«Վավերացնում եմ»

Հայաստանի Հանրապետության

Նախագահ Ռ. Քոչարյան

10 օգոստոսի 2004 թ.

15 հուլիսի 2004 թվականի N 1089-Ն

ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐՈՒՄ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ՎՆԱՍԱԿԱՐ ՈՒ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆԸ ԵՆԹԱՐԿՎՈՂ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՆՁԻՆ ԽՄԲԵՐԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ՆԱԽՆԱԿԱՆ (ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԸՆԴՈՒՆՎԵԼԻՍ) ԵՎ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՆՑԿԱՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ, ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ, ԿԱՏԱՐՎՈՂ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԲՆՈՒՅԹԻ, ԶՆՆՈՒԹՅԱՆ ԾԱՎԱԼԻ, ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՀԱԿԱՑՈՒՑՈՒՄՆԵՐԻ ՑԱՆԿԵՐԸ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ԲՆՈՒԹԱԳՐՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքի 89-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետը, 249-րդ հոդվածի 7-րդ մասը և «Հանրային առողջապահության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 16-րդ հոդվածի 3-րդ մասը՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

(նախաբանը խմբ. 26.09.24 N 1505-Ն)

1. Հաստատել՝

ա) արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի վնասակար ու վտանգավոր գործոնների ազդեցությանը ենթարկվող բնակչության առանձին խմբերի առողջական վիճակի պարտադիր նախնական (աշխատանքի ընդունվելիս) և պարբերական բժշկական զննության անցկացման կարգը` համաձայն N 1 հավելվածի.

բ) արտադրական միջավայրի և աշխատանքային գործընթացի վնասակար ու վտանգավոր գործոնների, կատարվող աշխատանքների բնույթի, բժշկական զննության ծավալի և բժշկական հակացուցումների ցանկը՝ համաձայն N 2 հավելվածի.

գ) արտադրական միջավայրի և աշխատանքային գործընթացի վնասակար ու վտանգավոր գործոնների հետ կապված աշխատանքի թույլատրման ընդհանուր բժշկական հակացուցումների ցանկը՝ համաձայն N 3 հավելվածի.

դ) աշխատանքի պայմանների հիգիենիկ բնութագրման կարգը՝ համաձայն N 4 հավելվածի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից։

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2004 թ. հուլիսի 30 Երևան

Հավելված N 1 ՀՀ կառավարության 2004 թվականի հուլիսի 15-ի N 1089-Ն որոշման

Կ Ա Ր Գ

ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐՈՒՄ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ՎՆԱՍԱԿԱՐ ՈՒ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆԸ ԵՆԹԱՐԿՎՈՂ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՆՁԻՆ ԽՄԲԵՐԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ՆԱԽՆԱԿԱՆ (ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԸՆԴՈՒՆՎԵԼԻՍ) ԵՎ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶՆՆՈՒԹՅԱՆ ԱՆՑԿԱՑՄԱՆ

I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Նախնական բժշկական զննության նպատակն է հանձնարարվող աշխատանքներին աշխատողների և ծառայողների առողջության համապատասխանության որոշումը` դրանով իսկ կանխելով դժբախտ պատահարները, ընդհանուր, մասնագիտական, վարակիչ և մակաբուծային հիվանդությունները և ապահովելով բնակչության աշխատանքի անվտանգությունն ու առողջությունը:

2. Արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի վնասակար ու վտանգավոր գործոնների ազդեցության պայմաններում աշխատողների պարտադիր պարբերական բժշկական զննության անցկացման նպատակն է նրանց առողջական վիճակի դինամիկ հսկողության, մասնագիտական հիվանդությունների կանխարգելման և դրանց սկզբնական նշանների ժամանակին հայտնաբերման, դժբախտ պատահարների կանխման ու աշխատանքի անվտանգության պահպանման, վարակիչ և մակաբուծային հիվանդությունների տարածման կանխարգելման նպատակով հիվանդությունների հայտնաբերման ապահովումը:

II. ԱՇԽԱՏՈՂՆԵՐԻ ՆԱԽՆԱԿԱՆ (ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԸՆԴՈՒՆՎԵԼԻՍ) ԵՎ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶՆՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ

3. Աշխատողների նախնական և պարբերական բժշկական զննությունն անցկացվում է կազմակերպության ու օրենքով սահմանված կարգով գործունեության լիցենզավորում ունեցող բժշկական կազմակերպության միջև կնքված պայմանագրի համաձայն:

4. Նախնական բժշկական զննության ենթակա են աշխատանքի ընդունվող այն բոլոր անձինք, որոնք աշխատելու են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի հուլիսի 15-ի N 1089-Ն որոշման N 2 հավելվածի ցանկում ներառված վնասակար և վտանգավոր գործոնների ազդեցության պայմաններում:

5. Նախնական բժշկական զննությունն անցկացվում է արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի վնասակար ու վտանգավոր գործոնների ազդեցության հետ կապված աշխատանքի ընդունվելիս: Բժշկական զննության ենթակա անձը կազմակերպության տնօրինության կողմից տրված ուղեգրով ներկայանում է օրենքով սահմանված կարգով գործունեության լիցենզավորում ունեցող բժշկական կազմակերպություն: Ուղեգրում պետք է նշված լինեն զննության ենթակա անձի անունը, ազգանունը, ծննդյան տարեթիվը, ամիսը, ամսաթիվը, մասնագիտությունը, աշխատատեղի վնասակար և վտանգավոր գործոնների ցանկը:

Նույն մասնագիտությամբ, աշխատանքի համանման պայմաններով այլ աշխատանքի տեղափոխությունը համարվում է աշխատանքային գործունեության շարունակություն: Նման դեպքում կատարվում է պարբերական բժշկական զննություն` սահմանված ժամկետներում:

Բժշկական զննության արդյունքները ձևակերպվում են համապատասխան պաշտոնական բժշկական փաստաթղթերում:

6. Պարբերական բժշկական զննության ենթակա են այն աշխատողները, ովքեր աշխատանքային գործունեության ընթացքում ենթարկվում են արտադրական միջավայրի և աշխատանքային գործընթացի վնասակար ու վտանգավոր գործոնների ազդեցությանը:

7. Պարբերական բժշկական զննությունը կատարվում է յուրաքանչյուր 12 ամիսը մեկ անգամ:

8. Նախնական և պարբերական բժշկական զննություն անցկացնող բժշկական հանձնաժողովում ընդգրկվող բժիշկ-մասնագետների կազմը և նախատեսվող լաբորատոր, գործիքային ու ֆունկցիոնալ հետազոտությունների ցանկը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարությունը:

9. Պարբերական բժշկական զննությունը կազմակերպվում է` հաշվի առնելով կազմակերպության աշխատանքի ռեժիմը՝ հարմար ժամերին աշխատողների բժշկական օգնության մատչելիությունն ապահովելու համար: Բժշկական կազմակերպությունը, կազմակերպության տնօրինությունը և Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության առողջապահական տեսչական մարմինը (այսուհետ` տեսչական մարմին), անհրաժեշտության դեպքում, իրավունք ունեն աշխատողներին ուղարկելու արտահերթ զննության՝ կազմակերպության հաշվին: Ուղեգրում պետք է նշվի արտահերթ զննության ուղարկելու պատճառը:

(9-րդ կետը փոփ. 30.11.17 N 1514-Ն)

10. Պարբերական բժշկական զննության ենթակա աշխատողների թիվը որոշում է տեսչական մարմինը` կազմակերպության տնօրինության հետ համատեղ` ոչ ուշ, քան մինչև նախորդ տարվա դեկտեմբերի 1-ը: Տեսչական մարմինն իրականացնում է հսկողություն նախնական և պարբերական բժշկական զննության ենթակա բոլոր աշխատողների պարտադիր բժշկական զննության ենթարկվելու և այն ժամանակին անցկացնելու նկատմամբ:

(10-րդ կետը փոփ. 30.11.17 N 1514-Ն)

11. Կազմակերպության տնօրինությունը տեսչության մարմինների կողմից ստացված տվյալների հիման վրա մեկամսյա ժամկետում կազմում է պարբերական բժշկական զննության ենթակա աշխատողների ցուցակը` ըստ արտադրությունների, արտադրամասերի (տեղամասերի) անվանումների` նշելով համապատասխան արտադրական վնասակար և վտանգավոր գործոնները, որոնց ազդեցությանը ենթարկվում են աշխատողները, ինչպես նաև` նրանց մասնագիտությունն ու տվյալ պայմաններում աշխատանքի ստաժը:

12. Կազմակերպության տնօրինությունն ապահովում է բժշկական զննությանն աշխատողների ժամանակին ներկայանալը և պատասխանատվություն է կրում դրա համար:

Կազմակերպության տնօրինությունը պատասխանատվություն է կրում նախնական և պարբերական բժշկական զննություն չանցած, ինչպես նաև բժշկական հակացուցումներ ունեցող անձանց աշխատանքի թույլատրելու համար:

Պարբերական բժշկական զննության ընթացքում տվյալ աշխատանքային պայմանների համար բժշկական հակացուցումներ հանդիսացող հիվանդությունների հայտնաբերման դեպքում աշխատողների հետագա աշխատանքը շարունակելու հարցերը որոշվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

13. Նախնական և պարբերական բժշկական զննություն իրականացնող բժշկական կազմակերպության տնօրինությունն իր հրամանով ստեղծում է բժշկական զննություն անցկացնող հանձնաժողով, որոշում հանձնաժողովի աշխատանքի կարգը, պատասխանատվություն է կրում նրա աշխատանքի որակի համար, կազմակերպում է լաբորատոր, գործիքային և ֆունկցիոնալ հետազոտությունների` անհրաժեշտ ծավալով և որակով կատարումը:

14. Բժշկական զննության բոլոր տվյալները գրանցվում են համապատասխան բժշկական պաշտոնական փաստաթղթերում:

Նախնական բժշկական զննության տվյալները գրանցվում են բժշկական քարտի ներդիրում, ընդ որում, զննությանը մասնակցած յուրաքանչյուր բժիշկ տալիս է իր եզրակացությունը հետազոտվողի մասնագիտական պիտանիության մասին` ելնելով նրա առողջական վիճակից:

Քարտի առանձին թերթիկի վրա գրանցվում են աշխատողի մասնագիտական հաջորդական շարժի տվյալները՝ կազմակերպության, արտադրամասի անվանումները, մասնագիտությունը, աշխատանքային գործընթացի վնասակար և վտանգավոր գործոնները: Այդ տվյալները հաշվի են առնվում պարբերական բժշկական զննության ժամանակ:

Աշխատանքից ազատվելու կամ կազմակերպության տեղափոխման ժամանակ բժշկական քարտը նախնական և պարբերական բժշկական զննության տվյալների հետ միասին հանձնվում է նոր աշխատավայրի բժշկական կազմակերպությանը:

15. Նախնական բժշկական զննության ենթարկված յուրաքանչյուր անձի համար տրվում է վերջնական եզրակացություն մասնագիտական պիտանիության մասին` ելնելով նրա առողջական վիճակից:

16. Նախնական բժշկական զննության ենթարկված և վնասակար գործոնների առկայությամբ` աշխատանքային պայմաններում աշխատելու համար պիտանի ճանաչված անձանց տրվում է եզրակացություն` ուղեգրի առանձնացվող կտրոնով:

Այն անձանց, որոնց հակացուցված է վնասակար գործոնների առկայությամբ` աշխատանքային պայմաններում աշխատելը, եզրակացությունը չի հանձնվում, այլ ուղեգիրն ուղարկվում է տվյալ կազմակերպության տնօրինությանը` եռօրյա ժամկետում:

17. Բժշկական կազմակերպությունը պարբերական բժշկական զննության ամփոփ արդյունքները` եզրափակիչ ակտով, 15-օրյա ժամկետում գրավոր ներկայացնում է կազմակերպություն և տեսչական մարմին:

(17-րդ կետը փոփ. 30.11.17 N 1514-Ն)

18. Եզրափակիչ ակտը կազմվում է 3 օրինակից:

19. Բժշկական զննության ընթացքում մասնագիտական հիվանդությունների կասկածելի դեպքերի հայտնաբերման ժամանակ (եզրափակիչ ակտի հիման վրա) զննություն իրականացնող բժշկական կազմակերպությունը սահմանված կարգով նրանց ուղարկում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից հաստատված` մասնագիտացված բժշկական կազմակերպություն` հատուկ հետազոտությունների կատարման միջոցով նախնական ախտորոշումը ճշգրտելու և հիվանդության կապը մասնագիտական գործունեության հետ հաստատելու համար:

Մասնագիտական պիտանիության և առողջական վիճակի պատճառով ժամանակավոր կամ այլ մշտական աշխատանքի տեղափոխման մասին բժշկական եզրակացությունը կազմակերպության տնօրինության կողմից ենթակա է պարտադիր կատարման:

20. Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից հաստատված` մասնագիտացված բժշկական կազմակերպության հարցմամբ տեսչությունը կազմում է հետազոտվողի աշխատանքային պայմանների հիգիենիկ բնութագիրը:

(հավելվածը փոփ. 30.11.17 N 1514-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան

Հավելված N 2 ՀՀ կառավարության 2004 թվականի հուլիսի 15-ի N 1089-Ն որոշման

Ց Ա Ն Կ

ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ՎՆԱՍԱԿԱՐ ՈՒ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ, ԿԱՏԱՐՎՈՂ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ԲՆՈՒՅԹԻ, ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԶՆՆՈՒԹՅԱՆ ԾԱՎԱԼԻ ԵՎ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՀԱԿԱՑՈՒՑՈՒՄՆԵՐԻ

NN ը/կ	Վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոնները	Կատարվող աշխատանքների բնույթը	Բժիշկ-մասնագետների մասնակցությունը	Լաբորատոր և ֆունկցիոնալ հետազոտությունները	Բժշկական հակացուցումները` ի լրումն ընդհանուր բժշկական հակացուցումների
1	2	3	4	5	6
1.	ՔԻՄԻԱԿԱՆ
1.1.	Ազոտական թթու, ամյակ, ազոտի օքսիդներ	արտադրություն և կիրառություն, դրանց անջատման հետ կապված գործընթացներ	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ	արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, բրոնխաէկտազիաներ
1.2.	Ակրիլային և մետակրիլային թթուներ, դրանց բարդ եթերները, նիտրիլներ	ակրիլնիտրիլի, մեթիլմետակրիլատի և այլնի արտադրություն ու կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	էրիթրոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, բիլիռուբին	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ
1.3.	Արոմատիկ շարքի ամինոնիտրո, նիտրոզո, նիտրոքլոր միացություններ	տրինիտրոտոլուոլի, դինիտրոքլորբենզոլի, դինիտրոֆենոլի, անիլինի, դինիտրոբենզոլի և այլնի, ուրոտրոպինի արտադրություն ու կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ, ուրոլոգ (անիլինային ներկերի հետ շփվող աշխատողների համար)	էրիթրոցիտներ, ռետիկուլոցիտներ, արյան մեջ բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա, բիոմիկրոսկոպիա (տոլուոլի նիտրոածանցյալների հետ շփման դեպքում), մեզի անալիզ	ա) հեմոգլոբինի պարունակությունը տղամարդկանց մոտ` 130 գ/լ պակաս, կանանց մոտ` 120 գ/լ պակաս, լեյկոցիտները` 180000-ից պակաս. բ) լյարդի և լեղաարտազատման համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) կատարակտա` տոլուոլինիտրոմիացությունների հետ շփվելու դեպքում. դ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. ե) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. զ) միզապարկի քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ (անիլինային ներկերի հետ շփվող աշխատողների համար)
1.4.	Ճարպային շարքի ամինամիացություններ և դրանց ածանցյալները, էթիլենիմին և այլ իմինամիացություններ	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա, ռետիկուլոցիտներ	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) մաշկի քրոնիկ կրկնվող հիվանդություններ
1.5.	Բարիում և դրա միացությունները	ա) բարիումի լուծելի միացությունների արտադրություն և դրանց կիրառությունը. բ) բարիումի անլուծելի միացությունների արտադրություն և դրանց կիրառությունը	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն (փոշու հետ կապված մասնագիտությունների համար)	քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ
1.6.	Արոմատիկ շարքի ամիններ, բենզիդին և դրա միացությունները, դիանիզիդին տոլուիդին և դրա միացությունները, նաֆթիլամիններ	արտադրություն և կիրառություն, ներառյալ լաբորատոր աշխատանքները, դրանց հիմքի վրա ստեղծված ներկերի կիրառությունը	ուրոլոգ, թերապևտ	ցիստոսկոպիա` տարեկան մեկ անգամ, մեզի ընդհանուր անալիզ` տարեկան 2 անգամ	ա) երիկամների և միզուղիների հիվանդություններ. բ) նախաքաղցկեղային հիվանդություններ
1.7.	Բենզոլ և դրա ածանցյալները (տոլուոլ, քսիլոլ, ստիրոլ և այլն)։ Արոմատիկ շարքի հալոգեն ածանցյալներ։ Բենզոլի հոմոլոգներ, քլորային բենզիլիդեն	ա) բենզոլի արտադրություն և կիրառություն. բ) բենզոլի հոմոլոգների և ածանցյալների (իզոպրոպիլ-բենզոլի, ստիրոլի, տոլուոլի և այլն) արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	էրիթրոցիտներ, ռետիկուլոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, թրոմբոցիտներ	ա) բենզոլի արտադրության հետ կապված աշխատանքներին կանանց չի թույլատրվում մասնակցել. բ) հեմոգլոբինի պարունակությունը տղամարդկանց մոտ` 130 գ/լ պակաս, կանանց մոտ` 120 գ/լ պակաս, լեյկոցիտները` 4.5*10 պակաս, թրոմբոցիտները` 180000-ից պակաս. գ) սեռական օրգանների բարորակ ուռուցքներ՝ բենզոլի հետ աշխատելու դեպքում. դ) դիսֆունկցիոնալ արգանդային արյունահոսություններով ուղեկցվող դաշտանային ֆունկցիայի խանգարում. ե) թունամոլություն, թմրամոլություն
1.8.	Ազոներկեր, անտրախինոնային, ֆտալոցիալինային ներկեր	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, մաշկավեներաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	էրիթրոցիտներ, ռետիկուլոցիտներ	ա) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ. բ) լյարդի քրոնիկ, հաճախ սրվող հիվանդություններ
1.9.	Բերիլիում և դրա միացությունները	մետաղական բերիլիումի և դրա միացությունների արտադրություն ու կիրառություն, բովախառնուրդի նախապատրաստում, բերիլիումի օքսիդից պատրաստված խեցեգործական առարկաների մեխանիկական մշակում, բերիլիում պարունակող համաձուլվածքներ, արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ	լեյկոֆորմուլա	ա) ալերգիկ հիվանդություններ. բ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ. գ) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ (բերիլիումի լուծելի միացությունների հետ աշխատելիս). դ) աչքի առջև հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ (բերիլիումի լուծելի միացությունների հետ աշխատելիս)
1.10.	Բետա-նաֆթոլ	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, մաշկավեներաբան	մեզի ընդհանուր անալիզ	ա) երիկամների քրոնիկ հիվանդություններ. բ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ
1.11.	Բրոմ և դրա միացությունները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն	ա) վերին շնչառական ուղիների բոլոր հատվածների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ
1.12.	Ճարպային շարքի ածխաջրածինների հալոգեն ածանցյալներ	դիքլորէթանի, քառաքլորային ածխածնի, վինիլքլորիդի, քլորային մեթիլի, քլորոֆորմի բրոմ էթիլի, երեքքլորէթիլենի, քլորոպրենի և այլնի արտադրություն ու կիրառություն (ներառյալ լաբորատոր աշխատանքները)	թերապևտ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան, ակնաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	արյան մեջ` բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա	ա) պոլինևրոպաթիա. բ) լյարդի և լեղատար ուղիների քրոնիկ հիվանդություններ. գ) շնչառական օրգանների և սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ, որոնք խանգարում են հակագազով աշխատելուն. դ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. ե) ճարպոտ սեբորեա, մաշկի ֆոլիկուլյար ապարատի հիվանդություններ. զ) թունամոլություն
1.13.	Հիդրազին և դրա միացությունները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	արյան մեջ` բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա	ա) լյարդի և լեղատար ուղիների քրոնիկ հիվանդություններ. բ) շնչառական օրգանների և սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ, որոնք խանգարում են հակագազով աշխատելուն. գ) մաշկի կրկնվող քրոնիկ հիվանդություններ
1.14.	Դիմեթիլ-ֆորմամիդ, դիմեթիլացետամիդ և ճարպաթթուների այլ ամիդներ	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	արյան մեջ` բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) մաշկի կրկնվող քրոնիկ հիվանդություններ
1.15.	Իզոցիանատներ	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան	էրիթրոցիտներ, լեյկոֆորմուլա	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի
1.16.	Արհեստական և սինթետիկ թելեր	ա) արտադրություն, բ) մեխանիկական վերամշակումներ, ներկում, գ) ճարպատոգորիչների պատրաստում և դրանց կիրառությունը	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ ռինիտ, լարինգիտ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի
1.17.	Կադմիում և դրա միացությունները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա (փոշու հետ կապված մասնագիտություններում), մեզի ընդհանուր անալիզ	ա) վերին շնչառական ուղիների բոլոր հատվածների տարածված սուբատրոֆիկ հիվանդություններ։ Քթի միջնապատի թեքում՝ շնչառական ֆունկցիայի խանգարմամբ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) երիկամների քրոնիկ հիվանդություններ
1.18.	Կոքսագազ և կոքսացման այլ արգասիքներ	կոքսի և կոքսագազի արտադրություն, կոքսացման արգասիքների որսում, որսած ածխաջրածինների կրկնաթորում, քարածխային խեժերի թորում և վերամշակում կոքսաքիմիական գործարաններում	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	արտաքին շնչառական ֆունկցիա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, էրիթրոցիտներ, թրոմբոցիտներ	ա) վերին շնչառական ուղիների բոլոր հատվածների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) հեմոգլոբինի պարունակությունը` տղամարդկանց մոտ` 130 գ/լ պակաս, կանանց մոտ` 120 գ/լ պակաս, լեյկոցիտները լիտրում` 4,5.102 պակաս, թրոմբոցիտները` 180000-ից պակաս. դ) մաշկի քրոնիկ կրկնվող հիվանդություններ. ե) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, ցանցաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.19.	Սիլիցիումի օրգանական միացություններ և դրանց հիմքով ճարպատոգորիչներ	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, մաշկավեներաբան, օտոլարինգոլոգ (ճարպատոգորիչների հետ աշխատելիս), ակնաբույժ	լեյկոֆորմուլա	ա) վերին շնչառական ուղիների բոլոր հատվածների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) ալերգիկ հիվանդություններ (ապակեթելի ճարպատոգորիչների հետ աշխատելիս), այդ թվում` մաշկի. դ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, ցանցաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.20.	Լիթիում և դրա միացությունները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	էրիթրոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, մեզի ընդհանուր անալիզ, էլեկտրասրտագրում	ընդհանուր բժշկական հակացուցումներ
1.21.	Մանգան և դրա միացությունները	ա) մանգանի օքսիդների, եռակցման նյութերի (էլեկտրոդների, փոշելից մետաղալարի, լցանյութերի) արտադրություն և կիրառություն. մանգանային մետաղների և 10 % ավելի մանգան պարունակող այլ մետաղների հալում, մանգանի օրգանական միացությունների արտադրություն. բ) հանքի արդյունահանում և վերամշակում, մանգանի օրգանական միացությունների օգտագործում	նյարդաբան, թերապևտ, մաշկավեներաբան, օտոլարինգոլոգ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա (փոշու հետ կապված մասնագիտություններում), լեյկոֆորմուլա	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) ալերգիկ հիվանդություններ. դ) կենտրոնական նյարդային համակարգի հիվանդություններ
1.22.	Մեթանոլ	արտադրություն և կիրառություն, դրա արտազատման հետ կապված գործընթացներ	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ	աչքի հատակի հետազոտություն	ա) տեսաներվի և ցանցաթաղանթի հիվանդություններ. բ) ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն, թունամոլություն
1.23.	Մկնդեղ և դրա միացությունները	մկնդեղի օրգանական և անօրգանական միացությունների արտադրություն և կիրառություն, դրա արտազատման հետ կապված գործընթացներ	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան		ա) վերին շնչառական ուղիների քրոնիկ, սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. դ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ. ե) ցանկացած տեղակայման չարորակ ուռուցքներ
1.24.	Նիկել և դրա միացությունները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ մաշկավեներաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա (փոշու հետ կապված մասնագիտություններում), լեյկոֆորմուլա	ա) շնչառական օրգանների և սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ, որոնք խանգարում են հակագազով աշխատելուն. բ) քրոնիկ հիպերպլաստիկ ռինիտներ, լարինգիտներ (նիկելի էլեկտրական եղանակով արտադրության աշխատանքներում). գ) ալերգիկ հիվանդություններ. դ) ցանկացած տեղակայման չարորակ ուռուցքներ. ե) թոքերի քրոնիկ հիվանդություններ (նիկելի արտադրությունում աշխատելիս)
1.25.	Վուլկանացման օրգանական արագարարներ, խթանիչներ, հնացումը կանխող նյութեր և այլն	կապտաքսի, ալտաքսի, թիուրամի, նեոզոն Դ-ի և այլնի արտադրություն ու կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա, արյան բիլիռուբին, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ
1.26.	Ջրածնի գերօքսիդ	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան		ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ
1.27.	Պեստիցիդներ	քլորօրգանական, ֆոսֆորօրգանական, կարբամինային թթվի ածանցյալների, մետաղօրգանական և այլ պեստիցիդների արտադրություն և կիրառություն, այդ թվում` պահպանում պահեստներում և վաճառք	թերապևտ, մաշկավեներաբան, ատամնաբույժ (սնդիկօրգանական պեստիցիդների հետ աշխատելիս), ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	արյան պլազմայում խոլինէսթերազայի ակտիվություն (ֆոսֆորօրգանական միացությունների, մեթիլկարբոնային թթուների հետ աշխատելիս), հետազոտության արդյունքները համեմատել խոլինէսթերազայի նախնական ակտիվության հետ` մինչև պեստիցիդների հետ աշխատելը. սնդիկ` մեզի մեջ (սնդիկ օրգանական միացությունների հետ աշխատելիս), մեթհեմոգլոբին (նիտրոֆենոլային միացությունների հետ աշխատելիս), բիլիռուբին և ալանին տրանսամինազա` արյան մեջ, մեզի ընդհանուր անալիզ (բոլոր պեստիցիդների հետ աշխատելիս)	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ. բ) լյարդի և լեղատար ուղիների քրոնիկ հիվանդություններ. գ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. դ) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. ե) լսողական նյարդի նևրիտ. զ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.28.	Պլատինե մետաղներ, ոսկի, արծաթ, դրանց միացությունները և համաձուլվածքները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան,ակնաբույժ	լեյկոֆորմուլա, արտաքին շնչառական ֆունկցիա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն	ա) ալերգիկ, այդ թվում` մաշկի, հիվանդություններ. բ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ
1.29.	Սահմանային և ոչ սահմանային ածխաջրածիններ	ա) նավթի արդյունահանման ժամանակ հորատանցքերի և սարքավորումների շահագործում, վերանորոգում, բարձր ծծմբային և ծծմբային նավթերի, բնական գազի, պիրոբենզոլի վերամշակում, յուղերի սելեկցիոն մաքրում, պիրոլիզ, նավթի և գազի մաքրում ծծմբաջրածնից, նավթաամբարների մաքրում, էքստրակցիոնաօզոկերիտային արտադրություն, զանազան սինթետիկ նյութերի (ֆենոլի, ացետոնի, սինթետիկ ճարպաթթուների և սպիրտների) արտադրություն և այլն։ Նմուշառման, միջանկյալ և վերջնական արտադրանքների, հումքի լաբորատոր վերահսկման (բարձր ծծմբային նավթեր, բնական գազ) հետ կապված օժանդակ գործընթացներ. բ) հորատանցքերի շահագործում և վերանորոգում՝ նավթի արդյունահանման ժամանակ սակավ ծծմբային նավթերի և բնական գազի վերամշակում, ավտո- և ավիայուղերի ռեգեներացիա, գործընթացներ` կապված սահմանային և ոչ սահմանային ածխաջրածինների անջատման և կիրառության հետ (պոլիէթիլենի, դիվինիլի, իզոպրենի և այլնի արտադրության), բիտումի, յուղերի, պարաֆինների արտադրություն և դրանց կիրառությունը։ Բոլոր օժանդակ գործընթացները՝ կապված հումքի, միջանկյալ և վերջնական արտադրանքների (սակավ ծծմբային նավթեր, բնական գազ) նմուշառման և լաբորատոր վերահսկողության հետ յուղերի, պարաֆինների արտադրություն և դրանց կիրառությունը։	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ	լեյկոֆորմուլա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) երիկամների քրոնիկ հիվանդություններ. դ) մաշկի քրոնիկ, այդ թվում` նախաքաղցկեղային (հիպերկերատոզներ, դիսկերատոզներ) հիվանդություններ. ե) լյարդի և լեղատար համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. զ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. է) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ ը) թմրամոլություն, թունամոլություն
1.30.	Հազվադեպ հողալկալի տարրեր	հազվադեպ հողալկալի տարրերի և դրանց միացությունների փոշիների անջատման հետ կապված արտադրություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ	էրիթրոցիտներ, թրոմբոցիտներ	քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ
1.31.	Սնդիկ և դրա միացությունները	ա) սնդիկի արդյունահանում, հալում և այլ գործընթացներ՝ կապված դրա ստացման և խառնուրդներից մաքրման հետ, կիրառությունը՝ ոսկու և այլ մետաղների կորզման համար, սնդիկային ջերմաչափերի, լյումինեսցենտային լամպերի և այլ ֆիզիկական ու լուսատեխնիկական սարքերի, ներկերի, սնդիկօրգանական միացությունների արտադրություն, սնդիկային էլեկտրոլիզով արտադրություն։ Բաց սնդիկի հետ շփումով սարքերի հետ աշխատանք, շառաչող սնդիկի արտադրություն, աշխատանք սնդիկային ուղղիչների, էլեկտրահոսանքի փոխարկիչների, պոմպերի հետ, քիմիական գործընթացներում որպես կատալիզատորների կիրառություն, սնդիկօրգանական միացությունների կիրառություն, բ) փակ սնդիկով սարքերի արտադրություն և աշխատանք դրանց հետ, շառաչող սնդիկի օգտագործում ստորգետնյա հանքավայրերում, աշխատանք սնդիկային ամալգամների հետ ատամնաբուժական կաբինետներում, սնդիկ պարունակող դեղագործական և կոսմետիկական պատրաստուկների արտադրություն	նյարդաբան, թերապևտ, մաշկավեներաբան, ատամնաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	սնդիկի որոշում` մեզի մեջ	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) ատամների և ծնոտային հիվանդություններ (քրոնիկ լնդախտ, ստոմատիտ, պարադոնտիտ). գ) մաշկի քրոնիկ, հաճախակի կրկնվող հիվանդություններ
1.32.	Կապար և դրա անօրգանական միացությունները	ա) կապարի ձուլում հանքանյութից և խտանյութերից, կապար պարունակող պիգմենտների, սպիտականերկերի, քրոմաներկերի ստացում, փակ տարածություններում կապարով մետաղապատում, արտադրանքի գլանում, մամլում, կապարապատում, կապարի մեխանիկական և ձեռքով վերամշակում, ագլոմերացիա, առանցքակալների լցաշաղախում, կապարային ակումուլյատորների արտադրություն, կոփում կապարային լոգնոցներում, կապար պարունակող ներկերի, գլազուրների, ջնարակի արտադրություն, կապար պարունակող ապակիների և ապակեթելքերի արտադրություն ու վերամշակում, կապար պարունակող նախաներկով ծածկված մակերեսների եռակցում և կտրում, ներկարարական աշխատանքներ՝ կապարային ներկերի մշտական կիրառությամբ արտադրանքի պատրաստում կապարից։ Պիեզոկերամիկայի և ապակեբյուրեղային ցեմենտի արտադրություն ու կիրառություն. բ) կապարի հանքաքարի հարստացում, ջարդման, խառնման և այլ գործընթացներ` կապարի սուլֆիդ պարունակող փոշու առաջացմամբ, ոչ մեծ քանակությամբ կապարի ձուլման, զոդման աշխատանքներ, պոլիգրաֆիական արտադրություն (լինոտիպային աշխատանքներ, ձեռքով շարվածք և այլն)	թերապևտ, նյարդաբան	էրիթրոցիտների, ռետիկուլոցիտների, բազոֆիլ հատիկավորությամբ էրիթրոցիտների քանակությունը, ամինոլևուլինային թթու կամ կոպրոպորֆիրին մեզում	ա) հեմոգլոբինի պարունակությունը` տղամարդկանց մոտ` 130 գ/լ պակաս, կանանց մոտ` 120 գ/լ պակաս. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) լյարդի քրոնիկ հիվանդություններ՝ հաճախակի սրացումներով
1.33.	Սելեն, տելուր և դրանց միացությունները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, մաշկավեներաբան		ա) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. բ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ
1.34.	Ծծումբ և դրա միացությունները	ծծմբօրգանական միացությունների, սուլֆոնատային ձուլախառնվածքների, մեթիլ ծծմբային միացությունների, ծծմբային և ծծմբական թթուների արտադրություն ու կիրառություն, ծծմբային և ծծմբական անհիդրիդի, ծծմբաջրածնի անջատման հետ կապված գործընթացներ	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. դ) ալերգիկ, այդ թվում` մաշկի հիվանդություններ (մեթիլ ծծմբային միացությունների հետ աշխատելու ժամանակ)
1.35.	Ծծմբածխածին	արտադրություն, կիրառություն, դրա անջատման հետ կապված գործընթացներ	նյարդաբան, թերապևտ, ակնաբույժ	էլեկտրասրտագրում	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) շնչառական օրգանների և սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ, որոնք խանգարում են հակագազով աշխատելուն. գ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
ՑԻԱՆԱԿԱՆ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
1.36.	Ցիանաջրածնական թթու, դրա միացությունները, ցիանամիդներ և այլն	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ և ակնաբույժ		ա) շնչառական օրգանների և սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ, որոնք խանգարում են հակագազով աշխատելուն. բ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.37.	Սինթետիկ կաուչուկ	սինթետիկ կաուչուկի արտադրություն և դրա վերամշակում (ռեզինի խառնուրդների պատրաստում, ռեզինի վուլկանացում)	թերապևտ, նյարդաբան, (քլորոպրենի հետ շփման դեպքում), մաշկավեներաբան	Էրիթրոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, թրոմբոցիտներ, արյան մեջ` բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա, (ստիրոլի և քլորոպրենի հետ շփման դեպքում)	ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի
1.38.	Լվացող սինթետիկ նյութեր	սուլֆանոլի, ալկիլամիդների, նատրիում սուլֆատի արտադրություն, պարաֆինային ածխաջրածինների ֆրակցիաների քլորացում և այլն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա	ա) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ
1.39.	Սինթետիկ խեժեր և պլաստմասսաներ` հետևյալ նյութերի հիմքերի վրա`
1.39.1.	ստիրոլի	պոլիմերների և սոպոլիմերների հիմքերի վրա պոլիէթերային խեժերի, լաքերի և սոսինձների, ապակե պլաստիկների և այլնի արտադրություն։ Խեժերի և պլաստմասսաների վերամշակում։ Լաքերի, խեժերի, սոսինձների կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան	էրիթրոցիտներ, թրոմբոցիտներ, լեյկոֆորմուլա	ա) հեմոգլոբինի պարունակությունը` տղամարդկանց մոտ` 130 գ/լ պակաս, կանանց մոտ` 120 գ/լ պակաս, լեյկոցիտները` լիտրում 4,5 . 10 պակաս, թրոմբոցիտները` 180000-ից պակաս. բ) ալերգիկ հիվանդություններ (պոլիէթերային խեժերի ու լաքերի հետ աշխատելու և պլաստմասսաների տաք մամլման ժամանակ)
1.39.2.	ֆենոլի և ֆորմալդեհիդի	խեժերի, լաքերի, սոսինձների և այլնի արտադրություն, մամլման փոշու, մամլած նյութերի վերամշակում	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, ակնաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	լեյկոֆորմուլա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) քթի միջնապատի ծռում՝ քթային շնչառության ֆունկցիայի խանգարմամբ. բ) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. դ) ալերգիկ հիվանդություններ. ե) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.39.3.	սիլիցիում-օրգանական միացությունների	խեժերի, լաքերի, հեղուկ սիլիկոնների արտադրություն, պոլիմերների, մամլված նյութերի վերամշակում, լաքերի, քսուքների, խեժերի և այլնի կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) վերին շնչառական ուղիների սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) ալերգիկ հիվանդություններ՝ ապակեթելքի յուղով հագեցուցիչների հետ աշխատելու ժամանակ
1.39.4.	իզոցիանատների	պոլիուրետանների, փրփրապոլիուրետանների, պոլիմիզանյութի և այլնի, արտադրություն, վերամշակում, կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ալերգիկ հիվանդություններ
1.39.5.	ֆտորօրգանական միացությունների	պոլիմերների (ֆտորոպլաստների) և սոպոլիմերների արտադրություն, ֆտորոպլաստների ջերմային և մեխանիկական վերամշակում	թերապևտ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) վերին շնչառական ուղիների սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Քթի շնչառական ֆունկցիայի խանգարմամբ, քթի միջնապատի ծռում։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա, քրոնիկ թոքաբորբ. դ) մաշկի քրոնիկ, հաճախ կրկնվող հիվանդություններ. ե) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.39.6.	վինիլքլորիդի և վինիլիդեն քլորիդի	պոլիմերների և սոպոլիմերների, պերքլորվինիլի, սոսինձների, լաքերի և այլնի արտադրություն, խեժերի և պլաստմասսաների վերամշակում, սոսինձների, լաքերի և այլնի կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան, վիրաբույժ	էրիթրոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, արյան մեջ բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա, 10 տարվանից ավելի ստաժի դեպքում` յուրաքանչյուր 3 տարին մեկ անգամ դաստակների ռենտգեն նկարահանում	ա) աճախցանող (օբլիտերացնող) էնդերարտերիտ, Ռեյնոյի հիվանդություն, պերիֆերիկ անգիոսպազմ. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) ալերգիկ հիվանդություններ. դ) նախաքաղցկեղաին հիվանդություններ
1.39.7.	ակրիլային և մետակրիլային թթուների	պոլիմերների և սոպոլիմերների արտադրություն ու վերամշակում, էմուլսիաների, լաքերի, ներկերի և այլնի կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	էրիթրոցիտներ, լեյկոֆորմուլա	ա) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. բ) վերին շնչառական ուղիների բոլոր բաժինների սուբատրոֆիկ տարածված փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. գ) ալերգիկ հիվանդություններ
1.39.8.	ամինաթթուների երկհիմնային թթուների, դիամինների	պոլիամիդների արտադրություն և վերամշակում, սոսինձների ու այլնի կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան (հեքսամեթիլեն-դիամինի հետ աշխատելու դեպքում)	էրիթրոցիտներ, լեյկոֆորմուլա (հեքսամեթիլենդիամինի հետ աշխատելու դեպքում)	ա) վերին շնչառական ուղիների լորձաթաղանթների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, բրոնխային ասթմա. գ) ալերգիկ հիվանդություններ՝ հեքսամեթիլենդիամինի հետ շփման դեպքում
1.39.9.	էպիքլորհիդրինի	էպօքսիդային խեժերի և դրանց հիմքի վրա պլաստմասսաների, մեկուսիչ նյութերի արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա	ալերգիկ հիվանդություններ
1.39.10.	ալիֆատիկ և ոչ սահմանային ածխաջրածինների (պոլիէթիլենի, պոլիպրոպիլենի)	պոլիմերների և սոպոլիմերների արտադրություն ու կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ		ալերգիկ հիվանդություններ
1.40.	Թերթաքարային խեժեր	արտադրություն և կիրառություն, դրանց անջատման հետ կապված արտադրություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, ակնաբույժ	լեյկոֆորմուլա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ. գ) մաշկի հիվանդություններ՝ կապված արևի լույսի նկատմամբ բարձր զգայունության հետ (արևային էկզեմա, արևային եռուքոր և այլն). դ) մաշկի քաղցկեղային հիվանդություններ (հիպերկերատոզներ, դիսկերատոզներ). ե) ճարպային սեբորեա, մաշկի ֆոլիկուլյար ապարատի հիվանդություններ. զ) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.41.	Անտիմոն և դրա միացությունները	ստացում, վերամշակում, կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան		ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) բրոնխաթոքային համակարգի քրոնիկ, հաճախ սրացող հիվանդություններ. գ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ
1.42.	Թալիում և դրա միացությունները	արտադրություն և կիրառություն, մոնոկրիստալի աճեցում	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, նյարդաբան, ատամնաբույժ, ակնաբույժ		ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) քրոնիկ լնդախտ, ստոմատիտ, պարադոնտոզ գ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. դ) վերին շնչառական ուղիների լորձաթաղանթների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ
1.43.	Տետրաէթիլ կապար	տետրաէթիլ կապարի և էթիլային հեղուկի արտադրություն, էթիլային հեղուկի խառնումը վառելիքին, էթիլացված բենզինի կիրառություն, ավիա- և ավտոշարժիչների փորձարկում, վերանորոգում, քանդում, լվացում, ինքնաթիռների և այլ մեքենաների լցավորում, ոչ մեքենայացված կայաններում էթիլացված բենզինի լցում, դատարկում, նավթի բազաներում, բենզինի պահեստարաններում, լցավորման կայաններում սարքավորումների և տարաների մաքրում	նյարդաբան, թերապևտ,		նյարդային համակարգի հիվանդություններ
1.44.	Մետաղներ` կոբալտ, վանադիում, մոլիբդեն, տիտան, ցիրկոնիում, վոլֆրամ և դրանց միացությունները	կոբալտի և դրա միացությունների ստացում ու կիրառություն, հնգարժեք վանադիումի ստացում, ֆերովանադիումի արտադրություն, վանադիում պարունակող խարամի վերամշակում, մոլիբդենի և վոլֆրամի ու դրանց միացությունների արտադրություն և դրանց կիրառությունը, տիտանի վերամշակում, մետաղական տիտանի և դրա միացությունների վերականգնում, վոլֆրամակոբալտային համաձուլվածքների, ցիրկոնիումի և դրա միացությունների ստացում ու կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա (փոշու հետ կապված մասնագիտություններում), էլեկտրասրտագրում (կոբալտի հետ աշխատելու ժամանակ)	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) ալերգիկ հիվանդություններ. դ) միոկարդի դիստրոֆիա` ցանկացած ծագման (կոբալտի հետ աշխատելու դեպքում)
1.45.	Ուրսոլ և ուրսոլային ներկեր	ուրսոլ և ուրսոլային ներկերի արտադրություն, մորթիների ներկում	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, ակնաբույժ	լեյկոֆորմուլա	ա) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. բ) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ լարինգիտ. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ, բրոնխային ասթմա. դ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.46.	Դեղաբանական միջոցներ	մորֆինի և դրա ածանցյալների դեղամիջոցային ձևերի, վիտամինների, սուլֆանիլամիդների, պիրազոլոնների, հակաուռուցքային և հորմոնային պատրաստուկների, նեյրոլեպտիկների, անտիկոագուլյանտների, ցավազրկողների (ֆտորոտան) արտադրություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, գինեկոլոգ, նյարդաբան	լեյկոֆորմուլա, էրիթրոցիտներ, արյան մեջ բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա (ֆտորոտանի հետ աշխատելիս), վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն	ա) հոտառական անալիզատորի ֆունկցիայի խանգարում (անօսմիա). բ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. գ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. դ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. ե) դիսհորմոնային խանգարումներ. զ) ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն, թունամոլություն
1.47.	Ֆենոլներ և դրանց ածանցյալները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) վերին շնչառական ուղիների և բրոնխաթոքային ապարատի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. գ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.48.	Ֆորմալդեհիդ և ճարպային շարքի այլ ալդեհիդներ	արտադրություն և կիրառություն, դրանց անջատման հետ կապված գործընթացներ	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան,ակնաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	արտաքին շնչառական ֆունկցիա, լեյկոֆորմուլա,	ա) վերին շնչառական ուղիների և բրոնխաթոքային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. գ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.49.	Ֆոսֆոր և դրա միացությունները	դեղին ֆոսֆորի, դրա միացությունների, ֆոսֆորօրգանական միացությունների, այդ թվում` պլաստիֆիկատորների արտադրություն	թերապևտ, ատամնաբույժ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ	ծնոտների ռենտգեն նկարահանում (դեղին ֆոսֆորի հետ աշխատելիս), 5 տարվանից ավելի ստաժի դեպքում` յուրաքանչյուր 3 տարին մեկ անգամ, պլազմայի խոլինէսթերազայի ակտիվություն (ֆոսֆորօրգանական միացությունների հետ շփման դեպքում)	ա) բերանի խոռոչի հիվանդություններ (ատամների բազմակի փտախտ, քրոնիկ լնդախտ, ստոմատիտ, պարադոնտոզ). բ) վերին շնչառական ուղիների սուբատրոֆիկ փոփոխություններ: Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ, բրոնխային ասթմա. դ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. ե) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. զ) հենաշարժական ապարատի քրոնիկ հիվանդություններ` ոսկրային կառուցվածքի ախտահարմամբ. դ) լյարդի և լեղատար համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ
1.50.	Ֆտալաթթու, ֆտալային անհիդրիդ և դրա միացությունները	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ		ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ, բրոնխային ասթմա. դ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի (ֆտալային անհիդրիդի շփման դեպքում). ե) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ
1.51.	Ֆտոր և դրա միացությունները	ֆտորի և դրա միացությունների արտադրություն և կիրառություն. ալյումինի արդյունահանում և կիրառություն, գործընթացներ` ֆտորի և դրա միացությունների անջատմամբ	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, նյարդաբան, ատամնաբույժ, մաշկավեներաբան, ակնաբույժ, վիրաբույժ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա, 7 տարվանից ավելի ստաժի դեպքում՝ յուրաքանչյուր 3 տարին մեկ անգամ, խողովակաձև ոսկրերի ռենտգեն նկարահանում	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, հիպերպլաստիկ լարինգիտ, քթի միջնապատի ծռում՝ քթային շնչառության ֆունկցիայի խանգարմամբ. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ, բրոնխային ասթմա. դ) բերանի խոռոչի հիվանդություններ (քրոնիկ լնդախտ, ստոմատիտ, ատամի կարծր թաղանթի պաթոլոգիա, պարադոնտիտ). ե) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ. զ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ` ոսկրային կառուցվածքի ախտահարմամբ
1.52.	Ֆուրաններ և դրանց ածանցյալները, ֆուրֆուրոլ, տետրահիդրոֆուրան և այլն	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, ակնաբույժ		ա) հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. գ) մաշկի քրոնիկ, հաճախակի կրկնվող հիվանդություններ
1.53.	Քլոր և դրա միացությունները, քլոր պարունակող խառնուրդներ	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, ակնաբույժ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ։ Հիպերպլաստիկ լարինգիտ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ, բրոնխային ասթմա. գ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. դ) մաշկի քրոնիկ, կրկնվող հիվանդություններ
1.54.	Քլորնավթալին և դրա միացությունները (հալովաքս), նավթալիններ (նավթալին, քլորնավթալիններ և դրանց միացությունները, հիդրոօքսինավթոլ և նավթոլ)	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, նյարդաբան, մաշկավեներաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	լեյկոֆորմուլա, արյան բիլիռուբին և ալանին տրասամինազա	ա) նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) լյարդի և լեղատար համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) ճարպային սեբորեա, մաշկի ֆոլիկուլային ապարատի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի
1.55.	Քրոմ, քրոմական թթու, դրա միացություններն ու համաձուլվածքները	արտադրություն և կիրառությունը (ներառյալ կողմնակի բաղադրատարրերի տեսքով քրոմ պարունակող նյութերը)	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան	լեյկոֆորմուլա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն	ա) վերին շնչառական ուղիների սուբատրոֆիկ հիվանդություններ, քթային շնչառության ֆունկցիայի խանգարմամբ` քթի միջնապատի ծռումներ. բ) ալերգիկ հիվանդություններ, այդ թվում` մաշկի. գ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. դ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. ե) ցանկացած տեղակայմամբ ուռուցքների առկայություն, նույնիսկ` ըստ անամնեզի
2. ԿԵՆՍԱԲԱՆԱԿԱՆ
2.1.	Հակաբիոտիկներ	արտադրություն և կիրառությունը բժշկական պրակտիկայում ու դեղատնային կազմակերպություններում	թերապևտ, մաշկավեներաբան, օտոլարինգոլոգ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	լեյկոֆորմուլա, մեզի ընդհանուր անալիզ	ա) ալերգիկ հիվանդություններ. բ) հաճախակի սրացող քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) կանդիդոզ, միկոզներ, դիսբակտերիոզ
2.2.	Արդյունաբերական սնկեր, սպիտակուցավիտամինային խտանյութեր (ՍՎԽ), կերային խմորասնկեր, համակցված անասնակերեր	արտադրություն և մանրէային սինթեզի արգասիքների կիրառություն	թերապևտ, մաշկավեներաբան, օտոլարինգոլոգ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	լեյկոֆորմուլա	ա) ալերգիկ հիվանդություններ. բ) քրոնիկ բրոնխիտ, քրոնիկ թոքաբորբ. գ) վերին շնչառական ուղիների սուբատրոֆիկ փոփոխություններ. դ) կանդիդոզ և այլ միկոզներ
2.3.	Ֆերմենտային պատրաստուկներ, կենսախթանիչներ	արտադրություն և կիրառությունը բժշկական պրակտիկայում, դեղատնային կազմակերպություններում, գյուղատնտեսության մեջ և ժողովրդական տնտեսության այլ բնագավառներում	թերապևտ, մաշկավեներաբան, օտոլարինգոլոգ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	լեյկոֆորմուլա	ա) ալերգիկ հիվանդություններ. բ) վերին շնչառական ուղիների բոլոր բաժինների սուբատրոֆիկ փոփոխություններ
2.4.	Ախտորոշման և բուժման ալերգեններ, արյան պատրաստուկներ, իմունակենսաբանական պատրաստուկներ	արտադրություն	թերապևտ, մաշկավեներաբան, օտոլարինգոլոգ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	լեյկոֆորմուլա	ալերգիկ հիվանդություններ
2.5.	Մանրէներով և հելմինթներով վարակված նյութ	աշխատանք` մանրէներով վարակված նյութի հետ շփմամբ, աշխատանք` հելմինթներով վարակված նյութի և վարակիչ հիվանդների հետ շփմամբ	թերապևտ	լեյկոֆորմուլա, լաբորատոր հետազոտություններ` հելմինթոզների վերաբերյալ	ընդհանուր բժշկական հակացուցումներ
2.5.1.	բրուցելյոզի հարուցիչներ	անասնապահական տնտեսություններ (անկախ բրուցելյոզի նկատմամբ էպիզոոտիկ վիճակից), կենդանական ծագման հումքի և մթերքի վերամշակման կազմակերպություններ	թերապևտ, անհրաժեշտության դեպքում մասնագետներ` ըստ կլինիկական ախտանիշների (նյարդաբան, վիրաբույժ, գինեկոլոգ, ուրոլոգ և այլն)	արյան հետազոտություն` ըստ Խեդելսոնի ռեակցիայի: Դրական արդյունքի դեպքում կամ բրուցելյոզի նկատմամբ կասկածելի ախտանիշների հայտնաբերման ժամանակ և հետագա բոլոր կլինիկական ու լաբորատոր հետազոտություններ՝ բրուցելյոզի ժխտման կամ հաստատման նպատակով	բրուցելյոզով վարակման վտանգ ներկայացնող աշխատանքներում արգելվում է աշխատանքի ընդունել 18 տարին չլրացած անձանց, հղի կանանց, կերակրող մայրերին։ Արգելվում է նաև բրուցելյոզի նկատմամբ դրական ռեակցիա ունեցող կենդանիների սպանդի և դրանցից պատրաստվող մթերքի վերամշակման ժամանակ սեզոնային աշխատողների օգտագործում
2.5.2.	քյու տենդի հարուցիչներ	քյու տենդով անապահով տարածքների անասնապահական տնտեսություններ, քյու տենդով հիվանդ գյուղատնտեսական կենդանիների հումքի և մթերքի վերամշակման կազմակերպություններ	թերապևտ	արյան հետազոտություն` ըստ կոմպլեմենտի կապման ռեակցիայի՝ Բերնետի կոկսիելներից ստացված անտիգենով
3. ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ ԱԵՐՈԶՈԼՆԵՐ
3.1.	Հղկանյութեր (աբրազիվներ) և հղկանյութեր պարունակողներ	հղկանյութերի (էլեկտրակորունդներ` նորմալ, սպիտակ, քրոմային, մոնոկորունդներ), կարբիդի, բորի, էլբորի արտադրություն, վերամշակում, սիլիցիում կարբիդի և այլնի վերամշակում ու կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա	«Արդյունաբերական աերոզոլներ» հատվածի 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, 3.7, 3.8-րդ կետերի հակացուցումների ցանկը` ա) վերին շնչառական ուղիների տարածված սուբատրոֆիկ փոփոխություններ, քթային շնչառությունը խանգարող քթի միջնապատի ծռումներ. բ) բրոնխաթոքային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ, թոքերի տուբերկուլյոզ. գ) աչքերի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. դ) մաշկի քրոնիկ, հաճախակի կրկնվող հիվանդություններ. ե) ալերգիկ հիվանդություններ՝ կենդանական և բուսական ծագման փոշու պոլիմերային նյութերի, մետաղ-ալերգենների հետ աշխատելու դեպքում 3.8-րդ կետում նշված առանձին աշխատանքների համար հարկավոր է հաշվի առնել հակացուցումները` ըստ վտանգավոր և վնասակար աշխատանքային գործոնների համալիրի
3.2.	Սիլիցիում պարունակող (ազատ և ամորֆ սիլիցիումի երկօքսիդ)	հետախուզում, լեռնահորատանցքային աշխատանքներ, հանքային, ոչ հանքային հանածոների, ածխիբաց և ստորգետնյա արտահանում, հորատանցում և դրանց վերամշակումը։ Սիլիցիումի, ապակու, դինասի, աերոսիլի, սիլիցիումի կարբիդի, պղինձսիլիցիումային համաձուլվածքի, սիլումինի և այլնի ձուլման արտադրություն (հողի նախապատրաստում, կաղապարում, դուրսթափում, ձուլվածքի շրջահատում, հղկում, մաքրում)։ Շենքերի մաքրման ավազաշիթային աշխատանքներ	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա
3.3.	Մետաղներ և դրանց համաձուլվածքները	մետաղների և դրանց համաձուլվածքների չոր հղկում. մետաղների փոշու ստացման գործընթացներ, մետաղական փոշիների և դրանցից պատրաստվող իրերի ստացում	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա
3.4.	Սիլիկատներ և սիլիկատ պարունակողներ` ա) ասբեստ պարունակողներ (ասբեստը` 10% և ավելի) բ) ասբեստ պարունակողներ (ասբեստը` ոչ ավելի 10%) գ) այլ սիլիկատ պարունակողներ	ասբեստային հանքում ասբեստի հետազոտություն, արդյունահանում և վերամշակում։ Արհեստական ասբեստի ստացում և վերամշակում Ասբեստացեմենտի, ասբեստաբակելիտի, ասբեստառեզինի արտադրություն, վերամշակում։ Ապակեթելքերի և հանքային թելերի, ցեմենտի, կավերի, շամոտի, բոքսիտի, նեֆելինային սիենիտների, դիստենսիլիմանիտի, օլիվինի, ապատիտների, դունիտի, քրոմմագնեզիտի, ֆորստերիտի, կրաքարերի, բարիտի, կոտլենիտի, ինֆուզորային հողի, տուֆալների, պեմզայի, պերլիտի, երկաթահանքային խտանյութերի, ագլոմերատի (մետալուրգիայում) և այլնի արտադրություն ու վերամշակում	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա
3.5.	Ածխածնայիններ	ա) ածխի արդյունահանում, վերամշակում և կիրառություն. բ) սև մրի, արհեստական գրաֆիտի, կոքսի (նավթային, կուպրային, թերթաքարային արտադրություն)։ Արհեստական ալմաստների արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա
3.6.	Բուսական և կենդանական ծագման փոշի	բամբակի, վուշի, կանեփի, բրդի, կենաֆի, ջուտի, հացահատիկի, ծխախոտի, փայտանյութի, տորֆի, գայլուկի վերամշակում։ Թղթի, բնական մետաքսի և այլնի արտադրություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա, լեյկոֆորմուլա
3.7.	Անօրգանական լյումինաֆորների փոշի (այդ թվում` կադմիումի 5.9 % պակաս պարունակությամբ)	արտադրություն և կիրառություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, արտաքին շնչառական ֆունկցիա
3.8.	Եռակցման աերոզոլ ա) մանգան (20%-ից ավելի), նիկել, քրոմ ֆտորի միացություններ, բերիլիում պարունակող բ) մանգան (մինչև 20%), երկաթի օքսիդներ, ալյումին, մոլիբդեն, վանադիում, մագնեզիում, տիտան, վոլֆրամ պարունակող	էլեկտրաաղեղային, բոցային, գազաբոցային եռակցում, կոնտակտային, ծայրակցային եռակցում (հալեցմամբ), մետաղների էլեկտրախարամային եռակցում միջին և բարձր որակավորման, այդ թվում` չժանգոտվող պողպատների եռակցում, ձուլակցում և կտրում, չուգունի եռակցում և ձուլակցում նիկելային ու նիկելապղնձային էլեկտրոդներով ու մետաղալարերով, բերիլիումի և դրա համաձուլվածքների եռակցում ու կտրում. ածխածնային, այդ թվում` ցինկապատված պողպատների, ալյումինի, պղնձի, տիտանի և դրանց հիմքով համաձուլվածքների եռակցում, ձուլակցում և կտրում, չուգունի եռակցում, ձուլակցում ու կտրում` երկաթային և երկաթավանանդիումային էլեկտրոդներով ու մետաղալարերով	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, ատամնաբույժ (ֆտորի միացություններ պարունակող եռակցման աերոզոլների հետ շփվելիս), մաշկավեներաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ, ռետիկուլոցիտների, բազոֆիլ հատիկավոր էրիթրոցիտների քանակը, ամինոլևուլինային թթու կամ կոպրոպորֆիրին` մեզում արճիճ պարունակող աերոզոլների ազդեցության դեպքում	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, խողովակավոր ոսկորների ռենտգենանկարահանում (ֆտորի միացություններ պարունակող աերոզոլների եռակցման և 7 տարվանից ավելի ստաժի դեպքում), արտաքին շնչառական ֆունկցիա, լեյկոֆորմուլա՝ ալերգեն-մետաղներ (քրոմ, նիկել, կոբալտ, բերիլիում, մանգան և այլն) պարունակող աերոզոլների ազդեցության դեպքում` էրիթրոցիտների քանակը
4. ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ
4.1.	Իոնացնող ճառագայթում, ռադիոակտիվ նյութեր և իոնացնող ճառագայթման աղբյուրներ	բոլոր տեսակների աշխատանքներ` կապված ռադիոակտիվ նյութերի և իոնացնող ճառագայթման աղբյուրների հետ	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ, մաշկավեներաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	հեմոգլոբին, էրիթրոցիտներ, թրոմբոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, էլեկտրասրտագրում, արտաքին շնչառական ֆունկցիա, թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն	ա) հեմոգլոբինի պարունակությունը` տղամարդկանց մոտ` 130 գ/լ, կանանց մոտ` 120 գ/լ պակաս, լեյկոցիտները` 4.5*10 գ վ/լ պակաս, թրոմբոցիտները` 180000 պակաս. բ) աճախցանող (օբլիտերացնող) էնդարտերիտ պերիֆերիկ անոթների անգիոսպազմեր, Ռեյնոյի հիվանդություն. գ) նախաուռուցքային հիվանդություններ` հակված չարորակ կազմափոխման և կրկնման (ռեցիդիվ), բարորակ ուռուցքներ. դ) բարորակ նորագոյացություններ, որոնք խանգարում են անհատական պաշտպանիչ միջոցներ կրելուն և մաշկային ծածկույթների խնամքին. ե) ճառագայթային հիվանդություն 2-4-րդ աստիճանի ծանրության կամ կայուն հետևանքների առկայություն (առաջին աստիճանի ծանրության ճառագայթային հիվանդության դեպքում պիտանիությունը որոշվում է անհատապես). զ) քթի հավելյալ խոռոչների քրոնիկ թարախային հիվանդություններ, միջին ականջի քրոնիկ բորբոքում` հաճախակի սրացումներով (ատրոֆիկ պրոցեսների դեպքում պիտանիությունը որոշվում է անհատապես). է) մաշկի քրոնիկ ինֆեկցիոն և սնկային հիվանդություններ. ը) տեսողության սրություն` շտկմամբ (կոռեկցիա) ոչ պակաս, քան 0,5 Դ` մեկ աչքում և 0,2 Դ` մյուս աչքում, կարճատեսություն` նորմալ աչքի հատակով մինչև10,0 Դ, հեռատեսություն` 8,0 Դ, աստիգմատիզմ` ոչ ավելի 3,0 Դ. թ) կատարակտա
4.2.	Ոչ իոնացնող-լազերային ճառագայթներ	լազերների հետ ամեն տեսակի աշխատանքներ	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	էրիթրոցիտներ, թրոմբոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, էլեկտրասրտագրում	ա) մաշկի քրոնիկ կրկնվող հիվանդություններ. բ) տեսողության սրության իջեցում` 0,6 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում և 0,5 Դ-ից ցածր` մյուս աչքում (տեսողության սրությունը որոշվում է շտկմամբ), ռեֆրակցիայի անոմալիաներ հետևյալ սահմաններում՝ կարճատեսություն` ոչ ավելի 6,0 Դ, նորմալ աչքի հատակի դեպքում` մինչև 10,0 Դ, հեռատեսության շտկումից կախված` մինչև 6, 0 Դ, բարդ կարճատես և հեռատես աստիգմատիզմ առավել մեծ նշանակության միջօրեականում` ոչ ավելի 3,0 Դ, հասարակ կարճատես, հասարակ հեռատես աստիգմատիզմ` ոչ ավելի 3,0 Դ. գ) կատարակտա
	Էլեկտրամագնիսական (ռադիոհաճախականության էլեկտրական մագնիսական դաշտեր)` 30 մեգահերց-300 հեգաՀերց հաճախականությունների (ծայրահեղ բարձր հաճախականություն), 30 մեգահերց ցածր հաճախականությունների դիապազոնի (բարձր հաճախականություն, միջին հաճախականություն, ցածր հաճախականություն, շատ ցածր հաճախականություն, միջին ցածր հաճախականություն, ծայրահեղ ցածր հաճախականություն, մշտական էլեկտրական և մշտական մագնիսական դաշտեր)	ամեն տեսակի աշխատանքներ նշված դիապազոնի էլեկտրամագնիսական էներգիայի աղբյուրների հետ ամեն տեսակի աշխատանքներ էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի աղբյուրների հետ	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ թերապևտ, նյարդաբան	էրիթրոցիտներ, թրոմբոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, էլեկտրասրտագրում էրիթրոցիտներ, թրոմբոցիտներ, լեյկոֆորմուլա, էլեկտրասրտագրում
4.3.	Արտադրական ցնցում	ամեն տեսակի աշխատանքային գործունեություն` կապված տեղային ցնցման և ընդհանուր ցնցման ազդեցության հետ	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, վիրաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ, ակնաբույժ	սառեցման փորձ, ցնցումային զգայնություն, վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն (ընդհանուր ցնցման ազդեցության դեպքում)	ա) աճախցանող էնդարտերիտ, Ռեյնոյի հիվանդություն, պերիֆերիկ անգիոսպազմ. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում` ցանկացած էթիոլոգիայի, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. դ) կանանց սեռական օրգանների դիրքի անոմալիաներ։ Արգանդի և հավելումների քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ` հաճախակի սրացմամբ. ե) բարձր և բարդացած կարճատեսություն (8,0 Դ բարձր)
4.4.	Արտադրական աղմուկ	բոլոր տեսակների աշխատանքային գործունեություն` կապված ինտենսիվ արտադրական աղմուկի ազդեցության, ինչպես նաև լսողական անալիզատորի նշանակալի լարվածության հետ` 81-ից մինչև 99 դեցիբել, 100 դեցիբել և ավելի	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, նյարդաբան	աուդիոմետրիա, վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն	ա) ցանկացած էթիոլոգիայի լսողության կայուն իջեցում` թեկուզ մեկ ականջում. բ) օտոսկլերոզ և ականջի այլ քրոնիկ հիվանդություններ` անբարենպաստ կանխատեսմամբ. գ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում` ցանկացած էթիոլոգիայի, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. դ) հիպերտոնիկ հիվանդություն
4.5.	Ուլտրաձայն (հպումային)	աշխատանքներ ուլտրաձայնային դեֆեկտոսկոպների և բժշկական ապարատների հետ	թերապևտ, նյարդաբան, վիրաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	սառեցման փորձ, ցնցման զգայնություն	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) աճախցանող էնդարտերիտ, Ռեյնոյի հիվանդություն, պերիֆերիկ անգիոսպազմ
4.6.	Բարձր մթնոլորտային ճնշում	աշխատանքներ` կեսոններում, բարոխցիկներում, ջրասուզական աշխատանքներ	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, նյարդաբան, ակնաբույժ, վիրաբույժ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն, էլեկտրասրտագրում	ա) հենաշարժական ապարատի զարգացման արտահայտված արատներ և վնասվածքների հետևանքներ. բ) քրոնիկ օտիտ, թմբկաթաղանթների ատրոֆիկ սպիներ, քրոնիկ եվստախիտ. գ) վերին շնչառական ուղիների, բրոնխաթոքային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. դ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. ե) աչքի ցանկացած հիվանդություն, որը բերում է տեսողական ֆունկցիայի կայուն խանգարման` տեսողության սրությունը` 0,8 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում և 0,5 Դ-ից ցածր` մյուս աչքում (առանց շտկման). զ) կենտրոնական և պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. է) սրտի հիվանդություններ` անկախ դրանց կոմպենսացիայի աստիճանից. ը) ճողվածքներ՝ օղակման հակումով. թ) երակների վարիկոզային լայնացում, թութք, աճախցանող էնդարտերիտ. ժ) հիպերտոնիկ հիվանդություն. ժա) ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն, թունամոլություն
4.7.	Ցածր ջերմություն	աշխատանքներ` արտադրական շենքերի և աշխատանքային գոտու (զոնայի) օդի մշտական ցածր ջերմաստիճանի պայմաններում (թույլատրելի նշանակություններից ցածր)	թերապևտ, նյարդաբան, վիրաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	սառեցման փորձ	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) աճախցանող էնդարտերիտ, Ռեյնոյի հիվանդություն, պերիֆերիկ անգիոսպազմ. գ) երակների արտահայտված վարիկոզային լայնացում. դ) արգանդի և հավելումների քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ` հաճախակի սրացմամբ
4.8.	Բարձր ջերմություն և ինտենսիվ ջերմային ճառագայթում	ամեն տեսակի աշխատանքներ` մշտական ցածր ջերմության պայմաններում, ճառագայթումներ աշխատանքային գոտում (թույլատրելի նշանակության վերին սահմանները գերազանցող)	թերապևտ, ակնաբույժ, մաշկավեներաբան		ա) տեսողության սրությունը` շտկմամբ` 0,5 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում և 0,2 Դ-ից ցածր՝ մյուս աչքում. բ) տեսողության դաշտի նեղացում` 20%-ով. գ) կատարակտ. դ) մաշկի քրոնիկ կրկնվող հիվանդություններ
4.9.	Տեսողության բարձր լարվածություն	ամեն տեսակի աշխատանքներ` կապված տեսողության լարվածության բարձրացման հետ` ա) բարձր ճշգրտության աշխատանքներ` մինչև 0,15 մմ օբյեկտով և 0,15-ից մինչև 0,3 մմ օբյեկտով բ) լարված տեսողությամբ աշխատանքներ 3-րդ և 4-րդ աստիճանի ճշտության(0,5-1 մմ) և տեսաէկրանին հետևելու և տեղեկատվության արտացոլման ուրիշ միջոցների հետ կապված աշխատանքներ	ակնաբույժ	տեսողության սրության ստուգում	ա) տեսողության սրությունը` շտկմամբ` նախնական զննության ժամանակ` 1,0 Դ ցածր, կրկնակի պարբերական բժշկական զննության ժամանակ`0,8 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում և 0,5 Դ` մյուս աչքում. բ) ռեֆրակցիայի անոմալիա՝ նախնական զննության ժամանակ` միոպիա` 2,0 Դ-ից բարձր, աստիգմատիզմ` 0,50 Դ-ից բարձր, կրկնակի զննության ժամանակ` միոպիա. գ) 6,0 Դ-ից բարձր, աստիգմատիզմ` 2,0 Դ-ից բարձր, հիպերմետրոպիա` 4,0 Դ. դ) բինոկուլյար տեսողության բացակայություն. ե) ակոմոդացիայի իջեցում` տարիքային չափերից ցածր. զ) լագօֆթալմ. է) աչքի առջևի հատվածի (կոպեր, շաղկապենի, եղջերաթաղանթ, արցունքատար ուղիներ) քրոնիկ հիվանդություններ. ը) տեսաներվի, ցանցաթաղանթի հիվանդություններ. թ) գլաուկոմա. ա) տեսողության սրություն` շտկմամբ` ոչ ցածր0,5 Դ` մեկ աչքում, 0,2 Դ` մյուս աչքում.  բ) ռեֆերակցիաներ` միապիա` 6,0 Դ-ից բարձր, հիպերմետրոպիա` 4,0 Դ-ից բարձր, աստիգմատիզմ` 2,0 Դ-ից բարձր. գ) բինոկուլյար տեսողության բացակայություն. դ) ակոմոդացիայի իջեցում` տարիքային չափերից ցածր. ե) լագօֆթալմ. զ) աչքի առջևի հատվածի քրոնիկ հիվանդություններ. է) տեսողական ներվի, ցանցաթաղանթի հիվանդություններ. ը) գլաուկոմա
5.	Ֆիզիկական գերծանրաբեռնվածություններ	ա) աշխատանքներ` կապված հերթափոխի ընթացքում բեռների տեղափոխման հետ՝ ձեռքով (բեռի զանգվածը կգ-ով) կամ ջանքերի գործադրմամբ` ԿԳՍ մշտապես կատարվող` տղամարդիկ` 30 կգ ավելի, կանայք` 7 կգ ավելի, կանանց համար այլ աշխատանքով հերթափոխելու դեպքում` 10 կգ ավելի, բեռի՝ 1,5 մետր բարձրությունից ավելի բարձրացնելու դեպքում` 7 կգ ավելի. հատակից կամ աշխատանքային մակերեսից զգալիորեն ցածր մակարդակի բարձրացնելու դեպքում` տղամարդիկ` 5 տ ավելի, կանայք` 2 տ ավելի. բ) աշխատանքներ` կապված երկարատև հարկադրական դիրքում գտնվելու հետ, այդ թվում` կանգնած. աշխատանքներ` կապված տեղական, մկանային լարվածության հետ, առավելապես դաստակի և նախաբազկի մկանների. գ) բեռը, զանգվածը կախված վիճակում պարբերաբար պահելը` երկու ձեռքով` տղամարդկանց համար` 10 կգ ավելի և կանանց համար` 7 կգ ավելի կամ մեկ ձեռքով` տղամարդկանց համար` 5 կգ ավելի, կանանց համար` 3 կգ ավելի. դ) աշխատանքներ` կապված մարմնի արտահայտված պարբերական թեքումների հետ (աչքի գնահատմամբ ուղղահայացից 30 աստիճանից մեծ)` հերթափոխում` 300 անգամից ավելի. հերթափոխում ժամանակի 50 %-ից ավելի հարկադրական աշխատանքային դիրքում (ծնկած, պպզած, պառկած, առաջ թեքված, կախված, կանգնած) գտնվելը. աշխատանքներ` կապված ձայնային ապարատի գերլարվածության հետ` ուսուցչական հաղորդական, վոկալ-խոսակցական, դերասանական, աշխատանքներ հեռախոսային կայանում	նյարդաբան, վիրաբույժ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ, թերապևտ թերապևտ, օտոլարինգոլոգ	ուժաչափում (դինամոմետրիա)	ա) հենաշարժական ապարատի հիվանդություններ` ֆունկցիայի խանգարմամբ. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) աճախցանող էնդարտերիտ, պերիֆերիկ անգիոսպազմ. դ) ստորին վերջույթների երակների արտահայտված վարիկոզային լայնացում, տրոմբոֆլերիտ, թութք. ե) արտահայտված էնտերոպթոզ, ճողվածքներ` ուղիղ աղու արանքում. զ) կանանց սեռական օրգանների դիրքի անոմալիաներ. է) արգանդի և հավելումների քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ` հաճախակի սրացմամբ լսողական ապարատի ֆունկցիայի խանգարման հետ կապված քրոնիկ հիվանդություններ (քրոնիկ լարինգիտ, ֆարինգիտ և այլն)
	Զգայական, հուզական, լարվածության և ռիսկի գործոնների հետ կապված աշխատանքներ
6.		աշխատանքներ բարձրության վրա, վերամբարձային աշխատանքներ, վերև բարձրացնելու, ինչպես նաև վերամբարձ կառույցների սպասարկման հետ կապված աշխատանքներ	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ, հոգեբույժ (միայն վերամբարձային աշխատանքների համար), օտոլարինգոլոգ, մանկաբարձ-գինեկոլոգ	վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություններ	1. Եթե ավտոմոբիլային կամ թրթուրավոր կռունկների կռունկավարները միաժամանակ հանդիսանում են վարորդներ, ապա անհրաժեշտ է օգտվել վարորդների համար բժշկական հակացուցումների ցանկից` ա) աշխատանքներին խանգարող և օղակման հակում ունեցող ճողվածքներ, միջին ծանրության աշխատանքները խանգարող բարորակ ուռուցքներ. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. գ) աճախցանող էնդարտերիտ. դ) երակների արտահայտված լայնացում. ստորին ծայրանդամների տրոմբոֆլեբիտ, թութք. ե) մեկ և երկկողմանի լսողության կայուն իջեցում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով` ոչ պակաս 3 մ). զ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. է) տեսողական օրգանների հիվանդություններ` տեսողության սրությունն առանց շտկման` 0,5 Դ-ից պակաս` մեկ աչքում և 0,2 Դ-ից պակաս՝ մյուս աչքում, տեսողական դաշտի սահմանափակում` ավելի քան 20 աստիճան, բուժման չենթարկվող դակրիոցիստիտ և անբուժելի արցունքահոսություն. ը) էպիլեպսիա և սինկոպալային վիճակներ. թ) կանանց սեռական օրգանների անոմալիա։ Արգանդի և հավելումների քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ՝ հաճախակի սրացումներով: 2. Արագընթաց վերելակների վերելակավարներ և ուղեկցողներ (սովորական վերելակների վերելակավարների աշխատանքի ընդունման համար հակացուցումներ չկան)` ա) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. բ) լսողության կայուն իջեցում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցությունը՝ 3 մ պակաս). գ) տեսողության սրությունը` շտկմամբ՝ 0,5 Դ-ից պակաս` մեկ աչքում և 0,2 Դ-ից պակաս՝ մյուս աչքում կամ 0,7 Դ` երկակնյա (բինօկուլյար) տեսողության բացակայության դեպքում
7.		127 Վ և բարձր լարվածությամբ գործող էլեկտրասարքավորումներ սպասարկող հերթապահ անձնակազմ, որոնք դրանց մեջ կատարում են օպերատիվ անջատումներ, այդ թվում` էլեկտրասարքավորումներում (կարգավորման, մոնտաժային աշխատանքներ և բարձրավոլտ փորձարկումներ կատարող անձնակազմ` էլեկտրասարքավորումներում)։ 127 Վ և ավելի բարձր լարվածության տակ աշխատանքներ կատարող անձնակազմ	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ	տեսողության սրության և վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություններ	ա) մեկ կամ երկկողմանի լսողության իջեցում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցությունը` 3 մ պակաս)` բացի վերանորոգման և էլեկտրոնային հաշվիչ մեքենաների շահագործման աշխատանքներից. բ) տեսողության սրությունը` շտկմամբ` 0.5 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում, 0.2 Դ-ից ցածր՝ մյուս աչքում. գ) բուժման չենթարկվող կայուն արցունքահոսություն. դ) տեսողական դաշտի սահմանափակում` ավելի քան 20 աստիճան. ե) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում. զ) ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն, թունամոլություն (անհատապես)
8.		պետական անտառապահպանության, ծառահատման, անտառափայտի առաքման, տեղափոխման և առաջնային մշակման աշխատանքներ	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, վիրաբույժ	վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն	ա) երակների արտահայտված լայնացում, ստորին ծայրանդամների տրոմբոֆլեբիտ, թութք. բ) աճախցանող էնդարտերիտ. գ) ճողվածքներ. դ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. ե) լսողության կայուն իջեցում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցությունը` 3 մ պակաս). զ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում. է) տեսողության սրությունը` շտկմամբ՝ 0.5 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում, 0.2 Դ-ից ցածր՝ մյուս աչքում
9.		աշխատանքներ` նավթի և գազի արտադրության մեջ, այդ թվում` հերթափոխային մեթոդով ծայր հյուսիսի և դրան հավասարեցված շրջաններում, անապատներում և այլ հեռավոր ու քիչ բնակեցված շրջաններում, ինչպես նաև ծովային հորատման ժամանակ	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ, հոգեբույժ, մաշկավեներաբան	մեզի ընդհանուր անալիզ, էլեկտրասրտագրում, վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) աճախցանող էնդարտերիտ, երակների արտահայտված լայնացում, տրոմբոֆլեբիտ, թութք` հաճախակի սրացմամբ և արյունահոսությամբ.  գ) ճողվածքներ` օղակման հակվածությամբ` ուղիղ աղու արտանկում դ) լսողության կայուն իջեցում՝ ցանկացած պատճառով (շշուկով խոսակցությունը` 3 մ պակաս). ե) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. զ) վերին շնչուղիների բոլոր բաժինների սուր ատրոֆիկ փոփոխություններ. է) տեսողության սրությունը` շտկմամբ՝ մեկ աչքում` 0.5 Դ-ից ցածր, մյուս աչքում՝ 0.2 Դ-ից ցածր (ստորգետնյա աշխատանքների ժամանակ` առանց շտկման). ը) բուժման չենթարկվող կայուն արցունքահոսություն. թ) մաշկի քրոնիկ, հաճախակի սրացումներով հիվանդություններ. ժ) ստամոքսի և 12-մատնյա աղու խոցային հիվանդություն
10.		ստորգետնյա աշխատանքների բոլոր տեսակները
11.		աշխատանքներ` հիդրոօդերևութաբանական կայաններում, կապի կառույցներում, որոնք տեղաբաշխված են բևեռային, բարձր լեռնային, անտառային և հեռավոր ու քիչ բնակեցված այլ շրջաններում, դժվար կլիմայաաշխարհագրական պայմաններում
12.		երկրաբանական, տեղագրական, շինարարական և այլ աշխատանքներ՝ հեռավոր, քիչ բնակեցված, դժվար մատչելի, տունդրային ու ճահճակալած և երկրի լեռնային շրջաններում (այդ թվում՝ հերթափոխաարշավային մեթոդ)
13.		ճնշման տակ գտնվող անոթներ սպասարկող ապարատավարներ	թերապևտ, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ	տեսողության սրության և աչքի հատակի հետազոտություններ	ա) տեսողության սրությունը` շտկմամբ` 0.5 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում, 0.2 Դ-ից ցածր՝ մյուս աչքում. բ) տեսողական դաշտի սահմանափակում` ավելի քան 20 աստիճանով. գ) բուժման չենթարկվող կայուն արցունքահոսություն. դ) մեկ և երկկողմանի լսողության կայուն իջեցում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցություն` 3 մ պակաս)
14.		մեքենավարներ (հնոցապաններ), կաթսայատան օպերատորներ, գազի վերահսկման ծառայության աշխատողներ	թերապևտ, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն	ա) 13-րդ կետի 6-րդ սյունակի «ա», «բ», «գ» և «դ» հակացուցումների ցանկը. բ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում. գ) վերին շնչուղիների և շնչառական օրգանների հիվանդությունների արտահայտված ձևեր` ֆունկցիաների խանգարմամբ. դ) մաշկի քրոնիկ կրկնվող հիվանդություններ. ե) հակագազով աշխատելուն խանգարող հիվանդություններ (գազի վերահսկման աշխատողների համար)
15.		աշխատանքներ` կապված պայթուցիկ նյութերի օգտագործման հետ, աշխատանքներ՝ տնտեսության պայթունահրդեհավտանգ արտադրություններում	թերապևտ, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ		ա) կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական հիվանդություններ՝ անբարեհաջող ընթացքով. բ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի հիվանդություններ. գ) մեկ և երկկողմանի լսողության կայուն իջեցում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցություն` 3 մ պակաս). դ) բուժման չենթարկվող կայուն արցունքահոսություն. ե) ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն, թունամոլություն
16.		ռազմականացված պահպանության, հատուկ կապի ծառայության, գանձող ապարատի աշխատողներ, ՀՀ պետական բանկի համակարգի և այլ գերատեսչությունների ու ծառայությունների աշխատողներ, որոնց թույլատրվում է կրել և կիրառել հրազեն	թերապևտ, նյարդաբան, օտոլարինգոլոգ, ակնաբույժ, հոգեբույժ, վիրաբույժ, մաշկավեներաբան	տեսողության սրության հետազոտություն, էլեկտրասրտագրում	ա) ծայրանդամների, դաստակների, ոտնաթաթերի բացակայություն. բ) պերիֆերիկ անոթների հիվանդություններ, աճախցանող էնդարտերիտ, երակների վարիկոզային լայնացում և այլն. գ) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. դ) մաշկի քրոնիկ` հաճախակի սրացումներով հիվանդություններ. ե) տեսողության սրությունը` շտկմամբ` 0.5 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում, 0.2 Դ-ից ցածր` մյուս աչքում կամ 0.7 Դ` մեկ աչքում` մյուս աչքի տեսողության բացակայության ժամանակ. զ) լսողության կայուն իջեցում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցության ընկալում` 3 մ պակաս). է) կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական հիվանդություններ. ը) ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն, թունամոլություն
17.		գազափրկարարական ծառայություն, գազափրկարարական կամավոր խմբեր, գազային և նավթային բաց շատրվանների առաջացման կանխման և վերացման ռազմականացված մասեր և ջոկատներ, նախարարությունների և գերատեսչությունների լեռնային, լեռնափրկարարական ռազմականացված խմբեր, հրշեջ պաշտպանություն	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, նյարդաբան, ակնաբույժ, վիրաբույժ, հոգեբույժ	թոքերի ռենտգենաբանական հետազոտություն, էլեկտրասրտագրում, մեզի ընդհանուր անալիզ, վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն	ա) պերիֆերիկ նյարդային համակարգի քրոնիկ հիվանդություններ. բ) ալկոհոլիզմ, թմրամոլություն, թունամոլություն. գ) հոգեկան հիվանդություններ (նույնիսկ դադարի փուլում). դ) սիրտ-անոթային համակարգի բոլոր հիվանդությունները` նույնիսկ կոմպենսացիայի առկայությամբ. ե) շնչառական օրգանների բոլոր քրոնիկ հիվանդությունները. զ) ատամների, բերանի խոռոչի հիվանդություններ (ատամների բացակայություն, որը խանգարում է շրթունքներով իրեր, սարքեր բռնելուն, հանովի պրոթեզների առկայություն, ալվեոլային պիոռեա, ստոմատիտներ, պերիոդոնտիտ, ստորին ծնոտի անկիլոզներ, կոնտրակտուրաներ, ծնոտային արթրիտ). է) ընդհանուր ֆիզիկական թերզարգացում և հենաշարժական ապարատի թերզարգացում. ը) կրծքավանդակի դեֆորմացիա, որը խանգարում է շնչառությանը և դժվարացնում հակագազով աշխատելուն. թ) որովայնի խոռոչի հիվանդություններ, որոնք առաջացնում են դրանց ֆունկցիայի խանգարումներ կամ դժվարեցնում ֆիզիկական աշխատանքը. ժ) ողնաշարի, վերին և ստորին ծայրանդամների ֆունկցիաների խանգարմամբ ցանկացած հիվանդություն. ժա) հակագազով աշխատելուն խանգարող բարորակ ուռուցքներ. ժբ) ճողվածքներ (բոլոր տեսակները). ժգ) աճախցանող էնդարտերիտ, երակների վարիկոզային լայնացում և ստորին ծայրանդամների տրոֆիկ խոցեր, տրոմբոֆլեբիտ, թութք. ժդ) քթի միջնապատի թեքում՝ քթային շնչառության ֆունկցիայի խանգարմամբ. ժե) վերին շնչառական ուղիների տարածված փոփոխություններ. ժզ) միջին ականջի քրոնիկ հիվանդություններ. ժէ) լսողության իջեցում (նույնիսկ մեկ ականջի)` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցության ընկալում` 3 մ պակաս). ժը) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում. ժթ) տեսողության սրության իջեցում` 0.8 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում և 0.5 Դ-ից ցածր՝ մյուս աչքում (շտկում չի թույլատրվում). ի) արցունքատար ուղիների, կոպերի քրոնիկ հիվանդություններ, կոպերի օրգանական թերություններ, որոնք խանգարում են դրանց լրիվ փակվելուն, ակնագնդի ազատ շարժվելուն. իա) տեսադաշտի սահմանափակում` ավելի քան 10 աստիճանով. իբ) շաքարային դիաբետ
18.		աշխատանքներ` մեխանիկական սարքավորումների վրա (խառատային, ֆրեզերային և այլ հաստոցներ, դրոշմող մամլակներ)	թերապևտ, օտոլարինգոլոգ, նյարդաբան, ակնաբույժ	վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություն	ա) տեսողության սրությունը` շտկմամբ` 0.5 Դ-ից ցածր` մեկ աչքում, 0.2 Դ-ից ցածր՝ մյուս աչքում. բ) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում. գ) էպիլեպսիա և սինկոպալային վիճակ
19.		աշխատանքներ` անմիջապես կապված տրանսպորտի շարժման հետ, այդ թվում՝ ներգործարանային (ինքնամբարձիչների, էլեկտրասայլակների վարորդներ, կարգավորողներ և այլն)	թերապևտ, նյարդաբան, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ	վեստիբուլյար ապարատի հետազոտություններ	ա) վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարումներ, այդ թվում` Մենյերի հիվանդություն. բ) մեկ կամ երկկողմանի լսողության կայուն խանգարում` ցանկացած էթիոլոգիայի (շշուկով խոսակցություն` 3 մ պակաս). գ) տեսողական օրգանների հիվանդություններ` տեսողության սրությունը` շտկմամբ` 0.5 Դ-ից պակաս մեկ աչքում և 0.2 Դ-ից պակաս՝ մյուս աչքում, բուժման չենթարկվող կայուն արցունքահոսություն, լուսազգացողության խանգարում (գունավոր ազդանշան կիրառող աշխատողների համար), տեսողական դաշտի սահմանափակում` ավելի քան 20 աստիճանով

(հավելվածը փոփ. 26.09.24 N 1505-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան

Հավելված N 3 ՀՀ կառավարության 2004 թվականի հուլիսի 15-ի N 1089-Ն որոշման

Ց Ա Ն Կ

ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ՎՆԱՍԱԿԱՐ ՈՒ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԳՈՐԾՈՆՆԵՐԻ ՀԵՏ ԿԱՊՎԱԾ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԹՈՒՅԼԱՏՐՄԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՀԱԿԱՑՈՒՑՈՒՄՆԵՐԻ

1. Օրգանների բնածին արատներ` դրանց ֆունկցիաների արտահայտված անբավարարությամբ

2. Կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական հիվանդություններ՝ ֆունկցիաների արտահայտված կայուն խանգարումներով

3. Էպիլեպսիա` հաճախակի նոպաներով և անձի փոփոխությամբ

4. Էնդոկրին համակարգի հիվանդություններ՝ ֆունկցիաների արտահայտված խանգարումներով

5. Չարորակ նորագոյացություններ

6. Արյան և արյունաստեղծ օրգանների արտահայտված ձևերով հիվանդություններ

7. Հիպերտոնիկ հիվանդություն` II-III կարգեր

8. Սրտի հիվանդություններ՝ արյան շրջանառության անբավարարությամբ

9. Թոքերի քրոնիկ հիվանդություններ՝ արտահայտված թոք-սրտային անբավարարությամբ` արյունահոսության հակվածությամբ

10. Բրոնխային ասթմա՝ ծանր ընթացքով, նոպաներից դուրս, շնչառության և արյան շրջանառության արտահայտված ֆունկցիոնալ խանգարումներով

11. Տուբերկուլյոզի ակտիվ ձևեր` ցանկացած տեղակայմամբ

12. Ստամոքսի և 12-մատնյա աղիքի խոցային հիվանդություն՝ հաճախակի սրացումներով կամ բարդությունների առաջացման հակվածությամբ

13. Լյարդի ցիռոզներ և ակտիվ քրոնիկ հեպատիտներ: Լեղամուղ համակարգի ախտահարումներ՝ հաճախակի կամ ծանր նոպաներով

14. Քրոնիկ պանկրեատիտներ, գաստրոէնտերիտներ և կոլիտներ՝ հաճախակի սրացումներով

15. Երիկամների քրոնիկ հիվանդություններ՝ երիկամային անբավարարության նշաններով: Միզաքարաjին հիվանդություն` հաճախակի նոպաներով կամ բարդացումներով

16. Կոլագենոզներ

17. Հոդերի հիվանդություններ` հաճախակի արտահայտված սրացումներով կամ հոդերի ֆունկցիաների կայուն խանգարումներով

18. Դաշտանային ցիկլի կայուն խանգարումներ

19. Հղիություն և կերակրման շրջան

20. Արգանդի և հավելումների քրոնիկ բորբոքային հիվանդություններ՝ հաճախակի սրացումներով

21. Տեսողական ներվի և ցանցաթաղանթի հիվանդություններ

22. Անօֆտալմիա

23. Գլաուկոմա

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան

Հավելված N 4 ՀՀ կառավարության 2004 թվականի հուլիսի 15-ի N 1089-Ն որոշման

Կ Ա Ր Գ

ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ԲՆՈՒԹԱԳՐՄԱՆ

I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Աշխատողի աշխատանքի պայմանների հիգիենիկ բնութագիրը (այսուհետ՝ բնութագիր) Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության առողջապահական տեսչական մարմնի (այսուհետ` տեսչական մարմին) կողմից կազմված և հաստատված փաստաթուղթ է, որը հիմք է հանդիսանում մասնագիտական հիվանդության վերջնական ախտորոշման համար:

(1-ին կետը փոփ. 30.11.17 N 1514-Ն)

2. Բնութագիրը տրվում է միայն տեսչության կողմից:

3. Բնութագրի հարցման իրավունք ունի Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից հաստատված` մասնագիտացված բժշկական կազմակերպությունը:

4. Աշխատողն իրավունք ունի ծանոթանալու բնութագրին:

5. Բնութագիրը ներկայացվում է հարցում կատարող հիմնարկ` 15-օրյա ժամկետում: Լրացուցիչ տեղեկությունների (հիվանդի նախկին աշխատավայրից) անհրաժեշտության դեպքում բնութագրի կազմման ժամկետը կարող է երկարաձգվել մինչև մեկ ամիս ժամկետով:

6. Եթե հիվանդությունն առաջացել է արտադրական միջավայրում վնասակար և վտանգավոր գործոնների հետ շփումը դադարեցվելուց հետո (ուշացած սիլիկոզ, որոշ ուռուցքային հիվանդություններ և այլն) կամ, եթե հնարավոր չէ ներկայացնել տվյալներ աշխատանքի պայմանների մասին (արտադրամասի, տեղամասի, կազմակերպության վերակազմակերպում, վնասակար գործոնների քանակական բնութագրի մասին փաստաթղթերի բացակայություն), ապա ուսումնասիրվում են այլ փաստաթղթեր (քաղվածք աշխատանքային գրքույկից և այլն), որոնք կարող են հիմք հանդիսանալ տվյալ պայմաններում նրա աշխատանքային գործունեության համար:

7. Կազմակերպության, արտադրամասի, տեղամասի լուծարված լինելու, ինչպես նաև այլ համապատասխան փաստաթղթերի բացակայության դեպքում ձևավորվում են աշխատանքի պայմանները:

8. Սույն կարգի 6-րդ և 7-րդ կետերում նշված առանձին դեպքերում (կազմակերպության լուծարում, տեղափոխում, վերակազմակերպում, սեփականության ձևի փոփոխում և այլն) հիգիենիկ բնութագրի փոխարեն կազմվում է տեղեկատվական տեղեկանք։

II. ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ԲՆՈՒԹԱԳՐԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

9. Բնութագրում հաջորդաբար ներառվում են հետևյալ տեղեկությունները՝

ա) աշխատողի անունը, ազգանունը,

բ) ծննդյան տարեթիվը, ամիսը, ամսաթիվը,

գ) մասնագիտությունը, պաշտոնը,

դ) կազմակերպության անվանումը, պատկանելությունը,

ե) արտադրամասը (տեղամասը, բաժինը և այլն),

զ) աշխատանքի ստաժը (ընդհանուր, տվյալ մասնագիտությամբ, տվյալ արտադրամասում, տեղամասում և այլն),

է) աշխատանքային գործունեության նկարագրությունը,

ը) արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի գործոնների բնութագիրը,

թ) գլխավոր գործոնների քանակական բնութագիրը,

ժ) արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի` ուղեկցող վնասակար գործոնների քանակական բնութագիրը,

ժա) գործոնների ազդեցության ժամանակը` հերթափոխի ընթացքում,

ժբ) անհատական պաշտպանական միջոցները և դրանց օգտագործումը,

ժգ) արտադրական միջավայրում վնասակար գործոնների ցանկը, որոնց հետ շփվել է նախկին աշխատավայրերում, շփման տևողությունը, կազմակերպության անվանումը:

10. Աշխատողի աշխատանքային գործունեությունը նկարագրվում է աշխատատեղի հիգիենիկ ուսումնասիրության արդյունքների հիման վրա: Արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի գործոնների քանակական բնութագիրը տրվում է տեսչության փորձագիտական լաբորատորիաների, ինչպես նաև գիտահետազոտական ինստիտուտների, այլ հավատարմագրված փորձակայանների լաբորատոր-գործիքային հետազոտությունների տվյալների հիման վրա: Անհրաժեշտության դեպքում կարող են օգտագործվել կազմակերպությունների մասնագիտացված լաբորատորիաների կողմից կատարված լաբորատոր-գործիքային հետազոտությունների մասին տվյալները: Նշվում է այն կազմակերպության անվանումը, որը կատարել է արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի վտանգավոր գործոնների մակարդակների չափումներն ու հետազոտությունների ժամկետները: Կարող են լրացուցիչ ներգրավվել և այլ նյութեր (հիվանդանոցներից հայտնած տեղեկություններ, ուսումնասիրվող տեղամասի հետաքննման ակտեր և այլն):

11. Վնասակար գործոնների քանակական բնութագիրը պետք է ներկայացվի դինամիկայով տվյալ մասնագիտությամբ աշխատելու հնարավոր առավելագույն ժամանակաշրջանի համար: Գլխավոր գործոն է համարվում այն, որն առավել վտանգավոր է աշխատողի առողջության համար: Գլխավոր գործոնի բնութագիրը տրվում է լրիվ ծավալով: Ուղեկցող գործոնները թվարկվում են և հնարավորության սահմաններում քանակապես գնահատվում:

12. Լաբորատոր-գործիքային հետազոտությունների արդյունքների բացակայության կամ անբավարար լինելու դեպքում հետազոտվողի աշխատատեղում կատարվում են լրացուցիչ չափումներ:

13. Մեկ հերթափոխի ընթացքում աշխատողի վրա վնասակար գործոնի ազդեցության տևողությունը ներկայացվում է ժամով: Տարբեր հերթափոխերի ընթացքում աշխատողի վրա վնասակար գործոնի ազդեցության տարբեր տևողությունների դեպքում ընտրվում է այլ ժամանակահատված՝ ամիս, տարի:

14. Թվարկվում են օգտագործվող անհատական պաշտպանության միջոցները: Անհատական պաշտպանության միջոցների օգտագործման խախտումների դեպքում կատարվում է համապատասխան նշում (ազդող գործոնին անհատական պաշտպանության միջոցների անհամապատասխանություն, օգտագործման կանոնների խախտում և այլն):

15. Տրվում է եզրակացություն տվյալ մասնագիտական հիվանդության (թունավորման) զարգացման վրա արտադրական միջավայրում հնարավոր ազդեցության մասին:

16. Աշխատատեղի վնասակար գործոնները բնութագրվում և աշխատանքային պայմանները գնահատվում են սանիտարական կանոնների ու նորմերի հիման վրա:

(հավելվածը փոփ. 30.11.17 N 1514-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան