ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐԻ

 

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

 

14 օգոստոսի 2000 թվականի N 523

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՐԱՍԵՆՅԱԿՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ԿԱՐԳԻ ՄԱՍԻՆ ՀՐԱՀԱՆԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի 1997 թվականի նոյեմբերի 14-ի N 532 որոշմամբ հաստատված Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության 5-րդ կետի ժզ ենթակետի համաձայն

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`

1. Հաստատել «Հայաստանի Հանրապետության պետական նոտարական գրասենյակների կողմից նոտարական գործողություններ կատարելու կարգի մասին» հրահանգը:

2. (կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

 

Դ. Հարությունյան

 

Հաստատված է ՀՀ արդարադատության նախարարի 2000 թվականի հուլիսի__ N ___հրամանով

 

 

Հ Ր Ա Հ Ա Ն Գ

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՐԱՍԵՆՅԱԿՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ԿԱՐԳԻ ՄԱՍԻՆ

 

Բ Ա Ժ Ի Ն  1

 

Գ Լ ՈՒ Խ  1

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

 

1. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի, «Պետական նոտարիատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13 հոդվածի և Հայաստանի Հանրապետության այլ օրենքների համաձայն` պետական նոտարական գրասենյակները կատարում են միայն հետևյալ նոտարական գործողությունները`

1) վավերացնում են գործարքներ (պայմանագրեր, կտակներ, լիազորագրեր, համաձայնագրեր և այլն).

2) միջոցներ են ձեռք առնում ժառանգական գույքի պահպանության համար.

3) տալիս են ժառանգության իրավունքի վկայագրեր.

4) տալիս են ընդհանուր գույքից հասանելիք բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքի վկայագրեր.

5) վավերացնում են փաստաթղթերի պատճենների և դրանց քաղվածքների ճշտությունը.

6) վավերացնում են փաստաթղթերի վրա եղած ստորագրությունների իսկությունը.

7) վավերացնում են փաստաթղթերի` մեկ լեզվից մեկ այլ լեզվի թարգմանության ճշտությունը.

8) հաստատում են քաղաքացու ողջ լինելու փաստը.

9) հաստատում են քաղաքացու որոշակի վայրում գտնվելու փաստը.

10) հաստատում են լուսանկարում պատկերված անձի և քաղաքացու նույնությունը.

11) հաստատում են փաստաթղթեր ներկայացնելու ժամանակը.

12) քաղաքացիների, կազմակերպությունների, ինչպես նաև պետական կամ համայնքային հիմնարկների (այսուհետև` հիմնարկների) դիմումները հանձնում են այլ քաղաքացիների, կազմակերպությունների և հիմնարկների.

13) դեպոզիտ են ընդունում դրամական գումար և արժեթղթեր.

14) կատարում են չեկերի բողոքարկումներ.

15) ի պահ են ընդունում փաստաթղթեր:

2. Պետական նոտարական գրասենյակներում (այսուհետև` նոտարական գրասենյակ) նոտարական գործողությունները կատարում են ավագ պետական նոտարները, ավագ պետական նոտարի տեղակալները, պետական նոտարները (այսուհետև` նոտարներ): Նոտարական գրասենյակի խորհրդատուն նոտարական գործողություն կարող է կատարել միայն այն դեպքում, եթե Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի հրամանով նրա վրա է դրված նոտարի պարտականությունների կատարումը:

3. Նոտարներն իրենց գործողության ընթացքում ղեկավարվում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, օրենքներով, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով, Հայաստանի Հանրապետության նախագահի հրամանագրերով և կարգադրություններով, Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի որոշումներով, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի որոշումներով, Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի հրամաններով, ինչպես նաև գերատեսչական նորմատիվ այլ իրավական ակտերով և սույն հրահանգով:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  2

 

ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳԱՂՏՆԻՔ

 

4. Նոտարական գործողություններ կատարելու համար դիմած քաղաքացիների անձնական կամ ընտանեկան կյանքի անձեռնմխելիությունն ապահովելու, ինչպես նաև նրանց առևտրային կամ օրենքով նախատեսված այլ գաղտնիքը պահպանելու նպատակով նոտարները պարտավոր են ապահովել նոտարական գործողությունների գաղտնիությունը, ինչպես նաև գաղտնի պահել (չհրապարակել, չօգտագործել, չտարածել, այլ անձանց չտրամադրել և այլն) նոտարական գործողությունների ընթացքում իրենց հայտնի դարձած տեղեկատվությունները (տեղեկությունները):

Անձը, որի համաձայնությամբ կատարվել է նոտարական գործողությունը, ինչպես նաև նրա իրավահաջորդը կամ ներկայացուցիչն իրենց գրավոր համաձայնությամբ կարող են նոտարին ազատել նոտարական գործողությունների կատարման գաղտնիքը պահպանելու պարտականությունից` այդ մասին համապատասխան նշում կատարելով համապատասխան փաստաթղթերի վրա:

(4-րդ կետը լրաց. 12.11.01 N 1703)

5. Նոտարի մոտ պահվող գործարքի կամ նոտարական այլ գործողության գաղտնիության ապահովման նպատակով նոտարական գործի վերևի աջ անկյունում կարմիր գույնի գրիչով նոտարը կատարում է «Նոտարական գաղտնիք» գրառումը:

6. Նոտարական գործողությունների վերաբերյալ տեղեկանքներ, քաղվածքներ, ինչպես նաև նոտարական գործից պատճեններ (լուսապատճեններ), կրկնօրինակներ տրվում են միայն այն քաղաքացիների, կազմակերպությունների և հիմնարկների գրավոր դիմումների հիման վրա, որոնց հանձնարարությամբ կամ որոնց նկատմամբ կատարվել են նոտարական գործողություններ:

Լիազորագրերի վերաբերյալ տեղեկանքներ, քաղվածքներ, ինչպես նաև նոտարական գործից պատճեններ (լուսապատճեններ), կրկնօրինակներ տրվում են միայն լիազորած կամ լիազորված անձանց:

Սույն կետով նշված տեղեկանքները, քաղվածքները, պատճենները, կրկնօրինակները տրվում են համապատասխան դիմումը և պետական տուրքը վճարելու մասին անդորրագիրը ներկայացնելուց հետո` երկու օրվա ընթացքում:

7. Այն քաղաքացիների, կազմակերպությունների և հիմնարկների գրավոր դիմումի հիման վրա, որոնց հանձնարարությամբ կամ որոնց նկատմամբ կատարվել են նոտարական գործողություններ, իրավունք ունեն անձամբ կամ իրենց լիազոր ներկայացուցիչների (այդ թվում նաև փաստաբանի) միջոցով ծանոթանալու տվյալ նոտարական գործին: Նոտարական գործին ծանոթանալու թույլտվությունը տրվում է դիմում տալու օրվանից երկու օրվա ընթացքում, նոտարական գրասենյակի աշխատանքային ժամերին` նոտարի կամ համապատասխան լիազորություն ունեցող այլ անձի ներկայությամբ: Նոտարական գործին ծանոթացման ժամկետը չի սահմանափակվում, եթե այն ուղղակի չի խոչընդոտում նոտարի կամ նոտարական գրասենյակի բնականոն գործունեությանը:

8. Նոտարական գործից պատճեններ, գործարքների կամ նոտարական այլ գործողության բնօրինակներ, նոտարական գործեր կամ կատարված նոտարական գործողության մասին տեղեկանքներ տրվում են դատարանի, դատախազության, քննչական և հետաքննական մարմինների գրավոր պահանջով` նրանց վարույթում գտնվող քրեական կամ քաղաքացիական գործերի կապակցությամբ: Նշված մարմիններին տեղեկանքները կամ փաստաթղթերը տրվում են միայն օրենքով նախատեսված կարգով և ձևով կայացված գրավոր որոշումների հիման վրա: Պահանջի բավարարումն իրականացվում է միայն օրենքով նախատեսված համապատասխան իրավասու մարմնի` Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարին ներկայացված փաստաթղթերի հիման վրա:

9. Կտակների վերաբերյալ տեղեկանքներ (կտակի առկայության, նրա բովանդակության մասին և այլն) տրվում են միայն կտակարարի մահից և նրա մահվան վկայականը ներկայացվելուց հետո` ցանկացած շահագրգիռ անձի:

10. Նոտարական գործից պատճեններ (լուսապատճեններ), նոտարական գործերը կամ կատարված նոտարական գործողության մասին տեղեկանքներն ու քաղվածքները տրվում են նաև Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կամ նրա համապատասխան տեղակալի կամ նախարարության համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարի պահանջով:

Իրենց իրավասությունների սահմաններում նոտարական գործերին (բացառությամբ կտակների) ծանոթանալու իրավունք ունեն նաև Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի հրամանով, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կամ նրա համապատասխան տեղակալի կողմից տրված գրավոր համաձայնության հիման վրա օրենսդրությամբ սահմանված կարգով և պայմաններով նոտարական գրասենյակում ստուգումներ կատարող անձինք:

11. Սույն գլխում նշված տեղեկանքները, քաղվածքները, պատճենները, կրկնօրինակները, նոտարական գործերը, թույլտվությունները տալիս է այն նոտարը, որը կատարել է համապատասխան նոտարական գործողությունը: Այդ նոտարի բացակայության դեպքում նշված փաստաթղթերն ու թույլտվությունները տալիս են տվյալ նոտարական գրասենյակի ավագ նոտարները կամ ավագ նոտարի տեղակալները կամ այլ նոտարները, իսկ վերջիններիս բացակայության դեպքում` Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության համապատասխան ստորաբաժանման ղեկավարը կամ Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կամ նրա համապատասխան տեղակալի կողմից լիազորված այլ անձը:

12. Սույն հրահանգի 7-րդ կետում նշված անձանցից, բացի այլ անձանց նոտարական գործից տեղեկանքները, քաղվածքները կամ պատճենները տրամադրելիս նոտարը պարտավոր է տրվող փաստաթղթի յուրաքանչյուր էջի վերևի աջ անկյունում կարմիր գույնի գրիչով գրառում կատարել գաղտնիքի տեսակի մասին (առևտրային գաղտնիք, կտակային գաղտնիք, նոտարական գաղտնիք և այլն): Իսկ այդ փաստաթղթերն ստացող անձը պարտավոր է ստորագրություն տալ գաղտնիքը չտարածելու մասին:

(12-րդ կետը խմբ. 12.11.01 N 1703)

13. Նոտարական գործողությունների գաղտնիքը պահելու կանոնները տարածվում են նաև այն բոլոր անձանց նկատմամբ, որոնք կատարված նոտարական գործողությունների մասին իրազեկ են դարձել իրենց պաշտոնեական պարտականությունների կատարման կապակցությամբ, ինչպես նաև օրենքով նախատեսված դեպքերում և կարգով մասնակցել են նոտարական գործողությունների կատարմանը (վկա, ընթերակա, թարգմանիչ և այլն): Նոտարը նշված անձանց նույնպես գրավոր զգուշացնում է նոտարական գաղտնիքի պահպանման մասին:

14. Կատարվող նոտարական գործողությունների գաղտնիքը խախտելու մեջ մեղավոր նոտարները, ինչպես նաև այն անձինք, որոնք կատարված նոտարական գործողությունների մասին իրազեկ են դարձել պաշտոնեական պարտականությունների կատարման կապակցությամբ կամ օրենքով նախատեսված դեպքերում, պատասխանատվություն են կրում օրենքով սահմանված կարգով:

15. Սույն գլխի պահանջները չեն տարածվում նոտարական կարգով վավերացված այն գործարքների (բացառությամբ կտակների) կամ այն նոտարական գործողությունների վրա, որոնց կատարման համար դիմած բոլոր անձինք գրավոր հայտարարություն են տվել այն մասին, որ իրենք չեն առարկում, որ վավերացված գործարքների կամ կատարված այլ նոտարական գործողությունների վրա չտարածվեն նոտարական գաղտնիության պահանջները:

16. Նոտարների կողմից պետական և ծառայողական գաղտնիք պարունակող տեղեկությունները և փաստաթղթերը պահպանվում և տրվում են «Պետական և ծառայողական գաղտնիքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  3

 

ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ԴԻՄԱԾ ԱՆՁԱՆՑ ԱՋԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ ՑՈՒՅՑ ՏԱԼՈՒ ՆՈՏԱՐԻ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

 

17. Նոտարները պարտավոր են աջակցություն ցույց տալ քաղաքացիներին, կազմակերպություններին և հիմնարկներին նրանց իրավունքների իրականացման և օրինական շահերի պաշտպանության գործում, պարզաբանել նրանց իրավունքներն ու պարտականությունները, նախազգուշացնել կատարվող նոտարական գործողությունների հետևանքների մասին այն առումով, որպեսզի նրանց իրավաբանական անիրազեկությունը և նման այլ հանգամանքներ չօգտագործվեն ի վնաս իրենց:

18. Նոտարները պարտավոր են կողմերին պարզաբանել նրանց կողմից ներկայացրած գործարքների նախագծերի կամ նոտարական գործողություններ կատարելու համար ներկայացված այլ փաստաթղթերի իմաստն ու նշանակությունը և ստուգել, թե արդյոք դրանց բովանդակությունը համապատասխանում է կողմերի իրական մտադրություններին:

19. Նոտարական գործողություններ կատարելու համար դիմած քաղաքացիների, կազմակերպությունների կամ հիմնարկների խնդրանքով նոտարներն անհրաժեշտության դեպքում, պետք է կազմեն գործարքների կամ դիմումների նախագծեր, պատրաստեն փաստաթղթերի պատճեններ ու քաղվածքներ, ինչպես նաև պարզաբանումներ տան նոտարական գործողությունների կատարման հարցերով:

Այդ աշխատանքի կատարումը կարող է հանձնարարվել նաև նոտարական գրասենյակում հաստիք զբաղեցնող խորհրդատուներին, նոտարական գրասենյակում արտադրական պրակտիկա անցնող ստաժորներին և նոտարներին:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  4

 

ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԼԵԶՈՒՆ

 

20. «Լեզվի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն` նոտարական գրասենյակներում նոտարական գործավարությունը տարվում է, ինչպես նաև փաստաթղթերը կազմվում են հայերեն լեզվով, բացառությամբ օրենքով և սույն հրահանգով նախատեսված դեպքերի:

Վավերացման կամ հաստատման են ենթակա միայն հայերեն լեզվով կազմված փաստաթղթերը, եթե սույն հրահանգով այլ բան չի նախատեսված: Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կիրառվող փաստաթղթերը, այդ թվում` գործարքներից ծագող իրավունքների` պետական գրանցում պահանջող պայմանագրերը կամ համաձայնագրերը կազմվում են միայն հայերեն լեզվով:

(20-րդ կետը լրաց. 12.11.01 N 1703)

21. Օտարերկրյա իրավաբանական անձանց հետ կամ նրանց միջև կնքված ռուսերեն լեզվով արտաքին առևտրային գործարքները կարող են վավերացվել ռուսերեն լեզվով:

22. Սույն հրահանգի 1-ին կետի 1, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ենթակետերով սահմանված նոտարական գործողությունները նույնպես կարող են իրականացվել ռուսերեն լեզվով, եթե վավերացվող կամ հաստատվող փաստաթղթերը օգտագործվելու են արտասահմանում: Այս դեպքում ուղղակի նշում է կատարվում, որ փաստաթուղթը վավերացված կամ հաստատված է արտասահմանում կիրառելու կամ ներկայացնելու համար:

23. Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքի 189.3 հոդվածի համաձայն` գործավարության սույն պահանջների խախտումն առաջացնում է վարչական պատասխանատվություն:

24. Եթե նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած անձը չգիտի այն լեզուն, որով տարվում է գործավարությունը, ձևակերպվող փաստաթղթերի տեքստերը կարող են նրա խնդրանքով թարգմանվել նոտարի կամ այն թարգմանի կողմից, որը հայտնի է նոտարին: Թարգմանության հետ կապված ծախսերն իրականացվում են դիմող անձի կողմից:

Եթե անձը չի տիրապետում այն լեզվին, որով կազմվել է փաստաթուղթը, ապա այն ստորագրվում է նրան հայտնի լեզվով:

 

Բ Ա Ժ Ի Ն  2

 

Գ Լ ՈՒ Խ  5

 

ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ

 

25. Նոտարական գործողություններ կարող են կատարվել Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքում` ցանկացած նոտարական գրասենյակում, բացառությամբ սույն հրահանգով նախատեսված դեպքերի, երբ նոտարական գործողությունը պետք է կատարվի որոշակի նոտարական գրասենյակում:

26. Նոտարական գործողությունները կատարվում են նոտարական գրասենյակի շենքում: Առանձին դեպքերում նոտարական գործողությունները կարող են կատարվել նոտարական գրասենյակի շենքից դուրս, եթե անձը հարգելի պատճառներով չի կարող ներկայանալ նոտարական գրասենյակ, կամ եթե նոտարական գործողությունը նպատակահարմար է կատարել նոտարական գործողություններ կատարելու համար դիմած անձանց բնակության, աշխատանքի կամ գործունեության վայրում:

Եթե նոտարական գործողությունները կատարվում են նոտարական գրասենյակի շենքից դուրս, ապա վավերացման մակագրության մեջ և սեղանամատյանում պետք է նշվի նոտարական գործողության կատարման վայրը (հասցեն):

27. Նոտարական գործողությունները կատարվում են դրա համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը ներկայացնելու և պետական տուրքը մուծելու օրը:

Նոտարական գործողությունների կատարումը կարող է հետաձգվել`

ա) օրենսդրությամբ նախատեսված անհրաժեշտ տեղեկությունների, փաստաթղթերի, համաձայնությունների կամ այլ փաստաթղթերի բացակայության կամ նոտարական գործողություններ կատարելու համար սահմանված կարգի պահանջները պահպանված չլինելու դեպքում.

բ) փաստաթղթերը նոտարի կողմից փորձաքննության ուղարկելու դեպքում.

գ) ներկայացված փաստաթղթերը նոտարի կողմից մանրամասն ուսումնասիրելու անհրաժեշտություն առաջանալու դեպքում.

դ) օրենքով կամ սույն հրահանգով նախատեսված այլ դեպքերում և կարգով:

Սույն կետի ա ենթակետով նախատեսված հիմքերով նոտարական գործողությունների կատարման ժամկետը հետաձգվում է մինչև օրենսդրությամբ նախատեսված անհրաժեշտ տեղեկությունների, փաստաթղթերի, համաձայնությունների ներկայացման կամ նոտարական գործողություններ կատարելու համար սահմանված կարգի պահանջների կատարման մասին ապացույցները նոտարին ներկայացնելու օրը:

Սույն կետի բ ենթակետով նախատեսված հիմքերով նոտարական գործողությունների կատարման ժամկետը հետաձգվում է մինչև փորձաքննության եզրակացությունը նոտարին հանձնելու օրվանը հաջորդող օրը:

Սույն կետի գ ենթակետով նախատեսված հիմքերով նոտարական գործողությունների կատարման ժամկետը կարող է հետաձգվել մինչև երեք օր ժամկետով:

Նոտարական գործողությունների կատարման հետաձգման հիմքերի առկայության դեպքում նոտարը կայացնում է հետաձգման գրավոր որոշում, որում նշվում են հետաձգման իրավական հիմքերը, իսկ սույն կետի գ ենթակետում նախատեսված դեպքում` նաև հետաձգման ժամկետը: Նոտարական գործողության կատարումը հետաձգելու մասին որոշման մեկ օրինակը հանձնվում է նոտարական գործողությունների կատարման համար դիմած անձանց: Եթե նոտարը նոտարական գործողությունների կարատրման հետաձգման ժամանակ դիմողից վերցնում է փաստաթղթեր, ապա մերժման որոշման մեջ պետք է մանրամասն նշվեն վերցված փաստաթղթերի անունները, երբ և ում կողմից են կազմվել կամ տրվել և այլ անհրաժեշտ տեղեկություններ:

28. Նոտարական գործողության կատարումը ոչ ավելի, քան տասնօրյա ժամկետով կարող է հետաձգվել նաև շահագրգռված այն անձանց խնդրանքով, որոնք ցանկանում են դատարան դիմել այն իրավունքը կամ փաստը վիճարկելու համար, որի վավերացման կամ հաստատման մասին խնդրում է մյուս շահագրգռված անձը: Եթե նշված ժամկետում դատարանից հաղորդում չստացվի դիմում կամ հայցադիմում ստանալու մասին, նոտարական գործողությունը պետք է կատարվի:

Եթե դատարանից հաղորդում է ստացվել այն իրավունքը կամ փաստը վիճարկող շահագրգռված անձի դիմումը կամ հայցադիմումը ստանալու մասին, որի վավերացումը խնդրում է մյուս շահագրգռված անձը, նոտարական գործողության կատարումը կասեցվում է մինչև գործի լուծումը դատարանի կողմից:

29. Նոտարական գործողություններ կատարելիս նոտարները պարզում են նոտարական գործողությունների կատարման համար դիմած ֆիզիկական անձանց, նրանց ներկայացուցիչների, ինչպես նաև կազմակերպությունների (այդ թվում` կազմակերպությունների մասնաճյուղերի, ներկայացուցչությունների ու հիմնարկների) ու հիմնարկների ներկայացուցիչների ինքնությունը:

30. Գործարքների մասնակիցների կամ նոտարական այլ գործողության իրականացման համար դիմած անձանց գործունակությունը պարզելիս նոտարը պահանջում է նրանց անձը (ինքնությունը) հաստատող փաստաթուղթ:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1999 թվականի դեկտեմբերի 22-ի թիվ 767 որոշման համաձայն` Հայաստանի Հանրապետությունում անձը (ինքնությունը) հաստատող փաստաթղթեր են`

ա) Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների համար անձնագիրը, զինվորական գրքույկը, Հայաստանի Հանրապետության ներքին գործերի նախարարության մարմինների կողմից ժամանակավորապես տրվող` անձը (ինքնությունը) հաստատող փաստաթուղթը, մինչև 16 տարեկան երեխաների համար` նաև ծննդյան վկայականը.

բ) փախստականների համար` փախստականի վկայականը, փախստականի ճամփորդական փաստաթուղթը.

գ) օտարերկրյա քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց համար` օտարերկրյա պետության անձնագիրը, անձը (ինքնությունը) հաստատող միջազգայնորեն ճանաչված փաստաթղթերը, Հայաստանի Հանրապետության հատուկ անձնագիրը, կացության վկայականը:

31. Նոտարական գործողություններ կատարելու համար դիմած, ինչպես նաև վավերացվող գործարքի կապակցությամբ համաձայնություններ, հայտարարություններ կամ դիմումներ տվող քաղաքացիները կամ նրանց ներկայացուցիչները կամ կազմակերպությունների ու հիմնարկների ներկայացուցիչների` անձը (ինքնությունը) հաստատող փաստաթուղթը և դրա պատճենը կամ լուսապատճենը: Նշված փաստաթղթերի պատճենը կամ լուսապատճենը պահվում է նոտարական գործի հետ: Նոտարական գործողություններ կատարելիս նոտարի կողմից ստուգվում է դիմած անձանց ինքնությունը` սեղանամատյանում նշելով նրա անձը (ինքնությունը) հաստատող փաստաթղթի անվանումը, ում կողմից, երբ և ում անունով է տրված:

Լիազորագրով նոտարական գործողություններ իրականացնող անձն իրավունք ունի լիազորողի անունից հայտարարություններ տալ միայն, եթե նման հայտարարություն տալու վերաբերյալ լիազորագրով ուղղակի լիազորություն տրված է լիազորված անձին:

Ընդհանուր գույքի նկատմամբ կատարվող գործարքներով տրվող լիազորագիրը վերաբերվում է միայն լիազորող անձին պատկանող մասին:

Նվիրատվության մասին համաձայնագիրը պետք է համապատասխանի համապատասխան գործարք կատարելու համար տրվող լիազորագրի պահանջներին:

Արգելվում է նոտարական գործողությունների իրականացման համար, որպես իրավական հիմնավորում ընդունել սույն կետի պահանջների խախտմամբ տրված համաձայնություններն ու հայտարարությունները:

(31-րդ կետը լրաց. 12.11.01 N 1703)

32. Վավերացվող գործարքների կամ իրականացվող այլ նոտարական գործողությունների ընթացքում ընդհանուր սեփականության սեփականատերերի, ժառանգների, համաձայնություններ տվող և այլ անձանց, ինչպես նաև պետական տուրքի գծով արտոնություններ տալու ժամանակ քաղաքացիների ամուսնական կամ ազգակցական հարաբերությունները նոտարը ստուգում է քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման բաժինների կողմից տրված համապատասխան վկայականների, դատարանի վճիռների, ինչպես նաև օրենսդրությամբ նախատեսված այլ փաստաթղթերի ուսումնասիրության միջոցով, որոնց պատճենների ճշտությունը նոտարի կողմից ստուգվելուց հետո կցվում են համապատասխան նոտարական գործին:

(32-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

33. Գնելու նախապատվության իրավունքից հրաժարվելու մասին փաստաթղթերի հետ պետք է ներկայացվի հրաժարականը ստորագրած քաղաքացու անձնագրային կամ կազմակերպության տվյալները, ինչպես նաև բաժնային սեփականություն հանդիսացող գույքի նկատմամբ նրանց իրավունքները հաստատող փաստաթղթերի պատճենները (լուսապատճենները):

34. Փաստաթղթերի պատճենների և դրանց քաղվածքների իսկությունը վավերացնելիս անձը հաստատող փաստաթղթի մասին սեղանամատյանում նշում չի կատարվում, այլ նշվում է «Անձի ինքնությունը ճշտվել է»:

Փաստաթղթերի պատճենի իսկությունը վավերացնելիս նշվում է փաստաթղթի անվանումը, երբ, որտեղից և ում անունով է տրված:

35. Նոտարական կարգով վավերացվող գործարքները, ինչպես նաև համաձայնագրերը, հայտարարություններն ու մյուս փաստաթղթերը ստորագրվում են նոտարի ներկայությամբ: Եթե գործարքը, հայտարարությունը, համաձայնագիր կամ այլ փաստաթուղթը ստորագրվել են նոտարի բացակայությամբ, ստորագրողը պետք է անձամբ գրավոր հաստատի, որ փաստաթուղթը ստորագրել է ինքը:

36. Գործարքներ վավերացնելիս կամ նոտարական այլ գործողություններ կատարելիս (փաստաթղթերի վրա ստորագրությունների իսկությունը վավերացնելիս), ինչպես նաև այնպիսի նոտարական գործողություններ կատարելիս, որոնց ընթացքում փաստաթուղթը ստորագրվում է քաղաքացու կողմից, նոտարը պարտավոր է ստուգել գործարքի մասնակիցների կամ նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած այլ անձանց ստորագրությունների իսկությունը:

(36-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

37. Եթե քաղաքացին ֆիզիկական արատի, հիվանդության կամ անգրագիտության պատճառով չի կարող իր ձեռքով ստորագրել գործարքը, դիմումը կամ այլ փաստաթուղթը, ապա նրա խնդրանքով` իր իսկ ներկայությամբ, ինչպես նաև նոտարի ներկայությամբ գործարքը, դիմումը կամ այլ փաստաթուղթ կարող է ստորագրել այլ քաղաքացի, նշելով այն պատճառները, որոնց պատճառով նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած քաղաքացին չի կարող անձամբ ստորագրել փաստաթուղթը:

Եթե նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած քաղաքացին անգրագետ է կամ կույր, նոտարը նրա համար ընթերցում է նաև փաստաթղթի տեքստը, որի մասին նշում է արվում փաստաթղթի վրա:

Եթե նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած խուլ, համր կամ խուլուհամր քաղաքացին անգրագետ է, ապա նոտարական գործողություն կատարելիս պարտադիր կարգով պետք է ներկա գտնվի այնպիսի գրագետ անձնավորություն, որը կարող է բացատրվել խուլի, համրի կամ խուլուհամրի հետ և իր ստորագրությամբ հաստատել, որ գործարքի, դիմումի կամ այլ փաստաթղթի բովանդակությունը համապատասխանում է գործարքին մասնակցող խուլի, համրի, կամ խուլուհամրի կամքին:

38. Նոտարը կարող է չպահանջել, որպեսզի հիմնարկների կամ կազմակերպությունների` իրեն հայտնի պաշտոնատար անձինք անձամբ ներկայանան նոտարական գրասենյակ, եթե նոտարական գրասենյակում կա այդ պաշտոնատար անձանց ստորագրությունների նմուշը, որ ստացվել է անձամբ դիմելիս կամ Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից` պաշտոնական գրությամբ, և նրանց ստորագրությունների իսկությունը կասկած չի առաջացնում:

39. Գործարքներ կնքելիս ստորագրությունների` մեխանիկական և պատճենահանման այլ միջոցներով ֆաքսիմիլ վերարտադրությունների, էլեկտրոնային թվային ստորագրության կամ իր ստորագրության այլ նմանօրինակի օգտագործում թույլատրվում է օրենքով, այլ իրավական ակտերով նախատեսված դեպքերում և կարգով միայն:

40. Գործարքներ վավերացնելիս կամ նոտարական այլ գործողություններ կատարելիս պարզվում է գործարքին մասնակցող քաղաքացիների կամ նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմած այլ անձանց գործունակությունը:

Եթե նոտարը հիմքեր ունի ենթադրելու, որ գործարքի մասնակիցներից որևէ մեկը կամ նոտարական այլ գործողություն կատարելու համար դիմած անձը հոգեկան հիվանդության կամ տկարամտության հետևանքով չի կարող հասկանալ իր գործողությունների նշանակությունը կամ ղեկավարել այդպիսիք, կամ ոգելից խմիչքներ ու թմրանյութեր չարաշահելու հետևանքով իր ընտանիքը դրել է ծանր նյութական կացության մեջ, իսկ նրան անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ ճանաչելու մասին տեղեկություններ չկան, նոտարը հետաձգում է գործարքի կամ նոտարական այլ գործողության կատարումը և պարզում, թե չկա արդյոք դատարանի վճիռ տվյալ անձին անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ ճանաչելու մասին: Եթե դատարանը նման վճիռ չի արձակել, նոտարն իր ենթադրության մասին հայտնում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 168 հոդվածում նշված անձանցից, կազմակերպություններից կամ հիմնարկներից որևէ մեկին, որոնք կարող են դատարանին միջնորդել այդ անձին անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ ճանաչելու համար: Իր նամակում նոտարը խնդրում է ընդունված որոշման մասին հայտնել իրեն: Ելնելով այդ անձի, կազմակերպության կամ հիմնարկի կողմից ընդունված որոշումից` նոտարը կամ վավերացնում է գործարքը կամ դադարեցնում է նոտարական գործողության կատարումը մինչև դատարանի կողմից գործը քննության առնելը:

41. Տասնչորս տարին չլրացած անչափահասի (փոքրահասակի) փոխարեն գործարքները, ինչպես նաև նոտարական վավերացում կամ հաստատում պահանջող այլ գործողությունները, բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված դեպքերի, նրանց անունից կարող են կնքել կամ իրականացնել միայն նրանց ծնողները, որդեգրողները կամ խնամակալները:

Տասնչորս տարին չլրացած անչափահասի անունից գործարքը պետք է կնքվի նրա երկու ծնողների ստորագրությամբ` բացառությամբ մահացած, մահացած ճանաչված, անհայտ բացակայող ճանաչված, ծնողական իրավունքներից զրկված ծնողի: Միայնակ ծնողի (միայնակ մայր կամ հայր) երեխայի անունից գործարքը ստորագրում է միայն մեկ ծնողը: Անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ ծնողի փոխարեն գործարքը պետք է ստորագրի նրա խնամակալը կամ հոգաբարձուն: Նշված բոլոր դեպքերում գործարքները վավերացնելիս պահանջվում են ներկայացնել հիմնավորող համապատասխան փաստաթղթեր:

42. Տասնչորսից մինչև տասնութ տարեկան անչափահասների անունից կնքված գործարքները նոտարական կարգով կարող են վավերացվել այն պայմանով միայն, եթե այդ գործարքները կնքվել են նրանց ծնողների, որդեգրողների կամ հոգաբարձուների համաձայնությամբ` բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված դեպքերի:

Տասնչորսից մինչև տասնութ տարեկան անչափահասների անունից կնքված գործարքների վերաբերյալ համաձայնությունը պետք է տան նրա երկու ծնողները` բացառությամբ մահացած, մահացած ճանաչված, անհայտ բացակայող ճանաչված, ծնողական իրավունքներից զրկված ծնողի: Միայնակ ծնողի (միայնակ մայր կամ հայր) երեխայի անունից կնքված գործարքի վերաբերյալ համաձայնությունը պետք է տա միայն մեկ ծնողը: Անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ ծնողի փոխարեն գործարքի վերաբերյալ իր համաձայնությունը պետք է տա նրա խնամակալը կամ հոգաբարձուն: Նշված դեպքերում գործարքները վավերացնելիս պահանջվում են համապատասխան հիմնավորող փաստաթղթեր:

43. Տասնչորս տարին չլրացած անչափահասների անունից սույն հրահանգի 1-ին կետի 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ենթակետերով նախատեսված նոտարական գործողությունները կարող են կատարվել նաև նրա մեկ ծնողի գրավոր համաձայնությամբ, ստորագրությամբ կամ դիմումով:

44. Ծնողների կողմից անչափահասների անունից գործարքները, ինչպես նաև անչափահասների կողմից կնքվող գործարքները վավերացնելիս խնամակալության և հոգաբարձության մարմինների համաձայնությունը չի պահանջվում, բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված դեպքերի:

45. Անչափահաս անձանց կողմից կամ նրանց անունից գործարքները կնքելիս, նոտարական այլ գործողություններ կատարելիս, ինչպես նաև դիմումներ, հայտարարություններ կամ համաձայնություններ տալիս նշվում են նաև անչափահասի ծննդյան տարին, ամիսը և ամսաթիվը:

46. Օրենքով արգելվում է մանկահասակների և անգործունակ ճանաչված քաղաքացիների անունից նրանց օրինական ներկայացուցիչների կատարած նվիրատվությունը:

47. Լրիվ գործունակ ճանաչված տասնութ տարին չլրացած անչափահասները և օրենքով սահմանված դեպքերում մինչև տասնութ տարեկան դառնալը ամուսնացած անձինք գործարքներ են կնքում իրենց անունից` առանց ծնողների համաձայնության:

Տասնութ տարին չլրացած լրիվ գործունակ ճանաչված անձինք գործարքները կնքելիս պետք է ներկայացնեն լրիվ գործունակ ճանաչվելու մասին խնամակալության և հոգաբարձության մարմնի որոշումը կամ դատարանի վճիռը:

Լրիվ գործունակ ճանաչված տասնվեց տարին լրացած, օրենքով սահմանված դեպքերում մինչև տասնութ տարեկան դառնալը ամուսնացած անձինք գործարքներ կնքելիս պետք է ներկայացնեն ամուսնության կամ ամուսնալուծության վկայական:

48. Խնամակալը կամ հոգաբարձուն խնամարկյալի անունից գործարքներ կարող է կնքել, ինչպես նաև նոտարական այլ գործողությունների համար դիմել Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված կարգով և դեպքերում:

Խնամակալի կամ հոգաբարձուի կողմից խնամարկյալի անունից գործարքներ կնքելու կամ նոտարական այլ գործողություններ կատարելու համար պետք է ներկայացնի խնամակալ կամ հոգաբարձու նշանակելու մասին համապատասխան փաստաթուղթը:

49. Պատրոնի (օգնականի) կողմից չափահաս գործունակ քաղաքացու անունից գործարքներ կարող են կնքվել, ինչպես նաև նոտարական այլ գործողություններ կարող են իրականացվել Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված կարգով և դեպքերում:

Պատրոնի (օգնականի) կողմից չափահաս գործունակ քաղաքացու անունից գործարքներ կնքվելու կամ նոտարական այլ գործողություններ կատարվելու համար պետք է ներկայացվեն համապատասխան հանձնարարության կամ հավատարմագրային կառավարման պայմանագիրը և դրա պատճենը:

50. Սույն հրահանգի 41-49 կետերով նախատեսված հիմնավորող և այլ փաստաթղթերի հետ միասին ներկայացվում են նաև դրանց պատճենները կամ լուսապատճենները, որոնց ճշտությունը նոտարի կողմից ստուգվելուց հետո կցվում են նոտարական գործին: Առանձին դեպքերում` փաստաթղթի պատճենը կամ լուսապատճենը պատրաստելու հնարավորություն չլինելու պարագայում նոտարն իրավունք ունի այդ փաստաթղթերի պատճենների փոխարեն կցել տեղեկանք, որում պետք է նշվեն համապատասխան փաստաթղթի անվանումը, տրման տարին, ամիսը, ամսաթիվը, ում կողմից, երբ և ում է տրված, փաստաթղթի թիվը (եթե փաստաթուղթը թվագրված է), ինչպես նաև նոտարական գործի համար հիմք հանդիսացող այլ անհրաժեշտ տեղեկություններ:

(50-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

51. Տասնչորսից մինչև տասնութ տարեկան անչափահասն իրավունք ունի ինքնուրույն դիմել սույն հրահանգի 1-ին կետի 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ենթակետերում նշված նոտարական գործողությունների իրականացման համար:

52. Կազմակերպության (այդ թվում կազմակերպության մասնաճյուղերի, ներկայացուցչությունների ու հիմնարկների) կամ հիմնարկի իրավունակությունը ստուգվում է նրա կանոնադրության, իսկ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի համապատասխան չվերագրանցված կազմակերպություններին` նաև հիմնադիր այլ փաստաթղթերի (սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերության հիմնադիր պայմանագիրը, ընկերակցության հիմնադիր պայմանագիր և այլն), դրանց գրանցված (հաշվառված) փոփոխությունների, պետական գրանցման վկայականի, ինչպես նաև կազմակերպության կամ հիմնարկի գրանցման, հիմնադիր փաստաթղթերում կատարված փոփոխությունների գրանցման (հաշվառման) ժամկետների մասին պետական գրանցող (հաշվառող) մարմնի կողմից տրված տեղեկությունները ուսումնասիրելու միջոցով:

Կանոնադրություն չունեցող և միայն օրենքին համապատասխան գործող պետական և համայնքային հիմնարկների գործունակությունը ստուգվում է համապատասխան օրենքն ուսումնասիրելու միջոցով:

Օրենքով նախատեսված ժամկետներում չգրանցված կամ չվերագրանցված իրավաբանական անձանց անունից կնքված գործարքները չեն վավերացվում կամ հաստատվում:

(52-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

53. Կազմակերպության կամ հիմնարկի իրավունակությունը ստուգելիս նոտարը պետք է պարզի, թե արդյոք կազմակերպությունն օրենքին, իրավական այլ ակտերին կամ իր հիմնադիր փաստաթղթերի համաձայն իրավունք ունի իրականացնել համապատասխան գործողությունը, ինչպես նաև պետք է պարզվի, թե կատարվող գործողությունը իրականացվում է օրենքով, իրավական այլ ակտերով կամ նրանց հիմնադիր փաստաթղթերով սահմանված կարգով, թե՞ ոչ:

Նոտարը պետք է պահանջի ներկայացնել կազմակերպության հիմնադիրների (մասնակիցների, բաժնետերերի, փայատերերի և այլն) քանակի և նրանց ունեցած բաժնեմասերի (բաժնետոմսերի, փայի և այլն) մասին պետական գրանցող մարմնի կամ բաժնետերերի ռեեստր (գրանցամատյան) վարող մարմնի (միայն բաժնետիրական ընկերությունների համար) կողմից տրված տեղեկանք (քաղվածք ռեեստրից), եթե համապատասխան գործարքը պետք է կնքվեր վերջիններիս համաձայնությամբ կամ, եթե նրանք օրենքով կամ կազմակերպության հիմնադիր փաստաթղթերով սահմանված կարգով ունեն բաժնեմասերը գնելու նախապատվության իրավունք:

54. Պետք է ստուգվի նաև, թե կազմակերպության կամ հիմնարկի ներկայացուցիչը (լիազորված անձը կամ մարմինը) կազմակերպության կամ հիմնարկի հիմնադիր փաստաթղթերի համաձայն իրավասու է իրականացնել համապատասխան գործառույթ, թեև ոչ: Ներկայացուցչի լիազորությունները վավերացվում են նրա անվամբ տրված լիազորագրով:

Եթե կազմակերպության կամ հիմնարկի անունից հանդես է գալիս նրա տնօրենը կամ այն անձը, որը կազմակերպության հիմնադիր փաստաթղթերի համաձայն իրավունք ունի կազմակերպության կամ հիմնարկի անունից հանդես գալ առանց լիազորագրի, ապա պետք է պահանջվի համապատասխան իրավասու մարմնի որոշումը (իրավական ակտը) այդ անձին համապատասխան պաշտոնում նշանակելու մասին: Այդ փաստաթուղթը պահանջվում է նաև նշված անձի կողմից տրված լիազորագրի համաձայն կազմակերպության կամ հիմնարկի անունից հանդես եկող այլ անձից: Վերոհիշյալ փաստաթուղթը կարող է չպահանջվել, եթե անձին համապատասխան պաշտոնում նշանակելու մասին ակտը հրապարակվել է կամ դրա մասին հայտնի է դարձվել նոտարին Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության պաշտոնական գրությամբ, կամ նոտարը նախկինում վավերացրել է այդ անձի մասնակցությամբ կնքված այլ գործարքներ:

55. Եթե կազմակերպությունը կամ հիմնարկը կառավարվում է կոլեգիալ կամ մի քանի անձանց կողմից, ապա պետք է պահանջվի նրանց միջև պարտականությունները բաշխելու մասին որոշումը:

56. Պետական հիմնարկները գործարքները կնքում և նոտարական գրասենյակներում այլ հարցերով հանդես են գալիս պետության անունից: Համայնքի հիմնարկները գործարքները կնքում և նոտարական գրասենյակներում այլ հարցերով հանդես են գալիս համայնքի անունից: Գործարքին մասնակցող կամ նոտարական այլ գործողություն կատարելու համար դիմած հիմնարկի իրավունակությունը ստուգելիս նոտարները պարտավոր են ծանոթանալ հիմնարկի կանոնադրությանը և ստուգել, թե կատարվող գործողությունները արդյոք բխում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության և տվյալ հիմնարկի կանոնադրության պահանջներից:

57. Կազմակերպությունների մասնաճյուղերը կամ ներկայացուցչությունները (այսուհետև` առանձնացված ստորաբաժանումներ) գործարքներ են կնքում կամ նոտարական գրասենյակներում այլ հարցերով հանդես են գալիս իրավաբանական անձի անունից: Գործարքին մասնակցող կամ նոտարական այլ գործողություն կատարելու համար դիմած առանձնացված ստորաբաժանման իրավունակությունը ստուգելիս նոտարները պարտավոր են ծանոթանալ նրա կանոնադրությանը և ստորաբաժանման ղեկավարին տրված լիազորագրին, ինչպես նաև ստուգել, թե կատարվող գործողությունները արդյոք բխում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության, տվյալ կազմակերպության և նրա առանձնացված ստորաբաժանման կանոնադրության, ինչպես նաև առանձնացված ստորաբաժանման ղեկավարին տրված լիազորագրի պահանջներից:

58. Կազմակերպությունների հիմնարկները գործարքներ են կնքում կամ նոտարական գրասենյակներում այլ հարցերով հանդես են գալիս կազմակերպության անունից: Գործարքին մասնակցող կամ նոտարական այլ գործողություն կատարելու համար դիմած կազմակերպության հիմնարկի իրավունակությունը ստուգելիս նոտարները պարտավոր են ծանոթանալ նրա կանոնադրությանը և պարզել, թե կատարվող գործողությունները արդյոք բխում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության, տվյալ կազմակերպության և նրա հիմնարկի կանոնադրության պահանջներից, եթե նոտարը ծանոթ է կազմակերպության կամ հիմնարկի կանոնադրությանը:

(58-րդ կետը լրաց. 12.11.01 N 1703)

59. Լիազորագրերի հիման վրա գործարքներ վավերացնելիս կամ նոտարական այլ գործողություններ կատարելիս նոտարը ստուգում է լիազորագրի օրինականությունը:

Նոտարը լիազորված անձի լիազորությունները որոշելիս պետք է ելնի միայն լիազորագրում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությունից: Լիազորագրով պետք է իրականացվեն միայն նրանում ուղղակի նախատեսված գործողություններ կամ կնքվեն նրանում ուղղակի նախատեսված գործարքներ:

Նոտարն իրավունք չունի լիազորագրի մեկնաբանման միջոցով լրացուցիչ լիազորություններ տալ կամ լիազորություններից զրկել անձին:

Անդեմ, բազմիմաստ, կոնկրետ գործողություններ կատարելու կամ գործարքներ կնքելու լիազորություններ չպարունակող լիազորագրերի դրույթները գործարքներ կամ նոտարական այլ գործողություններ կատարելու համար հիմք չեն ընդունվում:

Նոտարական գործողությունների կատարման համար հիմք չեն ընդունվում նաև օրենսդրության պահանջներին հակասող գործողություններ կատարելու, ինչպես նաև օրենսդրության պահանջների խախտմամբ տրված լիազորագրերը:

Եթե լիազորագրում նախատեսված են գործողությունների կատարման կամ գործարքների կնքման կարգ, պայմաններ, ձևեր և այլն (վայր, ժամկետ, գին և այլն), ապա նոտարական գործողությունները պետք է կատարվեն դրանց պահանջների խստիվ պահպանմամբ:

Եթե լիազորագրի համաձայն գործարքներ պետք է կնքվեն լիազորողի ընդհանուր համատեղ սեփականություն հանդիսացող գույքի նկատմամբ, ապա նման գործարքը կարող է վավերացվել միայն ընդհանուր համատեղ սեփականություն հանդիսացող գույքի բոլոր սեփականատերերի համաձայնությամբ: Նման լիազորագիր վավերացնելիս նոտարը պարտավոր է խորհուրդ տալ լիազորողին, որ այն տրվի համատեղ սեփականության բոլոր մասնակիցների անունից:

(59-րդ կետը լրաց. 12.11.01 N 1703)

60. Նոտարական գործողությունների կատարման համար ներկայացված փաստաթղթերը նոտարն իրավունք ունի մեկնաբանել` ելնելով դրանցում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությունից: Միայն դրանցում առանձին պայմանների կամ դրույթների տառացի նշանակությունը պարզ չլինելու դեպքում նոտարը, հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 9 և 447 հոդվածների պահանջն, իրավունք ունի դրանք մեկնաբանել` ելնելով այդ պայմանների կամ դրույթների և փաստաթղթի ամբողջական իմաստի հետ համադրելու միջոցով:

Լիազորագրի կամ այլ փաստաթղթի բովանդակության մեկնաբանմամբ նոտարական գործողություններ կատարելու դեպքում նոտարը պարտավոր է արձանագրել մեկնաբանման բովանդակությունը, որը հաստատվում է նոտարի ստորագրությամբ ու կլոր կնիքով և կցվում է ներկայացված փաստաթղթին կամ դրա պատճենին:

61. «Պետական նոտարիատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 21 հոդվածին համապատասխան նոտարներն իրավունք ունեն նոտարական գործողություններ կատարելու համար անհրաժեշտ տեղեկություններ ու փաստաթղթեր պահանջել կազմակերպություններից և հիմնարկներից: Համապատասխան տեղեկություններն ու փաստաթղթերը պետք է ներկայացվեն նոտարի կողմից նշված ժամկետում: Այդ ժամկետը չի կարող մեկ ամսից ավելի լինել:

62. «Պետական նոտարիատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 22 հոդվածին համապատասխան նոտարներն իրավունք չունեն նոտարական գործողություններ կատարել իրենց անվամբ և իրենց անունից, իրենց ամուսինների անվամբ և նրանց անունից, իրենց և իրենց ամուսինների հարազատների (ծնողների, զավակների, թոռների, պապի, տատի, եղբայրների, քույրերի անվամբ և նրանց անունից), ինչպես նաև տվյալ նոտարական գրասենյակի աշխատողների անվամբ և նրանց անունից:

Նշված դեպքերում նոտարական գործողությունները կատարվում են այլ նոտարական գրասենյակի կողմից: Այս դեպքում նոտարական գործողության կատարման վայրը որոշվում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կողմից:

Սույն կետում սահմանված կանոնների խախտումով կատարված նոտարական գործողություններն անվավեր են:

63. Նոտարները նոտարական գործողություններ կատարելու համար չպետք է ընդունեն այն փաստաթղթերը, որոնք ունեն հավելագրումներ, անընթեռնելի մասեր, քերծվածքներ, ջնջվածքներ, չծանոթագրված ուղղումներ, չլրացված տողեր, էջեր, սյունակներ կամ մասեր, ինչպես նաև մատիտով լրացված փաստաթղթերը:

Նոտարական գործողությունների կատարման համար պետք է ներկայացվեն միայն փաստաթղթերի իսկական օրինակները կամ դրանց` սահմանված կարգով վավերացված պատճենները:

Չեն ընդունվում նաև երկու և ավելի առանձին թերթերի վրա շարադրված փաստաթղթերը, եթե թերթերը ժապավինված, համարակալված և վավերացված չեն այն կազմակերպության կամ հիմնարկի կնիքով կամ քաղաքացու ստորագրությամբ, որոնք ներկայացրել են այդ փաստաթուղթը:

Նոտարական կարգով վավերացվող կամ հաստատվող գործարքի կամ այլ փաստաթղթի, ինչպես նաև նոտարական գրասենյակ ներկայացվող փաստաթղթի տեքստը պետք է գրված լինի պարզ և հստակ, փաստաթղթի բովանդակությանը վերաբերող թվերն ու ժամկետները, թեկուզ և մեկ անգամ, պետք է նշված լինեն բառերով, իսկ կազմակերպությունների կամ հիմնարկների անվանումները` առանց կրճատումների` նրանց մարմինների գտնվելու վայրի, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` բանկի բաժանմունքի և ընթացիկ (հաշվարկային) հաշվի համարների նշումով, եթե օրենսդրությամբ այլ բան չի նախատեսված: Վավերացվող կամ հաստատվող գործարքում կամ այլ փաստաթղթում հապավումները կարող են կիրառվել, եթե դրանց բացատրությունը նախօրոք տրված է փաստաթղթում, կամ այն հանրահայտ է:

(63-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

64. Վավերացվող կամ հաստատվող փաստաթղթերում, ինչպես նաև նոտարական գրասենյակ ներկայացվող այլ փաստաթղթերում պաշտոնատար անձանց ազգանունները, անուններն ու հայրանունները (եթե հայրանունը նշվում է), ինչպես նաև պաշտոնների անվանումները պետք է գրվեն լրիվ, եթե օրենսդրությամբ այլ բան չի նախատեսված:

Գործարքներում կազմակերպությունների կամ հիմնարկների լրիվ անվանումները` առանց կրճատումների, նրանց մարմինների գտնվելու վայրը, պաշտոնատար անձանց ազգանունները, անուններն, ինչպես նաև պաշտոնների անվանումները պետք է նշվեն բովանդակության մեջ, ինչպես նաև վերջում` ստորագրության տողից առաջ:

65. Վավերացվող կամ հաստատվող փաստաթղթերում քաղաքացիների ազգանունները, անուններն ու հայրանունները (եթե հայրանունը նշվում է) պետք է գրվեն լրիվ` նշելով նրանց բնակության վայրը: Կազմակերպությունների, հիմնարկների կամ քաղաքացիների կողմից լիազորված անձանց տրված լիազորագրի տվյալները պետք է գրվեն լրիվ: Գործարքներում վերոհիշյալ դրույթները պետք է նշվեն բովանդակության մեջ, ինչպես նաև վերջում` ստորագրության տողից առաջ:

Օտարերկրյա քաղաքացիների անունից գործարքներ վավերացնելիս նշվում է նաև նրանց քաղաքացիությունը:

66. Նոտարական գործողությունների համար ներկայացված փաստաթղթերը պետք է բխեն Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության պահանջներից և չպետք է պարունակեն հակասական (իրարամերժ), անհասկանալի, խրթին կամ երկիմաստ ձևակերպումներ:

Փաստաթղթերի` մինչև վերջ չլրացված տողերը և ազատ մնացած տեղերը գծվում են:

Առանձին դեպքերում է թույլատրվում նախօրոք պատրաստված պայմանագրերի օրինակելի ձևերի վրա լրացված գործարքների վավերացումը: Այս դեպքում պայմանագրի օրինակելի ձևը պետք է լրացվի մեքենագրական եղանակով կամ մեկ ձեռագրով և մեկ թանաքով և հստակ: Լրացվող օրինակելի ձևում չպետք է մնան չլրացված մասեր: Պայմանագրի օրինակելի ձևի բոլոր դրույթները պետք է համապատասխանեն կնքվող գործարքի պայմաններին: Արգելվում է լրացվող օրինակելի ձևերում կատարել ջնջումներ կամ փոփոխություններ:

(66-րդ կետը խմբ. 12.11.01 N 1703)

67. Փոփոխությունները, լրացումները կամ ուղղումները պետք է ծանոթագրվեն պատշաճ ձևով` անձանց (գործարքի մասնակիցների, գործարքը, հայտարարությունը և այլ փաստաթղթեր ստորագրող մյուս անձանց) ստորագրությունից առաջ և կրկնվեն վավերացման մակագրության վերջում. ընդ որում, ուղղումները պետք է կատարվեն այնպես, որպեսզի բոլոր սխալ գրվածները և ապա ուղղվածները հնարավոր լինի կարդալ նախնական տեքստում:

68. Վավերացվող կամ հաստատվող փաստաթղթերում թվի մեջ թվանշանը կամ բառի մեջ տառ բաց թողնված լինելու կամ թիվը կամ բառը սխալ գրված լինելու դեպքում դրանք վերցվում է օղակի մեջ և դրանց վերևում գրվում է լրիվ ճիշտ թիվը կամ բառը:

Վավերացվող կամ հաստատվող փաստաթղթերում բառ (բառեր) կամ թիվ (թվեր) բաց թողնված լինելու դեպքում լրացվող տեղում բառերի կամ թվերի միջև ուղղահայաց գիծ է տարվում ու այդ գծի վերևի մասում գրվում է լրացվող բառը (բառերը) կամ թիվը (թվերը):

Վավերացվող կամ հաստատվող փաստաթղթերում թիվ (թվեր) կամ բառ (բառեր) կամ նախադասություններ կամ ենթակետեր կամ կետեր հանվելու դեպքում դրանք վերցվում են օղակի մեջ ու դրանց վրա հորիզոնական ուղղությամբ ուղիղ գիծ է տարվում: Եթե վավերացվող կամ հաստատվող գործարքի կամ այլ փաստաթղթի նախագծում կատարվել են փոփոխություններ, լրացումներ կամ ուղղումներ, ապա կողմերի ստորագրություններից առաջ նոտարն իր ձեռքով նշում է կատարում կատարված փոփոխությունների, լրացումների կամ ուղղումների քանակի և տեղի (վերնագիր, նախաբան, կետ, ենթակետ, պարբերություն) մասին: Սույն նշումը չպարունակող փաստաթղթում կատարված փոփոխությունները, լրացումները կամ ուղղումներն անվավեր են:

69. (69-րդ կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

70. Գործարքը կամ այլ փաստաթուղթը վավերացվելուց կամ հաստատվելուց հետո դրանում ուղղումներ, փոփոխություններ կամ լրացումներ չեն կարող կատարել: Այդ փաստաթղթերում փոփոխությունները և լրացումները կատարվում են օրենսդրությամբ սահմանված ընդհանուր կարգով` նոր գործարք կամ փաստաթուղթ կազմելու միջոցով:

(70-րդ կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

71. Եթե վավերացման կամ հաստատման ենթակա փաստաթուղթը շարադրված է սխալ կամ անգրագետ կամ սույն հրահանգի պահանջների խախտումով, ապա նոտարը դիմողին առաջարկում է ուղղել այն կամ կազմել նորը: Դիմողի խնդրանքով փաստաթուղթը կարող է վերակազմվել նոտարի կամ նոտարական գրասենյակի աշխատողի կողմից` դրա համար օրենքով նախատեսված պետական տուրքի գանձումով:

72. Այն դեպքում, երբ հաստատվող, տրվող կամ վավերացվող փաստաթղթերը շարադրված են մի քանի թերթերի վրա, դրանք պետք է թելակարվեն, իսկ թերթերը համարակալվեն:

73. Եթե վավերացվող փաստաթուղթն օրենքին կամ փաստաթղթի պահանջներին համապատասխան պետք է ունենա հավելվածներ (կից փաստաթղթեր), ապա դրանք ևս պետք է կարվեն փաստաթղթին և համարակալվեն: Սույն պահանջի խախտմամբ ներկայացված փաստաթուղթը ենթակա չէ վավերացման:

Վավերացման կամ հաստատման ենթակա մեկից ավելի թերթերի վրա կազմված փաստաթուղթը թելակարվում է այնպես, որ այն չփչացնի փաստաթղթի տեքստը և ընթեռնելի լինի առանց քանդելու: Փաստաթուղթը կարվում է թելով կամ ժապավենով կամ մետաղական ամրակով: Թելի, ժապավենի կամ ամրակի ծայրերը դուրս են բերվում փաստաթղթի վերջնամասից: Թելը կամ ժապավենը հանգուցվում են, իսկ ամրակի ծայրերը` ամրացվում: Այդ հանգույցի կամ մետաղական ամրակի ծայրերի վրա սոսնձվում է սպիտակ ամուր թուղթ այնպես, որ թելի կամ ժապավենի մի մասը դուրս մնա թղթի տակից: Սոսնձման համար կիրառվում է այնպիսի սոսինձ, որը հնարավորություն չտա պոկելու թուղթը կամ քանդելու թելը, ժապավենը կամ ամրակը` առանց վնասելու փաստաթուղթը կամ նրա վերջին էջը: Սոսնձվող թղթի վրա գրվում կամ դրոշմվում են հետևյալ բառերը «Փաստաթուղթը համարակալված է և բաղկացած ---- էջից»: Սոսնձվող թուղթը ստորագրում է նոտարը` դնելով պետական զինանշանի պատկերով կլոր կնիք այնպես, որ կնիքի կեսը դրոշմվի սոսնձված թղթի, իսկ մյուս կեսը` նոտարական գործի վերջին էջի վրա:

74. Արգելվում է վավերացնել կամ հաստատել, ինչպես նաև փաստաթղթերի վավերացման կամ հաստատման համար հիմք ընդունել սույն հրահանգի 63-73 կետերի պահանջների խախտմամբ ներկայացված կամ պատրաստված փաստաթղթերը:

75. Գործարքներ վավերացնելիս, փաստաթղթերի պատճենների և դրանց քաղվածքների ճշտությունը, փաստաթղթերի` մեկ լեզվից մյուսի թարգմանության ճշտությունը, փաստաթղթի վրա եղած ստորագրության ճշտությունը վավերացնելիս, փաստաթղթեր ներկայացնելու ժամանակը հաստատելիս` համապատասխան փաստաթղթերի վրա վավերացման մակագրություններ են արվում հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության պահանջները, ինչպես նաև սույն հրահանգի հավելվածներով բերված ձևերը, որոնք ստորագրվում են նոտարի կողմից և կնքվում նոտարական գրասենյակի պետական զինանշանի պատկերով կլոր կնիքով:

Վավերացման մակագրությունը պետք է գրված լինի պարզ, առանց ջնջումների, և ուղղումները պետք է ծանոթագրվեն:

Վավերացման մակագրություն անելու համար կարող են օգտագործվել հայերեն լեզվով դրոշմակներ համապատասխան մակագրության տեքստով: Հայերեն լեզվով դրոշմակի բացակայության դեպքում դրոշմակի տեքստը հայերեն լեզվով տպագրվում է փաստաթղթի վրա:

Վավերացման մակագրությունները դրվում են փաստաթղթի տեքստից ազատ տարածության վրա: Եթե վավերացման մակագրությունը չի տեղավորվում համապատասխան փաստաթղթերի վրա, այն կարող է շարունակվել կամ լրիվ շարադրվել փաստաթղթին կցված թերթի վրա: Այս դեպքում թերթերը, որոնց վրա շարադրված են փաստաթղթի տեքստը և վավերացման մակագրությունը, ժապավինվում, համարակալվում են, թերթերի քանակը վավերացվում է նոտարի ստորագրությամբ և նոտարական գրասենյակի կլոր կնիքով:

Վավերացման մակագրությունը շարադրելու կամ այն շարունակելու համար թույլատրվում է նաև թերթ կպցնել` դրոշմելով վրան պետական զինանշանի պատկերով կլոր կնիքը, այնպես որ կնիքի դրոշմածքի մի մասը դրոշմվի կպցված թերթի վրա:

76. Եթե ներկայացված փաստաթղթի իսկությունը կասկած է հարուցում, նոտարներն այդ փաստաթուղթը պահելու և այն Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության միջոցով փորձաքննության ուղարկելու իրավունք ունեն:

77. Փաստաթուղթը փորձաքննության ուղարկելու մասին նոտարը որոշում է կայացնում, որտեղ նշում է`

որոշումը կայացնելու ամսաթիվը.

որոշումը կայացնող նոտարի ազգանունը և անվան ու հայրանվան սկզբնատառերը.

նոտարական գրասենյակի անվանումը.

փաստաթղթի անվանումը և ում անվամբ է այն տրված, ում կողմից (ազգանուն, անուն, բնակության վայրը, կազմակերպության կամ հիմնարկի անվանումը, գտնվելու վայրը) է ներկայացվել փաստաթուղթը նոտարական գործողություն կատարելու համար.

փաստաթուղթը փորձաքննության ուղարկելու անհրաժեշտությունն առաջացնող հանգամանքները.

ու՞ր (ո՞ր փորձագիտական հիմնարկին կամ կազմակերպությանն) է ուղարկվում փաստաթուղթը. փորձաքննության լուծումնն առաջադրող հարցերը:

78. Նոտարները նոտարական գործողության կատարումը մերժում են,

- եթե այդպիսի գործողության կատարումը հակասում է օրենքին, իրավական այլ ակտերին, կազմակերպության կամ հիմնարկի հիմնադիր փաստաթղթերին.

- եթե գործողությունը ենթակա չէ նոտարական վավերացման կամ հաստատման, կամ այն ենթակա է այլ նոտարական մարմնի կատարման.

- եթե նոտարական գործողություն կատարելու մասին խնդրանքով դիմել է անգործունակ անձ կամ անհրաժեշտ լիազորություններ չունեցող անձ կամ նրա անգործունակ կամ անհրաժեշտ լիազորություններ չունեցող ներկայացուցիչ.

- եթե նոտարական գործողության կատարման համար դիմած անձը թեև գործունակ է, սակայն տվյալ պահին գտնվում է այնպիսի վիճակում, որ չի հասկանում իր գործողությունների նշանակությունը կամ չի կարող կառավարել այդպիսիք.

- եթե կազմակերպության կամ հիմնարկի անունից կատարվող գործարքը հակասում է օրենսդրության կամ նրա հիմնադիր փաստաթղթերի պահանջներին.

- եթե գործարքը չի համապատասխանում օրենքների և իրավական այլ ակտերի պահանջներին.

- եթե չեն ներկայացվում գործողության կատարման համար օրենքով, իրավական այլ ակտերով և սույն հրահանգով նախատեսված անհրաժեշտ փաստաթղթեր:

79. Նոտարական գործողություններ կատարելու համար չեն ընդունվում այն փաստաթղթերը, որոնք չեն համապատասխանում օրենքների և իրավական այլ ակտերի պահանջներին կամ քաղաքացիների պատիվն ու արժանապատվությունը արատավորող տեղեկություններ են պարունակում:

80. Նոտարական գործողությունների կատարման մերժումը դիմողի պահանջով պետք է շարադրվի գրավոր` նշելով մերժման իրավական հիմքերը և պատճառները: Դիմողին պետք է ծանուցվի մերժումը բողոքարկելու կարգը: Նոտարական գործողության կատարումը մերժելու մասին նոտարը որոշում է կայացնում ոչ ուշ, քան երկօրյա ժամկետում:

Մերժման որոշման մեջ պետք է նշվի`

որոշումը կայացնելու ամսաթիվը.

նոտարի ազգանունը և անվան ու հայրանվան սկզբնատառերը, նոտարական գրասենյակի անվանումը.

նոտարական գործողություն կատարելու համար դիմող քաղաքացու ազգանունը, անունը, բնակության վայրը, կազմակերպության կամ հիմնարկի անվանումը և գտնվելու վայրը.

նոտարական ինչպիսի գործողություն կատարելու համար է խնդրել դիմողը.

ինչ իրավական հիմքերով է մերժվել նոտարական գործողության կատարումը (վկայակոչել օրենսդրությունը կամ կազմակերպության հիմնադիր փաստաթղթերը).

մերժումը բողոքարկելու կարգը:

(80-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

81. Նոտարական գործողություններ կատարելու, նոտարական գրասենյակի գործերում եղած փաստաթղթերի կրկնօրինակները տալու, պայմանագրեր, կտակներ, լիազորագրեր, դիմումներ և այլ նախագծեր կազմելու, ինչպես նաև տպագրված նախագծերի օրինակելի ձևեր տրամադրելու և լրացնելու, փաստաթղթերի պատճեններ և դրանցից քաղվածքներ անելու համար պետական տուրք է գանձվում օրենքով սահմանված կարգով և չափով:

82. Եթե նոտարը հայտնաբերի, որ թույլ տված սխալի հետևանքով իր կողմից կատարված նոտարական գործողությունը ճիշտ չէ, նա պարտավոր է այդ մասին անմիջապես հաղորդել Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարին:

83. Նոտարն իր նախաձեռնությամբ կամ շահագրգռված անձանց խնդրանքով կարող է ուղղել միայն բացահայտ վրիպակները կամ բացահայտ թվաբանական սխալները, որոնք չեն փոխում վավերացված գործարքի կամ տրված փաստաթղթի էությունը:

84. Նոտարները նոտարական գործողություններ կատարելիս քաղաքացիների կամ առանձին պաշտոնատար անձանց կողմից օրինախախտումներ հայտնաբերելիս հաղորդում են համապատասխան իրավասու մարմիններին և Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարին` անհրաժեշտ միջոցներ ձեռք առնելու համար:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  6

 

ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ԳՈՐԾԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ

 

85. Նոտարների կողմից կատարվող բոլոր նոտարական գործողությունները գրանցվում են հատուկ մատյանում (սեղանամատյանում): Յուրաքանչյուր նոտարական գործողություն կրում է առանձին հերթական համար: Սեղանամատյանում գրանցված նոտարական գործողության հերթական համարը ցույց է տրվում նոտարի կողմից տրվող փաստաթղթերում և վավերացման մակագրություններում: Գրանցումները պետք է լինեն պարզ և հստակ, առանց ջնջումների:

86. Սեղանամատյանները պետք է լինեն ժապավինված, թերթերը` համարակալված: Թերթերի քանակը պետք է հաստատվի Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության համապատասխան ստորաբաժանման պետի կողմից, որի ստորագրությունը հաստատվում է նախարարության` կլոր կնիքով:

Նոտարի կամ նոտարական գրասենյակի աշխատողի կողմից նոտարական գործողությունը սեղանամատյանում գրանցվում է այն բանից հետո, երբ վավերացման մակագրությունը կամ տրվող փաստաթուղթը ստորագրված է նոտարի կողմից: Սեղանամատյանում մատիտով գրանցումներ կատարել չի թույլատրվում:

(86-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

87. Նոտարական գրասենյակները, Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կամ նրա համապատասխան տեղակալի թույլտվությամբ, կարող են վարել մի քանի սեղանամատյան: Յուրաքանչյուր սեղանամատյանին տրվում է ինքնուրույն ինդեքս: Այդ դեպքում սեղանամատյանի համարները փաստաթղթի վրա ցույց են տրվում հետևյալ ձևով` թիվ 1-1, թիվ 1-2, թիվ 2-1 և այլն, որտեղ առաջին թվանշանը նշանակում է սեղանամատյանի ինդեքսը, իսկ 2-րդ թվանշանը` գրանցման հերթական համարը: Տարվա ընթացքում սեղանամատյանի ինդեքսի համարը չի փոխվում:

88. Եթե ինքնուրույն սեղանամատյաններ են ներդրվում որոշակի նոտարական գործողություններ, օրինակ` վավերացված պատճեններ կամ ժառանգության իրավունքի վկայագրեր գրանցելու համար, այդ դեպքում յուրաքանչյուր սեղանամատյանի ինդեքսին ավելացվում է նոտարական գործողության անվանմանը համապատասխանող տառ: Օրինակ` թիվ 1-Պ, թիվ 2-Ժ, որը նշանակում է առաջին սեղանամատյան` պատճենները գրանցելու համար, երկրորդ սեղանամատյան` տրված ժառանգության իրավունքի վկայագրեր գրանցելու համար:

89. Նոտարական գործողության առանձին տեսակը գրանցելու համար նախատեսված ինդեքսով սեղանամատյանը վերջանալու դեպքում այդ ինդեքսը դրվում է նաև սեղանամատյանի հաջորդ գրքերի վրա, իսկ գրանցման հերթական համարները շարունակվում են մինչև տարվա վերջը:

Այդպիսի սեղանամատյաններում գրանցված փաստաթղթի վրա սեղանամատյանի համարները նշվում են հետևյալ ձևով` թիվ 1-Պ, թիվ 2-Ժ և այլն:

Նոտարները նոտարական գործողությունների գրանցման սեղանամատյանից քաղվածքներ տալիս են սույն հրահանգի 2-րդ գլխով սահմանված կարգով:

90. Իսկական փաստաթղթերը (փաստաթղթերի բնօրինակները) (ծննդյան, ամուսնության, մահվան վկայական, անձը հաստատող փաստաթղթեր, կազմակերպության կամ հիմնարկի հիմնադիր փաստաթղթեր, դրանց փոփոխություններ, գրանցման (հաշվառման) վկայականներ և այլն) վերադարձվում են փաստաթուղթը ներկայացնող անձանց` նոտարական գրասենյակում թողնելով դրանց պատճենները: Պատճենները ներկայացնում են շահագրգռված անձինք, կամ նրանց խնդրանքով պատրաստվում են նոտարական գրասենյակի աշխատողի կողմից` հավաստելով դրանց համապատասխանությունը բնօրինակի հետ, նշելով ամսաթիվը:

91. Նոտարական գործողությունների համար դիմած քաղաքացիների, նրանց ներկայացուցիչների կամ կազմակերպությունների և հիմնարկների ներկայացուցիչների ինքնությունը հաստատող փաստաթղթերը վերադարձվում են ներկայացնողներին, միաժամանակ սեղանամատյանում գրանցվում են փաստաթղթի անվանումը, նրա համարը, երբ և որ կազմակերպության կամ հիմնարկի կողմից է տրված այդ փաստաթուղթը:

92. Նոտարական գրասենյակում թողնվում են`

կազմակերպությունների կամ հիմնարկների հիմնադիր փաստաթղթերի, ինչպես նաև նրանց անվամբ և նրանց անունից գործարքներ կամ լիազորագրեր վավերացնելիս նրանց ներկայացուցիչների լիազորությունները հավաստող փաստաթղթերի պատճենները. անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթերը` դրանց ամբողջությամբ օտարման վերաբերյալ գործարքները վավերացնելու դեպքում.

անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթերի պատճենները` դրանց օտարման վերաբերյալ գործարքները վավերացնելու դեպքում, երբ սեփականատերը ամբողջությամբ չի օտարում իրեն պատկանող անշարժ գույքը (նրա մասը), ինչպես նաև այն դեպքում, երբ սեփականատերերը գույքի սեփականության վերաբերյալ ունեն մեկ ընդհանուր փաստաթուղթ, և դրանցից մեկն է օտարում նրան պատկանող բաժինը (կամ բաժնի մասը).

գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող պայմանագրերը` պայմանագրում նշված ողջ գույքն օտարվելու դեպքում.

գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող պայմանագրերի պատճենները` գույքի մի մասը օտարվելու դեպքում.

գույքի` այդ թվում նաև անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթերի պատճենները` գույքի նկատմամբ գույքային այլ իրավունքները փոխանցելու վերաբերյալ գործարքները վավերացնելիս.

գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթերի պատճենները` գույքի գրավի պայմանագրերը վավերացնելիս.

վարձակալության իրավունքը հաստատող փաստաթղթերի պատճենները` ենթավարձակալության պայմանագրեր վավերացնելիս.

տրանսպորտային միջոցների տեխնիկական անձնագրերի պատճենները` դրանց օտարման կամ գույքային այլ իրավունքների վերաբերյալ գործարքները վավերացնելիս, ժառանգության իրավունքի վկայագրեր տալիս:

Շինության օտարման պայմանագրեր վավերացնելիս հողամասի նկատմամբ իրավունքները հաստատող փաստաթղթերը` շինության օտարման վերաբերյալ նշումով, կցելով շինությունը ձեռք բերողին տրվող պայմանագրի օրինակին:

Սույն կետով նշված փաստաթղթերի առկայության մասին նշում է կատարվում սեղանամատյանում կամ գործարքի նոտարական գրասենյակում պահվող օրինակի, ժառանգության իրավունքի և սեփականության իրավունքի վկայագրեր տալու մասին դիմումների վրա` միաժամանակ նշելով նոտարական գործողության սեղանամատյանում:

93. Այն փաստաթղթերը, որոնց հիման վրա կատարվել են նոտարական գործողությունները, ինչպես նաև սույն հրահանգի համաձայն նոտարական գրասենյակում պահվող փաստաթղթերը (դրանց պատճենները) կցվում են գործարքի, ժառանգության իրավունքի վկայագրի և մյուս հիմքերի` նոտարական գրասենյակում մնացող օրինակին (այսուհետև` նոտարական գործ):

94. (կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

 95. Նոտարական գործը ամբողջությամբ կազմվում և թելակարվում է այնպես, որ այն չփչացնի փաստաթղթի տեքստը և այն ընթեռնելի լինի առանց քանդելու: Նոտարական գործը կարվում է թելով կամ ժապավենով: Թելի կամ ժապավենի ծայրերը դուրս են բերվում նոտարական գործի վերջին էջի հետնամասում: Թելը կամ ժապավենը հանգուցվում են: Այդ հանգույցի ծայրերի վրա սոսնձվում է սպիտակ ամուր թուղթ այնպես, որ թելի կամ ժապավենի մի մասը դուրս մնա թղթի տակից: Սոսնձման համար կիրառվում է այնպիսի սոսինձ, որը հնարավորություն չտա պոկելու թուղթը կամ քանդելու թելը կամ ժապավենը` առանց վնասելու նոտարական գործը, նրա վերջին էջը, թելը կամ ժապավենը: Սոսնձվող թղթի վրա նշվում են հետևյալ բառերը «Նոտարական գործը համարակալված է և բաղկացած ---- էջից»: Սոսնձվող թուղթը ստորագրում է նոտարը` դնելով պետական զինանշանի պատկերով կլոր կնիք այնպես, որ կնիքի կեսը դրոշմվի սոսնձված թղթի, իսկ մյուս կեսը` նոտարական գործի վերջին էջի վրա:

Նոտարական գործը կարվում է համապատասխան նոտարական գործողությունն ավարտելուց հետո` հինգ օրվա ընթացքում:

96. Յուրաքանչյուր վավերացված գործարքի կամ այլ փաստաթղթի կամ կատարված նոտարական այլ գործողության համար կազմվում է մեկ նոտարական գործ, եթե վավերացվող փաստաթղթերը կամ կատարվող այլ նոտարական գործողությունները չեն հանդիսանում վավերացվող գործարքի կամ նոտարական այլ գործողության բաղկացուցիչ մասը:

97. Միևնույն անձի կողմից կնքված տարբեր գործարքները կամ կատարված այլ նոտարական գործողությունները չեն կարող միացվել մեկ նոտարական գործում, բացառությամբ սույն գլխով նախատեսված դեպքերի:

98. Նոտարական գործից փաստաթղթեր հանելն արգելվում է, բացառությամբ`

- օրենսդրությամբ սահմանված կարգով գործարքը կամ նոտարական գործողությունն անվավեր ճանաչվելու կամ գործարքը վաղակետ լուծվելու դեպքի, եթե այդ կապակցությամբ կողմերին վերադարձվելու են նրանց կողմից ներկայացված փաստաթղթերի իսկական օրինակները: Այս դեպքում նոտարական գործում կարվում է վերադարձվող փաստաթղթի պատճենը, ինչպես նաև գործարքը կամ նոտարական գործողությունն անվավեր ճանաչելու կամ գործարքը լուծվելու մասին փաստաթուղթը կամ դրա պատճենը.

- նոտարական գործում գտնվող փաստաթուղթը սահմանված կարգով փորձաքննության ուղարկելու դեպքում, եթե դրա փորձաքննությունն անհնար է կատարել առանց փաստաթուղթն առանձնացնելու: Փաստաթղթի փորձաքննության ավարտից հետո այն պետք է կարվի նոտարական գործում: Նոտարական գործից փաստաթուղթ հանելու կամ այն պատճենով փոխելու վերաբերյալ նոտարի կողմից կատարվում է գրառում նոտարական գործի կազմի վերջին էջի վրա կամ առանձին թղթի վրա, որը նույնպես կարվում է նոտարական գործի վերջում:

99. Նոտարի կողմից վավերացված կամ տրված փաստաթղթի կորստյան դեպքում տրվում է կորած փաստաթղթի կրկնակը (պատճենը) այն քաղաքացու, կազմակերպության կամ հիմնարկի գրավոր դիմումի հիման վրա, որոնց հանձնարարությամբ կամ որոնց նկատմամբ կատարվել են նոտարական գործողությունները:

Նոտարական գրասենյակները տալիս են նաև Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 1207 հոդվածում թվարկված պաշտոնատար անձանցից ի պահ ստացված կտակների կրկնօրինակները:

Փաստաթղթի պատճենը պետք է բովանդակի վավերացված կամ տրված փաստաթղթի ամբողջ տեքստը:

Փաստաթղթի պատճենի վրա արվում է սահմանված ձևի վավերացման մակագրություն:

Կտակի պատճենը կարող է կտակում նշված ժառանգներին տրվել նրանց կողմից կտակարարի մահվան վկայականը ներկայացնելուց հետո: Կտակում նշված ժառանգների մահվան դեպքում կտակի պատճենը կարող է նրանց ժառանգներին տրվել կտակարարի և մահացած ժառանգի մահվան վկայականները նրանց կողմից ներկայացվելուց հետո:

Սույն կետում նշված կրկնօրինակները և պատճենները տրվում են համապատասխան դիմումը և պետական տուրքը վճարելու մասին անդորրագիրը տալուց հետո` երկու օրվա ընթացքում:

(99-րդ կետը փոփ., լրաց. 12.11.01 N 1703)

 

Բ Ա Ժ Ի Ն  3

 

ՆՈՏԱՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՌԱՆՁԻՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ ԿԱՏԱՐՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ

 

Գ Լ ՈՒ Խ  7

 

ԳՈՐԾԱՐՔՆԵՐԻ ՎԱՎԵՐԱՑՈՒՄԸ

 

100. Գործարքների նոտարական վավերացումը պարտադիր է`

1) Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքում նշված դեպքերում.

2) կողմերից որևէ մեկի պահանջով, թեկուզև օրենսգրքով տվյալ տեսակի գործարքների համար նոտարական ձևը չի պահանջվում:

Նոտարական վավերացման ենթակա են կազմակերպությունների, հիմնարկների կամ քաղաքացիների կողմից կնքվող գործարքները:

Գործարքների նոտարական վավերացումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի, «Պետական նոտարիատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի, իրավական այլ ակտերի և սույն հրահանգի պահանջներին համապատասխանող փաստաթղթի վրա նոտարի կողմից վավերացվող մակագրությամբ:

101. Պարտադիր կարգով պետական գրանցման ենթակա գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի, օգտագործման իրավունքի, գրավի իրավունքի, սերվիտուտների, ինչպես նաև օրենքով նախատեսված դեպքերում` այլ իրավունքների (այսուհետև` գույքի նկատմամբ իրավունքներ) վերաբերյալ գործարքների վավերացման համար հիմք է ընդունվում համապատասխան իրավասու մարմինների կողմից տրված տվյալ գույքի նկատմամբ իրավունքը հաստատող վկայականը (փաստաթուղթը):

Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության կողմից դատական ակտերի համաձայն պարտադիր պետական գրանցման ենթակա գույքի վերաբերյալ գործարքների վավերացման ժամանակ պահանջվում է սեփականության իրավունքի վկայական, եթե գործարքը վերաբերում է բնակարանին կամ այնպիսի անշարժ գույքի, որի սեփականատերը պարտադիր պետք է ունենար սեփականության իրավունքի վկայական: Այդ վկայականի փոխարեն կարող է ներկայացվել նաև այդ գույքի նկատմամբ պետական գրանցումն իրականացնող մարմնի կողմից տրված գույքի նկատմամբ իրավունքների գրանցման մատյանից քաղվածքը: Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության կողմից դատական ակտերի համաձայն պարտադիր պետական գրանցման ենթակա գույքի վերաբերյալ այնպիսի գործարքների վավերացման ժամանակ, երբ այդ գույքի սեփականատեր իրավաբանական անձը, պետությունը կամ համայնքը պարտավոր չէր տվյալ պահին ունենալ սեփականության իրավունքի վկայական, գործարքի վավերացման համար հիմք է ընդունվում գույքն այդ անձին պատկանելու մասին այլ հիմնավոր փաստաթուղթ (քաղվածք բալանսից և այլն), ինչպես նաև այդ գույքի պետական գրանցումն իրականացնող մարմնից տեղեկանք այն մասին, որ տվյալ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը գրանցված չէ:

Այն պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասի նկատմամբ գործարքները վավերացնելիս, որոնց նկատմամբ դեռևս չի ստացվել սեփականության իրավունքի վկայականը, որպես սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթուղթ` հիմք է ընդունվում համապատասխան հողաշինարարական մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը, ինչպես նաև այդ գույքի պետական գրանցումն իրականացնող մարմնից տեղեկանք այն մասին, որ տվյալ հողի նկատմամբ սեփականության իրավունքը գրանցված չէ:

102. Տրանսպորտային միջոցների նկատմամբ իրավունքները հաստատող փաստաթղթեր են համարվում`

ա) տրանսպորտային միջոցների նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման կամ դադարեցման վերաբերյալ սահմանված կարգով կնքված պայմանագրերը, հաշիվ-ապրանքագրերը, ապրանքային կամ դրամարկղային չեկերը, նոտարի կողմից տրված սեփականության կամ ժառանգության իրավունքի վկայագրերը, դատական ակտերը.

բ) օրենսդրությամբ նախատեսված իրավունքը հաստատող այլ փաստաթղթեր:

Պետական իրավասու մարմինների կողմից տրված տրանսպորտային միջոցների տեխնիկական անձնագրերը գույքի նկատմամբ իրավունքը հաստատող փաստաթուղթ չեն հանդիսանում: Սակայն դրանք պահանջվում են տրանսպորտային միջոցի նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման կամ դադարեցման վերաբերյալ գործարքները կնքելիս, եթե մինչև այդ գործարքի կնքումը, տրանսպորտային միջոցը սահմանված կարգով պետք է գրանցվեր (հաշվառվեր):

103. Ազատ շրջանառության իրավունքով և ըստ ներկայացնողի արժեթղթերի նկատմամբ իրավունքները հաստատվում են դրանց նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման կամ դադարեցման վերաբերյալ սահմանված կարգով կնքված պայմանագրերով, դրանց նկատմամբ իրավունքները հավաստող այլ փաստաթղթերով, նոտարի կողմից տրված` սեփականության կամ ժառանգության իրավունքի վկայագրերով, դատական ակտերով:

104. Անվանական արժեթղթերի նկատմամբ իրավունքները հաստատող փաստաթուղթ է հանդիսանում արժեթղթերի գրանցամատյանը (ռեեստրը) վարող լիազորված մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը (քաղվածք ռեեստրից):

105. Առևտրային կազմակերպությունների բաժնեմասերի, փայերի, ավանդների նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթուղթ է հանդիսանում այդ առևտրային կազմակերպությունը գրանցած պետական մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը:

106. Մտավոր սեփականության նկատմամբ իրավունքները հաստատող փաստաթուղթ են հանդիսանում դրանց` սահմանված կարգով գրանցված լինելու մասին տրված փաստաթղթերը (վկայականները): Հեղինակային և հարակից իրավունքների սեփականատերը կարող է ներկայացնել նաև հայտարարություն հեղինակային իրավունքի սեփականության վերաբերյալ: Հեղինակային գույքային իրավունքները հաստատվում են հեղինակային պայմանագրերով:

107. 101-106 կետերում չնշված այլ շարժական գույքի (այսուհետև այլ շարժական գույք) նկատմամբ իրավունքները հաստատող փաստաթղթեր կարող են հանդիսանալ դրանց ձեռք բերման մասին պայմանագրերը, հաշվիչ-դրամարկղային կտրոնները, հաշիվ-ապրանքագրերը, նոտարի կողմից տրված սեփականության կամ ժառանգության իրավունքի վկայագրերը, դատական ակտերը կամ տվյալ գույքի նկատմամբ իրավունքները հաստատող իրավասու մարմնի կամ կազմակերպության կողմից տված օրենսդրությամբ նախատեսված այլ փաստաթղթեր:

108. Եթե կողմը չի կարողանում ներկայացնել այլ շարժական գույքի նկատմամբ իր իրավունքները հավաստող փաստաթուղթ, ապա նա պարտավոր է սույն հրահանգի հավելվածով սահմանված կարգով տալ գույքի նկատմամբ իր իրավունքների վերաբերյալ հայտարարություն:

Արգելվում է վավերացնել գույքի նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման կամ դադարեցման վերաբերյալ պայմանագրերը, եթե չեն ներկայացվել տվյալ գույքի նկատմամբ սույն հրահանգի 101-108 կետերով նախատեսված իրավունքը հաստատող փաստաթղթեր:

109. Անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքները վավերացվում են միայն այդ գույքի նկատմամբ գրանցված սահմանափակումների վերաբերյալ անշարժ գույքը գրանցող մարմնի կողմից անշարժ գույքի գրանցման մատյանից տրված քաղվածքը ներկայացվելու դեպքում: Քաղվածքում պետք է նշված լինեն միայն անշարժ գույքի միավորի նկատմամբ իրավունքի տեսակը, իրավունք ունեցողի անունը կամ անվանումը, անշարժ գույքի գտնվելու վայրը, սեփականության, օգտագործման, գրավի, հիփոթեքի իրավունքների գրանցված սահմանափակումները (այդ թվում` սերվիտուտների առկայությունը): Տեղեկանքն ուժի մեջ է դրա տրման օրվանից 15 օրվա ժամկետում:

Անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականատերերի քանակի, գույքի չափի, կադաստրային հանույթների, հատակագծերի և անշարժ գույքի վերաբերյալ այլ տվյալների համար հիմք են ընդունվում անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքի վկայականում նշված տվյալները, եթե սույն հրահանգով այլ բան չի նախատեսված:

Եթե անշարժ գույքի ընդհանուր բաժնային սեփականատիրոջն իր բաժնի մասով տրվել է սեփականության իրավունքի վկայական, ապա այս դեպքում տեղեկանքում պետք է տեղեկություններ պարունակվեն բաժնային սեփականության իրավունքով պատկանող անշարժ գույքի մյուս սեփականատերերի մասին:

Եթե պետական գրանցման ենթակա իրավունքների վերաբերյալ գործարքը վավերացվելուց նրանում կատարվել և նոտարական կարգով վավերացվել են փոփոխություններ, ապա այդ փոփոխություններին առնչվող կամ դրանից բխող գործարքները կարող են վավերացվել միայն, եթե ներկայացվեն փոփոխությունների գրանցման մասին համապատասխան մարմնի տեղեկանքը:

(109-րդ կետը լրաց. 09.10.00 N 632, փոփ. 12.11.01 N 1703)

110. Գրավի, հիփոթեքի իրավունքի գրանցումից հետո գույքի նկատմամբ սահմանված կարգով կիրառված սահմանափակման (արգելադրման) դեպքում գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի օտարման վերաբերյալ գործարքը կարող է վավերացվել միայն այն դեպքում, երբ կա գրավառուի և ձեռք բերողի համաձայնությունը ձեռք բերողի կողմից պարտքը հատուցելու մասին:

111. Բնակելի տան, բնակարանի, բնակելի տան մասի կամ բնակարանի մասի վաճառքի պայմանագրի էական պայման է այն անձանց անվանացանկը, որոնց բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքը, մինչև վաճառքի պայմանագիր կնքելը, գրանցված է օրենքով սահմանված կարգով: Պետք է ներկայացվի նաև այն անձանց անվանացանկը, որոնք մինչև 1999 թվականի հունվարի 1-ը օրենքով սահմանված կարգով համարվել են բնակարանի կամ բնակելի տան նկատմամբ օգտագործման իրավունք ունեցող անձինք: Նշված անվանացանկը ներկայացվում է համապատասխան բնակարանային շահագործման գրասենյակներից, բնակարանային շահագործման մասերից, համատիրություններից, բնակարանային շինարարական կոոպերատիվներից, տեղական ինքնակառավարման մարմիններից կամ համապատասխան փաստաթուղթ տալու լիազորություն ունեցող այլ մարմիններից:

112. (կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

113. Նոտարը պարտավոր է գույքահարկով հարկվող գույքի օտարման գործարքի մասնակից ֆիզիկական անձանց հայտնել, որ նրանց պատկանող գույքահարկով հարկվող գույքը կամ դրա մի մասն օտարելու դեպքում նոր սեփականատիրոջն են անցնում օտարման պահի դրությամբ տվյալ հարկվող գույքի համար չմարված հարկային պարտավորությունները: Սույն դրույթը սահմանվում է նաև գույքի օտարման պայմանագրում:

114. Գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ պայմանագրի լուծման համաձայնությունը կնքվում է այն ձևով, ինչով` պայմանագիրը, եթե այլ բան չի բխում օրենքից, այլ իրավական ակտերից, պայմանագրից կամ գործարար շրջանառության սովորույթներից:

Գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ պայմանագիրն անվավեր ճանաչելու մասին դատարանի վճիռը ստանալու դեպքում նոտարն այդ մասին նշում է կատարում սեղանամատյանում և նոտարական գրասենյակում պահվող պայմանագրի օրինակի վրա:

Սույն կետում նշված դեպքերում գույքը վաճառողին (նվիրատուին) նրա պահանջով վերադարձվում է նոտարական գրասենյակում գտնվող` իրավունքը հաստատող փաստաթուղթը (կամ նրա կրկնակը), որը վաճառողը (նվիրատուն) ուներ մինչև գույքի օտարման վերաբերյալ լուծվող պայմանագրի կնքումը:

115. Շարժական գույքի նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման կամ դադարեցման վերաբերյալ գործարքները կարող են վավերացնել բոլոր նոտարական գրասենյակները` անկախ այդ գույքի գտնվելու վայրից: Անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման կամ դադարեցման վերաբերյալ գործարքները կարող է վավերացնել տվյալ գույքի գտնվելու վայրի նոտարական գրասենյակը:

Տարբեր վայրերում գտնվող մեկից ավելի անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման կամ դադարեցման վերաբերյալ գործարքները կարող է վավերացնել անշարժ գույքից մեկի գտնվելու վայրի նոտարական գրասենյակը:

116. Անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ կատարվող գործարքներից ծագող սեփականության իրավունքը, օգտագործման իրավունքը, գրավը, հիփոթեքը, սերվիտուտները, ինչպես նաև օրենքներով նախատեսված դեպքերում` այլ իրավունքները, գործարքների կնքման օրվանից սկսած 30-օրյա ժամկետում ենթակա են պետական գրանցման անշարժ գույքի պետական ռեգիստրի տարածքային ստորաբաժանումներում` ըստ անշարժ գույքի գտնվելու վայրի: Այս մասին նոտարը նշում է վավերացման մակագրության մեջ և բացատրում կողմերին:

Նույնպիսի գրառում է կատարվում նաև պարտադիր պետական գրանցման ենթակա այլ իրավունքների վերաբերյալ գործարքները վավերացնելիս:

117. Նոտարական կարգով վավերացվող պայմանագրերը, կտակները, լիազորագրերը և այլ փաստաթղթեր, որոնցում շարադրվում է գործարքի բովանդակությունը, նոտարին են ներկայացվում երկուսից ոչ պակաս օրինակով, որոնցից մեկը պահվում է նոտարական գրասենյակում:

Բոլոր օրինակները ստորագրվում են գործարքի մասնակիցների կողմից: Վավերացման մակագրությունները նույնպես դրվում են բոլոր օրինակների վրա:

Վավերացված մյուս օրինակները վերադարձվում են կողմերին:

118. Համայնքին սեփականության իրավունքով պատկանող գույքի օտարման, վարձակալության կամ գույքի նկատմամբ այլ իրավունքների փոխանցման վերաբերյալ գործարքների վավերացման դեպքում պահանջվում է համայնքի ավագանու համաձայնությունը համայնքի սեփականություն հանդիսացող գույքը վարձակալության հանձնելու, օտարելու կամ գույքի նկատմամբ այլ իրավունքները փոխանցելու մասին, ինչպես նաև նրա կողմից հաստատված դրանց վարձավճարների չափերը և աճուրդային եղանակով օտարվող գույքի մեկնարկային գինը:

Պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասը համայնքի ավագանու կամ համայնքի ղեկավարի կողմից օտարվելու կամ վարձակալության հանձնելու վերաբերյալ գործարքները վավերացնելիս պահանջվում է ներկայացնել դրանց իրականացման իրավական հիմքերը, ինչպես նաև այն իրավական ակտը, համաձայն որի` տվյալ համայնքի ղեկավարին իրավունք է վերապահվել կնքել նման գործարքներ:

119. Պետական սեփականություն հանդիսացող գույքի օտարման կամ այդ գույքի նկատմամբ այլ իրավունքների փոխանցման դեպքում պահանջվում է ներկայացնել դրանց իրականացման իրավական հիմքերը, ինչպես նաև այն իրավական ակտը, համաձայն որի` տվյալ պետական մարմնին կամ անձին իրավունք է վերապահվել կնքել նման գործարքներ:

120. Որպես տնամերձ հատկացված հողի մի մասի օտարումը (բացառությամբ հայրական տվյալ ընտանիքի առանձին ձևավորված ծխի) թույլատրվում է միայն այն պայմանով, եթե օտարվող և մնացող տնամերձների չափերը պակաս չեն նրանց հատկացման պահին սահմանված չափերից:

121. Բազմաբնակարան շենքի բնակարանի օտարման պայմանագրում սահմանվում է նաև, որ նոր սեփականատիրոջը ընդհանուր բաժնային սեփականության իրավունքով անցնում է նաև շենքի ընդհանուր գույքի համապատասխան բաժինը:

122. Գործարքներում փոփոխություններ կամ լրացումներ կատարելու, ինչպես նաև գործարքն անվավեր ճանաչելու կամ այն վաղակետ լուծելու մասին գործարքը պետք է վավերացնի այն նոտարը, որը վավերացրել է գործարքը: Այս դեպքում նոտարը համապատասխան նշում է կատարում փոփոխվող, լրացվող, անվավեր ճանաչված կամ վաղակետ լուծված գործարքում դրանք կարելով միևնույն վարույթում:

Գործարքներում փոփոխություններ կամ լրացումներ կատարելու, ինչպես նաև հաջորդող գրավի պայմանագրի վավերացման ժամանակ նոտարը պարտավոր է պահանջել այն բոլոր փաստաթղթերը, որոնք անհրաժեշտ կլինեին համապատասխան գործարքի վավերացման համար:

Գրավ դրված գույքը կարող է դառնալ այլ գրավի առարկա (հաջորդող գրավ) անկախ այն հանգամանքից թե գրավառուն նույն անձն է, թե տարբեր անձինք են:

(122-րդ կետը լրաց. 09.10.00 N 632)

 

Գ Լ ՈՒ Խ  8

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀԱՄԱՏԵՂ ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՄԱՐՎՈՂ ԳՈՒՅՔԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԳՈՐԾԱՐՔՆԵՐԻ ՎԱՎԵՐԱՑՄԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

 

123. Ընդհանուր համատեղ է համարվում`

1) Ամուսնության ընթացքում ամուսինների ձեռք բերած գույքը, այդ թվում նաև բաժնետոմսերը, բաժնեմասերը, փայերը և այլն, եթե նրանց միջև 1999 թվականի հունվարի 1-ից հետո այդ գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ այլ բան նախատեսող պայմանագիր չի կնքվել:

Ամուսինների ընդհանուր համատեղ սեփականությունն են հանդիսանում նաև`

- ամուսնության ընթացքում նրանց կողմից լրիվ կամ մասնակի կամ տարաժամկետ վճարով ՀԽՍՀ մինիստրների խորհրդի և Արհեստակցական միությունների հայկական հանրապետական խորհրդի 1989 թվականի հունիսի 13-ի թիվ 272 որոշման համաձայն մեկ ամուսնու անունով գնված բնակարանը, եթե այն այդ բնակարանի բոլոր չափահաս անդամների համաձայնությամբ չի գնվել` որպես նրանց բոլորի ընդհանուր սեփականություն:

- ամուսնության ընթացքում ամուսինների կամ նրանցից մեկի կողմից «Գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն լրիվ կամ մասնակի վճարով ձեռք բերված հողը և այլ գույքը (սույն դրույթը չի տարածվում գյուղացիական ծխի վրա).

- ամուսնության ընթացքում ամուսինների կամ նրանցից մեկի կողմից պետական գույքի սեփականաշնորհման (մասնավորեցման) ընթացքում օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով մասնակի կամ լրիվ հատուցմամբ ձեռք բերված ձեռնարկությունը, ձեռնարկության (ընկերության) գույքը կամ բաժնեմասը կամ բաժնետոմսը:

Ամուսինների ընդհանուր համատեղ սեփականությունը չի համարվում ամուսիններից յուրաքանչյուրի մինչև ամուսնությունն ունեցած գույքը, ինչպես նաև ամուսնության ընթացքում ամուսիններից մեկի նվեր կամ ժառանգություն ստացած գույքը, այդ թվում նաև ամուսիններից մեկին անհատույց սեփականաշնորհված գույքը կամ բաժնետոմսը կամ բաժնեմասը: Դրանք համարվում են այդ ամուսնու անձնական սեփականությունը:

Նկատի ունենալով, որ պետական արվեստանոցներն անհատույց սեփականաշնորհվել են դրանք օգտագործող նկարիչներին, քանդակագործներին, դիզայներներին, ճարտարապետներին և այլ ստեղծագործողներին, այդ արվեստանոցները համարվում են միայն այդ ստեղծագործողների սեփականությունը:

Ամուսինների ընդհանուր սեփականությունը չի համարվում նաև նրանց մտավոր սեփականությունը:

2) Մինչև 1999 թվականի հունվարի 1-ը գյուղացիական ծխի գույքը, այդ թվում նաև «Գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն լրիվ կամ մասնակի հատուցմամբ ձեռք բերված հողը և այլ գույքը համարվում են 1998 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ ծխի անդամ հանդիսացող անձանց ընդհանուր համատեղ սեփականությունը:

Նախկին ծխի անդամների կողմից 1999 թվականի հունվարի 1-ից հետո ձեռք բերված գույքի սեփականության հարցերը կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով:

3) «Հայաստանի Հանրապետության պետական, հանրային և համայնքային բնակարանային ֆոնդի սեփականաշնորհման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն` սեփականաշնորհված բնակարանը համարվում է տվյալ բնակարանում սեփականաշնորհման պահին բնակվող ընտանիքի բոլոր անդամների ընդհանուր համատեղ սեփականությունը, եթե նրանց որոշմամբ այն չի սեփականաշնորհվել` որպես ընտանիքի անդամների ընդհանուր բաժնային սեփականություն:

4) Նկատի ունենալով, որ ՀԽՍՀ մինիստրների խորհրդի և Արհեստակցական միությունների հայկական հանրապետական խորհրդի 1989 թվականի հունիսի 13-ի թիվ 272 որոշմամբ հաստատված կանոնադրության 14-րդ կետի 2-րդ պարբերությունը սահմանում է, որ այդ պարբերությամբ նախատեսված անձանց կողմից զբաղեցրած բնակարանները, որպես սեփականություն, հանձնվել են նրանց անհատույց, այդ կարգով սեփականաշնորհված բնակարանները պետք է համարվեն տվյալ պահին այդ բնակարանները զբաղեցրած անձանց ընդհանուր համատեղ սեփականությունը.

5) օրենքով նախատեսված այլ դեպքերում:

Սույն կետով թվարկված գույքի նկատմամբ սեփականատերերին որոշելու համար նոտարը պետք է պահանջի այդ գույքը ձեռք բերելու կամ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքն առաջանալու պահին նրա նկատմամբ սեփականության իրավունքից օգտվողների ցանկը (ընտանիքի, ծխի անդամներ, ամուսիններ, բնակարանում գրանցված անձինք և այլն):

124. Ընդհանուր համատեղ սեփականություն հանդիսացող գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքները կնքելիս պահանջվում է բոլոր սեփականատերերի համաձայնությունը, եթե նրանց միջև կնքված պայմանագրով (համաձայնագրով) այլ բան չի նախատեսված:

125. Ընդհանուր համատեղ սեփականություն հանդիսացող շարժական կամ անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքները (պայմանագրեր, համաձայնագրեր և այլն) կարող են վավերացվել, եթե դրանք ստորագրվել կամ հաստատվել են բոլոր սեփականատերերի կամ նրանց օրինական ներկայացուցիչների կողմից, կամ եթե առկա է մյուս սեփականատերերի կամ նրանց օրինական ներկայացուցիչների` սույն հրահանգով սահմանված կարգով տրված համաձայնությունը: Բոլոր դեպքերում ընդհանուր համատեղ սեփականության իրավունքով պատկանող գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքում պետք է նշվի, որ օտարվող կամ ձեռք բերվող գույքի կամ գույքային իրավունքների նկատմամբ իրավունքները պատկանում են բոլոր սեփականատերերին, եթե այդ պայմանագրով կամ սեփականատերերի միջև մինչ այդ կնքված պայմանագրով կամ օրենքով այլ բան չի նախատեսված: Այս գործարքներում պետք է նշվեն համատեղ սեփականատեր հանդիսացող բոլոր սեփականատերերի (այդ թվում` անչափահաս) անունները, ազգանունները, հայրանունները (անձը հաստատող փաստաթղթում դրա առկայության դեպքում), բնակության վայրը, ինչպես նաև կազմակերպությունների անվանումներն ու գտնվելու վայրը: Նշված դրույթները պարտադիր կարգով նախատեսվում են թե գույքի նկատմամբ իրավունքները ձեռքբերողի և թե այն օտարողի համար:

126. Եթե գույքի նկատմամբ իրավունքը ձեռք բերող անձն ամուսնացած է, և ամուսինների միջև չկա կնքված պայմանագիր, կամ եթե այդ պայմանագրով այլ բան չի նախատեսված, գործարքում պարտադիր նշվում է, որ ձեռք բերված գույքի նկատմամբ իրավունքը համատեղ սեփականության իրավունքով պատկանում է երկու ամուսիններին էլ` նշելով ամուսինների անունները, ազգանունները, հայրանունները (անձը հաստատող փաստաթղթում դրա առկայության դեպքում), բնակության վայրը:

127. Եթե գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքը վավերացնելու ժամանակ նոտարական գրասենյակում ներկա է գույքի համասեփականատերը, ապա նա չպետք է տա համաձայնություն, այլ որպես գույքի համասեփականատեր գործարքի կնքմանը պետք է մասնակցի որպես կողմ:

128. Գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարք կնքելուն իր համաձայնության մասին սեփականատիրոջ դիմումի վրա եղած ստորագրության ճշտությունը կարող է հաստատվել նոտարի կողմից կամ այն մարմինների կողմից, որոնց կողմից տրված լիազորագրերը հավասարեցվում են նոտարի կողմից վավերացված լիազորագրին:

129. Եթե համասեփականատիրոջ համաձայնագրում նշված է, թե նա անձնապես ում (քաղաքացու անունը, հայրանունը, կազմակերպության անվանումը) է համաձայն վաճառելու կամ նվիրելու համատեղ ձեռք բերած գույքը, կամ նշված է գին և այլ պայմաններ, նոտարը պայմանագիրը վավերացնելիս պարտավոր է ստուգել, թե պահպանված են արդյոք համասեփականատիրոջ համաձայնագրում նշված պայմանները:

130. Ընդհանուր համատեղ սեփականություն հանդիսացող գույքի նկատմամբ գործարքները վավերացնելիս նոտարը սույն հրահանգով սահմանված կարգով պետք է պարզի սեփականատերերի ինքնությունը, իսկ ամուսինների ամուսնական հարաբերությունները ճշտելու համար պահանջվում է նաև ամուսնության վկայական, որի պատճենը կցվում է նոտարական գործին:

131. Ամուսինների սեփականության իրավունքների պաշտպանության նպատակով գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարք կնքող բոլոր չափահաս ֆիզիկական անձանցից պահանջվում է հայտարարություն գույքի նկատմամբ իրավունքների ձեռք բերման պահին իր ընտանեկան դրության մասին:

Եթե անձը պնդում է, որ գույքը ձեռք է բերվել մինչև իր ամուսնանալը, կամ ինքն ամուսնացած չէ կամ գույքը օրենքի համաձայն սեփականության իրավունքով պատկանում է միայն իրեն, ապա այդ մասին տրվում է հայտարարություն` անհրաժեշտության դեպքում ներկայացնելով սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթեր: Եթե անձը հայտարարում է, որ ինքն ամուսնալուծված է, ապա նոտարը պետք է պահանջի ամուսնալուծության վկայական` պարզելու համար գույքի նկատմամբ ամուսնալուծված ամուսնու իրավունքները:

Եթե անձը հայտարարում է, որ ամուրի է (կինը կամ ամուսինը մահացած են), կամ համասեփականատերը մահացել է կամ ճանաչվել է մահացած, ապա նոտարը պետք է պահանջի մահվան վկայական կամ դատարանի համապատասխան վճիռ` պարզելու համար, թե արդյոք մահացած ամուսնու գույքի նկատմամբ բացվել է ժառանգություն, թե ոչ: Եթե մահացած ամուսնու կամ այլ համասեփականատիրոջ գույքի նկատմամբ ժառանգություն չի ձևակերպվել, ապա այդ գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքը կարող է վավերացվել միայն մահացած համասեփականատիրոջ գույքն առանձնացվելուց հետո: Այս դեպքում նոտարը պետք է միջոցներ ձեռնարկի մահացած համասեփականատիրոջ գույքի նկատմամբ օրենքով սահմանված կարգով ժառանգության իրավունքը ձևակերպելու համար:

Սույն կետում նշված հայտարարությունների մասին հայտնվում է գործարքի մյուս կողմին, որն իր ստորագրությամբ վավերացնում է հայտարարությանը տեղյակ լինելու մասին փաստը:

132. Եթե բնակարանը կամ բնակելի տունն օտարելիս չի վերցվել մյուս ամուսնու համաձայնությունը` հիմք ընդունելով օտարողի հայտարարությունն այն մասին, որ այն սեփականության իրավունքով պատկանում է միայն իրեն, կամ որ ինքը գույքը ձեռք բերելու պահին ամուսնացած չի եղել, ապա բնակարանը ձեռք բերողին նոտարը պարտավոր է նախազգուշացնել, որ եթե հետագայում պարզվի, որ այդ բնակարանի կամ բնակելի տան նկատմամբ սեփականության իրավունք ուներ նաև օտարողի ամուսինը, ապա վերջինս իրավունք կունենա պահանջել, որ պահպանվի առանց իր համաձայնության օտարված բնակարանի կամ բնակելի տան նկատմամբ օգտագործման իր իրավունքը:

133. Գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքը կարող է վավերացվել առանց մյուս ամուսնու համաձայնությունը պահանջելու, եթե իրավունքը հաստատող փաստաթղթից, ամուսնության վկայականից կամ այլ փաստաթղթերից երևում է, որ այն հանդիսանում է ոչ թե ընդհանուր, այլ ամուսիններից մեկի սեփականությունը:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  9

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲԱԺՆԱՅԻՆ ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՄԱՐՎՈՂ ԳՈՒՅՔԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԳՈՐԾԱՐՔՆԵՐԻ ՎԱՎԵՐԱՑՄԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

 

134. Երկու կամ ավելի անձանց ընդհանուր սեփականության ներքո գտնվող գույքը համարվում է բաժնային, եթե օրենքով դրա նկատմամբ սահմանված չէ համատեղ սեփականություն: Բաժնային են համարվում սեփականատիրոջը պատկանող այն առանձնացված շենքերը, շինությունները, բնակարանները, կառույցները, տարածքները, որոնք ունեն այլ սեփականատերերի (սեփականատիրոջ) հետ ընդհանուր պատ, առաստաղ, ծածկ, հատակ, նկուղ, միջանցք, կոմունալ կամ այլ ընդհանուր տարածք, կրող կառուցվածքներ, մուտքեր, աստիճանավանդակներ, վերելակային և այլ հորեր, բնակելի և ոչ բնակելի շինություններից դուրս գտնվող միջանցքներ, ձեղնահարկ, տեխնիկական հարկեր կամ սպասարկող սարքավորումներ:

Սեփականատիրոջը պատկանող առանձնացված շենքերի, շինությունների, բնակարանների, կառույցների, տարածքների օտարման պայմանագրերը վավերացնելիս նոտարը դրանց սեփականության իրավունքի վկայականների ու ներկայացվող այլ փաստաթղթերի ուսումնասիրության միջոցով պարտավոր է պարզել, թե արդյոք այն օտարող անձին չի պատկանում բաժնային սեփականության իրավունքով:

135. Բաժնային սեփականության իրավունքով պատկանող գույքի սեփականատերերի բաժինները համարվում են հավասար, եթե բաժնային սեփականության մասնակիցների բաժինները չեն կարող որոշվել օրենքի հիման վրա կամ սահմանված չեն բոլոր մասնակիցների համաձայնությամբ:

136. Բաժնային սեփականության բոլոր մասնակիցների համաձայնությամբ կարող է սահմանվել նրանց բաժինները որոշելու և փոփոխելու կարգ` ընդհանուր գույքի կազմավորման ու աճի մեջ նրանց ներդրմանը համապատասխան:

137. Բաժնային սեփականության ներքո գտնվող գույքը տնօրինվում է դրա բոլոր մասնակիցների համաձայնությամբ: Բաժնային սեփականության մասնակիցն իրավունք ունի իր բաժինը վաճառել, նվիրել, կտակել, գրավ դնել կամ այլ կերպ տնօրինել:

138. Ընդհանուր բաժնային սեփականության իրավունքում բաժինը երրորդ անձի վաճառելիս կամ փոխանակելիս պահանջվում է նաև բաժնային սեփականության մնացած մասնակիցների համաձայնությունը կամ ապացույցներ այն մասին, որ գույքն օտարող կամ փոխանակող անձը կատարել է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 195 հոդվածի պահանջները, որի վերաբերյալ ներկայացվում են համապատասխան ապացույցներ: Սույն կետի պահանջը չի տարածվում սեփականաշնորհված բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների օտարման վրա: Սույն կետով նախատեսված փաստաթղթերը չեն պահանջվում, եթե գույքն օրենքով նախատեսված դեպքերում օտարվել է հրապարակային սակարկություններով:

139. Ընդհանուր բաժնային սեփականության մասնակիցների դիմումների կամ համաձայնությունների վրա եղած ստորագրությունների իսկությունը պետք է վավերացված լինի նոտարական գործողություններ կատարող մարմնի, կամ այն մարմինների կողմից, որոնց կողմից վավերացված լիազորագրերը հավասարեցվում են նոտարի կողմից վավերացված լիազորագրին: Ստորագրության իսկության վավերացում չի պահանջվի, եթե ընդհանուր բաժնային սեփականության մասնակիցներն անձամբ ներկայանան նոտարական գրասենյակ և դիմում ներկայացնեն գնելու նախապատվության իրավունքից իրենց հրաժարվելու մասին: Այս դեպքում նոտարը սույն հրահանգի համաձայն ստուգում է նրանց ինքնությունը և իրավունքները հաստատող փաստաթղթերի ճշտությունը: Ընդհանուր բաժնային սեփականության մասնակիցների համաձայնագրերը կցվում են նոտարական գործին:

140. Ընդհանուր բաժնային սեփականության իրավունքով պատկանող գույքի նկատմամբ իրավունքների վերաբերյալ գործարքները կարող են վավերացվել նաև այն դեպքում, եթե ապացույցներ ներկայացվեն, որ մյուս սեփականատերերը իրենց հաշվառման վայրում չեն ապրում, կամ նրանց բնակության վայրերն անհայտ են:

141. Ընդհանուր բաժնային սեփականություն հանդիսացող գույքի բաժնի նկատմամբ իրավունքի վերաբերյալ գործարքով կարող են նշվել թե' դրանց թվաբանական բաժինները, և թե' կոնկրետ մասերը` ելնելով բաժնային սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթում նշված պայմաններից:

142. Ընդհանուր բաժնային սեփականության մասնակիցների միջև շարժական կամ անշարժ գույքն օգտագործելու համաձայնագիրը կարող է ձևակերպվել ինքնուրույն փաստաթուղթ կազմելու միջոցով` ցույց տալով տան կոնկրետ գույքի օգտագործման առանձնահատկությունները:

143. Եթե ընդհանուր բաժնային սեփականության իրավունքով պատկանող գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթում բաժինների չափը ցույց չի տրված կամ այն սխալ է ցույց տրված, ապա տան բաժինը որոշելու կամ բաժինների չափը փոփոխելու վերաբերյալ համաձայնագիրը կարող է ձևակերպվել ինչպես ինքնուրույն փաստաթուղթ կազմելու, այնպես էլ իրավունքը հաստատող փաստաթղթի վրա վավերացման մակագրություն անելու միջոցով:

144. Ընդհանուր բաժնային սեփականության մասնակցի մահվան դեպքում բաժնի չափի փոփոխման վերաբերյալ համաձայնագիրը կարող է հաստատվել ժառանգությունն ընդունած նրա ժառանգների մասնակցությամբ:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  10

 

ԼԻԱԶՈՐԱԳՐԵՐԻ ՎԱՎԵՐԱՑՈՒՄԸ

 

145. Նոտարները վավերացնում են այն անձի գրավոր լիազորությունը (լիազորագիրը), որը նա տալիս է` այլ անձի` երրորդ անձանց առջև ներկայացվելու նպատակով:

Թույլատրվում է մի քանի անձանց անունից մեկ լիազորագրի վավերացումը, եթե նրանում նախատեսված լիազորությունները վերաբերում են լիազորագիր տված անձանց միաբնույթ շահերին:

146. Նոտարները վավերացնում են մեկ անձի անունից մի քանի անձանց անունով տրված լիազորագրերը:

147. Լիազորագրում լիազորությունները պետք է շարադրված լինեն պարզ, կոնկրետ, հստակ: Չպետք է լինեն տարածական, անդեմ կամ երկիմաստ լիազորություններ:

148. Լիազորագրի տեքստում պետք է նշված լինի նրա կազմվելու (կատարվելու) տեղը և օրը` (կողմերի պահանջով նաև` ժամը) բառերով և թվերով, ներկայացուցիչ և ներկայացվող ֆիզիկական անձանց ազգանունները, անունները, հայրանունները (անձը հաստատող փաստաթղթում նշված լինելու դեպքում), բնակության վայրը, ներկայացուցիչ և ներկայացվող կազմակերպության կամ հիմնարկի լրիվ անվանումը (առանց կրճատումների), գտնվելու վայրը, լիազորագիր տվող պաշտոնատար անձի պաշտոնը:

149. Փաստաբանների անվամբ տրված լիազորագրերում նշվում են նաև փաստաբանական գործունեություն իրականացնելու արտոնագրի տվյալները:

150. Լիազորագրերի գործողության ժամկետը նշվում է բառերով և չի կարող գերազանցել երեք տարին: Եթե լիազորագրում ժամկետ նշված չէ, ապա այն ուժը պահպանում է տալու օրվանից մեկ տարվա ընթացքում: Արտասահմանում գործողություններ կատարելու համար նախատեսված և գործողության ժամկետի մասին նշում չպարունակող լիազորագիրը պահպանում է ուժը, մինչև լիազորագիր տված անձի կողմից այն վերացնելը:

151. Լիազորագիրը, որում նշված չէ դրա կատարման (ձևակերպման) տարին, ամիսը և ամսաթիվը, առոչինչ է:

152. Վերալիազորման կարգով տրվող լիազորագիրը նոտարական կարգով վավերացման ենթակա է, եթե հիմնական լիազորագրով վերապահված է վերալիազորման իրավունքը, կամ եթե լիազորված անձը հանգամանքների բերումով ստիպված է այդ անել լիազորողի շահերի պահպանման համար: Վերջին դեպքում լիազորված անձը պարտավոր է ներկայացնել համապատասխան ապացույցներ:

Վերալիազորման կարգով տրված լիազորագրի գործողության ժամկետը չի կարող գերազանցել այն լիազորագրի գործողության ժամկետը, որի հիման վրա դա տրված է: Վերալիազորման կարգով տրվող լիազորագրում պետք է նշված լինեն հիմնական լիազորագրի վավերացման տեղը և օրը, սույն կետով լիազորագիր տված և լիազորված անձանց համար նախատեսված տվյալները:

Հիմնական լիազորագրի վրա նշում է կատարվում վերալիազորման մասին: Հիմնական լիազորագրի պատճենը կցվում է լիազորագրի` նոտարական գրասենյակում պահվող օրինակին:

153. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 320 հոդվածի համաձայն նոտարը վավերացնում է նաև անհատ ձեռնարկատիրոջ, ձեռնարկատիրական գործունեության ոլորտի այլ սուբյեկտից իր առևտրային ներկայացուցչին, ինչպես նաև կազմակերպության կողմից իր ներկայացուցչությունների և մասնաճյուղերի ղեկավարներին տրված լիազորագրերը:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  11

 

ԿՏԱԿՆԵՐԻ ՎԱՎԵՐԱՑՈՒՄԸ

 

154. Նոտարները վավերացնում են գործունակ քաղաքացիների` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի պահանջներին համապատասխան կազմված ու անձամբ նրանց կողմից ներկայացված կտակները: Մի քանի անձանց անունից մեկ կտակը, ինչպես նաև ներկայացուցչի միջոցով կազմված կտակը վավերացնել չի թույլատրվում:

Կտակը պետք է կազմված լինի գրավոր, կազմելու վայրի ու ժամանակի նշումով և ստորագրվի կտակարարի ձեռքով: Սույն կանոնները չպահպանելը հանգեցնում է կտակի անվավերության:

155. Նոտարի վավերացրած կտակը պետք է գրած լինի կտակարարը, կամ կտակարարի բառերով գրի առնի նոտարը: Կտակը գրելիս կամ գրի առնելիս կարող են օգտագործվել տեխնիկական միջոցներ (համակարգիչ, գրամեքենա և այլն):

Կտակարարի բառերով` նոտարի գրի առած կտակը, մինչև դրա ստորագրելը, պետք է կտակարարն ամբողջությամբ կարդա նոտարի ներկայությամբ:

156. Եթե կտակարարը ֆիզիկական թերությունների, հիվանդության կամ անգրագիտության պատճառով չի կարող անձամբ ստորագրել կտակը, ապա նրա խնդրանքով, նոտարի ներկայությամբ, կտակը կարող է ստորագրվել այլ քաղաքացու կողմից` կտակում նշելով այն պատճառները, որոնց ուժով կտակարարը չի կարողացել անձամբ ստորագրել կտակը: Կտակում պետք է նշվեն այդ քաղաքացու անունը և նրա բնակության վայրը:

Եթե կտակարարը չկարողանա դա անել (այսինքն` անգրագետ է, բայց մի քանի տառով կարող է ստորագրել), ապա նրա ստորագրելուց բացի, նոտարին հանձնարարվում է հրավիրել նաև ի տեղի ստորագրող:

157. Կտակը կազմելիս և նոտարի կողմից վավերացվելիս կտակարարի ցանկությամբ կարող է ներկա գտնվել վկա: Եթե կտակարարն ի վիճակի չէ անձամբ կարդալ կտակը, վկայի ներկայությունը պարտադիր է:

Եթե կտակը կազմվում և վավերացվում է վկայի ներկայությամբ, ապա այն պետք է ստորագրի վկան: Կտակում պետք է նշվեն վկայի անունն ու նրա բնակության վայրը:

Նոտարը պարտավոր է նախազգուշացնել վկային և կտակարարի փոխարեն կտակն ստորագրող անձին կտակի գաղտնիության պահպանման անհրաժեշտության մասին:

158. Այն դեպքերում, երբ կտակը կազմելիս, ստորագրելիս կամ վավերացնելիս պետք է ներկա լինեն վկաներ, այդպիսի վկաներ չեն կարող լինել, ինչպես նաև կտակարարի փոխարեն կտակը չեն կարող ստորագրել`

1) նոտարը կամ կտակը վավերացնող այլ անձը.

2) այն անձը, ում օգտին կազմվել է կտակը կամ` արվել կտակային հանձնարարություն, այդ անձի ամուսինը, երեխաները, ծնողները.

3) լրիվ գործունակությամբ չօժտված քաղաքացիները.

4) անգրագետները և կտակը կարդալ չկարողացող անձինք.

5) այն անձինք, ովքեր բավարար չափով չեն տիրապետում կազմված կտակի լեզվին, բացառությամբ այն դեպքի, երբ կազմվում է փակ կտակ.

6) կեղծ ցուցմունք տալու համար դատվածություն ունեցող անձինք:

Նոտարը նշված սահմանափակումների մասին հայտնում է ներկայացած վկաներին, որոնք իրենց ստորագրություններով պետք է հավաստեն, որ սույն կետով նախատեսված սահմանափակումները չեն տարածվում իրենց վրա:

159. Կտակը նոտարի կողմից վավերացվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի և սույն հրահանգի պահանջներին համապատասխան:

Նոտարը, կտակը վավերացնելիս, պարտավոր է կտակարարին պարզաբանել ժառանգության պարտադիր բաժնի իրավունքը` այդ մասին կտակի մեջ նշում կատարելով կտակարարի ստորագրությունից առաջ: Այն անձը, ում օգտին ձևակերպվում է կտակն իրավունք ունի ներկա լինելու դրա կազմմանը, եթե այդ ցանկանում է ինքը` կտակարարը: Այս մասին նշում է արվում կտակի բոլոր օրինակների վրա, որը վավերացվում է կտակարարի կամ նրա հանձնարարությամբ կտակը ստորագրողի, նոտարի ստորագրություններով և կնքվում:

160. Կտակը վավերացնելիս կտակարարից չի պահանջվում ներկայացնել կտակվող գույքի նկատմամբ նրա իրավունքը հաստատող ապացույցներ:

161. Կտակարարի ցանկությամբ նոտարը կտակը վավերացնում է առանց դրա բովանդակության հետ ծանոթանալու (փակ կտակ): Փակ կտակը պետք է գրի և ստորագրի անձամբ կտակարարը: Կտակարարը փակ կտակը փակ (սոսնձված) ծրարով հանձնում է նոտարին` երկու վկայի ներկայությամբ, որոնք ծրարի վրա դնում են իրենց ստորագրությունները: Վկաների ստորագրած ծրարը նոտարը նրանց ներկայությամբ տեղադրում է մեկ այլ ծրարում, փակում (սոսնձում) է այն և վրան կատարում վավերացնող մակագրություն: Վավերացնող մակագրությունը պետք է տեղեկություններ պարունակի կտակարարի, ումից նոտարը ստացել է փակ կտակը, փակ կտակի ստացման վայրի, տարվա, ամսվա, ամսաթվի և յուրաքանչյուր վկայի անվան ու նրա բնակության վայրի մասին:

Նոտարը, կտակարարից ստանալով կտակով ծրարը, պարտավոր է կտակարարին պարզաբանել ժառանգության պարտադիր բաժնի իրավունքը` այդ մասին ծրարի վրա նշում կատարելով վկաների ստորագրությունից առաջ: Սույն կանոնները չպահպանելը հանգեցնում է կտակի անվավերության, որի մասին նոտարը պարտավոր է նախազգուշացնել կտակարարին:

162. Կտակարարն իրավունք ունի կտակ կազմելուց հետո ցանկացած ժամանակ վերացնել, փոփոխել կամ լրացնել իր կտակը, ընդ որում նա պարտավոր չէ նշել կտակը վերացնելու, փոփոխելու կամ լրացնելու պատճառները:

Կտակարարն իրավունք ունի նոր կտակի միջոցով`

1) ամբողջությամբ վերացնել նախկին կտակը.

2) փոփոխել նախկին կտակը` դրանում պարունակվող առանձին կտակային կարգադրությունները վերացնելու, փոփոխելու կամ լրացնելու կամ կտակը նոր կարգադրություններով լրացնելու միջոցով:

163. Ավելի ուշ արված և նախորդ կտակի կամ դրա առանձին կարգադրությունները վերացնելու մասին ուղղակի նշումներ չպարունակող կտակը նախկին կտակը վերացնում է իրեն հակասող մասով:

Կտակը վերացնող կամ փոփոխող ավելի ուշ արված կտակն անվավեր ճանաչվելու դեպքում վավեր է համարվում նախկինում կազմված կտակը:

Հետագա կտակով ամբողջովին կամ մասնակիորեն վերացված նախկին կտակը չի վերականգնվում, եթե կտակարարն ամբողջությամբ կամ համապատասխան մասով վերացրել է նաև հետագա կտակը:

Կտակը վերացնելու, փոփոխելու կամ լրացնելու մասին հայտարարությունը պետք է արվի կտակ կազմելու համար սահմանված կարգով և պայմաններով:

164. (կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

165. Կտակը վերացնելու մասին դիմում ստանալու, ինչպես նաև արված կտակը վերացնող կամ փոփոխող նոր կտակ ստանալու դեպքում նոտարը այդ մասին նշում է կատարում նոտարական գործողությունների գրանցման սեղանամատյանում, այբբենական գրքում և նոտարական գրասենյակում պահվող կտակի օրինակի վրա: Եթե կտակարարը ներկայացնի կտակի` իր մոտ գտնվող օրինակը, ապա նրա վրա ևս նշում է կատարվում կտակը վերացնելու մասին, որից հետո դիմումի հետ միասին (եթե կտակը վերացվում է դիմումով) այն կցվում է նոտարական գրասենյակում պահվող օրինակին:

Կտակը վերացնելու մասին կտակարարի դիմումի վրա եղած ստորագրությունը պետք է վավերացված լինի նոտարական կարգով:

Եթե վերացվելիք կտակը վավերացված է այլ նոտարական գրասենյակում, ապա այն վերացնելու վերաբերյալ դիմումը կտակարարի կամ նոտարի կողմից ուղարկվում է կտակը վավերացնող նոտարական գրասենյակին:

166. (166-րդ կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

 

Գ Լ ՈՒ Խ  12

 

ԺԱՌԱՆԳԱԿԱՆ ԳՈՒՅՔԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՈՒՂՂՈՒԹՅԱՄԲ ՄԻՋՈՑՆԵՐ ՁԵՌՆԱՐԿԵԼԸ

 

167. Ժառանգների, շահառուների և այլ շահագրգիռ անձանց իրավունքների պաշտպանության համար ժառանգության բացման վայրի նոտարը ձեռնարկում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 76-րդ գլխով սահմանված և ժառանգությունը պահպանելու ու կառավարելու համար անհրաժեշտ այլ միջոցներ:

Ժառանգությունը պահպանելուն և կառավարելուն նպատակաուղղված միջոցները ժառանգության բացման վայրը սպասարկող նոտարը ձեռնարկում է ժառանգի, կտակակատարի, պարտատիրոջ, տեղական ինքնակառավարման մարմնի կամ ժառանգական գույքի պահպանման շահերից հանդես եկող այլ անձանց դիմումների հիման վրա: Նշված դիմումները գրանցվում են ժառանգական գույքի պահպանության միջոցների վերաբերյալ դիմումների հաշվառման գրքում:

168. Ժառանգության բացման վայրը ժառանգատուի բնակության վերջին վայրն է: Եթե ժառանգատուի բնակության վերջին վայրն արտասահմանում է կամ անհայտ է, ապա ժառանգության բացման վայր է համարվում ժառանգության զանգվածի մեջ մտնող անշարժ գույքի կամ դրա առավել արժեքավոր մասի, իսկ անշարժ գույքի բացակայության դեպքում` շարժական գույքի կամ դրա առավել արժեքավոր մասի գտնվելու վայրը:

169. Անհրաժեշտության դեպքում նոտարն իրավունք ունի իր նախաձեռնությամբ միջոցներ ձեռնարկել ժառանգությունը պահպանելու և (կամ) կառավարելու համար:

Ժառանգության զանգվածը պարզելու և այն պահպանելու նպատակներով նոտարն իրավունք ունի հարցում անել բանկերին և այլ վարկային կազմակերպություններին` նրանց ավանդներում, հաշիվներում գտնվող կամ նրանց ի պահ հանձնված` ժառանգատուին պատկանող դրամի (արժույթի), արժութային ու այլ արժեքների վերաբերյալ:

170. Պարտատերերին տեղեկացնելու նպատակով նոտարը մամուլում հաղորդագրություն է հրապարակում ժառանգության բացման վերաբերյալ` պարտատերերին առաջարկելով հաղորդագրությունը հրապարակելու օրվանից վեցամսյա ժամկետում ներկայացնել ժառանգատուի նկատմամբ իրենց պահանջները:

Եթե ժառանգական գույքը գտնվում է տարբեր վայրերում, ժառանգության բացման վայրի նոտարը ժառանգական գույքի համապատասխան մասի գտնվելու վայրի նոտարին Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության միջոցով ուղարկում է ժառանգությունը պահպանելու կամ կառավարելու վերաբերյալ պարտադիր կատարման ենթակա հանձնարարություն:

171. Ժառանգական գույքի պահպանության նպատակով նոտարն օրենքով սահմանված կարգով գույքագրում և կառավարում է ժառանգական զանգվածը:

Ժառանգության զանգվածի գույքագրումը կատարվում է այդ գործողությանը մասնակցել ցանկացող շահագրգռված անձանց և երկուսից ոչ պակաս ընթերակաների մասնակցությամբ:

Գույքագրման ակտում պետք է նշվեն` ժառանգության զանգվածի պահպանության ուղղությամբ միջոցներ ձեռնարկելու մասին դիմումը (հաղորդումը) ստանալու ամսաթիվը, գույքագրման ամսաթիվը, գույքագրմանը մասնակցող անձանց ազգանունները, բնակության վայրերը, ժառանգատուի անուն, ազգանուն, հայրանունը, նրա մահվան օրը, գույքագրվող զանգվածի գտնվելու վայրը, տեղեկատվություն այն մասին, թե արդյոք շենքը կամ շինությունը կնքված է եղել մինչև նոտարի ներկայանալը և ում կողմից, չի խախտվել արդյոք կապարակնիքը կամ կնիքը, նաև թվարկված առարկաների մանրամասն նկարագիրը, նրանցից յուրաքանչյուրի գնահատության և մաշվածության աստիճանը:

Ակտի յուրաքանչյուր էջի վերջում տրվում է իրերի (առարկաների) քանակային հանրագումարը, իսկ ցուցակագրումն ավարտելուց հետո` իրերի (առարկաների) ընդհանուր քանակային հանրագումարը:

Գույքագրման ակտում մտցվում է մահացածի բնակարանում կամ այլ շինությունում գտնվող ամբողջ գույքը: Առանձին առարկաների` իրենց պատկանելու մասին հարևանների և այլ անձանց հայտարարությունները մտցվում են գույքագրման ակտի մեջ, իսկ շահագրգռված անձանց բացատրվում է այդ գույքը գույքագրումից հանելու մասին հայցադիմումով դատարան դիմելու կարգը:

Եթե գույքի գույքագրումն ընդհատվում կամ շարունակվում է մի քանի օր, շենքը կամ շինությունը յուրաքանչյուր անգամ կնքվում է նոտարի կողմից: Գույքագրման ակտի մեջ նշվում է գույքագրումը դադարեցնելու և վերսկսելու պատճառների և ժամանակի մասին, ինչպես նաև շենքի կամ շինության հետագա բացումների ժամանակ պլոմբի և կնիքի վիճակի մասին:

Ակտի վերջում գրվում է այն քաղաքացու ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան թիվը և բնակության վայրը, որի պահպանությանը հանձնված է գույքը, նրա ինքնությունը հաստատող փաստաթղթի անվանումը, համարը, երբ և ում կողմից է տրված այդ փաստաթուղթը:

Ակտը կազմվում է ոչ պակաս քան երեք օրինակից: Բոլոր օրինակները ստորագրվում են նոտարի, շահագրգռված անձանց ընթերակաների և այն անձի կողմից, որն ի պահ է ընդունել գույքը:

172. Եթե հնարավոր չէ ժառանգության զանգվածի պահպանության ուղղությամբ միջոցներ ձեռնարկել (ժառանգատուի հետ ապրող ժառանգները կամ այլ անձինք առարկում են գույքագրման դեմ, ժառանգության զանգվածը գույքագրման չեն ներկայացնում, կամ այն դուրս է հանված և այլն), նոտարը կազմում է ակտ և այդ մասին հայտնում է շահագրգռված անձանց, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարին:

173. Ժառանգության զանգվածի մեջ մտնող կանխիկ դրամը (արժույթը) մուծվում է նոտարի դեպոզիտ, իսկ արժույթը, թանկարժեք քարերից և մետաղներից պատրաստված գույքը պահատվության համար հանձնվում են բանկ` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 43 գլխով սահմանված կարգով:

Ժառանգության զանգվածի մեջ մտնող այն գույքի պահպանությունը, որը կարող է շրջանառության մեջ գտնվել հատուկ թույլտվությամբ, նոտարն իրականացնում է համապատասխան գույքի մասին օրենքով սահմանված կարգով:

Ժառանգության զանգվածի մեջ մտնող սույն կետի 1-ին և 2-րդ պարբերություններում չնշված գույքը, եթե այն կառավարման կարիք չունի, նոտարը պահատվության պայմանագրով հանձնում է ժառանգներից մեկին, իսկ ժառանգներին հանձնելու անհնարինության դեպքում` մասնագիտացված կազմակերպությանը:

Ժառանգության զանգվածի գույքագրումը և այն պահպանելու միջոցները նոտարը ձեռնարկում է օրենքով սահմանված կարգով: Անհրաժեշտության դեպքում, օրինակ, երբ ժառանգներ չկան, նոտարը կնքում է փաստաթղթերը կամ այն պահարանները, որտեղ պահվում են փաստաթղթերը և այլ արժեքավոր իրերը:

174. Եթե ժառանգության զանգվածում առկա է ոչ միայն պահպանելու, այլ նաև կառավարելու կարիք ունեցող գույք (տնտեսական ընկերակցության կամ ընկերության կանոնադրական (բաժնեհավաք) կապիտալի բաժնեմաս, արժեթղթեր, բացառիկ իրավունքներ և այլն), նոտարը, որպես հավատարմագրային կառավարման հիմնադիր, կնքում է այդ գույքի հավատարմագրային կառավարման պայմանագիրը:

Ժառանգական գույքի հավատարմագրային կառավարման պայմանագրի պարտադիր և այլ պայմանները, այն կնքելու ու հավատարմագրային կառավարչի վարձատրության չափը որոշելու կարգը սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 52 գլխի կանոններին համապատասխան, եթե այլ բան չի բխում ժառանգության հավատարմագրային կառավարման հարաբերությունների էությունից:

Ժառանգությունը պահպանելու և կառավարելու ծախսերը հատուցվում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 1242 հոդվածով սահմանված կարգով:

175. Ժառանգությունը պահպանելու և կառավարելու միջոցներն իրականացվում են նոտարի սահմանած ժամկետի ընթացքում` հաշվի առնելով ժառանգության բնույթը և արժեքը ու ժառանգության տիրապետմանն անցնելու համար ժառանգներին անհրաժեշտ ժամանակը, բայց ոչ ավելի, քան վեց ամսվա ընթացքում, իսկ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 1227 հոդվածի 2-րդ և 3-րդ կետերով ու 1229 հոդվածի 2-րդ կետով սահմանված դեպքերում` ոչ ավելի, քան ժառանգության բացման օրվանից ինն ամսվա ընթացքում:

Նոտարը ժառանգության զանգվածի պահպանության ուղղությամբ ձեռնարկած միջոցները դադարեցնելու մասին պարտավոր է նախապես հայտնել ժառանգներին, իսկ եթե գույքը ժառանգման իրավունքով անցնում է համայնքին` համայնքի ղեկավարին:

176. Նոտարները, նախքան ժառանգների կողմից ժառանգության ընդունումը, իսկ եթե այն ընդունված չէ, ապա նախքան համայնքի օգտին ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալը, կարգադրություն են անում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 1242 հոդվածով սահմանված կարգով ժառանգության հետ կապված ծախսերը հատուցելու մասին:

Ժառանգության զանգվածի կազմում դրամական գումարներ չլինելու դեպքում կարգադրություն է արվում իրեր տալու մասին, որոնց արժեքը չպետք է գերազանցի կատարված ծախսերը:

Ի հաստատումն կատարված ծախսերի` նոտարը պահանջում է համապատասխան հիմնավորումներ:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  13

 

ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՎԿԱՅԱԳԻՐ ՏԱԼԸ

 

177. Ժառանգության բացման վայրի նոտարական գրասենյակները ժառանգների գրավոր դիմումների հիման վրա տալիս են ժառանգության իրավունքի վկայագիր (ձևերը կցվում են):

Ժառանգությունն ընդունելու, ժառանգությունից հրաժարվելու կամ ժառանգության իրավունքի վկայագիր ստանալու վերաբերյալ դիմումները պետք է տրվեն գրավոր` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված ժամկետներում:

Ժառանգի ստորագրության իսկությունն այդ դիմումների վրա պետք է վավերացված լինի նոտարի կողմից:

Եթե ժառանգն անձամբ է ներկայանում նոտարական գրասենյակ և ներկայացնում դիմումը, ստորագրության իսկության վավերացում չի պահանջվում: Այդ դեպքում նոտարը սույն հրահանգով սահմանված կարգով ստուգում է ժառանգի ինքնությունը և ստորագրության իսկությունը, որի մասին նշում է կատարում դիմումի վրա` ցույց տալով անձը (ինքնությունը) հաստատող փաստաթղթի անվանումը, նրա համարը, երբ և ում կողմից է տրված, դիմողի ծննդյան տարեթիվը:

Եթե դիմումը ստացվել է փոստով և նրա վրա եղած ստորագրության իսկությունը վավերացված չէ, ապա այն ընդունվում է նոտարի կողմից, իսկ ժառանգին առաջարկվում է ուղարկել պատշաճ ձևակերպված դիմում կամ անձամբ ներկայանալ նոտարական գրասենյակ:

Ժառանգության ընդունումը ներկայացուցչի միջոցով հնարավոր է, եթե լիազորագրում հատուկ նախատեսված է այն ընդունելու լիազորությունը:

178. Ժառանգության իրավունքի վկայագիր տրվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով սահմանված ժամկետներում և կարգով:

Ինչպես ըստ կտակի, այնպես էլ ըստ օրենքի ժառանգության դեպքում ժառանգության իրավունքի վկայագիրը կարող է տրվել ժառանգության բացման օրվանից մինչև վեց ամիս լրանալը, եթե առկա են ստույգ տվյալներ, որ վկայագիր ստանալու համար դիմած անձանցից բացի, ժառանգության կամ դրա համապատասխան մասի նկատմամբ այլ ժառանգներ չկան:

Ժառանգության իրավունքի վկայագիրը տրվում է ժառանգներից յուրաքանչյուրին առանձին-առանձին: (1245)

179. Ժառանգության իրավունքի վկայագիրը տրվում է ժառանգությունն ընդունած, այսինքն` ժառանգական գույքը փաստորեն տիրապետող կամ կառավարող ժառանգներին կամ ժառանգությունն ընդունելու մասին ժառանգության բացման վայրի նոտարական գրասենյակին դիմում ներկայացրած ժառանգներին:

Ժառանգությունը ժառանգի կողմից ընդունված է համարվում, երբ նա ժառանգության բացման օրվանից վեց ամսվա ընթացքում փաստացի ժառանգության բացման օրվանից վեց ամսվա ընթացքում տիրապետել կամ կառավարել է ժառանգված գույքը` ներառյալ, երբ ժառանգը`

1) միջոցներ է ձեռնարկել գույքը պահպանելու և այն երրորդ անձանց ոտնձգություններից կամ հավակնություններից պաշտպանելու համար.

2) իր հաշվին կատարել է գույքը պահպանելու ծախսերը.

3) իր հաշվից վճարել է ժառանգատուի պարտքերը կամ երրորդ անձանցից ստացել է ժառանգատուին հասանելիք գումարները:

Գույքի տիրապետման կամ կառավարման ապացույց կարող է հանդիսանալ բնակարանային շահագործման մարմինների, համատիրությունների, բնակարանային-շինարարական կոոպերատիվների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների և օրենսդրությամբ համապատասխան փաստաթուղթ տալու իրավունք ունեցող այլ մարմինների կողմից տրված տեղեկանքը այն մասին, որ ժառանգը համատեղ ապրել է ժառանգատուի հետ կամ այն մասին, որ ժառանգի կողմից վերցվել է ժառանգատուի գույքը, նաև հարկային մարմնի տեղեկանքն այն մասին, որ ժառանգությունը բացվելուց հետո ժառանգի կողմից վճարվել են հարկերը, կամ հարկերը մուծելու մասին անդորրագրերը, ժառանգությունը ժամանակին ընդունելու վերաբերյալ դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած վճիռը և ժառանգի կողմից ժառանգատուի գույքի տիրապետությանը անցնելու փաստը հաստատող այլ փաստաթղթեր:

Ժառանգությունն օրենքով սահմանված ժամկետում չընդունած ժառանգները կարող են մտցվել ժառանգության իրավունքի վկայագրի մեջ` ժառանգությունն ընդունած մյուս բոլոր ժառանգների համաձայնությամբ: Այդ համաձայնությունը պետք է հայտնվի գրավոր ձևով` մինչև ժառանգության իրավունքի վկայագրի տալը: Դիմումի վրա նրանց ստորագրության իսկությունը պետք է վավերացված լինի սույն հրահանգով սահմանված կարգով:

(179-րդ կետը լրաց. 09.10.00 N 632, փոփ. 12.11.01 N 1703)

180. Ըստ օրենքի ժառանգներին ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալիս նոտարը ստուգում է ժառանգատուի մահվան փաստը, ժառանգության բացման օրը և վայրը, ժառանգության իրավունքի վկայագիր ստանալու մասին դիմում տվողների ազգակցական կամ այլ կապերը ժառանգատուի հետ, ժառանգության զանգվածի կազմը և գտնվելու տեղը: Այդ հանգամանքները հաստատելու համար ժառանգներից պահանջվում են համապատասխան ապացույցներ: Մահվան փաստը և ժառանգության բացման օրը հաստատվում են ժառանգատուի մահվան մասին քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մարմինների կողմից տրված վկայականով կամ օրենսդրությամբ նախատեսված այլ փաստաթղթերով:

181. Ժառանգության բացման վայրը հաստատվում է բնակարանային շահագործման մարմինների, համատիրությունների, բնակարանային-շինարարական կոոպերատիվների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների և օրենսդրությամբ համապատասխան փաստաթուղթ տալու իրավունք ունեցող այլ մարմինների կողմից մահացածի վերջին բնակության վայրի մասին տրված տեղեկանքով, եթե չկան օրենսդրությամբ նախատեսված փաստաթղթեր մահացածի մշտական հաշվառման մասին:

Եթե ժառանգները ժառանգատուի բնակության վերջին վայրի մասին փաստաթղթեր չեն կարող ներկայացնել, ապա ժառանգության բացման վայրը կարող է որոշվել դատական կարգով:

Ժառանգների` ժառանգատուի հետ ունեցած ազգակցական կամ այլ կապերի ապացույց են հանդիսանում` քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մարմինների կողմից տրված վկայականները, մետրիկական գրքերի քաղվածքները, երեխաների, ամուսնու մասին անձնագրում կատարված գրանցումները, ինչպես նաև ազգակցական կամ այլ կապերի փաստը հաստատելու մասին դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած վճիռը:

Առանձին դեպքերում կարող են ընդունվել այլ կազմակերպությունների կամ հիմնարկների կողմից տրված տեղեկանքներ, եթե դրանք այլ փաստաթղթերի համակցությամբ հաստատում են ժառանգների ազգակցական և այլ կապերը ժառանգատուի հետ:

182. (կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

183. Ըստ կտակի ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալիս նոտարը, համապատասխան փաստաթղթեր պահանջելով, ստուգում է ժառանգատուի մահվան փաստը, կտակի առկայությունը, ժառանգության բացման ժամանակն ու վայրը, ժառանգության զանգվածի կազմը և նրա գտնվելու տեղը, պարզում է ժառանգության պարտադիր բաժնի իրավունք ունեցող անձանց շրջանակը, ինչպես նաև կտակը վավերացրած նոտարական գրասենյակում ստուգում է, թե արդյոք վերացված չէ կտակը:

Եթե ըստ կտակի ժառանգության իրավունքի վկայագրի մեջ ցույց է տրվում ժառանգատուի հետ ժառանգների ունեցած ազգակցական կամ այլ հարաբերությունները (ժառանգների խնդրանքով), նոտարը պահանջում է այդ կապերը հաստատող փաստաթղթեր:

184. Ըստ կտակի ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալիս ժառանգի կողմից ներկայացրած կտակի իսկական օրինակը կամ կրկնակը մնում է նոտարական գրասենյակում: Ժառանգի ցանկությամբ ըստ կտակի ժառանգության իրավունքի վկայագրին կարող է կցվել կտակի կամ կրկնակի` նոտարական կարգով հաստատված պատճենը:

185. Պարտադիր բաժնի իրավունքի համար դիմող անձի տարիքը որոշվում է անձը հաստատող փաստաթղթերով, հաշմանդամությունը` բժշկասոցիալական փորձաքննական հանձնաժողովի` հաշմանդամության փաստը հավաստող տեղեկանքով, իսկ գործունակությունը` դատական ակտերով:

Եթե մեկ կամ մի քանի ըստ օրենքի ժառանգներ զրկված են հնարավորությունից ներկայացնելու ազգակցական կամ այլ այնպիսի հարաբերություններ հավաստող ապացույցներ, որոնք հիմք են տալիս ժառանգության կանչվելու, նրանք կարող են ժառանգության իրավունքի վկայագրի մեջ մտցվել ժառանգությունն ընդունած և համապատասխան ապացույցներ ներկայացրած մնացած բոլոր ժառանգների գրավոր համաձայնությամբ: Ժառանգների այդ համաձայնությունը ձևակերպվում է գրավոր դիմումով, որտեղ նրանց ստորագրության իսկությունը վավերացվում է սույն հրահանգով սահմանված կարգով:

186. Ժառանգության զանգվածի կազմի շարժական կամ անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքները, պետական գրանցման (հաշվառման) ենթակա գույքը, տրանսպորտային միջոցները, տնտեսական ընկերակցության կամ ընկերության և կոոպերատիվի կանոնադրական (բաժնեհավաք) կապիտալի բաժնեմասը (փայը) ժառանգատուին սեփականության իրավունքով պատկանելու փաստը ստուգվում է սույն հրահանգով սահմանված կարգով:

Ընդունված ժառանգությունը ժառանգության բացման ժամանակից համարվում է ժառանգին պատկանող` անկախ այդ գույքի նկատմամբ ժառանգի իրավունքի պետական գրանցումից, եթե նման իրավունքը ենթակա է գրանցման:

Վկայագիր ստանալու համար ժառանգի անձնական ներկայությունը պարտադիր չէ. ժառանգի խնդրանքով վկայագիրը կարող է ուղարկվել փոստով:

(186-րդ կետը փոփ., խմբ. 09.10.00 N 632)

187. (կետն ուժը կորցրել է 12.11.01 N 1703)

188. Ժառանգական գույքի որոշակի մասի նկատմամբ ժառանգության իրավունքի վկայագիր ստացած ժառանգներին հետագայում տրվում են հաջորդ վկայագրերը նախկին վկայագրում չթվարկված ժառանգական գույքի մյուս մասի նկատմամբ:

Ուրիշ գույքի նկատմամբ լրացուցիչ ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալու և նախկինում վկայագրի մեջ չմտցված ժառանգների ներկայանալու դեպքում վերջինները ևս կարող են մտցվել լրացուցիչ գույքի նկատմամբ ժառանգության իրավունքի վկայագրի մեջ` ժառանգությունն ընդունած բոլոր ժառանգների գրավոր համաձայնությամբ:

189. Նոտարական գրասենյակում տարվում է ժառանգական գործերի հաշվառման գիրք:

Ժառանգական գործերի հաշվառման գրքում գրանցվում են` ժառանգությունն ընդունելու, ժառանգման իրավունքի և ժառանգական գույքի հաշվին ծախսերի վճարման համար կարգադրություններ անելու, ժառանգությունից հրաժարվելու մասին կարգագրեր հանձնելու վերաբերյալ դիմումները, պարտատերերի պահանջները, ինչպես նաև ժառանգական գույքի պահպանության վերաբերյալ միջոցներ ձեռնարկելու վերաբերյալ դիմումները:

Գրանցված դիմումների հիման վրա մահացածի անունով գործ է կազմվում:

Բոլոր հաջորդ դիմումները (լրացուցիչ, մյուս ժառանգների և պարտատերերի) նույնպես գրանցվում են ժառանգական գործերի հաշվառման գրքում:

Բոլոր դիմումների վրա նշվում են դրանց ստացման օրը և ժառանգական գործի համարը:

Ժառանգական գործում կարվում են ժառանգներից, այլ անձերից, կազմակերպություններից ու հիմնարկներից պահանջված փաստաթղթերը և ժառանգության իրավունքի վկայագրի օրինակը:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  14

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀԱՄԱՏԵՂ ԵՎ ԲԱԺՆԱՅԻՆ ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔՈ ԳՏՆՎՈՂ ԳՈՒՅՔԸ ԲԱԺԱՆԵԼԸ ԿԱՄ ԴՐԱՆԻՑ ԲԱԺԻՆ ԱՌԱՆՁՆԱՑՆԵԼԸ

 

190. Համատեղ սեփականության մասնակիցների միջև ընդհանուր գույքը բաժանվում, կամ նրանցից մեկի բաժինն առանձնացվում է ընդհանուր գույքի նկատմամբ իրավունքում մասնակիցներից յուրաքանչյուրի բաժինը նախապես որոշելուց հետո:

191. Համատեղ գույքը բաժանելիս և դրանից բաժին առանձնացնելիս համատեղ սեփականության մասնակիցների բաժինները համարվում են հավասար, եթե այլ բան նախատեսված չէ օրենքով կամ մասնակիցների համաձայնությամբ:

192. Բաժնային սեփականության ներքո գտնվող գույքը կարող է դրա մասնակիցների միջև բաժանվել նրանց համաձայնությամբ:

193. Բաժնային սեփականության մասնակիցն իրավունք ունի պահանջել առանձնացնելու իր բաժինն ընդհանուր գույքից:

Բաժնային սեփականության մասնակիցների միջև ընդհանուր գույքը բաժանելու կամ դրանից նրանցից մեկի բաժինն առանձնացնելու եղանակի և պայմանների մասին համաձայնության բացակայության դեպքում բաժնային սեփականության մասնակիցն իրավունք ունի դատական կարգով պահանջել ընդհանուր գույքից բնեղենով առանձնացնելու իր բաժինը:

194. Բաժնային սեփականության մասնակցի բնեղենով առանձնացվող գույքի անհամաչափությունը բաժնային սեփականության իրավունքում նրա բաժնին վերացվում է նրան համապատասխան դրամական գումար վճարելով կամ այլ փոխհատուցումով:

Բաժնային սեփականության մասնակցի բաժինը բնեղենով առանձնացնելու փոխարեն մյուս սեփականատերերը կարող են այդ մասնակցի համաձայնությամբ նրան փոխհատուցում վճարել:

195. Նոտարը վավերացնում է ընդհանուր համատեղ կամ բաժնային սեփականության բոլոր մասնակիցների կողմից կնքված համատեղ կամ բաժնային սեփականություն հանդիսացող գույքը բաժանելու կամ բաժինն առանձնացնելու մասին պայմանագիրը և դրա հիման վրա տալիս է նրանց պատկանող ընդհանուր կամ բաժնային գույքի համապատասխան բաժնի կամ մասի նկատմամբ սեփականության իրավունքի վկայագրեր (օրինակելի ձևերը կցվում են):

Սեփականության իրավունքի վկայագիր տրվում է միայն այն գույքի նկատմամբ, որը հանդիսանում է համատեղ կամ բաժնային սեփականության մասնակիցների համատեղ կամ բաժնային սեփականությունը, և որն առկա է պայմանագիրը վավերացնելու և վկայագիր տալու օրը:

Վկայագիր տալիս նոտարը պահանջում է համատեղ կամ բաժնային սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթուղթ:

196. Համատեղ սեփականության մասնակիցներից մեկի մահվան դեպքում նրանց ընդհանուր գույքից հասանելիք բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքի վկայագիր տրվում է ողջ մնացած մասնակիցների գրավոր դիմումի հիման վրա` ժառանգության բացման վայրի նոտարական գրասենյակի կողմից` այդ մասին իրազեկ դարձնելով ժառանգությունն ընդունած ժառանգներին:

Ծանուցագրի մեջ ցույց է տրվում ընդհանուր գույքի կազմը, որի բաժնի նկատմամբ ողջ մնացած մասնակիցը խնդրում է տալ սեփականության իրավունքի վկայագիր, ինչպես նաև պարզաբանվում է կենդանի մնացած մասնակիցների (մասնակցի) գույքային պահանջները ժառանգի կողմից վիճարկելու դեպքում դատարան դիմելու իրավունքը:

Ծանուցագիրն ուղարկվում է փոստով, իսկ նոտարական գրասենյակ ներկայացրած ժառանգները պետական նոտարի կողմից ծանուցվում են բանավոր, որի մասին ժառանգի ստորագրությամբ նշում է կատարվում կենդանի մնացած մասնակցի դիմումի վրա:

Ժառանգների թվում անգործունակ անձանց առկայության դեպքում ծանուցումն ուղարկվում է խնամակալության և հոգաբարձության մարմիններին:

Ընդհանուր սեփականության մասնակիցների ընդհանուր գույքից հասանելիք բաժնի նկատմամբ ողջ մնացած մասնակցին սեփականության իրավունքի վկայագիր կարող է տրվել ընդհանուր գույքի համապատասխան մասի նկատմամբ:

Կենդանի մնացած մասնակցի համաձայնությամբ նոտարը կարող է տալ ընդհանուր գույքի` մահացած մասնակցի բաժնի չափի մասին սեփականության իրավունքի վկայագիր:

197. Համատեղ սեփականության մասնակիցների ընդհանուր գույքից հասանելիք բաժնի նկատմամբ ողջ մնացած մասնակցի (մասնակիցների) սեփականության իրավունքի վկայագիր տալիս պահանջվում է մասնակցի մահվան վկայականը, նրանց ընդհանուր (համատեղ) սեփականությունը հաստատող փաստաթուղթ:

198. Այն դեպքում, երբ գույքի նկատմամբ իրավունքը ենթակա է պետական գրանցման, նոտարի կողմից վավերացված համատեղ կամ բաժնային սեփականություն հանդիսացող գույքը բաժանելու կամ բաժինն առանձնացնելու մասին պայմանագրով նախատեսված իրավունքները ծագում են դրանց պետական գրանցման պահից:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  15

 

ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՊԱՏՃԵՆՆԵՐԻ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՔԱՂՎԱԾՔՆԵՐԻ ՃՇՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՎԵՐԱՑՈՒՄԸ

 

199. Նոտարական գրասենյակները վավերացնում են կազմակերպությունների և հիմնարկների, ինչպես նաև քաղաքացիների կողմից տրված փաստաթղթերի պատճենների և դրանց քաղվածքների ճշտությունը, պայմանով, եթե այդ փաստաթղթերը չեն հակասում օրենքին, ունեն իրավաբանական նշանակություն, և դրանց պատճենների ու քաղվածքների ճշտության վավերացումը արգելված չէ օրենքով:

200. Քաղվածքի ճշտությունը կարող է վավերացվել միայն այն ժամանակ, երբ այն փաստաթուղթը, որից քաղվածք է հանվում, պարունակում է մի քանի առանձին` միմյանց հետ կապ չունեցող հարցերի լուծում: Քաղվածքը պետք է վերարտադրի որոշակի հարցի վերաբերյալ փաստաթղթերի մի մասի լրիվ տեքստը:

201. Փաստաթղթի պատճենից հանված պատճենի ճշտությունը նոտարը վավերացնում է այն պայմանով, եթե պատճենի ճշտությունը վավերացված է նոտարական կարգով, կամ եթե փաստաթղթի պատճենը տրված է այն կազմակերպության կամ հիմնարկի կողմից, որը տվել է իսկական փաստաթուղթը: Վերջին դեպքում փաստաթղթի պատճենը պետք է շարադրված լինի տվյալ կազմակերպության կամ հիմնարկի բլանկի վրա, կնքված և նշումով այն մասին, որ իսկական փաստաթուղթը գտնվում է տվյալ կազմակերպությունում կամ հիմնարկում: Պատճենի ճշտությունը պետք է վավերացված լինի տվյալ կազմակերպության կամ հիմնարկի ղեկավարի կամ դրա համար լիազորված մարմնի կողմից:

202. Քաղաքացու կողմից տրված փաստաթղթի պատճենի ճշտությունը նոտարի կողմից կարող է վավերացվել այնպիսի դեպքերում, երբ այդ փաստաթղթի վրա քաղաքացու ստորագրությունը վավերացված է նոտարական մարմնի կողմից, կամ այն կազմակերպության կամ հիմնարկի կողմից, որտեղ աշխատում կամ սովորում է քաղաքացին, բնակշահագործման գրասենյակի կողմից, որտեղ նա բնակվում է կամ հիվանդանոցի կողմից, որտեղ նա գտնվում է բուժման մեջ:

203. Փաստաթղթի վավերացվող պատճենը կամ քաղվածքը համեմատվում է բնագրի հետ:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  16

 

ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՎՐԱ ԵՂԱԾ ՍՏՈՐԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԻՍԿՈՒԹՅԱՆ ՎԱՎԵՐԱՑՈՒՄԸ

 

204. Նոտարը վավերացնում է այն փաստաթղթերի վրա եղած ստորագրությունների իսկությունը, որոնց բովանդակությունը չի հակասում օրենքին, և այն իրենից գործարքի շարադրանք չի ներկայացնում:

Պայմանագրի, կտակի, լիազորագրի և այլ փաստաթղթերի վրա, որոնցում շարադրվում է գործարքի բովանդակությունը, կարող է վավերացվել միայն այն անձի ստորագրությունը, որը ստորագրել է մեկ ուրիշի փոխարեն, որը չի կարող անձամբ ստորագրել ֆիզիկական պակասության, հիվանդության հետևանքով կամ այլ պատճառներով:

205. Ֆիզիկական պակասությունների, հիվանդության կամ այլ պատճառներով անձամբ ստորագրելու հնարավորություն չունեցող անձի փոխարեն ստորագրողի ստորագրության իսկությունը վավերացնելիս նոտարը ստուգում է ինչպես ստորագրող անձի, այնպես էլ այն անձի ինքնությունը, որի փոխարեն ստորագրում է այդ անձը:

206. Նոտարները, վավերացնելով ստորագրության իսկությունը, չեն հաստատում փաստաթղթում շարադրված փաստերը, այլ սոսկ հաստատում են, որ ստորագրությունը դրվել է որոշակի անձի կողմից:

207. Չի կարող վավերացվել փաստաթղթերի վրա եղած քաղաքացիների ստորագրությունների իսկությունը, եթե այդ փաստաթղթերում հաստատվում են այնպիսի հանգամանքներ, որոնց հաստատման իրավունքը վերապահված է միայն պետական մարմնին (օրինակ` ծննդյան, մահվան, ամուսնության օրը և այլն):

Նշված փաստաթղթերի վրա ստորագրության իսկությունը կարող է վավերացվել այն դեպքում, եթե այդ փաստաթուղթը նախատեսված է օտարերկրյա պետության դատարանին կամ այլ հիմնարկին ներկայացնելու համար:

208. Բանկ և այլ կազմակերպություններին ներկայացվող քարտերի վրա կազմակերպությունների կամ հիմնարկների պաշտոնատար անձանց ստորագրությունների նմուշները վավերացնելիս նոտարը ստուգում է նրանց ստորագրության իսկությունը և ստորագրելու իրավունք ունենալու լիազորությունները:

Լիազորությունների վավերացման համար նոտարին պետք է ներկայացվեն` պաշտոնատար անձի նշանակման հրամանը կամ նրա ընտրվելու մասին արձանագրությունը, սահմանված կարգով հաստատված կանոնադրությունը, կամ ղեկավարի անվամբ վերադաս կազմակերպության կողմից տրված լիազորագիրը: Քարտի վրա պետք է լինի տվյալ կազմակերպության կամ հիմնարկի կնիքի դրոշմվածքը:

(208-րդ կետը փոփ. 12.11.01 N 1703)

 

Գ Լ ՈՒ Խ  17

 

ՄԵԿ ԼԵԶՎԻՑ ՄՅՈՒՍԻ ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԹՅԱՆ ՃՇՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՎԵՐԱՑՈՒՄ

 

209. Նոտարական գրասենյակները վավերացնում են մեկ լեզվից մյուս լեզվի թարգմանության ճշտությունը, եթե նոտարը տիրապետում է համապատասխան լեզուներին:

Վավերացվում են միայն հայերենից կամ հայերեն կատարվող թարգմանությունները: Մեկ օտար լեզվից մեկ այլ օտար լեզվով կատարված թարգմանությունները վավերացման ենթակա չեն:

Եթե նոտարը չի տիրապետում համապատասխան լեզուներին, փաստաթղթի թարգմանությունը կարող է կատարվել նոտարին հայտնի թարգմանչի կողմից, որի ստորագրության իսկությունը հաստատում է նոտարը: Նոտարին հայտնի թարգամանիչների ընտրման կարգը սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից:

210. Եթե նոտարական գործողություն (գործարքի, պատճենի ճշտության վավերացում և այլն) կատարելիս միաժամանակ կատարվում է նաև թարգմանություն այլ լեզվով, ապա թարգմանությունը բնագրի հետ միասին զետեղվում է մեկ թերթի վրա, երկու տեքստն էլ մեկ էջում կողք-կողքի, ուղղահայաց գծով բաժանված, այնպես որ իսկական տեքստը զետեղվի էջի ձախ կողմում, իսկ թարգմանությունը` աջ կողմում: Թարգմանությունը պետք է կատարվի թարգմանվող փաստաթղթի ամբողջ տեքստից և ավարտվի ստորագրություններով: Թարգմանության տակ ստորագրում է թարգմանը: Վավերացման մակագրությունը շարադրվում է փաստաթղթի տեքստի և նրանից կատարված թարգմանության տեքստի տակ:

Բնագրից անջատ թերթի վրա տեղավորված թարգմանությունը կարվում է իսկական փաստաթղթի պատճենին և վավերացվում նոտարի ստորագրությամբ և նոտարական գրասենյակի կնիքով:

Նոտարի կողմից փաստաթղթի թարգմանությունը վավերացվելիս ներկայացվում է այդ փաստաթղթի բնագիրը, որի պատճենը (լուսապատճենը) սույն հրահանգով սահմանված կարգով կարվում է փաստաթղթի թարգմանությանը: Թարգմանության վավերացման մակագրության մեջ նոտարը նշում է կատարում այն մասին, որ թարգմանությունն անվավեր է առանց նրա բնագրի պատճենի:

Նոտարը պարտավոր է վավերացնել ցանկացած գրավոր փաստաթղթի թարգմանության ճշտությունը անկախ նրա բովանդակությունից:

Վավերացման ենթակա չեն միայն պետական կամ ծառայողական գաղտնիք պարունակող, քրեորեն պատժելի արարք քարոզող (պատերազմ, բռնություն, ազգային ու կրոնական թշնամանք հրահրող, պոռնկություն, թմրամոլություն և այլ) կամ օրենքով արգելված բովանդակություն ունեցող կամ օրենսդրության պահանջներին չհամապատասխանող կամ քաղաքացիների պատիվն ու արժանապատվությունը արատավորող տեղեկություններ պարունակող փաստաթղթերը:

Վավերացման ենթակա չեն նաև այն փաստաթղթերը, որոնք տրվել են այն տալու լիազորությունը չունեցող պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, կազմակերպությունների, պաշտոնատար անձանց կամ քաղաքացիների կողմից:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  18

 

ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ՈՂՋ ԼԻՆԵԼՈՒ ՓԱՍՏԻ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄ

 

211. Նոտարները հաստատում են քաղաքացու ողջ լինելու փաստը:

Տասնչորս տարեկան չդարձած անչափահասի ողջ լինելու փաստը հաստատվում է նրա օրինական ներկայացուցիչների (ծնողի, որդեգրողի, խնամակալի) խնդրանքով, իսկ տասնչորսից մինչև տասնութ տարեկան անչափահասինը` իր խնդրանքով:

212. Քաղաքացու ողջ լինելու փաստը հաստատվում է ինչպես նրա` նոտարական գրասենյակ ներկայանալու, այնպես էլ այդ փաստը նոտարի կողմից նոտարական գրասենյակի շենքից դուրս հաստատելու միջոցով:

213. Ի հաստատումն քաղաքացու ողջ լինելու փաստի` նոտարական գրասենյակները շահագրգռված անձանց տալիս են վկայագիր (ձևերը կցվում են):

 

 Գ Լ ՈՒ Խ  19

 

ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ՈՐՈՇԱԿԻ ՎԱՅՐՈՒՄ ԳՏՆՎԵԼՈՒ ՓԱՍՏԻ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄ

 

214. Նոտարները քաղաքացու խնդրանքով հաստատում են նրա` որոշակի վայրում գտնվելու փաստը: Տասնչորս տարեկան չդարձած անչափահասի` որոշակի վայրում գտնվելու փաստը հաստատվում է նրա օրինական ներկայացուցիչների (ծնողի, որդեգրողի, խնամակալի) խնդրանքով, տասնչորսից մինչև տասնութ տարեկան անչափահասինը` իր խնդրանքով:

215. Քաղաքացու` որոշակի վայրում գտնվելու փաստը հաստատվում է ինչպես նրա կողմից անձամբ նոտարական գրասենյակ ներկայանալու, այնպես էլ այդ փաստը նոտարի կողմից նոտարական գրասենյակի շենքից դուրս հաստատելու միջոցով:

216. Ի հաստատումն քաղաքացու որոշակի վայրում գտնվելու փաստի` նոտարը շահագրգռված անձանց տալիս է վկայագիր (ձևերը կցվում են):

 

Գ Լ ՈՒ Խ  20

 

ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՈՒՄ ՊԱՏԿԵՐՎԱԾ ԱՆՁԻ ՀԵՏ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ՆՈՒՅՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄԸ

 

217. Նոտարները հաստատում են քաղաքացու նույնությունը լուսանկարում պատկերված անձի հետ, ի հաստատումն որի` տրվում է վկայագիր (ձևերը կցվում են):

218. Լուսանկարը զետեղվում է վկայագրի` տրվող օրինակի վերին ձախ անկյունում, ստորագրվում է նոտարի կողմից և կնքվում նոտարական գրասենյակի կնիքով: Ընդ որում կնիքը դրվում է մասամբ` լուսանկարի և մասամբ` վկայագրի վրա:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  21

 

ՓԱՍՏԱԹՈՒՂԹԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄԸ

 

219. Նոտարները հաստատում են փաստաթուղթը նոտարին ներկայացնելու ժամանակը:

Դիմողի պահանջով պետք է նշվի նաև ներկայացնելու ժամը:

Այդ մասին վավերացման մակագրություն արվում է ներկայացվող փաստաթղթի վրա:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  22

 

ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻ, ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵՎ ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՆՁՆՈՒՄԸ ԱՅԼ ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻՆ, ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ԵՎ ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻՆ

 

220. Նոտարները քաղաքացիների, կազմակերպությունների և հիմնարկների հայտարարությունները (դիմումներ) հանձնում են ուրիշ քաղաքացիների, կազմակերպությունների և հիմնարկների:

Հայտարարությունները (դիմումները) նոտարական գրասենյակ են ներկայացվում երկուսից ոչ պակաս օրինակով, որոնցից մեկը ուղարկվում է փոստով` հետադարձ ծանուցմամբ, կամ հանձնվում է հասցեատերերին անձամբ` վերցնելով ստորագրություն, իսկ մյուս օրինակը (օրինակները) մնում է նոտարական գրասենյակում:

221. Հայտարարությունը (դիմումը) տվողի խնդրանքով նրան տրվում է վկայագիր` հայտարարությունը (դիմումը) հանձնելու մասին (ձևերը կցվում են):

Վկայագրի մեջ կարող է նշվել ստացված դիմումի պատասխանի բովանդակությունը կամ այն հանգամանքը, որ պատասխանը ժամանակին չի ստացվել:

Դիմումի հանձնումը և վկայագիր տալը գրանցվում է նոտարական գործողությունների գրանցման սեղանամատյանում:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  23

 

ԴՐԱՄԱԿԱՆ ԳՈՒՄԱՐԸ ԿԱՄ ԱՐԺԵԹՂԹԵՐ ԴԵՊՈԶԻՏ ԸՆԴՈՒՆԵԼԸ

 

222. Նոտարական գրասենյակները, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված դեպքերում, պարտապանից նոտարական գրասենյակի դեպոզիտ են ընդունում դրամական գումար (Հայաստանի Հանրապետության դրամ, արտարժույթ /օտարերկրյա արժույթ/) կամ արժեթղթեր` դրանք պարտատիրոջը հանձնելու համար:

Դրամական գումարները և արժեթղթերը դեպոզիտ են ընդունվում պարտապանի կամ պարտատիրոջ բնակության կամ գտնվելու վայրի, ինչպես նաև պարտավորության կատարման վայրի նոտարական գրասենյակի կողմից:

Պարտապանն իրավունք ունի իրենից գանձվելիք դրամը կամ արժեթղթերը մուծել նոտարի դեպոզիտ, եթե նա չի կարողանում կատարել պարտավորությունը, քանի որ`

1) պարտատերը կամ կատարումն ընդունելու համար նրա կողմից լիազորված անձը բացակայում է պարտավորության կատարման վայրից.

2) պարտատերն անգործունակ է և ներկայացուցիչ չունի.

3) ակնհայտորեն պարզ չէ, թե ով է պարտավորությամբ պարտատերը` ներառյալ պարտատիրոջ և այլ անձանց միջև այդ առթիվ վեճի առկայության դեպքում.

4) պարտատերը խուսափել է կատարումն ընդունելուց կամ թույլ է տվել կետանց:

Դրամական գումար կամ արժեթղթեր նոտարի դեպոզիտ մուծելը պարտավորության կատարում է:

Նոտարը պարտատիրոջը տեղեկացնում է նրա դեպոզիտ մուծված դրամական գումարի կամ արժեթղթերի մասին:

223. Դրամական գումարը կամ արժեթղթերը դեպոզիտ ընդունելիս նոտարը պարտապանին առաջարկում է գրավոր կամ բանավոր հայտնել իր ազգանունը, անունը, հայրանունը (եթե այն նշված է անձը հաստատող փաստաթղթում), բնակության վայրը կամ կազմակերպության կամ հիմնարկի լրիվ անվանումը (առանց կրճատումների), գտնվելու վայրը, նրա ներկայացուցչի (լիազորված անձի) ազգանունը, անունը, հայրանունը (եթե այն նշված է անձը հաստատող փաստաթղթում), ինչպես նաև այն անձի ազգանունը, անունը, իրեն հայտնի կամ նրա հաշվառման բնակության վայրը կամ այն կազմակերպության կամ հիմնարկի լրիվ անվանումը (առանց կրճատումների), իրեն հայտնի կամ գրանցված գտնվելու վայրը, որին հանձնելու համար մուծվել են դրամը կամ արժեթղթերը, նաև պարտավորությունն անմիջականորեն կատարելու անհնարինության պատճառները: Պարտապանը կարող է ցույց տալ նաև վճարի հիմնավորումը և հաշվարկը:

Նոտարները, նոտարական գրասենյակի դեպոզիտ ընդունելով պարտավորության առարկան (դրամական գումար, արժեթղթերը), չեն ստուգում վճարի հիմքերը, այսինքն` պարտատիրոջ իրավունքների և պարտապանի պարտականությունների առաջացման հիմքերը:

224. Նոտարը դրամական գումարը կամ արժեթղթերը մուծողին անդորրագիր է տալիս մուծում կատարելու մասին: Անդորրագրում նշվում են դրամական գումարը կամ արժեթղթերը մուծելու տարին, ամիսը, ամսաթիվը, իսկ պարտապանի պահանջով` նաև ժամը, մուծված գումարի չափը կամ արժեթղթերի տվյալները (համար, անվանական արժեք, ում կողմից է տրված, անվանական արժեթղթերի սեփականատիրոջ անունը (անվանումը) և այլն), պարտատիրոջ կողմից նշված պարտապանի տվյալները, ինչպես նաև պարտավորության չկատարման պատճառը:

Պարտապանի խնդրանքով մուծման մասին մակագրություն կարող է կատարվել նաև նրա կողմից ներկայացված պարտավորագրի վրա:

225. Նոտարական գրասենյակը պարտատիրոջը ծանուցում է դրամական գումարի կամ արժեթղթերի ստացման մասին և նրա պահանջով տալիս է նրան հասանելիք դրամական գումարը կամ արժեթղթերը:

Եթե պարտապանի կողմից պարտատիրոջ հասցեն (բնակավայրը, գտնվելու վայրը) ցույց չի տրված, և նոտարին այն հայտնի չէ, պարտապանը զգուշացվում է, որ դրամական գումարը կամ արժեթղթերը մուծելու վերաբերյալ պարտատիրոջը ծանուցելու պարտականությունը ընկնում է իր վրա:

226. Եթե դրամական գումարը նոտարական գրասենյակում ստացվել է փոստով կամ վարկային կազմակերպությունից, ապա ստացվող դրամական գումարից պահվում է վճարվելիք պետական տուրքը, իսկ մնացորդը ընդունվում է դեպոզիտ, եթե պետական տուրք չի վճարվել:

227. Դրամական գումարը կամ արժեթղթերը կարող են դրանք դեպոզիտ մուծած անձին (պարտապանին) վերադարձվել միայն այն անձի գրավոր համաձայնությամբ, որի (պարտատիրոջ) օգտին կատարվել է մուծումը, կամ դատարանի որոշմամբ:

228. Նոտարական գրասենյակների հաշվում պահվող դեպոզիտային գումարները պահպանվում են սահմանված հայցային վաղեմության ժամկետներում, որից հետո այն վերադարձվում է պարտապանին:

229. Նոտարական գրասենյակները, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված դեպքերում արժեթղթով հավաստված իրավունքի գրավի դեպքում արժեթուղթը կարող են պայմանագրի համաձայն ընդունել նոտարի դեպոզիտ:

Նոտարի դեպոզիտային հաշվում կարող են պահվել նաև գրավի առարկա դրամական միջոցները, ինչպես նաև ժառանգության զանգվածի մեջ մտնող կանխիկ դրամը (արժույթը):

Սույն կետում նշված արժեթղթերը կամ դրամական միջոցները դեպոզիտ են ընդունվում օրենքով և հրահանգի սույն գլխով նախատեսված կարգով:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  24

 

ՉԵԿԵՐԸ ԲՈՂՈՔԱՐԿԵԼԸ

 

230. Վճարողի գտնվելու վայրի նոտարական գրասենյակները բողոքարկման համար ընդունում են չեկեր, որոնք ներկայացվել են տասն օրը անցնելուց հետո, իսկ օտարերկրյա չեկեր` չեկը տալու օրից վեց ամիս անցնելուց հետո, սակայն ոչ ուշ, քան այդ ժամկետից հետո հաջորդ օրվա ժամը 12-ը:

 231. Չեկը չվճարելու դեպքում նոտարը չեկի չվճարումը հաստատում է չեկի վրա մակագրություն անելու միջոցով և այդ մասին նշում է սեղանամատյանում: Չեկի վրա մակագրություն անելու հետ միաժամանակ ծանուցում է ուղարկվում չեկատուին` նրա չեկը բանկի կողմից չվճարվելու և չեկի վրա մակագրություն արվելու մասին:

Բողոքը պետք է կազմվի մինչև չեկը ներկայացնելու ժամկետի ավարտը:

Եթե չեկը ներկայացվել է ժամկետի վերջին օրը, բողոքը կարող է կազմվել հաջորդ աշխատանքային օրը:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  25

 

ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԸ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՈՒՆԵԼԸ

 

232. Նոտարական գրասենյակները փաստաթղթերը պահպանության են ընդունում ցուցակով:

Ցուցակը կազմվում է երկու օրինակից և ստորագրվում փաստաթղթերը պահպանության հանձնող անձի և նոտարի կողմից:

Ցուցակի մեկ օրինակը մնում է նոտարական գրասենյակի գործերում, իսկ մյուս օրինակը տրվում է փաստաթղթերը պահպանության հանձնողին:

Ի հաստատումն փաստաթղթերը պահպանության ընդունելու` փաստաթղթեր հանձնող անձին վկայագիր է տրվում ցուցակի մեկ օրինակի հետ միասին (ձևերը կցվում են):

234. Պահպանության ընդունված փաստաթղթերը պահվում են առանձին ծրարներում, նոտարական գրասենյակների կնիքով կնքված երկաթյա կամ չհրկիզվող պահարաններում:

235. Պահպանության ընդունած փաստաթղթերը վերադարձվում են դրանք պահպանության հանձնողին կամ օրինական կարգով լիազորված անձին` վկայագիրը և ցուցակի օրինակը նոտարի ստացագրի հետ ներկայացնելուց հետո կամ դատարանի որոշմամբ:

 

Բ Ա Ժ Ի Ն  4

 

ՆՈՏԱՐԻԱՏԻ ՄԱՍԻՆ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ ՕՏԱՐԵՐԿՐՅԱ ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻ ԵՎ ՔԱՂԱՔԱՑԻՈՒԹՅՈՒՆ ՉՈՒՆԵՑՈՂ ԱՆՁԱՆՑ ՆԿԱՏՄԱՄԲ: ՕՏԱՐԵՐԿՐՅԱ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ: ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐ

 

236. «Պետական նոտարիատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 86 հոդվածին համապատասխան` օտարերկրյա քաղաքացիները և քաղաքացիություն չունեցող անձինք Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների հետ հավասար իրավունք ունեն դիմելու Հայաստանի Հանրապետության նոտարական գրասենյակներին:

Օտարերկրյա կազմակերպություններն իրավունք ունեն դիմելու Հայաստանի Հանրապետության նոտարական գրասենյակներին:

237. Նոտարը, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերին համապատասխան, կիրառում է օտարերկրյա իրավունքի նորմաներ:

Նոտարը ընդունում է օտարերկրյա իրավունքի պահանջներին համապատասխան կազմված փաստաթղթեր:

238. Նոտարները վավերացնում են այլ երկրներում գույքային և այլ քաղաքացիական գործեր վարելու համար Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց անունից տրվող լիազորագրերը, որոնք կապված են` ժառանգական իրավունքները ձևակերպելու, ժառանգությունից հրաժարվելու, գույքի օգտագործման և կառավարման իրավունքի, ինչպես նաև սեփականության իրավունքի` ներառյալ գույքի նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման, դադարեցման, ինչպես նաև ամուսնաընտանեկան գործեր վարելու ու օրենքով չարգելված այլ գործողություններ կատարելու հետ:

 239. «Պետական նոտարիատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 88 հոդվածի համաձայն` օտարերկրյա քաղաքացու մահից հետո Հայաստանի Հանրապետության տարածքում մնացած գույքի կամ օտարերկրյա քաղաքացու մահից հետո օտարերկրյա քաղաքացուն հասանելիք գույքի պահպանության հետ, ինչպես նաև այդպիսի գույքի նկատմամբ ժառանգության իրավունքի վկայագիր տալու հետ կապված գործողությունները իրականացվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:

240. Տեղեկություն ստանալով այն օտարերկրյա պետության քաղաքացու մահվան մասին, որի հետ Հայաստանի Հանրապետությունը կնքել է ժառանգական գույքի պահպանության նորմեր պարունակող միջազգային պայմանագիր, նոտարական գրասենյակները, ղեկավարվելով համապատասխան պայմանագրով, այն դեպքում, երբ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կա մահացածի գույք, անհրաժեշտ միջոցներ են ձեռնարկում ժառանգական գույքի պահպանության ուղղությամբ, որոշում են ժառանգական գույքի չափը և արժեքը, ժառանգների շրջանակը, ստուգում են, թե կա արդյոք կտակ և սույն հրահանգով սահմանված կարգով այդ մասին անմիջապես հաղորդում են Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարին և Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարություն:

Եթե միջազգային պայմանագրով ժառանգական գործի վարույթը վերապահված է օտարերկրյա պետության իրավասությանը, որի քաղաքացին է մահացածը, ապա շարժական ժառանգական գույքը նոտարական գրասենյակի կողմից կարող է հանձնվել այդ պետության դիվանագիտական կամ հյուպատոսական ներկայացուցչությանը` վերջինիս պահանջով:

241. Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերին համապատասխան` այն դեպքում, երբ օտարերկրյա պետության օրենսդրությամբ նախատեսված ձևով կազմված կտակը կտակարարի մահից հետո բացելու և հրապարակելու համար հանձնվում է նոտարական գրասենյակներին, նոտարը հրապարակում է կտակի բովանդակությունը` կազմելով արձանագրություն կտակի վիճակի և բովանդակության մասին:

Արձանագրության մեջ ցույց է տրվում կտակը կազմելու ամսաթիվը, այն ներկայացնող անձի անունը, փաստաթղթի վիճակը` արդյոք այն ներկայացվել է կնքված, թե բաց, եղել են արդյոք նրանում ջնջված տեղեր, ուղղումներ կամ այլ թերություններ, արձանագրությունը ստորագրվում է նոտարի և կտակը ներկայացնող անձի կողմից: Այդ անձանց կողմից էլ ստորագրվում է կտակի յուրաքանչյուր էջը: Եթե կտակը պահվել է նոտարի մոտ կնքված վիճակում, վերը նշված բոլոր գործողությունները նոտարը կատարում է անձամբ:

242. Օտարերկրյա պետությունների իրավասու մարմինների մասնակցությամբ կազմված կամ նրանց կողմից տրված փաստաթղթերը և ակտերը նոտարները քննարկման են ընդունում միայն հյուպատոսական վավերացման առկայության դեպքում, եթե այլ բան չի նախատեսված Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ կամ Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով:

Օտարերկրյա պաշտոնական փաստաթղթերի օրինականացման պահանջը չեղյալ հայտարարելու մասին 1961 թվականի հոկտեմբերի 5-ի Հաագայի կոնվենցիային միացած պետությունների (ցանկը կցվում է) իրավասու մարմինների մասնակցությամբ կազմված կամ նրանց կողմից տրված փաստաթղթերը և ակտերը նոտարները քննարկման են ընդունում նաև ապոստիլի առկայության դեպքում:

ԱՊՀ պետությունների միջև ստորագրված «Քաղաքացիական, ընտանեկան և քրեական գործերով իրավական օգնության և իրավական հարաբերությունների մասին» կոնվենցիայի համաձայն` մասնակից պետությունների իրավասու մարմինների կամ պաշտոնատար անձանց կողմից իրենց իրավասության շրջանակներում սահմանված ձևով պատրաստված կամ վավերացված այն փաստաթղթերը, որոնք հաստատված են պետական զինանշանի պատկեր ունեցող կնիքով, նոտարական գրասենյակների կողմից ընդունվում են առանց հյուպատոսական վավերացման կամ ապոստիլի: Վրաստանի, Բուլղարիայի Հանրապետության, Ռումինիայի հետ կնքված իրավական օգնության վերաբերյալ միջազգային պայմանագրերի համաձայն այդ պետությունների իրավասու մարմինների կամ պաշտոնատար անձանց կողմից իրենց իրավասության շրջանակներում սահմանված ձևով պատրաստված կամ վավերացված այն փաստաթղթերը, որոնք հաստատված են համապատասխան մարմնի կնիքով, նոտարական գրասենյակների կողմից ընդունվում են առանց հյուպատոսական վավերացման կամ ապոստիլի:

243. Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերի համապատասխան` Հայաստանի Հանրապետության նոտարական գրասենյակները կատարում են օտարերկրյա համապատասխան մարմինների հանձնարարությունները` առանձին նոտարական գործողություններ կատարելու մասին և առանձին նոտարական գործողություններ կատարելու վերաբերյալ հանձնարարություններով դիմում են օտարերկրյա մարմիններին:

244. Օտարերկրյա մարմինների հետ Հայաստանի Հանրապետության նոտարական գրասենյակներն իրենց հարաբերություններն իրականացնում են Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության միջոցով:

Իրավական օգնության վերաբերյալ պայմանագրերով և այլ միջազգային համաձայնագրերով նախատեսված դեպքերում նոտարական գրասենյակները անմիջականորեն կապվում են հյուպատոսական ներկայացուցիչների հետ, եթե տվյալ հյուպատոսական ներկայացուցչի հյուպատոսական օկրուգը կապված է նրանց ծառայական գործունեության շրջանի հետ:

 

(N1-60 ձևերը և ցուցումներն ուժը կորցրել են 04.03.02 N 113)

 

Հ Ա Յ Տ Ա Ր Ա Ր ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

(գործարքում նշված գույքի նկատմամբ այլ անձանց իրավունքների բացակայության մասին)

 

 

----- ------ 20--                              քաղաք/գյուղ   Ես ---------------------------------------------------------- բնակության վայրը (հասցե) ------------------------------------ անձնագիր (անձը հաստատող այլ փաստաթուղթ) --------------------- ------------------------------------------------------------- հայտնում եմ, որ --------------------------------------------- (գույքի տեսակը, գտնվելու վայրը) ------------------------------------------------------------- գույքը ձեռք բերելու պահին ամուսնացած չեմ եղել և այդ գույքի նկատմամբ այլ անձինք չունեն սեփականության կամ այլ իրավունքներ:   Նոտարի կողմից ինձ զգուշացվել է, որ կեղծ հայտարարություն տալու և այդ միջոցով ուրիշին սեփականության իրավունքով պատկանող գույքը խաբեությամբ տնօրինելու համար կարող եմ ենթարկվել օրենքով նախատեսված պատասխանատվության:   ------------------------------------------------------------- (անուն, ազգանուն, ստորագրություն, ամիս ամսաթիվ)   Ծանոթացա հայտարարության բովանդակությանը և հայտնում եմ, որ հայտարարության վերաբերյալ առարկություններ չունեմ:   ------------------------------------------------------------------ (անուն, ազգանուն, ստորագրություն, ամիս ամսաթիվ)

 

Հ Ա Մ Ա Ձ Ա Յ Ն Ա Գ Ի Ր

 

(համատեղ սեփականության իրավունքով պատկանող գույքի նկատմամբ գործարք կնքելու մասին)

 

----- ------ 2000                                       քաղաք/գյուղ   Ես ---------------------------------------------------------- բնակության վայրը (հասցե) ------------------------------------ անձնագիր (անձը հաստատող այլ փաստաթուղթ) --------------------- ------------------------------------------------------------- համաձայն եմ, որ համատեղ սեփականության իրավունքով ինձ պատկանող ------------------------------------------------------------- (գույքի տեսակը, գտնվելու վայրը, գույքը բնորոշող այլ ------------------------------------------------------------- տվյալներ) ------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------- (տնօրինող կամ տիրապետող անձի անուն, ազգանունը, ամուսնական կամ ------------------------------------------------------------- ազգակցական կապը, եթե անհրաժեշտ է) կողմից ------------------------------------------------------- (տնօրինման կամ տիրապետման ձևը և պայմանները) --------------------------------------------------------------   * Միաժամանակ հայտնում եմ, որ նշված գույքն օտարվելու դեպքում հրաժարվում եմ բնակելի տան օգտագործման իմ իրավունքից:   Հայտարարության բովանդակությանը ծանոթացա ------------------                                                                        ա.ա.հ

 

 

-----------------------------------------------------------

* Սույն գրառումը կատարվում է միայն բնակարանի կամ բնակելի տան օտարման դեպքում

 

Հ Ա Յ Տ Ա Ր Ա Ր ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

(շարժական գույքի նկատմամբ իրավունքների մասին)

 

 

----- ------ 20--                                               քաղաք Ես ---------------------------------------------------------- բնակության վայրը (հասցե) ------------------------------------ անձնագիր (անձը հաստատող այլ փաստաթուղթ) --------------------- ------------------------------------------------------------- հայտնում եմ, որ ---------------------------------------------                            (գույքի տեսակը, գտնվելու վայրը) -------------------------------------------------------------   գույքը սեփականության իրավունքով պատկանում է ինձ:   Նոտարի կողմից ինձ զգուշացվել է, որ կեղծ հայտարարություն տալու և այդ միջոցով ուրիշին սեփականության իրավունքով պատկանող գույքը խաբեությամբ տնօրինելու համար կարող եմ ենթարկվել օրենքով նախատեսված պատասխանատվության: ------------------------------------------------------------- (անուն, ազգանուն, ստորագրություն, ամիս ամսաթիվ)   Ծանոթացա հայտարարության բովանդակությանը և հայտնում եմ, որ հայտարարության վերաբերյալ առարկություններ չունեմ:   ------------------------------------------------------------------ (անուն, ազգանուն, ստորագրություն, ամիս ամսաթիվ)

 

ԳԱՂՏՆԻ

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

(կտակի առկայության մասին)

 

 

---- ------- 20--                                                         քաղաք   ---------------------------------------------------- նոտարական գրասենյակի անվանումը ---------------------------------------------------- նոտարի անուն, ազգանունը   կողմից 20--թ -------- ----- վավերացվել է քաղաքացի   -------------------------------------------------- (անուն, ազգանուն, հայրանուն, ծննդյան օրը և վայրը   --------------------------------------------------- բնակության վայրը /հասցեն/) արված կտակը:   նոտար ---------------------------- ստորագրություն

 

Ց Ա Ն Կ

 

1961 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 5-Ի ՀԱԱԳԱՅԻ ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ ՄԱՍՆԱԿԻՑՆԵՐԻ

 

(առ 01.07.1999 թվականի)

 

ԱՄՆ	ՀԱՐԱՎՍԼԱՎԻԱ
ԱՆԴՈՐՐԱ	ՀՈՒՆԱՍՏԱՆ
ԱՆՏԻԳՈՒԱ ԵՎ ԲԱՐԲՈՒԴԱ	ՀՈՒՆԳԱՐԻԱ
ԱՎՍՏՐԻԱ	ՃԱՊՈՆԻԱ
ԱՎՍՏՐԱԼԻԱ	ՄԱԼԱՎԻ
ԱՐԳԵՆՏԻՆԱ	ՄԱԼԹԱ ԿՂԶԻՆԵՐ
ԲԱՀԱՄՅԱՆ ԿՂԶԻՆԵՐ	ՄԱԿԵԴՈՆԻԱ
ԲԱՐԲԱԴՈՍ	ՄԱՐՇԱԼՅԱՆ ԿՂԶԻՆԵՐ
ԲԵԼԳԻԱ	ՄԵԾ ԲՐԻՏԱՆԻԱ
ԲԵԼԻԶ	ՄԵՔՍԻԿԱ
ԲԵԼՈՌՈՒՍ	ՄԱՎՐԻՏԱՆԻԱ
ԲՈՍՆԻԱ ԵՎ ՀԵՐՑՈԳՈՎԻՆԱ	ՆԻԴԵՌԼԱՆԴՆԵՐ
ԲՈՏՍՎԱՆԱ	ՆԻՈՒ
ԲՐՈՒՆԵՅ	ՆՈՐՎԵԳԻԱ
ԳԵՐՄԱՆԻԱ	ՇՎԵԴԻԱ
ԷԼ ՍԱԼՎԱԴՈՐ	ՇՎԵՅՑԱՐԻԱ
ԹՈՒՐՔԻԱ	ՍՎԱԶԻԼԵՆԴ
ԻՌԼԱՆԴԻԱ	ՉԵԽԻԱ
ԻՍՐԱՅԵԼ	ՊԱՆԱՄԱ
ԻՍՊԱՆԻԱ	ՊՈՐՏՈՒԳԱԼԻԱ
ԻՏԱԼԻԱ	ՌՈՒՍԱՍՏԱՆ
ԼԱՏՎԻԱ	ՍԱՆ ՄԱՐԻՆՈ
ԼԵՍՈՏՈ	ՍԵՅՇԵԼՅԱՆ ԿՂԶԻՆԵՐ
ԼԻԲԵՐԻԱ	ՍԼՈՎԵՆԻԱ
ԼԻԽՏԵՆՇՏԵՅՆ	ՍՈՒՐԻՆԱՄ
ԼԻՏՎԱ	ՍՈՒՐԲ ԿԻՏՏՍ ԵՎ ՆԵՎԻՍ
ԼՅՈՒՔՍԵՄԲՈՒՐԳ	ՎԵՆԵՍՈՒԵԼԱ
ԽՈՐՎԱԹԻԱ	ՏՈՆԳԱ
ԿԻՊՐՈՍ	ՖԻՆԼԱՆԴԻԱ
ՀԱՅԱՍՏԱՆ	ՖԻՋԻ
ՀԱՀ	ՖՐԱՆՍԻԱ

(հրահանգը լրաց, փոփ, խմբ. 09.10.00 N 632, 12.11.01 N 1703, փոփ. 04.03.02 N 113)

ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ
14 օգոստոսի 2000 Թ.

ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 10200077