Ոչ պաշտոնական թարգմանություն

ՓԱՐԻԶԻ ՀՌՉԱԿԱԳԻՐԸ ՆՈՐ ԵՎՐՈՊԱՅԻ ՀԱՄԱՐ

ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ, ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄԻԱՍՆՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐ ԴԱՐԱՇՐՋԱՆ

Փարիզ, 1990

Մենք` Եվրոպայի անվտանգության ու համագործակցության խորհրդակցության մասնակից պետությունների կառավարությունների և պետությունների ղեկավարներս, հավաքվել ենք Փարիզում խոր վերափոխումների ու պատմական սպասելիքների ժամանակաշրջանում: Եվրոպայի առճակատման ու պառակտման դարաշրջանը վերջացավ: Մենք հայտարարում ենք, որ այսուհետև մեր հարաբերությունները հիմնվելու են փոխադարձ հարգանքի ու համագործակցության վրա:

Եվրոպան ազատվում է անցյալի ժառանգությունից: Տղամարդկանց ու կանանց քաջությունը, ժողովուրդների կամքի ուժը և Հելսինկիի Եզրափակիչ ակտի գաղափարների զորությունը ժողովրդավարության, խաղաղության և միասնության նոր դարաշրջան բացեցին Եվրոպայում:

Մեր ժամանակը այն հույսերի ու ակնկալիքների իրականացման ժամանակն է, որոնք տասնամյակներ շարունակ ապրում էին մեր ժողովուրդների սրտերում. հաստատակամ նվիրվածություն ժողովրդավարությանը` հիմնված մարդու իրավունքների ու հիմնարար ազատությունների վրա, բարգավաճում տնտեսական ազատության ու սոցիալական արդարության միջոցով և հավասար անվտանգություն մեր բոլոր երկրների համար:

Եզրափակիչ ակտի տասը սկզբունքները կլինեն մեր ուղենիշ աստղը դեպի այդ տենչալի ապագան ընթանալիս, այնպես, ինչպես որ դրանք վերջին տասնհինգ տարում լուսավորում էին մեր ուղին դեպի հարաբերությունների բարելավում: ԵԱՀԽ-ի գծով բոլոր պարտավորությունները լիովին կատարելը պետք է հիմք հանդիսանա այն նախաձեռնությունների համար, որոնք ձեռնարկում ենք ներկայումս, որպեսզի մեր ժողովուրդներին հնարավորություն տանք ապրելու իրենց իղձերին համապատասխան:

Մարդու իրավունքները, ժողովրդավարությունը եվ օրենքի գերակայությունը

Մենք պարտավորվում ենք կառուցել, համախմբել և ամրապնդել ժողովրդավարությունը` որպես կառավարման միակ համակարգ մեր երկրներում: Այս նախաձեռնության մեջ մենք կառաջնորդվենք հետևյալով.

Մարդու իրավունքներն ու հիմնարար ազատությունները, ծնվելու պահից, պատկանում են բոլոր մարդկանց, դրանք անկապտելի են և երաշխավորվում են օրենքով: Դրանք պաշտպանելն ու դրանց նպաստելը կառավարության առաջնահերթ պարտականությունն է: Դրանք հարգելը էական երաշխիք է ընդդեմ չափազանց մեծ իշխանությամբ օժտված պետության: Դրանց կիրառումն ու լիովին իրականացումն ազատության, արդարության և խաղաղության հիմքն են: Ժողովրդավարական կառավարումը հիմնվում է ժողովրդի կամքի վրա, որը կանոնավոր կերպով դրսևորվում է ազատ և արդարացի ընտրությունների ընթացքում: Ժողովրդավարության հիմքում ընկած է մարդու անձի և օրենքի գերակայության հարգումը: Ժողովրդավարությունը սեփական կարծիքն արտահայտելու ազատության, հասարակության բոլոր խմբերի նկատմամբ հանդուրժողականության և յուրաքանչյուր մարդու համար հնարավորությունների հավասարության լավագույն երաշխիքն է:

Ժողովրդավարությունը, որը ներկայացուցչական և բազմակարծիք բնույթ ունի, հարուցում է հաշվետվություն ընտրողներին, օրենքները կիրառելու պետական իշխանությունների պարտավորություն և անաչառ արդարադատություն:

Ոչ ոք չպետք է օրենքից վեր կանգնի:

Մենք հաստատում ենք, որ առանց որևէ խտրականության` ամեն մարդ իրավունք ունի

. մտքի, խղճի, կրոնի և համոզմունքների ազատության,

. իր կարծիքն արտահայտելու ազատության,

. միավորման և խաղաղ հավաքների ազատության.

. տեղաշարժման ազատության:

Ոչ ոք

. չի ենթարկվի կամայական կալանավորման կամ կալանքի տակ պահվելու

. չի ենթարկվի խոշտանգումների կամ դաժանության, անմարդկային կամ մարդկային արժանապատվությունը նվաստացնող վարվեցողության և պատժի այլ ձևերի:

 Յուրաքանչյուր ոչ նաև իրավունք ունի

. իմանալ իր իրավունքներն ու վարվել դրանց համապատասխան,

. մասնակցել ազատ և արդարացի ընտրությունների,

. արդարացի և դռնբաց դատաքննության` իրենց հանցանք կատարելու մեղադրանք ներկայացվելու դեպքում,

. տիրապետել միանձնյա կամ ուրիշների հետ համատեղ սեփականության և զբաղվել անհատական ձեռնարկչությամբ,

. օգտվել իր տնտեսական, սոցիալական ու մշակութային իրավունքներից:

Մենք հավաստում ենք, որ ազգային փոքրամասնությունների էթնիկական, մշակութային, լեզվական ու կրոնական ինքնատիպությունը կպաշտպանվի, և որ ազգային փոքրամասնությունների թվին պատկանող անձինք իրավունք ունեն ազատորեն դրսևորելու, պահպանելու և զարգացնելու այդ ինքնատիպությունը` առանց որևէ խտրականության, և օրենքի առջև լիակատար հավասարության պայմաններում:

Մենք կապահովենք, որ ամեն մարդ օգտվի իրավական պաշտպանության ազգային թե միջազգային արդյունավետ միջոցների մատչելիությունից` նրա իրավունքների ամեն տեսակ խախտման դեմ:

Սույն դրույթները լիովին կիրառելն այն հիմքն է, որի վրա մենք կձգտենք կառուցել նոր Եվրոպա:

Մեր պետությունները կհամագործակցեն և միմյանց կաջակցեն ժողովրդավարական նվաճումներն անշրջելի դարձնելու նպատակով:

Տնտեսական ազատություն եվ պատասխանատվություն

Բարգավաճման համար բացարձակապես անհրաժեշտ են տնտեսական ազատություն, սոցիալական արդարություն և պատասխանատու վերաբերմունք շրջակա միջավայրի նկատմամբ:

Անհատի ազատ կամքը, որն իրականացվում է ժողովրդավարության պայմաններում և պաշտպանվում օրենքի գերակայությամբ, տնտեսական ու սոցիալական հաջող զարգացման անհրաժեշտ հիմքն է: Մենք կխրախուսենք նման տնտեսական գործունեությունը, որն իրականացվում է` հարգելով և հաստատելով մարդկային արժանապատվությունը:

Ազատությունը և քաղաքական բազմակարծությունը մեր ընդհանուր նպատակի` տնտեսական կայուն աճի ուղղությամբ շուկայական տնտեսության զարգացման, բարգավաճման, սոցիալական արդարության, զբաղվածության մեծացման և տնտեսական բնապաշարների արդյունավետ օգտագործման անհրաժեշտ տարրերն են: Այն երկրների հաջող անցումը շուկայական տնտեսության, որոնք ջանքեր են գործադրում այդ ուղղությամբ, կարևոր նշանակություն ունի և բխում է բոլորիս շահերից: Դա մեզ հնարավորություն կտա հասնելու բարեկեցության ավելի բարձր մակարդակի, ինչը մեր ընդհանուր նպատակն է: Մենք կհամագործակցենք այդ խնդրի լուծման ասպարեզում:

Շրջակա միջավայրի պահպանումը մեր բոլոր երկրների համատեղ պարտականությունն է: Պաշտպանելով այդ բնագավառում ազգային ու տարածաշրջանային մակարդակներով ձեռնարկվող ջանքերը, մենք նաև պետք է նկատի ունենանք ավելի լայն հիմքերի վրա համատեղ գործողությունների սուր կարիքը:

Բարեկամական հարաբերություններ մասնակից պետությունների միջեվ

Այժմ, երբ Եվրոպայի վրա բացվում է նոր դարաշրջանի արշալույսը, մենք լի ենք վճռականությամբ ընդլայնելու և ամրապնդելու բարեկամական հարաբերություններն ու համագործակցությունը Եվրոպայի պետությունների, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների և Կանադայի միջև, ինչպես նաև նպաստելու մեր ժողովուրդների բարեկամությանը:

Եվրոպայում ժողովրդավարությունը, խաղաղությունն ու միասնությունը պահպանելու և ամրապնդելու նպատակով մենք հանդիսավորությամբ հռչակում ենք մեր լիակատար հավատարմությունը Հելսինկիի Եզրափակիչ ակտի տասը սկզբունքներին: Մենք հավաստում ենք այդ տասը սկզբունքների անանց արժեքը և դրանք իրագործելու մեր վճռականությունը: Բոլոր սկզբունքները կիրառվում են միատեսակ և անշեղորեն, դրանցից յուրաքանչյուրը մեկնաբանելիս` հաշվի առնելով մյուսները: Դրանք կազմում են մեր հարաբերությունների հիմքը:

Միավորված ազգերի կազմակերպության Կանոնադրությամբ մեր պարտավորություններին և Հելսինկիի Եզրափակիչ ակտով մեր պարտավորություններին համապատասխան մենք վերականգնում ենք մեր այն հավաստիացումները, որ ձեռնպահ կմնանք որևէ պետության տարածքային ամբողջականության կամ քաղաքական անկախության դեմ ուժ կամ ուժի սպառնալիք գործադրելուց և ցանկացած այլ գործողություններից, որոնք անհամատեղելի են այդ փաստաթղթերի սկզբունքների ու նպատակների հետ: Մենք հիշեցնում ենք, որ Միավորված ազգերի կազմակերպության Կանոնադրությամբ ստանձնած պարտավորությունները չկատարելը միջազգային իրավունքի խախտում է:

Մենք վերստին հավաստում ենք մեր համախոհությունը վեճերի կարգավորմանը խաղաղ միջոցներով: Մենք որոշում ենք ընդունում ստեղծելու մասնակից պետությունների միջև հակամարտությունների կանխման և կարգավորման մեխանիզմներ:

Եվրոպայի պառակտման դադարումով մենք կձգտենք նոր որակ հաղորդել անվտանգության ոլորտի մեր հարաբերություններին` լիովին հարգելով այդ բնագավառում յուրաքանչյուրի համար պահպանվող ընտրության ազատությունը: Անվտանգությունն անբաժանելի է, և յուրաքանչյուր մասնակից պետության անվտանգությունն անխզելիորեն կապված է մնացած բոլորի անվտանգության հետ: Ուստի մենք պարտավորվում ենք համագործակցել մեր միջև վստահությունն ու անվտանգությունն ամրապնդելու և սպառազինությունների ու զինաթափման նկատմամբ վերահսկողությանն օժանդակելու գործում:

Մենք ողջունում ենք քսաներկու պետությունների Համատեղ հռչակագիրն իրենց հարաբերությունների բարելավման մասին:

Մեր հարաբերությունները հենվելու են ժողովրդավարական արժեքներին, ինչպես նաև մարդու իրավունքներին և հիմնարար ազատություններին մեր ընդհանուր նվիրվածության վրա: Մենք համոզված ենք, որ մեր պետությունների խաղաղության և անվտանգության ամրապնդման համար բացարձակապես անհրաժեշտ են ժողովրդավարության զարգացումն ու մարդու իրավունքների հարգումը և արդյունավետ իրականացումը: Մենք կրկին հավաստում ենք ժողովուրդների իրավահավասարությունը և իրենց ճակատագիրը Միավորված ազգերի կազմակերպության Կանոնադրության ու միջազգային իրավունքի համապատասխան նորմերի համաձայն տնօրինելու իրավունքը, ներառյալ նրանք, որոնք վերաբերում են պետությունների տարածքային ամբողջականությանը:

Մենք լի ենք վճռականությամբ աշխուժացնելու քաղաքական կոնսուլտացիաներն ու ընդլայնելու համագործակցությունը տնտեսական, սոցիալական, բնապահպանական, մշակութային և մարդասիրական խնդիրները լուծելու ասպարեզում: Այս համատեղ վճռականությունը և մեր աճող փոխկախվածությունը կօգնեն հաղթահարելու տասնամյակներ շարունակ գոյություն ունեցող անվստահությունը, բարձրացնելու կայունությունն ու կառուցելու միասնական Եվրոպա:

Մենք ցանկանում ենք, որ Եվրոպան խաղաղության աղբյուր հանդիսանա, բաց լինի ուրիշ երկրների հետ երկխոսության ու համագործակցության համար, ողջունի փոխանակումներն ու մասնակցի ապագայի մրցահրավերների համատեղ պատասխանների որոնմանը:

Անվտանգություն

Ժողովրդավարության կայունացումն ու անվտանգության ամրապնդումը բարենպաստ անդրադարձ կունենան մեր բարեկամական հարաբերությունների վրա:

Մենք ողջունում ենք քսաներկու մասնակից պետությունների կողմից Եվրոպայի սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագրի ստորագրումը, որը կհանգեցնի զինված ուժերի մակարդակի նվազեցման: Մենք հաստատում ենք վստահության և անվտանգության ամրապնդման նոր էական միջոցների փաթեթի ընդունումը, որոնք կհանգեցնեն բոլոր մասնակից պետությունների միջև հստակ հարաբերությունների ընդլայնմանն ու վստահության աճին: Դրանք կարևոր քայլեր են Եվրոպայի կայունության և անվտանգության ամրապնդման ուղղությամբ:

Զինված ուժերի աննախադեպ կրճատումը, որը կհանդիսանա Եվրոպայի սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագրի հետևանքը, զուգակցվելով ԵԱՀԽ-ի գործընթացի շրջանակներում անվտանգության ու համագործակցության նկատմամբ նոր մոտեցումների հետ, կհանգեցնի Եվրոպայի անվտանգության նոր ըմբռնման և նոր որակ կհաղորդի մեր հարաբերություններին: Այս համատեքստում մենք լիովին ճանաչում ենք պետությունների ազատությունը` իրենց անվտանգության ապահովման ձևը ընտրելու հարցում:

Միասնություն

Միասնական ամբողջություն կազմող և ազատ Եվրոպան նոր նախաձեռնության է կոչում:

Մենք մեր ժողովուրդներին հրավիրում ենք մասնակցել այդ վեհ գործին: Մենք մեծ գոհունակությամբ ենք նշում Գերմանիայի առնչությամբ վերջնական կարգավորման մասին պայմանագիրը, որն ստորագրվել է Մոսկվայում, 1990 թվականի սեպտեմբերի 12-ին, և անկեղծորեն ողջունում ենք այն փաստը, որ գերմանական ժողովուրդը միավորվեց մեկ պետության մեջ` Եվրոպայի անվտանգության ու համագործակցության խորհրդակցության Եզրափակիչ ակտի սկզբունքներին համապատասխան և իր հարևանների լիակատար համաձայնությամբ: Գերմանիայի ազգային միասնության հասնելը կարևոր ներդրում է` ի հաստատումն արդարացի և կայուն խաղաղ կարգուկանոնի միասնական ժողովրդավարական Եվրոպայում, որը գիտակցում է իր պատասխանատվությունը կայունության, խաղաղության ու համագործակցության ապահովման համար:

ԵԱՀԽ-ի հիմնարար բնութագրերից մեկը ինչպես հյուսիսամերիկյան, այնպես էլ եվրոպական պետությունների մասնակցությունն է նրան. դա է ընկած նրա անցյալի նվաճումների հիմքում և էապես անհրաժեշտ է ԵԱՀԽ-ի ապագա գործընթացի համար: Անփոփոխ նվիրվածություն մեր որդեգրած արժեքներին և մեր ընդհանուր ժառանգությանը. ահա այն հանգույցները, որոնք շաղկապում են մեզ միմյանց հետ: Մեր երկրների ամբողջ հարուստ բազմազանությամբ հանդերձ, մենք միասնական ենք մեր նվիրվածությամբ համագործակցության ընդլայնմանը բոլոր բնագավառներում: Մեր առջև ծառացած բարդ խնդիրները կարող են լուծվել միայն համատեղ գործողությունների, համագործակցության և համերաշխության միջոցով:

ԵԱՀԽ-ն եվ աշխարհը

Մեր երկրների ճակատագիրը շաղկապված է մյուս բոլոր երկրների ճակատագրի հետ: Մենք լիովին պաշտպանում ենք Միավորված ազգերի կազմակերպությունը և նրա դերի բարձրացումը միջազգային խաղաղությանը, անվտանգությանն ու արդարությանը սատարելու գործում: Մենք վերստին հավաստում ենք մեր նվիրվածությունը Միավորված ազգերի կազմակերպության սկզբունքներին ու նպատակներին, ինչպես որ դրանք ամրագրված են նրա Կանոնադրության մեջ, և դատապարտում ենք այդ սկզբունքների ամեն տեսակ խախտումները: Մենք գոհունակությամբ ենք նշում Միավորված ազգերի կազմակերպության աճող դերը համաշխարհային գործերում և նրա բարձրացող արդյունավետությունը, ինչին նպաստում է մեր պետությունների փոխհարաբերությունների բարելավումը:

Գիտակցելով աշխարհի զգալի մասի անհետաձգելի կարիքները, մենք պարտավորվում ենք համերաշխություն դրսևորել մյուս բոլոր երկրների նկատմամբ: Ուստի այսօր մենք Փարիզից դիմում ենք աշխարհի բոլոր երկրներին ուղղված կոչով: Մենք պատրաստ ենք միավորել ջանքերը բոլոր պետությունների և նրանցից ցանկացածի հետ` մարդկային հիմնարար արժեքների ամբողջությունը համատեղ պաշտպանելու և հաստատելու համար:

ԱՊԱԳԱՅԻ ԿՈՂՄՆՈՐՈՇԻՉՆԵՐԸ

Ելնելով ԵԱՀԽ-ի բոլոր սկզբունքների և դրույթների լիակատար կիրառմանը մեր հաստատակամ հավատարմությունից, մենք այժմ որոշում ենք ընդունում նոր ազդակ հաղորդելու մեր համագործակցության հաշվեկշռված ու համակողմանի զարգացմանը մեր ժողովուրդների կարիքների և իղձերի բավարարման նպատակով:

Մարդկային չափանիշ

Մենք հայտարարում ենք, որ մեր կողմից մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների հարգումը անփոփոխ է: Մենք ամբողջությամբ կկիրառենք ու կզարգացնենք ԵԱՀԽ-ի մարդկային չափանիշին վերաբերող դրույթները:

Առաջնորդվելով Մարդկային չափանիշի խորհրդաժողովի Կոպենհագենի խորհրդակցության փաստաթղթով, մենք կհամագործակցենք ժողովրդավարական հաստատություններն ամրապնդելու և օրենքի գերակայությունն ապահովելու նպատակով: Այդ նպատակով մենք որոշում ենք ընդունում փորձագետների սեմինար անցկացնել Օսլոյում` 1991 թվականի նոյեմբերի 4-15-ը:

Մեր հասարակությունների կյանքում ազգային փոքրամասնությունների հարուստ ներդրմանը նպաստելու վճռականությամբ համակված` մենք պարտավորվում ենք այսուհետև էլ բարելավել նրանց վիճակը: Մենք կրկին հավաստում ենք մեր այն խոր համոզմունքը, որ մեր ժողովուրդների բարեկամական հարաբերությունները, ինչպես նաև խաղաղությունը, արդարությունը, կայունությունն ու ժողովրդավարությունը պահանջում են, որ ազգային փոքրամասնությունների էթնիկական, մշակութային, լեզվական և կրոնական ինքնատիպությունը պաշտպանված լինի և որ պայմաններ ստեղծվեն այդ ինքնատիպությունը խրախուսելու համար: Մենք հայտարարում ենք, որ ազգային փոքրամասնություններին վերաբերող հարցերը կարող են գոհացուցիչ կերպով լուծվել միայն ժողովրդավարական քաղաքականության շրջանակներում: Մենք այնուհետև ընդունում ենք, որ ազգային փոքրամասնությունների թվին պատկանող անձանց իրավունքները պետք է ամբողջությամբ հարգվեն` որպես մարդու համընդհանուր իրավունքների մի մաս: Գիտակցելով ազգային փոքրամասնություններին վերաբերող հարցերում համագործակցությունն աշխուժացնելու, ինչպես նաև նրանց պաշտպանությունը բարելավելու անհետաձգելի կարիքը, մենք որոշում ենք ընդունում 1991 թվականի հուլիսի 1-19-ը Ժնևում փորձագետների խորհրդակցություն անցկացնել ազգային փոքրամասնությունների խնդիրների շուրջ:

Մենք արտահայտում ենք մեր վճռականությունը պայքարելու ցեղային և էթնիկական ատելության, հրեատյացության, այլավախության և խտրականության դեմ, ում նկատմամբ էլ որ լինի, ինչպես նաև կրոնական ու գաղափարախոսական շարժառիթներով հալածման դեմ:

ԵԱՀԽ-ի գծով մեր պարտավորություններին համապատասխան մենք ընդգծում ենք, որ մեր քաղաքացիների ազատ տեղաշարժվելը և նրանց շփումները, ինչպես նաև տեղեկատվության ու գաղափարների ազատ հոսքը կարևորագույն նշանակություն ունեն ազատ հասարակությունների և ծաղկող մշակույթների պահպանման ու զարգացման համար: Մենք ողջունում ենք զբոսաշրջության զարգացումը և մեր երկրների քաղաքացիների միմյանց մոտ ուղևորությունների ընդլայնումը:

Մարդկային չափանիշի մեխանիզմն ապացուցել է իր օգտակարությունը, ուստի մենք լի ենք վճռականությամբ ընդլայնելու այն` նոր ընթացակարգեր ընդգրկելու միջոցով, որոնք մասնավորապես կնախատեսեն փորձագետների սպասարկումներ կամ ականավոր գործիչների խորհրդակցություններ, որոնք փորձ ունեն մարդու իրավունքների հարցերում, որ կարող են արծարծվել տվյալ մեխանիզմի շրջանակներում: Սույն մեխանիզմի համատեքստում մենք կապահովենք առանձին անձանց մասնակցությունը նրանց իրավունքների պաշտպանությանը: Ուստի մենք հայտարարում ենք մեր հաստատակամ հավատարմությունն այդ բնագավառում, մասնավորապես Մարդկային չափանիշի խորհրդաժողովի Մոսկվայի խորհրդակցությունում մեր ստանձնած պարտավորությունների հետագա ընդլայնմանը` առանց վնաս հասցնելու գոյություն ունեցող միջազգային միջոցների գծով պարտավորություններին, որոնց մասնակիցները կարող են լինել մեր պետությունները:

Մենք ընդունում ենք Եվրախորհրդի կարևոր ներդրումը մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության ու օրենքի գերակայության սկզբունքներին նպաստելու գործում, ինչպես նաև մշակույթի բնագավառում համագործակցությունը զարգացնելու խնդրում: Մենք ողջունում ենք Եվրախորհրդի մեջ ընդունվելու և նրա Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիային միանալու նպատակով որոշ մասնակից պետությունների ձեռնարկած քայլերը: Մենք նաև ողջունում ենք իր փորձը ԵԱՀԽ-ին փոխանցելու Եվրախորհրդի պատրաստակամությունը:

Անվտանգություն

Եվրոպայի փոփոխվող քաղաքական և ռազմական իրադրությունը նոր հնարավորություններ է բացում ռազմական անվտանգության բնագավառում համատեղ ջանքեր գործադրելու համար: Մենք կզարգացնենք այն կարևոր նվաճումները, որոնց հաջողվեց հասնել Եվրոպայի սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագրում և վստահության ու անվտանգության ամրապնդման միջոցառումներին նվիրված բանակցություններում: Մենք պարտավորվում ենք շարունակել բանակցությունները վստահության ու անվտանգության ամրապնդման միջոցների շուրջ դարձյալ նույն մանդատով և ձգտել դրանք ավարտել ԵԱՀԽ-ի հաջորդ հանդիպումից ոչ ուշ, որը կայանալու է Հելսինկիում, 1992 թվականին: Մենք նաև ողջունում ենք համապատասխան մասնակից պետությունների որոշումը` Եվրոպայի սովորական զինված ուժերի շուրջ բանակցությունները շարունակելու նույն մանդատով և ձգտելու դրանք ավարտել Հելսինկիում կայանալիք հաջորդ հանդիպումից ոչ ուշ: Ազգային մակարդակով նախապատրաստվելու համար անհրաժեշտ ժամանակամիջոցից հետո մենք շահագրգռվածությամբ սպասում ենք մասնակից բոլոր պետությունների կառուցվածքայնորեն ավելի կազմակերպված համագործակցության կարգավորմանը անվտանգության հարցերում, ինչպես նաև երեսունչորս մասնակից պետությունների քննարկումներին ու կոնսուլտացիաներին` 1992 թվականից ոչ ուշ, Հելսինկիի հանդիպման ավարտից հետո հետագա քայլերի շրջանակներում նոր բանակցություններ սկսել զինաթափման և վստահության ու անվտանգության ամրապնդման շուրջ, որոնք բաց կլինեն բոլոր մասնակից պետությունների համար:

Մենք կոչ ենք անում շուտափույթ կոնվենցիա ստորագրել արդյունավետ ստուգման ենթարկվող քիմիական զենքի լիակատար ու համընդհանուր արգելման մասին, և մենք մտադիր ենք դառնալ դրա անդրանիկ մասնակիցները:

Մենք վերստին հավաստում ենք «Բաց երկնքի» նախաձեռնությունը և կոչ ենք անում շուտափույթ և հաջողությամբ ավարտել այդ բանակցությունները:

Թեև Եվրոպայում հակամարտության սպառնալիքը նվազել է, այդուհանդերձ, ուրիշ վտանգներ են սպառնում մեր հասարակությունների կայունությանը: Մենք մտադիր ենք համագործակցել ժողովրդավարական հաստատություններն այն գործողություններից պաշտպանելու գործում, որոնք խախտում են մասնակից պետությունների անկախությունը, ինքնիշխան հավասարությունը կամ տարածքային ամբողջականությունը: Դրանց թվին են պատկանում անօրինական գործողությունները, որոնք ներառում են արտաքին ճնշումը, հարկադրումն ու քայքայիչ գործունեությունը:

Մենք անվերապահորեն դատապարտում ենք ահաբեկչության բոլոր գործողությունները, եղանակներն ու գործելակերպը և արտահայտում մեր վճռականությունը` համագործակցելու ինչպես երկկողմ, այնպես էլ բազմակողմ համագործակցությամբ այն արմատախիլ անելու նպատակով: Մենք նաև համատեղ կպայքարենք թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ:

Գիտակցելով, որ ուժի կամ դրա գործադրման սպառնալիքից ձեռնպահ մնալու պետությունների պարտականությունների էական լրացում է վեճերի խաղաղ կարգավորումը, ընդ որում` այդ երկու գործոնները էական են միջազգային խաղաղության ու անվտանգության պահպանման և ամրապնդման համար, մենք ոչ միայն արդյունավետ ուղիներ կորոնենք հնարավոր հակամարտությունները կանխելու քաղաքական միջոցներով, այլև միջազգային իրավունքի համաձայն որոշելու հնարավոր ցանկացած վեճերի խաղաղ կարգավորման համապատասխան մեխանիզմները: Համապատասխանաբար պարտավորվում ենք փնտրել այդ բնագավառում համագործակցելու նոր ձևեր, մասնավորապես վեճերի խաղաղ կարգավորման եղանակների խմբակազմ, ներառյալ երրորդ կողմի պարտադիր ներգրավումը: Մենք ընդգծում ենք, որ այս համատեքստում անհրաժեշտ լիովին օգտագործել վեճերի խաղաղ կարգավորման խորհրդակցության հնարավորությունները, որը կայանալու է 1991 թվականի սկզբներին Վալետայում: Արտաքին գործերի նախարարների խորհուրդը ուշադրության կառնի Վալենտայի խորհրդակցության զեկուցագիրը:

Տնտեսական համագործակցություն

Մենք ընդգծում ենք, որ շուկայական տնտեսության վրա հիմնված տնտեսական համագործակցությունը մեր հարաբերությունների էական տարրն է և կնպաստի բարգավաճող ու միասնական Եվրոպայի կառուցմանը: Ժողովրդավարական հաստատություններն ու տնտեսական ազատությունը խթանում են տնտեսական ու սոցիալական առաջընթացը, ինչպես դա ընդունվում է Տնտեսական համագործակցության Բոննի խորհրդաժողովի փաստաթղթում, որի արդյունքները մենք վճռականորեն պաշտպանում ենք:

Մենք ընդգծում ենք, որ տնտեսության, գիտության ու տեխնիկայի բնագավառի համագործակցությունն այժմ դարձել է ԵԱՀԽ-ի գործընթացի կարևոր նեցուկը: Մասնակից պետությունները պետք է պարբերաբար քննության ենթարկեն առաջընթացն այդ բնագավառում և նոր ազդակներ հաղորդեն դրան:

Մենք համոզված ենք, որ անհրաժեշտ է ընդհանրապես ընդլայնել մեր տնտեսական համագործակցությունն ամբողջությամբ վերցված, խրախուսել ազատ ձեռնարկչությունը, ընդլայնել և բազմակողմանի դարձնել առևտուրը` սակագների և առևտրի գլխավոր համաձայնագրի (ԳԱՏՏ) կանոններին համապատասխան: Մենք կնպաստենք սոցիալական արդարությանն ու առաջադիմությանը, ինչպես նաև կբարձրացնենք մեր ժողովուրդների բարեկեցությունը: Այս համատեքստում մենք ընդունում ենք գործազրկության խնդրի կարգավորմանը նպատակամղված արդյունավետ քաղաքականության կարևորությունը:

Մենք վերստին հաստատում ենք, որ անհրաժեշտ է այսուհետև ևս աջակցել ժողովրդավարական երկրներին` շուկայական տնտեսության անցնելու և, սեփական ուժերի վրա հենվելով, տնտեսական ու սոցիալական աճի հիմքեր ստեղծելու խնդրում, ինչպես դա արդեն պարտավորվել է անել 24 երկրների խումբը: Մենք ընդգծում ենք նաև միջազգային տնտեսական ու ֆինանսական համակարգին նրանց ավելի խոր ինտեգրացման անհրաժեշտությունը, ինչը ենթադրում է կարգապահության և օգուտների ճանաչում:

Մենք այն կարծիքին ենք, որ ԵԱՀԽ-ի գործընթացի շրջանակներում տնտեսական համագործակցությանն ավելի մեծ ուշադրություն դարձնելիս պետք է հաշվի առնել զարգացող մասնակից պետությունների շահերը:

Մենք հիշեցնում ենք մարդու իրավունքներն ու հիմնարար ազատությունները հարգելու և գիտական առաջադիմության փոխկապակցվածությունը: Գիտության ու տեխնիկայի բնագավառում համագործակցելը էական դեր կխաղա տնտեսական և սոցիալական զարգացման մեջ: Ուստի այն պետք է զարգանա համապատասխան գիտատեխնիկական տեղեկատվության և գիտելիքների ավելի լայն փոխանակման ուղղությամբ մասնակից պետությունների միջև գոյություն ունեցող տեխնոլոգիական խզումը հաղթահարելու համար: Մենք նաև մասնակից պետություններին խրախուսում ենք փոխգործակցելու մարդկային ներուժի և ազատ ձեռնարկչության ոգու զարգացման նպատակով:

Մենք լի ենք վճռականությամբ անհրաժեշտ ազդակ հաղորդելու մեր պետությունների համագործակցությանը էներգետիկայի, տրանսպորտի և զբոսաշրջության բնագավառում` ի շահ տնտեսական ու սոցիալական զարգացման: Մենք մասնավորապես ողջունում ենք էներգետիկ բնապաշարների տնտեսագիտորեն նպատակահարմար ու խելամիտ յուրացման լավագույն պայմաններ ստեղծելու գործնական քայլերը` պատշաճորեն հաշվի առնելով բնապահպանական գործոնները:

Մենք ճանաչում ենք Եվրոպական հանրակցության կարևոր դերը Եվրոպայի քաղաքական ու տնտեսական զարգացման ասպարեզում: Միջազգային տնտեսական կազմակերպությունները, ինչպես Միավորված ազգերի կազմակերպության Եվրոպական տնտեսական հանձնաժողովը (ՄԱԿ-ի ԵՏՀ), Բրետոն-Վուդի հիմնարկությունները, Տնտեսական համագործակցության ու զարգացման կազմակերպությունը (ՏՀԶԿ), Ազատ առևտրի եվրոպական միավորումը (ԱԱԵՄ) և Միջազգային առևտրի պալատը (ՄԱՊ), նաև կարևոր խնդիր կկատարեն տնտեսական համագործակցությանը սատարելու գործում, որը հետագա զարգացում կստանա Վերակառուցման ու զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) ստեղծման շնորհիվ: Հանուն մեր նպատակների իրականացման` մենք ընդգծում ենք այդ կազմակերպությունների գործունեությունն արդյունավետ փոխկապակցելու անհրաժեշտությունը և առանձնակի նշանակություն ենք տալիս այդ գործունեությանը մեր բոլոր պետությունների մասնակցության համար եղանակներ գտնելու պահանջմունքին:

Շրջակա միջավայր

Մենք ընդունում ենք շրջակա միջավայրի խնդիրների լուծման հույժ անհրաժեշտությունը և այդ բնագավառում անհատական ու համատեղ ջանքեր գործադրելու կարևորությունը: Մենք պարտավորվում ենք աշխուժացնել շրջակա միջավայրը պաշտպանելու և բարելավելու մեր գործունեությունը` մթնոլորտում, օդում և հողի մեջ կայուն բնապահպանական հավասարակշռությունըը վերականգնելու և պահպանելու նպատակով: Ուստի մենք լի ենք վճռականությամբ լիովին օգտագործելու ԵԱՀԽ-ն` որպես շրջակա միջավայրի բնագավառի ընդհանուր պարտավորությունների ու նպատակների մշակման կառույց և այդ կերպ շարունակելու աշխատանքը, որի արդյունքներն արտացոլված են շրջակա միջավայրի պաշտպանությանը նվիրված Սոֆիայի խորհրդակցության զեկուցագրում:

Մենք ընդգծում ենք հասարակության լայն իրազեկության դերը, որը հասարակայնությանը և առանձին անձանց հնարավորություն է տալիս հանդես գալ շրջակա միջավայրը բարելավելու նախաձեռնություններով: Դրա համար մենք պարտավորություն ենք ստանձնում նպաստելու հասարակական գիտակցությանը և լուսավորմանը շրջակա միջավայրի բնագավառում, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի վրա քաղաքականության, նախագծերի ու ծրագրերի ազդեցության հարցերի բացահայտ լուսաբանմանը:

Մենք առաջնահերթ նշանակություն ենք տալիս մաքուր և սակավաթիվ տեխնոլոգիաների ներդրմանը, գիտակցելով այն երկրներին աջակցելու անհրաժեշտությունը, որոնք առայժմ սեփական միջոցներ չունեն համապատասխան միջոցառումներ ձեռնարկելու համար:

Մենք ընդգծում ենք, որ շրջակա միջավայրի բնագավառում քաղաքականության արդյունավետ իրականացումն ապահովելու համար այն պետք է ամրապնդվի համապատասխան օրենսդրական ձեռնարկումներով և վարչական կառույցներով:

Մենք ընդգծում ենք նոր միջոցներ ձեռնարկելու անհրաժեշտությունը, որոնք կնախատեսեն արդեն գոյություն ունեցող պարտավորությունների կատարման հետևողական գնահատումը և, բացի այդ, շրջակա միջավայրի վիճակի և բնապահպանական հնարավոր վտանգների մասին ծանուցման և տեղեկությունների փոխանակման առնչությամբ ավելի հեռահար պարտավորությունների մշակումը: Մենք նաև ողջունում ենք Շրջակա միջավայրի եվրոպական գործակալության (ՇՄԵԳ) ստեղծումը:

Մենք ողջունում ենք օպերատիվ գործունեությունը, խնդրահարույց հետազոտություններն ու քաղաքականության տեսությունները գոյություն ունեցող այնպիսի տարբեր միջազգային կազմակերպություններում, որոնք զբաղվում են շրջակա միջավայրի պաշտպանությամբ, ինչպես Միավորված ազգերի կազմակերպության Ծրագիրը շրջակա միջավայրի վերաբերյալ (ՅՈՒՆԵՊ), Միավորված ազգերի կազմակերպության Եվրոպական տնտեսական հանձնաժողովը (ՄԱԿ-ի ԵՏՀ) և Տնտեսական համագործակցության ու զարգացման կազմակերպությունը (ՏՀԶԿ): Մենք ընդգծում ենք նրանց համագործակցության ամրապնդման և արդյունավետ փոխկապակցման անհրաժեշտությունը:

Մշակույթ

Մենք ընդունում ենք մեր ընդհանուր եվրոպական մշակույթի և մեր որդեգրած արժեքների կարևորագույն ներդրումը` մայրցամաքում պառակտումը հաղթահարելու գործում: Ուստի մենք ընդգծում ենք մեր հավատարմությունը ստեղծագործության ազատությանը, ինչպես նաև իր ողջ հարստությամբ ու բազմազանությամբ մեր մշակութային և հոգևոր ժառանգության պաշտպանությանն ու զարգացմանը:

Վերջերս Եվրոպայում տեղի ունեցած փոփոխությունները նկատի առնելով` մենք ընդգծում ենք Կրակովի գիտաժողովի աճած նշանակությունը և շահագրգռությամբ սպասում մշակույթի բնագավառում համագործակցության աշխուժացման հիմնական ուղղությունների քննարկմանը նրանում: Մենք Եվրախորհրդին հրավիրում ենք ավանդ ներդնել այդ գիտաժողովի աշխատանքում:

Մեր ժողովուրդների ավելի խոր փոխադարձ ծանոթացմանը նպաստելու նպատակով մենք հանդես ենք գալիս մասնակից մյուս պետությունների քաղաքներում մշակութային կենտրոններ ստեղծելու օգտին, ինչպես նաև լսադիտողական բնագավառում ավելի եռանդուն համագործակցության և երաժշտության, թատրոնի, գրականության ու արվեստի ոլորտում ավելի լայն շփումների օգտին:

Մենք որոշում ենք ընդունում մեր ազգային քաղաքականության մեջ առանձնակի ջանքեր գործադրել ավելի խոր փոխըմբռնմանը նպաստելու նպատակով, մասնավորապես երիտասարդության շրջանում, մշակութային շփումների, կրթության բոլոր մարզերում համագործակցելու և, ավելի որոշակիորեն, մասնակից մյուս պետությունների լեզուներով դասավանդման ու նախապատրաստման միջոցով: Մենք մտադիր ենք այդ գործունեության առաջին արդյունքները քննարկել Հելսինկիի հանդիպման ժամանակ` 1992 թվականին ձեռնարկելիք քայլերի շրջանակներում:

Գաղթյալ բանվորներ

Մենք ընդունում ենք, որ գաղթյալ բանվորների և նրանց ընտանիքների խնդիրները, որոնք օրինական կարգով ապրում են ընդունող երկրներում, ունեն տնտեսական, մշակութային ու սոցիալական կողմեր, ինչպես նաև իրենց մարդկային չափանիշը: Մենք վերստին հավաստում ենք, որ նրանց իրավունքները պաշտպանելը և նրանց սատար կանգնելը, ինչպես նաև համապատասխան միջազգային պարտավորությունները կատարելը մեր ընդհանուր գործն է:

Միջերկրածովյան տարածաշրջան

Մենք այն կարծիքին ենք, որ Եվրոպայում տեղի ունեցած արմատական քաղաքական փոփոխությունները դրական նշանակություն ունեն միջերկրածովյան տարածաշրջանի համար: Համապատասխանաբար, մենք այսուհետև նույնպես ջանքեր կգործադրենք ամրապնդելու Միջերկրականի անվտանգությունն ու համագործակցությունը` որպես Եվրոպայի կայունության կարևոր գործոնի: Մենք ողջունում ենք Միջերկրականի շուրջ Պալմա դե Մայորկայի խորհրդակցության զեկուցագիրը, որի արդյունքները բոլորս պաշտպանում ենք:

Մենք մտահոգված ենք այդ տարածաշրջանում պահպանվող լարվածությամբ և վերստին հայտարարում ենք, որ լի ենք վճռականությամբ աշխուժացնելու ջանքերը` գտնելու համար չկարգավորված հանգուցային խնդիրների արդարացի, կենսունակ և տևական լուծումներ խաղաղ միջոցներով` Եզրափակիչ ակտի սկզբունքները հարգելու հիման վրա:

Մենք ցանկանում ենք օժանդակել բարենպաստ պայմանների ստեղծմանը չմասնակցող միջերկրածովյան պետությունների հետ հարաբերությունների ներդաշնակ զարգացման և դրանք բազմազան դարձնելու համար: Մեր նպատակն է ընդլայնել համագործակցությունն այդ պետությունների հետ, որը նպատակամղված է լինելու տնտեսական ու սոցիալական զարգացմանն օժանդակելուն և այդ կերպ կայունության ամրապնդմանը տարածաշրջանում: Դրա համար այդ երկրների հետ համատեղ կձգտենք զգալիորեն կրճատել բարեկեցության բնագավառում եղած խզումը Եվրոպայի և նրա միջերկրածովյան հարևանների միջև:

Ոչ կառավարական կազմակերպություններ

Մենք հիշեցնում ենք այն կարևոր դերը, որը ոչ կառավարական կազմակերպությունները, կրոնական և այլ խմբեր և առանձին անձինք կատարում են` ի իրականացումն ԵԱՀԽ-ի նպատակների, և այսուհետ էլ կաջակցենք նրանց գործունեությանը, որը նպատակամղված է մասնակից պետությունների կողմից ԵԱՀԽ-ի գծով ստանձնած պարտավորությունների իրականացմանը: Իրենց կարևոր խնդիրը կատարելու համար այդ կազմակերպությունները, խմբերն ու առանձին անձինք պետք է պատշաճ կերպով ներգրավվեն ԵԱՀԽ-ի գործունեության մեջ և նոր կառույցներում:

ԵԱՀԽ-Ի ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ՆՈՐ ԿԱՌՈՒՅՑՆԵՐՆ ՈՒ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Մարդու իրավունքների հարգումը, ժողովրդավարությունն ու օրենքի գերակայությունն ապահովելու, խաղաղությունն ամրապնդելու և Եվրոպայի միասնությանը նպաստելու մեր համատեղ ջանքերը պահանջում են քաղաքական երկխոսության ու համագործակցության նոր որակ և այդ ճանապարհով ԵԱՀԽ-ի կառույցների զարգացում:

Մեր ապագա հարաբերությունների ձևավորման գործում առաջնահերթ նշանակություն ունի մեր կոնսուլտացիաների աշխուժացումը բոլոր մակարդակներում: Այդ նպատակին հասնելու համար մենք որոշում ենք ընդունում հետևյալի մասին.

Մենք` պետությունների և կառավարությունների ղեկավարներս, հաջորդ անգամ հավաքվելու ենք Հելսինկիում ԵԱՀԽ-ի 1992 թվականի հանդիպմանը` հետագա քայլերի շրջանակներում: Այնուհետև մենք կհավաքվենք հաջորդ հանդիպումներին` հետագա քայլերի շրջանակներում:

Մեր արտաքին գործերի նախարարները, որպես Խորհուրդ, կհավաքվեն կանոնավոր կերպով` տարեկան առնվազն մեկ անգամ: Այդ հանդիպումները կենտրոնական համաժողով կլինեն ԵԱՀԽ-ի գործընթացի շրջանակներում քաղաքական կոնսուլտացիաների համար:

Խորհուրդը կքննարկի Եվրոպայի անվտանգության ու համագործակցության խորհրդակցությանն առնչված հարցեր և կընդունի համապատասխան որոշումներ: Խորհրդի առաջին նստաշրջանը կկայանա Բեռլինում:

Ավագ պաշտոնատար անձանց կոմիտեն կնախապատրաստի Խորհրդի նիստերը և կկատարի նրա որոշումները: Կոմիտեն կամփոփի ընդհանուր հարցերը և կարող է համապատասխան որոշումներ ընդունել, այդ թվում և Խորհրդին հասցեագրված հանձնարարականի ձևով:

Կարող է պայմանավորվածություն ձեռք բերվել անհետաձգելի բնույթի հարցերի քննարկման համար մասնակից պետությունների ներկայացուցիչների լրացուցիչ հանդիպումներ անցկացնելու մասին:

Խորհուրդը կուսումնասիրի արտակարգ իրավիճակներում Ավագ պաշտոնատար անձանց կոմիտեի նիստերի գումարմանը վերաբերող դրույթների մշակման հարցը:

Մասնակից պետությունները կարող են նաև պայմանավորվել այլ նախարարների հանդիպումներ անցկացնելու մասին: Այդ կոնսուլտացիաների վարչական սպասարկումն ապահովելու նպատակով մենք քարտուղարություն ենք ստեղծում Պրահայում:

Հետագա քայլերի շրջանակներում մասնակից պետությունների հանդիպումները կանցկացվեն, որպես կանոն, երկու տարին մեկ` այն նկատառումով, որ մասնակից պետություններին հնարավորություն տրվի ամփոփել տեղի ունեցած իրադարձությունների արդյունքները, իրենց պարտավորությունների կատարման ընդհանուր ամփոփում անելու և քննարկելու հետագա քայլերը ԵԱՀԽ-ի գործընթացի շրջանակներում:

Մենք որոշում ենք ընդունում Վիեննայում ստեղծել Հակամարտությունների կանխման կենտրոն` աջակցելու համար Խորհրդին հակամարտությունների ծագման վտանգը նվազեցնելու խնդրում:

Մենք որոշում ենք ընդունում Վարշավայում ստեղծել Ազատ ընտրությունների բյուրո` մասնակից պետությունների շփումներին և ընտրությունների մասին տեղեկատվության փոխանակմանը օժանդակելու համար:

Ընդունելով այն կարևոր դերը, որ խորհրդարանականները կարող են կատարել ԵԱՀԽ-ի գործընթացում, մենք խորհրդարաններին կոչ ենք անում ավելի լայնորեն մասնակցել ԵԱՀԽ-ին, մասնավորապես ԵԱՀԽ-ի խորհրդարանական համաժողով ստեղծելու միջոցով, որի մեջ կմտնեն բոլոր մասնակից պետությունների խորհրդարանների անդամներ: Այդ նպատակով մենք հաստատակամորեն կոչ ենք անում խորհրդարանական մակարդակով շփումները զարգացնել ԵԱՀԽ-ի կառույցի գործունեության ոլորտի, աշխատանքային մեթոդների և ընթացակարգի կանոնների քննարկման համար` օգտագործելով այդ բնագավառում եղած փորձն ու արդեն կատարված աշխատանքը:

Մենք մեր արտաքին գործերի նախարարներին խնդրում ենք այս հարցը քննարկել իրենց` որպես խորհրդի, անդրանիկ նիստում:

* * *

Նոր Եվրոպայի համար Փարիզի հռչակագրի բովանդակած որոշ դրույթների կիրարկման ընթացակարգային ու կազմակերպական պայմանները շարադրված են լրացուցիչ փաստաթղթում, որն ընդունվում է Փարիզի հռչակագրի հետ միասին:

Մենք Խորհրդին հանձնարարում ենք ձեռնարկել հետագա այնպիսի քայլեր, որոնք կարող են պահանջվել սույն փաստաթղթի, ինչպես նաև Լրացուցիչ փաստաթղթի բովանդակած որոշումների կատարումն ապահովելու համար, և քննության առնել Եվրոպայի անվտանգության ու համագործակցության ամրապնդման հետագա ջանքերի հարցը: Խորհուրդը կարող է Լրացուցիչ փաստաթղթի մեջ մտցնել ցանկացած ուղղում, որը նա նպատակահարմար կհամարի:

* * *

Նոր Եվրոպայի համար Փարիզի հռչակագրի բնագիրը, որը կազմված է անգլերեն, իսպաներեն, իտալերեն, գերմաներեն, ռուսերեն և ֆրանսերեն, կհանձնվի Ֆրանսիայի Հանրապետության կառավարությանը, որն այն կպահի իր արխիվներում: Մասնակից պետություններից յուրաքանչյուրը Ֆրանսիայի Հանրապետության կառավարությունից կստանա Փարիզի հռչակագրի վավերացված պատճենը:

Փարիզի հռչակագրի տեքստը կհրապարակվի մասնակից ամեն պետության մեջ, որը կտարածի այն և կապահովի հնարավորին չափ ավելի լայնորեն ծանոթանալը դրան:

Ֆրանսիայի Հանրապետության կառավարությունից խնդրվում է Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր քարտուղարին ուղարկել Նոր Եվրոպայի համար Փարիզի հռչակագրի տեքստը, որը ենթակա չէ գրանցման Միավորված ազգերի կազմակերպության Կանոնադրության 102-րդ հոդվածի հիման վրա` այն որպես Միավորված ազգերի կազմակերպության պաշտոնական փաստաթուղթ Կազմակերպության բոլոր անդամների շրջանում տարածելու նպատակով:

Ֆրանսիայի Հանրապետությունից նաև խնդրվում է Փարիզի հռչակագրի տեքստն առաքել նրանում հիշատակված մյուս բոլոր միջազգային կազմակերպություններին:

Ի հավաստումն այս ամենի, մենք` մասնակից պետությունների ներքոստորագրյալ Բարձր ներկայացուցիչներս, գիտակցելով քաղաքական այն բարձր նշանակությունը, որ մենք տալիս ենք գերաստիճան Խորհրդակցության արդյունքներին, և հայտարարելով, որ լի ենք վճռականությամբ գործելու մեր ընդունած դրույթներին համապատասխան, մեր ստորագրությունները դրեցինք սույն Հռչակագրի տակ:

Կնքված է Փարիզում

1990 թվականի նոյեմբերի 21-ին: