԴ ստեղծող սարքերով,

2) որոշումներ ընդունել սույն Կարգի համաձայն,

3) ամփոփել ԿՊ-ում բուժում անցնող անձանց բուժման և փորձաքննության արդյունքներն ու հաշվետվություն ներկայացնել ՌԲՎ և ԿՌԲՀ:

ԿՊ ՌԲՀ-ի ընդունած որոշումները հաստատում կամ այլ որոշում է ընդունում ԿՌԲՀ-ն:

 

7. Հանրապետական հավաքակայանի ռազմաբժշկական հանձնաժողով (ՀՀ ՌԲՀ)

 

23. ՀՀ ՌԲՀ-ն կազմավորվում է զորակոչի ժամանակ, ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի հրամանով, հետևյալ կազմով. նախագահ (ռազմաբժշկական փորձաքննության վերաբերյալ գիտելիքներ և փորձ ունեցող բժիշկ-սպա), թերապևտ, վիրաբույժ, նյարդաբան, հոգեբույժ, ատամնաբույժ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկաբան, ռենտգենոլոգ, ֆթիզիատր, սեռաբան, ինչպես նաև բուժքույրեր և ռենտգեն-տեխնիկներ (զինվորական բուժհիմնարկներից):

24. ՀՀ ՌԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) ուսումնասիրել հավաքակայան ներկայացված զորակոչիկների բժշկական փաստաթղթերը,

2) զորակոչիկներին կատարել կանխարգելիչ պատվաստումներ,

3) կատարել զորակոչիկների արտաքին մարմնական զննում, ՄՌՊ, ֆլյուորոգրաֆիա, որոշել արյան խումբը և ռեզուս-գործոնը, կշռել, որոշել հասակը,

4) հետազոտել բոլոր զորակոչիկներին, որոնք զինկոմիսարիատներում չեն անցել բժշկական փորձաքննություն կամ հիվանդության պատճառով ճանաչվել են պիտանի ոչ շարային ծառայության, կամ մարմնական զննումների ժամանակ հայտնաբերվել են շեղումներ առողջության վերաբերյալ՝ ներկայացնում են գանգատներ,

5) անհրաժեշտության դեպքում, զորակոչիկների առողջական վիճակը որոշելու դժվարությունների հետ կապված, նրանց հետ վերադարձնել զինկոմիսարիատներ՝ լրացուցիչ և լիարժեք հետազոտման համար,

6) անհրաժեշտության դեպքում, զորակոչիկներին հետ վերադարձնել զինկոմիսարիատներ՝ լրացուցիչ բժշկական փորձաքննության համար ԿԲՀ ներկայացնելու, իսկ բացառիկ դեպքերում ԿԲՀ-ի հետ իրականացնել համատեղ փորձաքննություն,

7) անհրաժեշտության դեպքում որոշում կայացնել հավաքակայանում գտնվող զորակոչիկների՝ շարային կամ ոչ շարային ծառայությանը պիտանի լինելու մասին,

8) ամփոփել հավաքակայան ներկայացված զորակոչիկների փորձաքննության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ՀՀ ԶՈՒ ռազմաբժշկական վարչություն:

 

8. Ռազմաուսումնական հաստատությունների ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողով

 

25. Ռազմաուսումնական հաստատությունների ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովը կազմավորվում է՝ հիմք ընդունելով ՌՈՒՀ-երի ընդունելությունը կազմակերպելու և անցկացնելու վերաբերյալ ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանը, ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի հրամանով, հետևյալ կազմով. նախագահ (ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ մասնագետ), անդամներ՝ թերապևտ, վիրաբույժ, վնասվածքաբան, ատամնաբույժ, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, մաշկաբան, օտոլարինգոլոգ, ինչպես նաև բուժքույրեր և ռենտգեն-տեխնիկներ (զինվորական բուժհիմնարկներից):

26. ՌՈՒՀ-երի ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովի գործառույթներն են.

1) անցկացնել ռազմաուսումնական հաստատություններ ընդունվողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունը,

2) ամփոփել ՌՈՒՀ ընդունվողների, հոսպիտալներում գտնվող կուրսանտների բուժման և փորձաքննության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ընդունելության հանձնաժողովի նախագահին և ՌԲՎ պետին:

 

9. Կենտրոնական բժշկական հանձնաժողով (ԿԲՀ)

 

27. ԿԲՀ-ն կազմավորվում է ՀՀ կառավարության որոշմամբ հաստատված անհատական կազմով: Որպես կանոն, հանձնաժողովի նախագահ է նշանակվում ՀՀ զինվորական կոմիսարը, անդամներ՝ թերապևտ, սրտաբան, վիրաբույժ, վնասվածքաբան, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, մաշկաբան և օտոլարինգոլոգ ու քարտուղար:

ԿԲՀ-ն բժշկական փորձաքննության ղեկավար մարմին է և հաշվետու է հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովի նախագահին:

28. ԿԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) բժշկական փորձաքննության ենթարկել զինկոմիսարիատներում նախնական բժշկական հետազոտում և փորձաքննություն անցած զորակոչիկներին,

2) նախազորակոչային և զորակոչային տարիքի անձանց զինվորական ծառայությանը նախապատրաստելու աշխատանքներում գործնական և մեթոդական օգնություն ցույց տալ զինկոմիսարիատներին և առողջապահական մարմիններին,

3) զորակոչիկների առողջական վիճակի մասին գրավոր եզրակացություն ներկայացնել, եթե նրանք.

ա) պիտանի են ճանաչվել (կամ պիտանի է սահմանափակումով կամ պիտանի է ոչ շարային ծառայության),

բ) տարկետում են ստացել առողջական վիճակի պատճառով՝ բուժման համար,

գ) ժամանակավորապես ոչ պիտանի են ճանաչվել առողջական վիճակի պատճառով՝ պարտադիր զինվորական ծառայության համար,

դ) ոչ պիտանի են խաղաղ ժամանակ զինծառայության համար,

ե) ոչ պիտանի են ճանաչվել խաղաղ ժամանակ զինծառայության համար և ենթակա չեն վերափորձաքննության,

զ) ոչ պիտանի են ճանաչվել զինծառայության համար՝ հանելով զինվորական հաշվառումից,

4) վերահսկել զինկոմիսարիատներին կից բժշկական հանձնաժողովների գործունեությունը,

5) անհրաժեշտության դեպքում վերանայել նախկինում ընդունած իր որոշումները,

6) ՀՀ զորակոչային հանձնաժողովի հաստատմանը ներկայացնել ԿԲՀ-ի որոշումները՝ զորակոչից հետո 15-օրյա ժամկետում:

29. ԿԲՀ-ի որոշումները զորակոչիկների վերաբերյալ վերջնական են:

 

10. Զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողով (ԶԲՀ)

 

30. Զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովները կազմավորվում են «Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն: ԶԲՀ-ների կազմում ընդգրկվում են թերապևտ, վիրաբույժ, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ, ստոմատոլոգ, մաշկաբան և բուժքույր: ԶԲՀ-ների մասնագետ-բժիշկների կազմից տարածքային զորակոչային հանձնաժողովի նախագահը նշանակում է ավագ բժիշկ, որը որպես փորձագետ ընդգրկվում է զորակոչային հանձնաժողովի կազմում:

31. ԶԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) զինապարտներին փորձաքննության ենթարկել կցագրման, զորակոչի և վարժական հավաքների ժամանակ,

2) փորձաքննության ենթարկել պահեստազորում գտնվող զինապարտներին,

3) որոշումներ կայացնել զինապարտների՝ շարային կամ ոչ շարային ծառայության համար պիտանիության մասին,

4) անհրաժեշտության դեպքում զինապարտներին ուղարկել ստացիոնար հետազոտման,

5) զորակոչիկների զինվորական ծառայությանը ոչ պիտանիության մասին եզրակացություն ներկայացնել ԿԲՀ-ին,

6) ամփոփել փորձաքննության արդյունքները և այդ մասին զեկուցել ըստ վերադասության:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  III

 

ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՆՐԱՆՑ ԶՈՐԱԿՈՉԱՅԻՆ ՏԵՂԱՄԱՍԵՐԻՆ ԿՑԱԳՐԵԼՈՒ ԵՎ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ԶՈՐԱԿՈՉԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿ

 

32. Քաղաքացիների բժշկական փորձաքննությունն իրականացվում է զինկոմիսարիատներում՝ այդ աշխատանքի համար հատուկ հարմարեցված և սարքավորված հավաքակետերում:

Բժշկական փորձաքննությունից առաջ կատարվում են զորակոչային տեղամասերին կցագրվող և պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող քաղաքացիների մարդաչափություն, ուժաչափություն, կրծքավանդակի օրգանների ռենտգենաբանական (ֆլյուորոգրաֆիկ) հետազոտություն, որովայնի օրգանների սոնոգրաֆիա, ԷՍԳ, արտաքին շնչառական ֆունկցիայի որոշում, արյան (հեմոգլոբին, լեյկոցիտներ, ԷՆԱ, արյան խումբ և ռեզուս-գործոն, ՄՌՊ), մեզի անալիզներ, կանխարգելիչ պատվաստումներ՝ ըստ օրացուցային պլանի կամ բժշկական ցուցումների, անհրաժեշտության դեպքում նաև այլ հետազոտություններ:

Պատվաստումների, արյան խմբի և ռեզուս-գործոնի վերաբերյալ տվյալները գրառվում են զինվորական գրքույկում:

33. Զինապարտների բժշկական փորձաքննության կազմակերպումն իրականացնում է տարածքային զորակոչային հանձնաժողովի ավագ բժիշկ-մասնագետը:

34. Քաղաքացիներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելու և պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելու ժամանակ զինկոմիսարիատները կազմակերպում և անցկացնում են նրանց համակողմանի ուսումնասիրություն՝ առողջական և ֆիզիկական զարգացման վիճակը գնահատելու համար:

35. Այդ նպատակով զինկոմիսարիատները պահանջում և ուսումնասիրում են.

1) հոգեբուժական, հակատուբերկուլոզային և մաշկավեներաբանական դիսպանսերներում, ինչպես նաև նարկոլոգիական հաստատություններում հաշվառված անձանց ցուցակները,

2) աշխատանքի վայրից կամ ուսման վայրից՝ բնութագիր,

3) սոցիալական ապահովության բաժիններից՝ հաշմանդամ անձանց մասին տեղեկություններ,

4) օժանդակ դպրոցներից՝ մտավոր հետամնաց և դժվար դաստիարակվող երեխաների բժշկական-մանկավարժական բնութագրեր,

5) իրավապահ մարմիններից՝ նախաքննության և հետաքննության մեջ գտնվող ու դատված անձանց մասին տեղեկություններ,

6) տեղեկանք տեղամասային պոլիկլինիկայից՝ ունեցած հիվանդությունների վերաբերյալ,

7) մանկան, դեռահասի ամբուլատոր քարտերը, կատարված ռենտգենհետազոտության տվյալները, որոնք դրվում են անձնական գործի մեջ մինչև ծառայության ավարտը:

36. Քաղաքացիներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելու և պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելու ժամանակ բժիշկները նրանց առողջական վիճակը որոշում են անհատական գնահատման կարգով:

37. Բժշկական փորձաքննությունից հետո յուրաքանչյուր բժիշկ զորակոչիկի հաշվառման քարտում գրանցում է ախտորոշումը, պարտադիր զինվորական ծառայության համար նրա պիտանիության մասին եզրակացությունը՝ համաձայն սույն Կարգի համապատասխան հոդվածի՝ նշելով բժշկական հետազոտման և փորձաքննության օրը, ամիսը, տարին, ստորագրում է այն՝ նշելով ազգանունը, անվան և հայրանվան սկզբնատառերը: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը սահմանափակող հիվանդություններ, վնասվածքների հետևանքներ, ֆիզիկական թերզարգացում ունեցող զորակոչիկների վերաբերյալ ձևակերպվում է նաև բժշկի եզրակացություն:

38. Պիտանիության մասին փորձագետ-բժիշկը կարող է տալ հետևյալ եզրակացություններից որևէ մեկը.

1) պիտանի է շարային ծառայության,

2) պիտանի է սահմանափակումով,

3) պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար,

4) բուժման (բուժհսկողության) կարիք ունի,

5) բուժման համար տարկետման կարիք ունի մինչև մեկ տարի,

6) ժամանակավորապես պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար,

7) պիտանի չէ խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար,

8) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար, ենթակա չէ վերափորձաքննության,

9) պիտանի չէ՝ հաշվառումից հանելով:

39. Այն դեպքերում, երբ բժիշկները դժվարանում են վերջնականապես որոշել զորակոչիկի առողջական վիճակը, զորակոչային հանձնաժողովը նրան հետազոտման է ուղարկում քաղաքացիական բուժհիմնարկ: Ուղեգրում նշվում է նախնական ախտորոշումը և հատկապես՝ ինչ պետք է ճշտել հետազոտության ժամանակ: Ուղեգրին կցվում է առողջական վիճակի հետազոտման ակտը:

Բուժհիմնարկում հետազոտության ավարտվելուց հետո լրացվում է զորակոչիկի առողջական վիճակի հետազոտման ակտը: Այն ստորագրվում է տվյալ բուժհիմնարկում ՀՀ ԱՆ հրամանով կազմած փորձաքննական հանձնաժողովի կողմից և հաստատվում բուժհիմնարկի կնիքով: Ակտը ներկայացվում է զինկոմիսարիատ, որի հիման վրա եզրակացություն է տրվում զորակոչիկի պիտանիության մասին:

40. Բուժման և բժշկական հսկողության կարիք ունեցող նախազորակոչիկները կցագրման ժամանակ հաշվառվում են տարածքային (քաղաքային) զինկոմիսարիատում: Նրանց մասին տեղեկությունները հաշվառումից հետո 5 օրվա ընթացքում երկու ցուցակով փոխանցվում են համապատասխան առողջապահական մարմիններ:

Առաջին ցուցակում ընդգրկվում են հիվանդության պատճառով զինվորական ծառայության համար ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված և ախտորոշումը ճշտելու համար հետազոտման կարիք ունեցող զորակոչիկները:

Երկրորդ ցուցակում տեղեկություններ են արձանագրվում այն զորակոչիկների մասին, որոնց հիվանդությունները զորակոչվելու համար արգելք չեն, բայց վիրահատական բուժում են պահանջում մինչև զինվորական ծառայության զորակոչվելը (ըստ 1-ին հավելվածի):

Եթե կցագրման ժամանակ քաղաքացիների մոտ հայտնաբերվել են բուժման ոչ ենթակա հիվանդություններ և ֆիզիկական թերություններ, ապա նրանք 1-ին և 2-րդ ցուցակում չեն հաշվառվում:

41. Այն դեպքերում, երբ զորակոչիկի առողջական վիճակը թույլ չի տալիս նրան զորակոչել, նա ներկայացվում է ԿԲՀ՝ վերջնական որոշում կայացնելու համար: Կցագրման ժամանակ հաշվառումից հանելով և վերափորձաքննության ոչ ենթակա ճանաչված նախազորակոչիկներն անհրաժեշտության դեպքում լրացուցիչ հետազոտման են ուղարկվում ԿԲՀ-ի կողմից:

42. Առանձին դեպքերում ախտորոշումը ճշտելու նպատակով ԿԲՀ-ն կարող է զորակոչիկին հսկողական հետազոտման ուղարկել զինվորական բուժհիմնարկ: Հետազոտության ավարտվելուց հետո կազմվում է առողջական վիճակի հետազոտման ակտ (Հավելված 9): Այն հաստատվում է բուժհիմնարկի կնիքով և ուղարկվում է ԿԲՀ-ի որոշմանը:

43. Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելուն ժամանակավորապես խանգարող, բայց բուժման ենթակա հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկներին հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը տալիս է տարկետում մինչև մեկ տարի ժամկետով: Տարկետման ժամկետը լրանալուց հետո, անկախ առողջական վիճակից, զորակոչիկները նորից ներկայացվում են ԿԲՀ:

Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելուն խանգարող և դժվար բուժվող հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկներին հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովն առողջական վիճակի պատճառով տալիս է տարկետում 3 տարի ժամկետով: Զորակոչից առողջական վիճակի պատճառով 3 տարի ժամկետով տարկետում կարող է տրվել 1 անգամ, որից հետո՝ առողջական վիճակից ելնելով, նրանք կամ զորակոչվում են, կամ ոչ պիտանի են ճանաչվում խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար և հաշվառվում պահեստազորում, կամ ոչ պիտանի են ճանաչվում խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար, հաշվառվում պահեստազորում և ենթակա չեն վերափորձաքննության խաղաղ ժամանակ, կամ ոչ պիտանի են ճանաչվում խաղաղ ժամանակ՝ հանվելով զինվորական հաշվառումից:

Ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված զորակոչիկներին՝ տարկետման ժամկետի ավարտից հետո, պիտանի ճանաչվելու դեպքում, մեկ այլ հիվանդությամբ բուժման կարիք ունենալու ժամանակ տրվում է տարկետում մինչև 1 տարի ժամկետով՝ օրենքով սահմանված կարգով:

24 տարին լրացած և առողջական վիճակի պատճառով զինվորական ծառայության համար առաջին անգամ ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված զորակոչիկները (բացառությամբ ասպիրանտուրա ավարտածների) ենթակա են հաշվառման պահեստազորում:

44. Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելուն խանգարող և անբուժելի հիվանդություններ կամ արատներ ունեցող զորակոչիկները հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովի կողմից վերափորձաքննության ոչ ենթակա հոդվածներով խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչվելիս հաշվառվում են պահեստազորում կամ ճանաչվում են զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի՝ հանվելով զինհաշվառումից:

45. Պատերազմական ժամանակ զորակոչիկներին և զինապարտներին զորակոչից տարկետում տրվում է մինչև 2 ամիս ժամկետով: Բժշկական ցուցումներով այն կարող է երկարացվել ևս 4 ամսով: Տարկետման ավարտից հետո զորակոչիկները և զինապարտները ենթարկվում են բժշկական փորձաքննության զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշելու համար:

46. Սույն կարգի 1-ին հավելվածի I սյունակի 1բ, 2բ, 3բ, 4բ, 6բ, 8բ, 14բ, 23բ, 33բ, 35բ, 41ա, 42բ, 58ա, 80, 82բ և 83բ հոդվածներով, լեղապարկի, փայծաղի, երիկամի վիրահատական հեռացումից հետո, թոքի 2 և ավելի սեգմենտների, ստամոքսի մասնահատումից և սրտի արատների վիրահատություններից հետո զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված անձինք ենթակա չեն վերափորձաքննության խաղաղ պայմաններում և հաշվառվում են պահեստազորում:

47. Զինվորական ծառայության համար պիտանի ճանաչված զորակոչիկները զորակոչվելուց անմիջապես առաջ զննվում են զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովների կողմից:

48. Տարածքային զորակոչային հանձնաժողովի կողմից զինվորական ծառայության համար պիտանի ճանաչված զորակոչիկները հանրապետական հավաքակայանում անցնում են լրացուցիչ բժշկական հետազոտում: Կատարվում են կրծքավանդակի օրգանների ռենտգենաբանական (ֆլյուորոգրաֆիկ) հետազոտություններ, ՄՌՊ և կանխարգելիչ պատվաստումներ՝ համաձայն օրացուցային պլանի կամ բժշկական ցուցումների:

Եթե հանրապետական հավաքակայանում հայտնաբերվում են զորակոչիկների զինվորական ծառայությանը խանգարող հիվանդություններ, ապա նրանք հետ են վերադարձվում կրկնակի փորձաքննության: Բոլոր նման դեպքերի համար զինկոմիսարիատ է ուղարկվում ծառայողական նամակ՝ նշելով զորակոչիկի հետ ուղարկվելու պատճառը:

49. Ըստ առողջական վիճակի ոչ ճիշտ զորակոչված և առաջին 3 ամիսների ընթացքում զորացրված յուրաքանչյուր դեպքի վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ն զեկուցում է վերադաս հրամանատարությանը, իսկ հանրապետական զինկոմիսարիատը ՀՀ առողջապահության նախարարության և ԿՌԲՀ-ի հետ համատեղ այդ փաստի կապակցությամբ կատարում է ծառայողական քննություն:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  IV

 

ՊԱՀԵՍՏԱԶՈՐՈՒՄ ԳՏՆՎՈՂ ԶԻՆԱՊԱՐՏՆԵՐԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

50. Պահեստազորում գտնվող զինապարտների բժշկական փորձաքննությունը տարածքային զինվորական կոմիսարի կարգադրությամբ իրականացնում են զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովները.

1) պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելիս,

2) վարժական հավաքների կանչելիս,

3) պահեստազորում գտնվող զինապարտի՝ իր առողջական վիճակից գանգատներ հայտնելու կամ նրա առողջական վիճակի փոփոխության վերաբերյալ այլ տվյալների առկայության դեպքերում,

4) հաշվառման նպատակներով:

Փորձաքննվողների թիվը խաղաղ պայմաններում մեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում չպետք է անցնի 50-ից (պատերազմական ժամանակ 100-ից):

51. Պահեստազորում գտնվող զինապարտները փորձաքննվում են ըստ I, II, III, IV սյունակների (կախված զինվորական կոչումից և ռազմահաշվառման մասնագիտությունից)՝ վիրաբույժի, թերապևտի, նյարդաբանի, հոգեբույժի, ակնաբույժի, օտոլարինգոլոգի, ատամնաբույժի և այլ մասնագետ-բժիշկների կողմից: Անցկացվում են կրծքավանդակի օրգանների ֆլյուորոգրաֆիկ հետազոտություն, արյան և մեզի անալիզներ: ԷՍԳ հետազոտություն, չափվում է նաև նրանց ներակնային ճնշումը:

52. Մինչև փորձաքննության սկսվելը, զինկոմիսարիատը փորձաքննվողների տվյալները ճշտելու համար հոգեբուժական, հակատուբերկուլոզային և մաշկավեներոլոգիական դիսպանսերներից, ինչպես նաև նարկոլոգիական հաստատություններից պահանջում է հաշվառման կանգնած անձանց ցուցակները, ինչպես նաև աշխատանքի և ուսման վայրից բնութագրեր: Այս փաստաթղթերը, իսկ սպայական կազմի և ենթասպաների համար նաև անձնական գործերը, զինկոմիսարիատն ուսումնասիրման է ներկայացնում բժշկական հանձնաժողովին:

53. Պահեստազորում գտնվող զինապարտների բժշկական փորձաքննության տվյալները և զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի որոշումն արձանագրվում են զինապարտների հետազոտության և բժշկական փորձաքննության քարտերում: Զինվորի, սերժանտի և ավագի զինվորական կոչումներ ունեցող զինապարտների քարտերը պահվում են զինկոմիսարիատում՝ մինչև հաջորդ բժշկական փորձաքննությունը, իսկ սպայական կազմի և ենթասպաների քարտերը մշտապես մնում են նրանց անձնական գործերում:

54. Սույն Կարգի անհատական մոտեցում պահանջող հոդվածների կիրառման դեպքում սպայական կազմի վերաբերյալ ընդունվում է ստորև նշված որոշումներից որևէ մեկը.

1) պիտանի է ծառայության համար շարքից դուրս խաղաղ ժամանակ, առաջին աստիճանի սահմանափակ պիտանի է պատերազմական ժամանակ,

2) պիտանի չէ ծառայության խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի է պատերազմական ժամանակ:

Սույն Կարգի այն հոդվածների կիրառման ժամանակ, որոնք պահեստազորի սպայական կազմի համար նախատեսում են զորակոչից տարկետում, զինկոմիսարիատն այդ անձանց ուղարկում է բուժման:

55. Եթե բժիշկները դժվարանում են վերջնականապես գնահատել զինապարտի առողջական վիճակը, ապա նա հետագայում ամբուլատոր կամ ստացիոնար հետազոտման է ուղարկվում տվյալ զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովում բժշկական փորձաքննություն անցնելու համար: Եթե ամբուլատոր կամ ստացիոնար հետազոտությունն անցկացվել է զինվորական բուժհիմնարկում, ապա բժշկական փորձաքննությունը կատարում են ԿՊ ՌԲՀ-ն կամ հոսպիտալային ՌԲՀ-ն: ԿՊ ՌԲՀ-ն կամ հոսպիտալային ՌԲՀ-ն որոշումն ուղարկում է ԿՌԲՀ՝ հաստատման: Զինապարտների առողջական վիճակի հետազոտման ակտը ԿՌԲՀ-ի որոշմամբ ուղարկվում է զինկոմիսարիատ:

56. Զինապարտների հետազոտման և բժշկական փորձաքննության արդյունքները ձևակերպվում են.

1) քաղաքացիական բուժհիմնարկներում՝ առողջական վիճակի հետազոտման ակտով,

2) զինվորական բուժհիմնարկներում՝ առողջական վիճակի հետազոտման ակտով. ՀՌԲՀ կամ ԿՊ ՌԲՀ-ում փորձաքննվողների համար՝ տեղեկանքի, իսկ ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա պահեստազորի սպայական կազմի համար՝ հիվանդության վկայականի ձևով: Ընդ որում, ՌԲՀ-ի որոշման մեջ նշվում է հիվանդության (վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի. խեղման) պատճառական կապը ճակատում լինելու, զինվորական ծառայության և ծառայողական պարտականությունների կատարման հետ:

57. Եթե զինապարտը բժշկական փորձաքննության ժամանակ ճանաչվել է բուժման կարիք ունեցող (ստանում է տարկետում), ապա զինկոմիսարիատը նրան ուղարկում է համապատասխան բուժհիմնարկ: Զինապարտի բուժման հարցը գտնվում է զինկոմիսարիատի հսկողության տակ: Բուժման ավարտից հետո զինապարտը ենթարկվում է կրկնակի փորձաքննության տվյալ զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովում:

58. Վարժական հավաքների ընթացքում հիվանդություն, վերք, վնասվածք, կոնտուզիա ստացած կամ խեղանդամ դարձած զինապարտների բժշկական փորձաքննության դեպքում պատճառական կապի մասին որոշումն ընդունվում է ստացած հիվանդության, վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի կամ խեղման վերաբերյալ զորամասի հրամանատարության կողմից ներկայացրած տեղեկանքի և բժշկական փաստաթղթերի հիման վրա: Ընդ որում, ընդունվում է ստորև նշված որոշումներից որևէ մեկը.

1) կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը), հիվանդությունը, այո, ստացել է զինվորական պարտականությունները կատարելու ժամանակ,

2) կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը), հիվանդությունը ստացել է դժբախտ դեպքի հետևանքով, ոչ, կապված չէ զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ,

3) կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը), հիվանդությունը զարգացել է դժբախտ դեպքի հետևանքով, ոչ, կապված չէ զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ:

59. Վարժական հավաքների ընթացքում վերք, վնասվածք, կոնտուզիա ստացած կամ խեղանդամ դարձած զինապարտների բժշկական փորձաքննությունն անցկացվում է բուժումն ավարտվելուց հետո՝ անկախ այն բանից, թե դրանց հետևանքները զինվորական ծառայության սահմանափակում առաջացրել են, թե ոչ: Հիվանդության, վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի կամ խեղման պատճառական կապի վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ի որոշումը գրանցվում է հիվանդության պատմության մեջ, նիստերի արձանագրությունների գրքում, տեղեկանքում կամ հիվանդության վկայականում: Հիվանդության վկայականը ԿՌԲՀ-ի որոշմամբ հրամանատարն ուղարկում է զինապարտին զորակոչած զինկոմիսարիատ: Վարժական հավաքների ընթացքում հիվանդություն, վերք, վնասվածք, կոնտուզիա ստացած կամ խեղանդամ դարձած զինապարտների բժշկական փորձաքննության այն դեպքերում, երբ անցկացվում է հետաքննություն կամ հարուցված է քրեական գործ, ԿՌԲՀ-ն պատճառական կապի վերաբերյալ որոշում չի կայացնում: Այն ընդունվում է իրավապահ մարմինների կողմից գործի քննության ավարտվելուց հետո:

Այն դեպքերում, երբ զինապարտի համար հիվանդության վկայական չի կազմվում, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի կամ խեղման պատճառական կապի վերաբերյալ տեղեկանքը տրվում է զինապարտին՝ ԿՌԲՀ-ի կողմից համապատասխան գրանցում կատարելով նիստերի արձանագրությունների գրքում:

60. Զինապարտները, կախված պահեստազորում գտնվելու կատեգորիայից, ռազմահաշվառման մասնագիտությունից, ոչ պիտանի ճանաչվելուց հետո զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովներում ենթակա են բժշկական վերափորձաքննության՝ 5 տարին մեկ անգամ:

61. Հաշվառումից հանելով, զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչվածները բժշկական վերափորձաքննության ենթակա չեն:

62. Եթե պահեստազորի (զորացրված) գեներալը կամ սպան պահանջում է վերանայել ԿՌԲՀ-ի որոշումը (զորացրման հոդվածը փոխելու նպատակով) կամ որոշում կայացնել, որ ինքը զինվորական ծառայության համար պիտանի է, ապա զինկոմիսարիատը ԿՌԲՀ է ուղարկում նրա դիմումը, անձնական գործը, բժշկական գրքույկը և զինկոմիսարիատում գտնվող բժշկական այլ փաստաթղթեր: ԿՌԲՀ-ն կարող է պահանջել դիմողի առողջական վիճակի վերաբերյալ տարբեր քաղաքացիական և զինվորական բուժկանխարգելիչ հաստատություններում գտնվող այլ փաստաթղթեր: Անհրաժեշտության դեպքում ԿՌԲՀ-ն կարող է գործն ուղարկել վերափորձաքննության: Նրանց համար ձևակերպվում է հիվանդության վկայական կամ տեղեկանք: ԿՌԲՀ-ն որոշում է կայացնում նաև հիվանդության (վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի, խեղման) պատճառական կապի վերաբերյալ: Պահեստի գեներալը կամ սպան կարող է անմիջականորեն դիմել ԿՌԲՀ:

63. Սպայի զինվորական կոչումն անվանարկելու համար զորացրված կամ օրինախախտման համար դատված անձինք բժշկական վերափորձաքննություն անցնել չեն կարող, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ նրանց մոտ հայտնաբերվում է ծառայության ընթացքում չհայտնաբերված որևէ հոգեկան հիվանդություն, որի պատճառով կատարել են օրինախախտում:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  V

 

ՌԱԶՄԱՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴԻՄՈՐԴՆԵՐԻ ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

64. ՌՈՒՀ-երի դիմորդներն անցնում են նախնական և վերջնական (առաջնային և երկրորդային) ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննություն: Հետազոտվողների թիվը խաղաղ ժամանակ մեկ օրում չպետք է անցնի 50-ից, իսկ պատերազմական ժամանակ՝ 100-ից:

65. Նախքան առաջնային ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննությունն անցնելը, բոլոր դիմորդները (բացի թռիչքային պատրաստման անձնակազմից) անցնում են կրծքավանդակի օրգանների ռենտգենաբանական (ֆլյուորոգրաֆիկ) հետազոտություն, որովայնի օրգանների սոնոգրաֆիա, կատարվում են արյան, մեզի ընդհանուր անալիզ և ԷՍԳ, անհրաժեշտության դեպքում նաև այլ հետազոտություններ: Հետազոտությունների տվյալները գրանցվում են ՌՈՒՀ ընդունվողի բժշկական փորձաքննության քարտում:

Յուրաքանչյուր դիմորդ փորձաքննվում է թերապևտի, վիրաբույժի, նյարդաբանի, հոգեբույժի, ակնաբույժի, ատամնաբույժի, օտոլարինգոլոգի, մաշկաբան-վեներոլոգի և այլ բժիշկ-մասնագետների կողմից:

66. Ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննությունից առաջ բժիշկները հետազոտում են թեկնածուների առողջական վիճակի վերաբերյալ տվյալներ բովանդակող փաստաթղթերը.

1) քաղաքացիների դեպքում՝ ամբուլատոր բժշկական քարտը և դեռահասի ներդիր թերթիկը,

2) զինծառայողների դեպքում՝ բժշկական գրքույկը՝ հերթական բժշկական հետազոտման տվյալներով (սպայական անձնակազմի համար՝ վերջին 3 տարիների) և ՌՈՒՀ ընդունվելու համար դիմորդի պիտանիության մասին զորամասի բժշկի եզրակացությամբ:

Նշված փաստաթղթերում դիմորդի առողջական վիճակին վերաբերող և ՌՈՒՀ ընդունվելը սահմանափակող կամ չսահմանափակող տվյալները գրանցվում են ՌՈՒՀ ընդունվողի բժշկական փորձաքննության քարտում:

67. Եթե ՌՈՒՀ ընդունվող սպաների մոտ հայտնաբերվում են ծառայությունը սահմանափակող հիվանդություններ (պիտանի են ոչ շարային ծառայության համար կամ կարիք ունեն անհատական մոտեցման), ապա նման սպաները պիտանի են միայն հեռակա ուսուցման ֆակուլտետներ և ադյունկտուրա ընդունվելու համար:

68. Պատերազմական ժամանակ ՌՈՒՀ ընդունվող ժամկետային զինծառայողները և քաղաքացիական անձինք փորձաքննվում են I, սպաները և ենթասպաները՝ III սյունակով:

69. ՌՈՒՀ ուղարկվելուց առաջ բոլոր դիմորդներն անցնում են կրկնակի բժշկական փորձաքննություն, որի արդյունքները և բժշկական հանձնաժողովի եզրակացությունը գրանցվում են ՌՈՒՀ ընդունվողի ռազմաբժշկական փորձաքննության համապատասխան սյունակում, իսկ զինծառայող-դիմորդների դեպքում՝ նրանց բժշկական գրքույկում:

Պատերազմական ժամանակ կրկնակի բժշկական փորձաքննություն չի անցկացվում:

Զինծառայող-դիմորդների բժշկական գրքույկները ՌԲՀ-ի որոշմամբ ուղարկվում են ընդունող հանձնաժողովներին կամ կնքված վիճակում տրվում են դիմորդներին:

70. Վերջնական բժշկական փորձաքննության ժամանակ անհրաժեշտության դեպքում կարող են անցկացվել տարբեր հետազոտություններ, ընդհուպ մինչև ստացիոնար հետազոտությունը ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկում:

71. Ոչ պիտանի ճանաչված դիմորդի բժշկական փորձաքննության քարտը 3 օրվա ընթացքում ուղարկվում է համապատասխան զինկոմիսարիատ, որտեղ այդ փաստի վերաբերյալ նշանակվում է ծառայողական քննություն:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  VI

 

ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

72. Աշխատանքային մեկ օրվա ընթացքում ռազմաբժշկական փորձաքննություն անցնող զինծառայողների թիվը խաղաղ ժամանակ չպետք է գերազանցի 50-ից, պատերազմական ժամանակ՝ 100-ից:

73. Ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկելու իրավունք ունեն.

1) ժամկետային զինծառայողներին՝ զորամասերի հրամանատարները, ԿՌԲՀ-ի նախագահը, ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետը, ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատությունների պետերը, զինվորական դատախազությունը, ոստիկանությունը և դատարանները,

2) սպաներին, ենթասպաներին ու կին զինծառայողներին՝ ուղղակի հրամանատարները՝ սկսած գնդի հրամանատարից, զինվորական դատախազությունը և դատարանը, իսկ պատերազմական ժամանակ նաև կայազորերի պետերը, հաստիքային ՌԲՀ-ների նախագահները, ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատությունների պետերը, կայազորերի պարետները:

Եթե սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների հետազոտման և բուժման ընթացքում հայտնաբերվում են խաղաղ ժամանակ ծառայության համար ոչ պիտանիություն կամ հաշվառումից հանելով ոչ պիտանիություն պայմանավորող հիվանդություններ (վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման հետևանքներ), ապա նման անձինք ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկի պետի հրահանգով ուղարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննության, որի վերաբերյալ հիվանդության պատմության մեջ կատարվում է համապատասխան գրանցում:

74. Ժամկետային զինծառայողները հիվանդության պատճառով արձակուրդ ստանալու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատվելու համար ռազմաբժշկական փորձաքննության կարող են ուղարկվել այն ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկի պետի հրահանգով, որտեղ նրանք գտնվում են ստացիոնար կամ ամբուլատոր բուժման մեջ:

Զինվորական կամ քաղաքացիական բուժկանխարգելիչ հիմնարկներում բուժվող (հետազոտվող) այն ժամկետային զինծառայողները, որոնց ծառայության ժամկետը լրացել է և որոնք ենթակա են զորացրման, բուժման ավարտվելուց կամ հիվանդության (վիրավորվելու) պատճառով հետևանքների ի հայտ գալուց հետո ուղարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննության:

75. Ժամկետային զինծառայողներին ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկելիս տրվում են.

1) ուղեգիր, որտեղ նշվում են ուղարկվողի պաշտոնը, զինվորական կոչումը, ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան թիվը, բժշկական փորձաքննության նպատակը և նախնական ախտորոշումը,

2) բժշկական գրքույկը,

3) ըստ անհրաժեշտության տրվում են նաև.

ա) ըստ առողջական վիճակի պարտադիր զինվորական ծառայության ոչ ճիշտ զորակոչված ժամկետային զինծառայողներին՝ դեռահասի ներդիր թերթիկը, ինչպես նաև նախազորակոչային շրջանում նրանց առողջական վիճակի վերաբերյալ այլ փաստաթղթեր,

բ) մինչև պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելը և ծառայության ընթացքում հոգեկան խանգարումներ, կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական հիվանդություններ, գիշերամիզություն ունեցող, ինչպես նաև տարբեր վնասվածքների հետևանքներից տառապող անձանց՝ ծառայողական և բժշկական բնութագրեր,

գ) ելնելով առողջական վիճակից՝ զինծառայողին ըստ մասնագիտության զբաղեցրած պաշտոնում հետագայում թողնելու մասին հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքները,

դ) վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման կամ կոնտուզիայի պատճառով բժշկական փորձաքննության ուղարկվող անձանց՝ տեղեկանք վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման կամ կոնտուզիայի վերաբերյալ (Հավելված 12):

76. Զինվորական ծառայության մեջ գտնվելու սահմանային տարիքի չհասած սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները, որպես կանոն, բժշկական փորձաքննության ուղարկվում են ծառայողական և բժշկական բնութագրերով:

Ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատությունը և ՌԲՀ-ն իրավունք ունեն անհրաժեշտության դեպքում զինվորականների համար պահանջել ծառայողական և բժշկական բնութագրեր:

77. Զորամասի բժիշկն իրավունք ունի մասնակցելու ԿՊ-ի կամ հոսպիտալային ՌԲՀ-ի նիստերին, հանձնաժողովին զեկուցելու փորձաքննվողի առողջական վիճակի հսկողության արդյունքների, ծառայողական պարտականությունների կատարման վրա զինվորի հիվանդությունների ազդեցության մասին, իր կարծիքը հայտնելու փորձաքննական հնարավոր եզրակացությունների մասին:

78. Զինծառայող կանանց հղիության պատճառով արձակուրդ տրվում է համաձայն ՌԲՀ-ի որոշման՝ ըստ գործող օրենսդրության, հղիության մասին տեղեկանք ներկայացնելուց հետո:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  VII

 

ՌՆ, ԻՃ ԱՅԼ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ, ՀՎԲՄ ԵՎ ԷՄԴ ՍՏԵՂԾՈՂ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ՀԵՏ ԱՇԽԱՏԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ ԸՆԴՈՒՆՎՈՂՆԵՐԻ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՀԵՏ ԱՇԽԱՏՈՂ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ՈՒ ԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

79. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար ընդունվող և դրանց հետ աշխատող զինվորականների և ծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունն անցկացնում են կայազորային, հոսպիտալային և հատուկ նշանակության ՌԲՀ-ները՝ համաձայն սույն Կարգի 1-ին հավելվածի IV սյունակի, զորամասի բժշկի և հրամանատարության ներկայացուցչի պարտադիր մասնակցությամբ:

Առանց նախնական ռազմաբժշկական փորձաքննության արգելվում է զինվորականներին և ծառայողներին ընդունել ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

80. Զորամասի հրամանատարությունը նախօրոք ՌԲՀ է ներկայացնում ռազմաբժշկական փորձաքննության ենթակա զինվորականների և ծառայողների ցուցակը՝ նշելով ռազմաբժշկական փորձաքննության նպատակը, մասնագիտական ստաժը, իսկ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատողների համար՝ նաև անհատական դոզիմետրիկ ստուգման տվյալները: ՌԲՀ-ի նիստից առաջ հրամանատարության ներկայացուցիչը զեկուցում է փորձաքննվողների աշխատանքային պայմանների մասին, իսկ բուժծառայության պետը՝ նիստերի միջև ընկած ժամանակաշրջանում փորձաքննողների առողջական վիճակի հսկողության արդյունքների մասին:

81. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատող զինվորականների և ծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունն անցկացվում է ըստ բժշկական ցուցումների, տարեկան առնվազն մեկ անգամ, իսկ էլեկտրամագնիսական դաշտ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատողների համար՝ երկու տարին մեկ անգամ:

Նիստերի միջև ընկած ժամանակաշրջանում նման անձինք անցնում են բժշկական զննում:

82. Ժամանակին ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկելու պատասխանատվությունը կրում են զորամասի հրամանատարը և բժիշկը:

83. Ժամանակին ռազմաբժշկական փորձաքննություն չանցած զինվորականներին և ծառայողներին ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատել չի թույլատրվում:

84. Արտահերթ ռազմաբժշկական փորձաքննության ենթակա են առողջական վիճակից գանգատներ ունեցող, հիվանդության պատճառով ստացած արձակուրդից վերադարձած զինծառայողները, ինչպես նաև այնպիսի հիվանդություններ տարած անձինք, որոնք հիմք են նրանց ոչ պիտանի ճանաչելու ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատանքի համար:

ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատանքի համար ավելի վաղ ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված անձինք ուղարկվում են ստացիոնար հետազոտության, որից հետո փորձաքննվում են 3-12 ամիսը մեկ (բացառությամբ հղիության պատճառով արձակուրդ ստացած կանանց):

85. Եթե կասկած կա, որ զինվորականները և ծառայողները մասնագիտական հիվանդություն ունեն, ապա նրանք ստացիոնար հետազոտության և ռազմաբժշկական փորձաքննության են ուղարկվում միայն ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկներ: Միաժամանակ ներկայացվում է աշխատանքային պայմանների և մասնագետի աշխատանքի տեղի սանիտարահիգիենիկ բնութագիրը: Այդ բնութագիրը քաղաքացիական հիմնարկներ չի ներկայացվում:

86. Այն դեպքերում, երբ ենթադրվում է, որ զինվորականը և աշխատողը, կապված մասնագիտական ախտահարման հետ, կարող են ոչ պիտանի ճանաչվել ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար, ՌԲՀ-ի նիստին հրավիրվում է ճառագայթաբան-բժիշկ կամ թունաբան-բժիշկ:

87. Անհատական մոտեցում պահանջող հիվանդությունների առկայության դեպքում որոշում ընդունելիս հաշվի են առնվում հիվանդության արտահայտվածության աստիճանը, ընդհանուր և մասնագիտական ստաժը, փաստացի աշխատունակությունը, զորամասի հրամանատարության և բժշկի կարծիքը:

Պատերազմական ժամանակ նման դեպքերում մասնագետը ճանաչվում է պիտանի աշխատելու ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ:

88. Եթե փորձաքննվողն ունի մի շարք հիվանդություններ, որոնք առանձին վերցրած չեն սահմանափակում նրա պիտանիության աստիճանը, որոշումն ընդունվում է խիստ անհատապես՝ հաշվի առնելով հիվանդության բնույթը և ֆունկցիոնալ խանգարման աստիճանը:

89. 18 տարին չլրացած անձանց, հղի և կրծքով կերակրող կանանց ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատել չի թույլատրվում:

90. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ ըստ մասնագիտության աշխատելու համար ոչ պիտանի ճանաչված ծառայողներին զորամասի հրամանատարությունն ուղարկում է բժշկական աշխատանքային փորձաքննական հանձնաժողովի փորձաքննության:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  VIII

 

ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ (ԲԺՇԿԱԿԱՆ) ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐԻ ՁԵՎԵՐԸ

 

91. Ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննության արդյունքների հիման վրա ընդունվում են հետևյալ որոշումները.

1) Նախազորակոչիկների համար՝

ա) պիտանի է շարային ծառայության համար,

բ) պիտանի է շարային ծառայության համար՝ սահմանափակումով,

գ) պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար,

դ) բուժման (բժշկական հսկողության) կարիք ունի,

ե) ժամանակավորապես պիտանի չէ խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար,

զ) պիտանի չէ խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար և ենթակա չէ վերափորձաքննության,

է) պիտանի չէ՝ հանելով զինվորական հաշվառումից:

Այն նախազորակոչիկները, ովքեր պիտանի են ճանաչվել զինվորական ծառայության համար, սակայն ունեն զորակոչին չարգելող հիվանդություններ, որոնք վիրահատական կամ կոնսերվատիվ բուժում են պահանջում, վերը նշված եզրակացություններին ավելացվում է «ենթակա է բուժման, ընդգրկել 2-րդ ցուցակում» բառերը (սույն Կարգի 40-րդ կետ), իսկ բուժման կարիք ունեցող և խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված նախազորակոչիկների վերաբերյալ եզրակացություններին ավելացվում է «ենթակա է բուժման, ընդգրկել 1-ին ցուցակում» բառերը:

2) Զորակոչիկների համար՝

ա) պիտանի է շարային ծառայության համար,

բ) պիտանի է շարային ծառայության համար՝ սահմանափակումով,

գ) պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար,

դ) բուժման համար կարիք ունի տարկետման մինչև 1 տարի, ներկայացնել ԿԲՀ,

ե) ժամանակավորապես պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար, ներկայացնել ԿԲՀ,

զ) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար, ներկայացնել ԿԲՀ,

է) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար և ենթակա չէ վերափորձաքննության, ներկայացնել ԿԲՀ,

ը) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ հաշվառումից հանելով, ներկայացնել ԿԲՀ։

3) Պահեստազորայինների համար՝

ա) պիտանի է շարային ծառայության համար,

բ) պիտանի է շարային ծառայության համար՝ սահմանափակումով,

գ) պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար,

դ) պիտանի չէ խաղաղ ժամանակ, պիտանի է ոչ շարային ծառայության պատերազմի ժամանակ,

ե) պիտանի չէ խաղաղ ժամանակ, պիտանի է ոչ շարային ծառայության պատերազմի ժամանակ և ենթակա չէ վերափորձաքննության խաղաղ ժամանակ,

զ) պիտանի չէ՝ հանելով զինվորական հաշվառումից,

է) կարիք ունի ուսումնական հավաքներից ազատման:

4) ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների համար՝

ա) պիտանի է ընդունվելու (նշվում է ՌՈՒՀ-ի կամ ֆակուլտետի անվանումը),

բ) ենթակա է ստացիոնար (ամբուլատոր) հետազոտման՝ հետագա բժշկական փորձաքննությամբ,

գ) պիտանի չէ ընդունվելու (նշվում է ՌՈՒՀ-ի կամ ֆակուլտետի անվանումը):

5) Ծառայության մեջ գտնվող շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների համար՝

ա) պիտանի է շարային ծառայության համար,

բ) պիտանի է շարային ծառայության համար սահմանափակումով (նշվում է սահմանափակումը),

գ) պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար,

դ) ծառայողական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ,

ե) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար պատերազմական ժամանակ (պատերազմական ժամանակ որոշումն ընդունվում է հետևյալ շարադրմամբ. պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար),

զ) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ զինվորական հաշվառումից հանելով:

6) Ծառայության մեջ գտնվող սպաների, ենթասպաների և կանանց համար՝

ա) պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ) պիտանի է ծառայության համար շարքից դուրս խաղաղ ժամանակ, 1-ին աստիճանի սահմանափակումով պիտանի է պատերազմական ժամանակ,

գ) ծառայողական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ,

դ) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, 2-րդ աստիճանի սահմանափակումով պիտանի է պատերազմական ժամանակ,

ե) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ զինվորական հաշվառումից հանելով,

զ) ենթակա է առողջարանային բուժման (նշվում է բուժման տեսակը):

7) Պահեստազորի սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց համար՝

ա) պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ) պիտանի է ոչ շարային ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, 1-ին աստիճանի սահմանափակումով պիտանի է պատերազմական ժամանակ,

գ) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, 2-րդ աստիճանի սահմանափակումով պիտանի է պատերազմական ժամանակ,

դ) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ զինվորական հաշվառումից հանելով,

ե) ազատվում է վարժական հավաքներից (նշվում է ազատման ժամկետը):

8) Կուրսանտների և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների համար՝

ա) պիտանի է ուսման համար (նշվում է ՌՈՒՀ-ի անվանումը),

բ) պիտանի չէ ուսման համար (նշվում է ՌՈՒՀ-ի անվանումը):

Միաժամանակ նշվում է պիտանի է (պիտանի չէ) զինվորական ծառայության համար:

9) ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար ընդունվող և դրանց հետ աշխատող զինծառայողների ու քաղաքացիական անձնակազմի համար՝

ա) պիտանի է ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար,

բ) ենթակա է ստացիոնար (ամբուլատոր) հետազոտման՝ հետագա բժշկական փորձաքննությամբ,

գ) ժամանակավորապես պիտանի չէ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար՝ 3-12 ամիս անց հետագա ռազմաբժշկական վերափորձաքննությամբ,

դ) պիտանի չէ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

92. ԿՌԲՀ-ն և փորձաքննության մյուս մարմինները իրավասու են սահմանված կարգով ընդունելու նաև այլ բովանդակությամբ որոշումներ:

93. Եթե փորձաքննվողը տառապում է սույն Կարգի հիվանդությունների ցանկով նախատեսված հիվանդությամբ, ապա ԿՌԲՀ-ն որոշում է ընդունում այն հոդվածի համաձայն, որն առավել չափով է համապատասխանում տվյալ հիվանդությանը և զինվորական ծառայության համար նրա պիտանիության աստիճանին: Նման դեպքերում որոշումն ընդունվում է հետևյալ խմբագրությամբ. ՀՀ ՊՆ_____թ. ______հրամանի ___ սյունակի ____ հոդվածի___ կետի կիրառմամբ:

94. Ոչ շարային ծառայության համար շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների պիտանիության որոշումն ընդունվում է այն դեպքերում, եթե շարային ծառայությունը վնասակար է նրանց առողջության համար: Եթե շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողն անհատական կարգով ճանաչվում է պիտանի ոչ շարային ծառայությանը կամ պիտանի ծառայությանը սահմանափակումով, ապա հաշվի են առնվում հիվանդության կամ ֆիզիկական թերության, ինչպես նաև ծառայության բնույթը: Նման դեպքում ԿՌԲՀ-ի որոշման մեջ նշվում է, թե ծառայության որ ձևերն են տվյալ անձին հակացուցված (օրինակ՝ ֆիզիկական մեծ լարվածություն պահանջող աշխատանքներ, ցրտի կամ խոնավության երկարատև ազդեցություն, գիշերային հերթապահություն, հաճախակի և երկարատև գործուղումներ, շարժվող մեխանիզմների, կրակի կամ ջրի հետ աշխատանք և այլն):

95. Սահմանային տարիքի չհասած սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց ռազմաբժշկական փորձաքննության ժամանակ միշտ կիրառվում է անհատական մոտեցում և ԿՌԲՀ-ն որոշում է ընդունում հետևյալ բովանդակությամբ.

1) պիտանի չէ ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, պիտանի է ծառայության համար շարքից դուրս պատերազմական ժամանակ,

2) պիտանի է ծառայության համար շարքից դուրս:

96. Եթե սահմանային տարիքի չհասած սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները ռազմաբժշկական փորձաքննությամբ պիտանի են ճանաչվում ոչ շարային ծառայության համար, ապա նրանք կարող են տեղափոխվել այլ պաշտոնների կամ ծառայության այլ վայր: Այս դեպքում զինծառայողին այլ պաշտոնի կամ ծառայության այլ վայր տեղափոխումն իրականացվում է իրավասու հրամանատարի (պետի) հրամանով՝ հաշվի առնելով բուժող բժշկի կարծիքը և զինծառայողի ցանկությունը:

Վիճելի դեպքերում զինծառայողի՝ այլ պաշտոնի տեղափոխման հարցը ներկայացվում է ԿՌԲՀ-ի նիստի և քննարկվում՝ զորամասի բժշկի, հրամանատարության ներկայացուցչի մասնակցությամբ: Որոշումն ընդունվում է անհատապես՝ հաշվի առնելով զինծառայողի հիվանդության բնույթը, ծառայության առանձնահատկությունները, ծառայողական և բժշկական բնութագրերը, աշխատանքային փորձը և փաստացի աշխատունակությունը: ԿՌԲՀ-ի որոշումը ձևակերպվում է տեղեկանքի ձևով:

97. 190 սմ և ավելի հասակ ունեցող շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների, ռազմական ուսումնարանների կուրսանտների համար ԿՌԲՀ-ն ըստ ցուցումների որոշում է ընդունում նրանց հասանելիք մթերաբաժինը կիսով չափ ավելացնելու: Նշված որոշման համար ցուցում են հանդիսանում ինքնազգացողության վատացումը, քաղցի զգացողության գանգատները, ինչպես նաև մարմնի քաշի պակասելը:

98. Շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողներին հիվանդության պատճառով արձակուրդ տալու որոշումը բացառապես ԿՌԲՀ-ի իրավասությունն է և ընդունվում է բացառիկ դեպքերում, եթե ստացիոնար բուժումից հետո աշխատունակության լրիվ վերականգնման համար լրացուցիչ պահանջվում է առնվազն 30 օր:

99. Շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողներին, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտներին և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրներին, հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրվում է մինչև 1 ամիս ժամանակով: Արձակուրդի տևողությունը ԿՌԲՀ-ն որոշում է անհատապես՝ կախված բժշկական ցուցումներից: Առանձին դեպքերում արձակուրդի տևողությունը ԿՌԲՀ-ն կարող է երկարացվել, բայց 30 օրից ոչ ավելի: Այդ մասին ընդունվում է հատուկ որոշում:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրված զինծառայողներին, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտներին և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրներին, տրվում է տեղեկանք՝ ըստ ընդունված կարգի: Արձակուրդը դիտվում է որպես բուժման կուրսի համապատասխան մաս, որոշումը կայացնում է ԿՌԲՀ-ն և այդ մասին տեղեկացնում է զորամասին:

Եթե արձակուրդը երկարացնելուց հետո զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտները և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրները չեն կարող կատարել իրենց ծառայողական պարտականությունները, ապա նրանք փորձաքննության են ենթարկվում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշելու համար:

Շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտների և ունկնդիրների արձակուրդի ընդհանուր տևողությունը չի կարող գերազանցել երկու ամիսը:

Արձակուրդի ավարտից հետո ժամկետային զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները պարտադիր ենթակա են ՌԲՀ-ում ռազմաբժշկական փորձաքննության:

100. Վերականգնողական բուժման կարիք ունեցող ժամկետային զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները բուժումն անցկացնում են վերականգնողական կենտրոններում մինչև 30 օր ժամանակով՝ ըստ հիվանդության ծանրության աստիճանի:

101. Պատերազմական ժամանակ զինծառայողների բուժումը, որպես կանոն, պետք է կատարվի ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատություններում: Բացառիկ դեպքերում զինծառայողը կարող է 30 օր ժամանակով արձակուրդ ստանալ, որի ավարտից հետո ԿՌԲՀ-ի որոշմամբ այն կարող է երկարացվել 30 օրով, իսկ հատուկ բժշկական ցուցումների առկայության դեպքում՝ ևս 30 օրով: Պատերազմական ժամանակ արձակուրդի ընդհանուր տևողությունը չպիտի անցնի 3 ամսից: Այդ ժամկետի ավարտից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշում է ԿՌԲՀ-ն:

102. Հիվանդության պատճառով ժամկետային զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտները և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրները, կարող են մինչև 15 օր ժամանակով լրիվ կամ մասնակի ազատվել ծառայողական պարտականություններից (ՌԲՀ-ի որոշման մեջ նշվում է՝ ինչպիսի պարապմունքներից և աշխատանքներից պետք է ազատել, որքան ժամանակով և ինչպիսի բուժկանխարգելիչ միջոցառումներ պետք է անցկացնի զորամասի բժիշկը): Պարապմունքներից և աշխատանքներից լրիվ ազատված անձինք գտնվում են զորամասի բուժկետում: Նման որոշումը ԿՌԲՀ-ի հաստատմանը չի ուղարկվում:

103. Սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները հիվանդության պատճառով ծառայողական պարտականություններից կարող են ազատվել մինչև 10 օր ժամանակով: Բժշկական ցուցումներով ծառայությունից ազատելու ժամկետը ԿՌԲՀ-ն կարող է երկարացնել, սակայն ընդհանուր առմամբ այն չի կարող անցնել 30 օրից:

104. Սպաներին, ենթասպաներին և զինծառայող կանանց հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրվում է 30 օր: Առանձին դեպքերում ԿՌԲՀ-ն կարող է որոշում ընդունել արձակուրդի՝ մինչև 60 օր տևողության վերաբերյալ: Բժշկական ցուցումների առկայության դեպքում ԿՌԲՀ-ն կարող է արձակուրդը յուրաքանչյուր անգամ երկարացնել 30 օրով: Ընդհանուր առմամբ խաղաղ պայմաններում հիվանդության պատճառով բուժման և արձակուրդում գտնվելու ժամանակը ռազմական և քաղաքացիական բուժկանխարգելիչ հիմնարկներում չի կարող անցնել 4 ամսից:

Եթե բուժման և արձակուրդի ավարտից հետո նշված կարգի զինծառայողները չեն կարող կատարել իրենց ծառայողական պարտականությունները և դեռևս կարիք ունեն բուժման, ապա ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկի պետը նրանց զորամասի հրամանատարին համապատասխան տեղեկանք է ուղարկում՝ նշելով հիվանդության (վնասվածքի, խեղման) ախտորոշումը, որտեղ և որքան ժամանակով է բուժվել և դեռ որքան ժամանակ բուժման կարիք ունի: Զորամասի հրամանատարն այդ մասին զեկուցում է իր ուղղակի պետին:

Սահմանված ժամանակում բուժումը չավարտելու դեպքում սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները ենթարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննության՝ զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշելու նպատակով: Ոչ պիտանի ճանաչվելու դեպքում նրանք կարող են զորացրվել մինչև բուժկանխարգելիչ հաստատությունից դուրս գրվելը:

ՀՀ սահմանների պաշտպանության, զինվորական պարտականությունների կատարման ժամանակ վիրավորված, վնասվածք, կոնտուզիա կամ խեղում ստացած սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց բժշկական փորձաքննությունը կատարվում է բուժման լրիվ կուրսն ավարտվելուց հետո: Սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց զորացրման ժամանակ արձակուրդ չի տրվում:

105. Սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների զորացրման ժամանակ, եթե նրանք չեն կարող այդ ժամանակաշրջանում կատարել իրենց ծառայողական պարտականությունները, ԿՌԲՀ-ն միաժամանակ որոշում է ընդունում հետևյալ բովանդակությամբ. ենթակա է ծառայողական պարտականություններից ազատվելու մինչև զորացրման ձևակերպումը:

106. Սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների հիվանդության պատճառով ստացած արձակուրդն անցկացնելու տեղի մասին ԿՌԲՀ-ն կարող է առանձին որոշում ընդունել:

Եթե հիվանդը կարիք ունի ուղեկցողի, այդ մասին ԿՌԲՀ-ն ընդունում է համապատասխան որոշում:

107. Ռազմաբժշկական փորձաքննության բոլոր դեպքերում ԿՌԲՀ-ն որոշում է կայացնում ծառայության հետ հիվանդության, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի և խեղման պատճառական կապի մասին: Տվյալ որոշումն ընդունվում է համապատասխան փաստաթղթերի առկայության դեպքում և հաստատվում է ԿՌԲՀ-ի կողմից:

Վկաների ցուցմունքները հիվանդության, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի և խեղման պատճառական կապի որոշման համար հիմք չեն:

108. Հիվանդությունների ժամանակ ԿՌԲՀ-ն ընդունում է հետևյալ բովանդակությամբ որոշումներ.

1) այո, հիվանդությունը կապված է ռազմաճակատում գտնվելու հետ, եթե փորձաքննվողի մոտ այն զարգացել է գործող բանակի զորամասերում ծառայելու ժամանակ, կամ եթե հիվանդությունը եղել է մինչև ծառայության սկիզբը, սակայն հետո, ծառայության ընթացքում հասել է այնպիսի աստիճանի, որը սահմանափակել է պիտանիությունը կամ անձին դարձրել ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար (այդ թվում՝ ժամանակավորապես),

2) այո, հիվանդությունն ստացել է զինվորական ծառայության ընթացքում (կամ կապված է դրա հետ), եթե այն զարգացել է զինվորական ծառայության ընթացքում կամ հիվանդությունը եղել է մինչև ծառայության սկիզբը, սակայն հետո հասել է այնպիսի աստիճանի, որը սահմանափակել է պիտանիությունը կամ անձին դարձրել է զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի, այդ թվում՝ ժամանակավորապես կամ ըստ մասնագիտության),

3) այո, հիվանդությունը կապված է ռազմաճակատում գտնվելու հետ,

4) այո, հիվանդությունն ստացել է զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելու ժամանակ,

5) ոչ, հիվանդությունը կապված չէ զինվորական ծառայության հետ, եթե այն փորձաքննվողի մոտ զարգացել է մինչև զորակոչը և զինվորական ծառայությունը չի ազդել արդեն առկա հիվանդության վրա ու չի սահմանափակել պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար:

109. Վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղումների, կոնտուզիաների ժամանակ ԿՌԲՀ-ն որոշումներ է ընդունում հետևյալ բովանդակությամբ.

1) այո, վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) ՀՀ (ԼՂՀ, ԽՍՀՄ) պաշտպանության ժամանակ, եթե փորձաքննվողը պատերազմական ժամանակ վիրավորվել է ՀՀ (ԼՂՀ, ԽՍՀՄ) պաշտպանության ընթացքում գործող բանակի զորամասերում կամ այլ ծառայողական պարտականություններ կատարելիս, ինչպես նաև խաղաղ ժամանակ ՀՀ (ԼՂՀ) սահմանների պաշտպանության ընթացքում,

2) այո, վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) զինվորական ծառայողական պարտականությունների կատարման ժամանակ, եթե փորձաքննվողը վիրավորվել (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) է խաղաղ ժամանակ կամ պատերազմական ժամանակներում ոչ գործող բանակի կազմի մեջ մտնող զորամասերում զինվորական ծառայության և ուսումնական հավաքների ընթացքում,

3) այո, վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) զինվորական ծառայության ընթացքում, եթե փորձաքննության ժամանակ դրա մասին փաստաթղթերը բացակայում են: Նման բովանդակությամբ որոշում ընդունվում է նաև այն դեպքերում, եթե փորձաքննվողը վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել).

ա) ծառայության մեկնելիս կամ վերադառնալիս, գործուղման մեկնելիս,

բ) զորամասում եղած ժամանակ՝ ներառյալ ընդմիջումը, եթե տուժածը չի խախտել ՀՀ ԶՈՒ կանոնադրությունները, հրամանները և այլ ակտերը,

գ) զորամասից դուրս, եթե դա համապատասխանում է նրա ծառայողական պարտականությունների կատարմանը կամ զինծառայողն այդտեղ է ուղարկվել համապատասխան պետի հրամանի համաձայն,

դ) ծառայողական պարտականությունների, ինչպես նաև հատուկ հանձնարարությունների կատարման ժամանակ, թեկուզ այդ հանձնարարությունները կապված չլինեն զինվորական ծառայության հետ,

ե) զինվորական պարտքը կատարելիս, մարդու կյանքը փրկելու, զինվորական կարգապահության և հասարակական կարգի պահպանման ժամանակ,

 զ) դոնորական ֆունկցիա կատարելիս:

110. Զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման ժամանակ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերի ներգործությամբ պայմանավորված ախտահարումների դեպքերում ընդունվում են հետևյալ որոշումները.

1) այո, վնասվածքն ստացել է զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման ժամանակ: Խաղաղ պայմաններում նման որոշում կարող է ընդունվել միայն ԿՌԲՀ ճառագայթաբանի կամ թունաբանի մասնակցությամբ,

2) այո, վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) դժբախտ պատահարի հետևանքով, ոչ, կապված չէ զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ, եթե փորձաքննվողը վիրավորվել է (խեղվել, կոնտուզիա է ստացել) զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ կապ չունեցող հանգամանքներում:

Կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը) համարվում է չկապված զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ, եթե փորձաքննվողն այն ստացել է վարչական կամ այլ քրեական գործի քննությունով հաստատված իրավախախտման հետևանքով:

Այն դեպքերում, երբ կանխամտածված ձևով իրեն մարմնական վնաս հասցրած զինծառայողի նկատմամբ հարուցված քրեական գործը կարճվում է, հաշվի առնելով քրեական գործի նյութերը՝

ԿՌԲՀ-ն պատճառական կապի վերաբերյալ ընդունում է հետևյալ որոշումը. ոչ, վերքը (խեղումը, վնասվածքը, կոնտուզիան) կապված չէ ՀՀ զինված ուժերում ծառայության հետ, եթե փորձաքննվողը վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) մինչև զինվորական ծառայության զորակոչվելը և զինվորական ծառայությունը նրա առողջական վիճակի վրա ազդեցություն չի թողել:

 ԿՌԲՀ-ի որոշումը հիվանդության (վիրավորվելու) պատճառական կապի վերաբերյալ մյուս որոշումների հետ միասին գրանցվում է ԿՌԲՀ-ի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, հիվանդության պատմության մեջ, հիվանդության վկայականում և բժշկական գրքույկում՝ այդ փաստը հաստատող փաստաթղթի պարտադիր մեջբերմամբ:

111. Առանձին հիվանդությունների, վնասվածքների վերաբերյալ, որոնց հայտնաբերումը կապված չէ ծառայության հետ, իսկ զորակոչի ժամանակ չի հայտնաբերվել կամ կարճ ժամանակահատվածում չի կանխատեսվել դրանց զարգացումը, ԿՌԲՀ-ն պատճառական կապի վերաբերյալ ընդունում է հատուկ որոշումներ՝ հիմնավորող եզրակացություններով:

112. Եթե փորձաքննվողի մոտ հայտնաբերվել են տարբեր հանգամանքներում առաջացած մի քանի հիվանդություններ (վերքեր, վնասվածքներ, խեղումներ, կոնտուզիաներ) կամ դրանց հետևանքներ, ապա ԿՌԲՀ-ն դրանցից յուրաքանչյուրի պատճառական կապի վերաբերյալ ընդունում է առանձին որոշում՝ կախված դրանց առաջանալու (ստանալու) հանգամանքներից:

113. Եթե զինծառայողի նկատմամբ հարուցված է քրեական գործ կամ անցկացվում է վարչական և այլ քննություն, ապա ԿՌԲՀ-ն հիվանդության (վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման, կոնտուզիայի) կամ դրա հետևանքների պատճառական կապի վերաբերյալ որոշում չի ընդունում: Եթե նախաքննությունը կամ հետաքննությունը դադարեցված է կամ քրեական գործը՝ կարճված, ապա որոշում է կայացվում ըստ ընդունված կարգի:

114. Վիրավորվելու (խեղման, վնասվածքի, կոնտուզիայի) փաստը հաստատող փաստաթղթի առկայության դեպքում, պիտանիության աստիճանի մասին ԿՌԲՀ-ի որոշումը, անկախ զինվորական ծառայության սահմանափակվելու կամ չսահմանափակվելու հանգամանքից, գրանցվում է հիվանդության վկայականում կամ տեղեկանքում:

115. Այն դեպքերում, երբ հիվանդության, վնասվածքի և բուժման ելքը կանխորոշված է, փորձաքննական մարմինները կարող են պիտանիության վերաբերյալ վերջնական որոշում կայացնել միանգամից՝ սույն Կարգի համապատասխան հոդվածների համաձայն:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  IX

 

ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ (ԲԺՇԿԱԿԱՆ) ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐԻ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

 

116. Փորձաքննվողների, նրանց առողջական վիճակի վերաբերյալ տեղեկություններն ու ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովների որոշումները գրանցվում են.

1) զինծառայողներինը՝ ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, բժշկական գրքույկում, անհրաժեշտության դեպքում՝ տեղեկանքում կամ հիվանդության վկայականում,

2) ՌՈՒՀ-երի դիմորդներինը.

ա) քաղաքացիներինը՝ ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, ՌՈՒՀ-ի դիմորդի ռազմաբժշկական փորձաքննության քարտում,

բ) զինծառայողներինը՝ ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, ռազմաուսումնական հաստատության դիմորդի ռազմաբժշկական փորձաքննության քարտում,

3) զինապարտներինը՝ բժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, զինապարտի հետազոտման բժշկական փորձաքննության քարտում, անհրաժեշտության դեպքում՝ տեղեկանքում կամ առողջական վիճակի հետազոտման ակտում, իսկ հանձնաժողովի որոշման բովանդակությունը՝ զինվորական գրքույկում և հաշվառման քարտում: Անհրաժեշտության դեպքում պահեստի սպաների համար կազմվում է հիվանդության վկայական,

4) զինծառայողների ընտանիքների անդամներինը՝ ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, տեղեկանքում կամ հիվանդության վկայականում,

5) ստացիոնարում բուժվող անձանց՝ ՌԲՀ ուղարկվող էպիկրիզը և ՌԲՀ-ի որոշումը գրանցվում են հիվանդության պատմության մեջ:

117. Ռազմաբժշկական հանձնաժողովների քարտուղարները վարում են նիստերի արձանագրությունների մատյան:

Նիստի օրը բժշկական հանձնաժողովի արձանագրությունը ստորագրում են նախագահը, նիստին մասնակցած անդամները (առնվազն երկու) և քարտուղարը:

Նիստերի արձանագրությունների մատյանում գրանցվում են փորձաքննվողի անձնագրային տվյալները, գանգատները, անամնեզը, օբյեկտիվ հետազոտության արդյունքները, ախտորոշումը և հանձնաժողովի որոշումը, իսկ զինծառայողի դեպքում՝ նաև հիվանդության (վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի, խեղման) պատճառական կապը: Մատյանում գրանցվում են վնասվածքի (կոնտուզիայի, վերքի, խեղման) մանրամասները՝ նշելով այն հաստատող փաստաթուղթը (համարը, ամսաթիվը, տարեթիվը, ով է տվել): Բացի դրանից, գանգատների և անամնեզի սյունակում նշվում է փորձաքննվողի հիվանդության պատմության համարը:

Ժամանակավոր գործող ՌԲՀ-ներն իրենց նիստերի արձանագրությունների մատյանում գրանցում են ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների պիտանիության մասին եզրակացությունը: Մնացած բոլոր դեպքերում ժամանակավոր գործող ՌԲՀ-ներն իրենց որոշումները գրանցում են փորձաքննվողի բժշկական քարտում (ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների դեպքում՝ ռազմաուսումնական հաստատություն ընդունվողի բժշկական փորձաքննության քարտում, որն ստորագրում են հանձնաժողովի նախագահը, քարտուղարը և հաստատում կնիքով): Անհրաժեշտության դեպքում ձևակերպվում է տեղեկանք: Ժամանակավոր գործող ՌԲՀ-ների նիստերի արձանագրությունների մատյանը, ինչպես նաև բժշկական փորձաքննություն անցած անձանց ցուցակը, պահվում է 5 տարի, որից հետո ոչնչացվում է ըստ սահմանված կարգի:

Թույլատրվում է շարային ծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի ճանաչված անձանց օբյեկտիվ տվյալները ԲՀ-ների նիստերի արձանագրությունների մատյանում չգրանցել, այլ նշել պիտանի է: Իսկ հայտնաբերված այն թերությունները, որոնք չեն սահմանափակում պիտանիությունը, գրանցվում են համառոտ: Ախտորոշումը գրանցվում է ամբողջությամբ:

Եթե որոշում ընդունելու ժամանակ կազմվում է հիվանդության վկայական, ՀՌԲՀ-ներին թույլատրվում է նիստերի արձանագրությունների մատյանում կատարել կարճ գրանցումներ (փորձաքննվողի անձնագրային տվյալները, ախտորոշումն ամբողջությամբ, ՌԲՀ-ի որոշումը, հիվանդության, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի, խեղման պատճառական կապը): Սակայն անհրաժեշտ է նաև կազմել հիվանդության վկայականի ևս մեկ օրինակ և այն պահել որպես նիստերի արձանագրությունների մատյանի հավելված: Հիվանդության վկայականի լրացուցիչ օրինակում, ինչպես նաև հիվանդության պատմության մեջ, գրանցվում են ԿՌԲՀ-ի որոշումը, տարեթիվն ու ամսաթիվը:

ԿՌԲՀ-ն նիստերի արձանագրությունների մատյանում գրանցում է միայն իր փորձաքննած անձանց: Որոշումների վերահսկողության, հաստատման կամ փոփոխման ներկայացվող հիվանդության վկայականների ու տեղեկանքների քննարկման համար ԿՌԲՀ-ում արձանագրությունների փոխարեն մնում են հիվանդության վկայականների ու տեղեկանքների օրինակները, որոնցում վերջնական որոշման տեքստը ստորագրում են նախագահը, հանձնաժողովի նիստին մասնակցած անդամները (առնվազն երկու) և քարտուղարը: Նշված օրինակները ԿՌԲՀ-ում պահվում են 5 տարի, իսկ հետո հանձնվում համապատասխան արխիվ:

ԿՌԲՀ-ն այբբենական կարգով հաշվառում է նաև տարվա ընթացքում քննարկված հիվանդության վկայականներն ու տեղեկանքները:

118. ԿՌԲՀ-ում հոգեկան խանգարումների կամ չարորակ նորագոյացությունների առիթով փորձաքննված հիվանդների հիվանդության վկայականի երեսի վերևի մասում գրվում է հետևյալը. արգելվում է պատճենահանել, տալ հիվանդին, բացահայտել տվյալները: Նման վկայականները թույլատրվում է պատճենահանել միայն իրավապահ մարմինների, ինչպես նաև հոգեբուժական հաստատության կամ սոցիալական ապահովման մարմինների պահանջով:

119. ԿՌԲՀ-ի հաստատած որոշումը սահմանված կարգով ուղարկվում է զորամաս: ԿՌԲՀ-ի հաստատմանը ենթակա հիվանդության վկայականն ու տեղեկանքը 5 օրվա ընթացքում ուղարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննությունից հետո: Ընդ որում, խաղաղ պայմաններում սահմանային տարիքի չհասած և ոչ պիտանի ճանաչված սպաների դեպքում ԿՌԲՀ-ի տված հիվանդության վկայականի հետ ներկայացվում են նաև հիվանդության պատմությունը և բժշկական գրքույկը: Հիվանդության վկայականը և արդեն հաստատված որոշմամբ տեղեկանքը 2 օրվա ընթացքում (ԿՌԲՀ-ից ստանալուց հետո) ուղարկվում են փորձաքննվողի զորամասի հրամանատարին կամ այն պետին, որը նրան ուղարկել է ռազմաբժշկական փորձաքննության:

Հիվանդության վկայականը փորձաքննվողին չի տրվում:

120. Խաղաղ ժամանակ կազմվում են հետևյալ խմբերի անձանց հիվանդության վկայականներ.

1) զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա կամ խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված զինծառայողների, ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերի հետ աշխատելու համար ոչ պիտանի ճանաչված անձանց, օդադեսանտային զորամասերում ծառայող և ոչ պիտանի ճանաչված սպաների և ենթասպաների, ՌՈՒՀ-երի՝ հետագա ուսման համար ոչ պիտանի ճանաչված կուրսանտների և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների,

2) զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա պահեստազորի սպաների,

3) խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված, սակայն համաձայն պաշտպանության նախարարի դեռևս զորամասեր չուղարկված հրամանի զորակոչման ենթակա պահեստազորի սպաների,

4) ուսումնական հավաքների զորակոչված, զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա (ոչ ենթակա) զինապարտների:

Մնացած բոլոր դեպքերում խաղաղ ժամանակ ՌԲՀ-ի որոշումները ձևակերպվում են տեղեկանքի ձևով:

ՌԲՀ-ի այն որոշումները, որոնցով զինծառայողները պիտանի են ճանաչվում ոչ շարային ծառայության համար, հաստատում է ԿՌԲՀ-ն:

121. Պատերազմական ժամանակ կազմվում են պատերազմական ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա (ոչ ենթակա) զինծառայողների, զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա պահեստազորի սպաների հիվանդությունների վկայականներ:

Մնացած բոլոր դեպքերում պատերազմական ժամանակ ՌԲՀ որոշումը ձևակերպվում է տեղեկանքի ձևով: Տեղեկանքն ուղարկվում է այն հրամանատարին կամ պետին, որը փորձաքննության է ուղարկել տվյալ անձին:

122. ԿՌԲՀ-ի հաստատած որոշումները գրանցվում են ՌԲՀ-ի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, փորձաքննվողի բժշկական գրքույկում, իսկ անհրաժեշտության դեպքում ձևակերպվում է տեղեկանք:

Խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի, պատերազմական ժամանակ ոչ շարային ծառայության համար պիտանի ճանաչված պահեստի սպաների հիվանդության վկայականներ չեն ձևակերպվում:

123. Հիվանդության վկայականը խաղաղ և պատերազմական ժամանակ կազմվում է 4 օրինակ:

Հաստատելուց հետո.

1) առաջին օրինակը ներկայացվում է զորամասի հրամանատարին կամ տվյալ անձին ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկած պետին,

2) երկրորդ օրինակն ուղարկվում է համապատասխան զինկոմիսարիատ,

3) երրորդ օրինակը մնում է ԿՌԲՀ-ի գործերում,

4) չորրորդ օրինակն ուղարկվում է համապատասխան ՌԲՀ:

 

Հ ա վ ե լ վ ա ծ ն ե ր

 

Հավելված 1

 

Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկ
Հոդված-ների N	Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների անվանումը	Զորակոչային տեղամասերին կցագրվող քաղաքացիներ, զորակոչիկներ, ժամկետային զինծառայողներ		ՌՈՒՀ ընդունվողներ, ՌՈՒՀ-երի առաջին և երկրորդ կուրսերի կուրսանտներ	Սպաներ, ենթասպաներ, պայմանագրային զինծառայողներ, ՌՈՒՀ-երի՝ սկսած երրորդ կուրսից կուրսանտներ	ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերի հետ աշխատողներ և այդպիսի աշխատանքի ընդունվողներ
		I սյունակ		II սյունակ	III սյունակ	IV սյունակ
1	2	3		4	5	6
ՀՈԳԵԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
1	Մտավոր հետամնացություն
	ա) ծանր և խորը աստիճանի մտավոր հետամնացություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) չափավոր և թեթև աստիճանի մտավոր հետամնացություն` վարքային խանգարումներով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ) թեթև աստիճանի այլ մտավոր հետամնացություն` առանց վարքային խանգարումների	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
2	Օրգանական հոգեկան խանգարումներ
	ա) խիստ արտահայտված խանգարումներ, ձգձգվող փսիխոտիկ, կայուն ինտելեկտուալ-մնեստիկ, անձնային խանգարումներ` փսիխոօրգանական բնույթի	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) չափավոր արտահայտված ասթենիկ, աֆեկտիվ դիսոցիատիվ, ճանաչողական խանգարումներ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ) անցողիկ, կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումներ բարենպաստ ընթացքով, որոնք ավարտվում են թեթև ասթենիկ վիճակով՝ առանց մնացորդային օրգանական փոփոխությունների և կայուն կոմպենսացիայով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ: Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
3	Շիզոֆրենիա, շիզոտիպային և զառանցանքային խանգարումներ
	ա) շիզոֆրենիա (անկախ ձևից, ընթացքից, ելքից), քրոնիկական զառանցանքային խանգարումներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) շիզոաֆեկտիվ խանգարումներ, շիզոտիպային խանգարումներ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
4	Աֆեկտիվ փսիխոզներ
	ա) հաճախակի կրկնվող, կարճատև ռեմիսիաներով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումներ (երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումներ, հետադարձ դեպրեսիվ խանգարումներ)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) երկարատև ռեմիսիայով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումներ, ծանր մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդներ` փսիխոտիկ խանգարումներով, ձգձգվող ընթացքով, տրամադրության քրոնիկական խանգարումներ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության համար պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ) չափավոր և թեթև արտահայտված մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի են ծառայությանը սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանի են շարքից դուրս ծառայության համար	Պիտանի չեն
5	Սուր և անցողիկ փսիխոտիկ խանգարումներ (ներառում է պարանոիդ ռեակցիա, փսիխոգեն պարանոիդ փսիխոզ, ռեակտիվ փսիխոզ, օնեյրոֆրենիա, զառանցանքային բռնկումներ և այլն)
	ա) ռեմիսիայի բացակայությամբ ընթացող դեպքեր	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ձգձգվող ընթացքով, երկարատև բուժում պահանջող դեպքեր	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ) կարճատև և բարենպաստ ընթացքով	Զորակոչիկներին՝ տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
6	Ախտանշանային և այլ հոգեկան խանգարումներ
	ա) արտահայտված երկարատև փսիխոտիկ խանգարումներ` անձի փոփոխություններով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) չափավոր արտահայտված կամ կրկնվող փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումներ, որոնք կարող են առաջացնել անձի ախտաբանական փոփոխություններ կամ երկարատև ասթենիկ վիճակ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ) թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումներ, որոնք ավարտվում են լավացումով կամ թեթև ասթենիզացմամբ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
7	Նևրոտիկ, սթրեսով պայմանավորված և սոմատոֆորմ խանգարումներ
	ա) կայուն հիվանդագին արտահայտություններով, հաճախակի դեկոմպենսացիաներով, բուժմանը դժվար ենթարկվող	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) չափավոր արտահայտված երկարատև հիվանդագին արտահայտություններով, սակայն բարենպաստ ելքով և կոմպենսացիայով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) թեթև և կարճատև հոգեկան խանգարումներ (կոմպուլսիվ, օբսեսիվ, ֆոբիկ, հիստերիկ բնույթի), որոնք ենթարկվում են բուժման և ավարտվում են լավացումով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ) թեթև և կարճատև արտահայտություններով հոգեկան խանգարումներ (էմոցիոնալ և վեգետատիվ բնույթի), որոնք ենթարկվում են բուժման և ավարտվում են առողջացումով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
8	Անձնային խանգարումներ
	ա) արտահայտված, կոմպենսացիայի չենթարկվող	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) հաճախակի դեկոմպենսացիաներով անձի խանգարումներ, ինչպես նաև կրկնվող իրավիճակային և անձնային ռեակցիաներ, որոնց հաճախությունը մեկ տարվա ընթացքում 3 և ավելի է	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
9	Հոգեկան և վարքային խանգարումներ հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով
	ա) քրոնիկական փսիխոտիկ խանգարումներ, քրոնիկական ալկոհոլիզմ, նարկոմանիա և տոքսիկոմանիա, անձի արտահայտված փոփոխություններով և ինտելեկտուալ-մնեստիկ խանգարումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) սուր փսիխոտիկ խանգարումներ, քրոնիկական ալկոհոլիզմ, նարկոմանիա և տոքսիկոմանիա՝ չափավոր կամ թեթև արտահայտված անձի փոփոխություններով և այլ բարդություններով (սոմատիկ և հոգեկան)	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ) հոգեակտիվ նյութերի չարաշահում (կրկնակի օգտագործում առանց կախվածության համախտանիշի), որոնք զուգորդվում են հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներով, բուժումից հետո	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) էպիզոդիկ օգտագործում, որոնք չեն առաջացնում հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներ (առանձին ախտանշաններ)	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՎՆԱՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐ
10	Էպիլեպսիա
	ա) հաճախակի նոպաներով կամ արտահայտված հոգեկան խանգարումների առկայությամբ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) հազվադեպ նոպաներով, նոպայից դուրս` առանց հոգեկան խանգարումների	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ըստ անամնեզի	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության համար		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշ-վում է անհատապես
11	Գլխուղեղի և ողնուղեղի անոթային հիվանդություններ
	ա) ֆունկցիաների խիստ խանգարումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) առանց ֆունկցիաների խանգարման կամ ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
12	Կենտրոնական նյարդային համակարգի վարակիչ (մանրէային, վիրուսային) և վարակիչ-ալերգիկ հիվանդությունների հետևանքներ գլխուղեղի և ողնուղեղի օրգանական ախտահարումներ` ընդհանուր վարակների, սուր և քրոնիկական ինտոքսիկացիաների ժամանակ
	ա) ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով կամ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ առանց դրա	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	դ) սուր հիվանդությունից հետո առանց օրգանական ախտահարման երևույթների	Զորակոչիկներին տարկետում, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու- թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
13	Գանգուղեղի և ողնուղեղի վնասվածքների հետևանքներ
	ա) ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն: Զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ առանց ֆուկցիաների խանգարման	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) վիճակ` սուր, բաց և փակ վնասվածքից հետո` առանց օրգանական ախտահարման երևույթների	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանիությու-նը որոշվում է անհատապես	Զինվորական պարտականու- թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
14	Կենտրոնական նյարդային համակարգի բնածին արատներ (զարգացման արատներ), օրգանական զարգացող հիվանդություններ, ինչպես նաև միոպաթիա, միասթենիա, մանկական ցերեբրալ կաթված և այլն
	ա) ֆունկցիաների խիստ խանգարումով կամ արագ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր կամ աննշան խանգարումով կամ դանդաղ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինծառայու-թյան շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
15	Պերիֆերիկ նյարդերի վնասվածքների հետևանքներ
	ա) ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ առանց դրա	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) վիճակ պերիֆերիկ նյարդերի վնասվածքից կամ վիրահատությունից հետո	Զորակոչիկներին՝ տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
16	Պերիֆերիկ նյարդային համակարգի հիվանդություններ կամ նրանց հետևանքներ
	ա) ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով կամ արագ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով կամ դանդաղ զարգացող ընթացքով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ մնացորդային երևույթներ՝ առանց ֆունկցիաների խանգարման	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) մնացորդային երևույթներ` սուր հիվանդություններից հետո	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ՆԵՐՔԻՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
17	Ֆիզիկական ինֆանտիլիզմ (թերզարգացում)
	ա) արտահայտվում է ֆիզիկական զարգացման անբավարար մակարդակով (մկանային համակարգը և ենթամաշկային ճարպաբջջանքը թույլ են զարգացած, կրծքավանդակը նեղ է, քաշը՝ 45 կգ և պակաս, հասակը՝ 150 սմ և ցածր)	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) քաշը՝ 45 կգ-ից ավելի և հասակը` 150 սմ-ից բարձր	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
18	Վիճակ տարած սուր վարակիչ, մակաբուծային հիվանդություններից և ինտոքսիկացիաներից հետո՝ ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումներով	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
19	Բուժմանը դժվար ենթարկվող քրոնիկական վարակիչ հիվանդություններ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
20	Ներզատիչ համակարգի և նյութափոխանակության հիվանդություններ
	ա) ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) վիճակ սուր հիվանդություններից և վիրահատական միջամտություններից հետո՝ ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումներով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
21	Արյան համակարգի հիվանդություններ (սակավարյունություն, ագրանուլոցիտոզ, հեմոբլաստոզներ, հեմոսարկոմա, լիմֆոգրանուլեմատոզ, հեմոռագիկ դիաթեզներ և այլն)
	ա) արագ և դանդաղ զարգացող, պերիֆերիկ արյան կազմի զգալի փոփոխություններով և պարբերական սրացումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) արյունաստեղծման ֆունկցիայի դանդաղ զարգացող, չափավոր խանգարումով և հազվադեպ սրացումներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ ոչ շարային ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ստացիոնար բուժում չպահանջող չափավոր արտահայտված երկրորդային սակավարյունություն, լեյկոպենիա, տրոմբոցիտոպենիա, վիճակ ճառագայթային ու ցիտոստատիկ բուժումից հետո և այլն	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
22	Էկզոգեն սուր կամ քրոնիկական ինտոքսիկացիաների սրացումների կամ ազդեցությունների հետևանքներ, ալերգիկ հիվանդություններ
	ա) ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) սուր ինտոքսիկացիաներից կամ ազդեցություններից հետո, ժամանակավոր ֆունկցիոնալ խանգարումներ, ստացիոնար բուժում չպահանջող մնացորդային երևույթներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	դ) վիճակ տարած էկզոգեն սուր ինտոքսիկացիաների, ինֆեկցիաների և այլ գործոնների ազդեցության հետևանքով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
23	Տուբերկուլոզ
	ա) ակտիվ՝ պրոգրեսիվող միկոբակտերիայի արտազատմամբ կամ քայքայումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ակտիվ` առանց միկոբակտերիայի արտազատման և քայքայման	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ) ակտիվ՝ մարող, ոչ ակտիվ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	դ) ոչ ակտիվ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
24	Թոքերի, շնչառական ուղիների, պլևրայի ոչ տուբերկուլոզային բնույթի քրոնիկական հիվանդություններ, զարգացման արատներ և սուր հիվանդություններից հետո կայուն մնացորդային երևույթներ
	ա) ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն հաշվառումից հանելով	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվո-րական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով և հազվադեպ սրացումներով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ) հիվանդի ստացիոնար բուժում չպահանջող, սուր հիվանդությունների ժամանակավոր ֆունկցիոնալ մնացորդային երևույթներով վիճակ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Զինվորական ծառայության պարտականությունների ազատում կամ արձակուրդ
25	Բրոնխիալ ասթմա
	ա) ծանր ձևեր` հաճախակի նոպաներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) միջին աստիճանի ծանրության ձևեր	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) թեթև աստիճանի ծանրության ձևեր՝ հազվադեպ նոպաներով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները՝ պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) նոպաների բացակայություն վերջին 3 և ավելի տարիների ընթացքում	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
26	Սրտամկանի, սրտապարկի (պերի-կարդի), պսակաձև անոթների, փականային ապարատի, աորտայի հիվանդություններ և զարգացման արատներ
	ա) զգալի արտահայտված	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) չափավոր արտահայտված	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) աննշան արտահայտված	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) առանց հեմոդինամիկայի խանգարումների	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	ե) վիճակ սրտանոթային համակարգի սուր հիվանդություններից, ինչպես նաև հիվանդի ստացիոնար բուժում չպահանջող և ժամանակավոր բնույթ կրող արյան շրջանառության և սրտի ռիթմի խանգարումներից հետո	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
27	Զարկերակային հիպերտենզիա
	ա) III շրջան	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) II շրջան	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) I շրջան	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանիությու-նը որոշվում է անհատապես
28	Նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիա (հիպերտենզիվ, հիպոտենզիվ, սրտային, այլ ձևեր կամ խառը ձևեր)
	ա) կայուն խիստ արտահայտված վեգետատիվ-անոթային խանգարումներով և առիթմիաներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) կայուն, չափավոր արտահայտված խանգարումներով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	գ) աննշան արտահայտված խանգարումներով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
29	Պարբերական հիվանդություն
	ա) հաճախակի նոպաներով և ներքին օրգանների ախտահարումով` ֆունկցիաների զգալի արտահայտված խանգարումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) հազվադեպ նոպաներով՝ առանց ներքին օրգանների ախտահարման	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն
	գ) ըստ անամնեզի	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության համար		Պիտանի չեն	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն
30	Որովայնի խոռոչի օրգանների հիվանդություններ և զարգացման արատներ
	ա) ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	դ) սուր հիվանդություններից հետո	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի չեն
31	Երիկամների բորբոքային և դիստրոֆիկ հիվանդություններ
	ա) III-II աստիճանի քրոնիկական երիկամային անբավարարությամբ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) I աստիճանի քրոնիկական երիկամային անբավարարությամբ կամ մեզի մեջ ախտաբանական փոփոխությունների առկայությամբ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) վիճակ սուր հիվանդություններից հետո` ստացիոնար բուժում չպահանջող, ժամանակավոր բնույթ կրող	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
32	Շարակցական հյուսվածքի համակարգային հիվանդություններ, այդ թվում՝ հոդերի, մկանների, ջլերի վարակիչ, վարակիչ-ալերգիկ և դիստրոֆիկ հիվանդություններ
	ա) ֆունկցիաների խիստ խանգարումով, կայուն և արտահայտված փոփոխություններով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով և հաճախակի սրացումներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով և հազվադեպ սրացումներով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) սուր հիվանդություններից հետո ստացիոնար բուժում չպահանջող մնացորդային երևույթներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
33	Մաշկի սպիներ
	ա) հաճախակի խոցոտվող կամ շարժումները զգալի չափով սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն զգալի խանգարող	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) շարժումները չափավոր սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն չափավոր խանգարող	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) շարժումներն աննշան սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն աննշան խանգարող	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ) հիվանդության, վնասվածքի պատճառով կամ վիրահատությունից հետո չամրացած	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	ե) առանց կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն խանգարող	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
34	Կրծքավանդակի կամ որովայնի խոռոչի, փոքր կոնքի կամ հետորովայնամզային տարածքի օրգանների վնասվածքների, վերքերի կամ վիրաբուժական միջամտությունների հետևանքներ
	ա) ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն: Զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) հիվանդի ստացիոնար բուժում չպահանջող ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
35	Գանգի ոսկրերի վնասվածքների հետևանքներ, բնածին զարգացման արատներ՝ առանց կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների
	ա) օտար մարմին գանգի խոռոչում, գանգի կամարի ոսկրերի զգալի (20սմ2 ավելի) արատ՝ փոխակայված պլաստիկ նյութով կամ 8սմ2 ավելի, բայց պլաստիկ նյութով չփոխակայված	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) գանգի ոսկրերի արատ մինչև 20սմ2 մակերեսով փոխակայված պլաստիկ նյութով կամ մինչև 8սմ2 մակերեսով` չփոխակայված կամ ամուր շարակցահյուսվածքային սպիով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
36	Ողնաշարի և կրծքավանդակի հիվանդություններ, զարգացման արատներ, վնասվածքների և հիվանդությունների հետևանքներ
	ա) ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, սահմանափակ պիտանի են պատերազմի ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	դ) օբյեկտիվ տվյալների առկայություն՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
37	Զարգացման արատների, վնասվածքների և հիվանդությունների հետ կապված կոնքի ծռվածություն կամ այլ ձևախախտումներ
	ա) ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) կոնքի վնասվածքներ՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
38	Ոսկրերի, աճառների, մկանների, ջլերի ու հոդերի քրոնիկական բնածին արատներ, վնասվածքներ, դրանց հետևանքներ և քրոնիկական հիվանդություններ
	ա) ֆունկցիայի խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն՝ հաշվառումից հանելով	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիայի աննշան խանգարումով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	դ) հենաշարժիչ ապարատի ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարում վնասվածքից կամ վիրահատությունից հետո, չամրացած ոսկրային կոշտուկ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	ե) առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
39	Վերջույթների ֆունկցիան խանգարող ծռվածություն կամ կարճություն
	ա) ձեռքի կամ ոտքի 8սմ և ավելի կարճություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) ձեռքի 5-ից մինչև 8սմ կամ ոտքի 2-ից մինչև 8սմ կարճություն, ոտքերի ծռվածություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ձեռքի մինչև 5սմ կամ ոտքի մինչև 2սմ կարճություն՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
40	Խոշոր հոդերի հին կամ սովորութային հոդախախտումներ
	ա) հաճախակի, աննշան ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն: Զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	բ) հազվադեպ, զգալի ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
41	Ձեռքերի մատների, դաստակների ձևախախտումներ և արատներ
	ա) մեկ ձեռքի I-III մատների բացա-կայություն դաստակաֆալանգային (հիմնային) կամ պրոքսիմալ միջ-ֆալանգային հոդերի մակարդակով կամ I կամ II մատի բացակայություն` դաստակաֆալանգային հոդի մակարդակով, ցանկացած երկու մատի բացակայություն դաստակաֆալանգային (հիմնային) հոդերի մակարդակով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) III-IV մատների եղունգային ֆալանգների բացակայություն, IV-V մատների բացակայություն միջֆալանգային հոդերի մակարդակով, III, IV, V մատներից որևէ մեկի բացակայություն դաստակաֆալանգային հոդի մակարդակով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
42	Ոտքերի մատների արատներ
	ա) երկու ոտքերի մատների բացակայություն կամ սերտաճում	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) քայլքը և կոշիկ կրելը չափավոր դժվարացնող ոտքի մատների բացակայություն, անշարժություն, ծռվածություն կամ սերտաճում	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) նույնը ինչ որ «բ» կետում, բացի առաջին մատի բացակայությունը, քայլքը և կոշիկ կրելն աննշան դժվարացնող	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի են
43	Ոտնաթաթի ձևափոխում
	ա) խիստ արտահայտված անատոմիական փոփոխություններով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) քայլքի զգալի խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) քայլքի չափավոր խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) քայլքի աննշան խանգարումով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
44	Վերջույթի բացակայություն և ամպուտացիա ցանկացած մակարդակով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
45	Խպիպ
	ա) մոտ տեղակայված օրգանների ֆունկցիաների խանգարում առաջացնող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) հագուստի կրելը դժվարացնող	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) հագուստի կրելը չդժվարացնող էնդոկրին խանգարումների բացակայությունով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
46	Չարորակ նորագոյացություններ
	ա) ենթակա չեն արմատական հեռացման, ունեն հեռակա մետաստազներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) արմատական հեռացման հետևանքներ՝ առանց մոտակա և հեռակա մետաստազների	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
47	Բարորակ նորագոյացություններ և պարազիտար կիստաներ
	ա) օրգանների ֆունկցիաների խիստ խանգարում առաջացնող կամ գլխի, մարմնի և վերջույթների շարժումները զգալիորեն խանգարող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) հագուստի կրելը դժվարացնող կամ օրգանների ֆունկցիաները չափավոր խանգարող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) օրգանների ֆունկցիաներն աննշան աստիճանի խանգարող	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի են	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
48	Աորտայի, մագիստրալ, պերիֆերիկ անոթների հիվանդություններ, հիվանդությունների և վնասումների հետևանքներ (անևրիզմներ, անոթները խցանող հիվանդություններ, ֆլեբոթրոմբոզներ և թրոմբոֆլեբիտներ, վարիկոզ հիվանդություն, հետթրոմբոտիկ հիվանդություն, անգիոտրոֆոնևրոզներ և հեմանգիոմաներ)
	ա) արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ) արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	ե) բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի են	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
49	Աճուկային, ազդրային, հետվիրահատական և այլ ճողվածքներ
	ա) կրկնվող կամ շատ մեծ՝ քայլքը դժվարացնող կամ ներքին օրգանների ֆունկցիան զգալի խանգարող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) միջին չափերի՝ քայլքը դժվարացնող կամ ներքին օրգանների ֆունկցիան չափավոր խանգարող	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) քայլքը չդժվարացնող և ներքին օրգանների ֆունկցիան չխանգարող	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ) բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի են	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
50	Ուղիղ աղիքի բոլոր շերտերի արտանկում
	ա) քայլքի ժամանակ և մարմնի ուղղահայաց դիրք ընդունելիս	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության, դեֆեկացիայի ժամանակ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
51	Ոչ բնական հետանցք, կղանքային խուղակ, հետանցքի նեղացում, սեղմամկանի անբավարարություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
52	Քրոնիկական պարապրոկտիտ
	ա) կայուն կամ հաճախ բացվող խուղակներով, հաճախակի սրացումներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) ոչ կայուն կամ երբեմն բացվող խուղակներով, հազվադեպ սրացումներով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) կրկնվող սուր ընթացքով՝ առանց արտաքին խուղակի առաջացման	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ) բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի են	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
53	Թութք
	ա) հաճախակի արյունահոսություններով և երկրորդային սակավարյունությամբ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) հանգույցների արտանկումով	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) հազվադեպ սրացումներով հիվանդի հաջող բուժման դեպքում	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի չեն
54	Միզասեռական համակարգի զարգացման արատներ, վնասվածքների կամ վիրահատական միջամտությունների հետևանքներ
	ա) ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) ֆունկցիայի աննշան խանգարումով	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) ժամանակավոր բնույթի առանց ֆունկցիայի խանգարման, ստացիոնար բուժման կարիք չունեցող	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
55	Գիշերամիզություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
56	Սերմնալարի երակների վարիկոզ լայնացում
	ա) արյան շրջանառության խիստ խանգարումով և ցավային համախտանիշով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) արյան շրջանառության չափավոր և աննշան խանգարումով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	գ) բժշկական միջամտութունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի են	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
57	Ամորձու թաղանթների և սերմնալարի ջրգողություն
	ա) խիստ արտահայտված քայլքը դժվարացնող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն: Զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) չափավոր արտահայտված	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	գ) բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի են	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
58	Ամորձիների բացակայություն
	ա) երկու ամորձու տեղակայում որովայնի խոռոչում, աճուկային խողովակներում, դրանց արտաքին անցքերում կամ բացակայություն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ: Ենթակա չեն վերափորձաքննության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) մեկ ամորձու բացակայություն` տեղակայում որովայնի խոռոչում, աճուկային խողովակում կամ դրա արտաքին անցքում	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
ԱԿԱՆՋԻ, ՎԵՐԻՆ ՇՆՉՈՒՂԻՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
59	Քրոնիկական թարախային մեզո- կամ էպիտիմպանիտներ` երկկողմանի կամ միակողմանի	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
60	Կպումային օտիտներ, օտիտի կայուն, մնացորդային երևույթներ (տարածված սպիներ, թմբկաթաղանթի երկու կամ միակողմանի թափածակում և այլն)	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
61	Վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում
	ա) Մենյերի հիվանդության նշաններով ուղեկցվող կայուն խիստ արտահայտված վեստիբուլյար, վեգետատիվ խանգարումներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, սահմանափակ պիտանի են պատերազմի ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) ոչ կայուն հազվադեպ սրացող վեստիբուլյար, վեգետատիվ խանգարումներ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) կայուն և խիստ արտահայտված զգայունություն վեստիբուլյար գրգռիչների նկատմամբ	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
62	Կայուն խլություն, խուլհամրություն
	ա) երկու ականջում կամ խուլհամրություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) մեկ ականջում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
63	Լսողության իջեցում
	ա) երկու ականջի III (60-80 db) կամ II (40-60db) աստիճանի ծանրալսություն, մեկ ականջում՝ III, իսկ մյուս ականջում՝ I կամ II աստիճանի ծանրալսություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) I (20-40 db) աստիճանի ծանրալսություն երկու ականջում կամ մեկ ականջում՝ II, իսկ մյուս ականջում՝ I աստիճանի ծանրալսություն, ինչպես նաև միակողմանի ծանրալսություն՝ III աստիճանի	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
64	Ականջի կամ հարքթային խոռոչների բարոֆունկցիայի կայուն խանգարում	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
65	Հարքթային խոռոչների քրոնիկական հիվանդություններ
	ա) պոլիպոզ կամ թարախային	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) ոչ թարախային, կիստոզ	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
66	Խիստ արտահայտված նեխած հարբուխ (օզենա)	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
67	Քրոնիկական դեկոմպենսացված (թունաալերգիկ) տոնզիլիտ	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
68	Խոսքի արատներ, ձայնագոյացման խանգարումներ
	ա) խոսքային ամբողջ ապարատն ընդգրկող բարձր աստիճանի կակազություն` շնչառության խանգարումով և արտահայտված նյարդային երևույթներով, խոսքն անհասկանալի դարձնող թլվատություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ) խոսքը ոչ լրիվ հասկանալի դարձնող չափավոր կակազություն կամ թլվատություն	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) թույլ արտահայտված կակազություն	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
69	Ականջի և վերին շնչառական ուղիների սուր վնասվածքների, հիվանդությունների և հետվիրահատական հետևանքներ, երբ օրգանների ֆունկցիաները լիովին չեն վերականգնվել	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	ԲԵՐԱՆԻ ԽՈՌՈՉԻ ԵՎ ԾՆՈՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
70	Դիմածնոտային շրջանի հյուսվածքների և օրգանների բնածին և ձեռքբերովի արատներ, ձևախախտումներ և հիվանդություններ
	ա) շնչառական, հոտառական, ծամելու, թքարտադրության ֆունկցիաների խիստ և չափավոր արտահայտված խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) շնչառական, հոտառական, ծամելու, թքարտադրության ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	գ) կտրիչների միջև մինչև 7մմ կամ ծամիչների միջև մինչև 2մմ ճեղքով կծվածքի անոմալիաներ` 50% և ավելի ծամելու արդյունավետության դեպքում	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
71	Ադենտիա
	ա) 10 և ավելի ատամների բացակայություն մեկ ծնոտի վրա կամ դրանց փոխարեն հանովի պրոթեզ, 8 սեղանատամի բացակայություն մեկ ծնոտի վրա, 4 սեղանատամի բացակայություն վերին ծնոտի վրա մի կողմից և նույնքան սեղանատամների բացակայություն ստորին ծնոտի վրա` մյուս կողմից կամ դրանց փոխարեն հանովի պրոթեզ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	բ) 4 և ավելի ֆրոնտալ ատամների բացակայություն մի ծնոտի վրա կամ երկրորդ կտրիչի, ժանիքի և առաջին փոքր աղորիքի բացակայություն (կողք կողքի), երբ հնարավոր չէ դրանց փոխարինել անշարժ պրոթեզով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
72	Ատամների, պարոդոնտի և բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի հիվանդություններ
	ա) միջին և ծանր աստիճանի տարածուն պարոդոնտիտ, ստոմատիտ, գինգիվիտ, խեյլիտ և բերանի լորձաթաղանթի, թքագեղձերի և լեզվի այլ հիվանդություններ, որոնք չեն բուժվում	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	բ) թեթև աստիճանի պարոդոնտիտ	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	գ) բազմաթիվ ատամների բարդացած ոսկրափուտ (կարիես)	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
73	Դիմածնոտային շրջանի վնասվածքների, հիվանդությունների, վիրահատությունների հետևանքներ	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ԱՉՔԻ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
74	Կոպերի սերտաճում միմյանց կամ ակնագնդի հետ, որը խանգարում է աչքի շարժումներին կամ տեսողությանը, կոպերի ներանկում կամ թարթիչների աճ դեպի ակնագունդը, որը գրգռում է աչքը, աչքի ֆունկցիան խանգարող կոպերի արտանկում, կոպերի սպիական ձևախախտում կամ էլ դիրքի անբավարարություն, որոնք խանգարում են եղջերաթաղանթի փակմանը, կայուն լագօֆթալմ
	ա) երկու աչքում կոպերի դիրքի խիստ արտահայտված անբավարարություն (բացի պտոզից)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) երկու աչքում վերին կոպերի զգալի իջեցում կամ կոպերի դիրքի այլ, խիստ արտահայտված արատներ մեկ աչքում կամ չափավոր արտահայտված երկու աչքում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) մի աչքի վերին կոպի կայուն, չափավոր իջեցում մեկ աչքում կամ կոպերի դիրքի այլ անբավարարություն մեկ աչքում՝ վիրահատական բուժման ցուցումների բացակայության դեպքում	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
75	Խիստ արտահայտված հաճախակի սրացող խոցային բլեֆարիտներ, ինչպես նաև քրոնիկական կոնյուկտիվիտներ պտկիկների գերաճով և հյուսվածքի ենթալորձային շերտի ինֆիլտրացիայով
	ա) չբուժվող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) բուժելի	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
76	Մեկ կամ երկու աչքի արցունքատար ապարատի հիվանդության պատճառով չընդհատվող արցունքահոսություն
	ա) չբուժվող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) բուժելի	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
77	Ակնաշարժ մկանների հիվանդություն-ներ, ակնագնդերի համագործակցված շարժումների խանգարումներ
	ա) ակնագնդի շարժիչ մկանների կայուն կաթված, համագործակցված շլություն 30 աստիճան և ավելի, կայուն դեպլոպիա	Զորակոչիկները` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներ` պիտանի չեն ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) համագործակցված շլություն 20-ից մինչև 30 աստիճան	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	գ) ակնագնդի հստակ արտահայտված տատանվող սպազմ (նիստագմ), համագործակցված շլություն մինչև 20 աստիճան	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
78	Տեսողության ֆունկցիան խախտող ծիածանաթաղանթի, եղջերաթաղանթի և աչքի այլ թաղանթների բորբոքային կամ դեգեներատիվ քրոնիկական հիվանդություններ
	ա) երկու աչքում խիստ արտահայտված անկախ սրացումների հաճախությունից կամ երկու աչքում չափավոր արտահայտված՝ հաճախակի սրացումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) երկու աչքում չափավոր արտահայտված ոչ հաճախակի սրացումներով կամ չափավոր արտահայտված մեկ աչքում հաճախակի սրացումներով կամ խիստ արտահայտված մեկ աչքում՝ անկախ սրացումների հաճախությունից	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն: Զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) երկու աչքում թույլ արտահայտված՝ անկախ սրացումների հաճախությունից կամ չափավոր արտահայտված մեկ աչքում՝ ոչ հաճախակի սրացումներով	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
79	Ակոմոդացիայի սպազմ կամ կաթված
	ա) կայուն, անարդյունավետ` բուժումից հետո	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն: Զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) բուժելի	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
80	Մեկ կամ երկու աչքի աֆակիա	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
81	Բորբոքային կամ դիստրոֆիկ փոփոխություններ չառաջացնող ներակնային օտար մարմին	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
82	Գլաուկոմա
	ա) զարգացած և հետագա փուլերում երկու աչքում	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ) նույնը` մեկ աչքում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը ոչ շարային ծառայության համար խաղաղ պայմաններում, առաջին աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ) սկզբնական, նախագլաուկոմայի կամ հիպերտենզիայի փուլերում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
83	Ցանցաթաղանթի շերտազատում
	ա) ցանկացած բնույթի, երկու աչքում	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ցանկացած բնույթի, մեկ աչքում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ ոչ շարային ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
84	Տեսողական նյարդի ցանկացած էթիոլոգիայի ապաճում կամ ենթապաճում` տեսողական ֆունկցիայի հետզհետե իջեցման դեպքում
	ա) երկու աչքում	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) մեկ աչքում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ ոչ շարային ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
85	Տեսողության թուլություն, կուրություն
	ա) ակնագնդի բացակայություն կամ կուրություն կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,05 և ցածր է, երբ մյուս աչքինը 0,4-ից ցածր է կամ երկու աչքի տեսողությունը 0,3-ից ցածր է	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) ակնագնդի բացակայություն կամ կուրություն կամ մեկ աչքի տեսողությունը՝ 0,05 և ցածր, երբ մյուս աչքի տեսողությունը 0,4 է և ավելի, կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,3 է, երբ մյուսինը` 0,3-0,06 է	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ) մեկ աչքի տեսողությունը 0,4 է, իսկ մյուսինը` 0,3-0,06, կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,5 է և ավելի, իսկ մյուս աչքինը` 0,06-0,09	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
86	Ռեֆրակցիայի անոմալիաներ
	ա) կարճատեսություն կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 12,0 D-ից ավելի, կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ կամ բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 6,0 D-ից ավելի	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 6,0-12,0 D կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 7,5-12,0 D	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 3,5-6,0 D կամ մեկ աչքում 4,0 D և ավելի: Պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 4,5 D և ավելի	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ) հեռատեսություն մեկ կամ երկու աչքի որևէ առանցքով 6,0-7,0 D կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 3,0 D կամ մեկ աչքում 3,5 D: Պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 4,0 D	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	ե) կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 5,0-5,5 D	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	զ) կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 3,5-4,5 D կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 3,5-5,5 D կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 2,0-2,5 D կամ մեկ աչքում 2,0-3,0 D կամ պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 2,0-3,5 D	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
87	Դիխրոմազիա A կամ B տիպերի, անոմալ տրիխրոմազիա	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
88	Աչքի ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարումներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականու-թյուններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ՄԱՇԿԻ ԵՎ ԵՆԹԱՄԱՇԿԱՅԻՆ ԲՋՋԱՆՔԻ ԵՎ ԼՈՐՁԱԹԱՂԱՆԹԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
89	Մաշկի քրոնիկական բուժմանը դժվար ենթարկվող և չբուժվող հիվանդություններ
	ա) իխթիոզ, իսկական բշտախտ, մաշկի լիմֆոմա, բնածին տձևացնող մաշկախտեր (ինքնածին մաշկալուծում, գունակային քսերոդերմա), համակարգային կարմիր գայլախտ, սկլերոդերմիա, դերմատոմիոզիտ, նեյրոֆիբրոմատոզ (ուռուցքային ձև)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ) նեյրոդերմիտի, քորպտիկի, եղնջատենդի (մոլոքոր), կարմիր տափակ որքինի, թարախակույտային (աբսցեսվող, գնդաձև, խոցային) քրոնիկական պիոդերմիաների, վիտիլիգոյի, մազաթափություն (ալոպեցիա), ֆոլիկուլյար կերատոզի տարածուն ձևեր կամ հաճախակի կրկնումներով ընթացող այլ մաշկախտեր. - էկզեմայի, պսորիազի, նեյրոդերմիտի, մազաթափության, վիտիլիգոյի, գերաճական կարմիր տափակ որքինի սահմանափակ, բայց հաճախակի կրկնվող (սրացող) ձևեր - սկավառակային կարմիր գայլախտ, Դյուրինգի հերպեսանման մաշկաբորբ, հարպսորիազ (պարապսորիազ), վասկուլիտ, բշտային, սպիացող պեմֆիգոիդ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ) մաշկի բաց տեղամասերի կամ սահմանափակ, անկախ տեղակայումից` էկզեմա, նեյրոդերմիտ, պսորիազ, կարմիր տափակ որքին, ատոպիկ մաշկաբորբ, էրիթեմաներ, գրանուլոմաներ, հետանցքասեռական քոր, ասբեստանման որքին. - սեբորեային (ճարպահոսական) մաշկաբորբ, - կոշտուկներ, մաշկի ֆիբրոզ, մաշկի կեռատոզ, ափաներբանային կեռատոզ, պապիլոմաներ, բարորակ նորագոյացություններ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
	դ) մաշկի փակ տեղամասերում սահմանափակ օջախներով արտահայտված հիվանդություններ նվազման փուլում (բուժումից հետո). - էկզեմա, նեյրոդերմիտ, կարմիր տափակ որքին, վիտիլիգո, ալոպեցիա, պուստուլյոզ կորյակներ (պզուկներ) - հետբորբոքային գունակավորում, լեյկոդերմա, մելանինային գերգունակավորում, խլոազմա, սպիտակ որքին, եզակի կելոիդային սպիներ, Ժիբերի վարդագույն որքին - օնիխոդիստրոֆիա (թույլ արտահայտված)	Պիտանի են ոչ շարային ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը շարային կամ շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
90	Շարակցական հյուսվածքի տարածուն հիվանդություններ մաշկային ծածկույթի ախտահարման գերակայությամբ` կարմիր գայլախտ (սկավառակային), սկլերոդերմիա (օջախային), դերմատոմիոզիտ, նեյրոֆիբրոմատոզ, (պիգմենտախալային ձև), կալցինոզ, լեյոմիոմա, լիպոիդային նեկրոբիոզ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
91	Տարածված կամ զգալի արտահայտված (բազմաթիվ) գունակավոր, գերաճական, մազակալված և անոթային խալեր, գերեղջերացումներ, կեռատոդերմիաներ, դիսկեռատոզներ, մաշկի նախաքաղցկեղային վիճակներ` մելանոմային, հիպերտրոֆիկ, պապիլոմատոզ խալեր. - ռենտգենային, ճառագայթային մաշկաբորբեր, ֆոտո (արևային) մաշկաբորբ և էկզեմա - օնիխոդիստրոֆիա խիստ արտահայտված՝ օնիխոգրիֆոզ, օնիխոլիզիս և անօնիխիա	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
92	Սուր մաշկային և լորձաթաղանթային հիվանդություններ, այդ թվում՝ վարակիչ. - հասարակ և ալերգիկ կոնտակտային մաշկաբորբեր, թունամաշկաբորբ, խեյլիտ, ստրեպտո-ստաֆիլոդերմիաներ, թարախածին գրանուլյոմա, կարմիր քամի, էրիթրազմա, բազմաձև արտաքիրտային (էքսուդատիվ) էրիթեմա, հասարակ քիթ-շրթունքային որքին (հերպես), հպավարակիչ մոլյուսկ - քոս, ոջլոտություն, լեյշմանիոզ, ֆլեբոտոդերմիա - պաթոմիմիա	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
93	Բոր	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
94	Մաշկի, դրա հավելումների և լորձաթաղանթների սնկային հիվանդություններ` դերմատոֆիթիաներ, կանդիդոզ, տրիխոմիկոզներ, օնիխոմիկոզներ, խորը միկոզներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
ՍԵՌԱԿԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ՓՈԽԱՆՑՎՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
95	- Սուր և քրոնիկական միզուկաբորբեր (անկախ էթիոլոգիայից), արտաքին սեռական օրգանների, հետանցքային շրջանի, ըմպանի վիրուսային և մանրէային ախտահարումներ` հերպես, սրածայր կոնդիլոմա (սեռական գորտնուկ), շանկրանման պիոդերմիա - Սեռավարակների բարդացման հետևանքով առաջացած բալանիտ, բալանոպոստիտ, շագանակագեղձի, ամորձու և մակամորձու բորբոքումներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
96	Սիֆիլիս
	ա) երրորդային, ուշացած գաղտնի, բնածին, նյարդային և ընդերային, շճակայուն (սեռորեզիստենտ) սիֆիլիս	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
	բ) առաջնային, երկրորդային, վաղ գաղտնի	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` բուժում		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
97	Մարդու իմունային անբավարարության վիրուսակիրներ (ՄԻԱՎ), ձեռքբերովի իմունային անբավարարությամբ տառապողներ (ՁԻԱՀ)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
ԿԱՆԱՆՑ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
98	Սեռական օրգանների ինֆանտիլիզմ (թերզարգացում) ընդհանուր ֆիզիկական բավարար զարգացումով՝ առանց ձվարանների ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են շարային ծառայության		Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի չեն
99	Սեռական օրգանների բարորակ նորագոյացություններ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
100	Միզասեռական և աղիքասեռական խուղակներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
101	Կանացի սեռական օրգանների արտանկում կամ շեքի լրիվ պատռվածք՝ սեղմիչի ամբողջականության խախտումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
102	Կանացի սեռական օրգանների իջեցում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, սահմանափակ պիտանի են պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
103	Սեռական ֆունկցիայի խանգարումով ուղեկցվող բորբոքային (առաջնային) և հետվիրահատական (երկրորդային) բնույթի արգանդի և դրա հավելումների, կոնքի որովայնամզի և բջջանքի քրոնիկական հիվանդություններ՝ անատոմիական դասավորվածության խախտումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
104	Արգանդի, փողերի, ձվարանների, կոնքի որովայնամզի և բջջանքի սուր բորբոքային հիվանդություններ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
105	Արգանդի վզիկի էրոզիա, ցերվիցիտներ, էնդոցերվիցիտներ և դրանց զուգակցում	Ժամանակավորապես պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են ոչ շարային ծառայության համար պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
106	Ձվարանային դաշտանային ֆունկցիայի կայուն խանգարումներ (ամենորեա, մենորագիա, մետրորագիա, հիպոմենորեա, ալգիդոսմենորեա)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
107	Արտահայտված վազոմոտոր ռեակցիաներով, անոթների սպազմով, արյան ճնշման տատանումներով և այլ երևույթներով ուղեկցվող կլիմաքս	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն

 

Հավելված 2

 

ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵՎ ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԹԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿԻ ԱՌԱՆՁԻՆ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

 

ՀՈԳԵԿԱՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐ

 

Հոդված 1. «Ա» կետին են վերաբերում մտավոր հետամնացության (սակավամտության) խորը և ծանր արտահայտված բոլոր տեսակները: Ինտելեկտի (բանականության) բացահայտ արատների դեպքում, անկախ վարքի խանգարման առկայությունից, զորակոչիկների զինվորական ծառայության պիտանիության հարցը կարող է լուծվել առանց նրանց բուժհիմնարկներ ուղեգրելու:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր և թեթև արտահայտված մտավոր հետամնացությունները, ինչպես նաև չճշտված մտավոր հետամնացությունները վարքի խանգարումներով: Զորակոչիկների ստացիոնար հետազոտությունը պարտադիր է:

«Գ» կետին են վերաբերում թեթև և չճշտված մտավոր հետամնացությունները, որոնք չեն ուղեկցվում վարքի խանգարումներով: Փորձաքննության ժամանակ նկատի են առնվում օրգանիզմի ֆիզիկական և հոգեկան զարգացման հնարավորությունները, մակարդակը, հարմարվողականությունը և հմտությունների ձեռքբերումը: Արգելվում է ծառայությունը մարտական հերթափոխում, մարտական զենքի հետ ինքնուրույն գործ ունենալը, ծառայությունը հատուկ զորատեսակներում:

Քրոմոսոմների ախտահարում ունեցող զորակոչիկները և զինծառայողները փորձաքննվում են «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների համաձայն:

 

Հոդված 2. Ներառում է օրգանական հոգեկան խանգարումները: Ախտորոշման համար չափանիշ են հանդիսանում գլխուղեղի օրգանական բնույթի ախտահարման նշանները՝ ըստ անամնեզի և օբյեկտիվ տվյալների, ինչպես նաև հոգեախտաբանական նշանները, նյարդաբանական ախտանշանները, հարկլինիկական (ԷԷԳ, Էխո-ԷԳ, գանգի ռենտգենգրաֆիա, ՄՌՏ, ակնահատակի զննում և այլն) տվյալները: Կլինիկական ախտորոշման համար նշանակություն ունեն նաև բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը և անձնական գործի ուսումնասիրությունը:

«Ա» կետին վերաբերում են խիստ արտահայտված, ձգձգվող փսիխոտիկ, կայուն ինտելեկտուալ-մնեստիկ անձի խանգարումները, փսիխոօրգանական համախտանիշը:

«Բ» կետին վերաբերում են արտահայտված ասթենիկ, աֆեկտիվ, դիսոցիատիվ ճանաչողական խանգարումները, ինչպես նաև սկսվող փսիխոօրգանական խանգարումը:

«Գ» կետին են վերաբերում անցողիկ կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումները բարենպաստ ընթացքով, որոնք ավարտվում են թեթև ասթենիկ վիճակով՝ առանց մնացորդային օրգանական փոփոխությունների և կայուն կոմպենսացիայով: Զորակոչիկները տարկետումից չեն օգտվում, եթե բուժումից հետո անցել է մեկ տարի: Անհրաժեշտության դեպքում այդ զորակոչիկներն ուղեգրվում են ստացիոնար հետազոտման և բուժման: Զորակոչելիս անհրաժեշտ է բուժման դրական արդյունքը հաստատող ստացիոնար հետազոտման ակտ:

Զինծառայողներին ստացիոնար բուժումից հետո անհրաժեշտության դեպքում տրվում է արձակուրդ: Կարճատև, անցողիկ խանգարումներ տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների համար կայուն կոմպենսացիայի դեպքում, ինչպես նաև դեսանտային զորատեսակներում ծառայելու պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ համաձայն «Գ» կետի III սյունակի: Առանձին դեպքերում արձակուրդից հետո կատարվում է վերափորձաքննություն:

 

Հոդված 3. «Ա» կետին վերաբերում է շիզոֆրենիան՝ անկախ ձևից, ընթացքից և ելքից, ինչպես նաև քրոնիկական զառանցանքային խանգարումները:

«Բ» կետին վերաբերում են շիզոաֆեկտիվ և շիզոտիպային խանգարումները: Այս կետով փորձաքննվողները պատերազմի ժամանակ պիտանի են ոչ շարային ծառայության փորձաքննությունից հետո, իսկ խաղաղ ժամանակ վերափորձաքննության ենթակա չեն:

 

Հոդված 4. «Ա» կետին են վերաբերում երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումները և հետադարձ դեպրեսիվ խանգարումները: Ախտորոշման չափանիշներն են օբյեկտիվ անամնեստիկ տվյալները, նախկին էպիզոդը հաստատող բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը և կլինիկական պատկերը:

«Բ» կետին են վերաբերում երկարատև բուժում պահանջող աֆեկտիվ խանգարումները, ծանր մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդները՝ փսիխոտիկ խանգարումներով, ձգձգվող ընթացքով տրամադրության քրոնիկական խանգարումները:

Պիտանիությունը ոչ շարային ծառայության համար պատերազմի ժամանակ որոշվում է վերափորձաքննությունից հետո:

«Գ» կետին են վերաբերում չափավոր և թեթև արտահայտված մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդները, որոնք ենթակա են բուժման մինչև կայուն ռեմիսիան: Ռեմիսիայի բացակայության դեպքում ենթակա են փորձաքննության «Բ» կետով: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում:

Արգելվում է ծառայությունը մարտական հերթափոխում, մարտական զենքի և տեխնիկայի հետ ինքնուրույն գործ ունենալը, ծառայությունը հատուկ զորատեսակներում, հոգեբանական և ֆիզիկական լարվածություն պահանջող գործունեություն:

 

Հոդված 5. Ներառում է պարանոիդ ռեակցիաները, փսիխոգեն պարանոիդ փսիխոզները, ռեակտիվ փսիխոզները, օնեյրոֆրենիաները, զառանցանքային բռնկումները և այլն:

«Ա» կետին վերաբերում են երկարատև բուժում պահանջող, ռեմիսիայի բացակայությամբ ընթացող վիճակները:

«Բ» կետին վերաբերում են 45 օր տևողությամբ բուժման արդյունքում ռեմիսիայի հասնելու դեպքերը:

«Գ» կետին են վերաբերում կարճատև ընթացքով և բարենպաստ ելքով դեպքերը:

 

Հոդված 6. Ներառում է տարբեր ծագման (բացառությամբ փսիխոակտիվ նյութերի) ինֆեկցիաների, ինտոքսիկացիաների, ասթմատիկ հիվանդությունների, ՄԻԱՎ վարակի հետևանքով առաջացած հոգեկան խանգարումները, ինչպես նաև խանգարումներ՝ պայմանավորված ֆիզիոլոգիական վիճակներով: Ախտորոշման չափանիշներն են հանդիսանում օբյեկտիվ անամնեստիկ տվյալները սոմատիկ հիվանդությունների և խանգարումների վերաբերյալ, ինչպես նաև հարկլինիկական տվյալները, հոգեախտաբանական նշանների առկայությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում արտահայտված երկարատև փսիխոտիկ խանգարումներով և անձի փոփոխություններով ընթացող վիճակները:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված կամ կրկնվող փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումները, որոնք կարող են առաջացնել անձի ախտաբանական փոփոխություններ կամ երկարատև ասթենիկ վիճակ:

«Գ» կետին են վերաբերում թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումները, որոնք ավարտվում են լավացումով կամ թեթև ասթենիզացիայով: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում բուժման նպատակով:

 

Հոդված 7. Ներառում է նևրոտիկ, դիսոցիատիվ սոմատոֆորմ խանգարումները, հիստերիկ փսիխոզները, անձի նևրոտիկ զարգացումը, անձի քրոնիկական հետտրավմատիկ խանգարումները, հետվնասվածքային սթրեսային խանգարումները, սուր սթրեսային ռեակցիաները և վիճակները, հարմարվողականության խանգարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում կայուն հիվանդագին արտահայտություններով հաճախակի դեկոմպենսացիաներով, բուժմանը դժվար ենթարկվող վիճակները:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված հիվանդագին արտահայտություններով, սակայն բարենպաստ ելքով և կոմպենսացիայով ընթացող վիճակները բուժումից հետո:

«Գ» կետին են վերաբերում բուժմանը ենթարկվող և լավացումով ավարտվող թեթև և կարճատև արտահայտություններով հոգեկան խանգարումները (օբսեսիվ, կոմպուլսիվ, ֆոբիկ, հիստերիկ):

«Դ» կետին են վերաբերում թեթև և կարճատև հոգեկան խանգարումները (հուզական և վեգետատիվ բնույթի), որոնք ենթարկվում են բուժման և ավարտվում են առողջացումով:

 

Հոդված 8. Ներառում է անձի և վարքի խանգարումները, ներառյալ անձի սպեցիֆիկ և խառը խանգարումները, սովորույթների և հակումների խանգարումները, սեռական նույնացման խանգարումները, սեռական նախընտրության խանգարումները, սեռական զարգացման և կողմնորոշման հետ կապված հոգեբանական և վարքային խանգարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում արտահայտված և կոմպենսացիայի չենթարկվող ձևերը:

«Բ» կետին են վերաբերում հաճախակի դեկոմպենսացիաներով անձի խանգարումները, ինչպես նաև կրկնվող իրավիճակային և անձնային ռեակցիաները, որոնց հաճախականությունը 1 տարվա ընթացքում 3 և ավելի անգամ է:

Փսիխոպաթանման ռեակցիաները փորձաքննվում են 2-րդ հոդվածով:

 

Հոդված 9. Ներառում է հոգեկան և վարքային խանգարումները հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով, այդ թվում սուր թունավորում, գործածում վնասակար հետևանքով, դադարեցման վիճակ, դադարեցման վիճակ դելիրիումով, փսիխոտիկ խանգարումներով, ամնեստիկ համախտանիշ, մնացորդային փսիխոտիկ խանգարում, հոգեկան և վարքային այլ խանգարումներ:

«Ա» կետին են վերաբերում քրոնիկական փսիխոտիկ խանգարումները քրոնիկական ալկոհոլիզմի, նարկոմանիայի և տոքսիկոմանիայի ժամանակ՝ արտահայտված անձի փոփոխություններով և ինտելեկտուալ-մնեստիկ խանգարումներով:

«Բ» կետին են վերաբերում սուր փսիխոտիկ խանգարումները քրոնիկական ալկոհոլիզմի, նարկոմանիայի, տոքսիկոմանիայի ժամանակ՝ անձի չափավոր կամ թեթև փոփոխություններով, սոմատիկ կամ հոգեկան բարդություններով:

«Գ» կետին են վերաբերում հոգեակտիվ նյութերի չարաշահման և կրկնակի օգտագործման դեպքերը՝ առանց կախվածության համախտանիշի, որոնք զուգորդվում են հոգեկան և սոմատիկ հետևանքներով: Փորձաքննությունը կատարվում է բուժումից հետո:

«Դ» կետին են վերաբերում հոգեակտիվ նյութերի էպիզոդիկ օգտագործումը, որը չի առաջացնում հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներ (առանց ախտանշանների):

 

ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՎՆԱՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐ

 

Հոդված 10. Նախատեսում է առաջնային և երկրորդային ընկնավորությունը (էպիլեպսիան)՝ մեծ և փոքր նոպաներով, հոգեկան համարժեքներով կամ անձի յուրահատուկ փոփոխություններով: Այն պետք է հաստատվի մինչև մեկ ամիս տևողությամբ ստացիոնար հետազոտմամբ, անհրաժեշտության դեպքում անցկացվում են պրովոկացիոն տեստեր: Ցնցումներով ուղեկցվող և առանց ցնցումների նոպաներն արձանագրվում են բժշկի և բուժքրոջ կողմից: Կատարվում է առնվազն 2 ԷԷԳ հետազոտություն, անցկացվում են հոգեբույժի և այլ մասնագետների խորհրդատվություններ:

Ախտանշանային (սիմպտոմատիկ) ընկնավորությունը և հանկարծակի առաջացող մոլուցքի այլ ձևերը (նարկոլեպսիա, կատալեպսիա (փայտացում) և այլն) այս հոդվածին չեն վերաբերում: Այդ դեպքերում փորձաքննությունն իրականացվում է հիմնական հիվանդությունն ախտորոշելու համար, օրինակ, ըստ 9-րդ կամ 12-րդ հոդվածի, եթե ջղաձգության ախտանշանն առաջացել է ուղեղի վնասվածքի հետևանքով: Վերջնական ախտորոշման համար իրականացվում է երկարատև ԷԷԳ-մոնիթորինգ, ինչպես նաև՝ գիշերային ԷԷԳ-գրանցում:

Ընկնավորության կլինիկական նկարագիրը վերլուծելիս անհրաժեշտ է անցկացնել ընկնավորության նոպաների տարբերակված ախտորոշում: Նոպայի առկայությունը պետք է հաստատվի բուժզննմամբ: Առանձին դեպքերում օգտակար կարող են լինել այնպիսի փաստաթղթեր, որոնք ստորագրել են ոչ բժշկական անձնակազմի պաշտոնատար անձինք, և հաստատել են համապատասխան հրամանատարները (պետերը), եթե դրանցում նկարագրված բռնկումը և հետբռնկումային վիճակը հիմք են տալիս այն որակել որպես ընկնավորություն: Կասկածահարույց դեպքերում հարկ է հարցում անել ըստ բնակության, ուսման, աշխատանքի, ծառայության վայրի: Եթե ստացիոնար հետազոտության ժամանակ ընկնավորության ախտորոշումը հաստատվում է, փորձաքննությունն անցկացվում է համաձայն այս հոդվածի «Ա» կամ «Բ» կետի:

Հաճախակի նոպաների (տարին ավելի, քան 3 անգամ) կամ ջղաձգային նոպաների հոգեկան համարժեքների, ինչպես նաև հոգեկան խանգարումների խորացման դեպքում փորձաքննությունն անցկացվում է ըստ «Ա» կետի:

Առանց անձի՝ ընկնավորությանը բնորոշ թեթև արտահայտված փոփոխությունների, հազվադեպ նոպաների (տարին ոչ ավելի, քան 2-3 անգամ) դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ «Բ» կետի:

Երբ քաղաքացիական բժշկական (բուժկանխարգելիչ) կամ զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկների փաստաթղթերով հաստատվում է, որ անցյալում եղել է ընկնավորություն, բայց վերջին 5 տարիների ընթացքում չի կրկնվել, և զորակոչի ժամանակ ստացիոնար հետազոտման պայմաններում էլեկտրաուղեղագրիչը (էլեկտրաէնցեֆալոգրաֆը) ախտաբանական փոփոխություններ չի գրանցել ինչպես հանգստի, այնպես էլ ֆունկցիոնալ ծանրաբեռնվածության ժամանակ, ապա ըստ I և III սյունակների փորձաքննվող անձինք սույն հոդվածի «Գ» կետի համաձայն ճանաչվում են պիտանի ոչ շարային ծառայության համար: Ըստ II, IV սյունակների՝ փորձաքննվողները պիտանի չեն, իսկ ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես: Գիշերաշրջիկությունը (սոմնաբուլիզմ) նույնպես դիտվում է որպես ընկնավորության ձև, և եթե այն հաստատվում է բժշկական հետազոտությամբ, ապա այդ զորակոչիկների համար կիրառվում է սույն հոդվածի «Բ» կետը, իսկ եթե չկան հաստատող փաստաթղթեր, և ախտորոշումը հաստատվել է ըստ անամնեզի, ապա նրանք հետազոտվում են սույն հոդվածի «Գ» կետի համաձայն:

 

Հոդված 11. Կիրառվում է գլխուղեղի և ողնուղեղի անոթային հիվանդությունների բոլոր տեսակների դեպքում, վասկուլիտ, անոթային մալֆորմացիաներ, զարկերակային անևրիզմներ, անոթների ստենոզներ ու օկլյուզիաներ և այլն, որոնք ուղեկցվում են ուղեղի արյան շրջանառության սուր, կրկնվող և երկարատև խանգարումներով (իշեմիկ, արյունազեղումային և խառը տիպի կաթվածներ ու անցողիկ խանգարումներ, զարգացող դիսցիրկուլյատոր էնցեֆալոմիելոպաթիաներ, ինչպես նաև ողնուղեղի արյան շրջանառության խանգարումներ և այլն): Ըստ նշված հիվանդությունների ընթացքի, օջախների մեծության և տեղակայման առանձնահատկությունների՝ կարող են առաջանալ ֆունկցիոնալ խանգարումների տարբեր ծանրության զանազան համախտանիշներ:

«Ա» կետին վերաբերում են կրկնվող կաթվածները, նյարդային համակարգի ֆունկցիաների ծանր և կայուն խանգարումները, որոնք առաջանում են գլխուղեղի կամ ողնուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարումների, ինչպես նաև ուղեղի արյան շրջանառության III աստիճանի քրոնիկական անբավարարության (հեմիպլեգիա, խոր հեմիպարեզ, մոնոպարեզ, խոսքի, հիշողության, մտածողության խանգարումներ, պարկինսոնիզմ, կոնքի օրգանների ֆունկցիաների խանգարումներ և այլն) հետևանքով:

«Բ» կետին վերաբերում են անոթային հիվանդությունների՝ բարեհաջող ընթացք ունեցող և չափավոր օջախային ախտահարմամբ արտահայտված ձևերը: Այս կետին են վերաբերում նաև ուղեղի աթերոսկլերոզի ժամանակ ուղեղի անոթային II աստիճանի քրոնիկական անբավարարության երևույթները (հոգնածություն, գլխացավ, գլխապտույտ, քնի խանգարում, ուշագնացություն, աշխատունակության անկում, հուզակամային խանգարումներ, ԿՆՀ առանձին կայուն օրգանական նշանների առկայության դեպքում հստակ անիզո-ռեֆլեքսիա, լույսի նկատմամբ բբերի թույլ ռեակցիա, բրգաձև (պիրամիդալ) ախտանշաններ և այլն): Այս կետին են վերաբերում նաև II շրջանի զարկերակային հիպերտենզիայի ժամանակ ուղեղի արյան շրջանառության խանգարումները, ինչպես նաև ուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ խանգարումները, գիտակցության կարճատև կորստով ուղեկցվող և սինկոպալ վիճակները, միգրենի բոլոր տեսակները, վեգետոանոթային պարոքսիզմները (սիմպատոադրենալինային և վագոինսուլյար կրիզներ) ոչ պակաս, քան ամիսը մեկ անգամ, որոնք ուղեկցվում են վեգետատիվ և սրտանոթային համակարգի խանգարումներով:

Առանձին դեպքերում, հաշվի առնելով զբաղեցրած պաշտոնը, թույլատրվում է որոշում ընդունել այն սպաների պիտանիության մասին, ովքեր մեծ փորձ ու գիտելիքներ ունեն, բայց չեն հասել պարտադիր զինվորական ծառայության առավելագույն տարիքին: Այս դեպքերում առանձնահատուկ կարևորություն են ստանում ծառայողական և բժշկական բնութագրերը: Կարևոր են նաև դիսպանսեր հսկողության և ստացիոնար հետազոտության տվյալները:

Բացառիկ դեպքերում ՀՀ ՊՆ կենտրոնական ապարատում ծառայող սպաները, ՌՈՒՀ-երի պրոֆեսորադասախոսական կազմը չափավոր արտահայտված ձախակողմյան հեմիպարեզի (առանց տեսողության, խոսքի, հոգեկան խանգարումների, ընկնավորության բռնկումների, պարկինսոնիզմի երևույթների) առկայությամբ կարող են պիտանի համարվել ծառայության համար՝ հաշվի առնելով ունեցած փորձը, հրամանատարության կարծիքը:

«Գ» կետին են վերաբերում թեթև արտահայտված վեգետո-անոթային դիստոնիան, ինչպես նաև միգրենի նոպաներն ըստ անամնեզի:

Ուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ խանգարումներով տառապող սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների վերաբերյալ փորձաքննական որոշումը կայացվում է՝ ելնելով հիվանդության բնույթից և ծանրության աստիճանից:

Կրկնվող սուբարախնոիդալ արյունազեղումների դեպքում (անկախ պատճառից) փորձաքննությունն իրականացվում է համաձայն «Ա» կետի:

Գլխուղեղի անոթների զարկերակային լայնացման (անևրիզմի) դեպքում, եթե այն ուղեղի արյան շրջանառության խանգարման կամ ընկնավորության նոպաների պատճառ է դառնում, սպաները, ենթասպաները, ժամկետային զինծառայողները, կին զինծառայողները փորձաքննվում են համաձայն «Ա» կետի:

Գլխուղեղի անոթների անևրիզմի պատճառով վիրահատված անձանց զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը գնահատելիս հաշվի են առնվում վիրահատության արմատականությունը, արդյունավետությունը, գանգի ոսկրային դեֆեկտի հետվիրահատական մեծությունը, խանգարված ֆունկցիաների վերականգնման ընթացքը, նաև ըստ lll սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշելիս հաշվի է առնվում հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքները, փորձաքննվողի տարիքը:

Զորակոչիկները, սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները, ունկնդիրները և ժամկետային զինծառայողներն առաջնային (ոչ վնասվածքային) սուբարախնոիդալ արյունազեղումներից հետո (ախտորոշման ստույգ հաստատման դեպքում) փորձաքննվում են ըստ «Ա», «Բ» կետերի՝ ելնելով նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանից:

Ուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարում տարած, ըստ երրորդ սյունակի փորձաքննվողներին, եթե կենտրոնական նյարդային համակարգի ֆունկցիաները լիովին վերականգնվել են, տրվում է արձակուրդ՝ 30-60 օր ժամկետով:

 

Հոդված 12. Նախատեսում է գլխուղեղի, ողնուղեղի, ուղեղի թաղանթի ինչպես առաջնային (վարակիչ), այնպես էլ երկրորդային բնույթի, շփման կամ արյան միջոցով տարածվող բորբոքային հիվանդությունները (էնցեֆալիտներ, էնցեֆալոմիելիտներ, արախնոիդիտներ, մենինգիտներ), առաջնային (Գիյեն-Բարե) և երկրորդային պոլինևրիտները, պոլիոմիելիտը, միելիտը, տզից և մոծակից առաջացած տրանսմիսիոն էնցեֆալիտները և այլն, ինչպես նաև սիֆիլիսի, արյան հիվանդությունների, ինտոքսիկացիաների ժամանակ նյարդային համակարգի ախտահարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումները, որոնք առաջացել են վերոհիշյալ հիվանդությունների հետևանքով:

«Բ» կետին են վերաբերում հիվանդությունների դանդաղ ընթացող քրոնիկական ձևերը, որոնք, կախված կենտրոնական նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանից, զինվորական ծառայության սահմանափակման պատճառ են դառնում, բայց ամբողջովին չեն բացառում այն: Այս դեպքերում նկատվում են մնացորդային երևույթներ ԿՆՀ-ի ֆունկցիաների չափավոր արտահայտված խանգարումներով, ներգանգային ճնշման չափավոր բարձրացումով: Զորակոչիկների՝ զինվորական ծառայության համար պիտանի լինելու հարցը որոշվում է ստացիոնար հետազոտությունից հետո:

«Գ» կետին վերաբերում են նեյրովարակներից և նյարդային համակարգի ախտահարումով ուղեկցվող ինտոքսիկացիաներից հետո առաջացած վիճակները, որոնց ելքը բուժումն ավարտելուց հետո լիակատար առողջացումն է, կամ ԿՆՀ-ի ֆունկցիաների թեթև խանգարումը:

Մենինգակոկային վարակ տարած զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, եթե բուժման ավարտից անցել է ոչ ավելի, քան 3 ամիս: Տարկետման ավարտից հետո նրանց պիտանիության հարցը որոշվում է՝ ելնելով նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման արտահայտվածության չափից: Մնացորդային երևույթների բացակայությամբ կամ ֆունկցիայի թեթև խանգարումով զորակոչիկները փորձաքննության են ենթարկվում «Գ» կետի համաձայն և շարային ծառայության համար համարվում են պիտանի: Սահմանապահ զորքերում, ուսումնական զորամասերում ծառայության համար նրանք պիտանի չեն: Եթե ֆունկցիայի խանգարում չկա՝ II սյունակով համարվում են պիտանի:

Զինծառայողները տարած սուր ծանր ընթացքով նյարդավարակներից հետո փորձաքննվում են ըստ «Ա» և «Բ» կետերի, իսկ թեթև և միջին ծանրության նեյրովարակներից հետո փորձաքննվում են ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

 

Հոդված 13. Նախատեսում է գլխուղեղի և ողնուղեղի վնասվածքների մոտակա (ուղեղանյութի վնասում, ներուղեղային սուբ- և էպիդուրալ հեմատոմա և այլն) և հեռավոր (արախնոիդիտներ, հիպերտենզիոնհիդրոցեֆալիկ համախտանիշ և զարգացող էնցեֆալոմիելոպաթիա) հետևանքները, ինչպես նաև պայթյունային ալիքի և արտաքին այլ ազդակների ներգործությունից առաջացած վնասվածքի հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում գլխուղեղի կամ ողնուղեղի ֆունկցիաների ծանր խանգարումներ առաջացնող վնասվածքների հետևանքները (ուղեղի վնասվածք, որը հանգեցրել է ծանր կաթվածի կամ պարեզի, սուբդուրալ հեմատոմա և այլն), ինչպես նաև այն վիճակները, որոնց դեպքում ուղեղանյութի ախտահարման արդյունքում առաջանում են կեղևի ֆունկցիաների (ուղեղի բարձրագույն ֆունկցիաներ) խանգարումներ (աֆազիա, ագնոզիա, ապրաքսիա և այլն):

Հեռավոր հետևանք են համարվում մնացորդային այն երևույթները կամ վիճակները, որոնք պահպանվում են վնասվածքն ստանալու պահից 1 և ավելի տարվա ընթացքում:

Այս կետին են վերաբերում նաև վնասվածքի հետևանքով ուղեղի թաղանթի բորբոքումը (վնասվածքային արախնոիդիտ)՝ հիդրոցեֆալային զարգացումով, ինչպես նաև վնասվածքից հետո տարբեր ժամկետներում էպիլեպսիա հիշեցնող հաճախակի նոպաների դեպքերը:

«Բ» կետին են վերաբերում ԿՆՀ-ի վնասվածքների հետևանքները, որոնց ժամանակ ֆունկցիաների խանգարումներն ու օջախային նշանները չեն հասնում «Ա» կետով նախատեսված դեպքերի արտահայտվածության աստիճանին (պարեզ, որն էականորեն չի սահմանափակում վերջույթների ֆունկցիան, չափավոր արտահայտված ուղեղիկային խանգարումներ՝ քայլքի անկայունությամբ, վնասվածքային արախնոիդիտ՝ ներգանգային ճնշման չափավոր կամ աննշան բարձրացումով, էպիլեպսիա հիշեցնող հազվադեպ նոպաներով և այլն):

Առանձին դեպքերում, հաշվի առնելով հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքը փորձաքննվողի աշխատանքի բնույթի, ծառայողական պարտականությունների կատարման ծավալի ու որակի և աշխատունակության մասին, այս կետով թույլատրվում է որոշում կայացնել խաղաղ ժամանակ պարտադիր զինվորական ծառայության առավելագույն տարիքին չհասած սպաների, ենթասպաների պիտանի լինելու մասին:

Սուր սուբարախնոիդալ արյունազեղումների դեպքում զինծառայողների փորձաքննությունը կատարվում է ըստ «Բ» կետի՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

«Գ» կետին վերաբերում են գլխուղեղի կամ ողնուղեղի վնասվածքների այնպիսի հետևանքները, որոնց բնորոշ են ցրված նյարդաբանական օրգանական ախտանշանները (քիթ-շրթունքային ծալքերում աննշան անհամաչափություն, անիզոռեֆլեքսիա, զգացողության թեթև խանգարումներ և այլն): Դրանք ուղեկցվում են թեթև վեգետատիվ-անոթային անկայունությամբ ու տարաբնույթ նյարդային երևույթներով: Այս կետին են վերաբերում նաև գանգի հին կոտրվածքները՝ առանց օրգանական ախտահարումների և ֆունկցիաների խանգարումների: Վնասվածքային արախնոիդիտ տարած (առանց ներգանգային ճնշման բարձրացման նշանների) ըստ I սյունակի փորձաքննվողները պիտանի են համարվում շարային ծառայության համար:

Այս կետին վերաբերում են վնասվածքների այնպիսի հեռավոր հետևանքները, որոնց ժամանակ նկատվում են միայն առանձին ցրված օրգանական նշաններ՝ առանց ԿՆՀ-ի ֆունկցիաների խանգարման և ասթենիզացիայի աննշան երևույթներով:

«Դ» կետին վերաբերում են սուր վնասվածքից հետո առաջացած վիճակները, որոնք ուղեկցվում են շուտ հոգնելով, վեգետատիվ-անոթային անկայունությամբ, բարձր գրգռվողականությամբ և այլն:

Կլինիկական արտահայտված դրսևորումներով գլխուղեղի ցնցում կամ սալջարդ տարած անձանց համար, որպես կանոն, որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրելու անհրաժեշտության մասին:

Արտաքին գործոնների (պայթյունային ալիք, ճառագայթում և այլն) ազդեցության հետևանքով առաջացած կենտրոնական նյարդային համակարգի ախտահարման դեպքերը փորձաքննվում են ըստ կենտրոնական նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանի: Գանգոսկրի կամ ողնաշարի վնասվածքների և արատների դեպքում անհրաժեշտ է կիրառել համապատասխան հոդվածների կետերը:

Զինվորական ծառայության ընթացքում ուղեղի ցնցում և սալջարդ ստացած զինծառայողներին առողջանալուց հետո տրվում է արձակուրդ՝ ԿՌԲՀ-ում կրկնակի փորձաքննությամբ՝ պիտանիության հարցը որոշելու համար:

Գանգուղեղային թարմ վնասվածքի դեպքում կցագրման, զորակոչի ժամանակ, պայմանագրային զինվորական ծառայության ընդունվելիս քաղաքացիներն ստանում են տարկետում՝ 6-12 ամիս ժամանակով՝ կախված նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանից:

Վնասվածքի, ինչպես նաև դրա հետևանքների պատճառով անցկացված բուժումը պետք է հաստատված լինի բուժհիմնարկների կողմից, իսկ վնասվածքի հետևանքով անաշխատունակության կամ զինվորական ծառայությանը պիտանիության հարցի որոշման համար անհրաժեշտ են բնութագրեր աշխատանքի, ուսման, զինծառայության վայրերից:

 

Հոդված 14. Նախատեսում է գանգոսկրերի, գլխուղեղի և ողնուղեղի ուռուցքները (բարորակ, չարորակ), այլ ծավալային գոյացություններ, ինչպիսիք են կիստաները (հետվնասվածքային, հետբորբոքային, պարազիտար և այլն), դրանց հեռացումից հետո մնացած հետևանքները, առաջնային և երկրորդային զարգացող մկանային ատրոֆիաները (միոպաթիա, ողնուղեղային և նյարդային ամիոտրոֆիա), նյարդային համակարգի համակարգային բնույթ կրող բազմաթիվ դեգեներատիվ հիվանդությունները (սիրինգոմիելիա, կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ, Շտրյումպելի հիվանդություն, ցրված սկլերոզ և այլն), ինչպես նաև նյարդային համակարգի բոլոր ժառանգական հիվանդությունները և մանկական ցերեբրալ կաթվածը:

«Ա» կետին վերաբերում են ծանր բնույթի բնածին շեղումները և ԿՆՀ-ի հիվանդությունները, ինչպես նաև արագ զարգացող կամ ֆունկցիաների կտրուկ խանգարումներով զուգակցվող հիվանդությունները (գլխուղեղի և ողնուղեղի ուռուցքներ, սիրինգոմիելիա՝ սուր արտահայտված տրոֆիկ խանգարումներով, կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ, միասթենիա, Ֆրիդրեյխի ողնուղեղային ատաքսիա և այլն):

«Բ» կետին վերաբերում են այն հիվանդությունները, որոնց ժամանակ ֆունկցիաների խանգարումն արտահայտված է չափավոր, ընթացքը դանդաղ է, երկարատև (1-2 տարի), ախտանշաններն ունեն հետագա զարգացման միտում (միոպաթիաների դանդաղ զարգացող ձևեր, սիրինգոմիելիայի դանդաղ ընթացքով մկանների աննշան ատրոֆիայով և զգացողության թույլ խանգարումով և այլն): Առանձին դեպքերում, հաշվի առնելով հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքը հիվանդի աշխատանքի բնույթի, ծառայողական պարտականությունների կատարման ծավալի, որակի և աշխատունակության մասին, ըստ այս կետի թույլատրվում է խաղաղ ժամանակ որոշում կայացնել պարտադիր զինվորական ծառայության առավելագույն տարիքին չհասած սպաների և ենթասպաների պիտանիության մասին:

Այս կետին են վերաբերում նաև նյարդային համակարգի դանդաղ ընթացող հիվանդությունները, երբ օբյեկտիվ նշանները թույլ են արտահայտված:

 

Հոդված 15. Նախատեսում է գանգուղեղային և ողնուղեղային նյարդերի վնասվածքների և վիրավորման հետևանքները:

«Ա» կետին վերաբերում են նյարդերի ծանր վնասվածքների կամ վիրավորման հետևանքները՝ շարժիչ, զգացողության կամ սնուցման խիստ արտահայտված և կայուն խանգարումներով (մկանների խիստ արտահայտված ապաճում (ատրոֆիա), բազուկը՝ ավելի, քան 4սմ, նախաբազուկը՝ 3սմ, ազդրերը՝ 8սմ, սրունքները՝ 6սմ, կոնտրակտուրաներ, քրոնիկական տրոֆիկ խոցեր, զգացողության խանգարումներ և այլն), ինչպես նաև վնասվածքների հետևանքները, որոնց ժամանակ պարեզի դեպքում խիստ խանգարվում է նաև վերջույթի հիմնական ֆունկցիան:

«Բ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի վնասվածքների հետևանքները՝ վերջույթի ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով:

«Գ» կետին վերաբերում են նյարդերի ախտահարման այն հետևանքները, երբ դրանց ֆունկցիան գրեթե ամբողջությամբ վերականգնվում է, իսկ գոյություն ունեցող մնացորդային երևույթները, որպես զգացողության աննշան արտահայտված խանգարումներ և մկանների ուժի ոչ մեծ թուլություն, գործնականում չեն սահմանափակում վերջույթի ֆունկցիան:

Զինծառայողների մոտ հյուսակների և ծայրամասային մագիստրալ նյարդերի (միջնակ, ծղիկային, ճաճանչային, մեծ ոլոքային և նրբոլոքային) լրիվ վնասման դեպքում (հաստատված ԷՆՄԳ-ով), փորձաքննությունը կատարվում է 30, իսկ ոչ լրիվ վնասման դեպքում՝ 90 օրվա ընթացքում՝ կախված ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից (չափավորը՝ «Բ», իսկ աննշանը՝ «Գ» կետով):

«Դ» կետին են վերաբերում այն վիճակները, երբ աշխատունակության լրիվ վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1-2 ամիս: Արձակուրդից հետո շարային ծառայության կամ զինվորական մասնագիտական ծառայության պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է՝ ելնելով ֆունկցիաների խանգարման արտահայտվածության աստիճանից, համաձայն այս հոդվածի համապատասխան կետերի: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև 6 ամիս:

 

Հոդված 16. Նախատեսում է գանգուղեղի և ողնուղեղի նյարդերի բորբոքային հիվանդությունները, ինչպես նաև ողնաշարում, փափուկ հյուսվածքներում դրանց երկրորդային բնույթի ախտահարումները (ընթացող փոփոխությունների պատճառով, թունավորումների ժամանակ և այլն): Այս կետին են վերաբերում նաև միջողնային սկավառակների ճողվածքները, որոնք ուղեկցվում են ողնուղեղի և արմատիկի ճնշման նշաններով:

«Ա» կետին վերաբերում են նևրիտների և նեյրոպաթիաների բորբոքային և թունավոր ծագման պլեքսիտների հետևանքները, որոնք ուղեկցվում են շարժումների, զգացողության և սնուցման սուր արտահայտված խանգարումներով (տես 15-րդ հոդվածի «Ա» կետի պարզաբանումը):

«Բ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի ու նյարդային խրձերի հիվանդությունները, երբ դրանց հիմնական ֆունկցիան կայուն չափավոր խանգարված է:

Այս կետին են վերաբերում նաև միջողնային սկավառակների 4մմ և ավելի չափեր ունեցող ճողվածքները՝ անգամ ֆունկցիայի աննշան խանգարումով:

«Գ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի ու հյուսակների այն հիվանդությունները, որոնց դեպքում շարժումների, զգացողության և սնուցման խանգարումներն աննշան են և չեն սահմանափակում այս կամ այն վերջույթի ֆունկցիան:

«Դ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի սուր հիվանդություններից հետո առաջացած այն վիճակները, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1-2 ամիս:

Ոսկրամկանային համակարգի վնասվածքների հետևանքների և ողնաշարում դրա շարժունությանը խանգարող ու ծայրամասային նյարդային համակարգի կողմից երկրորդային խանգարումներ առաջացնող ոսկրային փոփոխությունների առկայության դեպքում, բացի 16-րդ հոդվածից, կիրառվում են նաև սույն Կարգի համապատասխան հոդվածները:

Միջողնաշարային սկավառակի տեղաշարժման պատճառով կատարված վիրահատությունից հետո փորձաքննությունն անցկացվում է նաև 36-րդ հոդվածի համաձայն:

 

ՆԵՐՔԻՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 17. Փորձաքննվողի ֆիզիկական զարգացման մակարդակի մասին եզրակացությունը տրվում է խիստ անհատական՝ ըստ մկանային համակարգի զարգացման աստիճանի, հասակի ու մարմնի քաշի, կրծքավանդակի շրջագծի չափերի: Մկանային համակարգի զարգացվածությունը որոշելիս հաշվի են առնվում ենթամաշկային հյուսվածքի զարգացման չափը, ինչպես նաև թույլ արտահայտված մկաններով բարձրահասակ անձանց կմախքային մկանների առանձնահատկությունները: Թույլ զարգացած մկանային համակարգին բնորոշ է մկանների թուլությունը, ուռուցիկ ուրվագծերի բացակայությունը և մկանային զանգվածի անբավարարությունը, փորի կախընկածությունը (հատկապես ստորին մասի), թիակների, անրակների ու վերին ելուստի, ինչպես նաև՝ մկանները լարելիս՝ աճուկի մասում, որովայնի պատի ցցվածությունը, թիակների ստորին անկյունների բացվածությունը և կրծքավանդակից դրանց անջատվածությունը, մկանների կծկումների ժամանակ դրանց տրամագծի աննշան ավելացումը:

Երեք անգամ մեկ տարով տարկետում ստանալուց հետո զորակոչիկները փորձաքննվում են 20-րդ հոդվածի «Բ» կետի համաձայն:

«Բ» կետով են փորձաքննվում 45 կգ-ից ավելի քաշ,150 սմ-ից բարձր հասակ և բավարար ֆիզիկական զարգացում ունեցող անձինք:

1-ին հոդվածի կետերի հիման վրա սակավամտության դրսևորումների ախտորոշիչ ու փորձաքննական գնահատականը պետք է տա հոգեբույժը:

 

Հոդված 18. Նախատեսում է սուր վարակիչ, մակաբույծ հիվանդություններից, թունավորումներից հետո առաջացած այն վիճակները, երբ առկա են ժամանակավոր ֆունկցիոնալ խանգարումներ և ստացիոնար բուժման ավարտից հետո հիվանդի մոտ պահպանվում են ընդհանուր ասթենիան, ուժերի անկումը, սնման խանգարումը:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշում կարող է ընդունվել միայն հիվանդության ծանր ու բարդ ընթացքի առանձին դեպքերում, երբ փորձաքննվողի մոտ մնացորդային երևույթների կայունության գնահատականի և աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս: Վարակիչ հիվանդություն (վիրուսային հեպատիտի A կամ B, C և այլ տեսակներ, որովայնային տիֆ և այլն) տարած զինծառայողներին հիվանդության պատճառով արձակուրդ չի տրվում: Այդ կարգի հիվանդությունների վերականգնողական բուժումն ավարտվում է զինվորական հոսպիտալների վերականգնողական բաժանմունքներում կամ զորամասերի բուժկետերում, որտեղ կարող են անցկացվել համապատասխան միջոցառումներ: Բացառիկ դեպքերում վերականգնողական բուժումը թույլատրվում է իրականացնել զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկների ինֆեկցիոն բաժանմունքներում:

Որովայնային տիֆի և պարատիֆերի սովորական ու աբորտիվ ձևերով (մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացում դիտվում է 3 օրից ոչ ավելի) հիվանդացած զինծառայողները վարակային բաժանմունքներ տեղափոխվելու կարիք չունեն և ապաքինվելուց հետո ենթակա են փորձաքննության: Թեթև վիրուսային հեպատիտով հիվանդացած անձանց համար առողջական վիճակի վերականգնման ժամկետը 21 օր է, միջին ծանրության հիվանդների համար` 30 օր: Ըստ բժշկական ցուցումների որովայնային տիֆ, պարատիֆ ու վիրուսային հեպատիտ տարած հիվանդների առողջական վիճակի վերականգնման ժամկետը կարող է երկարացվել` 10-45 օր արձակուրդ հատկացնելու միջոցով, հետագա վերափորձաքննությամբ: Առանձին դեպքերում որոշում է ընդունվում սանատոր-կուրորտային բուժման մասին:

Սուր վարակային հիվանդություններ տարած զինծառայողների վերաբերյալ, ինչպես նաև հիվանդության բարդությունների զարգացման ժամանակ (անկախ սուր շրջանի արտահայտվածությունից), երբ ստացիոնար բուժման ավարտից հետո պահպանվում են ասթենիան, ուժերի անկումը, հոսպիտալային բուժումից հետո որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով ևս լրացուցիչ մեկամսյա արձակուրդի անհրաժեշտության մասին:

Վերականգնումից հետո զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար պիտանիությունը որոշելու նպատակով, 22-րդ հոդվածի «Դ» կետի համաձայն, փորձաքննության են ուղարկվում հատուկ զորամասերում ծառայողները, իսկ մնացածներն ուղարկվում են ըստ բժշկական ցուցումների:

Սպայական կոչում չունեցող կուրսանտների և ունկնդիրների վերաբերյալ որոշում ընդունվում է ըստ վերոնշյալի:

Վիրուսային հեպատիտով, որովայնային տիֆով, պարատիֆերով հիվանդացած զորակոչիկներին տվյալ հոդվածով տրվում է տարկետում, եթե բուժումից հետո 6 ամիս չի անցել: Տարկետումից հետո, համաձայն 22-րդ հոդվածի «Դ» կետի, նրանք ճանաչվում են ոչ պիտանի` ՌՆ, Իճ և այլ աղբյուրներով աշխատելու համար: Հատուկ զորամասերում, սահմանապահ զորքերում ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

 

Հոդված 19. Նախատեսում է դժվար բուժելի վարակիչ հիվանդությունների քրոնիկական ձևերը: Մոտ մեկ տարի առաջ սուր բրուցելյոզով հիվանդացած զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ համաձայն 18-րդ հոդվածի:

Առանց բրուցելյոզի կլինիկական դրսևորումների դրական շիճուկաբանական (տիտրը 1:50՝ ըստ Ռայտ-Խեդելսոնի) կամ ալերգիկ ռեակցիաների առկայությունը չի կարող հիմք ծառայել տարկետում տրամադրելու կամ զինվորական ծառայության համար պիտանի չլինելու մասին որոշում ընդունելու համար: Այդ զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի ոչ շարային ծառայության համար՝ ըստ 22-րդ հոդվածի «Դ» կետի:

Քրոնիկական դիզենտերիայով տառապող ժամկետային զինծառայողները ենթակա են ստացիոնար բուժման: Բուժումից հետո ավելի, քան երեք ամսվա ընթացքում կայուն մանրէակրության դեպքում նրանք ճանաչվում են ոչ պիտանի խաղաղ ժամանակ, պիտանի՝ պատերազմի ժամանակ ոչ շարային ծառայության համար այնպիսի պայմաններում, որոնք շրջապատի համար ապահովում են համաճարակաբանական անվտանգություն:

Քրոնիկական դիզենտերիայի չապաքինվող կամ չընդհատվող մանրէակրության ձևերով տառապող զորակոչիկները ճանաչվում են ոչ պիտանի խաղաղ ժամանակ ծառայության համար:

Որովայնային տիֆի ու պարատիֆերի հարուցիչների կայուն մանրէակրության ժամանակ (ավելի, քան 3 ամիս) զորակոչիկներին տրվում է մինչև 6 ամիս տարկետում: Ժամկետային զինծառայողները, ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի, իսկ պատերազմի ժամանակ ոչ պիտանի են ճանաչվում 6-12 ամիս անց բժշկական վերափորձաքննությամբ: Տիֆ-պարատիֆային հիվանդությունների հարուցիչների քրոնիկական արտազատում ունեցող սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց, ավարտական կուրսերի կուրսանտների ու ունկնդիրների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես:

Սուր և քրոնիկական վարակիչ ու մակաբույծներով պայմանավորված մյուս հիվանդությունների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է բուժման ավարտից հետո՝ կախված օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիոնալ վիճակից:

 

Հոդված 20. Զորակոչիկների, զինծառայողների ու զինապարտների փորձաքննությունն իրականացվում է միայն ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո:

«Ա» կետին են վերաբերում կայուն, զգալիորեն արտահայտված խանգարումները, որոնք պայմանավորված են հանգուցավոր և դիֆուզ թունավոր խպիպի ծանր (կորցրել է սկզբնական քաշի մինչև 50%-ը, կա ադինամիա, խիստ արտահայտված էկզօֆթալմ, հևոց հանգիստ ժամանակ, զարկերակի հաճախությունը՝ 120 զարկ և ավելի 1 րոպեում, հորմոնների մակարդակը զգալիորեն ավելացած է, նկատվում են տարբեր վիսցերալ փոփոխություններ), ինչպես նաև շաքարախտի (սոված ժամանակ գլիկեմիան 13,7 մմոլ/լ է, ածխաջրատային փոխանակության կարգավորման համար պահանջվում է օրական 60 և ավելի միավոր ինսուլին, նկատվում է ացետոնուրիա, կետոզ, կայուն ռետինոպաթիա, անգիոպաթիա, գլոմերուլոսկլերոզ) ծանր ձևերով: Այս կետին են վերաբերում նաև ներզատիչ գեղձերի (հիպոֆիզ, մակերիկամներ, վահանագեղձ, հարվահանագեղձ և սեռական գեղձեր) բոլոր հիվանդությունները՝ օրգանների ու համակարգերի անվերադարձ փոփոխություններով, դրանց ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումով և փոխարինող բուժման արդյունքի բացակայությամբ:

«Բ» կետին են վերաբերում կայուն, չափավոր արտահայտված խանգարումները, որոնք պայմանավորված են ներզատիչ գեղձերի միջին ծանրության հիվանդությամբ, երբ համապատասխան բուժման դեպքում աննշան չափով սահմանափակվում է փորձաքննվողի աշխատունակությունը: Միջին ծանրության թիրեոտոքսիկոզի դեպքում բնորոշ են մարմնի ելակետային քաշի 20%-ով նվազումը, մինչև 120 զարկ/րոպեում անոթազարկի հաճախությունը, հորմոնների մակարդակի միջին չափի բարձրացումը: Միջին ծանրության շաքարախտի համար բնորոշ են գլիկեմիան՝ ոչ ավելի, քան 13,7 մմոլ/լ (250 միլիգրամ-տոկոս), գլյուկոզուրիան՝ մինչև 30 գ (օրական), ածխաջրատային փոխանակության կարգավորումը կատարվում է արյան մեջ գլյուկոզան նվազեցնող պատրաստուկների ընդունման կամ օրական մինչև 60 միավոր ինսուլինի ներարկման միջոցով մշտական դիետոթերապիայի ֆոնի վրա: Ացետոնուրիա, կետոզ և դիաբետիկ կոմաներ չկան:

«Բ» կետին են վերաբերում նաև դիֆուզ թունավոր խպիպի ապաքինվող (թույլ նևրոզանման համախտանիշ, ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության նկատմամբ դիմացկունության նվազում, անոթազարկը մինչև 100 /1րոպեում, հորմոնների մակարդակի աննշան ավելացում) ձևերը, ինչպես նաև շաքարախտի այն ձևերը, երբ գլիկեմիան օրվա ընթացքում չի անցնում 8,9 մմոլ/լ-ից (160 միլիգրամ-տոկոսից) և հեշտությամբ կարգավորվում է դիետայով, աշխատունակությունը պահպանված է:

Այս կետով են փորձաքննվում նաև աուտոիմուն թիրեոիդիտը, հիպոթալամիկ սինդրոմով զինծառայողները և զորակոչիկները:

«Գ» կետին են վերաբերում երրորդ աստիճանի ալիմենտար ճարպակալումները, երկրորդ, երրորդ աստիճանի էնդոկրին խանգարման նշաններով ճարպակալում ունեցող զորակոչիկները:

Կեղծ, բայց արտահայտված գինեկոմաստիաներով, կանացի տիպի մեծ, կախված կրծքագեղձերով հիվանդները փորձաքննվում են ըստ սույն հոդվածի «Բ» կետի:

Իսկական գինեկոմաստիաներով հիվանդները փորձաքննվում են ըստ սույն հոդվածի «Բ» կետի:

Արգելվում են միջին և մեծ ֆիզիկական ծանրաբեռնումները, ծառայությունը օդադեսանտային զորքերում:

«Դ» կետին է վերաբերում այն վիճակը, որն առկա է սուր թիրեոդիտներից, ինչպես նաև ներզատիչ գեղձերի վիրահատությունից հետո, երբ բուժումից հետո դրանց ֆունկցիաները նորմալանում են: Վիրահատությունից հետո ըստ I սյունակի փորձաքննվողներն ազատվում են ծառայողական պարտականությունների կատարումից, զորակոչիկներին տրվում է 6 ամիս տարկետում (պատերազմի ժամանակ 3 ամիս): Զորակոչիկները տարկետում ստանալուց հետո ճանաչվում են պիտանի շարային ծառայության, ոչ պիտանի՝ հատուկ զորամասերում ծառայելու համար:

Հիվանդության պատճառով ստացած արձակուրդից հետո, ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար որոշվում է անհատապես՝ կախված բուժման ելքից:

Ըստ I սյունակի փորձաքննվողները, ովքեր ունեն I (մարմնի ավել քաշը կազմում է 10-29%) և II (մարմնի ավել քաշը կազմում է 30-34,9%) աստիճանի սննդային ճարպակալում, խաղաղ ժամանակ պիտանի են շարային ծառայության համար: III աստիճանի ճարպակալման դեպքում (35-39,9%) պիտանի են սահմանափակումով: IV աստիճանի ճարպակալման դեպքում նրանք, համաձայն «Բ» կետի, ծառայության համար խաղաղ ժամանակ ճանաչվում են ոչ պիտանի:

Այլ պատճառով ճարպակալման դեպքում պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար, կախված հիմնական հիվանդության ծանրության աստիճանից և ընթացքից, որոշվում է «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածներով:

Սնուցման վիճակի գնահատման համար օգտագործվում է ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը (ՖԶԻ), որը որոշվում է ՖԶԻ=m:h բանաձևով, որտեղ m-ը մարմնի քաշն է (կգ), h-ը՝ մարդու հասակը՝ բարձրացված քառակուսի աստիճան (մ²):

Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը նորմալ և խանգարումների ժամանակ տրված է 1-ին և 2-րդ աղյուսակներում:

 

Հոդված 21. Նախատեսում է արյունաստեղծ համակարգի՝ ստացիոնար հետազոտությունից հետո հաստատված հիվանդություններ:

«Ա» կետին են վերաբերում սուր և քրոնիկական լեյկոզները, արյան և արյունաստեղծ օրգանների արագ զարգացող այլ հիվանդություններ, երբ փորձաքննվողի աշխատունակությունը խիստ նվազած է, իսկ ստացած բուժումից նկատելի արդյունք չկա: Հիվանդության դանդաղ ընթացքի, ստացած բուժման լավ, բայց անկայուն արդյունքի, աշխատունակության ոչ լրիվ կորստի դեպքում ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես «Բ» կետի համաձայն:

Դանդաղ ընթացքով հիվանդությունների բուժումից հետո ստացված տևական դրական արդյունքի, ինչպես նաև տարին մեկ անգամից ոչ ավելի սրացումների դեպքում, երբ աշխատունակության կորուստ չի նկատվում, ըստ III սյունակի փորձաքննվողները կարող են պիտանի ճանաչվել ծառայությանը շարքից դուրս «Գ» կետի համաձայն:

Գեներալիզացված լիմֆադենոպաթիաներով (ավշահանգույցների մեկ խմբից ավելի) տառապող զորակոչիկները պետք է հետազոտվեն վարակիչ, սեռավարակային, արյունաստեղծման համակարգի հիվանդությունների և տուբերկուլյոզի ժխտման նպատակով: Վերջնական փորձաքննությունը պետք է կատարվի ԿԲՀ-ի կողմից:

Չափավոր արտահայտված սակավարյունության (անեմիայի), լեյկոպենիայի և տարբեր պատճառներից առաջացած տրոմբոցիտոպենիայի դեպքում, որոնք արյան համակարգային հիվանդությամբ պայմանավորված չեն, բայց ուղեկցվում են սնուցման անկումով և աշխատունակության նվազմամբ, որոշումն ընդունվում է ըստ համապատասխան հիվանդության հոդվածի:

 

Աղյուսակ 1

 

Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը նորմայում և սնուցման խանգարումների ժամանակ

ա) 18-25 տարեկան անձանց մոտ

 

Թերսնուցում ՖԶԻ 18,5-ից ցածր	Սնուցման իջեցում ՖԶԻ 18,5-43,7	Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը (ՖԶԻ 19,5-22,9)				Սնուցման բարձրացում ՖԶԻ 23,0-27,4	Ճարպակալում
		հասակը		մարմնի զանգվածը, կգ			I0	II0	III0	IV0
		սմ	մ2				ՖԶԻ 27,5-29,9	ՖԶԻ 30,0-34,9	ՖԶԻ 35,0-39,9	ՖԶԻ>40,0
1	2	3	4	5		6	7	8	9	10
41,6	41,7-43,7	150	2,25	43,8-51,7		51,8-61,7	61,8-67,4	67,5-78,7	78,8-89,9	90,0
42,1	42,2-44,4	151	2,28	44,5-52,3		52,4-62,6	62,7-68,3	68,4-79,7	79,8-91,1	91,2
42,7	42,8-44,9	152	2,31	45,0-53,0		53,1-63,4	63,5-69,2	69,3-80,8	80,9-92,3	92,4
43,3	43,4-45,5	153	2,34	45,6-53,7		53,8-64,2	64,3-70,1	70,2-81,8	81,9-93,5	93,6
43,8	43,9-46,1	154	2,37	46,2-54,4		54,5-65,1	65,2-71,0	71,1-82,9	83,0-94,7	94,8
44,4	44,5-46,7	155	2,40	46,8-55,1		55,2-65,9	66,0-71,9	72,0-83,9	84,0-95,9	96,0
44,9	45,0-47,3	156	2,43	47,4-55,8		55,9-66,7	66,8-72,8	72,9-84,9	85,0-97,1	97,2
45,5	45,6-47,9	157	2,46	48,0-56,5		56,6-67,6	67,7-73,7	73,8-86,0	86,1-98,3	98,4
46,1	46,2-48,4	158	2,49	48,5-57,2		57,3-68,4	68,5-74,6	74,7-87,1	87,2-99,5	99,6
46,6	46,7-49,0	159	2,52	49,1-57,9		58,0-69,2	69,3-75,5	75,6-88,1	88,2-100,7	100,8
47,3	47,4-49,8	160	2,56	49,9-58,8		58,9-70,3	70,4-76,7	76,8-89,5	89,6-102,3	102,4
47,9	48,0-50,4	161	2,59	50,5-59,5		59,6-71,1	71,2-77,6	77,7-90,6	90,7-103,5	103,6
48,5	48,6-51,0	162	2,62	51,1-60,2		60,3-72,0	72,1-78,5	78,6-91,6	91,7-104,7	104,8
49,0	49,1-51,5	163	2,65	51,6-60,9		61,0-72,8	72,9-79,4	79,5-92,7	92,8-105,9	106,0
49,6	49,7-52,2	164	2,68	52,3-61,5		61,6-73,6	73,7-80,3	80,4-93,7	93,8-107,1	107,2
50,3	50,4-52,9	165	2,72	53,0-62,5		62,6-74,7	74,8-81,5	81,6-95,1	95,2-108,7	108,8
50,8	50,9-53,5	166	2,75	53,6-6,3,2		63,3-75,5	75,6-82,4	82,5-96,2	96,3-109,9	110,0
51,6	51,7-54,1	167	2,78	54,2-63,8		63,9-76,4	76,5-83,3	83,4-97,2	97,3-111,1	111,2
52,2	52,3-54,9	168	2,82	55,0-64,8		64,9-77,5	77,6-84,5	84,6-98,6	98,7-112,7	112,8
52,7	52,8-55,5	169	2,85	55,6-65,5		65,6-78,3	78,4-85,4	85,5-99,7	99,8-113,9	114,0
53,4	53,5-56,2	170	2,89	56,3-66,4		66,5-79,4	79,5-86,6	86,7-101,1	101,2-115,5	115,6
54,0	54,6-56,8	171	2,92	56,9-67,1		67,2-80,2	80,3-87,5	87,6-102,1	102,2-116,7	116,8
54,5	54,6-57,4	172	2,95	57,5-67,7		67,8-81,0	81,1-88,4	88,5-103,2	103,3-117,9	118,0
55,3	55,4-58,2	173	2,99	58,3-68,7		68,8-82,1	82,2-89,6	89,7-104,6	104,7-119,5	119,6
55,8	55,9-58,8	174	3,02	58,9-69,4		69,5-83,0	83,1-90,5	90,6-105,6	105,7-120,7	120,8
56,6	56,7-59,6	175	3,06	59,7-70,3		70,4-84,1	84,2-91,7	91,8-107,0	107,1-122,3	122,4
57,1	57,2-60,1	176	3,09	60,2-71,0		71,1-84,9	85,0-92,6	92,7-108,1	108,2-123,5	123,6
57,9	58,0-60,9	177	3,13	61,0-71,9		72,0-86,0	86,1-93,8	93,9-109,5	109,6-125,1	125,2
58,4	58,5-61,5	178	3,16	61,6-72,6		72,7-86,8	86,9-94,7	94,8-110,5	110,6-126,3	126,4
59,9	60,0-63,1	180	3,24	63,2-74,4		74,5-89,0	89,1-97,1	97,2-113,3	113,4-129,5	129,6
60,5	60,6-63,6	181	3,27	93,7-75,1		75,2-89,8	89,9-98,0	98,1-114,4	144,5-130,7	130,8
61,2	61,3-64,4	182	3,31	64,5-76,0		76,1-90,9	91,0-99,2	99,3-115,8	115,9-132,3	132,4
61,8	61,9-65,0	183	3,34	65,1-76,7		76,8-91,8	91,9-100,1	100,2-116,8	116,9-133,5	133,6
62,5	62,6-65,8	184	3,38	65,9-77,6		77,7-92,9	93,0-101,3	101,4-118,2	118,3-135,1	135,2
63,3	63,4-67,2	185	3,42	67,3-78,6		78,7-94,0	94,1-102,5	102,6-119,6	119,7-136,7	136,8
63,8	63,9-67,6	186	3,45	67,7-79,3		79,4-94,8	94,9-103,4	103,5-120,7	120,8-137,9	138,0
64,5	64,6-67,9	187	3,49	68,0-80,2		80,3-95,9	96,0-104,6	104,7-122,1	122,2-139,5	139,6
65,3	65,4-68,7	188	3,53	68,8-81,1		81,2-97,0	97,1-105,8	105,9-123,5	123,6-151,1	141,2
66,0	66,1-69,5	189	3,57	69,6-82,0		82,1-98,1	98,2-107,0	107,1-124,9	125,0-142,7	142,8
66,8	66,9-70,3	190	3,61	70,4-82,9		83,0-99,2	99,3-108,2	108,3-126,3	126,4-144,3	144,4
67,3	67,4-70,9	191	3,64	71,0-83,6		83,7-100,0	100,1-109,1	109,2-127,3	127,4-145,5	145,6
68,1	68,2-71,7	192	3,68	71,8-84,5		84,6-101,1	101,2-110,3	110,4-128,7	128,8-147,1	147,2
68,8	68,9-72,4	193	3,72	72,5-85,5		85,6-102,2	102,3-111,5	111,6-130,1	130,2-148,7	148,8
68,5	69,6-73,2	194	3,76	73,3-86,4		86,5-103,3	103,4-112,7	112,8-131,5	131,6-150,3	150,4
70,3	70,4-74,0	195	3,80	74,1-87,3		87,4-104,4	104,5-113,9	114,0-132,9	133,0-151,9	152,0
71,0	71,1-74,8	196	3,84	74,9-88,2		88,3-105,5	105,6-115,1	115,2-134,3	134,4-153,5	153,6
71,8	71,9-75,5	197	3,88	75,6-89,2		89,3-106,6	106,7-116,3	116,4-135,7	135,8-155,7	155,2
72,5	72,6-76,3	198	3,92	76,4-90,1		90,2-107,7	107,8-117,5	117,6-137,1	137,2-156,7	156,8
73,2	73,3-77,1	199	3,96	77,2-91,0		91,1-108,8	108,9-118,7	118,8-138,5	138,6-158,3	158,4
74,0	74,1-77,9	200	4,00	78,0-91,9		92,0-109,9	110,0-119,9	120,0-139,9	140,0-159,9	160,0

 

Աղյուսակ 2

 

Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը նորմայում և սնուցման խանգարումների ժամանակ

բ) 26-45 տարեկան անձանց մոտ

 

Թերսնուցում ՖԶԻ 18,5-ից ցածր	Սնուցման իջեցում ՖԶԻ 18,5-43,7	Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը (ՖԶԻ 19,5-22,9)				Սնուցման բարձրացում ՖԶԻ 23,0-27,4	Ճարպակալում
		հասակը		մարմնի զանգվածը, կգ			I0	II0	III0	IV0
		սմ	մ2				ՖԶԻ 27,5-29,9	ՖԶԻ 30,0-34,9	ՖԶԻ 35,0-39,9	ՖԶԻ >40,0
1	2	3	4	5		6	7	8	9	10
42,7	42,8-44,9	150	2,25	45,0-58,4		58,5-62,9	63,0-69,7	69,8-80,8	80,9-92,1	92,2
43,3	43,4-45,5	151	2,28	45,6-59,0		59,1-63,6	63,7-70,5	70,6-81,9	82,0-93,4	93,5
43,9	44,0-46,1	152	2,31	46,2-60,0		60,1-64,6	64,7-71,5	71,6-82,9	83,0-94,6	94,7
44,4	44,5-46,7	153	2,34	46,8-60,7		60,8-65,4	65,5-72,4	72,5-84,1	84,2-95,8	95,9
45,0	45,1-47,3	154	2,37	47,4-61,5		61,6-66,3	66,4-73,4	73,5-85,2	85,3-97,1	97,2
45,6	45,7-47,9	155	2,40	48,0-62,3		62,4-67,1	67,2-74,3	74,4-86,3	86,4-98,3	98,4
46,2	46,3-48,5	156	2,43	48,6-63,1		63,2-67,9	68,0-75,2	75,3-87,4	87,5-99,5	99,6
46,7	46,8-49,1	157	2,46	49,2-63,9		64,0-68-8	68,9-76,2	76,3-88,5	88,6-100,8	100,9
47,3	47,4-49,7	158	2,49	49,8-64,6		64,7-69,6	69,7-77,1	77,2-89,5	89,6-102,0	102,1
47,9	48,0-50,3	159	2,52	50,4-65,4		65,5-70,5	70,6-78,0	78,1-90,6	90,7-103,2	103,3
48,6	48,7-51,1	160	2,56	51,2-66,5		66,6-71,6	71,7-79,3	79,4-92,1	92,2-104,9	105,0
49,2	49,3-51,7	161	2,59	51,8-67,2		67,3-72,4	72,5-80,2	80,3-93,1	93,2-106,1	106,2
49,8	49,9-52,3	162	2,62	52,4-68,0		68,1-73,3	73,4-81,1	81,2-94,2	94,3-107,3	107,4
50,3	50,4-52,9	163	2,65	53,0-68,8		68,9-74,1	74,2-82,0	82,1-95,3	95,4-108,5	108,6
50,9	51,0-53,5	164	2,68	53,6-69,6		69,7-74,9	75,0-83,0	83,1-96,4	96,5-109,8	109,9
51,7	51,8-54,3	165	2,72	54,4-70,6		70,7-76,1	76,2-84,2	84,3-97,8	97,9-111,4	111,5
52,2	52,3-54,9	166	2,75	55,0-71,4		71,5-76,9	77,0-85,1	85,2-98,9	99,0-112,7	112,8
52,8	52,9-55,5	167	2,78	55,6-72,2		72,3-77,7	77,8-86,1	86,2-100,0	100,1-113,9	114,0
53,6	53,7-56,3	168	2,82	56,4-73,2		73,3-78,9	79,0-87,3	87,4-101,4	101,5-115,5	115,6
54,1	54,2-56,9	169	2,85	57,0-74,0		74,1-79,7	79,8-88,2	88,3-102,5	102,6-116,7	116,8
54,9	55,0-57,7	170	2,89	57,8-75,0		75,1-80,8	80,9-89,5	89,6-103,9	104,0-118,4	118,5
55,5	55,6-58,3	171	2,92	58,4-75,8		75,9-81,7	81,8-90,4	90,5-105,0	105,1-119,6	119,7
56,0	56,1-58,9	172	2,95	59,0-76,0		76,1-82,5	82,5-91,4	91,5-106,1	106,2-120,8	120,9
56,8	56,9-56,7	173	2,99	59,8-77,6		77,7-83,6	83,7-92,6	92,7-107,5	107,6-122,5	122,6
57,4	57,5-60,3	174	3,02	60,4-78,4		78,5-84,5	84,6-93,5	93,6-108,6	108,7-123,7	123,8
58,1	58,2-61,1	175	3,06	61,2-79,5		79,6-85,6	85,7-94,6	94,7-110,1	110,2-125,3	125,4
58,7	58,8-61,7	176	3,09	61,8-80,2		80,3-86,4	86,5-95,7	95,8-111,1	111,2-126,6	126,7
59,5	59,6-62,5	177	3,13	62,6-81,4		81,5-87,5	87,6-96,9	97,0-112,6	112,7-128,2	128,3
60,8	60,9-63,9	179	3,20	64,0-83,1		83,2-89,5	89,6-99,1	99,2-115,1	115,2-131,1	131,2
61,5	61,6-64,7	180	3,24	64,8-84,1		84,2-90,6	90,7-100,3	100,4-116,5	116,6-132,7	132,8
62,1	62,2-65,3	181	3,27	65,4-84,9		85,0-91,5	91,6-101,2	101,2-117,6	117,7-134,0	134,1
62,9	63,0-66,1	182	3,31	66,2-86,0		86,1-92,6	92,7-102,5	102,6-119,1	119,2-135,6	135,7
63,4	63,5-66,7	183	3,34	66,8-86,7		86,8-93,4	93,5-103,4	103,5-120,1	120,2-136,8	136,9
64,2	64,3-67,5	184	3,38	67,6-87,8		87,9-94,5	94,6-104,7	104,8-121,6	121,7-138,5	138,6
65,0	65,1-68,3	185	3,42	68,4-88,8		88,9-95,7	95,8-105,9	106,0-123,0	123,1-140,1	140,2
65,5	65,6-68,9	186	3,45	69,0-89,6		89,7-96,5	96,6-106,9	107,0-124,1	124,2-141,4	141,5
66,3	66,4-69,7	187	3,49	69,8-90,6		90,7-97,6	97,7-108,1	108,2-125,5	125,6-143,0	143,1
67,1	67,2-70,5	188	3,53	70,6-91,7		91,8-98,7	98,8-109,3	109,4-127,0	127,1-144,6	144,7
67,8	67,9-71,3	189	3,57	71,4-92,7		92,8-99,9	100,0-110,6	110,7-128,4	128,5-146,3	146,4
68,6	68,7-72,1	190	3,61	72,2-93,8		93,9-101,0	101,1-111,8	111,9-129,8	129,9-147,9	148,0
69,1	69,2-72,7	191	3,64	72,8-94,5		94,6-101,8	101,9-112,7	112,8-130,9	131,0-149,1	149,2
69,9	70,0-73,5	192	3,68	73,6-95,6		95,7-102,9	103,0-114,0	114,1-132,4	132,5-150,8	150,9
70,6	70,7-74,3	193	3,72	74,4-96,6		96,7-104,1	104,2-115,2	115,3-133,8	133,9-152,4	152,5
71,4	71,5-75,1	194	3,76	75,2-97,7		97,8-105,2	105,3-116,6	116,7-135,3	135,4-154,1	154,2
72,2	72,3-75,9	195	3,80	76,0-98,7		98,8-106,3	106,4-117,7	117,8-136,7	136,8-155,7	155,8
72,9	73,0-76,7	196	3,84	76,8-99,7		99,8-107,4	107,5-118,9	119,0-138,1	138,2-157,3	157,4
73,7	73,8-77,5	197	3,88	77,6-100,8		100,9-108,5	108,6-120,2	120,3-139,6	139,7-159,0	159,1
74,5	74,6-78,3	198	3,92	78,4-101,8		101,9-109,7	109,8-121,4	121,5-141,0	141,1-160,6	160,7
75,2	75,3-79,1	199	3,96	79,2-102,9		103,0-110,8	110,9-122,7	122,8-142,5	142,6-162,3	162,4
76,0	76,1-79,9	200	4,00	80,0-103,9		104,0-111,9	112,0-123,9	124,0-143,9	144,0-163,9	164,0

 

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է միայն այն դեպքում, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման և արյունաբանական ցուցանիշների նորմալացման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս: Նույն կետն է կիրառվում նաև ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար, որոնց առողջությունը ժամանակավորապես քայքայված է՝ պայմանավորված սկզբնական շրջանում արյան համակարգային հիվանդության դեմ ստացած ճառագայթային և ցիտոստատիկ բուժումով:

 

Հոդված 22. Նախատեսում է հրթիռային վառելիքի բաղադրամասերով և այլ թունանյութերով թունավորումների, ԷՄԴ-ի սուր կամ քրոնիկական ներգործության հետևանքները, ճառագայթային հիվանդությունը, ինչպես նաև ալերգիկ հիվանդությունները (եղնջացան, Կվինկեի այտուց և այլն), որոնք հաստատվել են ստացիոնար պայմաններում: Փորձաքննությունն իրականացվում է հոսպիտալային բուժումից հետո: Ճառագայթային հիվանդություն տարած անձանց փորձաքննության ժամանակ հաշվի են առնվում ոչ միայն պերիֆերիկ արյան բաղադրության փոփոխությունները, այլև հիվանդության կլինիկական մյուս դրսևորումները: I աստիճանի ճառագայթային հիվանդություն տարած ժամկետային զինծառայողների և II աստիճանի սուր ճառագայթային հիվանդություն տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների մոտ գոյություն ունեցող աննշան մնացորդային երևույթները վերաբերում են «Գ» կետին:

Առանց որևէ հետևանքի սուր ճառագայթային հիվանդություն տարած անձինք սույն հոդվածի «Դ» կետի համաձայն պիտանի են ճանաչվում զինվորական ծառայության համար, բայց ոչ պիտանի ՌՆ և Իճ այլ աղբյուրներով աշխատելու համար:

ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատող և տարեկան թույլատրելի չափը 5 անգամ գերազանցող ճառագայթային չափաքանակ ստացած զինծառայողներն ուղարկվում են ստացիոնար հետազոտման:

Ճառագայթային հիվանդության նշանների բացակայության դեպքում ժամկետային զինծառայողներն ըստ սույն հոդվածի «Դ» կետի ճանաչվում են ոչ պիտանի ՌՆ և Իճ այլ աղբյուրներով աշխատելու համար: Սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես: Էլեկտրամագնիսական դաշտի II-III աստիճանի քրոնիկական ներգործության համախտանիշի կրկնության դեպքում (նույնիսկ հիվանդության բարենպաստ ելքի պայմաններում) զինծառայողները ճանաչվում են ոչ պիտանի՝ էլեկտրամագնիսական դաշտեր ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

«Գ» կետին են վերաբերում նաև անաֆիլակտիկ շոկի ձևով թունավորալերգիկ բնույթի տարբեր նյութերի, շիճուկային հիվանդության և այլ դեղորայքային, քիմիական ալերգենների ներգործության հետևանքները, երբ բուժումից հետո լրիվ վերականգնվում են հիվանդների ախտահարված օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիաները:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշում է ընդունվում բացառիկ դեպքերում, երբ խանգարված օրգանների ֆունկցիաների և աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1-2 ամիս: Հիվանդության պատճառով տրամադրված արձակուրդից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը (այդ թվում՝ ըստ IV սյունակի) որոշվում է «Դ» կետի համաձայն անհատապես՝ կախված օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիաների, մասնագիտական աշխատունակության վերականգնման աստիճանից:

Թունավոր և ալերգիկ ներգործություններից հետո անբարենպաստ ելքերի դեպքում պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար որոշվում է համաձայն «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների՝ կախված ախտահարված օրգանի կամ համակարգի (սրտամկանի, հոդերի, անոթների, արյան և այլն) ֆունկցիաներից:

Ըստ «Դ» կետի փորձաքննվում են հիվանդությունից հետո վերականգնողական բուժման ավարտից, արձակուրդից վերադարձած զինծառայողները: Վիրուսային հեպատիտով, որովայնային տիֆով և պարատիֆերով հիվանդացած ժամկետային զինծառայողները պիտանի չեն ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրներով աշխատելու համար: Սպաների պիտանիությունը ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրներով աշխատելու հարցը որոշվում է անհատապես՝ ըստ լյարդի և աղեստամոքսային համակարգի վիճակի:

Սուր ալերգիկ վիճակ՝ ի հայտ է եկել առաջին անգամ, անցել է բուժումից հետո, փորձաքննվում է «Գ» կետով.

● 1 տարվա ընթացքում 2-3 անգամ կրկնվող՝ անցնում է բուժման կուրսից հետո, առանց Կվինկեի այտուցի, փորձաքննվում է «Դ» կետով, զորակոչիկները պիտանի են,

● հաճախակի՝ 1 ամսում 3 և ավելի անգամ կրկնվող կամ 1 անգամ Կվինկեի այտուցով ուղեկցվող, կամ բուժմանը դժվարությամբ ենթարկվող, կամ քրոնիկական վիճակի անցնող դեպքերը փորձաքննվում է «Բ» կետով:

Զինծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է «Բ» կետով, եթե հայտնի է ալերգենը (սննդային, դեղորայքային և այլն), որոնք զինված ուժերում մշտապես կիրառվող նյութեր են և կարող են ծառայության ընթացքում բերել լուրջ բարդությունների: Սրանք հաստատված են լինում բժշկական փաստաթղթերով:

Եթե տվյալները անամնեստիկ են, դրանք պետք է հաստատված լինեն հանձնաժողովային կարգով կամ մասնագիտացված բաժանմունքներում:

Ավստրալիական անտիգենակիր լինելը հիմք չէ զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար պիտանի չճանաչելու համար: ՌՈՒՀ-եր ընդունվող անձինք պետք է մանրազնին հետազոտվեն՝ լյարդի գաղտնի ընթացող քրոնիկական հիվանդությունը բացառելու համար: ՌՈՒՀ-եր դիմած այն զինծառայողները կամ քաղաքացիները, ովքեր հիվանդացել են վիրուսային հեպատիտով, որովայնային տիֆով, պարատիֆերով և բուժվելուց հետո չունեն լյարդի ու աղեստամոքսային համակարգի ֆունկցիայի խանգարումներ, ընդունվելու համար ճանաչվում են պիտանի, բայց ստացիոնար բուժման ավարտից ոչ շուտ, քան 6 ամիս հետո:

Ալերգիկ վիճակները, որոնք անցնում են բուժումից հետո, չեն ուղեկցվում Կվինկեի այտուցով, պիտանի են ծառայության:

Կվինկեի այտուցով ալերգիկ վիճակները փորձաքննվում են «Բ» կետով:

 

Հոդված 23. Նախատեսում է պերիֆերիկ, ներորովայնային ավշահանգույցների, որովայնամզի, աղիների, լյարդի, փայծաղի, երիկամների, սեռական օրգանների և մաշկի տուբերկուլյոզը (պալարախտ): Ախտորոշումը պետք է հաստատվի ախտահարված օրգանի բջջաբանական հետազոտությամբ, որովայնադիտումով (լապարասկոպիա), պունկցիոն բիոպսիայով և այլ մեթոդներով: Բուժումը պետք է լինի համալիր, անընդհատ, տևական (առնվազն 4-6 ամիս):

Երիկամների և միզատար ուղիների, սեռական օրգանների տուբերկուլյոզը պետք է հաստատված լինի համալիր կլինիկալաբորատոր և գործիքային հետազոտություններով, ներառյալ բիոպսիոն մեթոդները:

«Ա» կետին են վերաբերում թոքախտի բոլոր ձևերը և թարախակույտը՝ քայքայմամբ և անընդհատ մանրէարտադրությամբ, պլևրայի (թոքամզի) և թոքերի զարգացող սպիական փոփոխությունները՝ թոքերի ու միջնորմի տեղաշարժով, դրանց և արտաքին շնչառական ֆունկցիաների խանգարումներով, վիրահատության հետևանքներն արտաքին շնչառական ֆունկցիայի զգալի խանգարումով (II - III աստիճանի թոքային անբավարարություն), ինչպես նաև տուբերկուլյոզային (պալարախտային) բրոնխադենիտի խուղակային ձևն ու բրոնխների տուբերկուլյոզային ախտահարումները՝ մանրէների արտազատումով, վիրահատությունից հետո բրոնխաբանական կամ ռենտգենկոնտրաստային հետազոտություններով հաստատված բրոնխիալ, բրոնխաթոքամզային խուղակները:

«Ա» կետին են վերաբերում ավշահանգույցների (քայքայումով, խուղակների առկայությամբ, տուբերկուլյոզային պերիտոնիտի զարգացումով) և ստամոքսի, աղիքների, լյարդի, փայծաղի զարգացող տուբերկուլյոզը, միզատար ուղիների բազում տեղակայումներով (երիկամներ, միզածորաններ, միզա-պարկ) տուբերկուլյոզը՝ քայքայումով կամ մանրէարտազատումով, երիկամային ավազանի, միզածորանի, միզապարկի սպիական փոփոխությունները, միզատար ուղիների օրգանների պլաստիկ վիրահատությունների հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում շագանակագեղձի, հավելումների, երկկողմանի ամորձատումից հետո տարածված, զարգացող տուբերկուլյոզը՝ քայքայումով, խուղակներով կամ մանրէարտազատումով, ողնաշարի, խոշոր ոսկրերի ու հոդերի տուբերկուլյոզն ակտիվ զարգացող ընթացքով, բարդացած ծորուկային թարախակույտերով կամ խուղակներով, օստեոմիելիտը՝ սեկվեստրալ խոռոչներով, սեկվեստրներով, երկար ժամանակ չապաքինվող կամ հաճախ բացվող խուղակներով (տարին 1-2 անգամից ոչ պակաս), խոշոր հոդերի արտահայտված ձևախեղող օստեոարթրոզը՝ կայուն ցավային համախտանիշով, վերջույթների մկանների ապաճումով (ատրոֆիայով) և ֆունկցիայի զգալի խանգարումով:

«Բ» կետին են վերաբերում ստացիոնարում հաստատված թոքախտի, պլևրայի (թոքամզի) ու ներկրծքային ավշահանգույցների ակտիվ տուբերկուլյոզի բոլոր ձևերը՝ առանց տուբերկուլյոզի մանրէների արտազատման ու քայքայման, չափավոր արտահայտված կլինիկական ախտանշաններով կամ առանց դրանց, ինչպես նաև արմատական վիրահատությունների հետևանքները՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով, աղիների, լյարդի, փայծաղի արմատական վիրահատությունից, էպիդիդիմէկտոմիայից հետո ավշահանգույցների (այդ օրգանների ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով), շագանակագեղձի, ամորձիների և սերմնաբշտերի ակտիվ մարող տուբերկուլյոզը՝ առանց քայքայման ու խուղակների:

«Բ» կետին են վերաբերում ողնաշարի, ոսկրերի և հոդերի ակտիվ սահմանափակ տուբերկուլյոզը, ինչպես նաև անցյալում տարած տուբերկուլյոզի հետևանքները՝ առանց մակածորուկների ու խուղակների, տուբերկուլյոզի պատճառով վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակները՝ ֆունկցիայի զգալի խանգարումով, ազդրի գլխիկի օստեոխոնդրոպաթիան՝ ավարտուն դիստրոֆիկ պրոցեսով և ֆունկցիայի զգալի խանգարումով, խոշոր հոդերից մեկում արտահայտված ձևախեղող օստեոարթրոզը՝ ցավային համախտանիշով և ֆունկցիայի զգալի խանգարումով, առաջնային քրոնիկական և հեմատոգեն օստեոմիելիտը:

«Գ» կետին են վերաբերում թոքախտը, թոքամզի (պլևրայի), ներկրծքային ավշահանգույցների ակտիվ մարող տուբերկուլյոզը՝ ստացիոնար բուժումից հետո ակտիվության նշանների անհետացումով ու կլինիկառենտգենաբանական տվյալների կայունացումով, վիրահատության հետևանքները՝ կլինիկական լավ արդյունքով ու արտաքին շնչառական ֆունկցիայի աննշան խանգարումով կամ առանց խանգարման: Ըստ այս կետի փորձաքննվում են նաև երեք և ավելի սեգմենտների սահմաններում ոչ ակտիվ մնացորդային փոփոխություններ ունեցող զորակոչիկները, ինչպես նաև մասնակի, համակցված կամ հատվածային մասնահատումից հետո արտաքին շնչառական ֆունկցիայի չափավոր խանգարում, ոսկրերի և հոդերի ակտիվ տուբերկուլյոզ ունեցողները (մարման շրջանում) և տուբերկուլյոզի պատճառով արմատական վիրահատություն տարածները (ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար):

Տուբերկուլյոզային էքսուդատիվ պլևրիտի ախտորոշումը պետք է հաստատվի բջջակենսաքիմիական, իմունաբանական (կենսաբանական), պլևրալ պունկցիայի պունկտատի հետագա մանրէաբանական և բջջաբանական հետազոտության մեթոդներով և պունկցիոն բիոպսիայով: Բրոնխաբանական հետազոտությունը պարտադիր է:

Չոր պլևրիտների տուբերկուլյոզային բնույթը պետք է հաստատվի տուբերկուլինի կիրառմամբ, լաբորատոր հետազոտություններով, փորձնական բուժումով ու հիվանդության ընթացքով: Այն ժխտվում է, եթե հիվանդն ապաքինվում է կարճատև, ոչ հակատուբերկուլյոզային բուժման կուրսից հետո:

Տուբերկուլյոզային չոր և արտածորական (էքսուդատիվ) պլևրիտներով հիվանդացած ժամկետային զինծառայողներն ստացիոնար բուժման հիմնական կուրսի ավարտից հետո փորձաքննվում են ոչ շուտ, քան հակատուբերկուլյոզային բուժումն սկսելուց երեք ամիս հետո և զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի՝ անկախ մնացորդային երևույթների արտահայտվածության աստիճանից:

«Դ» կետին են վերաբերում թոքերի կայուն ռենտգենաբանական փոփոխություններով ոչ ակտիվ տուբերկուլյոզը, ինչպես նաև մնացորդային երևույթները հաջող հակամանրէական բուժումից հետո, եթե դիսպանսեր հաշվառումից հանելուց 3 տարի անց կլինիկական դրսևորումներ չեն եղել, բուժհիմնարկում հաստատված՝ ողնաշարի, ոսկրերի ու հոդերի կայուն բուժված տուբերկուլյոզը, անցյալում տարած տուբերկուլյոզի հետևանքներն ավելի, քան 5 տարվա ակտիվության բացակայությամբ, վիրահատությունից հետո ֆունկցիայի աննշան խանգարումը, խոշոր հոդերից մեկում ձևախեղող օստեոարթրոզի սկզբնական երևույթները՝ առանց ցավային համախտանիշի, ֆունկցիայի աննշան խանգարումով:

Թոքերում կամ ներկրծքային ավշահանգույցներում առանձին պետրիֆիկատների առկայությունը չի կարող խոչընդոտել զինվորական ծառայությանը, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելուն, ցանկացած վայրում ծառայելուն:

Այն զորակոչիկները, որոնց ընտանիքներում համապատասխան առողջապահական հաստատությունները հայտնաբերել են տուբերկուլյոզով տառապող հիվանդի, ստանում են տարկետում՝ 6 ամիս ժամանակով:

Ոսկրերի և հոդերի տուբերկուլյոզային ախտահարման ժամանակ ախտորոշումը պետք է հաստատվի արտազատուկի, մսամոլման (գրանուլյացիայի), ախտահարված հոդի, սառը թարախակույտերի բջջաբանական ու հյուսվածքաբանական հետազոտություններով, տրեպանոբիոպսիայով, կենսաբանական փորձով և այլ մեթոդներով:

Ոսկրահոդային տուբերկուլյոզ տարած սպաների բժշկական և մասնագիտական վերականգնման նպատակով վերափորձաքննությունը կատարվում է բուժման կուրսի ավարտից 5 տարի հետո:

Ավշահանգույցների տուբերկուլյոզ տարած սպաների վերափորձաքննությունը կատարվում է տուբերկուլյոզային ստացիոնարի պայմաններում, մանրազնին հետազոտումից հետո, իսկ միզատար ուղիների ոչ ակտիվ տուբերկուլյոզ (փոքր բշտեր (կիստաներ), բաժակների աննշան ձևափոխում, միզածորանների լորձաթաղանթի սահմանափակ սպիական ձևափոխումներ) տարածներինը՝ երիկամների միզածորանների սահմանափակ մասնահատումներից հետո առանց ֆունկցիայի խանգարման և պրոցեսի ակտիվության դիսպանսեր հսկողությունից հանելուց հետո 2 տարվա ընթացքում:

Սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները փորձաքննվում են ՌԲՀ-ում՝ կախված բուժման արդյունքից: Բժշկական և մասնագիտական վերականգնման նպատակով նրանց վերջնական վերափորձաքննությունը կատարվում է բուժման հիմնական կուրսն ավարտելուց հետո, բայց ոչ շուտ, քան 3 տարի անց:

 

Հոդված 24. «Ա» կետին են վերաբերում թոքերի և բրոնխների (բրոնխաթոքային ապարատի) քրոնիկական հիվանդությունները, զարգացման արատներն արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումով և աշխատունակության նկատելի կորստով:

«Բ» կետին են վերաբերում բրոնխաթոքային ապարատի քրոնիկական հիվանդությունները՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով: Քրոնիկական թոքաբորբերի, քրոնիկական դիֆուզ բրոնխիտի դեպքում ըստ III սյունակի փորձաքննվողի պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

«Գ» կետին են վերաբերում քրոնիկական թոքաբորբերը, քրոնիկական օբստրուկտիվ բրոնխիտները, քրոնիկական սեգմենտային կամ դիֆուզ բրոնխիտը, ինչպես նաև բրոնխների, թոքերի, ոչ տուբերկուլյոզային սուր պլևրիտների, վարակիչ հիվանդությունների մնացորդային երևույթներն արտաքին շնչառական ֆունկցիայի աննշան խանգարումով, առանց աշխատունակության կորստի:

Հիվանդության պատճառով զինծառայողների արձակուրդի և զորակոչիկների տարկետման վերաբերյալ որոշումներն ընդունվում են ըստ «Դ» կետի միայն սուր թոքաբորբի բարդ ընթացքի դեպքում: Ստացիոնար բուժում չպահանջող և առանց արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խանգարման թոքերի սուր հիվանդությունների ոչ բարդ ընթացքի, քրոնիկական հիվանդությունների սրացման մնացորդային երևույթների ժամանակ զինծառայողների համար որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու անհրաժեշտության մասին:

Սարկոիդոզով տառապող ժամկետային զինծառայողները փորձաքննվում են ըստ «Ա» կամ «Բ» կետի, իսկ սպաները, ենթասպաները, կին զինծառայողները՝ «Ա», «Բ» կամ «Գ» կետերի՝ կախված հիվանդության շրջանից, արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խանգարման արտահայտվածության աստիճանից:

Թոքերի ախտահարման կամ քրոնիկական ոչ սպեցիֆիկ հիվանդությունների հազվադեպ հանդիպող այլ համախտանիշների դեպքում ըստ I, III սյունակների փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է «Ա» կամ «Բ» կետով՝ կախված ԱՇՖ-ի և այլ օրգանների ֆունկցիայի խանգարման կայունությունից ու արտահայտվածությունից:

Շնչառական համակարգի գործունեության ցուցանիշները ներկայացված են 3-րդ աղյուսակում:

 

Հոդված 25. Բրոնխիալ ասթմայի ախտորոշումը պետք է կատարվի ստացիոնար համալիր հետազոտությունից հետո:

«Ա» կետին է վերաբերում կրկնակի ստացիոնար բուժում պահանջող, շնչարգելության ծանր ու հաճախակի նոպաներով ուղեկցվող, II-III աստիճանի թոքային ու սրտային անբավարարությամբ բրոնխիալ ասթման:

«Բ» կետին է վերաբերում բրոնխիալ ասթմայի միջին ծանրության ձևը, որը բնորոշվում է ամիսը մեկ և ավելի անգամ կրկնվող և բրոնխալայնիչ տարբեր միջոցներով հեշտությամբ վերացվող շնչարգելության նոպաներով: Նոպաների միջև ընկած շրջանում պահպանվում է արտաքին շնչառական ֆունկցիայի I-II աստիճանի խանգարումը:

«Գ» կետին են վերաբերում հիվանդության թեթև ձևերը, որոնց ժամանակ շնչարգելության նոպաները տևական չեն, տարեկան լինում են 2-3 անգամից ոչ ավելի, հեշտությամբ վերացվում են բրոնխալայնիչ միջոցներով: Նոպայից դուրս կարող է լինել ԱՇՖ-ի աննշան խանգարում:

Եթե բրոնխոսպազմային համախտանիշն այլ հիվանդությունների ախտանշան է, ապա զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածներով՝ կախված հիմնական հիվանդության ընթացքից:

Ալերգիկ այլ հիվանդությունների դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ սույն Կարգի համապատասխան հոդվածների՝ կախված ախտահարված օրգանի կամ համակարգի ֆունկցիոնալ վիճակից:

 

Հոդված 26. «Ա» կետին, բացի պսակաձև անոթների շրջանառության և (կամ) ընդհանուր արյան շրջանառության III աստիճանի խանգարումով ուղեկցվող սրտանոթային համակարգի հիվանդություններին, վերաբերում են.

● սրտի բնածին արատները,

● սրտի համակցված ու զուգորդված ձեռքբերովի արատները՝ անկախ հեմոդինամիկայի խանգարման աստիճանից,

● սրտապարկի համընդգրկուն խցանումը,

● սրտի կամ աորտայի անևրիզմը,

● սրտի ռիթմի կամ հաղորդականության խանգարման առանձին կայուն, դժվար բուժվող ձևերը,

● հիվանդության զարգացած շրջանում համակարգային անոթային հիվանդությունները:

«Բ» կետին են վերաբերում պսակաձև անոթների և (կամ) ընդհանուր արյան շրջանառության II աստիճանի խանգարումով ուղեկցվող սրտանոթային համակարգի հիվանդությունները:

 

Աղյուսակ  3

 

Շնչառական անբավարարության աստիճաններ

 

1.	Կլինիկական ցուցանիշներ	Նորմա		Ֆունկցիաների անբավարարության  ցուցանիշներ
				I աստիճան (աննշան)	II աստիճան (չափավոր)	III աստիճան (արտահայտված)
ա)	Հևոց	չկա		Նախկինում անսովոր ծանրա-բեռնվա- ծության ժամանակ	Սովորական ծանրա-բեռնվածու- թյան ժամանակ	Մտավոր հանգստի պայմաններում
բ)	Շնչական ակտերի քանակը 1 րոպե	մինչև 20		մինչև 24	25-28	29 և ավելի
գ)	Ցիանոզ	չկա		արտա- հայտված է թույլ չափով	արտա-հայտված է միջին չափով	տարածուն է, խիստ արտահայտված
դ)	Անոթազարկը 1 րոպե	մինչև 80		85-90	95-100	105 և ավելի
2.	Գործիքային տվյալներ
ա)	Արյան հագեցվածությունը թթվածնով (%)	94-ից ավելի		90-80	79-60	59-ից ցածր
բ)	Թոքերի կենսատարողությունը % համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ	90-85		84-70	69-50	49-ից ցածր
գ)	Թոքերի առավելագույն օդափոխությունը % համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ	85-75		74-55	54-35	34-ից ցածր
դ)	Արագացված արտաշնչական ծավալը 1 վրկ % համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ	80-ից բարձր		75-65	64-50	49-ից ցածր
ե)	Տիֆնոյի ինդեքս	70-ից բարձր		69-55	54-40	39-ից ցածր

 

Առանձին դեպքերում պարտադիր զինծառայության մեջ գտնվող սահմանային տարիքի չհասած սպաները, ովքեր սրտի ռիթմի արհեստական կարգավորիչի ինպլանտացիայից (փոխպատվաստումից), աորտապսակաձև շունտավորումից, ինչպես նաև սրտի ռիթմի և հաղորդականության անցողիկ խանգարումով սրտամկանի սահմանափակ ինֆարկտից հետո պահպանել են աշխատունակությունը, կարող են ճանաչվել պիտանի ծառայությանը՝ շարքից դուրս:

Սրտի բնածին արատներ ունեցող զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները, անկախ հեմոդինամիկայի խանգարման աստիճանից, փորձաքննվում են ըստ «Բ» կետի:

Հեմոդինամիկայի չափավոր խանգարումներով սրտի ձեռքբերովի արատներ ունեցող զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները փորձաքննվում են ըստ «Բ» կետի, իսկ հեմոդինամիկայի աննշան խանգարումների կամ դրանց բացակայության դեպքում՝ ըստ «Գ» կետի:

Սրտի, սրտապարկի վերքերի, խոշոր անոթների շրջանում միջնորմից օտար մարմինների վիրահատական հեռացման դեպքում I սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է համաձայն «Ա», «Բ» կամ «Գ» կետերի՝ կախված հեմոդինամիկայի և արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

«Գ» կետին է վերաբերում ակտիվ սուր ռևմատիկ տենդը, որի ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո առնվազն 45 օր պահպանվում են սրտի կամ այլ օրգանների ախտահարման օբյեկտիվ նշանները (սրտի արատ և այլն): Այս կետին է վերաբերում նաև սրտի միտրալ և եռփեղկ փականների առաջնային արտանկումը, որն ուղեկցվում է սրտի ռիթմի և հաղորդականության անցողիկ, կայուն և չափավոր հեմոդինամիկ խանգարումներով՝ արյան ընդհանուր շրջանառության I աստիճանի անբավարարությամբ, ինչպես նաև սրտի միտրալ և այլ փականների առաջնային II աստիճանի արտանկումը՝ սրտի ռիթմի կայուն խանգարումով:

«Գ» կետին են վերաբերում նաև սրտի ռիթմավարի միգրացիան հեմոդինամիկայի 1-ին աստիճանի խանգարմամբ, հաճախակի փորոքային էքստրասիստոլաները (ըստ հոլթեր հետազոտության՝ ժամում 30 և ավելի), պոլիտոպ էքստրասիստոլաները, ալլոռիթմիաները, սինուսային հանգույցի թուլության համախտանիշը, Հիսի խրձի աջ կամ ձախ ոտիկների մասնակի պաշարումները, եթե ուղեկցվում եմ հեմոդինամիկայի 1-ին աստիճանի խանգարումով, ատրիովենտրիկուլյար և սինոաուրիկուլյար պաշարումները:

Ըստ «Գ» կետի են փորձաքննվում նաև առանց սրտի ֆունկցիոնալ խանգարման, դեքստրակարդիա ունեցող զորակոչիկները:

Վերջին մեկ տարում սրտի ու անոթների որևէ հիվանդություն տարած զորակոչիկների, զինծառայողների արյան ընդհանուր շրջանառության I աստիճանի անբավարարությունը պետք է առարկայացվի չափորոշված (դոզավորված) ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությամբ բացահայտված ցուցանիշներով: Ընդ որում, պետք է հաշվի առնել, որ հնարավոր է առողջ անձանց մոտ բացահայտվի ընդհանուր արյան շրջանառության թաքնված անբավարարություն, որը պայմանավորված է ոչ թե սրտանոթային համակարգի հիվանդությամբ, այլ անբավարար ֆիզիկական մարզվածությամբ և դրա հետևանքով ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության նկատմամբ ցածր դիմացկունությամբ:

«Դ» կետին են վերաբերում սրտի փականների ոչ մեծ չափերի արտանկումները, սրտամկանի հիվանդության բարեհաջող ելք ունեցող և առանց հեմոդինամիկ խանգարումների դեպքերը: Առանց միոկարդիոսկլերոզի, սրտային անբավարարության և սրտի ռիթմի խանգարման միոկարդիտները զինվորական ծառայության անցնելու և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար խոչընդոտ չեն: Սրտի ռիթմավարի միգրացիա ունեցող զորակոչիկները պետք է հետազոտվեն՝ պարտադիր հոլթեր մոնիթորինգի կատարումով:

Հաղորդականության բնածին անոմալիաների ժամանակ ռիթմի կայուն խանգարումով (WPW, CLC համախտանիշներ) անձինք փորձաքննվում են «Գ» կետով:

«Ե» կետը նախատեսում է ակտիվ հոդաբորբից (սուր ռևմատիկ տենդից), թունավարակիչ, վարակիչսեպտիկ կամ վարակիչ-ալերգիկ միոկարդիտից (սրտամկանի բորբոքումներից), սրտի իշեմիկ հիվանդության սուր ձևերից հետո նկատվող վիճակները: Ժամկետային զինծառայողներին հիվանդության պատճառով մեկամսյա արձակուրդ տալու կամ զինվորական պարտականությունից ազատելու մասին որոշումն ընդունվում է՝ հաշվի առնելով հիվանդության ծանրության աստիճանը, երբ հոդաբորբի, ոչ ռևմատիկ բնույթի միոկարդիտների ստացիոնար բուժման ավարտից հետո առնվազն 45 օրում չեն առաջացել սրտի ախտահարման կայուն և օբյեկտիվ նշաններ: Հիվանդության պատճառով արձակուրդից հետո նրանց պիտանիությունն օդադեսանտային և սահմանապահ զորքերում որոշվում է անհատապես՝ ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների:

Զորակոչվելուց առաջ 1 տարվա ընթացքում ակտիվ ռևմատիկ տենդով հիվանդացած զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ 12 ամիս ժամկետով, որը լրանալուց հետո զինծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է համաձայն 26-րդ հոդվածի՝ ըստ հիվանդության ելքի:

 Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է ակտիվ հոդաբորբ, ոչ հոդաբորբային բնույթի միոկարդիտներ, ինչպես նաև սրտամկանի ինֆարկտ տանելուց հետո, երբ վերականգնողական բուժումն ավարտելու և աշխատունակությունը լրիվ վերականգնելու համար պահանջվում են մեկ ամիսը գերազանցող ժամկետներ: Սրտի իշեմիկ հիվանդությունը և զարկերակային հիպերտենզիան կարգավորելու, սրտի ռիթմի խանգարումները վերացնելու, աշխատունակությունը լիարժեքորեն վերականգնելու նպատակով էլեկտրաիմպուլսային բուժման անցկացումից հետո III սյունակով նախատեսված փորձաքննվողների վերաբերյալ որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի մասին որոշումն ընդունվում է այն դեպքում, երբ կան անվիճելի տվյալներ, որ արձակուրդից հետո զինվորական ծառայողական պարտականությունները կատարելու ընդունակությունը կվերականգնվի:

Պարտադիր զինվորական ծառայության սահմանային տարիքի հասած սպաներին, ենթասպաներին ու կին զինծառայողներին սրտամկանի տարածուն ինֆարկտից հետո հիվանդության պատճառով արձակուրդ հատկացնելու մասին որոշում չի ընդունվում: Նրանց վերաբերյալ որոշում կայացվում է ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» 26-րդ հոդվածի «Ա» կամ «Բ» կետի:

Սուր ռևմատիկ տենդով, այլ ծագման միոկարդիտով հիվանդացած զորակոչիկներին ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո տրվում է տարկետում՝ մինչև 12 ամիս:

 

Հոդված 27. «Ա» կետին են վերաբերում երրորդ փուլի զարկերակային հիպերտենզիայի դանդաղ զարգացող և արագընթաց (չարորակ) ձևերը:

Ախտանշանային հիպերտենզիայով տառապող զինծառայողների փորձաքննության համար անհրաժեշտ է ղեկավարվել «Հիվանդությունների ցանկի» հոդվածներով՝ հիմք ընդունելով հիմնական հիվանդությունը, իսկ անարդյունք բուժման կամ բարդ ձևերի արմատական բուժման անհնարինության դեպքում՝ նաև սույն հոդվածի «Ա» կետը:

Զարկերակային հիպերտենզիայի երրորդ փուլը բնութագրվում է զարկերակային ճնշման կայուն, բարձր մակարդակով (նվազագույնը՝ սնդիկի սյան 110մմ և ավելի, առավելագույնը՝ սնդիկի սյան 180մմ և ավելի): Այս ցուցանիշները կարող են նվազել սրտամկանի ինֆարկտ տարած անձանց մոտ: Կլինիկական պատկերում գերակշռում են անոթային ծանր խանգարումները՝ պայմանավորված սրտի, ուղեղի, երիկամների և աչքի հատակի աթերոսկլերոզով ու արտերիոսկլերոզով, որոնք հանգեցնում են օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիայի չափավոր խանգարման, սակայն բարեհաջող բուժման դեպքում հնարավոր է լրիվ կամ մասնակի վերականգնել աշխատունակությունը:

«Բ» կետին է վերաբերում երկրորդ փուլի զարկերակային հիպերտենզիան, որը բնորոշվում է զարկերակային ճնշման կայուն, բարձր մակարդակով (նվազագույնը՝ սնդիկի սյան 100-109մմ, առավելագույնը՝ սնդիկի սյան 160-179մմ) և առանց ախտածագումնաբանորեն հիմնավորված բուժման չի կարգավորվում: Զարկերակային հիպերտենզիայի երկրորդ փուլին հատուկ է սրտամկանի գերաճը՝ գերբեռնվածության, հիպոքսիայի կամ իշեմիայի նշաններով: Այն հաստատվում է ինչպես կլինիկական, այնպես էլ գործիքային հետազոտությունների ու չափավոր ծանրաբեռնվածության փորձերի միջոցով:

Զարկերակային հիպերտենզիայի երկրորդ փուլին բնորոշ են նաև ուղեղի արյան շրջանառության, դինամիկ խանգարումներն անցողիկ (շարժողական, զգացողական, խոսքի, ուղեղիկային, լսողական և այլ բնույթի) դրսևորումներով: Օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիան խանգարված է չափավոր, աշխատունակությունը նվազած, բայց հաջող բուժման դեպքում կարող է լրիվ կամ մասնակի վերականգնվել:

Խաղաղ ժամանակ զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները ճանաչվում են զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի: III սյունակով նախատեսված փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ հաշվի առնելով հիվանդության արտահայտվածությունը, տարիքը, ծառայության բնույթը, ծառայողական և բժշկական բնութագրերի տվյալները:

«Գ» կետին է վերաբերում ստացիոնար հետազոտման ժամանակ բացահայտված զարկերակային հիպերտենզիայի առաջին փուլը, որը բնորոշվում է որևէ գրգռիչի ազդեցությամբ զարկերակային ճնշման ժամանակավոր (տրանզիտոր) բարձրացումով (նվազագույնը՝ սնդիկի սյան 90-99մմ, առավելագույնը՝ սնդիկի սյան 140-159մմ): Կլինիկական պատկերում սովորաբար բացակայում են սրտի, գլխուղեղի, երիկամների օրգանական փոփոխությունները: Հնարավոր է աչքերի հատակի զարկերակների չափավոր նեղացում և երակների լայնացում: Աշխատունակությունը պահպանված է: Օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիան խանգարված չէ կամ խանգարված է աննշան չափով:

Զորակոչիկների փորձաքննության ժամանակ զարկերակային հիպերտենզիայի ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար հետազոտության տվյալներով:

Երիտասարդների զարկերակային հիպերտենզիայի դեպքում կատարվում է տարբերակված ախտորոշում՝ ախտանշանային հիպերտենզիան ժխտելու համար: Ախտանշանային հիպերտենզիայով տառապող անձինք փորձաքննվում են ըստ հիմնական հիվանդության:

 

Հոդված 28. Զգալի խանգարումով ընթացող նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիային հատկանշական է վեգետո-անոթային խանգարումների համախտանիշը՝ որևէ գրգռիչի նկատմամբ զարկերակային ճնշման անհամապատասխան արձագանքով:

Հիպոտենզիվային տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիան պետք է տարբերել առողջ մարդկանց ֆիզիոլոգիական հիպոտոնիայից, որի դեպքում գանգատներ չկան, աշխատունակությունը պահպանվում է ԶՃ սնդիկի սյան 90/50 - 100/60 մմ ցուցանիշների դեպքում: Նման անձինք ճանաչվում են պիտանի շարային ծառայության համար՝ առանց սահմանափակումների: Պետք է բացառել ախտանշանային հիպոտոնիան, որը պայմանավորված է ներզատիչ գեղձերի, աղեստամոքսային համակարգի, թոքերի և այլ հիվանդություններով:

Զորակոչիկների, ժամկետային զինծառայողների նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիայի ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար հետազոտման ժամանակ՝ նյարդաբանի, ակնաբույժի, անհրաժեշտության դեպքում այլ մասնագետ-բժիշկների մասնակցությամբ: Զորակոչային տեղամասերում գրանցվելիս նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիայի ցանկացած ձևով տառապող զորակոչիկներին բուժում է նշանակվում:

Նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիայի հիպերտենզիվ ձևի տարբերակիչ ախտորոշման համար անհրաժեշտ է հետազոտել վահանաձև գեղձի, երիկամների և այլ օրգանների վիճակը:

«Ա» կետին են վերաբերում.

● հիպոտենզիվ տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիան. ԶՃ-ն սնդիկի սյան 90/50մմ ցուցանիշից ցածր է, առկա են մշտական գանգատներ, հաճախակի ուշագնացություն, սրտի ռիթմը կայուն խանգարված է, աշխատունակությունը նկատելիորեն նվազած, վեգետո-անոթային խանգարումները ցայտուն են արտահայտված,

● հիպերտենզիվ տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիա. ԶՃ-ն անկայուն է, առկա են մշտական գանգատներ, աշխատունակությունը նկատելիորեն ցածր է, վեգետո-անոթային բնույթի դրսևորումները ցայտուն են և կայուն,

● սրտային տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիան. սրտի ռիթմը կայուն խանգարված է, առկա է կայուն կարդիալգիա՝ վեգետո-անոթային խանգարումների ֆոնի վրա:

Անարդյունավետ ստացիոնար բուժման դեպքում զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները խաղաղ ժամանակ, համապատասխանաբար ըստ 26-րդ և 27-րդ հոդվածների «Գ» կետի, ճանաչվում են ոչ պիտանի զինծառայության համար:

«Բ» կետին են վերաբերում ուղեղի խիստ սակավարյունությամբ ուղեկցվող (սովորական և ջղաձգային ուշագնացություն) վեգետատիվ-անոթային ճգնաժամերը, ինչպես նաև առանց ԿՆՀ-ի օրգանական ախտահարման նշանների՝ արմատական վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակները: Վեգետատիվ-անոթային ասթենիան ախտորոշվում է միայն այն դեպքում, երբ նպատակաուղղված հետազոտությամբ նյարդային համակարգի վեգետատիվ խանգարումներով զուգորդվող այլ հիվանդություններ չեն հայտնաբերվում: Ֆունկցիոնալ բնույթի սինուսային առիթմիկ խանգարումները խոչընդոտ չեն ՌՈՒՀ ընդունվելու համար:

Սրտամկանի օրգանական փոփոխությունների հետևանքով սրտի ռիթմի խանգարումների ժամանակ փորձաքննությունը կատարվում է համաձայն 26-րդ հոդվածի:

«Գ» կետին են վերաբերում 60-100 սրտի ռիթմի հաճախականությամբ և ԶՃ տատանումներով ուղեկցվող (սիստոլիկը՝ մինչև 140 և դիաստոլիկը՝ մինչև 90մմ սնդիկի սյան) վիճակներն առանց սրտանոթային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների:

Զորակոչիկների մոտ սոմատիկ և վարակիչ հիվանդությունների բացակայության դեպքում շարունակվող երկարատև (1 ամիս և ավելի) սուբֆեբրիլիտետի (37,1-37,5⁰C) դեպքում նրանց տրվում է տարկետում 6 ամիս ժամանակով: Զորակոչիկը պարտավոր է զինկոմիսարիատ ներկայացնել պոլիկլինիկական քարտը, որտեղ տեղամասային բուժքույրը և բժիշկը պարտավոր են իրենց պատրոնաժի արդյունքում արձանագրել սուբֆեբրիլիտետը: Եթե կան տեղեկանքներ հիվանդությունների վերաբերյալ, ապա ջերմությունը համարվում է ախտաբանական պրոցեսների արդյունք, և զորակոչիկը ճանաչվում է ծառայությանը ոչ պիտանի: I սյունակով փորձաքննվող զինծառայողները պիտանի չեն: Ոչ մշտական սուբֆեբրիլիտետով նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիայով հիվանդները փորձաքննվում են ըստ 28-րդ հոդվածի «Բ» կետի:

 

Հոդված 29. Ընդգրկում է պարբերական հիվանդության բոլոր ձևերը (որովայնային, կրծքային, խառը և դրանց բարդությունները): Այդ ձևերը կարող են ուղեկցվել հոդային համախտանիշով՝ խոշոր հոդերի ցավերով:

Ախտորոշումը հաստատվում է ըստ.

● գանգատների (որովայնի, կրծքավանդակի շրջանում պարբերաբար առաջացող 24-48 ժամ տևողությամբ, դողէրոցքով, ջերմության բարձրացմամբ ուղեկցվող նոպայաձև ցավերով), բուժկանխարգելիչ հիմնարկների փաստաթղթերի (զորակոչվելուց առաջ առնվազն մինչև 3 տարվա վաղեմության),

● ժառանգական գործոնի (ներկայացվում են մերձավոր հարազատների հիվանդությունը հաստատող բժշկական փաստաթղթեր),

● ստացիոնար հետազոտման տվյալների.

ա) ստացիոնար պայմաններում նոպայի արձանագրում,

բ) լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքներ (ոչ պակաս, քան 3 անգամ),

գ) գենետիկ հետազոտություն:

Հիվանդությունը հաստատող լրացուցիչ վկայություն է որովայնի պատի հետվիրահատական սպիների (ապենդեկտոմիայի, խոլեցիստէկտոմիայի և այլ պատճառներով) առկայությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում պարբերական հիվանդության հաճախակի նոպաները՝ ներքին օրգանների խիստ արտահայտված օրգանական փոփոխություններով (երիկամների ամիլոիդոզ, լյարդի, փայծաղի դիստրոֆիկ փոփոխություններ և այլն):

«Բ» կետին են վերաբերում պարբերական հիվանդության հազվադեպ նոպաները՝ առանց ներքին օրգանների ֆունկցիաների խանգարման: Եթե վերջին 3 տարիների ընթացքում բժշկական փաստաթղթերով հաստատված պարբերական հիվանդության նոպա չի արձանագրվում, ապա զորակոչիկները փորձաքննվում են «Գ» կետով:

I սյունակով նախատեսված փորձաքննվողները կցագրման ժամանակ ուղարկվում են բուժկանխարգելիչ հիմնարկներ՝ հետազոտման և դինամիկ հսկողության համար:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողները, որոնք ներքին օրգանների ֆունկցիայի խանգարում չունեն, համարվում են ծառայության համար պիտանի: Ներքին օրգանների ախտահարման և ֆունկցիայի զգալի կամ չափավոր խանգարման դեպքում նրանք փորձաքննվում են ըստ «Ա» կամ «Բ» կետի:

 

Հոդված 30. Նկատի են առնված կերակրափողի, ստամոքսի, աղիների, որովայնամզի, լյարդի, լեղապարկի, լեղուղիների, ենթաստամոքսային գեղձի, փայծաղի հիվանդությունները:

«Ա» կետին են վերաբերում ստամոքսի և տասներկումատնյա աղու խոցային հիվանդությունը՝ բարդացած պենետրացիայով և ստամոքսաելքի նեղացումով (վիրահատության վերաբերյալ ցուցումների բացակայության կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում), ստամոքսի մասնահատման, աղեստամոքսային անաստամոզի հետևանքները՝ մարսողության ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումով և սնուցման անկումով, լյարդի ցիռոզը, քրոնիկական, ակտիվ հեպատիտների և քրոնիկական պանկրեատիտների ծանր ձևերը՝ ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով, քրոնիկական, ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտների ու էնտերիտների ծանր ձևերը՝ մարսողության խիստ արտահայտված խանգարումով և սնուցման անկումով:

«Բ» կետին են վերաբերում մարսողության չափավոր խանգարումով, սնուցման անկումով և հաճախակի, տևական սրացումներով (տարին երկու և ավելի անգամ) ուղեկցվող աղեստամոքսային համակարգի քրոնիկական հիվանդությունները՝ հեպատիտները, պանկրեատիտները, քարային և ոչ քարային խոլեցիստիտները, գաստրոդուոդենիտները՝ արտազատման, թթվագոյացման ֆունկցիաների զգալի խանգարմամբ, սնուցման անկումով և հաճախակի սրացումներով (տարին երկու և ավելի անգամ), որոնք ապարդյուն ստացիոնար բուժման դեպքում պահանջում են կրկնակի և տևական հոսպիտալացում, քրոնիկական կրկնվող ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտները և էնտերիտները, քարային խոլեցիստիտները, եթե քարի չափը գերազանցում է 0,6 սմ:

Խոցային հիվանդության ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար պայմաններում, ռենտգենաբանական և էնդոսկոպիկ հետազոտություններով: Գաստրոդուոդենալ ախտահարման ռենտգենաբանական հետազոտությունը կատարվում է հիվանդի ուղղահայաց և հորիզոնական դիրքով՝ բնական կոնտրաստով պիլորոդուոդենալ գոտու լիարժեք լցումով բազմառանցքային նշանոցային լուսանկարներ ստանալու համար:

Այս կետին են վերաբերում նաև տասներկումատնյա աղու կոճղեզի արտահայտված ձևախախտումները և փայծաղի չափերի մեծացումը նորմայից 1սմ և ավելի, լյարդի մեծացումը 2սմ և ավելի՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից: Եթե լյարդի չափերը նորմալ են կամ փոքր, ապա փորձաքննությունը կատարվում է ըստ ֆունկցիաների խանգարման աստիճանի:

Բարորակ հիպերբիլիռուբինեմիայով զորակոչիկները, եթե նրանց արյան մեջ անուղղակի բիլիռուբինը մինչև 25 մկմոլ/լ է, ճանաչվում են պիտանի սահմանափակումով (արգելվում է ծառայությունը ցուրտ և խոնավ շրջաններում, ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 10կգ և ավելի, վազքը 100մ-ից ավելի: Մարտական հերթափոխը հակացուցված չէ): Եթե արյան մեջ անուղղակի բիլիռուբինը 25 մկմոլ/լ և ավելի, ապա զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև 1 տարի, որից հետո կրկնակի փորձաքննություն, իսկ զինծառայողները պիտանի չեն և փորձաքննվում են ըստ «Բ» կետի:

«Գ» կետին են վերաբերում որովայնի խոռոչի օրգանների սուր հիվանդությունների հետևանքները: III, IV սյունակներով նախատեսված փորձաքննվողներին խոցային հիվանդության պատճառով արձակուրդ տալու անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է բացառիկ դեպքերում, երբ աշխատունակության վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս:

«Դ» կետը վերաբերում է այն զորակոչիկներին, ովքեր տասներկումատնյա աղու խոցի սուր (սկզբնական) ձև են տարել: Նրանց տրվում է տարկետում մինչև 6 ամիս ժամկետով, եթե ստացիոնար բուժումից հետո անցել է մինչև 3 ամիս:

Տասներկումատնյա աղիքի խոցով հիվանդ զորակոչիկները և զինծառայողները ծառայության չեն ուղարկվում անբարենպաստ կլիմա ունեցող շրջաններում տեղաբաշխված զորքեր:

Ստամոքսի և տասներկումատնյա աղիքի ոչ բարդ ախտանշաններով խոցերի դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ հիմնական հիվանդության ծանրության ու ընթացքի: Բարդ խոցերի դեպքում ըստ I սյունակի փորձաքննվողները զինծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի, իսկ ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

 

Հոդված 31. Երիկամների հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկների և զինծառայողների փորձաքննությունը կատարվում է միայն ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո:

«Ա» կետին են վերաբերում երիկամների այն հիվանդությունները, որոնք բարդացած են երկրորդ և երրորդ աստիճանի երիկամային քրոնիկական անբավարարությամբ:

Առաջին աստիճանի երիկամային քրոնիկական անբավարարությամբ (և առանց դրա) երիկամների քրոնիկական հիվանդությունների դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ «Բ» կետի:

Երիկամային քրոնիկական անբավարարության առաջին փուլը բնորոշվում է ազոտային փոխանակության նորմալ ցուցանիշներով կամ արյան մեջ մնացորդային ազոտի անցողիկ բարձրացումով մինչև 0,62 գ/լ, արյան պլազմայում կրեատենինի՝ մինչև 176,8 մկմոլ/լ բարձրացումով, կծիկային զտման անհրաժեշտ ծավալի 50% (և բարձր) չափով, մեզի՝ 1018-ից ոչ ավելի հարաբերական խտության տատանումով:

Երիկամային քրոնիկական անբավարարության երկրորդ (ազոտեմիական) փուլը բնորոշվում է ազոտեմիայով 0,6-0,9 գ/լ, կրեատենինեմիայով՝ 176,9-884 մկմոլ/լ և կծիկային զտման անհրաժեշտ ծավալի՝ 49-20 տոկոսի չափով, մեզի՝ 1011-1017 հարաբերական խտության տատանումներով:

Երիկամային քրոնիկական անբավարարության երրորդ փուլը բնորոշվում է 1,0 գ/լ-ը գերազանցող ազոտեմիայով, 884 մկմոլ/լ-ը գերազանցող կրեատենինեմիայով, 20-10 տոկոսից ցածր կծիկային զտման մակարդակով և կայուն իզոստենուրիայով (մեզի հարաբերական խտության տատանումները՝ 1005-1010):

Սուր պիելոնեֆրիտի, թունավոր կամ օջախային նեֆրիտի բարենպաստ ընթացքի դեպքում ընդունվում է որոշում՝ ծառայողական պարտականություններից ազատելու և պարտադիր բժշկական հսկողություն ապահովելու անհրաժեշտության մասին: Սուր գլոմերուլոնեֆրիտով հիվանդացած զինծառայողները, մեզի մեջ ախտաբանական փոփոխությունների առկայության դեպքում, որոնք պահպանվում են երիկամների սուր հիվանդությունից հետո երեք և ավելի ամիսների ընթացքում, անկախ երիկամների ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, ըստ «Բ» կետի ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար, իսկ զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի ժամկետով:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողները ենթակա են բժշկական հսկողության: Նրանց պիտանիությունը շարքում և շարքից դուրս ծառայության համար որոշվում է անհատապես:

Զորակոչիկների, զինծառայողների փորձաքննությունը կատարվում է երիկամաքարային հիվանդության, երիկամների և միզուղիների տուբերկուլյոզի, այլ հիվանդությունների ժամանակ, ինչպես նաև վնասվածքների ու վիրահատության հետևանքով առաջացած երիկամների ախտահարումների համախտանիշների դեպքում՝ «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների համաձայն:

 

Հոդված 32. Նախատեսում է շարակցական հյուսվածքի համակարգի, հոդերի, մկանների և ջլերի վարակաբորբոքային և դիստրոֆիկ ծագման հիվանդությունները, այդ թվում՝ ռևմատոիդ հոդաբորբը, ներառյալ նրա հոդային և ներհոդային ձևերը, անկիլոզ առաջացնող սպոնդիլոարթրիտը (Բեխտերևի հիվանդությունը):

«Ա» կետին են վերաբերում հոդերի ֆունկցիան նկատելիորեն սահմանափակող, կայուն և անշրջելի փոփոխությունները՝ աշխատունակության շեշտակի կորստով, ինչպես նաև շարակցական հյուսվածքի զարգացող համակարգային հիվանդությունները (կարմիր գայլախտ, դերմատոմիոզիտ, սկլերոդերմիա, համակարգային վասկուլիտ):

«Բ» կետին են վերաբերում հոդերի քրոնիկական հիվանդությունների դանդաղ զարգացող ձևերը հոդերի չափավոր արտահայտված էքսուդատիվ-պրոլիֆերատիվ փոփոխություններով և ֆունկցիոնալ անբավարարությամբ՝ առանց այլ օրգանների ու համակարգերի ախտահարման և տարվա մեջ մեկ անգամից ոչ ավելի սրացումներով, սակայն մասնագիտական աշխատունակության պահպանմամբ: Այս հոդվածին են վերաբերում խոշոր հոդերի քրոնիկական, հաճախակի (տարվա մեջ երկու և ավելի անգամ) սրացումներով ոչ սպեցիֆիկ սինովիտներն ու համակարգային հիվանդությունները՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

«Գ» կետին են վերաբերում հոդերի սուր վարակիչ, վարակաալերգիկ հիվանդությունների հետևանքները՝ հոդերի ֆունկցիայի աննշան խանգարումով և առանց աշխատունակության կորստի խոշոր հոդերի քրոնիկական, հազվադեպ (տարվա մեջ մեկ անգամ) սրացումներով ոչ սպեցիֆիկ սինովիտները:

Ֆունկցիայի աննշան խանգարում է դիտվում հոդերի ախտահարման օբյեկտիվ նշանների բացակայության դեպքում ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության ժամանակ չափավոր, արագ անցնող ցավի առկայությունը:

Նույն կետին են վերաբերում բարորակ, ռևմատոիդ հոդաբորբի սկզբնական ձևերը, ինչպես նաև հոդերի դիստրոֆիկ հիվանդությունները՝ ֆունկցիայի աննշան խանգարումով կամ առանց դրա:

Հոդերի սուր բորբոքային հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկներին «Դ» կետով տրամադրվում է տարկետում, խաղաղ ժամանակ՝ առնվազն 6 ամիս, պատերազմի ժամանակ՝ 3 ամիս:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է այն դեպքերում, երբ ստացիոնար բուժման ավարտից հետո պահպանվում է հոդերի ֆունկցիոնալ անբավարարությունը, և դրա վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս:

Հոդերի ախտահարումներն այլ հիվանդությունների ժամանակ, ինչպես նաև դեղորայքային, շիճուկային կամ սննդային անտանելիության հետևանքով գնահատվում են հիվանդի բուժումից հետո՝ ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի: Այլ օրգանների ու համակարգերի զուգակցված ախտահարման դեպքում կիրառվում են «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածները:

 

ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 33. «Ա» կետին են վերաբերում պարանոցի, իրանի և վերջույթների շրջանում ուռուցքանման, մեծ, գերաճած կելոիդային սպիները, որոնք սերտորեն միացած են հյուսվածքների հետ, խոցոտված կամ հեշտ վերքոտվող են ու առաջացնում են անշարժություն կամ զգալի սահմանափակում են շարժումները՝ վիրահատական բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում հազվադեպ խոցոտվող կամ չխոցոտվող, ուռուցքանման, գերաճած և ապաճած սպիները վիրահատական բուժման ոչ բավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում:

«Գ» կետին են վերաբերում այն առաձգական սպիները, որոնք երկար քայլելիս և ֆիզիկական այլ ծանրաբեռնվածությունների ժամանակ չեն խոցոտվում:

Անհաջող վիրահատությունից հետո կաուզալգիայի կամ դեմքն այլանդակող սպիների առկայության դեպքում որոշումն ընդունվում է ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» 15-րդ կամ 70-րդ «Բ» հոդվածների:

Վերջույթների հոդերի շարժումների ծավալը որոշվում է ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» 4-րդ աղյուսակի:

 

Աղյուսակ  4

 

Հոդերում շարժումների գնահատման աղյուսակ

 

Հոդի անվանումը	Շարժումների ձևը	Նորմայի սահմանները	Շարժումների սահմանափակման աստիճանը
			աննշան	չափավոր	զգալի
Ուսային ուսագոտու հետ	ծալում	180	115	100	80
	տարածում	40	30	20	15
	զատում	180	115	100	80
Արմնկային	ծալում	40	80	90	100
	տարածում	180	150	140	120
	վարհակում	180	135	90	60
Դաստակային	ծալում	75	35	20-25	15
	տարածում	60	30	20-25	15
	ճաճանչային զատում	20	10	5	2-3
	ծղիկային զատում	40	25	15	10
Կոնք-ազդրային	ծալում	75	100	110	120
	տարածում	180	170	160	150
	արտուղղում	50	25	20	15
Ծնկային	ծալում	40	60	90	110
	տարածում	180	175	170	160
Սրունք-թաթային	ներբանային ծալում	130	120	110	100
	թիկնային ծալում	70	75	80	85

 

Վիրաբուժական հիվանդությունների կամ վնասվածքների ոչ բարդ վիրահատություններից հետո չապաքինված սպիներ ունեցող զորակոչիկներին բուժհիմնարկից դուրս գրելուց հետո, «Դ» կետի համաձայն, տրվում է տարկետում՝ մինչև երկու ամիս ժամկետով, իսկ զինծառայողների վերաբերյալ որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին: Սույն կետում նշված հիվանդությունների (վերքերի կամ վնասվածքների) վիրահատությունից հետո բարդացումների դեպքում, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար անհրաժեշտ է երկու ամսից ավելի, փորձաքննությունը կատարվում է ըստ 33-րդ հոդվածի «Դ» կետի:

 

Հոդված 34. Նախատեսում է կրծքավանդակի, որովայնի խոռոչի, փոքր կոնքի և արտաորովայնային շրջանի օրգանների վիրաբուժական հիվանդությունների, վիրավորման, վնասվածքների կամ վիրահատությունների հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում.

● թոքերի, թոքամզի (պլևրայի), շնչափողի, բրոնխների և միջնորմի վիրավորումները, վնասվածքները կամ վիրահատությունների հետևանքները՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիայի զգալի խանգարումով,

● կերակրափողի, ստամոքսի, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի, բարակ (1,5մ ոչ պակաս) կամ հաստ (30սմ ոչ պակաս) աղիների մասնահատումները, բնային կամ սելեկտիվ վագոտոմիան սնուցման խիստ արտահայտված անկումով կամ մարսողության խանգարումով (չբուժվող դեմպինգ համախտանիշ, տևական լուծ և այլն),

● աղեստամոքսային բերանակցումը (անաստոմոզը),

● աղեստամոքսային համակարգի զանգվածային կրկնակի արյունահոսությունները (2-3 լ արյան կորստով),

●  կերակրափողի պարբերական բուժավորում պահանջող սպիական նեղացումները,

● ստոծանու ճողվածքները հաճախակի (տարեկան երկու և ավելի անգամ) ճմլումներով, վիրահատական անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում,

● կրծքավանդակի ու որովայնի խոռոչի օրգանների հետվիրահատական անբավարար բուժման արդյունքները,

● թոքի արմատի, սրտի կամ մեծ անոթների մոտակայքում գտնվող խոշոր (1սմ և ավելի տրամագծով), ինչպես նաև երկու և ավելի մանր օտար մարմինների առկայությունը՝ անկախ բարդության աստիճանից կամ ֆունկցիոնալ խանգարումներից:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է սույն հոդվածի «Բ» կետի համաձայն:

«Բ» կետին են վերաբերում կրծքավանդակի օրգանների հիվանդությունների, վնասվածքների, վերքերի, վիրահատական միջամտությունների հետևանքները կամ դրանց բարդությունները՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով, ստամոքսի կամ տասներկումատնյա աղու խոցային հիվանդությունը՝ բարդացած թափածակմամբ կամ արյունահոսությամբ, կերակրափողի, ստամոքսի, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի, բարակ (1մ ոչ պակաս) կամ հաստ (20սմ ոչ պակաս) աղիների մասնահատումից և ընդհանուր կամ սելեկտիվ վագոտոմիայից հետո առաջացած վիճակները, ստոծանիական և պարաէզոֆագիալ ճողվածքները, որովայնի խոռոչի կպումների երևույթները՝ աղիների անանցանելիությամբ, փայծաղի և լեղապարկի հեռացումը, թորակոտոմիան, թոքի 2 և ավելի հատվածների (սեգմենտների) հեռացումը՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման առկայությունից:

Կպումային հիվանդությունը պետք է հաստատվի ռենտգենաբանական հետազոտության կամ վիրահատության տվյալներով:

Որովայնի, կրծքավանդակի, արտաորովայնամզային տարածության հրազենային թափանցող վիրավորումների դեպքում, որոնք ընթանում են ներքին օրգանների վնասումով, փորձաքննվում են «Բ» կետով՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

Պարազիտար կիստաները (էխինոկոկ, ալվեոկոկ) քննարկելիս, կիրարկել այս կետը:

«Գ» կետին են վերաբերում կրծքավանդակի ու որովայնի խոռոչի օրգանների վիրաբուժական հիվանդությունների, վիրահատությունների, վնասվածքների հետևանքները՝ արտաքին շնչառական կամ մարսողության ֆունկցիայի աննշան խանգարումով: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները:

«Դ» կետին են վերաբերում կրծքավանդակի կամ որովայնի խոռոչի օրգանների, փոքր կոնքի և արտաորովայնային շրջանի վիրաբուժական հիվանդություններից, վիրահատություններից, վնասվածքներից հետո առաջացած վիճակները՝ ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարումով, երբ աշխատունակության վերականգնման համար պահանջվում է 1-2 ամիս:

Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև 1 տարի:

 

Հոդված 35. «Ա» կետին են վերաբերում գանգի կամարի թափանցող վերքերից կամ վնասվածքներից հետո առաջացած տարբեր մեծության արատները՝ ուղեղանյութի մեջ օտար մարմնի առկայությամբ: Գանգոսկրի (եթե այն փոխարինված չէ պլաստիկ նյութով)՝ ավելի, քան 8սմ² կամ (եթե այն փոխարինված է պլաստիկ նյութով) ավելի, քան 20սմ² մակերեսով արատի և ուղեղանյութի մեջ օտար մարմնի առկայության դեպքում (առանց կլինիկական դրսևորումների) ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է ըստ «Բ» կետի՝ հաշվի առնելով փաստացի աշխատունակությունը, ծառայության պայմանները, զորամասի հրամանատարության ու բժշկի կարծիքը:

«Բ» կետին, բացի թափանցող վերքերից ու վնասվածքներից հետո գանգի կամարում առաջացած արատներից և գանգոսկրի արատներից, վերաբերում են նաև զարգացման արատներն ու անկանոնությունները (կռանիոստենոզ, պլատիբազիա, բազիլյար իքպրեսիա, մակրո- կամ միկրոցեֆալիա և այլն)՝ արտահայտված կլինիկական դրսևորումներով (մշտական գլխացավ, ներգանգային ճնշման բարձրացում, տվյալ հիվանդության պատճառով կրկնակի հոսպիտալացում և այլն), առանց կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների:

«Բ» կետին են վերաբերում նաև գանգի կամարի ոսկրերի զարգացման արատներն ու անկանոնությունները՝ չափավոր կլինիկական դրսևորումներով (կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների բացակայության և բուժման բավարար արդյունքների դեպքում): Գանգի զարգացման արատներն ու անկանոնությունները պետք է հաստատվեն ռենտգենաբանական հետազոտությամբ:

Գանգի ծանր վնասվածքներից և վիրահատություններից հետո գանգոսկրի արատ ունեցող հիվանդների վերաբերյալ որոշումն ընդունվում է բուժման ավարտից հետո՝ կախված անկանոնության չափերից ու դրա փոխարինման համար պլաստիկ վիրահատության արդյունքներից: Գանգի թափանցող և չթափանցող վնասվածքներից հետո կենտրոնական նյարդային համակարգի ախտահարման երևույթների ժամանակ որոշումն ընդունվում է համաձայն 13-րդ հոդվածի:

 

Հոդված 36. Սկոլիոզով տառապող զորակոչիկների համար առաջարկվում է հետևյալ հարմարեցված դասակարգումը.

● 1-ին աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 10-22 աստիճան,

● 2-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 23-40 աստիճան,

● 3-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 41-60 աստիճան,

● 4-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 61 և ավելի աստիճան:

Կիֆոզով տառապող զորակոչիկների համար առաջարկվում է հետևյալ հարմարեցված դասակարգումը.

● նորմա՝ մինչև 35 աստիճան,

● 1-ին աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 36-45 աստիճան,

● 2-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 46-60 աստիճան,

● 3-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 61-80 աստիճան,

● 4-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 80-ից ավելի աստիճան:

Սկոլիոզի և կիֆոզի դեպքում ռենտգեն նկարահանումը կատարվում է կանգնած դիրքում (կիֆոզի՝ ռենտգեն-նկարի համար նաև ձեռքերը պարանոցին դրված):

«Ա» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին և ձեռքբերովի սևեռակված, վերջնական ծռվածությունները (4-րդ աստիճան կիֆոզ, երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 80 աստիճանից ավելի), 3-4-րդ աստիճանի սկոլիոզ (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է 41 աստիճան և ավելի)՝ կրծքավանդակի խիստ արտահայտված ձևափոխումով (սապատ, ողնուղեղային խողովակի ամբողջականության խախտումը լամինէկտոմիայից և հեմիլամինէկտոմիայից հետո և այլն) և ԱՇՖ-ի 3-րդ աստիճանի խանգարումով կամ առանց դրա (կիֆոսկոլիոզի կամ սկոլիոզի պատճառով վիրահատված անձինք, անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, փորձաքննվում են ըստ «Ա» կետի), հաճախակի (տարեկան 2-3 անգամ) սրացումներով վարակիչ սպոնդիլիտը, երրորդ աստիճանի սպոնդիլոլիզը և սպոնդիլոլիստեզը, օտար մարմինների առկայությունը ողնուղեղային խողովակում, ողերի մարմինների բազմաթիվ կոտրվածքների հետևանքները՝ ողնաշարի խիստ արտահայտված ձևափոխումով և ցավային համախտանիշով, ձևախեղող սպոնդիլոզը և ողնաշարի բոլոր հատվածների միջողնային օստեոխոնդրոզը (վերտեբրոբազիլյար անբավարարության երևույթներով) միակցող սկավառակների մակարդակ դուրս եկող բազմաթիվ օստեոֆիտներով՝ միջողնային հոդավորման շրջանում և ողերի մարմինների եզրերին ու մշտական ցավային համախտանիշով, որը հաստատված է վերջին 2-3 տարվա ընթացքում առանց կայուն կլինիկական արդյունքի կրկնակի ստացիոնար բուժումով, աշխատունակության իջեցումով (տարեկան ավելի, քան 60 օր), դիսպանսեր հսկողության տվյալներով և հրամանատարության բնութագրերով:

«Ա» կետին են նաև վերաբերում ողերի մարմինների կոտրվածքների, հոդախախտումների դեպքում և սպոնդիլո-կորպորեդեզի կիրառումով վիրահատության հետևանքները, 2 և ավելի ողերի մարմինների կոտրվածքի հետևանքները՝ սեպաձև ձևափոխումով, միջողնային սկավառակների, ջլերի և հոդակապերի վնասումով ու ցավային համախտանիշով: Նման դեպքերում ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես՝ «Բ» կետի համաձայն:

Ախտորոշումը պետք է հաստատվի վերտեբրոբազիլյար համակարգի դոպլերոգրաֆիկ հետազոտությամբ, ժամանակակից հետազոտման մեթոդներով, իսկ միջողնային սկավառակների, ջլերի ու հոդակապերի վնասվածքը սպոնդիլոգրերով, ուղղահայաց առանցքից կողմնային ուղղություններով, դեպի առաջ և հետ, ողնաշարի կորացման աստիճանի որոշումով՝ պարտադիր ծանրաբեռնվածության դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին ու ձեռքբերովի վերջնական ծռվածությունները, արտահայտված օստեոխոնդրոպատիկ կիֆոզ, Շոյերման-Մաոյի հիվանդությունը՝ համակցված տարածված սպոնդիլոարթրոզով (տարածված սպոնդիլոարթրոզ է կոչվում այն դեպքը, երբ պրոցեսում ներգրավված են 3-ից ավելի ողեր):

II աստիճանի սկոլիոզը (ողնաշարի կողմնային թեքվածության անկյունը կազմում է 23-40 աստիճան), III աստիճանի կիֆոզը (ծռվածության անկյունը կազմում է 61-80 աստիճան)՝ կրծքավանդակի աննշան արտահայտված ձևախեղումով (կուզ և այլն) ու ԱՇՖ-ի II աստիճանի խանգարումով կամ առանց դրա, հազվադեպ սրացումներով վարակիչ սպոնդիլիտը (III սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է «Գ» կետով), տարածված ձևախեղող սպոնդիլոզն ու միջողնային օստիոխոնդրոզը՝ բազմաթիվ, խոշոր կտցանման ոսկրային աճով միջողնային շրջանում ու ցավային համախտանիշով, բայց առանց վերտեբրոբազիլյար անբավարարության երևույթների (ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի ռենտգեն հետազոտությամբ, ՀՏ, մագնիսառեզոնանսային հետազոտությամբ), I-II0 սպոնդիլոզը և սպոնդիլոլիստեզը, իսկ III սյունակով փորձաքննվողների համար՝ II0 սպոնդիլոզը և սպոնդիլոլիստեզը, երբ առկա է ողի մարմնի թարմ կոտրվածք, երկու և ավելի ողերի հին կոտրվածքներ սեպաձև ձևախեղումով՝ անկախ ողնաշարի ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, ինչպես նաև միջողնային սկավառակի ճողվածքի և հեռացման հետևանքները (I սյունակով փորձաքննվողների համար): Այս կետին են վերաբերում նաև կրծքավանդակի առաջնային պատի արտահայտված ձևախախտումները՝ անգամ առանց արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խանգարման:

«Գ» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին և ձեռքբերովի սևեռակված, վերջնական ծռվածությունները, II աստիճանի կիֆոզը (երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 46-60 աստիճան), I աստիճանի սկոլիոզը (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է 10-22 աստիճան)՝ աննշան արտահայտված անատոմիական փոփոխություններով (ներառյալ ոչ արտահայտված օստեոխոնդրոպատիկ կիֆոզը) սահմանափակ ձևախեղող սպոնդիլոզը: Այս զինծառայողների համար անհրաժեշտ է սահմանափակել ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 80կգ-ից ավելի:

III սյունակով փորձաքննվողների համար ողերի մարմինների թարմ կոտրվածքների, միջողնային սկավառակների հեռացման դեպքում ստացիոնար բուժումից հետո արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է ըստ 38-րդ հոդվածի «Դ» կետի, հերթական փորձաքննությունը կատարվում է «Բ» կետի համաձայն:

Ողի մարմնի կոտրվածքից 2 տարի հետո ողնաշարի ֆունկցիան աննշան խախտող փոփոխությունների դեպքում զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի ծառայությանը՝ սահմանափակումով:

Ողի մարմնի կոտրվածքի դեպքում, եթե անատոմիական խախտում չկա, զորակոչիկներին տրվում է տարկետում երկու անգամ՝ 1-ական տարով, որից հետո վերափորձաքննություն:

Ողի մարմնի սեպաձև կոտրվածքների դեպքում, անկախ ֆունկցիայի խախտման չափից, զորակոչիկները փորձաքննվում են «Բ» կետով: Եթե կա ողնաշարի ֆունկցիայի խախտում, ապա զորակոչիկները փորձաքննվում են «Ա» կետով:

«Դ» կետին են վերաբերում ողնաշարի չսևեռակված ծռվածությունը, ներառյալ պատանեկան կիֆոզը (երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 36-45 աստիճան), ողնաշարի բնածին կամ ձեռքբերովի սևեռակված վերջնական ծռվածությունները, սկոլիոզը (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է մինչև 10 աստիճան) ձևախեղող սպոնդիլոզի և միջողնային օստեոխոնդրոզի մեկուսացած երևույթները՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման:

Վերտեբրոբազիլիար անբավարարվածության երևույթների դեպքում միաժամանակ կիրառվում է նաև 11-րդ հոդվածը, իսկ ձևախեղող սպոնդիլոզն ու արմատիկային համախտանիշով միջողնային օստեոխոնդրոզի դեպքում՝ 16-րդ հոդվածը:

Պարանոցային օստեոխոնդրոզին հատուկ են որոշակի ցավոտ կետերը պարանոցային ողերի հարվերտեբռալ և քիստավոր ելուստների, Էրբի վերին (անրակի արտաքին եզրից 2-3սմ բարձր), ողնաշարային զարկերակի ելքի կետերը: Ուստի ողնաշարի պարանոցային հատվածն ուսումնասիրելիս առանձնակի ուշադրություն է դարձվում առաջ հակած վիճակում գլխի պտտմանը: Առաջացած ցավերը (նաև գլուխն ուսին դրած վիճակում) վկայում են պարանոցային օստեոխոնդրոզի առկայության մասին: Զինվորական ծառայությանը և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելուն չեն խանգարում քիստավոր և լայնակի ելունների կոտրվածքների հետևանքները, գոտկային 5-րդ ողի սակրալիզացումը կամ սրբոսկրային ողի լյումբալացումը, նշված ողերի աղեղների սերտաճած չլինելը, միջողնային օստեոխոնդրոզի առանց ախտանիշների ընթացքը, ինչպես նաև I աստիճանի կիֆոզը (36-45 աստիճան ծռվածության անկյուն) և սկոլիոզը (մինչև 10 աստիճան ծռվածության անկյուն):

 

Հոդված 37. «Ա» կետին են վերաբերում կոնքի ոսկրերի զարգացման անոմալիաները կամ հիվանդությունների հետևանքները՝ կոնքային օղի խիստ արտահայտված ձևափոխումով և կազմվածքի ու քայլքի խանգարումով, կոնքի ոսկրերի կոտրվածքի հետևանքները՝ վիրահատական անբավարար արդյունքների հետևանքով, ներքին օրգանների վնասումով կոնքի ոսկրերի սխալ սերտաճած բազմաթիվ ուղղահայաց կոտրվածքները՝ կոնքային օղի միասնականության խախտումով, ազդրոսկրագլխիկի խոռոչի շրջանում կոնքի ոսկրերի կոտրվածքի հետևանքները՝ ազդրոսկրի գլխիկի կենտրոնական հոդախախտումով, կոնքազդրային հոդում անկիլոզի կամ ձևախեղող օստեարթրոզի երևույթներով՝ ֆունկցիայի զգալի խանգարումով:

«Բ» կետին են վերաբերում կոնքի ոսկրերի զարգացման անոմալիաները, կոնքազդրային հոդերում կամ ողնաշարում հիվանդությունների ու վնասվածքների հետևանքով առաջացած ձևախախտումները՝ շարժումների չափավոր սահմանափակումով:

«Գ» կետին վերաբերում են կոնքազդրային հոդերում կամ ողնաշարում շարժումներն աննշան չափով սահմանափակող, աշխատունակությանը չազդող դեպքերը:

Եթե կոնքի ձևախեղումների ժամանակ առաջանում է ստորին վերջույթների կարճացում (քայլվածքի ու կազմվածքի խանգարումով), ապա կիրառվում է համապատասխան հոդվածը:

Առանց կոնքային օղի ձևախեղման կոնքի առանձին ոսկրերի մեկուսացած կոտրվածքներից հետո, զորակոչիկների, զինծառայողների պիտանիությունը շարային ծառայությանը չի սահմանափակվում: Կոնքազդրային հոդում շարժումների ծավալը որոշելիս կիրառվում է 4-րդ աղյուսակը:

 

Հոդված 38. Նախատեսում է ոսկրերի աճառների, մկանների, ջլերի ու հոդերի բնածին արատներ, վնասվածքների հետևանքներ, քրոնիկական հիվանդություններ:

Նշված փոփոխությունների և արատների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է կախված հենաշարժական ապարատի անատոմիական և ֆունկցիոնալ խանգարումների արտահայտվածության աստիճանից:

«Ա» կետը նախատեսում է խոշոր հոդի անկիլոզը, շարժումների զգալի սահմանափակումը կամ ախտաբանական անշարժությունը, որոնք զարգացել են հիվանդության կամ վնասվածքի հետևանքով:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ ըստ «Բ» կետի համաձայն, երբ խոշոր հոդերի շարժումների սահմանափակման ու անկիլոզի դեպքում առկա է ֆունկցիոնալ փոխհատուցում:

«Բ» կետին են վերաբերում դիստրոֆիկ պրոցեսով ավարտված օստեոխոնդրոպաթիաները, ոսկրերի տարած օստեոմիելիտները, որոնք հիմնավորված և հաստատված են համապատասխան փաստաթղթերով, երբ առկա են մնացորդային երևույթներ կամ ոսկրային հյուսվածքի փոփոխություն՝ անկախ տարած սրացումների քանակից, հաճախությունից և ժամկետից: Նույն կետին են վերաբերում չավարտված պրոցեսով օստեոխոնդրոպաթիաները:

«Դ» կետի համաձայն զորակոչիկներին բուժման համար տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին՝ արձակուրդ: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է բուժման ավարտից հետո՝ ըստ ֆունկցիայի խանգարման:

«Ե» կետի դեպքում առկա են օբյեկտիվ տվյալներ, սակայն բացակայում է վերջույթի ֆունկցիայի խանգարումը:

«Գ» կետին են վերաբերում ավարտված օստեոմիելիտները (ավարտված են համարվում այն օստեոմիելիտները, որոնք չունեն մնացորդային երևույթներ կամ ոսկրային հյուսվածքի փոփոխություններ): ՌՈՒՀ ընդունվողների համար պիտանիությունը չի սահմանափակվում:

Խոշոր հոդում խոնդրոմատոզի առկայության դեպքում զորակոչիկները, զինծառայողները ենթակա են վիրահատության հատկապես, երբ «ներհոդային մկնիկը» զարգացել է հոդի պաշարման համախտանիշի առաջացումից հետո: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է վիրահատությունից հետո՝ կախված վիրահատության ելքից և փորձաքննության պահին հոդի ֆունկցիայից: Օսգուտ-Շլյատերի հիվանդությունը, որն ընթանում է առանց ոտքի ֆունկցիայի խանգարման, չի կարող հիմք լինել զինվորական ծառայության համար պիտանիության սահմանափակման համար:

Ոսկրերի ու հոդերի հիվանդությունների դեպքում զինվորական ծառայության պիտանիության մասին որոշումը, որպես կանոն, ընդունվում է հոսպիտալային հետազոտությունից և բուժումից հետո: Ընդսմին, պետք է հաշվի առնել սրացումների նկատմամբ հիվանդության հակումը, ապաքինման կայունությունը և զինվորական ծառայության առանձնահատկությունները:

Զինծառայությունից ազատվելու կամ արձակուրդի անհրաժեշտության մասին, ըստ «Ե» կետի, որոշում է ընդունվում նաև ոսկրերի ու հոդերի վիրահատությունից հետո, հենաշարժական ապարատի շարժումների ժամանակավոր սահմանափակման դեպքում, ջլերի պլաստիկ վիրահատությունից կամ տենոլիզից (մատների, դաստակի և ներբանի) հետո, երկար խողովակաձև և այլ ոսկրերի կոտրվածքներից հետո չամրապնդված ոսկրային կոշտուկների դեպքում:

Կեղծ հոդերի առկայության դեպքում զորակոչիկները և զինծառայողները ենթակա են բուժման ժամանակակից մեթոդների կիրառումով: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է բուժման ավարտից հետո՝ կախված դրա արդյունքներից: Վիրահատությունից հրաժարվելու կամ բուժման անբավարար արդյունքների դեպքում կիրառվում է «Ա» կետը:

Երկար, խողովակաձև ոսկրերի թարմ կոտրվածքներից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումը նույնպես ընդունվում է բուժման ավարտից հետո, հաշվի առնելով վնասվածքի տեղայնացումը և կատարվող աշխատանքի բնույթը: Մանր ոսկրերի հոդախախտումների, անրակի կամ կողոսկրերի կոտրվածքների դեպքում (առանց ներքին օրգանների վնասման) բուժումից հետո որոշում է ընդունվում զինծառայողին ծառայողական պարտականություններից ազատելու անհրաժեշտության մասին:

Ներբանի կամ ձեռքի ու ոտքի մատների վնասվածքների, ինչպես նաև կոճերի կոտրվածքների հետևանքների առկայության դեպքում I սյունակով փորձաքննվողներին հիվանդության պատճառով արձակուրդ չի տրվում, որովհետև հաճախ վնասված վերջույթը հանգիստ պահելու պատճառով կարող է առաջանալ շարժունակության սահմանափակում: Նման դեպքերում հոսպիտալային բուժումն ավարտելուց հետո որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու անհրաժեշտության վերաբերյալ: Պատերազմի ժամանակ այդ զինծառայողներն ուղարկվում են ապաքինման գումարտակ:

Երկար, խողովակաձև ոսկրերի կոտրվածքների բուժումից հետո, եթե մնացել է մետաղական կոնստրուկցիա, զորակոչիկին տրվում է տարկետում 1 տարով, որից հետո պիտանիությունը որոշվում է ըստ վերջույթի ֆունկցիայի: Մետաղական կոնստրուկցիան չհեռացնելու դեպքում, որոշում է ընդունվում ըստ «Բ» կետի: Զինծառայողների երկար, խողովակաձև ոսկրերի կոտրվածքների հետևանքների բուժման անբավարար արդյունքների դեպքում հիվանդության պատճառով տրվում է արձակուրդ, և զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը որոշվում է ըստ «Ա», «Բ» կամ «Գ» կետերի:

Փոքր չափերի մետաղական կոնստրուկցիաների և պտուտակների առկայությունը սերտաճած կոտրվածքի պայմաններում, եթե զորակոչիկը հրաժարվում է դրանց հեռացումից, ապա որոշումը կայացվում է ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի: Մետաղական կոնստրուկցիայի հեռացման ցանկության դեպքում տրամադրել տարկետում 6 ամսից 1 տարի ժամկետով, հետագայում պիտանիությունը գնահատվում է բուժումից հետո՝ ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

Մանր ոսկրերի ստացիոնար բուժում չպահանջող, ոչ բարդ, փակ կոտրվածքների դեպքում սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները կարող են բժշկական հետազոտման ենթարկվել ամբուլատոր պայմաններում, որից հետո որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրելու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին: Երկար, խողովակաձև կամ այլ ոսկրերի ոչ բարդ, փակ կոտրվածքների դեպքում, երբ դրանք միայն գիպսով անշարժացնում են, ոսկրային կոշտուկի նշանների երևան գալուց հետո, ըստ III սյունակի փորձաքննվողներն անհրաժեշտության դեպքում կարող են դուրս գրվել բուժհիմնարկից և, մինչև գիպսը հանելը, ստանալ ամբուլատոր բուժում: Միաժամանակ որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով նրանց արձակուրդ տրամադրելու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին:

Նմանատիպ դեպքերում ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները պետք է հաճախեն ՌՈՒՀ-ի, իսկ ժամկետային ծառայողները՝ զորամասերի բուժկետեր, որտեղ առնվազն ամիսը մեկ անգամ նրանց պետք է զննի հոսպիտալի վիրաբույժը (վնասվածքաբանը): Անհրաժեշտության դեպքում զինծառայողները նորից կարող են հոսպիտալացվել: Հիվանդության պատճառով արձակուրդը կարող է երկարացնել ԿՌԲՀ-ն՝ բժշկական ցուցումների հիման վրա: Հոդերի շարժման ծավալը գնահատելիս պետք է առաջնորդվել 4-րդ աղյուսակի ցուցանիշներով:

Հոդախախտումներից ու կոտրվածքներից հետո շարժումների սահմանափակման երևույթների առկայության դեպքում զորակոչիկներին բուժման համար տրվում է տարկետում: Զինծառայողների պիտանիությունը որոշվում է խիստ անհատապես: Վերին վերջույթի ոսկրերի աննշան անկյունային ձևափոխումը (ֆունկցիայի պահպանումով) չի սահմանափակում զորակոչիկների, զինծառայողների պիտանիությունը շարային ծառայությանը: II սյունակով փորձաքննվողները պիտանի չեն:

 

Հոդված 39. «Բ» կետին են վերաբերում նաև ազդրոսկրերի ներքին կողմերի ելունդների միջև 20սմ և ավելի հեռավորության 0-աձև կամ սրունքների ներքին կոճերի միջև 15սմ և ավելի հեռավորության X-աձև կորացումները: Այս կետին են վերաբերում նաև վերին վերջույթների արտահայտված վալգուսային և վարուսային ձևախեղումներն առանց ֆունկցիայի խանգարման:

«Գ» կետին են վերաբերում ոտքերի ազդրոսկրերի ներքին կողմերի ելունդների միջև 12-20սմ հեռավորության 0-աձև կամ սրունքների ներքին կոճերի միջև 12-15սմ հեռավորության X-աձև կորացումները:

Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 15 կգ-ից ավելի:

 

Հոդված 40. «Ա» կետին վերաբերում են խոշոր հոդերում աննշան ֆիզիկական ծանրաբեռնումից տարեկան երեք և ավելի անգամ առաջացող, հոդի անկայունությամբ և վերջույթի հոդախախտումները, խոշոր հոդերի, արտահայտված գերշարժունությունը, ենթահոդախախտի առկայությամբ՝ պահանջելով փաստացի օբյեկտիվ հաստատում (ռենտգենոգրաֆիա): Հոդախախտման փաստը պետք է հավաստի բուժհիմնարկը՝ այն ուղղելուց առաջ և հետո կատարած պարտադիր ռենտգեն հետազոտությամբ:

Կրկնվող հոդախախտման դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողների համար ընդունվում է որոշում՝ ըստ 37-րդ հոդվածի «Դ» կետի՝ նրանց ազատելով մարզական պարապմունքներից և ցանկացած փոխադրամիջոց վարելուց: Բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում վերջնական որոշումն ընդունվում է 37-րդ հոդվածի համաձայն, ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

«Բ» կետին են վերաբերում ֆիզիկական զգալի ծանրաբեռնվածության (ծանրության բարձրացում, ըմբշամարտ և այլն) կամ կրկնվող վնասվածքի դեպքում առաջացող հոդախախտերը և խոշոր հոդերի աննշան արտահայտված գերշարժունությունը:

 

Հոդված 41. Նախատեսում է դաստակի մատների վնասվածքները և հիվանդությունները, դրանց հետևանքները: Ջլերի կամ մատների նյարդերի այն վնասվածքները կամ հիվանդությունները, որոնք առաջացնում են մատի լիակատար կծկում կամ լիակատար անշարժություն, արատային ծայրատները համարվում են մատի բացակայություն:

Մատների կառուցվածքային վնասվածքները, որոնք նշված չեն սույն հոդվածում, չեն սահմանափակում ըստ I, III, IV սյունակների փորձաքննվողների պիտանիությունը շարային ծառայության համար: Ըստ II սյունակի փորձաքննվողները պիտանի չեն:

 

Հոդված 42. «Ա» կետին վերաբերում է նաև վիրավորման, վնասվածքների, ոսկրապլաստիկ վիրահատությունների հետևանքով ոտնաթաթի ցանկացած հատվածի բացակայությունը, երկու ոտքի բոլոր մատների բացակայությունը, կծկումը կամ անշարժությունը: Այս դեպքում ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար կիրառվում է «Բ» կետը:

«Բ» կետին է վերաբերում մի ոտքի առաջին, մեկ կամ երկու ոտքի բոլոր մատների դիստալ ֆալանգների մակարդակով բացակայությունը, կծկումը կամ անշարժությունը:

Ոտքի մատի բացակայությունը համարվում է մատի բացակայություն՝ ոտնաթաթի ֆալանգային հոդի մակարդակով: Մատի լրիվ կծկվածությունը կամ անշարժությունը համարվում է դրա բացակայություն:

Ոտքի մեկ մատի բացակայության դեպքում, բացի առաջին մատի բացակայությունից, պիտանիությունը շարային ծառայության և ՌՈՒՀ ընդունվելու համար չի սահմանափակվում: Ոտքի առաջին մատի բացակայության դեպքում II սյունակով փորձաքննվողները պիտանի չեն:

 

Հոդված 43. Նախատեսում է ոտնաթաթի բնածին և ձեռքբերովի ձևախեղումները (նորմալ է համարվում ոտնաթաթի կամարի 26-30մմ բարձրությունը և 125-134 աստիճանի անկյունը): Շարային ծառայության համար զորակոչիկների, զինծառայողների պիտանիությունը որոշելիս պետք է նկատի ունենալ, որ բարձր, երկայնակի կամարով թաթերը հաճախ նորմայի տարբերակ են: Ոտնաթաթի կամարի 31-35մմ բարձրությունը համարվում է բարձր կամարով ոտնաթաթ: Սնամեջ է համարվում (կամարի բարձրությունը 36մմ-ից բարձր) այնպիսի ձևախեղումը, որն ուղեկցվում է հետնամասի սուպինացիայով և առաջամասի պրոնացիայով՝ ներքին և արտաքին բարձր կամարի առկայությամբ (այսպես կոչված շեշտակի ոլորված թաթ), ոտնաթաթի առջևի մասը տարածված է, լայն և քիչ դարձված:

Հարթաթաթության ժամանակ կամարի կարծրացումը հաճախ ոչ մի սուբյեկտիվ խանգարում չի առաջացնում, ուստի և չի կարող հիմք լինել սույն հոդվածի կիրառման համար: Այս հոդվածը նախատեսում է ֆիքսված հարթաթաթություն, որն առաջանում է վալգուսային ոտնաթաթի դեկոմպենսացիայի հետևանքով կամ մանկական ու պատանեկան հարթաթաթության հետևանք է, որը զուտ մկանային ձևից վերածվել է ջլահոդային ամրապնդված ձևափոխման:

«Ա» կետով փորձաքննվում են գարշապարային, վարուսային թաթեր, սնամեջ ոտնաթաթ և ներբանների այլ խիստ արտահայտված կամ ձեռքբերովի կորացումներ ունեցող անձինք, երբ խախտված է թաթերի ֆունկցիան և անհնար է ստանդարտ կոշիկից օգտվելը:

«Բ» կետին է վերաբերում ցայտուն արտահայտված III աստիճանի հարթաթաթությունը (ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը մինչև 7մմ (անկյունը կազմում է 170 աստիճան և ավելի), կամ 8-14մմ կամարի բարձրության դեպքում (անկյունը կազմում է 160-170 աստիճան), երբ այն զուգորդվում է առաջին մատի ուղղությունը փոխող կոնտրակտուրայով, վեգնավակաձև համակցության դեֆարթրոզով (ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար այս դեպքում կիրառվում է «Գ» կետը), սնամեջ ոտնաթաթերը (երբ կամարի բարձրությունը 36մմ ավելի է և առկա են սրունք-թաթային հոդի կոնտրակտուրա):

«Գ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված բնածին կամ ձեռքբերովի ձևախեղումները, III աստիճանի հարթաթաթությունը՝ ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը 8-14մմ է (անկյունը կազմում է 160-170 աստիճան), կամ սնամեջ ոտնաթաթերը (կամարի բարձրությունը 36 մմ և ավելի)՝ առանց սրունք-թաթային հոդի կռկանքի աննշան ցավային համախտանիշով և ստատիկայի խանգարումով, որի դեպքում կարելի է հարմարեցնելով սովորական (ստանդարտ) կոշիկ հագնել: Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 30 կգ-ից ավելի, սահմանափակել երկարատև քայլքը 5կմ-ից ավելի, վազքը՝ 1կմ-ից ավելի:

«Դ» կետին է վերաբերում II աստիճանի՝ ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը՝ 15-20մմ (անկյունը կազմում է 145-160 աստիճան) և I աստիճանի՝ կամարի բարձրությունը 21-25մմ (անկյունը կազմում է 135-144 աստիճան) հարթաթաթությունները:

Փորձաքննվողի մեկ ոտքի՝ II և մյուսի՝ I աստիճանի հարթաթաթության դեպքում փորձաքննական եզրակացությունն ընդունվում է ըստ II աստիճանի հարթաթաթության:

Այս կետով են փորձաքննվում նաև կամարի բարձրությունը՝ 15-25մմ կամ սնամեջ ոտնաթաթերը և բարձր կամարներ ունեցող զորակոչիկներն ու ժամկետային զինծառայողները:

I աստիճանի հարթաթաթությունը խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ ընդունվելու համար և չի սահմանափակում զորակոչիկների ու ժամկետային զինծառայողների պիտանիությունը շարային ծառայության համար:

I-II աստիճանի հարթաթաթությունը չի սահմանափակում զորակոչիկների և ժամկետային զինծառայողների պիտանիությունը շարային ծառայության համար:

Hallux-valgus ունեցող զորակոչիկներին առաջարկվում է վիրահատական բուժում և տրվում է տարկետում: Բուժումից հրաժարվելու դեպքում որոշումը կայացվում է 38-րդ հոդվածով՝ ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

Հարթաթաթության ժամանակ ոտնաթաթի կողմնային ռենտգեն-նկարը պետք է կատարել խիստ կողմնային պրոյեկցիայով կանգնած վիճակում՝ հենվելով մեկ ոտքի վրա, ոտնաթաթին տալով թիկնային ծալում: Ռենտգեն նկարում գարշապարային և նախագարշապարային ոսկորները պետք է պրոյեկցվեն մեկը մյուսի վրա: Սնամեջ ոտնաթաթի դեպքում ռենտգեն-նկարը պետք է կատարել առանց վերջույթի ծանրաբեռնման՝ պառկած վիճակում:

 

Հոդված 44. Վերին կամ ստորին վերջույթի (ցանկացած մակարդակով) բացակայության դեպքում ըստ I սյունակի փորձաքննվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար և հանվում են հաշվառումից:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ հաշվի առնելով առողջ վերջույթի ֆունկցիայի պահպանման պայմանը:

Չարորակ նորագոյացությունների կամ անոթների հիվանդությունների ժամանակ ցանկացած մակարդակի անդամահատված վերջույթներ ունեցողների վերաբերյալ որոշում ընդունվում է ըստ հիմնական հիվանդությունը նախատեսող հոդվածների:

 

Հոդված 45. Ոչ թունավոր խպիպով զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատական բուժում: Բուժման անբավարար արդյունքների, վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում փորձաքննությունն իրականացվում է ըստ «Ա» կամ «Բ» կետի:

Վիրահատությունից հետո ստացված արդյունքներին ու վիրահատության բնույթին համապատասխան, 33-րդ հոդվածի «Դ» կետի համաձայն զինծառայողներն ազատվում են ծառայողական պարտականություններից, իսկ զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ մինչև 6 ամիս ժամկետով:

Հագուստ կրելուն չխոչընդոտող խպիպի և ներզատիչ խանգարումների բացակայության դեպքում, ըստ I կամ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը շարային ծառայության համար չի սահմանափակվում:

Ներզատիչ խանգարումների դեպքում կիրառվում է 20-րդ հոդվածը:

 

Հոդված 46. «Ա» կետը կիրառվում է ոսկրերի ու հոդերի (անկախ ախտահարման տարածվածությունից ու փուլից), այլ օրգանների ու համակարգերի չարորակ նորագոյացությունների տեղային կամ հեռավոր մետաստազների առկայության, ինչպես նաև անարդյունավետ վիրահատական բուժման կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում ներքին օրգանների, ստորին շրթունքի կամ մաշկի չարորակ նորագոյացությունները՝ արմատական վիրահատման կամ կոնսերվատիվ բուժումից հետո, առանց հեռավոր և տեղային մետաստազների ու ֆունկցիայի խանգարման: Հետագա ստացիոնար բուժում չպահանջող ժամանակավոր բնույթի վիրահատությունների դեպքում, ըստ III սյունակի փորձաքննվողները հիվանդության պատճառով ծառայողական պարտականություններից ազատվում կամ արձակուրդ են ստանում 34-րդ հոդվածի «Դ» կետի համաձայն:

Ստորին շրթունքի կամ մաշկի՝ առանց մետաստազների քաղցկեղի հեռացումից հետո, ըստ III սյունակի փորձաքննվողները սպիների առկայության դեպքում համարվում են պիտանի զինծառայության համար:

 

Հոդված 47. Բարորակ նորագոյացությունների առկայության դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն:

«Բ» կետը կիրառվում է վիրահատական բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում: Այս կետով փորձաքննվում են նաև բազմաթիվ ոսկրային էկզոստոզներ ունեցող անձինք, մեծ չափերի հասնող էկզոստոզը, ինչպես նաև մակաբուծային կիստաները և նրանց վիրահատությունից հետո խոռոչների առկայությունը:

«Գ» կետը կիրառվում է վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում (բացի ոսկրային ուռուցքներից), եթե հնարավորության սահմաններում կարելի է կրել ստանդարտ կոշիկ, հագուստ կամ հանդերձանք, ինչպես նաև հագուստ կրելուն չխոչընդոտող և օրգանների ֆունկցիաներին չխանգարող եզակի, փոքր չափերի էկզոստոզը:

Հագուստ կրելուն չխոչընդոտող, ներքին օրգանների գործունեությանը չխանգարող բարորակ նորագոյացությունների պատճառով չի սահմանափակվում զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը շարային ծառայության համար:

 

Հոդված 48. «Ա» կետին են վերաբերում խոշոր անոթների զարկերակային և զարկերակաերակային անևրիզմները՝ անհաջող վիրահատության կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում, գանգրենանեկրոզային փուլում խցանող էնդար-տերիիտը, աորտաարտերիիտը և աթերոսկլերոզը, IV աստիճանի քրոնիկական երակային անբավարարության երևույթներով ստորին վերջույթների զարգացող թրոմբոֆլեբիտը, ֆլեբոթրոմբոզը, հետթրոմբոտիկ և վարիկոզային հիվանդությունը, IV աստիճանի լիմֆեդեման, III փուլի անգիոտրոֆոնևրոզները, արհեստական պրոթեզների ու շունտերի կիրառմամբ խոշոր անոթների անհաջող, վերականգնողական վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակը:

«Բ» կետին են վերաբերում ստորին վերջույթների անոթների II փուլի խցանող էնդարտերիիտը, աորտաարտերիիտը և աթերոսկլերոզը, ստորին վերջույթների պոստթրոմբոտիկ կամ վարիկոզային հիվանդությունը (III աստիճանի քրոնիկական երակային անբավարարության երևույթներով), III աստիճանի փղագարությունը, II փուլի անգիոտրոֆոնևրոզները (տևական ցավային համախտանիշով, որն ուղեկցվում է մատների կապտությամբ), խոշոր անոթների վերականգնողական վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակները:

Ըստ այս կետի փորձաքննվում են նաև I փուլի խցանող էնդարտերիիտով հիվանդ զորակոչիկներն ու ժամկետային զինծառայողները:

Հաշվի առնելով արյան շրջանառության խանգարումների աստիճանը, ծառայության պայմանները և աշխատունակության վիճակը՝ ռազմաբժշկական հանձնաժողովը III սյունակով նախատեսված փորձաքննվողների վերաբերյալ առանձին դեպքերում որոշում ընդունելիս ցուցաբերում է անհատական մոտեցում՝ «Բ» կամ «Գ» կետի համաձայն:

«Գ» կետին են վերաբերում ստորին վերջույթների հետթրոմբոտիկ կամ վարիկոզային հիվանդությունը՝ քրոնիկական երակային II աստիճանի անբավարարության երևույթներով (ոտնաթաթերի ու սրունքների պարբերական այտուցվածություն երկար քայլելուց կամ կանգնելուց հետո, որն անցնում է գիշերային կամ ցերեկային հանգստի ժամանակ), II աստիճանի լիմֆեդեման, I փուլի անգիոտրոֆոնևրոզները (ցրտահարության ժամանակ մատների այտուցը, ցավերն ու գունատությունը, որոնք տևում են մի քանի ժամ), ստորին վերջույթների I փուլի խցանող էնդարտերիիտը և աթերոսկլերոզը (III սյունակով փորձաքննվողների համար):

«Դ» կետին են վերաբերում առանց երակային անբավարարության նշանների ստորին վերջույթների վարիկոզային հիվանդությունը (I աստիճան), I աստիճանի լիմֆեդեման (ներբանի թիկունքի աննշան այտուց, որը նվազում կամ անհետանում է գիշերային կամ ցերեկային հանգստի ժամանակ):

Խոշոր անոթների հրազենային և այլ վնասվածքներից հետո, երբ լրիվ վերականգնվում են արյան շրջանառությունը և ֆունկցիաները, ըստ I սյունակի փորձաքննվողների համար կիրառվում է «Գ» կետը, իսկ ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար՝ «Դ» կետը:

Անոթների հիվանդությունների և վնասվածքների հետևանքների ախտորոշումը կատարվում է ըստ զարգացման փուլի և խանգարումների աստիճանի: Փորձաքննության եզրակացությունն ընդունվում է կլինիկական հետազոտությունից հետո խոր, ենթամաշկային և հաղորդակցային երակների փականների ֆունկցիայի ու խորանիստ երակների անցանելիության աստիճանի որոշմամբ: Ընդսմին, օգտագործվում են ռեովազոգրաֆիան նիտրոգլիցերինային փորձով, մաշկի էլեկտրաջերմաչափումը, անգիոֆլեբոլիմֆոգրաֆիան, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև օբյեկտիվ ցուցանիշներ տվող այլ մեթոդներ:

Ստորին վերջույթների առանձին հատվածներում առանց երակային անբավարարության նշանների երակների լայնացումը գլանային կամ գալարային առաձգական ցցվածքների տեսքով խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ ընդունվելու համար:

 

Հոդված 49. Ճողվածքներ ունեցող զորակոչիկներին առաջարկվում է վիրահատություն, առաջին անգամ տրվում է տարկետում մինչև 6 ամիս ժամկետով, հրաժարվելու դեպքում նրանք փորձաքննվում են «Գ» կետի համաձայն: Հաջող բուժումից հետո նրանք պիտանի են շարային ծառայության համար: Վիրահատական բուժման հակացուցման դեպքում կիրառվում է սույն Կարգի համապատասխան հոդվածը:

«Ա» կետին են վերաբերում կրկնվող, մեծ չափերի հասնող, քայլելը դժվարացնող կամ բազմակի վիրահատական բուժումից հետո ներքին օրգանների ֆունկցիան խախտող ճողվածքները: Այս նույն կետով փորձաքննություն է կատարվում նաև բազմաթիվ հետվիրահատական ճողվածքների վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում: Վիրահատությունից հետո ճողվածքի մեկանգամյա կրկնվելը հիմք է «Ա» կետի կիրառման համար: Քայլելը չդժվարացնող, չափավոր մեծության ճողվածքների՝ մեկ անգամ կրկնվելու դեպքում կիրառվում է «Գ» կետը:

 

Հոդված 50. «Ա» կետին է վերաբերում ուղիղ աղիքի III աստիճանի արտանկումը: Ընդ որում, արտանկած աղիքն ինքնուրույն տեղը չի ընկնում և ձեռքով տեղը գցելը սակավ արդյունավետ է, հետանցքը խոր բացված է, սեղմամկանը (սֆինկտեր) թուլացած, կղանքն ու գազերը չեն պահվում, այսինքն՝ առկա է հետանցքի սեղմամկանի III աստիճանի անբավարարություն:

«Բ» կետին է վերաբերում ուղիղ աղիքի II աստիճանի արտանկումը: Արտանկած աղիքը տեղն է ընկնում ինքնուրույն կամ ձեռքի օգնությամբ: Հետանցքը ներքաշված է կամ մի քիչ կարծրացած: Գազերը կամ հեղուկ կղանքը չեն պահվում, այսինքն՝ կա սեղմամկանի I կամ II աստիճանի անբավարարություն:

Ուղիղ աղիքի I և II աստիճանի արտանկման դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հետանցքի շրջանում ուղիղ աղիքի վիրահատությունից հետո, համաձայն 34-րդ հոդվածի «Դ» կետի, զինծառայողներին հիվանդության պատճառով տրվում է արձակուրդ, զորակոչիկներին՝ մինչև 6 ամիս տարկետում: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ բուժման արդյունքների: Հաջող վիրահատությունից հետո զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար չի սահմանափակվում: Հիվանդությունը կրկնվելու դեպքում որոշումն ընդունվում է «Բ» կետի համաձայն:

 

Հոդված 51. Նախատեսում է վիրահատական միջամտությունից հետո անբնական հետանցքի առաջացման դեպքերը:

Հետանցքի նեղացման և սեղմամկանի անբավարարության դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Վիրահատությունից հետո զինծառայողներին հիվանդության պատճառով (34-րդ հոդվածի «Դ» կետ) տրվում է արձակուրդ, իսկ զորակոչիկներին՝ մինչև 6 ամիս տարկետում: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ բուժման արդյունքների: Հիվանդության կրկնվելու դեպքում որոշումն ընդունվում է ըստ 34-րդ հոդվածի «Ա», «Բ» կամ «Գ» կետերի: Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում I սյունակի համաձայն փորձաքննվողները զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի և հաշվառումից հանվում են:

 

Հոդված 52. Քրոնիկական պարապրոկտիտ ունեցող զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո շարային ծառայության համար նրանց պիտանիությունը չի սահմանափակվում:

Բուժման ոչ բավարար արդյունքների կամ վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում զինծառայության համար պիտանիության վերաբերյալ որոշումն ընդունվում է ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

«Ա» կետին են վերաբերում այն դեպքերը, երբ հետանցքը պարբերաբար թարախահոսում է, հետանցքի շրջանում նկատվում է մացերացիա, մաշկի բորբոքում կամ թաց էկզեմա, և հիվանդությունը պարբերաբար (տարին 3-4 անգամ) բարդանում է թարախակույտի առաջացումով:

«Բ» կետին է վերաբերում տարեկան 1-2 անգամ սրացող քրոնիկական պարապրոկտիտը, երբ վիրահատության արդյունքները բավարար չեն կամ փորձաքննվողը հրաժարվում է վիրահատությունից: Ըստ այս կետի փորձաքննվում են նաև պոչուկի էպիթելային բշտերի բարդություններով հիվանդ զորակոչիկները:

«Գ» կետին է վերաբերում պարբերաբար սուր բորբոքվող, առանց թարախակույտի առաջացման, վիրահատական ոչ բավարար ելքով քրոնիկական պարապրոկտիտը մեկ անգամ վիրահատվելուց հետո:

 

Հոդված 53. Նախատեսում է թութքի բոլոր դեպքերը:

Ցուցումների առկայության դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն կամ կոնսերվատիվ բուժում: Բուժման ոչ բավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում կիրառվում է «Ա» կամ «Բ» կետը՝ կախված սակավարյունության արտահայտվածությունից, սրացումների հաճախականությունից և հեմորոիդալ հանգույցների արտանկման աստիճանից:

«Ա» կետին են վերաբերում թութքի հաճախակի սրացումները, երբ փորձաքննվողը տարեկան 2-3 անգամ տևականորեն (1-2 ամիս) բուժվում է ստացիոնար պայմաններում՝ թրոմբոզից, հեմորոիդալ հանգույցների բորբոքումից կամ արտանկումից, ինչպես նաև, երբ հիվանդությունը բարդանում է վիրախծուծում (տամպոնադա) պահանջող, կրկնվող արյունահոսությամբ:

«Բ» կետին են վերաբերում այն դեպքերը, երբ ստացիոնար պայմաններում վիրահատությունը կամ կոնսերվատիվ բուժումը լավ արդյունք են տալիս:

Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 25 կգ և ավելի, բազմաթիվ կքանստումները (10 և ավելի անգամ):

«Գ» կետին են վերաբերում հազվադեպ սրացումներով թութքը, ինչպես նաև հաջող բուժումից հետո բոլոր դեպքերը:

ՌՈՒՀ-երի դիմորդների, ինչպես նաև զորակոչիկների ու զինծառայողների պիտանիությունը շարային ծառայության համար չի սահմանափակվում: Հանգույցների արտանկումով ուղեկցվող թութք ունեցող ՌՈՒՀ-երի դիմորդները պիտանի չեն:

 

Հոդված 54. «Ա» կետին են վերաբերում զույգ երիկամների ախտահարումով միզաքարային հիվանդությունը՝ բուժման ոչ բավարար արդյունքի դեպքում (վարակված քարեր, հիդրոնեֆրոզ, բուժվող երկրորդային պիելոնեֆրիտ), III աստիճանի նեֆրոպտոզը, երիկամների կոնքային դիստոպիան, երիկամների պոլիկիստոզը, շագանակագեղձի III-IV փուլի ադենոման, երիկամների անոթների անոմալիաները՝ վազոռենալ զարկերակային հիպերտենզիայի երևույթներով և երիկամային արյունահոսություններով: Վերոհիշյալ հիվանդությունները պետք է ուղեկցվեն II-III փուլի քրոնիկական երիկամային անբավարարությամբ կամ երիկամների արտազատիչ ֆունկցիայի զգալի խանգարումով:

Նույն կետին են վերաբերում հիվանդությունների կամ վնասվածքների պատճառով մեկ երիկամի հեռացումից հետո մյուսի ֆունկցիայի խանգարումը՝ անկախ արտահայտվածության աստիճանից, ինչպես նաև առնանդամի բացակայությունը:

«Բ» կետին են վերաբերում երիկամների պոլիկիստոզը, մուլտիկիստոզը, կոնտրաստ ՀՏ հետազոտությամբ կամ սցինտիգրաֆիայով հաստատված պարենքիմատոզ կամրջակ ունեցող պայտաձև երիկամը, երիկամների կոնքային դիստոպիան, հիվանդությունների կամ վնասվածքների հետևանքով հեռացված մեկ երիկամի բացակայությունը՝ մյուսի նորմալ գործունեությամբ, միզուկի անոմալիաները (փոշտային կամ շեքային հիպոսպադիա), երիկամում քարի (չափը՝ 0,5սմ և ավելի) առկայությունը՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, ինչպես նաև կլինիկորեն դրսևորվող երկկողմանի III աստիճանի նեֆրոպտոզը:

Այս կետին են վերաբերում նաև քարերի դուրս գալու հետևանքով երիկամային խիթի հաճախակի նոպաները (տարեկան 5-6 անգամ), երիկամների (դիսպլազիա, երիկամների և դրանց մասերի երկատում), միզածորանների և միզապարկի անոմալիաները, որոնք պետք է ուղեկցվեն II փուլի երիկամային անբավարարությամբ կամ երիկամների արտազատիչ ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով:

«Գ» կետին են վերաբերում երիկամների, միզածորանների մանր, առանձին քարերը, որոնք դուրս են գալիս առանց խիթի նոպաների, II աստիճանի նեֆրոպտոզը, միզասեռական համակարգի հազվադեպ սրացումներով քրոնիկական հիվանդությունները (երկրորդային պիելոնեֆրիտ, պրոստատիտ, ցիստիտ)՝ հիվանդանոցային հաջող բուժմամբ, միզասեռական համակարգի օրգանների վերքերի կամ վնասվածքների հետևանքները:

Նույն կետին են վերաբերում երիկամների գոտկային դիստոպիան՝ առանց ցավային համախտանիշի և արտազատիչ ֆունկցիայի խանգարման, ինչպես նաև միզուկի խուղակն առնանդամի արմատից մինչև մեջտեղը:

«Դ» կետին են վերաբերում միզատար ուղիներից (ավազան, միզածորան, միզապարկ) գործիքով առանձին քարերի հեռացումից հետո առաջացած վիճակը՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման, հետագա քարագոյացման, միակ քարի դուրս գալն առանց ցավային համախտանիշի, I աստիճանի նեֆրոպտոզը, երիկամների սալջարդից հետո կարճատև արյունամիզությունը:

Քրոնիկական երիկամային անբավարարության շրջանների բնութագիրը տրված է 31-րդ հոդվածի բացատրություններում:

Պսակաձև ակոսում հիպոսպադիայի առկայությունը չի սահմանափակում զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու և շարային ծառայության համար:

 

Հոդված 55. Գիշերամիզությամբ տառապող զորակոչիկները և զինծառայողներն ուղարկվում են ստացիոնար հետազոտման և բուժման:

Նրանց հետազոտումը պետք է լինի լիակատար և համալիր՝ ուրոլոգի և նյարդաբանի մասնակցությամբ: Հետազոտման ընթացքում առանձնակի ուշադրություն է դարձվում կմախքի (թուրքական թամբ, ողնաշարի գոտկային հատված), արտաքին սեռական օրգանների վիճակին (ֆիմոզ, խուղակներ, միզատար խողովակի զարգացման արատներ), միզասեռական համակարգի զարգացման անոմալիաներին: Բացի դրանից, անպայման հետազոտվում է դիուրեզը (գիշերային, ցերեկային), միզապարկի ծավալն ու ձևը (ցիստոսկոպիա, խրոմոցիստոսկոպիա, ցիստոգրաֆիա): Եթե գիշերամիզությունը նյարդային կամ միզասեռական համակարգի հիվանդությունների ախտանշաններից է, ապա որոշումն ընդունվում է ըստ հիմնական հիվանդության:

Եթե հսկողությունն ու կրկնակի հետազոտությունները, ինչպես նաև զինկոմիսարիատից ստացված տվյալները, հաստատում են հիվանդության առկայությունը, իսկ բուժման արդյունքը դրական չէ, ապա գիշերամիզության հաճախակի դրսևորումներով տառապող զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի:

Այն զորակոչիկները, որոնց գիշերամիզության մասին նշված է միայն անամնեզում և վերջին երեք տարվա ընթացքում այն նրանց մոտ չի նկատվել, ճանաչվում են շարային ծառայության համար պիտանի:

 

Հոդված 56. Սերմնալարերի երակների II-III աստիճանի վարիկոզ լայնացում ունեցող զորակոչիկներին և զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Բուժման բավարար արդյունքի դեպքում նրանց պիտանիությունը շարային զինծառայության համար չի սահմանափակվում:

«Ա» կետին է վերաբերում ոչ արդյունավետ բուժման կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում սերմնալարերի երակների III աստիճանի վարիկոզ լայնացումը (լարն իջնում է ապաճած ամորձու ստորին բևեռի մակարդակից ցած, առկա է մշտական ցավի ախտանիշը, սերմնարտադրությունը խանգարված է, կա սպիտա- և արյունամիզություն):

«Բ» կետին է վերաբերում բուժման ոչ բավարար արդյունքի կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում սերմնալարի երակների II և I աստիճանի վարիկոզ լայնացումը (լարն ամորձու վերին բևեռի մակարդակից ցածր է, չկան ամորձու ապաճման երևույթներ և ցավային ախտանիշի դրսևորումներ):

 

Հոդված 57. Ամորձու կամ սերմնալարի թաղանթի ջրգողությամբ հիվանդ զորակոչիկներին, զինծառայողներին և ՌՈՒՀ-եր ընդունվողներին առաջարկվում է վիրահատություն:

Հաջող բուժումից հետո նրանց պիտանիությունը շարային (զինվորական) ծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար չի սահմանափակվում:

Բուժումից հրաժարվելու դեպքում զորակոչիկները և զինծառայողները, ըստ ամորձու կամ սերմնալարի թաղանթի ջրգողության արտահայտվածության, փորձաքննվում են համաձայն սույն հոդվածի «Ա» կամ «Բ» կետի:

 

Հոդված 58. Մեկ ամորձին չլինելու դեպքում (ամորձին կա, բայց իջած չէ փոշտի մեջ) զորակոչիկներին և զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո նրանց պիտանիությունը շարային զինծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար չի սահմանափակվում: Վիրահատությունից հրաժարվելու, ինչպես նաև մեկ ամորձի չունենալու դեպքում նրանք ճանաչվում են պիտանի շարային ծառայության համար:

«Ա» կետին է վերաբերում նաև մեկ ամորձու չլինելը՝ մյուսի ախտահարման երևույթներով (օրգանական փոփոխություններ, քրոնիկական փոփոխություններ, քրոնիկական օրխիտ, էպիդիդիմիտ, սպերմատոգենեզ), II-III խանգարումով: Ներզատիչ (էնդոկրին) խանգարումների առկայության դեպքում կիրառվում է 20-րդ հոդվածը:

 

ԱԿԱՆՋԻ, ՎԵՐԻՆ ՇՆՉՈՒՂԻՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 59. Բացի քրոնիկական թարախային մեզո- և էպիտիմպանիտները, այս հոդվածին է վերաբերում նաև այդ պատճառով կատարված վիրահատությունից հետո վիրահատական խոռոչի մասնակի էպիթելիզացիան՝ թարախի, մսամոլման (գրանուլյացիա) կամ խոլեստեատոմակերպ զանգվածի առկայությամբ, քանի որ այդ պարագայում, չնայած վիրահատությանը, թարախային պրոցեսն ականջում ավարտված չէ: Քրոնիկական էպիտիմպանիտների ժամանակ առաջարկվում է վիրահատություն:

Միջին ականջում բավարար արդյունքներով արմատական կամ վերականգնողական վիրահատությունից հետո զորակոչիկներին 69-րդ հոդվածի I սյունակի համաձայն տրվում է 6-ամսյա տարկետում, ժամկետային զինծառայողներին ազատում ծառայողական պարտականությունների կատարումից (օտոլարինգոլոգի կամ զորամասի բժշկի հսկողության տակ գտնվելու և ամբուլատոր բուժում ստանալու համար): Թմբկաթաղանթի էպիտիմպանալ հատվածի կայուն, չոր թափածակումների, ինչպես նաև հետվիրահատական խոռոչի լրիվ էպիթելիզացիայի դեպքում որոշումը կայացվում է 60-րդ հոդվածի համաձայն:

Զորակոչիկներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս բուժում է նշանակվում, իսկ զինվորական ծառայության զորակոչելիս բարձր լեռնային շրջաններ չեն ուղարկում:

Սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների վերաբերյալ որոշումը կայացվում է անհատապես:

 

Հոդված 60. Վերաբերում է լսողության վատացմամբ և ականջի բարոֆունկցիայի խանգարմամբ, վերականգնողական վիրահատությունից հետո պրոցեսի լիակատար դադարեցումով և վիրահատական խոռոչների կայուն էպիթելիզացիայով ուղեկցվող և, այսպես կոչված, չոր միջին ականջաբորբին (կամ միջին ականջի քրոնիկական կատառին):

Եթե նախկին թափածակումների տեղում սպիներ են առաջացել, թմբկաթաղանթը կրակալվել է, բայց շարժունությունը լավ է պահպանվել, ականջի բարոֆունկցիան չի խանգարվել, այդ ամենը հիմք չի տալիս սույն հոդվածը կիրառելու: Պիտանի չեն ծառայելու ՕԴԶ-ում:

Զինվորական ծառայության զորակոչելիս բարձրլեռնային գոտի չուղարկել:

 

Հոդված 61. «Ա» կետին են վերաբերում խիստ արտահայտված մենյերանման հիվանդությունները, ինչպես նաև օրգանական կամ ֆունկցիոնալ բնույթի վեստիբուլյար խանգարումների այլ ծանր ձևերը, որոնք դիտվել են ստացիոնար հետազոտության ընթացքում կամ հաստատվել են մասնագիտական բժշկական կամ զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկների կողմից:

«Բ» կետին են վերաբերում մենյերանման հիվանդությունների այն դեպքերը, որոնց նոպաները կարճատև են և ընթանում են չափավոր արտահայտված՝ ծառայողական պարտականությունների կատարման վրա էապես չազդող վեստիբուլյար-վեգետատիվ խանգարումներով:

 

Հոդված 62 և 63. Խուլհամրությունը պետք է հաստատված լինի բուժհիմնարկներում կամ խուլհամրերի կազմակերպություններում:

Լսողության իջեցման աստիճանը որոշելիս, բացի սովորական շշուկային խոսքի հետազոտությունից, անհրաժեշտ են կրկնակի հատուկ հետազոտություններ՝ խոսակցական կամ շշուկային խոսքի, կամերտոնի և տոնալ սահմանային և համակարգչային դրդված լսողական պոտենցիալներով (ԿՍՎՊ) աուդիոմետրիայի կիրառմամբ ականջների բարոֆունկցիայի պարտադիր որոշմամբ:

Լսողությունը մեկ անգամ ստուգելը բավարար չէ փորձաքննվողի գանգատների միատեսակությունը և ճիշտ լինելը պարզելու համար: Մեկ կամ երկու ականջների լիակատար խլությունն ախտորոշելու համար օգտվում են խլության գնահատման օբյեկտիվ հնարքներից՝ կիրառում են Բարանի ճչանակի մեթոդը, Պոպովի, Գովսեևի, Շտենգերի, Խիլովի և ուրիշների փորձերը:

Ծանրալսություն ունեցող զինծառայողներին աշխատանքի և պաշտոնի նշանակելիս հաշվի են առնում այդ թերությունը:

Զինվորական ծառայության համար պիտանիության անհատական գնահատման ժամանակ նկատի են առնվում զինծառայողի ծառայության կոնկրետ պայմանները, հրամանատարության բնութագիրը և լսողության ֆունկցիոնալ հետազոտության տվյալները՝ լսելիությունն ստուգելով ականջակալներով կապի էլեկտրաակուստիկ միջոցներով (հեռախոս, ռադիոկապ):

Ռադիոտեղորոշիչ կայանում օպերատորի զինվորական մասնագիտական ծառայության համար ծանրալսում ունեցող զինծառայողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

Լսողությունը լավացնող վերականգնողական վիրահատություններից հետո III սյունակով փորձաքննվողներն առանձին դեպքերում հիվանդության պատճառով արձակուրդի կարիք ունեն՝ ըստ 69-րդ հոդվածի: Արձակուրդից հետո զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշվում է համաձայն սույն հոդվածի «Ա» կամ «Բ» կետերի՝ կախված բուժման արդյունքներից:

 

Հոդված 64. Ականջի բարոֆունկցիայի կայուն և կտրուկ խանգարումը որոշվում է ականջի ճնշաչափական կրկնակի հետազոտությունների տվյալների հիման վրա:

Կասկածելի դեպքերում ականջի ճնշումը պետք է չափել ականջի փչման միջոցով, ամենահավաստի տվյալները ստացվում են բարոխցիկում անցկացված ֆունկցիոնալ հետազոտությունների միջոցով:

Հարքթային խոռոչների բարոֆունկցիայի խանգարումները հաստատվում են փորձաքննվողի գանգատների, քթի խոռոչի վիճակի, բարոխցիկում ճնշման տատանումների նկատմամբ նրա զգայունության որոշմամբ, հարքթային խոռոչների մինչև հետփորձային ռենտգեն հետազոտությունների, բժշկական և ծառայողական բնութագրերի հիման վրա:

 

Հոդված 65. Հարքթային խոռոչների քրոնիկական թարախային հիվանդությունների ախտորոշումը պետք է հաստատվի ռինոսկոպիկ (թարախային արտադրություն) և խոռոչների ռենտգենաբանական հետազոտության տվյալներով (երկու պրոյեկցիայով), իսկ վերծնոտային խոռոչի դեպքում՝ նաև բուժհիմնարկում փորձնական ծակում կատարելով:

Հարքթային խոռոչների վիրահատությունից հետո մնացորդային երևույթները (նախաբերանի անցումային ծալքի գծային սպի, վիրահատված խոռոչից դեպի քթի խոռոչ ելանցքի առկայությամբ) զորակոչիկների և զինծառայողների շարային (զինվորական) ծառայության համար արգելք չեն:

«Ա» կետին վերաբերում են լորձաթաղանթի սնուցման ատրոֆիկ կամ հիպերտրոֆիկ խանգարումներով ուղեկցվող թարախային կամ պոլիպոզ սինուիտները: Այս կետին են վերաբերում նաև թարախային քրոնիկական ու պոլիպոզ սինուիտները՝ առանց ակներև բարդությունների, սակայն հաճախակի (տարեկան առնվազն 2 անգամ) սրացումներով և անաշխատունակությամբ, ինչպես նաև քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտով ուղեկցվող թարախային սինուիտները:

Քրոնիկական թարախային սինուիտով տառապող սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների փորձաքննության ժամանակ հաշվի է առնվում հիվանդության ընթացքը և սրացման հաճախականությունը: Եթե հիվանդությունը հաճախակի է սրվում և ստացիոնար բուժումը բավարար արդյունք չի տվել, շարային կամ ոչ շարային ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

«Բ» կետին են վերաբերում հարքթային խոռոչների քրոնիկական, ոչ թարախային հիվանդությունները (սինուիտների կատառային, շիճուկային, վազոմոտոր և այլ ոչ թարախային ձևեր)՝ առանց վերին շնչուղիների դիստրոֆիայի նշանների և առանց հաճախակի սրացումների ու աշխատունակության կորստի: Նշված հիվանդություններն ունեցող զորակոչիկներին կցագրելիս նշանակվում է բուժում:

Վերին շնչուղիների լորձաթաղանթի դիստրոֆիկ պրոցեսները քթի շնչառական ֆունկցիայի երկկողմանի կտրուկ խանգարմամբ խոչընդոտ են ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Քթի միջնապատի ծռվածությունը՝ թեկուզ և միակողմանի ազատ շնչառությամբ, վերին շնչուղիների լորձաթաղանթի սուբատրոֆիկ երևույթները, ինչպես նաև վերին ծնոտային խոռոչի լորձաթաղանթի հարպատային հաստացումը, եթե ախտորոշիչ պունկցիայի ժամանակ թարախ կամ ընդմիջածորք (տրանսուդատ) չկա և պահպանված է վերին ծնոտային խոռոչի անցանելիությունը, հակացուցված չեն ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

 

Հոդված 67. Քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտը քրոնիկական տոնզիլիտի տարատեսակներից մեկն է, որը բնութագրվում է հաճախակի սրացումներով (տարին առնվազն երկու անգամ), տոնզիլոգեն թունավորման առկայությամբ (սուբֆեբրիլիտետ, շուտ հոգնելու երևույթներ, թուլություն, տկարություն), բորբոքային պրոցեսի մեջ մերձնշիկային հյուսվածքի, ռեգիոնար ավշահանգույցների ներառմամբ (պարատոնզիլյար թարախակույտ, ռեգիոնար լիմֆադենիտ): Քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտի օբյեկտիվ նշաններն են. նշիկի վրա բահիկով ճնշում գործադրելիս փոսորակներից թարախի կամ կազեոզ խցանների արտահոսքը, քմային նշիկների վրա կոպիտ սպիների առկայությունը, քիմքի աղեղների շրջանում հիպերեմիան և այտուցվածությունը և դրանց սերտաճվածությունը նշագեղձերի հետ, ենթաէպիթելային շերտում թարախակալած գեղձաբշտիկի առկայությունը, ավշագեղձերի մեծացումը կրծքաանրակապտկային մկանների առջևի եզրագծով: Քրոնիկական տոնզիլիտի միայն այս տեսակն է, որ հակացուցված է ՌՈՒՀ-երի դիմորդների համար: Քրոնիկական տոնզիլիտի մյուս տեսակների դեպքում ՌՈՒՀ-երի դիմորդներն ընդունվելու համար պիտանի են ճանաչվում:

Զորակոչիկներին կցագրելու ժամանակ քրոնիկական տոնզիլիտի ցանկացած տարատեսակի առկայության դեպքում նրանց բուժում է նշանակվում (կոնսերվատիվ, անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև վիրաբուժական):

 

Հոդված 68. «Բ» կետին են վերաբերում կայուն, երկարատև, կանոնավոր բուժման դժվար ենթարկվող աֆոնիաները, ֆունկցիայի կայուն խանգարումներով քրոնիկական հիպերտրոֆիկ լարինգիտը, ձայնալարերի նախաքաղցկեղային հիվանդությունները:

Թեթև կակազություն և թլվատություն ունեցող զորակոչիկները և զինծառայողները ճանաչվում են պիտանի ծառայությանը սահմանափակումով: Նրանք սերժանտների և ավագների պատրաստման ուսումնական զորամասեր չեն ուղարկվում, ինչպես նաև չեն նշանակվում ռադիոտեղորոշիչ կայանների օպերատորներ, կապավորներ:

Կակազության դեպքում փորձաքննվողը ենթարկվում է հիմնավոր հետազոտության: Պիտանիության մասին փորձագիտական որոշումը կայացվում է զինկոմիսարիատից, մինչև զորակոչվելն ուսման կամ աշխատանքի վայրից ստացված փաստաթղթերի, ինչպես նաև նյարդաբանի, հոգեբույժի և օտոլարինգոլոգի (հնարավորության դեպքում նաև լոգոպեդի) խորհրդատվության հիման վրա: Կակազության արտահայտվածության աստիճանը որոշվում է տարբեր պայմաններում խոսելու ֆունկցիայի վիճակի դինամիկ հսկողությամբ և գնահատվում է հիվանդության դրսևորման ամենացայտուն պահերով: Փորձագիտական ախտորոշման համար էական նշանակություն ունի հրամանատարության բնութագիրը և ցուցումը, թե կակազությունը որքանով է անդրադառնում փորձաքննվողի ծառայողական պարտականությունների կատարման վրա:

«Գ» կետին են վերաբերում ֆունկցիոնալ ծագման դիսֆոնիաները (միոգեն, նեյրոգեն, սպաստիկ):

 

Հոդված 69. Հիվանդություններից, կոտրվածքներից, վիրահատություններից հետո զինծառայողներին արձակուրդ տալու անհրաժեշտության վերաբերյալ որոշումը կարող է կայացվել ստացիոնար բուժման ավարտից հետո՝ կախված նրանց ընդհանուր վիճակից, այն դեպքում, երբ մասնագիտացված բուժումն ավարտվել է, սակայն աշխատունակությունը լիովին վերականգնելու համար հիվանդին անհրաժեշտ է ևս մեկ-երկու ամիս ժամանակ:

Այս հոդվածով են փորձաքննվում նաև հիպերպլաստիկ, կիստոզ սինուիտներով, մուկոցելեով տառապող զորակոչիկները:

 

ԲԵՐԱՆԻ ԽՈՌՈՉԻ ԵՎ ԾՆՈՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 70. «Ա» կետին վերաբերում են դիմածնոտային շրջանի բնածին կամ ձեռքբերովի արատները և ձևախեղումները, ինչպես նաև ծնոտների, թքագեղձերի, քունքաստործնոտային հոդերի քրոնիկական, հաճախ սրացող հիվանդությունները՝ բուժման, այդ թվում նաև վիրահատության դրական արդյունքի բացակայության դեպքում:

«Ա» կետին վերաբերում են նաև ծնոտների բարորակ նորագոյացությունների լրիվ կամ մասնակի հեռացումից և հյուսվածքապատվաստումից հետո ծնոտի 4սմ և ավելի դեֆեկտները: Այս կետին են վերաբերում ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում 7մմ և ավելի կամ ծամիչ ատամների շրջանում 2մմ և ավելի սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունն ըստ Ագապովի ծամողական ֆունկցիայի 50%-ից պակաս արդյունավետության դեպքում, քունքաստործնոտային հոդերի անկիլոզները, ստորին ծնոտի կոնտրակտուրաները, բերանի բացման մինչև 2սմ սահմանափակման դեպքում, կեղծ հոդերը, դիմաշարժիչ մկանների կաթվածը՝ դիմային նյարդի հիմնաբնի կամ խոշոր ճյուղավորումների վնասվելու հետևանքով, հաճախակի սրացումներով քրոնիկական սիալոադենիտները, դիմածնոտային շրջանի ակտինոմիկոզը, ծնոտների սեկվեստրալ խոռոչներով և սեկվեստրներով ուղեկցվող քրոնիկական օստեոմիելիտը: Այս հիվանդություններն ունեցող զորակոչիկներին և զինծառայողներին բուժում է նշանակվում: Բուժումից հետո որոշում է ընդունվում ըստ 73-րդ հոդվածի: Եթե վիրահատություն չի կատարվել, փորձաքննությունն անցկացվում է սույն հոդվածի համապատասխան կետերով:

«Բ» կետին են վերաբերում ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում մինչև 7մմ կամ ծամիչ ատամների շրջանում մինչև 2մմ սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունն ըստ Ագապովի ծամողական ֆունկցիայի 50%-ից պակաս արդյունավետության դեպքում կամ կտրիչ ատամների շրջանում 7մմ ավելի կամ ծամիչ ատամների շրջանում 2մմ-ից ավելի սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունն ըստ Ագապովի 50% և ավելի ծամողական ֆունկցիայի արդյունավետության դեպքում:

«Գ» կետին վերաբերում են ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում մինչև 7մմ կամ ծամիչ ատամների շրջանում մինչև 5մմ սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունն ըստ Ագապովի ծամողական ֆունկցիայի 50% և ավելի արդյունավետության դեպքում: Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում է կոշտ, դժվար ծամվող սննդի ընդունումը 10 օրից ավելի ժամկետով:

Նման հիվանդություն ունեցող զորակոչիկներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս նշանակվում է համապարփակ օրթոդոնտիկ վիրաբուժական կամ վիրաբուժական բուժում, իսկ զորակոչվելու ժամանակ, վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում, որոշում է ընդունվում շարային ծառայության համար պիտանիության մասին: Բուժումից հետո փորձաքննությունը կատարվում է ըստ բուժման կիրառված մեթոդի և արդյունքների (6-12 ամիս անց), ինչպես նաև շնչառական, հոտառության, ծամելու և թքարտադրության ֆունկցիաների խանգարման աստիճանի:

 

Հոդված 71. Ատամների ընդհանուր քանակը հաշվելիս իմաստության ատամները հաշվի չեն առնվում: Ատամների այն արմատները, որոնք պիտանի չեն պրոթեզավորման համար, համարվում են բացակայող ատամներ: Այն ատամները, որոնք փոխարինված են անշարժ պրոթեզներով, բացակայող չեն համարվում:

 

Հոդված 72. «Ա» կետին վերաբերում է 5մմ և ավելի խորությամբ պարոդոնտալ գրպանով, ատամնաբնի ոսկրահյուսվածքի արմատի 2/3 չափով ներծծումով (ռեզոբցիա), ատամի II-III աստիճանի շարժունակությամբ տարածուն պարոդոնտիտը, երբ ախտահարված ատամների գումարային ծամողական ֆունկցիան ըստ Ագապովի կազմում է ընդհանուր ծամողական ֆունկցիայի 50% և ավելի:

Պարոդոնտիտի ախտորոշումը հաստատվում է ամբողջ ատամնածնոտային համակարգի մանրազնին ռենտգենաբանական հետազոտության միջոցով և հարակից հիվանդությունների հայտնաբերմամբ: Զորակոչիկներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս պարոդոնտիտի առկայության դեպքում բուժում է նշանակվում:

Այս կետին վերաբերում են նաև բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի՝ բուժման չենթարկվող հիվանդությունները: Ստոմատիտի (բերանաբորբ), խեյլիտի, գինգիվիտի, լեյկոպլակիայի և այլ հիվանդությունների, ներառյալ նախաքաղցկեղների, առկայության դեպքում զորակոչիկներին (զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս) և զինծառայողներին բուժում է նշանակվում: ՌՆ ու Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատանքներում III, IV սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես: Լեյկոպլակիայի և օբլիգատ նախաքաղցկեղների (Մանգոտիի խեյլիտ, Բոուենի հիվանդություն և այլն) դեպքերում ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատանքը հակացուցված է:

«Գ» կետին է վերաբերում ատամների կարիեսը, երբ ոսկրափուտի (կարիեսի) ենթարկված և հեռացված ատամների քանակը 9-ից ավելի է, ընդ որում, 4-ից ոչ պակասն ունեն ատամնախոռոչի կամ պերիոդոնտի ախտահարում: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև 6 ամիս բուժման համար, զինծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է բուժման ավարտից հետո՝ սույն հոդվածի մյուս կետերի համաձայն: Զինծառայողների պիտանիությունը որոշվում է բուժման ավարտից հետո:

 

Հոդված 73. Հիվանդություններից, վիրահատություններից հետո զինծառայողների համար արձակուրդի անհրաժեշտությունը որոշվում է ստացիոնար բուժման ավարտից հետո՝ ելնելով ընդհանուր վիճակից, պայմանով, որ մասնագիտացված բուժումն ավարտվել է, իսկ հիվանդի աշխատունակության լրիվ վերականգնման համար անհրաժեշտ է առնվազն մեկ ամիս:

Ծնոտների ու դեմքի փափուկ հյուսվածքների վնասվածքների դեպքում արձակուրդի անհրաժեշտության վերաբերյալ որոշում ընդունելու հիմք են կոտրվածքների վերականգնման դանդաղումը, կոպիտ սպիները կամ բարդ վիրաբուժական և օրթոպեդիկ բուժում պահանջող, ինչպես նաև ոսկրաբորբով (օստեոմիելիտ) ուղեկցվող կոտրվածքները:

 

ԱՉՔԻ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 74. Կոպերի դիրքային տարբեր թերությունների (սերտաճում, ներանկում, արտաշրջում, իսկական պտոզ, լագօֆթալմ) առկայության դեպքում հաշվի է առնվում նաև տեսողական ու շարժողական ֆունկցիաների խանգարման աստիճանը: Այն դեպքում, երբ կարելի է վիրահատության միջոցով վիճակը լավացնել, պետք է վիրահատությունը կատարել մինչև փորձագիտական որոշման ընդունումը:

«Բ» կետին վերաբերում է բնածին կամ ձեռքբերովի իսկական պտոզը, երբ ճակատային մկանների լարվածության բացակայության պայմաններում մեկ աչքի վերին կոպը ծածկում է բբի կեսից ավելին կամ 1/3-ից ավելին՝ երկու աչքում:

Այդպիսի պտոզ ունեցող զորակոչիկներին (զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս) և զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում որոշումը կայացվում է համաձայն «Բ» կետի:

 

Հոդված 75. «Ա» կետին վերաբերում են խիստ արտահայտված խոցային բլեֆարիտը՝ սպիավոր վերասերումով և կոպեզրի զգալի մազաթափությամբ, շաղկապենու քրոնիկական կոնյուկտիվիտները՝ գերաճով և ենթալորձային հյուսվածքի զգալիորեն արտահայտված ինֆիլտրացիայով (ստացիոնար բուժման անբավարար արդյունքի դեպքում մեկ տարում երկու անգամից ավելի բարդացումներով՝ հաստատված բժշկական փաստաթղթերով), ինչպես նաև շաղկապենու տրախոմատոզ ախտահարմամբ: Աչքի ֆունկցիայի կայուն խանգարումներով տրախոմայի տարբեր բարդացումների դեպքում որոշումը կայացվում է այդ խանգարումները նախատեսող հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի հոդվածների հիման վրա (կոպերինը՝ ըստ 74-րդ, արցունքատար խողովակներինը՝ ըստ 76-րդ, եղջերաթաղանթինը՝ ըստ 78-րդ, տեսողության թուլությունը՝ ըստ 85-րդ հոդվածների):

«Բ» կետին վերաբերում են չափավոր կամ աննշան արտահայտված քրոնիկական բլեֆարիտները և հաջող բուժման դեպքում՝ հազվադեպ սրացումներով կոնյուկտիվիտները:

Զորակոչիկներին կցագրելիս նշանակվում է բուժում: Տարկետում տրվում է միայն այն դեպքում, եթե ստացիոնար բուժման համար պահանջվում է մեկ ամսից ոչ պակաս ժամանակ՝ համաձայն 88-րդ հոդվածի:

I, III և IV սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը սահմանապահ զորքերում ծառայելու, ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար որոշվում է անհատապես:

Առանձին թեփուկներով և կոպեզրերի աննշան տեղական գերարյունությամբ (հիպերեմիա) հասարակ բլեֆարիտը, հատուկենտ ֆոլիկուլներով ֆոլիկուլյար կոնյուկտիվիտը, շաղկապենու թավշայնությունը կոպերի անկյուններում և շաղկապենու կամարի շրջանում շաղկապենու տրախոմատոզ ծագում չունեցող մասնակի մանր մակերեսային սպիները, ինչպես նաև շաղկապենու տրախոմատոզ ծագում ունեցող հարթ սպիները, առանց շաղկապենու և եղջերաթաղանթի այլ փոփոխությունների և մեկ տարվա ընթացքում առանց տրախոմատոզ պրոցեսի սրացման, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար հակացուցված չեն:

Գարնանային կատարի պատճառով II, IV սյունակներով փորձաքննվողները պիտանի չեն զինվորական ծառայության համար, իսկ I, III սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ կախված հիվանդության արտահայտվածությունից, դրա ընթացքի ծանրության աստիճանից և բուժման արդյունավետությունից:

Հետագա զարգացման միտումներ չունեցող կեղծ կամ իսկական մսամոլը հակացուցված չէ շարային (զինվորական) ծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Զարգացող իսկական մսամոլը հակացուցված է ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու և սահմանապահ զորքերում ծառայելու, ինչպես նաև ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար: Թևակերպ թաղանթի կրկնակի ստացիոնար անհաջող բուժումից հետո որոշումն ընդունվում է համաձայն սույն հոդվածի «Ա» կետի:

 

Հոդված 76. «Ա» կետին վերաբերում են արցունքատար ապարատի հիվանդությունները, որոնց բազմիցս բուժման (վիրահատության) անարդյունավետությունը հաստատված է բժշկական փաստաթղթերով: Վերջիններիս բացակայության դեպքում նախազորակոչիկներին կցագրման ժամանակ, ինչպես նաև զորակոչիկներին առաջին զորակոչի ժամանակ բուժման համար տրվում է տարկետում սույն Կարգի 88-րդ հոդվածով: Տարկետումից հետո, կախված բուժման արդյունքներից, որոշումն ընդունվում է ըստ սույն հոդվածի «Ա» կամ «Բ» կետի: «Բ» կետին վերաբերում են մեկ կամ երկու աչքի արցունքատար ապարատի բուժվող հիվանդությունները:

I, II, III և IV սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունն օդադեսանտային և սահմանապահ զորքերում ծառայելու, ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար որոշվում է անհատապես՝ կախված բուժման արդյունքներից:

Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի ոչ շարային ծառայության համար, իսկ III սյունակով փորձաքննվողները՝ պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Դակրիոցիստիտի դեպքում կատարվում է ոչ թե արցունքապարկի արմատահանում (էքստիրպացիա), այլ դակրիոցիստորինոստոմիա:

ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների արցունքատար ապարատը պետք է նորմալ լինի:

 

Հոդված 77. «Ա» կետին է վերաբերում ակնագունդը շարժող մկանների կայուն կաթվածը՝ անկախ երկտեսությունից: Կայուն կաթված ասելով հասկանում ենք մկաններում կամ նյարդերում առաջացած ավարտուն և անվերադարձ փոփոխությունները, որոնք բուժման ենթակա չեն:

«Ա» կետին է վերաբերում նաև աչքի մկանների վնասումով ակնակապճի վնասվածքից հետո առաջացած կայուն դիպլոպիան:

Այլ դեպքերում դիպլոպիան հաշվի է առնվում միայն այն ժամանակ, երբ այն առկա է ուղիղ և ներքև նայելիս: Այլ դիրքերում առաջացած ոչ կայուն դիպլոպիան խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

Եթե նիստագմը նյարդային համակարգի կամ վեստիբուլյար ապարատի ախտահարման նշաններից մեկն է, ապա որոշումն ընդունվում է ըստ հիմնական հիվանդության: Տեսողության զգալի թուլացման դեպքում որոշումն ընդունվում է համաձայն 85-րդ հոդվածի:

Եզրային դիրքում աչքի նիստագմոիդ շարժումը խոչընդոտ չէ շարային (զինվորական) ծառայության, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու, ռադիոլոկացիոն կայաններում կամ հակատանկային կառավարվող ռեակտիվ արկերի օպերատորի մասնագիտությամբ պատրաստվելու և ծառայելու համար: 15 աստիճանից ցածր համակցված շլության ժամանակ ախտորոշումը հաստատվում է բինօկուլյար տեսողության ստուգման միջոցով: Եթե առկա է բինօկուլյար տեսողություն, ուրեմն համակցված շլություն չկա: Շլություն ունեցող զինծառայողները չեն նշանակվում այնպիսի պաշտոնների, որտեղ պահանջվում է բինօկուլյար տեսողություն:

Տարամիտվող շլության դեպքում, եթե երկու աչքի տեսողությունը լավ է, հարկ է խուսափել վիրահատությունից, որպեսզի դիպլոպիա չառաջանա:

Շլության անկյան աստիճանը որոշվում է Հիրշբերգի եղանակով, անհրաժեշտության դեպքում (շլության ոչ կայուն աստիճան)՝ հապլոսկոպիկ սարքերով (սինօպտոֆոր):

 

Հոդված 78. Նախատեսում է եղջերաթաղանթի, շաղկապենու, անոթաթաղանթի, ցանցենու տուբերկուլյոզային, սիֆիլիտիկ, դեգեներատիվ, դիստրոֆիկ և այլ քրոնիկական, դժվար բուժվող կամ չբուժվող հիվանդությունները:

Սիֆիլիտիկ ծագում ունեցող պարենխիմատոզ կերատիտը վերաբերում է 96-րդ հոդվածին: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին առաջարկվում է բուժում:

«Ա» կետին վերաբերում են տեսողական ֆունկցիաների զարգացող վատացման, կոնսերվատիվ ու վիրահատական բուժման տեսակետից անհեռանկար հիվանդությունները: Այն դեպքերում, երբ պրոցեսն ավարտված է կամ հիվանդությունը չի խորանում և սրացումները հազվադեպ են, ինչպես նաև հյուսվածքների պատվաստումից հետո զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը շարային (զինվորական) ծառայության համար որոշվում է անհատապես՝ կախված աչքի ֆունկցիաներից: Հաճախակի են համարվում տարին երկու անգամ և դրանից ավելի կրկնված սրացումները:

Ցանցենու պիգմենտային կամ ոչ պիգմենտային դեգեներացիայի ախտորոշումը դրվում է ստացիոնար պայմաններում և պետք է հիմնավորված լինի ադապտոմետրիայի, պերիմետրիայի, էլեկտրառետինագրաֆիայի տվյալներով:

Ցանցենու պիգմենտային և ոչ պիգմենտային դեգեներացիան, որն ուղեկցվում է մթնշաղային տեսողության խանգարմամբ (հիմնավորված ադապտոմետրիայով և էլեկտրաֆիզիոլոգիական հետազոտություններով) և տեսադաշտերի կայուն նեղացմամբ, եթե այն պահպանվել է երկու աչքում ներքևից ու դրսից ոչ ավելի, քան 45 աստիճան, վերաբերում է «Ա» կետին: Տեսադաշտի նույնպիսի նեղացումը մեկ աչքում վերաբերում է «Բ» կետին:

«Բ» կետին վերաբերում են նաև երկու աչքում տեսադաշտերի նեղացումը 30-45 աստիճանով, ուղեկցված մթնշաղային տեսողության խանգարումով:

«Գ» կետին վերաբերում են հիվանդության թեթև արտահայտված ձևերը, որոնց դեպքում տեսադաշտը նեղացած է ներքևից և դրսից մինչև 30 աստիճան:

Երկկողմանի քրոնիկական ուվեիտները, որոնք ուղեկցվում են ներակնային ճնշման բարձրացմամբ (այդ թվում գլաուկոմացիկլիկ կրիզները) և ախտորոշված են ստացիոնարի պայմաններում, վերաբերում են «Ա» կետին:

«Բ» կետին են վերաբերում ներակնային ճնշման բարձրացմամբ ուղեկցվող ուվեիտը մեկ աչքում կամ ներակնային ճնշման բարձրացմամբ չուղեկցվող, սակայն հաճախակի սրացումներով (տարին 2 և ավելի անգամ) քրոնիկական ուվեիտները:

Կարճատեսության, հեռատեսության բոլոր տեսակի աստիգմատիզմների դեպքում եղջերաթաղանթի վրա էքսիմեռլազերային օպտիկավերականգնողական վիրահատություններից հետո վիճակը գնահատվում է ոչ շուտ, քան 1 տարի անց՝ նկատի ունենալով տեսողական ֆունկցիաները, ինչպես նաև եղջերաթաղանթի, ապակենման մարմնի ու ցանցա- և անոթաթաղանթների ախտաբանական փոփոխությունների (հետվիրահատական եղջերաթաղանթի մթեցումներ, կարճատեսության արտահայտություններ՝ վիտրեիտներ, խորեոռետինիտներ) առկայությունն ու դրանց արտահայտվածության աստիճանը կարճատեսության և խառն աստիգմատիզմի դեպքում՝ դասելով այն սույն հոդվածի «Ա», «Բ» և «Գ» կետերում:

Կեռատոպրոթեզավորումից հետո փորձաքննվողները բոլոր սյունակներով ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար և ենթակա են հաշվառումից հանվելու՝ անկախ աչքերի ֆունկցիաներից:

Առաջնային կեռատոմայի տիպի վիրահատություն տարած II և III սյունակներով փորձաքննվող անձինք ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի չեն: Ավելի դեպքերում ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանիությունը որոշվում է վիրահատությունից առնվազն մեկ տարի անց, աչքի հատակում հետվիրահատական բարդությունների և դեգեներատիվ փոփոխությունների բացակայության պարագայում:

Աչքի և դրա հավելումների նորագոյացությունների առկայության ժամանակ, կախված դրանց բնույթից, կիրառվում են 46-րդ կամ 47-րդ հոդվածները: Աչքի ֆունկցիային խանգարող բարորակ նորագոյացությունների դեպքում վիրահատման համար զորակոչիկներին, 88-րդ հոդվածի համաձայն, տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին առաջարկվում է բուժում: Աչքի ֆունկցիային չխանգարող բարորակ նորագոյացություններն արգելք չեն զինվորական ծառայության, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու, ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՍԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

Կեռատոկոնուսի ախտորոշումը և նրա աստիճանը որոշվում է սկիասկոպիայի, բիոմիկրոսկոպիայի, օֆթալմոսկոպիայի և կեռատոմետրիայի միջոցով:

Երկկողմանի երրորդ և չորրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսները վերաբերում են «Ա» կետին:

Միակողմանի երրորդ և չորրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսները վերաբերվում են «Բ» կետին:

Առաջին և երկրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսի դեպքում փորձագիտական որոշումը կայացվում է՝ ելնելով տեսողական ֆունկցիաներից:

Հաշվի առնելով հիվանդության հարաճուն բնույթը՝ մեկ կամ զույգ աչքում առաջին և երկրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսի առկայության դեպքում զորակոչիկին առաջին զորակոչի ժամանակ տրվում է տարկետում: Երկրորդ զորակոչի ժամանակ զորակոչիկը ճանաչվում է զինծառայությանը պիտանի՝ սահմանափակումով (ազատվում է բարձրլեռնային գոտում ծառայությունից և սահմանափակվում է ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը):

 

Հոդված 79. Աչքի ակոմոդացիայի սպազմի կամ կաթվածի դեպքում հետազոտությունն անհրաժեշտ է կատարել նյարդաբանի, թերապևտի և այլ մասնագետ-բժիշկների մասնակցությամբ: Բուժումը, կախված էթիոլոգիայից, անց է կացվում ակնաբուժական, նյարդաբանական և թերապևտիկ ստացիոնարներում: Փորձագիտական որոշումն ընդունվում է ըստ հիմնական հիվանդության:

Աչքի ակոմոդացիայի վիճակը գնահատում են բացարձակ և հարաբերական ակոմոդացիայի հետազոտման մեթոդներով:

«Ա» կետին վերաբերում է ախտորոշված և նախկինում բուժված ակոմոդացիայի սպազմը, եթե հետազոտման ընթացքում ստատիկ ռեֆրակցիան 1%-անոց ատրոպինի սուլֆատի լուծույթով (1 կաթիլից օրը 2 անգամ) 5-7-օրյա ցիկլոպլեգիայի բարձրության ֆոնի վրա պակասում է սկզբնական տվյալներից 5,0 D և ավելի, իսկ ատրոպինի կաթեցման ավարտից 14-21 օր հետո հետցիկլոպլեգիկ ռեֆրակցիան նորից բարձրանում է՝ հասնելով մինչցիկլոպլեգիկ ռեֆրակցիայի մակարդակին կամ նրանից պակաս՝ 1,0 D-ից ոչ ավելի: Ընդ որում, տեսողության սրությունը հեռվի համար բինօկուլյար տանելի կորեկցիայով (որը չպետք է գերազանցի ստատիկ ռեֆրակցիայի չափը) պետք է համապատասխանի 85-րդ «Բ» հոդվածում նշված տեսողության սրությանը:

«Ա» կետին է վերաբերում նաև ախտորոշված և նախկինում բուժված ակոմոդացիայի կաթվածը և կիսակաթվածը (պարեզ), եթե պրոքսիմետրիկ մեթոդով հետազոտման ընթացքում պիլոկարպինի հիդրոքլորիդի 1%-անոց լուծույթի 3-օրյա կաթեցումից հետո (1 կաթիլից օրը 2 անգամ) տեսողության մոտակա պարզ կետը շարունակում է մնալ աչքից 60սմ ավելի հեռու: Ընդ որում, տեսողության սրությունը հեռվի համար բինօկուլյար տանելի կորեկցիայով (որը չպետք է գերազանցի հայտնաբերված ռեֆրակցիայի չափը) պետք է համապատասխանի 85-րդ «Բ» հոդվածում նշված տեսողության սրությանը կամ բինօկուլյար տեսողության սրությունը մոտիկի համար առանց կորեկցիայի չգերազանցի 0,4-ը:

«Բ» կետին վերաբերում են նախկինում հաջող բուժված ակոմոդացիայի (ոչ կայուն) սպազմը, կաթվածը և կիսակաթվածը, ինչպես նաև կայուն սպազմի այն դեպքերը, որոնք չեն համապատասխանում սույն հոդվածի «Ա» կետին:

Ակոմոդոպաթիայով անձանց փորձաքննությունը կատարվում է վերջին 6 ամսվա ընթացքում ստացած ստացիոնար բուժումից հետո: Ստացիոնար բուժումից հրաժարվելու դեպքում որոշումն ընդունվում է սույն հոդվածի «Բ» կետով:

Ակոմոդացիայի սպազմը, կաթվածը և կիսակաթվածը, անկախ արտահայտվածության աստիճանից, հակացուցված են ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

 

Հոդված 80. Այս հոդվածին վերաբերում են երկկողմանի և միակողմանի աֆակիան և արտիֆակիան՝ անկախ տեսողության սրությունից, ինչպես նաև ոսպնյակի երկկողմանի և միակողմանի հոդախախտերը և կիսահոդախախտերը՝ անկախ տեսողության սրությունից:

Մեկ աչքի աֆակիան համարվում է երկկողմանի, եթե երկրորդ աչքի ոսպնյակը մթագնած է, որն այդ աչքի տեսողության սրությունն իջեցնում է մինչև 0,4 և ավելի ցածր:

Զույգ աչքի ինտրաօկուլյար կորեկցիայի դեպքում III սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ կախված աչքերի ֆունկցիայից: Ինտրաօկուլյար կորեկցիա ունեցող անձինք պիտանի չեն ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

 

Հոդված 81. Խաղաղ ժամանակ ստացիոնար բուժում ստանալուց հետո զինծառայողների հիվանդության հետ կապված արձակուրդի անհրաժեշտության վերաբերյալ որոշումն ընդունվում է ըստ 88-րդ հոդվածի:

Բոլոր դեպքերում աչքի մեջ օտար մարմնի առկայության ժամանակ զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է վնասվածք ստանալուց ոչ շուտ, քան երեք ամիս անց:

 

Հոդված 82. Գլաուկոմայի ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար պայմաններում: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը լուծվում է միայն դեղերի միջոցով կամ վիրահատական բուժումից հետո՝ հաշվի առնելով ֆունկցիաների կայունացման աստիճանը:

Այս հոդվածին է վերաբերում նաև երկրորդային գլաուկոման:

 

Հոդված 83. Այս հոդվածին են վերաբերում զույգ աչքի ցանցենու ոչ վնասվածքային բնույթի շերտազատման հետևանքները՝ անկախ տեսողության սրությունից:

«Ա» կետին վերաբերում են զույգ աչքերի ցանցենու ցանկացած պատճառով առաջացած շերտազատումները, ինչպես նաև ցանցենու երկկողմանի շերտազատման պատճառով կատարված վիրահատություններից հետո ստեղծվող վիճակները՝ անկախ տեսողության սրության աստիճանից:

Ցանցենու ոչ վնասվածքային բնույթի շերտազատումից հետո III սյունակով փորձաքննվողները, տեսողության սրության դեպքում, կարող են խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար պիտանի և պատերազմական ժամանակ II աստիճանի սահմանափակ պիտանի ճանաչվել անհատական կարգով:

«Բ» կետին վերաբերում են մեկ աչքի ցանցենու ցանկացած բնույթի շերտազատման հետևանքները: III և IV սյունակներով փորձաքննվողներին, ովքեր դրական ելքով վիրահատվել են մեկ աչքի ցանցենու ցանկացած բնույթի շերտազատման, այդ թվում նաև ցանցենու վնասվածքային բնույթի շերտազատման կրկնվելու պատճառով, վիրահատությունից հետո, համաձայն 88-րդ հոդվածի, տրվում է մինչև 60 օր արձակուրդ, որից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը որոշվում է ըստ աչքերի ֆունկցիաների վիճակի:

Ցանցենու ոչ վնասվածքային շերտազատման կրկնվելու պատճառով վիրահատված զորակոչիկները և շարքային զինծառայողները, համաձայն «Բ» կետի, պիտանի չեն զինվորական ծառայության համար, իսկ III սյունակով փորձաքննվողները լավ տեսողական ֆունկցիայի դեպքում պիտանի են ոչ շարային ծառայության համար, իսկ ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի չեն:

Բոլոր կարգերի փորձաքննվողները պիտանի չեն օդադեսանտային և սահմանապահ զորքերում, ՀՎԲՄ-ի հետ աշխատելու համար: Նրանց չի կարելի նշանակել մարմնի վիբրացիայի հետ կապ ունեցող աշխատանքներում (տանկերի, հետևակի մարտական մեքենաների անձնակազմերում, տրանսպորտային միջոցների վարորդներ և այլն):

Ցանցենու շերտազատման պատճառով վիրահատված անձինք, անկախ տեսողական ֆունկցիաների վիճակից, պիտանի չեն ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

 

Հոդված 84. Նախատեսում է տեսողական նյարդի ցանկացած պատճառով առաջացած սուբատրոֆիան և ատրոֆիան:

Տեսողական նյարդի չզարգացող ապաճման (ատրոֆիա) դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է կախված աչքի ֆունկցիայից (տեսողության սրություն, տեսողական դաշտ և այլն): ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի չեն:

Երկու աչքի ստորին և արտաքին ֆիքսացիայի կետից տեսադաշտի մինչև 30 աստիճան կայուն նեղացման դեպքում բոլոր սյունակներով որոշումը կայացվում է «Ա» կետով, մեկ աչքում տեսադաշտի 35-45 աստիճանի դեպքում՝ «Բ» կետով, երկու աչքում՝ «Բ» կետով:

Երկու աչքի ստորին և արտաքին ամրակայման կետից տեսողական դաշտի կայուն նեղացման դեպքում, եթե այն առնվազն պահպանվել է 45 աստիճան, կիրառվում է «Ա» կետը, մեկ աչքի տեսադաշտի նմանատիպ նեղացման դեպքում կիրառվում է «Բ» կետը:

Զույգ աչքի տեսողական ֆունկցիան խանգարող կայուն հեմիանոպտիկ սկոտոմայի դեպքում III սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես, այլ սյունակներով փորձաքննվողները պիտանի չեն զինվորական ծառայության համար:

Մասնագիտական գործունեությունը դժվարացնող կայուն համակենտրոն սկոտոմաների առկայության դեպքում I և III սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ հաշվի առնելով զինվորական մասնագիտությունը և տեսողական օրգանի ֆունկցիաները:

 

Հոդված 85. Շարային ծառայության համար պիտանիությունը պահանջում է, որ կորեկցիայի ենթարկված տեսողության սրությունը լինի. մեկ աչքինը՝ 0,5-ից ոչ պակաս, մյուս աչքինը՝ 0,1-ից ոչ պակաս: Կասկածելի դեպքերում տեսողության սրությունը գնահատվում է հետազոտության հսկողական մեթոդներով:

I և III սյունակներով փորձաքննվողների՝ զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշելիս յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունը գնահատվում է տանելի ակնոցային կորեկցիայի տվյալների հիման վրա: Փորձաքննվողների մոտ սովորական գնդաձև կամ կոնաձև ապակիներով տեսողության կորեկցիայի, ինչպես նաև կորեկցիայի չենթարկվող անիզոմետրոպիայի առկայության դեպքում բոլոր սյունակներով նախատեսվում է տեսողության սրություն գործնականում տանելի բինօկուլյար կորեկցիայով, այսինքն լավ և վատ տեսնող աչքերի համար ապակիների ուժգնության տարբերությունը կամ աստիգմատիզմը գլանաձև (համատեղված) ապակիներով կորեկցիայի ենթարկելու ժամանակ լավ տեսնող աչքի երկու գլխավոր առանցքներում ոսպնյակի բեկման ուժի տարբերությունը պետք է լինի 2,0 D-ից ոչ ավելի: Կոնտակտային տեսապակիներ օգտագործող անձինք պետք է ունենան սովորական ակնոց, որի միջոցով տեսողության սրությունը կապահովի ծառայողական պարտականությունների կատարումը:

Կոնտակտային լինզաներ օգտագործող անձինք պետք է ունենան ծառայողական պարտականությունների կատարումն ապահովող ակնոցներ:

ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների մոտ ստորև նշվող ռեֆրակցիայի սահմանը չգերազանցող տեսողության սրության կորեկցիան որոշվում է միայն կարճատեսության կամ կարճատես աստիգմատիզմի (հասարակ կամ բարդ) առկայության դեպքում, իսկ տեսողության թուլացման այլ պատճառների առկայության (այդ թվում՝ հեռատեսության, հեռատեսային կամ խառը աստիգմատիզմի) դեպքում՝ առանց կորեկցիայի:

ՌՈՒՀ-երի հրամանատարական, սահմանապահական, քաղաքական և նման տիպի այլ ու հրամանատարական ֆակուլտետներ (բաժիններ) ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի. հեռուն՝ առնվազն 0,8, մոտիկը՝ 1,0:

ՌՈՒՀ-երի տանկային և օդադեսանտային ֆակուլտետներ (բաժիններ) ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի. հեռուն՝ առնվազն 0,6 և մոտիկը՝ 0,8: Նրանց համար թույլատրվում են առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 2,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում՝ ռեֆրակցիայի 1,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ:

ՌՈՒՀ-երի ինժեներահրամանատարական կամ հրթիռային զորքերի ինժեներական, ինչպես նաև ավտոմոբիլային, հրթիռազենիթային, քիմիական պաշտպանության, ֆակուլտետներ (բաժիններ) ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի. հեռուն՝ առնվազն 0,5, մոտիկը՝ 0,8: Նրանց համար թույլատրվում են. առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 3,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում ռեֆրակցիայի՝ 1,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ:

Մնացած բոլոր ֆակուլտետներն ընդունվողների տեսողության սրությունը պետք է լինի. հեռվի համար կորեկցիայով, մոտիկի համար՝ առանց կորեկցիայի. մեկ աչքինը՝ 0,8-ից ոչ ցածր, մյուսինը՝ 0,5-ից ոչ ցածր: Նրանց համար թույլատրվում են. առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 4,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում՝ ռեֆրակցիայի 2,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ: Եթե վերջին երկու տարիների փաստաթղթերով հաստատվում է, որ կարճատեսության խորացում չկա, ապա թույլատրվում է դիմորդներին ՌՈՒՀ ընդունվել լավ տեսնող աչքի 5,0 D կարճատեսությամբ: Ռեֆրակցիայի ուժեղացումը 0,5 D-ով ընդունվում է որպես դրա խորացում:

Ռադիոտեղորոշիչ կայանների օպերատորների մասնագիտական ծառայողական պիտանիությունը, երբ տեսողության սրությունը՝ հեռուն կորեկցիայով կամ մոտիկն առանց կորեկցիայի 1,0-ից պակաս է, որոշվում է անհատապես:

Ցանկացած պատճառով աչքի ոսպնյակի պղտորվածության դեպքում, որը հայտնաբերվում է ոչ միայն ճեղքավոր լամպի միջոցով, այլ նաև անցնող լույսի մեջ կատարվող հետազոտությամբ և կողմնային լուսավորության դեպքում (լայնացած բբերի պարագայում), IV սյունակով փորձաքննվողները պիտանի չեն ՌՆ և ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատանքների համար՝ անկախ պղտորվածության չափերից, քանակից, տեղայնացումից ու աչքերի ֆունկցիաների վիճակից: Այսպես կոչված, երփներանգությունը, բազմագունությունը, բեկորիկները, հատիկները և վակուոլները, որոնք աչքի ոսպնյակում հայտնաբերվել են միայն ճեղքավոր լամպի օգնությամբ, IV սյունակով փորձաքննվողների համար հակացուցում չեն ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար: Նման անձինք հաշվառման են վերցվում: Եթե ոսպնյակում այդ երևույթների հետագա զարգացման համոզիչ նշաններ կան, ապա նրանք ՌՆ և ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար պիտանի չեն:

Աչքի ոսպնյակի առաջնային պատիճում տեսողության սրության վրա չազդող բնածին պիգմենտի առկայությունը հակացուցում չէ ՌՆ և ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

 

Հոդված 86. Ռեֆրակցիայի անոմալիաների տեսակն ու աստիճանը որոշվում է սկիասկոպիայի միջոցով՝ դեղորայքային ցիկլոպլեգիայի պայմաններում: Առանձին դեպքերում որպես լրացուցիչ մեթոդ կարող է կիրառվել նաև ռեֆրակտոմետրիան:

Ցանկացած աստիճանի կարճատեսության դեպքում պետք է հաշվի առնել նաև տեսողության սրությունը՝ տանելի կորեկցիայով, աչքը բեկող միջավայրերի թափանցիկությունը և ակնահատակի վիճակը: Դրանցում փոփոխություններ լինելու դեպքում որոշումը կայացվում է նաև ըստ 78-րդ և 85-րդ հոդվածների:

Հաշվի առնելով հիվանդության հարաճուն բնույթն ըստ «Ե» կետի՝ զորակոչիկին առաջին զորակոչի ժամանակ տրվում է տարկետում: Երկրորդ զորակոչի ժամանակ որոշում է կայացվում զորակոչիկի պիտանիության մասին:

Այն դեպքերում, երբ սույն հոդվածում ռեֆրակցիայի նշված անոմալիաների դեպքում III, IV սյունակներով նախատեսվում է պիտանիության անհատական գնահատում, իսկ տեսողության սրությունը կորեկցիայով չի խոչընդոտում զինվորական ծառայությանը, որոշիչ նշանակություն է տրվում տեսողության սրությանը:

 

Հոդված 87. Գունազգացողության թուլացման աստիճաններն ու տեսակներն ախտորոշելիս պետք է առաջնորդվել Ռաբկինի բազմագույն (պոլիխրոմատիկ) աղյուսակին կից մեթոդական ցուցումների ութերորդ և ավելի ուշ հրատարակություններով: Դիխրոմազիայի և «A» ու «B» տիպի անոմալ տրիխրոմազիայի առկայության դեպքում բոլոր տիպի ավտոմեքենաների, տանկերի ու այլ ռազմական մեքենաների վարորդները, ղեկորդները, ազդանշորդ-հսկիչները, հեռաչափորդները ճանաչվում են ոչ պիտանի ըստ մասնագիտության զինվորական ծառայության համար:

«C» տիպի անոմալ տրիխրոմազիային է վերաբերում այն վիճակը, երբ փորձաքննվողները Ռաբկինի աղյուսակում տարբերում են 12 աղյուսակ՝ XVIII աղյուսակի պարտադիր տարբերակմամբ:

«C» տիպի անոմալ տրիխրոմազիան չի հակացուցված շարային (զինվորական) ծառայության (բացի քիմիական զորքերից), բոլոր տիպի ռազմական մասնագիտությունների գծով, ներառյալ որպես փոխադրամիջոցների վարորդների (բացի երկաթուղուց) ծառայելու, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու (բացի քիմիական պաշտպանության մասնագետներ, օդաչուներ, շտուրմաններ և երկաթուղային տրանսպորտի վարորդներ պատրաստող ռազմաուսումնական հաստատություններից) համար:

 

Հոդված 88. Նախատեսում է եղջերաթաղանթի, ծիածանաթաղանթի և աչքի այլ թաղանթների սուր հիվանդություններից, ինչպես նաև վնասվածքներից ու վիրահատություններից հետո տեսողության ժամանակավոր խանգարումը:

Երկարատև ստացիոնար բուժում չպահանջող և աչքի ֆունկցիային չխանգարող հիվանդությունների դեպքում զորակոչիկները պիտանի են ճանաչվում շարային ծառայության համար:

Զինծառայողները տրախոմայի բուժվելուց հետո հիվանդության պատճառով արձակուրդի կարիք չունեն: Անհրաժեշտության դեպքում կարելի է ընդունել նրանց զորացրելու որոշում՝ բուժկանխարգելիչ միջոցառումներ անցկացնելով:

 

ՄԱՇԿԻ ԵՎ ԵՆԹԱՄԱՇԿԱՅԻՆ ԲՋՋԱՆՔԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 89. «Բ» կետին վերաբերում են պսորիազի սահմանափակ, բայց խոշոր օջախները գլխի և մաշկի բաց մասերի վրա (մեծ են հիվանդի ձեռքի ափի և դրանից ավելի մեծ չափերի օջախները):

Բազմաթիվ գնդաձև պզուկները թարախակույտային քրոնիկական պիոդերմիաների ախտանշան են:

Հաճախակի կրկնվող մաշկային հիվանդություններ են համարվում այն տեսակները, որոնց դեպքում սրացումները տեղի են ունենում տարեկան առնվազն երկու անգամ: Մաշկային հիվանդությունների տարածված տեսակներին բնորոշ է մաշկածածկույթի զգալի մասում տարածված ցանը:

Մաշկային հիվանդությունների սահմանափակ ձև ասելով նկատի են առնվում մարմնի տարբեր տեղերում ախտահարված և ոչ մեծ չափերի հատուկենտ օջախները:

Պսորիազի, սովորական իխտիոզի (քսերոդերմիա, հասարակ, մազապարկային կեռատոզ)՝ լրիվ ռեմիսիայի շրջանում գտնվող մանր եզակի օջախների՝ բուժհիմնարկում հաստատված առկայությունն արգելք չէ պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելու համար, սակայն հակացուցված է զորակոչիկներին օդադեսանտային և սահմանապահ զորքեր, քիմիական զորամասեր ուղարկելու, ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար: II սյունակով փորձաքննվողները ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի չեն:

Զինվորական ծառայության զորակոչվելու և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար սեբորեան հակացուցված չէ:

 

Հոդված 90. Շարակցական հյուսվածքի այնպիսի տարածուն հիվանդություններով տառապող անձինք, որոնց դրսևորումներն ընդգրկում են նաև այլ օրգան-համակարգերը, փորձաքննվում են համապատասխան հոդվածներով:

 

Հոդված 91. Եզակի գունակավոր կամ գորտնուկավոր խալեր ունեցող զորակոչիկները և զինծառայողները պիտանի են շարային ծառայության ու ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու, սակայն պիտանի չեն ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար: Պիտանիությունը ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար որոշվում է անհատապես:

 

Հոդված 92. Սուր թունաալերգիկ մաշկային հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկների փորձաքննության ժամանակ պետք է առաջնորդվել 22-րդ հոդվածին կից պարզաբանումներով:

 

Հոդված 93. Բորոտություն կասկածելու դեպքում զինծառայողը ստացիոնար հետազոտության համար անհապաղ ուղարկվում է մաշկային բաժանմունք ունեցող հոսպիտալ կամ հիվանդանոց: Բորոտության հաստատվելու դեպքում տվյալ անձինք զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի և հանվում են հաշվառումից: Այն զորակոչիկները և զինծառայողները, որոնց ընտանիքներում համապատասխան առողջապահական հաստատությունները բորոտությամբ տառապող հիվանդ են հայտնաբերել, ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար և հանվում են հաշվառումից:

Ընտանիքից դուրս շփում ունեցողներն ուղարկվում են հետազոտության: Վարակի բացակայության դեպքում նրանք պիտանի են ճանաչվում շարային (զինվորական) ծառայության համար:

 

Հոդված 94. Սույն հոդվածում նշված մաշկի սնկիկային հիվանդություններով տառապող զորակոչիկները և զինծառայողները, որոնց բուժումը դրական արդյունք չի տվել, փորձաքննվում են համաձայն 89-րդ հոդվածի «Բ» կետի:

 

ՍԵՌԱԿԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ՓՈԽԱՆՑՎՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 95 և 96. Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակիչ հիվանդություններով (սեռավարակներ) տառապող զորակոչիկներին բուժման նպատակով տրվում է տարկետում՝ այդ մասին պարտադիր տեղեկացնելով առողջապահական մարմիններին: Սիֆիլիսով հիվանդ բոլոր զորակոչիկներն ուղարկվում են բուժման: Թաքնված սիֆիլիսով հիվանդների բուժումից (բուժման հատուկ կուրսի լրիվ ընդունումից) և կլինիկաշճաբանական եռակի հետազոտությամբ հիվանդության չհայտնաբերվելուց հետո նրանք պիտանի են զինվորական ծառայության համար: Առաջնային և երկրորդային թարմ և կրկնվող սիֆիլիսով հիվանդ զինծառայողները բուժման կուրսն ամբողջությամբ հաջող ավարտելուց հետո պիտանի են զինծառայության համար:

 

Հոդված 97. Արյունաստեղծ համակարգի, այլ օրգանների ախտաբանական փոփոխություններով ուղեկցվող բնածին կամ ձեռքբերովի իմունադեֆիցիտային վիճակների դեպքում պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար կախված է ախտահարված օրգանի ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից և որոշվում է «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածներով: Իմունադեֆիցիտային վիճակները պետք է հաստատվեն արյան շիճուկի իմունոգլոբուլինների լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքներով:

 

ԿԱՆԱՆՑ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 98. Ֆիզիկական զարգացման հետամնացության կամ օվարիալ-մենստրուացիոն ֆունկցիաների խանգարման հետ զուգակցվող սեռական ոլորտի մանկայնության (ինֆանտիլիզմ) դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ 20-րդ կամ 107-րդ հոդվածների:

 

Հոդված 99. Արգանդի վզիկի կամ խոռոչի պոլիպների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը, որպես կանոն, որոշվում է պոլիպի հեռացումից և արգանդի խոռոչի լորձաթաղանթը քերել-մաքրելուց հետո: Հեռացված պոլիպի կամ արգանդի պոլիպոզափոփոխված լորձաթաղանթի հյուսվածաբանական հետազոտության միջոցով չարորակ նորագոյացությունների հայտնաբերվելու դեպքում կիրառվում է 46-րդ հոդվածը: Պոլիպի բարորակության դեպքում կինը պիտանի է ճանաչվում զինվորական ծառայության համար:

 

Հոդված 101. Արգանդի արտանկում է համարվում այն վիճակը, երբ կանգնած (կամ կծկված վիճակով պառկած) դիրքում արգանդն ամբողջությամբ դուրս է գալիս սեռական ճեղքից՝ իր հետևից դուրս գցելով նաև հեշտոցի պատերը: Շեքի լրիվ (III աստիճանի) պատռվածք է համարվում այն պատռվածքը, որի դեպքում շեքի մկանների ամբողջականությունն իսպառ խախտված է, դրանք փոխարինվել են ուղիղ աղիքի պատին անցնող սպիական հյուսվածքով, հետանցքը խորաբացված է, չունի կանոնավոր ուրվագծեր:

 

Հոդված 102. Արգանդի և հեշտոցի իջեցում է համարվում այն վիճակը, երբ պրկումից սեռական ճեղքը խորը բացվում է և այնտեղից երևում են արգանդի վզիկը, հեշտոցի առջևի և հետևի պատերը, որոնք, սակայն, նրա սահմաններից դուրս չեն գալիս:

Այս հոդվածով է փորձաքննվում նաև սեռական ֆունկցիայի խանգարումով ուղեկցվող արգանդի ոչ ճիշտ դիրքը:

 

Հոդված 103. Արգանդի ոչ ճիշտ դիրքն առանց ֆունկցիայի խանգարման հիմք չէ սահմանափակելու զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը: Խաղաղ պայմաններում սպաներին և I սյունակով փորձաքննվողներին զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի (հաշվառումից հանելով) ճանաչելու որոշում ընդունվում է այն դեպքերում, երբ արգանդի ոչ ճիշտ դիրքը զուգորդվում է մենորագիայի, փորկապության, սրբոսկրի և փորատակի շրջանում ցավերի հետ:

 

Հոդված 104. Նախատեսում է հաճախ սրացող, մեծամասամբ դժվար բուժվող, երբեմն վիրաբուժական միջամտություն պահանջող բորբոքային պրոցեսները (բորբոքային ուռուցքներ, թարախի պարկավորված օջախներ և այլն):

 

Հոդված 105. Նախատեսում է, հատկապես ստացիոնարի պայմաններում, բուժման ենթակա սուր հիվանդությունները: Բուժումից հետո, ըստ ցուցումների, կարող է ընդունվել ազատելու կամ հիվանդության պատճառով արձակուրդ տալու որոշում: Հաճախակի կրկնվելու դեպքում փորձաքննությունը կա-տարվում է ըստ 104-րդ հոդվածի:

 

Հոդված 107. Դաշտանային ցիկլի խանգարման դեպքում պետք է նկատի ունենալ.

ա) յուվենիլ արյունահոսությունները (մինչև 20 տարեկան), այսինքն՝ դաշտանի երկարաձգվելը մինչև 8 օր, կամ դաշտանից անկախ անընդհատ կրկնվող արյունահոսությունները, կամ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության հետևանքով առաջացող արյունահոսությունները,

բ) ալգոդիսմենորեան կամ սեռական և հարակից օրգանների ֆունկցիաների արտահայտված խանգարումները, որոնք պայմանավորված են սեռական օրգանների խիստ արտահայտված թերզարգացածությամբ (հեշտոցի ատրեզիա, արգանդի խիստ արտահայտված թերզարգացածություն և այլն),

գ) սեռական օրգանների զարգացման անոմալիաները, եթե դրանք առաջացնում են մշտական ցավեր և ուղեկցվում են հեշտոցում կամ արգանդում արյունալի ուռուցքների գոյացմամբ: Այդ դեպքերում անհրաժեշտ է հետազոտվել քաղաքացիական կամ զինվորական բուժհիմնարկներում: I սյունակով փորձաքննվողները զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի են ճանաչվում և հանվում են հաշվառումից, իսկ III սյունակով փորձաքննվողները ոչ պիտանի խաղաղ ժամանակ և երկրորդ աստիճանի սահմանափակ պիտանի՝ պատերազմական ժամանակ:

Ամենորեայի երևույթների դեպքում պարզվում են դրա պատճառները, որովհետև այն ոչ միշտ է վկայում, որ ախտահարվածություն չկա:

Հղիների բժշկական փորձաքննությունը կատարվում է խիստ անհատապես՝ գինեկոլոգի, թերապևտի և նյարդաբանի մասնակցությամբ:

Թունավոր հղիության դեպքում, կախված ախտաբանական երևույթների ուժգնությունից, որոշում է կայացվում, որ հղիները հիվանդության պատճառով արձակուրդի կարիք ունեն, նրանք ստացիոնար բուժման են ուղարկվում կամ առաջադրվում է հղիությունն ընդհատելու հարց: Արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումը հիմնվում է որևէ օրգանի կամ համակարգի առավելագույն ախտահարման վրա և ընդունվում է համաձայն համապատասխան հոդվածների:

Հղիները, անկախ հղիության ժամկետից, պարտադիր զինվորական ծառայության չեն զորակոչվում և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար ժամանակավորապես պիտանի չեն:

 

Հավելված 3

 

Ըստ զինվորական մասնագիտությունների լրացուցիչ պահանջների ցանկ

 

N	Մասնագի-տությունը	Տեսողության սրությունը		Գունազգա-ցողությունը	Լսողու-թյունը շշուկային խոսքի հանդեպ		Այլ ցուցումներ	Հակացուցումներ
		հեռվի	մոտիկի
1	2	3	4	5	6		7	8
1	Ռադիոտեխնի-կական սարքերի մասնագետ	0,8 կորեկ-ցիայով	0,8 առանց կորեկ-ցիայի	Թույլա-տրվում է անոմալ տրիխրոմա-զիա C տիպի	6		Կայուն նյարդային համակարգ: Ուշադրությունը երկարատև կենտրոնացնելու և կայունության ընդունակություն: Լավ ռեակցիա ձայնային և տեսողական գրգռիչների հանդեպ, օպերատիվ հիշողություն: Լսողական անալիզատորի բարձր տարբերակիչ զգայունություն ձայնի բարձրության և ուժի փոփոխության նկատմամբ, խառնաշփոթ քողարկող ֆոնի վրա անհրաժեշտ ձայնը տարբերակելու կարողություն: Թույլատրվում է մինչև 3,0 D միոպիա, աստիգմատիզմը՝ մինչև 0,5 D: Տեսադաշտը՝ նորմալ:	Նյարդային համակարգի հիվանդություններ, մնացորդային երևույթներ ԿՆՀ վնասվածքից: Ձեռքի մատների կամ դաստակի արատներ՝ նրանց ֆունկցիաները խանգարող: Շլություն, արտահայտված նիստագմ, ցանկացած աստիճանի հիպերմետրոպիա, տեսողության և լսողության օրգանների քրոնիկական հիվանդություններ, թմբկաթաղանթի թափածակում: Դեմքի և դաստակների մաշկի քրոնիկական հիվանդություններ: Հարքթային խոռոչների քրոնիկական հիվանդություններ:
2	Ռադիոկապի միջոցների կառավարման մասնագետ (ռադիո-հեռագրիչ)	0,8 կորեկ-ցիայով	0,8 առանց կորեկ-ցիայի	Թույլա-տրվում է անոմալ տրիխրոմա-զիա C տիպի	6		Կայուն նյարդային համակարգ, ուշադրության և հիշողության երկարատև կենտրոնացման և կայունության ընդունակություն: Լսողական և տեսողական գրգռիչների նկատմամբ լավ շարժողական ռեակցիա: Օդային և ոսկրային նորմալ անցանելիություն: Միջին կոնտրաստային զգայունություն, որ արտահայտվում է խառնաշփոթ ֆոնի վրա արտաքին ձայնի տարբերակման ընդունակությամբ: Թույլատրելի են՝ մինչև 3,0 D միոպիա, մինչև 0,5 D աստիգմատիզմ: Նորմալ տեսողական դաշտ և մթնաշաղային տեսողություն: Բինօկուլյար տեսողության առկայություն:	Նյարդային համակարգի օրգանական և ֆունկցիոնալ բնույթի՝ նրա ֆունկցիաները խանգարող հիվանդություններ: Տեսողության և լսողության օրգանների քրոնիկական հիվանդություններ՝ նրանց ֆունկցիաները խանգարող: Ակոմոդացիայի և մթնային ադապտացիայի խանգարում, ցանկացած աստիճանի հիպերմետրոպիա, թմբկաթաղանթի թափածակում, շլություն: Դեմքի և դաստակների մաշկի քրոնիկական հիվանդություններ: Ձեռքերի մատների արատներ:
3	Ռադիոտեղ-որոշիչ կայանի օպերատոր	1,0 կորեկ-ցիայով	1,0 առանց կորեկ-ցիայի	Թույլա-տրվում է անոմալ տրիխրոմա-զիա C տիպի	6			Խոսքի արատներ, շլություն, նիստագմ, ակոմոդացիայի և ադապտացիայի խանգարում, մաշկի, կոպերի, շաղկապենու և արցունքատար ուղիների քրոնիկական հիվանդություններ:
4	Հակատանկային կառավարվող ռեակտիվ արկերի օպերատոր	1,0 կորեկ-ցիայով	1,0 առանց կորեկցիայի	նորմալ է	6			ԿՆՀ հիվանդություններից և վնասվածքներից հետո արտահայտված մնացորդային երևույթներ, խոսքի արատներ, թմբկաթաղանթի թափածակում, վեստիբուլյար գրգռիչների հանդեպ բարձր զգայունություն, հարքթային խոռոչների, կոպերի, շաղկապենու կամ արցունքատար ուղիների քրոնիկական հիվանդություններ, նիստագմ, շլություն, ակոմոդացիայի և ադապտացիայի խանգարում, դաստակի կամ ձեռքի մատների արատներ, նրանց ֆունկցիան խախտող:
5	Էլեկտրասնուցման կաբելային և օդային գծերը սարքավորումների և արտադրական նշանակության սարքերի սպասարկման, փորձարկման և նորոգման աշխատանքներով զբաղվող մարդիկ	0,5 մեկ աչքի և 0,2 մյուս աչքի համար առանց կորեկցիայի	նորմալ է	նորմալ է	3			ԿՆՀ օրգանական հիվանդություններ, վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում, կոպերի, շաղկապենու, արցունքատար ուղիների և ցանցաթաղանթի քրոնիկական հիվանդություններ, տեսողական դաշտի սահմանափակում՝ ոչ ավելի, քան 20 աստիճան:

 

Հավելված 4

 

Ց Ա Ն Կ

 

ըստ հիվանդությունների փորձաքննության ենթակա անձանց և փորձաքննություն իրականացնող մարմինների

 

Հ/հ	Անձինք, որոնք ենթակա են փորձաքննության	Փորձաքննություն իրականացնող մարմինները	Հիվանդությունների ցանկի սյունակը, որով կատարվում է փորձաքննությունը
1	2	3	4
1	Քաղաքացիներ՝ կցագրվելիս	ԶԲՀ	1,4
2	Զորակոչիկները՝ զորակոչվելիս	ԶԲԿ, ՀԿԲՀ	1,4
3	Պահեստազորի շարքային կազմը	ԶԲՀ, ԿՌԲՀ (պիտանիության աստիճանի փոփոխման դեպքում)	1
4	Պահեստազորի շարքային կազմը՝ շարքային, ենթասպայական պաշտոններում պայմանագրային զինծառայության անցնելիս կամ սպաների պատրաստման կուրսեր ընդունվելիս	ԶԲՀ, ԿՊ, կայազորային ՌԲՀ, ԿՌԲՀ (պիտանիության աստիճանի փոփոխման դեպքում)	3,4
5	Պահեստազորի սպայական և ենթասպայական կազմերը	ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3,4
6	Կանայք՝ սպայական, ենթասպայական և շարքային կազմերի պաշտոններում պայմանագրային զինծառայության անցնելիս	ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ (պիտանիության աստիճանի փոփոխման դեպքում)	3,4
7	Զինվորական ծառայության մեջ գտնվող շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողները (այդ թվում՝ կանայք)	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	1, 4
8	Զինվորական ծառայության մեջ գտնվող սպայական և ենթասպայական կազմերի զինծառայողները (այդ թվում՝ կանայք)	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3, 4
9	Շարքային կազմի զինծառայողները՝ պայմանագրային հիմունքներով ենթասպայական պաշտոնների նշանակվելիս	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3,4
10	Շարքային կազմի պայմանագրային զինծառայողները՝ ենթասպայական պաշտոնների նշանակվելիս	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3,4
11	Քաղաքացիները՝ ՌՈՒՀ ընդունվելիս	Առաջնայինը՝ ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, վերջնականը՝ ՀՀ ՊՆ հրամանով ստեղծված ՌՈՒՀ ընդունվողների բժշկական հանձնաժողով	2
12	ԲՈՒՀ-ի ուսանողներ, որոնք ընդունվում են ԲՈՒՀ-երի ռազմական ֆակուլտետներ կամ ՌՈՒՀ-եր	Առաջնայինը՝ ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, վերջնականը՝ ՀՀ ՊՆ հրամանով ստեղծված ՌՈՒՀ ընդունվողների բժշկական հանձնաժողով	2, 3 (սպայական կոչում ունեցողներ)
13	Շարքային կազմի պարտադիր կամ պայմանագրային, զինծառայողները՝ ՌՈՒՀ ընդունվելիս	Առաջնայինը՝ ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, վերջնականը` ԿՌԲՀ	2
14	Սպայական և ենթասպայական կազմերի զինծառայողները՝ ՌՈՒՀ ընդունվելիս	Առաջնայինը` ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, վերջնականը` ԿՌԲՀ	2,3
15	Օրդինատուրա ընդունվող սպաներ	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ	2,3
16	6 ամսից ավելի վերապատրաստման ուղարկվող սպայական կազմը	Վերադաս հրամանատարության ցուցումով	2,3
17	ՌՈՒՀ-ի ունկնդիրներ (սպաներ)	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ	3
18	Քաղաքացիական ԲՈՒՀ ռազմական ֆակուլտետների ա) I - II կուրսի կուրսանտներ բ) սկսած III կուրսից	Նույն հանձնաժողովները	2, 1 3, 1
19	ՌՈՒՀ-ի կուրսանտներ ա) I - II կուրսերում գ) սկսած III կուրսից	Նույն հանձնաժողովները	2, 1 3, 1
20	ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ աղբյուրների հետ աշխատող կամ աշխատելու ընդունվող զինծառայողներ, քաղաքացիական ծառայողներ	Նույն հանձնաժողովները	1,2,3,4

 

Հավելված 5

 

Մ Ա Տ Յ Ա Ն

 

ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների

_______________________________________________________

(հանձնաժողովի անվանումը)

 

N	Ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան թիվը, զինվորական կոչումը, զորամասը, որ զինկոմիսարիատի կողմից է զորակոչվել, զորակոչման ամսաթիվը և ում կողմից է ուղարկվել փորձաքննության	Գանգատները և անամնեզը	Օբյեկտիվ հետազոտության տվյալները և ախտորոշումը (հայերեն)	Բժշկական հանձնաժողովի որոշումը	Վերադաս հանձնա-ժողովի որոշումը
1	2	3	4	5	6

 

Հավելված 6

 

Հ Ր Ա Հ Ա Ն Գ

 

շրջանային (քաղաքային) զորակոչային հանձնաժողովի անդամ-բժշկին

 

1. Շրջանային (քաղաքային) զորակոչային հանձնաժողովում բժիշկը նշանակվում է մարզպետի հրամանով, շրջանային (քաղաքային) առողջապահական բաժնի և համապատասխան զինկոմիսարիատի ներկայացմամբ, ռազմաբժշկական փորձաքննության ասպարեզում առավել փորձառու և որակյալ բժիշկների կազմից: Նա ենթարկվում է շրջանային (քաղաքային) զորակոչային հանձնաժողովի նախագահին, կազմակերպում է բուժանձնակազմի աշխատանքները և զորակոչիկների բժշկական փորձաքննությունը՝ «ՀՀ զինապարտության մասին» օրենքի համաձայն:

2. Մինչև զորակոչային հանձնաժողովի աշխատանքների սկսվելը, զորակոչային հանձնաժողովի անդամ-բժիշկը.

1) ստուգում է շինության պիտանիությունը բժիշկների համար աշխատանքային նորմալ պայմանների (պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչի և ժամկետային զինվորական ծառայության զինծառայողների զորակոչի կազմակերպման) ապահովման նպատակով, զորակոչային տեղամասերում գրանցվելիս քաղաքացիների բժշկական քննության համար անհրաժեշտ սարքավորումների, հանդերձանքի, բժշկական, տնտեսական ողջ ունեցվածքի առկայությունը՝ ըստ գործիքակազմի և ունեցվածքի ցուցակների,

2) բժիշկների հետ ստուգում է զորակոչիկների բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը և որակը, ամբուլատոր հիվանդների բժշկական քարտերը՝ դեռահասների ներդիր թերթիկներով հանդերձ (բոլոր զորակոչիկների համար), զորակոչային տարիքի այն անձանց ցուցակները, որոնք հաշվառման մեջ են հոգենյարդաբանական, հակատուբերկուլյոզային, հակատրախոմատոզային, մաշկավեներական դիսպանսերներում, սանիտարահամաճարակաբանական կայաններում, այլ բուժական (բուժկանխարգելիչ) հիմնարկներում, հիվանդության պատմությունների, առողջական վիճակի քննության ակտերի քաղվածքները և այլն,

3) լրացուցիչ քննության, բուժման անհրաժեշտության դեպքերում ճշտում է զորակոչիկներին կոնսուլտացիայի ուղարկելու տեղը, ժամանակը և կարգը,

4) հրահանգչական պարապմունք է անցկացնում զորակոչիկների բժշկական քննության համար ընտրված բոլոր բժիշկների և բուժանձնակազմի հետ՝ ուշադրություն դարձնելով ճիշտ և օբյեկտիվ բժշկական զննման, ծառայողական պիտանիությունը որոշելու հարցում նրանց պատասխանատվության վրա: Հատուկ ուշադրություն է դարձնում բժիշկների հետազոտության մեթոդների իմացությանը և դրանց ճշգրիտ կատարմանը: Մանրազնին վերլուծում է զորակոչիկների բժշկական փորձաքննության նախկին թերությունները (հետազոտության մեթոդների խախտումներ, բժիշկների սխալ եզրակացություններ, հավաքակետերից զորակոչիկների վերադարձում, սխալ զորակոչվածների ժամկետից շուտ զորացրում և այլն),

5) բժիշկներին կոնկրետ օրինակներով բացատրում է, թե ինչպես պետք է ստուգել զորակոչիկների բժշկական փաստաթղթերը, անձնական գործերը, ինչպես պետք է լրացնել հաշվառման քարտերն ու բժշկական եզրակացությունները,

6) զորակոչային հանձնաժողովի յուրաքանչյուր օրվա նախօրեին զորակոչիկների բժշկական քննությանը մասնակցող բժիշկների հետ ուսումնասիրում է զորակոչային հանձնաժողով կանչվածների փաստաթղթերը, ծանոթանում է զորակոչվածների առողջական վիճակի նկատմամբ լրացուցիչ այն պահանջներին, որոնք անհրաժեշտ են այս կամ այն զորամասում ծառայության նշանակելիս,

7) զորակոչային հանձնաժողովի նախագահին զեկուցում է զորակոչիկների բժշկական քննության նախապատրաստական աշխատանքի թերությունների մասին, միջոցներ է ձեռնարկում վերացնելու այդ թերությունները:

3. Զորակոչային հանձնաժողովի աշխատանքների ընթացքում.

1) բոլոր բժիշկների հետ միասին կազմակերպում է զորակոչվածների բժշկական փորձաքննությունը,

2) անհրաժեշտության դեպքում ապահովում է բժիշկների կոնսուլտացիաները և կարծիքների փոխանակումը,

3) ստուգում է զորակոչվածների հաշվառման քարտերում բժիշկների գրառումների որակը, բժշկի եզրակացությունը, հետևություններ անում այս կամ այն զորախմբում, այս կամ այն ռազմական մասնագիտությամբ զինվորական ծառայության համար զորակոչվածի պիտանիության, ինչպես բուժման կամ լրացուցիչ քննության անցկացման, այնպես էլ պարտադիր զինվորական ծառայությունից տարկետման անհրաժեշտության վերաբերյալ,

4) ամեն օր զորակոչային հանձնաժողովի արձանագրությունների մատյանում ստուգում է գրանցումների ճշտությունը՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով ախտորոշման հիմնավորվածությանը, հետևում է, որ զորակոչիկները ժամանակին ուղարկվեն լրացուցիչ քննության և բուժման,

5) վերլուծում է զորակոչիկների բժշկական փորձաքննության արդյունքները:

 

Հավելված 7

 

_________________________________ տարածքային (քաղաքային) զինկոմիսարիատ ____________________________________________________________________   Բժշկի եզրակացությունը ________________________                            (բժշկի մասնագիտությունը)   Քաղաքացի ____________________________________________________________ (ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան թիվը)   Գանգատներ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________________   Անամնեզ _____________________________________________________________ ___________________________________________________________________   Օբյեկտիվ քննության տվյալները ______________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________   Հատուկ հետազոտությունների արդյունքները (լաբորատոր, ռենտգենաբանական, գործիքային և այլն) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________   Ախտորոշումը (հայերեն) ___________________________________________________ Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին եզրակացությունը ___________________________________________________________________   ՀՀ պաշտպանության նախարարի 20 թ. ___«__» թիվ հրամանի, ___սյունակի ____ հոդվածի____կետով Սահմանափակման աստիճանը ______________________________________________   Բժշկական փորձաքննությունն անցկացրած բժիշկ   __________________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   «____» ________________ 20 թ.

 

Հավելված 8

 

Ա Կ Տ   առողջական վիճակի հետազոտման   ______________________________________________________________________ (զինվորական կոչումը, ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան թիվը) ______________________________________________________________________ (զորամասը)   գտնվում է զինվորական կոմիսարի (ռազմաբժշկական հանձնաժողովի) ուղեգրով __________________ ______________________________________________________________________ (զինվորական կոմիսարիատի անվանումը, ՌԲՀ)   «_____»____________ 20 թ. N ____ ստացիոնար, ամբուլատոր հետազոտության մեջ է ___________ ______________________________________________________________________ (բուժական (բուժկանխարգելիչ), ______________________________________________________________________ զինվորական բուժկանխարգելիչ հաստատության անվանումը)   ______________սույն թվի «____» մինչև ____ 20 թ. «____»   Գանգատները _____________________________________________________________   Անամնեզ _____________________________________________________________   Օբյեկտիվ հետազոտության տվյալները ____________________________________________   Հատուկ հետազոտությունների արդյունքները (լաբորատոր, ռենտգենաբանական, գործիքային և այլն) ____________________________________________________________________ Ախտորոշում (հայերեն) _______________________________________________________   Կ.Տ.   Բուժական (բուժկանխարգելիչ), զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկության գլխավոր բժիշկ (պետ) ________________________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառը)   Բժշկական հետազոտությունն անցկացրած բժիշկ   _________________________________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   Բուժական (բուժկանխարգելիչ), զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկության փոստային հասցեն:

 

Հավելված 9

 

Ք Ա Ր Տ

 

զինապարտի հետազոտության և բժշկական փորձաքննության

 

Ազգանունը, անունը, հայրանունը ____________________________________

_________________________________________________________

 

Զինվորական կոչումը ___________________________________________

 

Ծննդյան թիվը _______________________________________________

 

Հասակը ____սմ, մարմնի քաշը ____կգ, կրծքավանդակի շրջագիծը (հանգիստ վիճակում) ____սմ:

 

Հետազոտության անվանումը	Հետազոտության տվյալները
Կրծքավանդակի օրգանների ֆլյուորոգրաֆիա «___»_________20 թ.
Արյան անալիզ «___»_________20 թ.
Մեզի անալիզ «___»_________20 թ.
ԷՍԳ «___»_________20 թ.
Այլ հետազոտություններ «___»_________20 թ.

ԲԺԻՇԿՆԵՐԻ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆԸ   Վիրաբույժ ______________________________________________________ Թերապևտ _______________________________________________________ Նյարդաբան ______________________________________________________ Հոգեբույժ _______________________________________________________ Ակնաբույժ _______________________________________________________ Օտոլարինգոլոգ ___________________________________________________ Ստոմատոլոգ______________________________________________________ Այլ մասնագետներ (ուրոլոգ, էնդոկրինոլոգ և այլն) ______________________________ ______________________________________________________________ Ախտորոշում (հայերեն) ________________________________________________   Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ   զինվորական կոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի   ՀՀ պաշտպանության նախարարի թիվ ____ հրամանի, հոդված _______ սյունակ ____________ ________________________________________________________________ (որոշման տեքստը)   ________________________________________________________________   Կ. Տ.   Հանձնաժողովի նախագահ ______________________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   Քարտուղար _______________________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   «_____» ____________20 թ.

Հավելված 10

 

Անվանացուցակային

ծածկագիրը, համարը

 

Հիվանդության տեղեկանք N   «__»____________20 թ. ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովը _______________   _______________________________________________________________   կարգադրությամբ ___________________________________________________ ______________________________________________________________ (նշել պաշտոնատար անձին, ամսաթիվը, փաստաթղթի համարը) _____________________________________________________փորձաքննել է 1. Ազգանունը, անունը, հայրանունը _______________________________________ ______________________________________________________________   2. Ծննդյան թիվը ________________ ՀՀ ԶՈՒ _______________________                                                              (ամիսը, տարին)   3. Զինվորական կոչումը ____________________________________զինվորական մասնագիտությունը _________________________________________________   4. Զորամասը _____________________________________________________   5. Պարտադիր զինվորական ծառայության է զորակոչվել զորակոչային հանձնաժողովի կողմից _____________________________________________________________   6. Հասակը ____ սմ: Մարմնի քաշը __ կգ: Կրծքավանդակի (հանգիստ վիճակում) շրջագիծը __ սմ:   7. Գանգատները ___________________________________________________ ______________________________________________________________   8. Համառոտ անամնեզ _______________________________________________ (նշել, թե երբ է սկսվել հիվանդությունը, երբ և ինչ ______________________________________________________________ պայմաններում է վիրավորվել, կոնտուզիա, վնասվածք, հաշմում ստացել. ______________________________________________________________ վիրավորվելու, կոնտուզիայի, վնասվածքի, հաշմության փաստը՝ հանգամանքները ______________________________________________________________ հավաստող փաստաթղթերի առկայությունը կամ բացակայությունը: ______________________________________________________________ Հիվանդության ազդեցությունը ծառայողական պարտականությունների կատարման ______________________________________________________________ վրա, նախորդ բժշկական զննությունները և դրանց արդյունքները. ձեռնարկվող _____________________________________________________________ բուժական միջոցառումները, բուժման արդյունավետությունը, հիվանդության ______________________________________________________________ պատճառով արձակուրդներում գտնվելը, բուժում առողջարաններում և այլն):   9. Հետազոտության և բուժման մեջ է եղել ___________________________________ _____________________________________________________________ (նշել բուժական (բուժկանխարգելիչ) զինվորական բուժկանխարգելիչ _____________________________________________________________ հաստատությունները և դրանցում գտնվելու ժամանակը)   10. Օբյեկտիվ հետազոտության տվյալները __________________________________   11. Հատուկ հետազոտությունների արդյունքները (ռենտգենաբանական, լաբորատոր, գործիքային և այլն)__________________________________________________________   12. Ախտորոշումը (հայերեն) և հանձնաժողովի որոշումը՝ հիվանդության պատճառական կապի վերաբերյալ (վիրավորվելու, կոնտուզիայի, վնասվածքի, հաշմության) __________________   13. Հանձնաժողովի որոշումը զինծառայության պիտանիության, զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության մասին և այլն:   ՀՀ պաշտպանության նախարարի թիվ ____հրամանի, ___սյունակի ___հոդվածի ___ կետով ___________________________________________________________ (որոշման բովանդակությունը) 14. Ուղեկցողի կարիք ունի, կարիք չունի ___________________________________   Կ. Տ.   Հանձնաժողովի նախագահ _________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   Քարտուղար _________________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   Հանձնաժողովի փոստային հասցեն ___________________________________   Հաստիքային ռազմաբժշկական հանձնաժողովի որոշումը և վճիռը_______________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________

 

Հավելված 11

 

Զորամասի

(հաստատության)

անկյունադրոշմը

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

վիրավորվելու, կոնտուզիայի, վնասվածքի, խեղման

հանգամանքների մասին

 

___________________________________________________________ (զինվորական կոչումը, զորամասը, ազգանունը, անունը, հայրանունը,   ___________________________________________________________ ծննդյան թվականը)   «_____» _____________20 թ. ստացել է _____________________________   ___________________________________________________________ (նշել վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի, հաշմության տեսակը, __________________________________________________________ բնույթը և տեղայնացումը)   հետևյալ հանգամանքներում _________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ (նշել հանգամանքները և պատճառը, որի դեպքում ստացվել է վերքը, վնասվածքը, կոնտուզիան, հաշմությունը. մարտական, ծառայողական հանձնարարությունը, հրամանը, հրամանատարի կարգադրությունը, զինծառայության պարտականությունները, քաղաքացիական պարտքը կատարելիս, մարտական, ֆիզիկական պատրաստության պարապմունքների ընթացքում, տեխնիկան նորոգելիս կամ սպասարկելիս, շինարարական տնտեսական կամ այլ կարգի աշխատանքներ կատարելիս, զինվորական կանոնադրության պահանջները, հրամանները, կարգադրությունները, հանձնարարականները խախտելիս, այդ թվում նաև անվտանգության տեխնիկայի պահանջները, ծառայությունից դուրս ժամանակ և հրամանատարի հրամանի, կարգադրության, ծառայողական առաջադրանքի հետ չկապված արձակուրդի, զորամասը կամ ծառայության վայրն ինքնակամ լքելու հանգամանքներում, ալկոհոլի, թմրանյութերի օգտագործման հետ կապված հանգամանքներում և այլն)   Տրված է ներկայացնելու ___________________________________________ (հիմնարկության, կազմակերպության ___________________________________________________________ անվանումը, որտեղ ներկայացվելու է տեղեկանքը)   Կ. Տ. Հրամանատար (պետ) ______________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)

Հավելված 12

 

Լուսանկարի տեղը

(զինկոմիսարիատի,

զորամասի զինանշանով կնիքը)

 

Ք Ա Ր Տ

 

ռազմաուսումնական հաստատություն ընդունվողի բժշկական փորձաքննության

 

1. Ազգանունը, անունը, հայրանունը _______________________________ ______________________________________________________ (զինծառայողների համար՝ զինվորական կոչումը)   2. Ծննդյան տարեթիվը ________________________________________   3. Մշտական բնակության վայրը (հասցեն) ____________________________ __________________________________________________________ (զինծառայողների համար՝ հասցեն և զորամասի պայմանական անվանումը)

 

Հետազոտության միջոցառումներ	Բժշկական փորձաքննություն
	առաջնային	կրկնա-կի	վերջնական
1	2	3	4
1. Գանգատները և անամնեզ
2. Անցկացրած հիվանդությունները և վնասվածքները
3. Մարդաբանական տվյալներ.
հասակ
մարմնի քաշ
սպիրոմետրիա
դինամոմետրիա.
աջ դաստակը
ձախ դաստակը
4. Վիրաբուժական հետազոտության տվյալներ.
Ընդհանուր ֆիզիկական զարգացումը
Մաշկը և տեսանելի լորձաթաղանթները
Ավշահանգույցները
Ոսկրամկանային համակարգը
Պերիֆերիկ անոթները
Միզասեռական համակարգը
Անուսը և ուղիղ աղիքը
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, վիրաբույժի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառերը
5. Ներքին օրգանների զննության տվյալները
Սնուցման վիճակը
Էնդոկրին համակարգը
Սիրտը.
սահմանները
տոները
Ֆունկցիոնալ փորձերը
Զարկերակը
Զարկերակային ճնշումը
Շնչառական օրգաններ
Մարսողական օրգաններ
Լյարդ
Փայծաղ
Երիկամներ
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, թերապևտի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառերը
6. Նյարդային համակարգի ուսումնասիրության տվյալները
Գանգուղեղային նյարդեր
Շարժողական ոլորտ
Ռեֆլեքսներ
Զգայնություն
Վեգետատիվ նյարդային համակարգ
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, նյարդաբանի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառերը
7. Հոգեկան վիճակի ուսումնասիրության տվյալները
Գիտակցություն
Ուշադրություն
Հիշողություն
Մտածողություն
Ինտելեկտ
Հուզական-կամային ոլորտ
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, հոգեբույժի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառերը
8. Տեսողության օրգանի զննության տվյալները
Գունազգացողություն (ըստ Ռաբկինի)
Տեսողության սրությունը կորեկցիայով Աջ աչք Ձախ աչք
Տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի Աջ աչք Ձախ աչք
Սկիոսկոպիկ ռեֆրակցիա Աջ աչք Ձախ աչք
Բինօկուլյար տեսողություն
Պարզ տեսողության ամենամոտ կետը Աջ աչք Ձախ աչք
Արցունքատար ուղիներ
Կոպեր և շաղկապենի
Ակնագնդերի դիրքն ու շարժունակությունը
Բբերն ու նրանց ռեակցիան
Օպտիկական միջավայրերը Աջ աչք Ձախ աչք
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, ակնաբույժի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառերը
9. Քիթ-կոկորդ-ականջի զննության տվյալները
Խոսք
Քթային շնչառություն Աջից Ձախից
Հոտառություն Աջից Ձախից
Լսողության սրությունը շշուկային խոսքի հանդեպ Աջից Ձախից
Ականջի բարոֆունկցիան Աջից Ձախից
Վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիան (կրկնակի փորձ՝ պտտվելով)
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, օտոլարինգոլոգի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառը
10. Ատամի և բերանի խոռոչի քննության տվյալները
Կծվածք
Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթը
Ատամները
Լնդերը
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, ստոմատոլոգի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառերը
11. Մաշկավեներոլոգիական քննության տվյալները
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիս-ամսաթիվ, մաշկավեներոլոգի ստորագրությունը, ազգանունը և անվանատառերը

 

12. Ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովի որոշումը.   1) ՌԲՀ նախնական բժշկական փորձաքննություն ______________________________________________________ (զորամաս, շրջանային (քաղաքային) զինկոմիսարիատ)   «_____»_________20 թ.   ՀՀ պաշտպանության նախարարի թիվ ____________հրամանի, հոդված _______   սյունակ ____________ ______________________________ (նշել պիտանի է, պիտանի չէ)   ընդունվելու _______________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը)   Կ. Տ.   Հանձնաժողովի նախագահ _______________________________________                            (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   Քարտուղար _______________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   2) ՌԲՀ կրկնակի բժշկական փորձաքննություն _______________________________________________________ (զորամաս, հանրապետական զինկոմիսարիատ)   «_____»_________20 թ.   ՀՀ պաշտպանության նախարարի թիվ ________ հրամանի, հոդված ____________   սյունակ ____________ ____________________________________ (նշել պիտանի է, պիտանի չէ)   ընդունվելու _______________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը)   Կ. Տ.   Հանձնաժողովի նախագահ __________________________________                                           (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը) Քարտուղար __________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   3) ՌԲՀ վերջնական բժշկական փորձաքննություն _______________________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը)   «_____»_________20 թ.   ՀՀ պաշտպանության նախարարի թիվ ________հրամանի, հոդված _______   սյունակ _____________ ____________________________________ (նշել պիտանի է, պիտանի չէ)   ընդունվելու _______________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը)   Կ. Տ.   Հանձնաժողովի նախագահ ________________________________                                                  (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   Քարտուղար _________________________________________ (ստորագրությունը, ազգանունը, անվանատառը)   3. Ռենտգենաբանական, լաբորատոր և այլ հետազոտությունների, ինչպես նաև այլ մասնագիտություն ունեցող բժիշկների տվյալների գրառման համար _____________ _______________________________________________________ _______________________________________________________

 

Հավելված 13

 

Զինվորական բուժկանխարգելիչ

հաստատության (ռազմաբժշկական

հանձնաժողովի) անկյունադրոշմը

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք հղիության մասին   Տրված է _____________________________________________________ (զինվորական կոչումը, ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան թվականը,   __________________ առ այն, որ նա «____»________20 թ. զորամասը)   փորձաքննության է ենթարկվել ______________________________________ ___________________________________________________________ (ռազմաբժշկական հանձնաժողովի անվանումը)   Ախտորոշում. հղիություն ___________________________________________ ___________________________________________________________ (բառերով նշել հղիության ժամկետը)   Հղիության արձակուրդի իրավունք ունի «___» ______20 թ. (նշվում է ծննդաբերությանը նախորդող 56-օրյա ժամկետի առաջին օրը)   Կ. Տ.   Ռազմաբժշկական հանձնաժողովի Նախագահ _____________________________________________ Քարտուղար____________________________________________

 

Հավելված 14

 

Ք Ա Ր Տ   մասնագետի աշխատանքի պայմանների և աշխատավայրի սանիտարահիգիենիկ բնութագրության   1. Ազգանունը, անունը, հայրանունը, տարիքը (լրացած տարիներով) ____________________ 2. Զինվորական կոչումը _________________________ 3. Զորամասը _____________ 4. Զինվորական մասնագիտությունը _______________________________________ 5. Ըստ զինվորական մասնագիտության ծառայությունը (ներառյալ տվյալ զորամասում) _______ _______________________________________________________________ 6. Պաշտպանության միջոցների պահպանումը   ա) անհատական _____________________________________________________ (պահպանվել են, չեն պահպանվել)   բ) կոլեկտիվը ______________________________________________________ (պահպանվել են, չեն պահպանվել)   7. Աշխատանքի պայմանների բնութագիրը   N Աշխատավայրը Աշխատանքի բնույթը Մասնագիտական հիմնական վնասակարության բնութագիրը Լրացուցիչ գործոնները, դրանց մեծությունը, չափման միավորները Ծանոթա- գրություն մասնագիտական վնասակարության անվանումը մեծությունը (խտությունը, մակարդակը, քանակը), չափման միավորը ներգործության տևողությունը, աշխատանքային հերթափոխի, շաբաթվա, ամսվա, տարվա ընթացքում                       8. Զինվորական մասնագետի օրգանիզմի վրա արտադրական (ծառայողական) գործունեության ընթացքում ներգործող (սիստեմատիկորեն, պարբերաբար, ծայրահեղ դեպքերում) մասնագիտական վնասակարության մասին եզրակացությունը:   Կ. Տ.   Զորամասի հրամանատար _________________________________________ (զինկոչումը, ստորագրությունը, անվանատառը)   Զորամասի բուժծառայության պետ ____________________________________                                                        (զինկոչումը, ստորագրությունը, անվանատառը)

 

Հավելված 15

 

Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող անձանց, զինծառայողների, ռազմաուսումնական հաստատությունների դիմորդների, առողջական վիճակի և ֆիզիկական զարգացման սահմանափակումների աստիճաններ

 

Բարձրլեռնային շրջաններում (ծովի մակերևույթից 2500մ և ավելի բարձր) պարտադիր զինվորական ծառայությունն անցկացնելու հակացուցումները չեն տարածվում այն անձանց վրա, ովքեր զորակոչվել են այդպիսի շրջաններից:

Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվողները և ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների հասակը պետք է լինի.

- 150սմ ոչ պակաս,

- 155սմ ոչ պակաս (ուսումնական զորամասեր, սահմանապահ զորքեր),

- 170սմ ոչ պակաս (օդադեսանտային զորամասեր),

- 175 սմ ոչ պակաս (տանկերի և տանկերի ու քարշակների բազայի վրա հիմնված ինժեներական մեքենաների անձնակազմի անդամներ),

- 150-180սմ (հետևակի մարտական մեքենաների վարորդներ և հրթիռային զորամասերի արձակման տեղակայանքների և դրանց անձնակազմերի անդամներ),

- 180-185սմ (հատուկ նշանակության զորամասեր):

 

Բ Ո Վ Ա Ն Դ Ա Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Հապավումներ 

Գլուխ I

Ընդհանուր դրույթներ

Գլուխ II

Ռազմաբժշկական փորձաքննություն իրականացնող մարմիններն ու նրանց գործունեության

կարգը 

Գլուխ III

Քաղաքացիների բժշկական փորձաքննությունը նրանց զորակոչային տեղամասերին կցագրելու և պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելու ժամանակ

Գլուխ IV

Պահեստազորում գտնվող զինապարտների բժշկական փորձաքննությունը 

Գլուխ V

Ռազմաուսումնական հաստատությունների դիմորդների ռազմաբժշկական փորձաքննությունը

Գլուխ VI

Զինծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունը 

Գլուխ VII

ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար ընդունվողների և դրանց հետ աշխատող զինծառայողների ու ծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունը 

Գլուխ VIII

Ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովների որոշումների ձևերը 

Գլուխ IX

Ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովների որոշումների գրանցման կարգը 

Հավելվածներ

Հավելված 1

Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկ 

Հավելված 2

Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի առանձին հոդվածների կիրառման պարզաբանումներ 

Հավելված 3

Ըստ զինվորական մասնագիտությունների լրացուցիչ պահանջների ցանկ

Հավելված 4

Ցանկ ըստ հիվանդությունների փորձաքննության ենթակա անձանց և փորձաքննություն իրականացնող մարմինների 

Հավելված 5

Մատյան ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների 

Հավելված 6

Հրահանգ շրջանային (քաղաքային) զորակոչային հանձնաժողովի անդամ-բժշկի 

Հավելված 7

Զինկոմիսարիատի բժշկի եզրակացություն 

Հավելված 8

Ակտ առողջական վիճակի հետազոտման

Հավելված 9

Քարտ զինապարտի հետազոտության և բժշկական փորձաքննության

Հավելված 10

Հիվանդության տեղեկանք

Հավելված 11

Տեղեկանք վիրավորվելու, կոնտուզիայի, վնասվածքի, խեղման հանգամանքների մասին

Հավելված 12

Քարտ ռազմաուսումնական հաստատություն ընդունվողի բժշկական փորձաքննության

Հավելված 13

Տեղեկանք հղիության մասին 

Հավելված 14

Քարտ մասնագետի աշխատանքի պայմանների և աշխատավայրի սանիտարահիգիենիկ բնութագրության

Հավելված 15

Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող անձանց, զինծառայողների, ռազմաուսումնական հաստատությունների դիմորդների, առողջական վիճակի և ֆիզիկական զարգացման սահմանափակումների աստիճաններ