«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

17 փետրվարի 2010 թ.

Պետական գրանցման թիվ 10010043

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

25 հունվարի 2010 թ. ք. Երևան

N 01-Ն

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

ՀՈՂԻ ՈՐԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ N 2.1.7.003-10 ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ԵՎ ՆՈՐՄԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 4-րդ հոդվածի, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի օգոստոսի 24-ի «Հողերն աղտոտումից պահպանելու ընդհանուր պահանջների, հողն աղտոտող վնասակար նյութերի ցանկի և հողերի աղտոտվածության աստիճանի գնահատման տեխնիկական կանոնակարգը հաստատելու մասին» N 1277-Ն որոշման, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի օգոստոսի 15-ի «Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային ծառայությունը և դրա ենթակայության մարմինները վերակազմակերպելու և Հայաստանի Հանրապետության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրությունն ու կառուցվածքը հաստատելու մասին» N 1316-Ն որոշմամբ հաստատված Հայաստանի Հանրապետության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրության 7-րդ կետի «ե» ենթակետի, ելնելով բնակչության առողջության պահպանման շահերից՝ հողի որակին ներկայացվող հիգիենիկ պահանջները սահմանելու նպատակով,

Հրամայում եմ՝

Հաստատել «Հողի որակին ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ» N 2.1.7.003-10 սանիտարական կանոնները և նորմերը՝ համաձայն հավելվածի։

Նախարար՝

Հ. Քուշկյան

 

Հավելված ՀՀ առողջապահության նախարարի 2010 թ. հունվարի 25-ի N 01-Ն հրամանի

  

ՀՈՂԻ ՈՐԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ ԵՎ ՆՈՐՄԵՐ N 2.1.7.003-10

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Սույն սանիտարական կանոնները և հիգիենիկ նորմերը (այսուհետ` սանիտարական կանոններ) սահմանում են հողի որակին ներկայացվող հիգիենիկ պահանջները` հողի սանիտարական վիճակի հիգիենիկ գնահատականը, հողի որակի հսկողությունը, հողի սանիտարական վիճակի գնահատման հիմնական ցուցանիշները` կախված դրանց ֆունկցիոնալ նշանակությունից, հողի աղտոտվածության աստիճանից կախված հողի օգտագործման առաջարկները:

2. Սույն սանիտարական կանոնները կիրառվում են հողի որակի հսկողության իրականացման, սանիտարական վիճակի հիգիենիկ գնահատման համար:

3. Սույն սանիտարական կանոններում օգտագործվող հիմնական հասկացություններն են`

1) Հողի սանիտարական վիճակ` համաճարակային և հիգիենիկ տեսանկյունից հողի որակը և անվտանգության աստիճանը բնորոշող ֆիզիկաքիմիական և կենսաբանական հատկությունների ամբողջություն:

2) Հողի քիմիական աղտոտվածություն` հողօգտագործման գործոնների (արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, կոմունալ) ուղղակի կամ կողմնակի (անուղղակի) ազդեցությամբ հողի որակի վատացում և բնակչության առողջության համար հնարավոր վտանգի առաջացում:

3) Հողի կենսաբանական աղտոտվածություն` օրգանական աղտոտվածության բաղադրիչ մաս, պայմանավորված վնասակար միջատների և տզերի, մարդու, կենդանիների և բույսերի հիվանդությունների հարուցիչների փոխանցողների, ինչպես նաև վարակիչ և մակաբուծական հիվանդությունների հարուցիչների տարածմամբ:

4) Հողի սանիտարական վիճակի ցուցանիշ` հողի սանիտարաքիմիական, կենսաբանական, մակաբուծական, միջատաբանական բնութագրերի համալիր:

5) Հողի աղտոտվածության գերակա բաղադրամաս` առաջին հերթին հսկողության ենթակա նյութ կամ կենսաբանական ազդակ:

6) Ֆոնային պարունակություն (աղտոտվածություն)` տեխնոգեն ազդեցությանը չենթարկվող կամ նվազագույն չափով ենթարկված քիմիական նյութերի պարունակությունը հողում:

7) Սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիա (ՍԹԿ)` մարդու համար անվտանգ հողում քիմիական նյութերի պարունակության համալիր ցուցանիշ: Հողում քիմիական նյութերի ՍԹԿ-ները սահմանվում են ելնելով ազդեցության (միգրացիոն) ուղուց՝ տրանսլոկացիոն, որը բնութագրվում է նյութի փոխանցմամբ հողից բույսերին, ջրային միգրացիոն՝ բնութագրում է նյութի փոխադրման հատկությունը հողից գրունտային ջրերին և ջրաղբյուրներին, վտանգավորության օդային միգրացիոն ցուցանիշ՝ բնութագրվում է նյութի փոխանցմամբ հողից մթնոլորտային օդին և ընդհանուր սանիտարական ցուցանիշ՝ բնութագրում է աղտոտող նյութի ազդեցությունը հողի ինքնամաքրման ունակության և դրա կենսաբանական ակտիվության վրա: Ընդ որում՝ ազդեցության յուրաքանչյուր ճանապարհ գնահատվում է քանակական՝ հիմնավորելով նյութի առկայության թույլատրելի մակարդակը ըստ վտանգավորության ամեն մի ցուցանիշի: Հիմնավորված ամենափոքր մակարդակը հանդիսանում է լիմիտավորող և ընդունվում է որպես ԱԹԿ:

2. ՀՈՂԻ ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆԸ

4. Հողի սանիտարական վիճակի հիգիենիկ գնահատականը տրվում է համաճարակային վտանգավորության և քիմիական աղտոտվածության աստիճանի գնահատման հիման վրա:

5. Հողերի քիմիական աղտոտվածության աստիճանի դասակարգումը և վտանգավորության գնահատականը տրվում է համաձայն սույն սանիտարական կանոնների և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի օգոստոսի 24-ի «Հողերն աղտոտումից պահպանելու ընդհանուր պահանջների, հողն աղտոտող վնասակար նյութերի ցանկի և հողերի աղտոտվածության աստիճանի գնահատման տեխնիկական կանոնակարգը հաստատելու մասին» N 1277-Ն որոշմամբ հաստատված հավելվածի 4-րդ և 5-րդ գլուխների:

6. Հողերն ըստ քիմիական աղտոտվածության աստիճանի դասակարգվում են հողերում քիմիական նյութերի սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաների (ՍԹԿ) և այդ նյութերի ֆոնային մակարդակների հիման վրա:

7. Հողում քիմիական նյութերի (այդ թվում՝ թունաքիմիկատների) սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաները սահմանվում են աղյուսակ 1-ում:

8. Հողի քիմիական աղտոտման տեսանկյունից գերակա նշանակություն ունեցող քիմիական նյութերի վտանգավորության դասը սահմանվում է աղյուսակ 2-ում:

9. Հողի համաճարակային վտանգավորության աստիճանի գնահատականը սահմանվում է համաձայն աղյուսակ 3-ի:

10. Բնակելի կառուցապատման տարածքների, առողջարարական նպատակներով, հանգստի համար նախատեսված տարածքների, ջրամատակարարման կենտրոնացված համակարգերի կառույցների սանիտարական պահպանման գոտիների հողերում չի թույլատրվում.

1) սանիտարաթունաբանական ցուցանիշներով` սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաների կամ կողմնորոշիչ թույլատրելի քանակությունների գերազանցում` քիմիական աղտոտիչներով,

2) սանիտարամանրէաբանական ցուցանիշներով` աղիքային վարակների հարուցիչների առկայություն` ախտածին էնտերոբակտերիաներ և էնտերովիրուսներ: Սանիտարացուցադրական օրգանիզմների ինդեքսը չպետք է գերազանցի 10 բջիջ/գ հողում (աղիքային ցուպիկի խմբի մանրէներ` ԱՑԽՄ կամ ընդհանուր կոլիֆորմ և էնտերոկոկեր),

3) սանիտարամակաբուծաբանական ցուցանիշներով` աղիքային մակաբուծային հիվանդությունների (հելմինթոզներ, լյամբլիոզ, ամեոբիազ և այլն) հարուցիչների, հելմինթների ձվիկների, աղիքային ախտածին նախակենդանիների ցիստերի առկայություն,

4) սանիտարամիջատաբանական ցուցանիշներով` սինանթրոպ ճանճերի պրեիմարգինալ ձևերի առկայություն,

5) սանիտարաքիմիական ցուցանիշներով` սանիտարական թիվը (հողի սպիտակուցային` հումուսային ազոտի քանակի հարաբերությունը օրգանական` ամոնիակային և նիտրատային ազոտի քանակին) չպետք է լինի 0,98-ից (հարաբերական միավորներ) ցածր:

11. Ներկայացվող պահանջներին համապատասխանող հողերը դասվում են «մաքուր» կարգին:

12. Ըստ սանիտարական թվի հողերի քիմիական աղտոտվածության աստիճանը սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի օգոստոսի 24-ի «Հողերն աղտոտումից պահպանելու ընդհանուր պահանջների, հողն աղտոտող վնասակար նյութերի ցանկի և հողերի աղտոտվածության աստիճանի գնահատման տեխնիկական կանոնակարգը հաստատելու մասին» N 1277-Ն որոշմամբ հաստատված հավելվածի աղյուսակ 2-ում:

3. ՀՈՂԻ ՈՐԱԿԻ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ, ՀՈՂԻ ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԸ` ԿԱԽՎԱԾ ԴՐԱՆՑ ԳՈՐԾԱՌՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԻՑ, ԱՂՏՈՏՎԱԾՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆԻՑ ԿԱԽՎԱԾ ՀՈՂԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԱՌԱՋԱՐԿՆԵՐԸ

13. Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչությունը հիգիենիկ փորձաքննության և լաբորատոր հետազոտություններ կատարելու նպատակով կատարում է հողի նմուշառում:

14. Հողի քիմիական, մանրէաբանական և մակաբուծաբանական հետազոտությունների նմուշառման, նմուշների նախապատրաստման մեթոդական ցուցումները և ձևաթղթերի նմուշները բերված են հավելված 3-ում:

15. Հողի սանիտարական վիճակի գնահատման համար հսկողության ենթակա են բնակելի կառուցապատման, նախադպրոցական, դպրոցական կազմակերպությունների, բակային խաղահրապարակների տարածքները, առողջարարական նպատակներով, հանգստի համար նախատեսված տարածքները, ջրամատակարարման կենտրոնացված համակարգերի կառույցների, այդ թվում՝ ջրառի սանիտարական պահպանման գոտիները:

16. Հողի սանիտարական վիճակի գնահատման համար հսկողության հիմնական ցուցանիշները` կախված դրանց գործառնական նշանակությունից (բնակավայրեր, այդ թվում՝ նախադպրոցական, դպրոցական կազմակերպությունների, խաղահրապարակների, շենքերի բակային տարածքներ, կոմունալ օբյեկտներ` ջրամատակարարման, ջրահեռացման, կոյուղագծեր, օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ, մաքրման կայաններ, պոմպակայաններ, աղբավայրեր և այլ օբյեկտների կառուցման ու սպասարկման համար տրամադրված հողամասեր, առողջարարական նպատակներով, հանգստի համար նախատեսված հողերի) սահմանված են հավելված 1-ում:

17. Աղտոտվածության աստիճանից կախված՝ հողի օգտագործման առաջարկները սահմանված են հավելված 2-ում:

Աղյուսակ 1

Հողում քիմիական նյութերի սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաները

NN	Նյութերի անվանումը	ՍԹԿ-ի մեծությունը մգ/կգ հաշվի առնելով ֆոնը (կլարկ)	Լիմիտավորող ցուցանիշներ
1	2	3	4
1.	Ագելոն	0,15	Տրանսլոկացիոն
2.	Ագելոն	0,01	Ֆիտոտոքսիկ
3.	Ակրեկս	1,0	Ջրամիգրացիոն
4.	Ակտելլիկ	0,5	Տրանսլոկացիոն
5.	Ակտելլիկ	0,1	Ընդհանուր սանիտարական
6.	Ալֆամեթիլստիրոլ	0,5	Օդամիգրացիոն
7.	Ատրազին	0,5	Տրանսլոկացիոն
8.	Ատրազին	001	Ֆիտոտոքսիկ
9.	Ացետալդեհիդ	10	Օդամիգրացիոն
10.	Բազուդին	0,1	Տրանսլոկացիոն
11.	Բայլետոն+մետաբոլիտ	0,03	Տրանսլոկացիոն
12.	Բայֆիդան	0,02	Տրանսլոկացիոն
13.	Բանվել Դ	0,25	Տրանսլոկացիոն
14.	Բենզ/ա/պիրեն	0,02	Ընդհանուր սանիտարական
15.	Բենզին	0,1	Օդամիգրացիոն
16.	Բենզոլ	0,3	Օդամիգրացիոն
17.	Բետանոլ	0,25	Տրանսլոկացիոն
18.	Վալեքսոն	1,0	Տրանսլոկացիոն և օդամիգրացիոն
19.	Վանադիում	150,0	Ընդհանուր սանիտարական
20.	Վանադիում+մանգան	100,0+10,0	Ընդհանուր սանիտարական
21.	Գարդոնա	1,4	Տրանսլոկացիոն
22.	Գամմա-ՀՔՑՀ հեքսաքլոր ցիկլոհեքսան (լինդան)	0,1	Տրանսլոկացիոն
23.	ՀՔՑՀ հեքսաքլորցիկլոհեքսան (հեքսաքլորան)	0,1	Տրանսլոկացիոն
24.	ՀՔԲԴ (հեքսաքլորբուտադիեն)	0,5	Տրանսլոկացիոն
25.	Հեպտաքլոր	0,05	Տրանսլոկացիոն
26.	Հետերոֆոս	0,05	Տրանսլոկացիոն
27.	Գլիֆոսատ	0,5	Տրանսլոկացիոն
28.	Դելապոն (Դալապոն)	0,5	Տրանսլոկացիոն
29.	2,4-Դ - դիքլորֆենօքսի քացախաթթու	0,1	Տրանսլոկացիոն
30.	2,4-Դ - դիքլորֆենոլ	0,05	Տրանսլոկացիոն
31.	2,4-Դ - ամինային աղ	0, 25	Տրանսլոկացիոն
32.	2,4-Դ - խմբի բուտիլային եթեր	0,15	Տրանսլոկացիոն
33.	2,4-Դ - խմբի կրատիլային եթեր	0,15	Տրանսլոկացիոն
34.	2,4-Դ - խմբի Օկտիլային եթեր	0,15	Տրանսլոկացիոն
35.	2,4-Դ - խմբի քիչ ցնդող եթերներ	0,15	Տրանսլոկացիոն
36.	2Մ-4ՔՊ (2 մեթիլ 4 քլորֆենօքսի) պրոպիոնաթթու	0,4	Ջրամիգրացիոն
37.	2Մ-4ՔԿ (2 մեթիլ 4 քլորֆենօքսի) կարագաթթու	0,6	Ջրամիգրացիոն
38.	4,4 դիքլորդիֆենիլ-3 քլոր-մեթիլմեթան (ԴԴՏ) և դրա ածանցյալները	0,1	Տրանսլոկացիոն
39.	Դեցիս	0,01	Տրանսլոկացիոն
40.	Դիլոր	0,5	Տրանսլոկացիոն
41.	Դիուրոն	0,5	Տրանսլոկացիոն
42.	Դուրոբան	0,2	Տրանսլոկացիոն
43.	Զենկոր	0,2	Օդամիգրացիոն
44.	Իզատրին	0,05	Տրանսլոկացիոն
45.	Իզոպրոպիլբենզոլ	0,5	Օդամիգրացիոն
46.	Իզոպրոպիլբենզոլ և ալֆամեթիլստիրոլ	0,5	Օդամիգրացիոն
47.	Յոդաֆենֆոս	0,5	Տրանսլոկացիոն
48.	Կարբոֆոս	2,0	Տրանսլոկացիոն
49.	Կելտան	1,0	Տրանսլոկացիոն
50.	Պարարտանյութերի հատիկավոր զուգակցություն (ՀԶՊ) կազմը` N:P:K=64:0:15	120	Ջրամիգրացիոն
51.	Պարարտանյութերի հեղուկ զուգակցություն (Հեղ. ԶՊ) կազմը` N:P:K=10:34:0	80	Ջրամիգրացիոն
52.	Քսիլոլներ (օրթո-, մետա-, պարա-,)	0,3	Տրանսլոկացիոն
53.	Կուպրոցին	1,0	Տրանսլոկացիոն
54.	Լինուրոն	1,0	Տրանսլոկացիոն
55.	Մեզորանիլ	0,1	Տրանսլոկացիոն
56.	Մետաթիոն	1,0	Տրանսլոկացիոն
57.	Մետաֆոս	0,1	Տրանսլոկացիոն
58.	Միրալ	0,03	Ջրամիգրացիոն և տրանսլոկացիոն
59.	Մոնուրոն	0,3	Տրանսլոկացիոն
60.	Մկնդեղ	2,0	Տրանսլոկացիոն
61.	Նիտրատներ	130,0	Ջրամիգրացիոն
62.	Ածխի ֆլոտացիայի թափոններ (ԱՖԹ)	3000,0	Ջրամիգրացիոն և ընդհանուր սանիտարական
63.	Պիրիմոր	0,3	Ջրամիգրացիոն
64.	Պոլիտրիազին	0,1	Ընդհանուր սանիտարական
65.	Պոլիտրիազին	0,01	Ֆիտոտոքսիկ
66.	Պոլիքլորկամֆեն	0,5	Տրանսլոկացիոն
67.	Պոլիքլորպինեն	0,5	Տրանսլոկացիոն
68.	Պրոմետրին	0,5	Տրանսլոկացիոն
69.	Պրոպազին	0,05	Ջրամիգրացիոն
70.	Պրոպանիդ	1,5	Տրանսլոկացիոն
71.	Ռիդսմիլ	0,05	Տրանսլոկացիոն
72.	Ռինկորդ	0,02	Տրանսլոկացիոն
73.	Ռոնիտ	0,8	Տրանսլոկացիոն
74.	Սնդիկ	2,1	Տրանսլոկացիոն
75.	Կապար	32,0	Ընդհանուր սանիտարական
76.	Կապար + Սնդիկ	120,0+1,0	Տրանսլոկացիոն
77.	Սևին	0,05	Օդամիգրացիոն
78.	Սեմերոն	0,1	Օդամիգրացիոն
79.	Ծծմբային միացություններ (S). էլեմենտար ծծումբ	160,0	Ընդհանուր սանիտա- րական
80.	Ծծմբաջրածին	0,4	Օդամիգրացիոն
81.	Ծծմբաթթու	160,0	Ընդհանուր սանիտարական
82.	Սիմազին	0,2	Տրանսլոկացիոն
83.	Սիմազին	0,01	Ֆիտոտոքսիկ
84.	Սումիցիդին	0,02	Տրանսլոկացիոն
85.	Ստիրոլ	0,1	Օդամիգրացիոն
86.	Սուպերֆոսֆատ (P2O5)	200,0	Տրանսլոկացիոն
87.	Ծարիր	4,5	Օդամիգրացիոն
88.	Տոլուոլ	0,3	Օդամիգրացիոն, տրանսլոկացիոն
89.	Ֆենուրոն	1,8	Ջրամիգրացիոն
90.	Ֆոզալոն	0,5	Տրանսլոկացիոն
91.	Ֆոսֆամիդ	0,3	Տրանսլոկացիոն
92.	Ֆորմալդեհիդ	7,0	Օդամիգրացիոն
93.	Ֆտալաֆոս	0,1	Տրանսլոկացիոն
94.	Ֆուրադան	0,01	Ջրամիգրացիոն
95.	Ֆուրֆուրոլ	3,0	Ընդհանուր սանիտարական
96.	Կալիումի քլորիդ	360,0	Ջրամիգրացիոն
97.	Քլորոֆոս	0,5	Տրանսլոկացիոն
98.	Քլորամպ	0,05	Տրանսլոկացիոն
99.	Ցիկլոֆոս	0,03	Ջրաօդամիգրացիոն
100.	Ցինեբ	0,2	Ընդհանուր սանիտարական
101.	Էնտամ	0,9	Տրանսլոկացիոն
102.	Կոբալտ	5,0	Ընդհանուր սանիտարական
103.	Մանգան ա) 0,1N H2SO4-ով կորզված` ճիմառատմոխրանման սևահող. pH 4,0 pH 5,1—6,0 pH ≥ 6,0 բ) pH 4,8 ացետատամոնիումային բուֆերով կորզված` ճիմառատամոխրանման սևահող. pH 4,0 pH 5,1—6,0 pH ≥ 6,0	700,0 300,0 400,0 500,0 140,0 60,0 80,0 100,0	Ընդհանուր սանիտարական
104.	Պղինձ	3,0
105.	Նիկել	4,0	Ընդհանուր սանիտարական
106.	Կապար	6,0	Ընդհանուր սանիտարական
107.	Ցինկ	23	Տրանսլոկացիոն
108.	Ֆտոր	2,8	Տրանսլոկացիոն
109.	Քրոմ	6,0	Ընդհանուր սանիտարական
110.	Ֆտոր	10,0	Տրանսլոկացիոն

1. Սիմազին, Ագելոն, Սումիցիդին, Մեզորանիլ թունաքիմիկատների նկատմամբ զգայուն գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման հողերի համար առաջարկվող ՍԹԿ. հացահատիկային (գարի, ցորեն, վարսակ, տարեկան), հացալոբազգի (սոյա), տեխնիկական (շաքարի ճակնդեղ, արևածաղիկ), բանջարեղեն (վարունգ, կաղամբ), կերային խոտ (գլուլ-վարսակի խառնուրդ, առվյուտ):

Թութունի (ծխախոտի) մշակման ժամանակ հողում մնացորդների առկայություն չի թույլատրվում:

2. Պոլիտրիազինի, Ակտելլիկի 0,1մգ/կգ մեծությամբ ՍԹԿ-ն առաջարկվում է pH 5,5 հողի համար:

3. 0,25 մգ/կգ ամինային աղը համապատասխանում է 0,1 մգ/կգ 2,4-Դ-դիքլորֆենօքսիքացախաթթվին, որով իրականացվում է քանակի հսկողությունը հողում:

4. Ռիդսմիլ, Ռինկորդ ՍԹԿ-ն սահմանված է տրանսլոկացիոն ցուցանիշով, հաշվի առնելով թունաքիմիկատի տոլերանտությունը:

5. Արգելված է Պոլիքլորպինենի, Հետերոֆոսի 2,4-Դ-դիքլորֆենոլ պատրաստուկի օգտագործումը գյուղատնտեսությունում:

6. ԱՖԹ-ի ՍԹԿ-ն վերահսկվում է հողում բենզ/ա/պիրենի քանակությամբ, որը չպետք է գերազանցի բենզ/ա/պիրենի ՍԹԿ-ն:

7. Կոբալտի շարժուն ձևը հողից կորզվում է ացետատնատրիումային բուֆերային pH 3,5 և pH 4,7 լուծույթով գորշահողերից և ացետատամոնիումային բուֆերային pH 4,8 լուծույթով հողի մնացած տեսակներից:

8. Պղինձ, Նիկել, Կապար, Ցինկ, Ֆտոր, Քրոմ Էլեմենտների շարժուն ձևը հողից կորզվում է ացետատամոնիումային բուֆերային pH 4,8 լուծույթով:

9. Ֆտորի շարժուն ձևը հողից կորզվում է pH ≥ 6,5 0,006 M HCI-ով, pH > 6,5 - 0,03 M K2SO4-ով:

10. Գրունտային ջրերի մակարդակը 1 մետրից պակաս լինելու դեպքում արգելել ֆուրոդանի օգտագործումը:

Հողում թունաքիմիկատների (պեստիցիդների) սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաները

ՀՀ	Թունաքիմիկատների (պեստիցիդների) ազդող նյութի անվանումը	ՍԹԿ, մգ/կգ
1	2	3
1	β-դիհիդրո-հեպտաքլոր	0.5
2	(ինդոլիլ-3) քացախաթթու	չի պահանջվում
3	(քլորիդ-N, N-մեթիլ-N)-(2-քլորէթիլ) հիդրազին	0.1
4	0-(2.4-դիքլորֆենիլ)-S-պրոպիլ-0-էթիլթիոֆոսֆատ	0.1
5	0-(4-տրիբութիլ-2-քլորֆենիլ)- 0-մեթիլ -N -մեթիլամիդաֆոսֆատ	չի նորմավորվում
6	0-մեթիլ-0-(2.4.5-տրիքլորֆենիլ)-0-էթիլթիոֆոսֆատ	չի նորմավորվում
7	0-էթիլ-0-ֆենիլ-S-պրոպիլթիոֆոսֆատ	0.05 (տրանսլոկ)
8	1.1-դի-(4-քլորֆենիլ-2.2.2-տրիքլորէթան)	0.1 (տրանսլոկ)
9	1.1-դիօքսաթիոլանին-3-դիթիոկարբամինային տրիէթիլենային աղ	չի նորմավորվում
10	1-(2-քլորէթօքսիկարբոնիլմեթիլ)-նավթալինսուլֆոթթվային կալցիումական աղ	չի նորմավորվում
11	[1-(4-նիտրոֆենիլ)-2-ամինա-1.3-պրոպանդիոլ)] ազոտաթթվային աղ	0.02
12	2.3.5-տրիքլորպիրիդին	չի նորմավորվում
13	2.3.6-ТБА	0.15
14	2.4-Д թթու	0.1 (տրանսլոկ)
15	2.4-Д բութիլային էթեր	0.15 (տրանսլոկ)
16	2.4-Д թույլ ցնդողական էթերներ	0.15 (տրանսլոկ)
17	2.4-Д օկտիլային էթեր	0.15
18	2.4-ДВ	չի նորմավորվում
19	2-ամինա-4-դիմեթիլամինա-6-իզոպրոպիլիդենամինաօքսիդ-1.3.5- տրիազին	չի նորմավորվում
20	2-ամինա-4-դիմեթիլամինա-6-մեթիլպրոպիլիդենամինաօքսի-1.3.5 տրիազին	չի նորմավորվում
21	2-ամինա-4-մեթիլ-6-մեթօքսի-1.3.5 տրիազին	չի նորմավորվում
22	2-ամինա-4-դիմեթիլամինա-4-քլոր-1.3.5 տրիազին	չի նորմավորվում
23	2-կարբամետօքսիամինախինազոլոն	չի նորմավորվում
24	2-մեթիլ-4-դիմեթիլամինամեթիլբենզիմիդազոլ-5-ոլ դիհիդրոքլորիդ	0.03
25	2-օքսա-2.5-դիհիդրոֆուրան	0.4
26	2-քլորէթիլֆոսֆոնային թթվի բենզիմիդազոլային աղ	0.5
27	2-էթօքսիեթեր-2-քլորպրոպինային թթվի	չի նորմավորվում
28	3.3-դիքլորտրիցիկլա-(2.2.1)-հեպտա-5-են-2-սպիրո-[2՛-(4՛.5-դիքլոր-4՛-ցիկլոպենտեն-1՛.3՛-դիոն)]	չի նորմավորվում
29	4-(3՛.5՛-դիքլորպիրիդիլ-2-օքսի) ֆենոլ	չի նորմավորվում
30	5.6.7-տրիքլոր-3-բենզաթիադիազին-օքսիդ-1	չի նորմավորվում
31	5-էթիլ-5-հիդրօքսիմեթիլ-2-(ֆուրիլ-2)-1.3-դիօքսան	0.2
32	6-մեթիլ-2-թիաուրացիլի նատրիումական աղ	0.1
33	Bacillսs thuringen sis, var.bendrolimus (սպորաբյուրեղային համալիր և էկզատօքսին)	չի պահանջվում
34	Bacillսs thuringen sis, var.insektus (սպորաբյուրեղային համալիր և էկզատօքսին)	չի պահանջվում
35	Bacillսs thuringensis, tenebrionis (սպորաբյուրեղային համալիր և էկզատօքսին)	չի պահանջվում
36	Bacillսs thuringen sis, thuringiensis, var.thuringi-ensis (սպորաբյուրեղային համալիր և էկզատօքսին)	չի պահանջվում
37	Bacillսs thuringensis, var.thuringienesis (սպորաբյուրեղային համալիր և էկզատօքսին)	չի պահանջվում
38	ԵՐՏՍ	0.9
39	ՄՍՊԱ	0.04
40	ՄՍՐՎ	0.6
41	N, N-դի-(β-օքսիէթիլ) մորֆոլինային քլորիդ	0.15
42	N, N-դիմեթիլ-N՛-(3-քլորֆենիլ) գուանիդին	չի նորմավորվում
43	N-β-մեթօքսիէթիլքլորացետա-0-տոլուիդիդ	չի նորմավորվում
44	N-β-էթօքսիէթիլքլորացետամիդ	չի նորմավորվում
45	N-(իզոպրոպօքսիկարբոնիլ-0-(4-քլորֆենիլկարբամոիլ)-էթանոլամին	չի նորմավորվում
46	N-(4-քլորֆենիլ)-4.6-դիմեթիլ-3-կարբօքսիպիրիդին-2-ոն	0.02
47	N-մեթիլ-0-տոլիլկարբամատ	չի նորմավորվում
48	N-օքսիդ-2.6-լուտիդին	0.1
49	Pseսdomonas suringae (բակտերիա-ֆագ)	չի պահանջվում
50	Ազիպրոտրին	0.1
51	Ակվո-N-օքսի-2-մեթիլպիրիդին մանգանի (II) քլորիդ	0.02
52	Ակրինիտրին	չի նորմավորվում
53	Ակրոլեին	չի պահանջվում
54	Ալաքլոր	չի նորմավորվում
55	Ալդրին	չի նորմավորվում
56	Նատրիումի ալլօքսիդիմ	չի նորմավորվում
57	Ալֆամետրին	չի նորմավորվում
58	Ալյումինի ֆոսէթիլ	0.5
59	Ամիդոսուլֆուրոն	0.25
60	Ազատ ամինաթթուներ	չի պահանջվում
61	Ամինաֆումիրային թթվի դիմեթիլային եթեր	չի պահանջվում
62	Ամիտրազ	0.2
63	Ատրազին	0.01
64	Ացետօքսիմ	չի նորմավորվում
65	Ացետաքլոր	0.5
66	Ացիֆլուորֆեն	0.2
67	Անաէրոբ բակտերիաների ակտիվ կուլտուրա	չի պահանջվում
68	Բենդիակարբ	չի նորմավորվում
69	Բեզոիլմրջնաթթվի նատրիումական աղ	0.5
70	Բեզոիլպրոպէթիլ	չի նորմավորվում
71	Բենոմիլ	0.1
72	Բենսուլիդ	չի նորմավորվում
74	Բենսուլթան	0.06
75	Բենսուլֆուրոնմեթիլ	0.02
76	Բենտազոն	0.15
74	Բինապակրիլ	չի նորմավորվում
78	Բիորեսմետրին	0.05
79	Բիֆենտրին	0.1
80	Բրոմային 4-տրիֆենիլֆոսֆոնային մեթիլբենզալդեհիդ+4մեթիլեն-տրիֆենիլֆոսֆոնային բրոմիդ-4-նիտրոդիֆենիլազամեթին	0.25
81	Բրոմօքսինիլ	0.1
82	Բրոմաֆոս	0.2
83	Բրոմպրոպիլատ	0.05
84	Բրոմուկոնազոլ	0.1
85	Բրոնապոլ	0.5
86	Բուպիրիմատ	չի նորմավորվում
87	Բուպրոֆեզին	չի նորմավորվում
88	Բուտիլատ	0.6
89	Բուտօքսիկարբօքսիմ	չի նորմավորվում
90	Վամիդոտիոն	չի նորմավորվում
91	Վերնոլատ	չի նորմավորվում
92	Վինկլաոզոլին	չի նորմավորվում
93	Գալաքսիֆոպ-մեթիլ	0.15
94	Գալաքսիֆոպէթօքսիէթիլ	0.15
95	Հեքսաֆլումուրոն	0.08
96	Հեքսաքլորբենզոլ	0.03
97	Հեքսաքլորբուտադիեն	0.5
98	Հեքսաքլորցիկլոհեքսան (α, β, γ իզոմերներ)	0.1
99	Հեքսիթիազօքս	0.1
100	Հետպաքլոր	0.05
101	Գիբբերելլինային թթվի նատրիումական աղ	չի նորմավորվում
102	Գիբբերելլին-АЗ	չի պահանջվում
103	Մալեինային թթվի հիդրազիդ	չի նորմավորվում
104	Գիմեկսազոլ	չի նորմավորվում
105	Գլիֆոսատ	0.5
106	Գլիֆոսատ տրիմեզիում	0.8
107	Ամոնիումի գլյուֆոսինատ	0.1
108	Գուազատին	0.1
109	Գումինաթթուներ	չի պահանջվում
110	Գումինային թթվի ամոնիումային աղեր	չի պահանջվում
111	Գումինային թթվի նատրիումային աղեր	չի պահանջվում
112	Д(+)-1-(պարա-նիտրոֆենիլ)-1.3-դիօքսիիզոպրոպիլ-ամոնիում-2-քլորէթիլֆոսֆոնային թթու	0.5
113	ԴԱԵՐ	չի նորմավորվում
114	Դազոմետ	չի նորմավորվում
115	Դալապոն	0.5
116	Դամինոզիդ	չի նորմավորվում
117	Դելտամետրին	0.01
118	Դեմետոն	չի նորմավորվում
119	Դիմետիպին	չի նորմավորվում
120	Դեսմեդիֆամ	0.25
121	Դեսմետրին	0.1
122	Դիազինոն	0.1
123	Դիաֆենտիուրոն	0.2
124	Դիբրոմքլորպրոպան	չի նորմավորվում
125	Դիիզոպրոպիլդի-թիոֆոսֆոնային թթվի կալիումական աղ	չի նորմավորվում
126	Դիկամբա	0.25
127	Դիկվատ	0.2
128	Դիքլորան	չի նորմավորվում
129	Դիկլոֆոպ-մեթիլ	չի նորմավորվում
130	Դիկոֆոլ	1.0
131	Դիմետենամիդ	0.1
132	Դիմեթիլ էթերի դեհիրոասպարգինային թթվի կալիումական աղ	չի պահանջվում
133	Դիմետոատ	0.1
134	Դիմետոմորֆ	0.04
135	Դինիկոնազոլ	չի նորմավորվում
136	Դինիտրոօրթոկրեզոլ	չի նորմավորվում
137	Դինոբութոն	1.0
138	Դինոկապ	0.02
139	Դիպրոպետրին	0.3
140	Դիտալիմֆոս	0.15
141	Դիտիանոն	0.02
142	Դիուրոն	0.5
143	Դիֆենամիդ	0.25
144	Դիֆենոկոնազոլ	0.1
145	Դիֆլուբենզուրոն	չի նորմավորվում
146	Դիֆլյուֆենիկան	0.05
147	Դիքլոբուտրազոլ	չի նորմավորվում
148	Միզաթթվի դիքլորալ	չի նորմավորվում
149	Դիքլորպրոպ դիքլորպրոպ-П	0.1
150	Դիքլորֆոս	0.03
151	Դիքլորֆլուանիդ	0.2
152	Դիքլորպրոպեն+Դիքլորպրոպան	չի նորմավորվում
153	Դիցիանդիամիդ	չի նորմավորվում
154	Իզոբութենի դիքլորիդներ (խառնուրդ)	չի նորմավորվում
155	Իզոպրոպալին	չի նորմավորվում
156	Իզոպրոթիոլան	չի նորմավորվում
157	Իզոպրոտուրոն	0.05
158	Իզոֆենֆոս	չի նորմավորվում
159	Իմազակվին	0.3
160	Իմազամետաբենզ	0.3
161	Իմազապիր	0.5
162	Իմազետապիր	0.1
163	Յոդֆենֆոս	0.5
164	Իօքսինիլ	0.2
165	Իպրոբենֆոս	0.03
166	Իպրոդիոն	0.15
167	Իսազոֆոս	0.03
168	Կալիումի վինիլօքսիէթիլդիթիոկարբամատ	չի նորմավորվում
169	Կապտան	1.0
170	Կարբորիլ	0.05
171	Կարբենդազիմ	0.1
172	Կարբօքսին	0.05
173	Կարբոսուլֆան	0.01
174	Կարբոֆուրան	0.01
175	Կվինկլորակ	0.2
176	Կլետոդիմ	0.1
177	Կլոմազոն	չի նորմավորվում
178	Կլոպիրալիդ	0.1
179	Կլոֆենտեզին	0.07
180	Կրոտօքսիֆոս	չի նորմավորվում
181	Կումաֆոս	չի նորմավորվում
182	Լենացիլ	1.0
183	Լյամդացիհալոտրին	0.05
184	Մալաթիոն	2.0
185	Մանկոցեբ	0.1
186	Ինհիբիրացված նավթային յուղ	չի նորմավորվում
195	Պղնձի բիս (8-օքսիխինոլյատ)	չի նորմավորվում
187	Պղնձի սուլֆատ	0.1
188	Պղնձի տրիկապտոլակտամ դիքլորիդ-մոնոհիդրատ	չի նորմավորվում
189	Պղնձի քլորօքսիդ	չի նորմավորվում
190	Մեկապրոպ	0.4
191	Մենազոն	չի նորմավորվում
192	Մետազաքլոր	0.1
193	Մետազին	0.1
194	Մետալաքսիլ	0.05
195	Մետալդեհիդ	չի նորմավորվում
196	Մետամ	չի նորմավորվում
197	Մետամիտրոն	0.4
198	Մետանիտրոֆենիլ հիդրազոնոմեզօքսաթթվի դիէթիլ եթեր	չի նորմավորվում
199	Մեթոլաքլոր	0.02
200	Մետրիբուզին	0.2
201	Միկլոբութանիլ	չի նորմավորվում
202	Միլնեբ	չի նորմավորվում
203	Մոլինատ	0.9
204	Մոնոլինուրոն	0.7
205	Նալեդ	չի նորմավորվում
206	Նապրոպամիդ	չի նորմավորվում
207	Նատրիումի սալիցիլատ	չի նորմավորվում
208	Նատրիումի տրիքլորացետատ	0.2
209	Նիտրոալկիլֆենոլյատներ	չի նորմավորվում
210	Նիտրոտրիքլորմեթան	չի նորմավորվում
211	Նորէ	0.7
212	Օքսադիքսիլ	0.4
213	Օքսամիլ	չի նորմավորվում
214	Օքսիկարբօքսին	չի նորմավորվում
215	Օքսիմեթիլէթիլ-կետոն	չի նորմավորվում
216	Օքսիֆլուորֆեն	0.2
217	Պարատիոնմեթիլ	0.1
218	Պեբուլատ	0.6
219	Պենդիմեթալին	0.15
220	Պենկոնազոլ	0.1
221	Պենտանաքլոր	0.6
222	Պերմետրին	0.05
223	Պիկլորամ	0.05
224	Պիրազոսուլֆուրոնէթիլ	0.2
225	Պիրազոֆոս	չի նորմավորվում
226	Պիրիդաբեն	0.3
227	Պիրիդատ	0.03
228	Պիրիդաֆենտիոն	0.05
229	Պիրիմիկարբ	0.3
230	Պիրիմիֆոսմեթիլ	0.5
231	Պիրիմիֆոսէթիլ	չի նորմավորվում
232	Պոլիհեսքսմեթիլենգուանիդին	չի պահանջվում
233	Պիրիմիսուլֆուրոն	0.1
234	Պրոմետրին	0.5
235	Պրոպազին	0.05
236	Պրոպանիլ	1.5
237	Պրոպարգիտ	0.4
238	Պրոպախիզաֆոպ	0.15
239	Պրոպաքլոր	0.2
240	Պրոպիզամիդ	0.2
241	Պրոպետամֆոս	0.02
242	Պրոպիկոնազոլ	0.2
243	Պրոպոկսուր	չի նորմավորվում
244	Պրոթիոֆոս	չի նորմավորվում
245	Պրոֆենֆոս	0.1
246	Պրոքլորազ	0.3
247	Պրոցիմիդոն	չի նորմավորվում
248	Ռիմսուլֆուրոն	0.03
249	Ծծումբ	160.0
250	Ծծմբածխածին	չի նորմավորվում
251	Սետօքսիդիմ	0.2
268	Սիմազին	0.2
269	Սուլպրոֆոս	չի նորմավորվում
270	Սուլֆանիլային թթվի մոնոէթանոլամինային աղ	չի նորմավորվում
271	Սուլֆոմետուրոնմեթիլի կալիումական աղ	0.04
272	Տեբուկոնազոլ	1.0
273	Տեմեֆոս	0.6
274	Տերբացիլ	0.4
275	Տերբումետոն	0.2
276	Տերբութիլազին	0.04
277	Տերբութիուրոն	0.05
278	Տերբուտրին	0.3
279	Տերբուֆոս	0.05
280	Բնական տերպենոիդներ (խառնուրդ)	չի պահանջվում
281	Տետրադիֆոն	չի նորմավորվում
282	Թրթնջաթթվային տետրամեթիլ-մեթիլենդիամին	չի նորմավորվում
283	Տետրաֆլուորոն	չի նորմավորվում
284	Տետրաքլորվինօքս	1.4
285	Թիաբենդազոլ	1.0
286	Թիոբիկարբ	0.5
287	Թիոֆանատմեթիլ	0.4
288	Թիոցիկլամ	0.07
289	Թիրամ	0.06
290	Թիֆենսուլֆուրոն-մեթիլ	չի նորմավորվում
291	Տրիադիմենոլ	0.02
292	Տրիադիմեֆոն	0.03
293	Տրիալլատ	0.05
294	Տրիսուլֆուրոն	0.1
295	Տրիբենուրոնմեթիլ	չի թույլատրվում
296	Տրիմորֆամիդ	0.4
297	Տրիտիկոնազոլ
298	Տրիֆլումիզոլ	չի նորմավորվում
299	Տրիֆլուրալին	0.1
300	Տրիֆորին	0.03
301	Տրիքլորֆոն	0.5
302	Ֆենազախին	0.2
303	Ֆենարիմոլ	0.002
304	Ֆենբուտատին-օքսիդ	չի նորմավորվում
305	Ֆենվալերիատ	0.02
306	Ֆենիտրոտիոն	1.0
307	Ֆենկապտոն	չի նորմավորվում
308	Ֆենմեդիֆարմ	0.25
309	Ֆենօքսապրոպէթիլ	0.04
310	Ֆենօքսիկարբ	0.03
311	Ֆենօքսիպրոպիոնաթթվի ածանցյալներ	0.02
312	Ֆենպիկլոնիլ	0.05
313	Ֆենպիրօքսիմատ	0.3
314	Ֆենպրոպատրին	0.05
315	Ֆենպրոպիդին	0.4
316	Ֆենպրոպիմորֆ	0.5
317	Ֆենտիոն	0.1
318	Ֆենտոատ	0.4
319	Ֆենուրոն	1.8
320	Ֆիպրոնիլ	0.05
321	Ֆլամպրոպ-իզոպրոպիլ	չի նորմավորվում
322	Ֆլամպրոպ-մ-մեթիլ	չի նորմավորվում
323	Ֆլուազիֆոպբութիլ	0.3
324	Ֆլուդիօքսոնիլ	0.2
325	Ֆլուոմետուրոն	0.03
326	Ֆլուոօքսիպիր	0.2
327	Ֆլուոքլորիդիոն	0.03
328	Ֆլուտրիաֆոլ	0.1
329	Ֆլուցիտրինատ	չի նորմավորվում
330	Ֆլյուվալինատ	0.01
331	Ֆոզալոն	0.5
332	Ֆօքսիմ	1.0
333	Ֆոլփետ	0.1
334	Ֆոլմալդեհիդ	չի նորմավորվում
335	Ֆորմատիոն	0.2
336	Ֆոսմետ	0.1
337	Ֆոսֆին	0.4
338	Ֆտորգլիկոֆեն	0.03
339	Ֆուրաթիոկարբ	0.01
340	Խեպտենաֆոս	0.2
341	Խիզալոֆոպէթիլ	0.8
342	Խինոմետիոնատ	չի նորմավորվում
343	Քլորամբեն	0.5
344	Քլորբրոմուրոն	0.05
345	Քլորիդազոն	0.7
346	Քլորինատ	չի նորմավորվում
347	Քլորմեկվատքլորիդ	չի նորմավորվում
348	Քլորօքսուրոն	0.4
349	Քլորոտալոնիլ	0.2
350	Քլորպիրիֆոս	0.2
351	Քլորպրոֆամ	չի նորմավորվում
352	Քլորսուլֆօքսիմ	0.02
353	Քլորսուլֆօքսիմ-մեթիլ	0.1
354	Քլորսուլֆուրոն	չի թույլատրվում
355	Քլորտալդիմեթիլ	0.1
356	Քլորտոլուրոն	0.06
357	Քլորֆենստոլ	չի նորմավորվում
358	Քլորֆլուազուրոն	0.3
359	Ցիանաֆոս	0.4
360	Ցիհեքսատին	0.1
361	Ցիկլոատ	0.8
362	Ցիմօքսանիլ	0.04
363	Ցինեբ	0.2
364	Կարբամինայինթթվի էթիլենբիսդիտիո-ցինկական աղ էթիլենթիուրամդիսուլֆիդոմի հետ (համալիր)	0.6
365	Էթիլենբիսդիթիոկարբամինայինթթվի ցինկական աղ էթիլենթիուրամդիսուլֆիդոմի և մանգանի Էթիլենբիսդիթիոկարբամատի հետ (համալիր)	չի նորմավորվում
366	Ցիպերմետրին	0.02
367	Ցիպրոկոնազոլ	0.2
368	Էդիլ	չի նորմավորվում
369	Էնդոսուլֆան	0.1
370	Էպիբրասսինոլիդ	0.5
371	Էսֆենվալերատ	0.1
372	Էտալֆլուրալին	չի նորմավորվում
373	Էտեֆոն	0.5
374	Էթիլմերկուրքլորիդ	չի նորմավորվում
375	Էթիլենթիոմիզաթթու	չի նորմավորվում
376	Էթիոֆենկարբ	չի նորմավորվում
377	Էտիրիմոլ	0.15
378	Էտոֆենպրօքս	չի նորմավորվում
379	Էտոֆումեզատ	0.2
380	Էտրիմֆոս	չի նորմավորվում

Աղյուսակ 2

Հողի քիմիական աղտոտման տեսանկյունից գերակա նշանակություն ունեցող քիմիական նյութերի վտանգավորության դասը

Աղյուսակ 3

Հողի համաճարակային վտանգավորության աստիճանի գնահատականը

Հավելված 1

Հողի սանիտարական վիճակի գնահատման հիմնական ցուցանիշները` կախված դրանց գործառնական նշանակությունից

N	Ցուցանիշի անվանումը	Հսկողության գործառնական գոտիներ (տարածքների)
		Բնակավայր	Նախադպրոցական, դպրոցական կազմակերպություններ, խաղահրապարակ, բակերի տարածքներ	Ջրամատակա-րարման, ջրա-հեռացման կառույցներ, կոյուղագծեր, օրվա կարգա-վորիչ ջրամբարներ, մաքրման կայաններ, պոմպակայան-ներ, աղբավայրեր	Հանգստի և առողջարարական գոտիներ (պուրակ, զբոսայգի, լողափ)
1	2	3	4	5	6
1	Սանիտարական թիվ (սպիտակուցային ազոտի հարաբերությունը ընդհանուր օրգանական ազոտին)	+ -	+ -	+ -	-
2	Ամոնիումի ազոտ, մգ/կգ	+	+	+	+
3	Նիտրատային ազոտ, մգ/կգ	+	+	+	+
4	Քլորիդներ, մգ/կգ	+ -	+ -	+ -	+ -
5	pH	+ -	+ -	+ -	+ -
6	Թունաքիմիկատներ (մնացորդային քանակներ), մգ/կգ	+	+	+	+
7	Ծանր մետաղներ, մգ/կգ	+	+	+	+ -
8	Նավթ և նավթամթեքներ, մգ/կգ	+	+ -	+	+ -
9	Ցնդող ֆենոլներ, մգ/կգ	+	+ -	+	+
10	Ծծմբային միացություններ, մգ/կգ	+	+ -	+	+
11	Դետերգենտներ, մգ/կգ	+	+ -	+	+
12	Կանցերոգեն նյութեր, մգ/կգ	+	+	+	+
13	Մկնդեղ, մգ/կգ	+	+	+	+
14	Պոլիքլորացված բիֆենիլներ, մգ/կգ	+	+	+	+ -
15	Ցիանիդներ, մգ/կգ	+	+	+	+
16	Ռադիոակտիվ նյութեր, Կի/գ	+	+	+	+
17	Մակրոքիմիական պարարտանյութեր, /կգ	+ -	+ -	+	+ -
18	Միկրոքիմիական պարարտանյութեր, գ/կգ	+ -	+ -	+	+ -
19	Աղիքային ցուպիկի խմբի մանրէներ` (ԱՑԽՄ) կամ ընդհանուր կոլիձև մանրէներ	+	+	+	+
20	Էնտերոկոկեր (ֆեկալ ստրեպտոկոկեր), ինդեքս	+	+	+	+
21	Աղիքային խմբի ախտածին մանրէներ (համաճարակային ցուցումով), ինդեքս	+	+	+	+
22	Հելմինթների ձվիկներ և թրթուրներ (կենսունակ), նմուշ/կգ	+	+	+	+
23	Աղիքային ախտածին միաբջիջների ցիստեր, նմուշ/100գ	+	+	+	+
24	Սինատրոպ ճանճերի թրթուրներ և հարսնյակներ, նմուշ/20 X 20 մակերեսով հողում	+	+	+	+

«+» նշանը - ցույց է տալիս հողի սանիտարական վիճակի գնահատման ժամանակ ցուցանիշների որոշման պարտադիր լինելը,

«-» նշանը - ոչ պարտադիր ցուցանիշ,

«+ -» նշանը - պարտադիր ցուցանիշ աղտոտման աղբյուրի առկայության պայմաններում։

Հավելված 2

Աղտոտվածության աստիճանից կապված հողի օգտագործման առաջարկները

Հավելված 3

ՔԻՄԻԱԿԱՆ, ՄԱՆՐԷԱԲԱՆԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱԿԱԲՈՒԾԱԲԱՆԱԿԱՆ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՆՄՈՒՇԱՌՄԱՆ ԵՎ ՆՄՈՒՇՆԵՐԻ ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՄԵԹՈԴԱԿԱՆ ՑՈՒՑՈՒՄՆԵՐ

1. ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐ, ՆՅՈՒԹԵՐ, ՌԵԱԿՏԻՎՆԵՐ

Բահեր ըստ ԳՕՍՏ 19596-74

Հողային դանակներ ըստ ԳՕՍՏ 23707-79

Պոլիէթիլենային և պոլիստիրոլային դանակներ

Հողային հորատներ

Սառնարան 40C մինչև 60C ջերմաստիճանի պահպանմամբ

Պայուսակ սառնարաններ

Ընդհանուր օգտագործման լաբորատոր կշեռքներ ըստ ԳՕՍՏ 24104-80 200 և 1000 գ առավելագույն բեռնվածությունով

Էմալապատ (Կյուվետներ) տաշտակներ

Ապակյա բյուրեղարարնար

Հողային մաղեր 0,25, 0,5, 1, 3 մմ ցանցով ըստ ԳՕՍՏ 3584-73

Ապակյա լաբորատոր սպիրտայրոցներ ըստ ԳՕՍՏ 10090-74

Ճենապակյա հավանգներ և վարսանդներ ԳՕՍՏ 9147-80

Հասպիսյա հավանգներ և վարսանդներ, ագաթե կամ հալեցված կորունդից

Լայնաբերան ապակյա սրվակներ կամ բանկաներ հղկախցաններով 300, 500, 800, 1000սմ3 տարողությամբ

Սննդային պոլիէթիլենից կամ պոլիստիրոլային բանկաներ կամ տուփեր

Մետաղական մածկաթիակ ըստ ԳՕՍՏ 19126-79

Պլաստմասսե մածկիչներ ըստ ԳՕՍՏ 19126-79

Գոգաթիակ

Փաթեթավորման թուղթ ըստ ԳՕՍՏ 8273-75

Բժշկական մոմլաթ

Յուղաթուղթ ըստ ԳՕՍՏ 892-70

Գործվածքից պարկիկներ

Պոլիէթիլենային ծրարներ և թաղանթներ

Մագաղաթ ըստ ԳՕՍՏ 2995-73

Ստերիլ բամբակ-թանզիֆե խծուծներ

Ստվարաթղթե տուփեր

Աղաթթու ըստ ԳՕՍՏ 3118-77 մաքուր անալիզի համար (r, g, a), 3 և 10% զանգվածային բաժնով լուծույթ

Նատրիումի հիդրօքսիդ ըստ ԳՕՍՏ 4328-77

Էթիլ սպիրտ ռեկտիֆիկացված տեխնիկական ըստ ԳՕՍՏ 18300-72

Ֆորմալին տեխնիկական ըստ ԳՕՍՏ 1625-75, բարձր տեսակի, 3% լուծույթ

Նատրիումի քլորիդ ըստ ԳՕՍՏ 4233-77, 0,83% իզոտոնիկ լուծույթ

2. ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏՈՒՄ ՆՄՈՒՇԱՌՄԱՆ ՀԱՄԱՐ

Քիմիական, մանրէաբանական և սանիտարամակաբուծաբանական հետազոտությունների համար նմուշառումը կատարում են տարին մեկ անգամից ոչ պակաս: Ծանր մետաղներով աղտոտման վերահսկման համար նմուշառումը կատարում են 3 տարին 1 անգամից ոչ պակաս: Մանկապարտեզների, բուժկանխարգելիչ կազմակերպությունների և հանգստյան գոտիների հողի աղտոտման վերահսկման համար նմուշառումը կատարում են տարին 2 անգամից ոչ պակաս` գարնանը և աշնանը:

Վերահսկման ենթակա տարածքում կատարում են տեղանքի զննումներ, ըստ զննումների տվյալների և առկա փաստաթղթերի (արդյունաբերական ձեռնարկությունների Սահմանային Թույլատրելի Արտանետումների, արտահոսքերի տվյալներ և այլն) լրացնում են հետազոտվող հողամասի անձնագիրը (հավելված 1) և կատարում են հողի նկարագրում (հավելված 1.5.4):

Արդյունաբերական ձեռնարկությունների կողմից աղտոտվող հողի հսկողությունը կատարելիս նմուշառման համար հողակտորները ընտրում են «քամու վարդեր»-ի վեկտորներին զուգահեռ:

Տեղանքի ռելիեֆի անհամասեռության դեպքում նմուշառման տեղամասերը տեղադրում են ռելիեֆի բաղադրիչներով:

Քարտեզների և հատակագծերի վրա նշում են աղտոտման աղբյուրի, նմուշառման տեղամասերի և կետային նմուշառման վայրերի տեղադրումը: Նմուշառման տեղամասերը տեղադրում են ըստ ԳՕՍՏ 17.4.3.01-83:

Նմուշառման տեղամասերը զետեղում են միատարր հողային և բուսական ծածկույթով հողամասերում, հաշվի առնելով նաև հիմնական հողային տարբերակների տնտեսական օգտագործումը: Նմուշառման տեղամասերի նկարագրությունը կատարվում է համաձայն N 2 հավելվածի:

Գյուղատնտեսական անդաստանների հողի աղտոտման վերահսկման համար, կախված աղտոտման աղբյուրի բնույթից, ցանքսային կուլտուրաներից և տեղամասի ռելիեֆից ամեն 0,5-20,0 հա տարածքի համար զետեղում են 1-ից ոչ պակաս նմուշառման տեղամաս` 10 X10 քմ-ից ոչ պակաս մակերեսով:

Արդյունաբերական աղտոտման գոտում գտնվող հողի սանիտարական վիճակի հսկողության համար նմուշառման տեղամասի մակերեսները զետեղում են այն տարածքում, որը հավասար է սանիտարապաշտպանական գոտու եռապատկին:

Մանկապարտեզների, խաղահրապարակների, աղբահորերի, աղբարկղերի և փոքր մակերես զբաղեցնող այլ օբյեկտների հողի սանիտարական վիճակի հսկողության համար նմուշային մակերեսի մեծությունը պետք է լինի 5 X 5մ ոչ ավելի:

3. ՀՈՂԻ ՆՄՈՒՇԱՌՈՒՄ

Կետային նմուշները ընտրում են նմուշային մակերեսի 1 կամ մի քանի շերտերից կամ հորիզոններից ծրարի մեթոդով, անկյունագծով կամ այլ եղանակով, հաշվի առնելով, որ ամեն մի նմուշ ներկայացնի հողի մի մաս, որը բնորոշ է գենետիկ հորիզոններին, կամ տվյալ տեսակի հողի շերտին: Կետային նմուշների քանակը պետք է համապատասխանի ԳՕՍՏ 17.4.3/01-83-ին: Կետային նմուշները վերցնում են դանակով կամ մածկիչով, կամ հողային հորատով: Միացյալ նմուշը կազմում են խառնելով կետային նմուշները, որոնք ընտրվել են մեկ նմուշառման տեղամասից: Քիմիական հետազոտության համար միացյալ նմուշը կազմում են ոչ պակաս, քան 5 կետային նմուշներից, որոնք վերցվել են 1 նմուշառման տեղամասից: Միացյալ նմուշի զանգվածը պետք է լինի 1 կգ-ից ոչ պակաս:

Մակերեսային բաշխվող նյութերով` նավթ, նավթամթերքներ, ծանր մետաղներ և այլն, աղտոտման վերահսկման համար կետային նմուշները ընտրում են շերտ-շերտ 0-5 և 5-20սմ խորությունից 200-ական գրամից ոչ ավելի զանգվածով: Հեշտ միգրացվող նյութերով աղտոտման վերահսկման համար կետային նմուշները վերցվում են գենետիկական հորիզոններով հողային կտրվածքի ամբողջ խորությամբ:

 Կետային նմուշների վերցման և միացյալ նմուշի կազմման ժամանակ պետք է բացառվի դրանց երկրորդային աղտոտման հնարավորությունը: Ծանր մետաղների որոշման համար նախատեսված հողի կետային նմուշները վերցնում են մետաղ չպարունակող գործիքով: Կետային նմուշներ վերցնելուց առաջ փորիչի պատը կամ կեռնի մակերեսը պետք է մաքրել պոլիէթիլենային կամ պոլիսթիրոլային դանակով կամ պլաստմասսե մածկիչով: Ցնդող քիմիական նյութերի համար նախատեսված հողի կետային նմուշները անհրաժեշտ է միանգամից տեղադրել հղկախցանով սրվակների կամ ապակյա բանկաների մեջ, լցնելով դրանք ամբողջությամբ մինչև խցանը:

Պեստիցիդների որոշման համար նախատեսված հողի կետային նմուշները պետք չէ վերցնել պոլիէթիլենային կամ պլաստմասսե տարաների մեջ:

Մանրէաբանական հետազոտության համար մեկ նմուշառման տեղամասից կազմում են 10 միացյալ նմուշ:

Յուրաքանչյուր միացյալ նմուշը կազմում են 3 կետային նմուշներից, յուրաքանչյուրը 200-ից մինչև 250 գ զանգվածով, որոնք ընտրված են շերտ-շերտ 0-5սմ և 5-20 սմ խորությունից: Մանրէաբանական հետազոտության համար նախատեսված հողի նմուշների կրկնակի աղտոտումը կանխելու նպատակով այն պետք է վերցնել ասեպտիկայի օրենքների պահպանումով` մանրէազերծված գործիքով, խառնել մանրէազերծ մակերեսի վրա և տեղադրել մանրէազերծված տարայի մեջ:

Հելմինթոլոգիական հետազոտության համար յուրաքանչյուր նմուշառման տեղամասից վերցնում են մեկ միացյալ նմուշ 200 գ զանգվածով, որը կազմված է տասը կետային նմուշներից, յուրաքանչյուրը 20 գ զանգվածով: Կետային նմուշները վերցվում են շերտ-շերտ 0-5սմ և 5-10սմ խորությունից: Անհրաժեշտության դեպքում նմուշառումը կատարում են հողի խորին շերտերից և գենետիկական հորիզոններով:

Աղիքային ախտածին նախակենդանիների հայտնաբերման համար նմուշը վերցվում է հողի մակերեսից և մինչև 10 սմ խորությունից 300գ-ից ոչ ավելի զանգվածով: Հողի ավելի խորը շերտերում ցիստեր չեն հայտնաբերվում: Վերցրած նմուշը տեղավորում են կափարիչով ապակյա տարայի մեջ: Հետազոտությունը կատարում են նմուշը վերցնելուց 48 ժամվա ընթացքում՝ պահպանելով սառնարանում 2-60C ջերմաստիճանում: Նախակենդանիների կենսունակությունը պահպանելու նպատակով հողի նմուշին ավելացնում են նատրիումի քլորիդի 0,85%-ոց լուծույթ:

Բոլոր միացյալ նմուշները պետք է գրանցվեն մատյանում և համարակալվեն: Յուրաքանչյուր նմուշի համար պետք է լրացվի ուղեկցող կտրոն ըստ հավելված 1.5.3-ի:

Հողի նմուշների տեղափոխման և պահպանման ընթացքում պետք է ձեռնարկվեն միջոցառումներ դրանց երկրորդային աղտոտումը կանխելու նպատակով:

Քիմիական հետազոտության համար նախատեսված հողի նմուշները չորացնում են մինչև օդաչորային վիճակը ըստ ԳՕՍՏ 5180-75: Օդաչորային նմուշները պահում են կտորե պարկերում, ստվարաթղթե տուփերում կամ ապակյա տարայում: Ցնդող և քիմիական անկայուն նյութերի որոշման համար նախատեսված հողի նմուշները անմիջապես տեղափոխում են լաբորատորիա և ենթարկում անալիզի:

Եթե անալիզը հնարավոր չէ կատարել 1 օրվա ընթացքում, ապա հողի նմուշները պահպանվում են սառնարանում 4-50C ջերմաստիճանում 24 ժամից ոչ ավելի: Աղիքային ցուպիկների և էնտերոկոկերի հետազոտության համար հողի նմուշը պահպանվում է սառնարանում 3 օրից ոչ ավելի:

Հելմինթոլոգիական հետազոտության համար նախատեսված հողի նմուշները նմուշառումից անմիջապես հետո տեղափոխում են լաբորատորիա: Եթե հնարավոր չէ անմիջապես կատարել հետազոտություն, նմուշները պահպանում են սառնարանում 4-50C ջերմաստիճանում:

Բիոհելմինթների ձվիկների նկատմամբ հետազոտման համար հողը առանց մշակման պահպանում են 7 օրից ոչ ավելի, իսկ գեոհելմինթների նկատմամբ հետազոտման համար` 1 ամսից ոչ ավելի: Նմուշների պահպանման ժամանակ գեոհելմինթների ձվիկների չորացումը և թրթուրների զարգացումը կանխելու նպատակով հողը խոնավացնում են և ենթարկում աերացիայի շաբաթը մեկ անգամ, որի համար նմուշները հանում են սառնարանից և թողնում են 3 ժամ սենյակային ջերմաստիճանում, խոնավացնում են ջրով ըստ ջրազրկման աստիճանի և նորից տեղադրում են սառնարանում:

Մեկ ամսից ավելի հողի նմուշների պահպանման անհրաժեշտության դեպքում օգտագործում են կոնսերվացնող միջոցներ` հողը տեղափոխում են բյուրեղարարի մեջ, ավելացնում են 3%-անոց ֆորմալինի լուծույթ, որը պատրաստվում է 0,85% -անոց նատրիումի քլորիդի իզոտոնիկ լուծույթով (Բարբագալլոյի հեղուկ) կամ 3%-անոց աղաթթվի լուծույթ, այնուհետև տեղադրում են սառնարանում:

4. ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏՈՒՄ

4.1 Քիմիական նյութերի որոշման համար լաբորատորիայում հողի նմուշը փռում են թղթի կամ կալկայի վրա և խոշոր գնդիկները տրորում են վարսանդով: Այնուհետև ընտրում են ներառումները` բույսերի արմատները, միջատները, քարերը, ապակին, ածուխը, կենդանիների ոսկորները, ինչպես նաև նորագոյացությունները` գիպսի բյուրեղաբույլը, կրային խորդակները և այլն: Հողը տրորում են հավանգի մեջ վարսանդով և մաղում են 1 մմ անցքեր ունեցող մաղով: Ընտրված նորագոյացությունները հետազոտում են առանձին, դրանց նախապատրաստումը հետազոտության համար կատարում են այնպես, ինչպես հողի նմուշը: Հանքային կոմպոնենտների համախառն պարունակությունը որոշելու համար մաղված նմուշից վերցնում են ներկայացուցչական նմուշ 20 գրամից ոչ ավելի զանգվածով և տրորում են ագաթե, հասպիսյա կամ հալեցված կորունդից պատրաստված հավանգում մինչև դիմափոշային վիճակը:

Ցնցող նյութերի պարունակությունը որոշելու համար հողի կշռուկները վերցնում են առանց 4.1 կետերում նշված նախնական գործողությունների:

Մանրէաբանական հետազոտության համար հողի նմուշների պատրաստումը կատարում են ինչպես նշված է 4.1 կետում, սակայն խիստ պահպանելով ասեպտիկայի կանոնները` հողը փռում են մանրէազերծ մակերեսի վրա, բոլոր գործողությունները կատարում են մանրէազերծված գործիքներով, մաղում են մանրէազերծված 3մմ անցքեր ունեցող մաղով, որը ծածկված է մանրէազերծված թղթով: Հողը տրորում են մանրէազերծ հավանգում: Հելմինթոլոգիական հետազոտության համար հողը նախապատրաստում են ինչպես նշված է 4.1 կետում:

 ՀԵՏԱԶՈՏՎՈՂ ՀՈՂԱՄԱՍԻ ԱՆՁՆԱԳԻՐ

1. Հողամասի համարը ___________________________________________

2. Հողամասի հասցեն և նրա կապը աղտոտման աղբյուրի հետ ___________________

3. Հետազոտման ամսաթիվը ________________________________________

4. Հողամասի չափերը ____________________________________________

5. Հողի անվանումը _____________________________________________

6. Ռելիեֆ (մակերևութապատկեր)_____________________________________

7. Գրունտային ջրերի մակարդակը ____________________________________

8. Տարածքի բուսական ծածկույթը ____________________________________

9. Աղտոտման աղբյուրի բնութագիրը (արտադրության բնույթը, օգտագործվող հումքը, արտադրության հզորությունը, գազափոշային արտանետումների ծավալը, հեղուկ և կոշտ թափոններ, հեռավորությունը բնակելի շենքերից, խաղային հրապարակներից, ջրառման տեղերից և այլն _____

10. Հողամասի օգտագործման բնույթը հետազոտվող տարում (արտադրություն, գյուղատնտեսական հանդավայր, ճանապարհի շերտի օտարացում, մանկական խաղահրապարակ և այլն)______________________________________________

11. Նախորդ տարիներին հողամասի օգտագործման վերաբերյալ տեղեկություններ (մելիորացիա,   ցանքաշրջանառություն, քիմիական միջոցների օգտագործում, աղբակույտերի առկայություն, մաքրման սարքավորումներ և այլն)____ ________________________________________________________________

ԿԱՏԱՐՈՂ`

ՍՏՈՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՊԱՇՏՈՆԸ

 

ՆՄՈՒՇԱՌՄԱՆ ՏԵՂԱՄԱՍԻ ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

« ___ » _____________________ 200 թ.

1. Հետազոտվող տեղամասի համարը __________________________________

2. Նմուշառման հրապարակի համարը _________________________________

3. Նմուշառման հրապարակի հասցեն __________________________________

4. Ռելիեֆ ____________________________________________________

5. Հողի անվանումը մեխանիկական կազմի նշումով__________________________ __________________________________________________________

6. Բուսական ծածկույթը __________________________________________

7. Հանդավարը և նրա կուլտուրալ վիճակը  _______________________________

8. Հողի բնորոշ հատկությունները (ճահճացում, աղայնացում, կարբոնատացում և այլն) ____ __________________________________________________________

9. Հողագրունտային ջրերի առկայություն _______________________________

10. Տնտեսական օգտագործման բնույթը _______________________________

11. Անտրոպոգեն ծագում ունեցող ներառումների առկայություն (քարեր, ռետին, ապակի, շինարարական և կենցաղային աղբ և այլն) ___________________________ ___________________________________________________________