2024 թվականի փետրվարի 14-ին

գրավոր ընթացակարգով քննելով ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի (այսուհետ՝ Կոմիտե) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 16.05.2022 թվականի որոշման դեմ՝ վարչական գործով ըստ հայցի «Յունիփուլ» ՍՊԸ-ի (այսուհետ՝ Ընկերություն) ընդդեմ Կոմիտեի՝ Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշումը, Կոմիտեի հարկային և մաքսային մարմինների բողոքարկման հանձնաժողովի 18.08.2020 թվականի թիվ 58/16 որոշումն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1.Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Ընկերությունը պահանջել է մասնակի անվավեր ճանաչել Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշումը և Կոմիտեի հարկային և մաքսային մարմինների բողոքարկման հանձնաժողովի 18.08.2020 թվականի թիվ 58/16 որոշումը:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Մ. Մելքումյան) (այսուհետ` Դատարան) 08.04.2021 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է՝ մասնակի՝ լրացուցիչ վճարման առաջադրված մաքսատուրքի և ավելացված արժեքի հարկի գումարների մասով, անվավեր են ճանաչվել 15.07.2020 թվականի մաքսային գործի ոլորտում թիվ 0041-Ո-1 որոշումը, ինչպես նաև լրացուցիչ վճարման առաջադրված մաքսատուրքի և ավելացված արժեքի հարկի գումարներն անփոփոխ թողնելու մասով Կոմիտեի հարկային և մաքսային մարմինների բողոքարկման հանձնաժողովի 18.08.2020 թվականի թիվ 58/16 որոշումը:

ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 16.05.2022 թվականի որոշմամբ Կոմիտեի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 08.04.2021 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ։

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Կոմիտեն (ներկայացուցիչ՝ Արման Մնացականյան)։

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Ընկերությունը (ներկայացուցիչ՝ Մարիանա Սարգսյան):

2.Վճռաբեկ բողոքի հիմքը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում՝ ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ԵԱՏՄ մաքսային օրենսգրքի 19-րդ և 20-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը պատշաճ չի գնահատել ինչպես «ՀՀ փորձագիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ից ստացված 06.07.2020 թվականի թիվ 16062010 փորձագետի եզրակացությունը, այնպես էլ «Էքսպերտ գնահատում» ՍՊԸ-ի 22.10.2020 թվականի թիվ 01392001 փորձագետի եզրակացությունը: Վերոնշյալ եզրակացություններից հետևում է, որ հայտարարագրված ապրանքն ամբողջությամբ կատարում է նույն ֆունկցիան, ինչ՝ փոշեկուլը՝ ներծծման միջոցով հեռացնելով ջրով լցված լողավազանի պատերի և հատակի կեղտը: Այսինքն՝ այն հանդիսանում է փոշեկուլի ֆունկցիա կատարող սարքավորում՝ ջրով լցված լողավազանի մաքրման համար:

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ խնդրո առարկա ապրանքներն իրենց ֆունկցիոնալ նշանակությամբ և կառուցվածքային առանձնահատկություններով միանշանակ չեն կարող դիտարկվել որպես ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8421 ապրանքային դիրքում դասակարգվող ֆիլտրման կամ զտման սարքեր, այլ ԱՏԳ ԱԱ մեկնաբանման հիմնական 1-ին, 4-րդ և 6-րդ կանոններին համապատասխան՝ պետք է դասակարգվեն ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8508 11 000 0 ծածկագրով, քանի որ դրանք էլեկտրական սարքավորումներ են՝ ջրով լցված լողավազանի հատակի և պատերի մակերեսների մաքրման համար՝ ջրի ներքաշման /ներծծման/ միջոցով, ունեն օտար, պինդ մարմինների հավաքման տարա, մինչև 1500 վատտ հզորություն: Իսկ 8421 ապրանքային դիրքում դասակարգվող սարքերը մաքրման գործառույթն իրականացնում են ոչ թե ջուրը ներքաշելու (ներծծելու) միջոցով, այլ ներքաշելու միջոցից տարբերվող՝ այլ կերպ ֆիլտրելու կամ զտելու միջոցով: Ընդ որում, 84-րդ խմբի ծանոթագրություններով հստակ նշված է, որ տվյալ խմբում չեն ընդգրկվում 8508 ապրանքային դիրքում ընդգրկված ապրանքները:

Վերոգրյալի հաշվառմամբ՝ դասակարգման ընդհանուր հատկանիշներ ունեցող ապրանքների առանձնահատկություններով պայմանավորված՝ Ընկերության կողմից ներմուծված ապրանքները դասվել են ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8508 ծածկագրով, որպիսի որոշումը պարտադիր է հայտարարատուի համար:

Վերոգրյալի հիման վրա՝ բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 16.05.2022 թվականի որոշումը և փոփոխել այն՝ հայցը մերժել:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի վերաբերյալ Ընկերության պատասխանի հիմնավորումները.

Վեճի առարկա ապրանքների ամենակարևոր ֆունկցիոնալ և կառուցվածքային առանձնահատկությունը՝ ջրի զտման (ֆիլտրացման) գործառույթն է, որը փոշեկուլները չունեն, փոշեկուլներն իրականացնում են միայն մաքրում, այն էլ՝ օդային հոսքի ներծծման եղանակով:

Վարչական մարմինն ուշադրություն չի դարձրել նաև Ընկերության կողմից տրամադրված տեխնիկական անձնագրերում նշված սարքերում պոմպերի արտադրողականության ցուցանիշին, որով հիմնավորվում է, որ դրանք նախատեսված են ջրի մաքրման համար:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

1) Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշման համաձայն՝ հետբացթողումային հսկողության վարչության թիվ Ն/9-2/105341-2020 գրության համաձայն՝ Ընկերության կողմից մի շարք ԱՀ-երով «Բացթողում ներքին սպառման համար» մաքսային ընթացակարգով ՀՀ են ներմուծվել և ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8421 21 000 9 ծածկագրով հայտարարագրվել «լողավազանի ջրի զտման և ախտահանման սարքավորումներ ZODIAK»: Ուսումնասիրությունից, ինչպես նաև «ՀՀ փորձագիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի ապրանքագիտական փորձաքննության եզրակացությունից պարզվել է, որ «լողավազանի ջրի զտման և ախտահանման սարքավորումներ ZODIAK» ապրանքներն իրենցից ներկայացնում են էլեկտրական սարքեր՝ ներկառուցված էլ. շարժիչով՝ լողավազանի պատերը և հատակը մաքրելու համար (մինչև 1500 վատտ հզորությամբ և մինչև 20լ աղբի հավաքման տարայով): Հետևաբար, առաջնորդվելով դասակարգման 991-ին և 6-րդ կանոններով՝ ներկառուցված էլ. շարժիչով՝ լողավազանի պատերը և հատակը մաքրելու համար, էլ. սարքերը ենթակա են դասակարգման ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8508 11 000 0 ծածկագրով (հատոր 2-րդ, գ.թ. 26-27)։

2) Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ա արտագնա մաքսային ստուգման ակտի համաձայն՝ հայտարարագրման ժամանակ ներկայացված փաստաթղթերի, Ընկերության կողմից տրամադրված և արտադրող ընկերության պաշտոնական կայքում առկա ապրանքների տեխնիկական նկարագրության վերաբերյալ տեղեկությունների, Կոմիտեի մաքսային հսկողության՝ 13.07.2020 թվականի թիվ ԱԴՈ-20-000067 ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերվելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ որոշման հիման վրա՝ Ընկերությունում 03.06.2020 թվականից թիվ 0041 կարգադրագրի հիման վրա մինչև 15.07.2020 թվականն իրականացվել է արտապլանային արտագնա մաքսային ստուգում՝ 13.07.2017 թվականից սկսած՝ ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8421 21 000 9 ծածկագրով հայտարարագրված և ՀՀ ներմուծված ապրանքներին վերաբերող, ԵԱՏՄ և ՀՀ մաքսային օրենսդրությամբ սահմանված պահանջների կատարման ճշտության վերաբերյալ: Արդյունքում Ընկերությանն առաջարկվել է կատարել ճշգրտում՝ ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ ճիշտ ծածկագրին համապատասխան՝ վճարելով պակաս գանձված մաքսային վճարները և տույժերը (հատոր 2-րդ, գ.թ. 28-32)։

3) Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշման համաձայն՝ արտագնա մաքսային ստուգման ժամանակ կատարված ուսումնասիրությունից և ընկերության կողմից ապրանքների տեխնիկական նկարագրության և կառուցվածքի վերաբերյալ ներկայացված փաստաթղթերից պարզվել է, որ Ընկերության կողմից ներմուծված և հայտարարագրված սարքերն էլեկտրական սարքեր են՝ ներկառուցված էլ. շարժիչով՝ լողավազանի պատերը և հատակը մաքրելու համար (մինչև 1500 վատտ հզորությամբ և մինչև 20լ աղբի հավաքման տարայով): Նշված նկարագրությամբ ապրանքները, ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ մեկնաբանման հիմնական կանոնների համաձայն, ենթակա են դասակարգման ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8508 11 000 0 ծածկագրով (մաքսատուրքի դրույքաչափը՝ 5 տոկոս): Նույն որոշմամբ Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության կողմից 13.07.2020 թվականին կայացված «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշման հիման վրա՝ Ընկերությանն առաջարկվել է փոփոխություններ կատարել համապատասխան ապրանքային հայտարարագրերում՝ վճարելով պակաս հաշվարկված մաքսային վճարները և տույժերը (հատոր 2-րդ, գ.թ. 33-36)։

4) Կոմիտեի հարկային և մաքսային մարմինների բողոքարկման հանձնաժողովի 18.08.2020 թվականի թիվ 58/16 որոշման համաձայն՝ Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության արտագնա մաքսային ստուգման 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ա ակտի և մաքսային գործի ոլորտում 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշման վերաբերյալ Ընկերության դիմում-բողոքը բավարարվել է մասնակի. լրացուցիչ վճարման առաջադրված մաքսատուրքի և ԱԱՀ-ի գումարները թողնվել են անփոփոխ, իսկ լրացուցիչ գանձման առաջադրված տույժի գումարները վերանայվել են (չեղարկվել) (հատոր 2-րդ, գ.թ. 47-55):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ՝ նույն հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետի իմաստով, այն է` առերևույթ առկա է մարդու իրավունքների և ազատությունների հիմնարար խախտում, քանի որ բողոքարկվող դատական ակտը կայացնելիս Վերաքննիչ դատարանի կողմից Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային օրենսգրքի 19-րդ և 20-րդ հոդվածների խախտման արդյունքում թույլ է տրվել դատական սխալ, որը խաթարել է արդարադատության բուն էությունը, և որի առկայությունը հիմնավորվում է ստորև ներկայացված պատճառաբանություններով.

Սույն վճռաբեկ բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ հետևյալ իրավական հարցադրմանը. ապրանքի ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ որոշման վիճարկված չլինելու պայմաններում` այդ որոշման հիման վրա ընդունված վարչական ակտի վիճարկման շրջանակներում կարող է արդյո՞ք գնահատվել մաքսային մարմնի կողմից կատարված ապրանքի դասակարգման իրավաչափությունը։

11.04.2017 թվականին ստորագրված «Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային օրենսգրքի մասին» պայմանագրով անդամ պետություններն ընդունել են Եվրասիական տնտեսական միության տարածքում միասնական մաքսային կարգավորում` նույն պայմանագրի թիվ 1 հավելվածով ներկայացված Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային օրենսգիրքը (այսուհետ՝ Օրենսգիրք): Օրենսգրքի 1-ին հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նույն օրենսգիրքը ներառում է Միության մաքսային սահմանով ապրանքների տեղափոխման, Միության մաքսային տարածքում կամ դրա սահմաններից դուրս դրանց գտնվելու և օգտագործման կարգի ու պայմանների, Միության մաքսային տարածք ապրանքների ժամանման, Միության մաքսային տարածքից դրանց մեկնման, ապրանքների ժամանակավոր պահպանման, դրանց մաքսային հայտարարագրման ու բացթողման հետ կապված մաքսային գործառնությունների, այլ մաքսային գործառնությունների կատարման կարգի, մաքսային վճարների, հատուկ, հակագնագցման, փոխհատուցման տուրքերի վճարման ու մաքսային հսկողության անցկացման կարգի սահմանումը, ինչպես նաև մաքսային մարմինների և Միության մաքսային տարածքում կամ դրա սահմաններից դուրս ապրանքների տիրապետման, օգտագործման և (կամ) տնօրինման իրավունքներ իրականացնող անձանց միջև իրավազոր հարաբերությունների կանոնակարգումը:

Օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 21-րդ կետի համաձայն՝ անդամ պետությունները, «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» պայմանագրին համապատասխան, կիրառում են մաքսասակագնային կարգավորման միասնական միջոցներ. դրանք կիրառվում են Միության մաքսային տարածք ներմուծվող (ներմուծված) ապրանքների նկատմամբ և ներառում են ներմուծման մաքսատուրքերի դրույքաչափերի, սակագնային քվոտաների, սակագնային առանձնաշնորհումների, սակագնային արտոնությունների կիրառումը:

01.01.2015 թվականից առ այսօր գործում է Եվրասիական տնտեսական միության արտաքին տնտեսական գործունեության միասնական ապրանքային անվանացանկը:

Օրենսգրքի 19-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ Եվրասիական տնտեսական միության արտաքին տնտեսական գործունեության միասնական ապրանքային անվանացանկը (այսուհետ՝ Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկ) ապրանքների նկարագրման և ծածկագրման համակարգ է, որն օգտագործվում է ապրանքների դասակարգման համար՝ մաքսասակագնային կարգավորման միջոցներ, արտահանման մաքսատուրքեր, արգելքներ ու սահմանափակումներ, ներքին շուկայի պաշտպանական միջոցներ կիրառելու, մաքսային վիճակագրություն վարելու նպատակներով:

Վերը նշված դրույթով նախանշվում են Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկի սահմանմամբ հետապնդվող նպատակները, այն է՝

1. մաքսասակագնային կարգավորման միջոցների կիրառում,

2. արտահանման մաքսատուրքերի կիրառում,

3. արգելքների ու սահմանափակումների կիրառում,

4. ներքին շուկայի պաշտպանական միջոցների կիրառում,

5. մաքսային վիճակագրության վարում:

Նույն հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերության համաձայն՝ Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկը կարող է օգտագործվել ապրանքների հարկման նպատակներով և Միության իրավունքի մաս կազմող միջազգային պայմանագրերով ու ակտերով և (կամ) անդամ պետությունների օրենսդրությամբ նախատեսված այլ նպատակներով:

Որպես կանոն՝ ապրանքների դասակարգումը, Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկին համապատասխան, իրականացնում է հայտարարատուն: Այսպես, Օրենսգրքի 20-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հայտարարատուն և այլ անձինք ապրանքների դասակարգումն իրականացնում են Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկին համապատասխան՝ մաքսային հայտարարագրման ժամանակ և այն դեպքերում, երբ մաքսային կարգավորման ոլորտի միջազգային պայմանագրերի ու ակտերի համաձայն, մաքսային մարմին են հայտնում ապրանքի ծածկագիրը՝ Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկին համապատասխան:

Օրենսգիրքը սահմանել է նաև այն իրավիճակները, երբ ապրանքների դասակարգումն իրականացվում է մաքսային մարմնի կողմից: Այդ թվում է Օրենսգրքի 20-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով նախատեսված իրավիճակը. «մաքսային հայտարարագրման ժամանակ մաքսային մարմնի կողմից ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգման հայտնաբերում՝ ինչպես դրանց բացթողումից առաջ, այնպես էլ դրանից հետո: Այդ դեպքում մաքսային մարմինն ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ ընդունում է որոշում: Ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշման ձևը, դրա ընդունման կարգն ու ժամկետները սահմանվում են անդամ պետությունների՝ մաքսային կարգավորման վերաբերյալ օրենսդրությանը համապատասխան»:

Ի թիվս այլ նպատակների՝ Հայաստանի Հանրապետության կողմից մաքսային կարգավորման և մաքսային գործի բնագավառում Եվրասիական տնտեսական միության իրավապայմանագրային բազան կազմող միջազգային պայմանագրերի և որոշումների կատարման ապահովման համար 17.12.2014 թվականին ընդունված «Մաքսային կարգավորման մասին» ՀՀ օրենքի (այսուհետ նաև՝ Օրենք) (ուժը կորցրել է 17.10.2022 թվականին) 61-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ «արտաքին տնտեսական գործունեության մաքսասակագնային և ոչ սակագնային կարգավորման միջոցների կիրառման, ինչպես նաև մաքսային վիճակագրության վարման նպատակով Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառվում է Միության հանձնաժողովի հաստատած՝ արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկը (այսուհետ՝ ԱՏԳ ԱԱ)»:

Օրենքի 63-րդ հոդվածի համաձայն՝ «1. Ապրանքների ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրերը նշվում են մաքսային հայտարարագրերում և մաքսային մարմիններին ներկայացվող` Հայաստանի Հանրապետության և Միության օրենսդրությամբ սահմանված փաստաթղթերում։

(․․․) 4. Մաքսային մարմիններ ներկայացված մաքսային հայտարարագրում հայտարարատուի հայտարարագրած ԱՏԳ ԱԱ ծածկագիրը ճշգրտելու, ինչպես նաև դասակարգման համար լրացուցիչ տեղեկություններ պահանջելու անհրաժեշտության առաջացման դեպքում ապրանքների մաքսային ձևակերպումը և բաց թողնումն իրականացվում են հայտարարատուի նախապես հայտարարագրած ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրին համապատասխան` հայտարարատուի կողմից առաջարկվող և մաքսային մարմինների որոշած ծածկագրերի կիրառման արդյունքում առաջացած` մաքսային վճարների դրական տարբերության չափով բանկային կամ վարկային կազմակերպության տրամադրած երաշխիքի ներկայացման դեպքում մինչև 90 օր ժամկետով, հետագայում, ըստ վերջնական ընդունված որոշման, վերահաշվարկված մաքսային վճարների և վճարված մաքսային վճարների դրական տարբերությունը պետական բյուջե վճարելու պայմանով:

(․․․) 6. Մաքսային մարմինների կողմից մաքսային հայտարարագրի գրանցումից հետո մինչև ապրանքների բաց թողնումը ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերվելու դեպքում մաքսային հսկողություն իրականացնող մաքսային մարմնի պաշտոնատար անձը կազմում է ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգման վերաբերյալ արձանագրություն, որի հիման վրա կոմիտեն ընդունում է ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշում:

(…)

8. Ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ մաքսային մարմնի որոշումը պարտադիր է հայտարարատուի համար:

9. Ապրանքների բաց թողնումից հետո ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ մաքսային մարմնի կողմից որոշում ընդունվելու դեպքում երեք աշխատանքային օրվա ընթացքում այն ուղարկվում է հայտարարատուին: Սույն մասով նախատեսված որոշմամբ հաստատված ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրի փոփոխության արդյունքում մաքսատուրքի, հարկերի չվճարված կամ պակաս վճարված գումարների, ինչպես նաև դրանց նկատմամբ հաշվարկված` օրենքով սահմանված տույժերի և տուգանքների գանձումն իրականացվում է սույն օրենքին համապատասխան»:

«Ապրանքների մասին հայտարարագրում նշված տեղեկություններում փոփոխությունների և (կամ) լրացումներ կատարելու և Մաքսային միության հանձնաժողովի ու Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի մի քանի որոշումներն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կոլեգիայի 10․12․2013 թվականի թիվ 289 որոշման (այսուհետ՝ Կոլեգիայի թիվ 289 որոշում) 11-րդ կետը սահմանում է․ «11. ԱՀ-ում նշված տեղեկությունները ապրանքների բացթողումից հետո ենթակա են փոփոխման և (կամ) լրացման՝

ա) մաքսային մարմինների կողմից իրենց իրավասության շրջանակներում անդամ պետությունների օրենսդրությանը համապատասխան իրականացվող, այդ թվում՝ ԱՀ-ում նշված տեղեկություններում փոփոխություններ և (կամ) լրացումներ կատարելու մասին հայտարարատուի հիմնավորված գրավոր դիմումի (այսուհետ՝ դիմում) առնչությամբ մաքսային մարմնի կողմից կատարված մաքսային հսկողության կամ հսկողության այլ ձևի արդյունքների հիման վրա՝ հետևյալ դեպքերում՝ (․․․)

բացահայտվել են ոչ հավաստի տեղեկություններ ապրանքների դասակարգման, ապրանքների ծագման երկրի, մաքսային վճարների գծով արտոնությունների տրամադրմանն առնչվող պայմանների պահպանման, ինչպես նաև այլ տեղեկությունների, այդ թվում՝ հաշվարկված և (կամ) վճարման ենթակա մաքսային, այլ վճարների չափի փոփոխության հանգեցնող տեղեկությունների վերաբերյալ (․․․)»։

Նույն որոշման 21-րդ կետի համաձայն՝ «ԱՀ-ում նշված տեղեկություններում փոփոխությունները և (կամ) լրացումներն ապրանքների բացթողումից հետո մաքսային մարմնի նախաձեռնությամբ կատարվում են ԱՀ-ում նշված տեղեկություններում փոփոխություններ և (կամ) լրացումներ կատարելու մասին որոշման (այսուհետ՝ որոշում) հիման վրա (․․․)»:

Նույն որոշման 23-րդ կետը սահմանում է․ «Որպես որոշում կարող է դիտարկվել մաքսային մարմնի՝ մաքսային հսկողության արդյունքների հիման վրա ընդունված այլ որոշում, եթե այդպիսի որոշումը ներառում է ԱՀ-ում նշված տեղեկություններում փոփոխությունների և (կամ) լրացումների կատարման մասին պահանջը, ԱՀ-ի գրանցման համարի մասին տեղեկություններ, ԱՀ-ում նշված տեղեկություններում կատարվող փոփոխությունների և (կամ) լրացումների ցանկը, ԱՀ-ում նշված տեղեկություններում փոփոխությունների և (կամ) լրացումների կատարման հիմքերը, ԱՀՃ-ն, իսկ ապրանքների մաքսային արժեքի ճշգրտման դեպքում նաև ՄԱՀ-ն մաքսային մարմին ներկայացնելու ժամկետը»:

Այսպիսով, ապրանքների դասակարգումը, ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ-ով սահմանված հատկանիշներին և դասակարգման կանոններին համապատասխան, դասակարգման կոնկրետ ծածկագրի որոշումն է: Ապրանքները դասակարգում, այսինքն՝ դասակարգման կոնկրետ ծածկագիրը որոշում է հայտարարատուն մաքսային հայտարարագրման ժամանակ։ Սակայն մաքսային մարմինն իրավասու է ինչպես ապրանքների բացթողումից առաջ, այնպես էլ հետո պարզել, թե արդյոք հայտարարատուի կողմից ճիշտ ծածկագիր է որոշվել։ Մաքսային մարմնի կողմից ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում մաքսային մարմնի կողմից ընդունվում է պարտադիր բնույթ ունեցող՝ ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշում: Այս որոշման հիման վրա են ընդունվում Կոլեգիայի թիվ 289 որոշման 21-րդ կետով նախատեսված՝ հայտարարագրում նշված տեղեկություններում փոփոխություններ և (կամ) լրացումներ կատարելու մասին որոշումը, ինչպես նաև ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշմամբ հաստատված ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրի փոփոխության արդյունքում մաքսատուրքի, հարկերի չվճարված կամ պակաս վճարված գումարների, դրանց նկատմամբ հաշվարկված` օրենքով սահմանված տույժերի և տուգանքների գանձման վերաբերյալ որոշումը։

Մաքսային մարմնի կողմից ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշման իրավական բնույթը բացահայտվել է ՀՀ վճռաբեկ դատարանի կողմից (տե՛ս, «ԱԳՐՈՏԵԽ» ՍՊԸ-ն ընդդեմ ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի թիվ ՎԴ/3073/05/22 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 13.10.2023 թվականի որոշումը)։ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը եզրահանգել է, որ մաքսային մարմնի կողմից ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ որոշումը վարչական ակտ է, և ըստ այդմ՝ ենթակա է վարչադատական կարգով բողոքարկման՝ վիճարկման հայցատեսակի շրջանակներում։

Վճռաբեկ դատարանը, հիմք ընդունելով ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ որոշման՝ վարչական ակտ հանդիսանալու մասին վերոգրյալ դիրքորոշումը, արձանագրում է, որ այս որոշումը, հանդիսանալով վարչական ակտ, օժտված է իրավաչափության կանխավարկածով, որպիսի կանխավարկածը հանդիսանում է իրավական որոշակիության ու կանխատեսելիության բաղադրատարր։

 Անդրադառնալով վարչական ակտերի իրավաչափության կանխավարկածին՝ ՀՀ սահմանադրական դատարանը փաստել է, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգիրքը չի պարունակում որևէ նորմ, որը վարչական դատարանին հնարավորություն կընձեռեր մեկ այլ գործի քննության շրջանակներում քննության առարկա դարձնելու տվյալ գործի լուծման համար էական նշանակություն, սակայն տվյալ գործով հայցի առարկա չհանդիսացող մեկ այլ անհատական վարչական ակտի իրավաչափության հարցը: Այսինքն` օրենսդրի տրամաբանությունը հիմնված է չբողոքարկված ցանկացած իրավական ակտի, այդ թվում՝ նաև անհատական վարչական ակտի իրավաչափության կանխավարկածի վրա, ինչը բացառում է չբողոքարկված ցանկացած իրավական ակտի իրավաչափությունը մեկ այլ գործի քննության ընթացքում գնահատելու հնարավորությունը` ելնելով վարչական ակտի իրավաչափության կանխավարկածի սկզբունքից (տե՛ս, ՀՀ սահմանադրական դատարանի 01․12․2015 թվականի թիվ ՍԴՈ-1238 որոշումը)։

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, հիմք ընդունելով ՀՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված օրինականության սկզբունքը, արձանագրել է, որ վարչական ակտի իրավաչափության կանխավարկածի սկզբունքը նշանակում է, որ բոլոր դեպքերում վարչական ակտը համարվում է իրավաչափ, եթե այն օրենքով սահմանված կարգով ոչ իրավաչափ չի ճանաչվել: Հետևաբար քննվող գործի շրջանակներում որևէ վարչական ակտի իրավաչափության վիճարկման պահանջի բացակայության պայմաններում դատարանն իրավասու չէ անդրադառնալ այդ հարցին, գնահատական տալ չվիճարկվող վարչական ակտի իրավաչափությանը, ինչպես նաև դրա` իրավական հետևանքներ առաջացնելու հնարավորությանը: Այլ կերպ` դատարանը պարտավոր է ձեռնպահ մնալ քննվող գործի շրջանակներում չվիճարկվող վարչական ակտի իրավաչափության կամ դրա` իրավական հետևանքներ առաջացնելու հնարավորության վերաբերյալ գնահատականներ տալուց (տե՛ս, Երևանի քաղաքապետարանն ընդդեմ Հրաչյա Քարամյանի թիվ ՎԴ/2068/05/08 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 27.05.2009 թվականի որոշումը):

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ դատարանի կողմից վարչական ակտի իրավաչափության գնահատումը պետք է կատարվի տվյալ վարչական ակտի ընդունման համար հիմք հանդիսացած փաստական հանգամանքների նկատմամբ կիրառելի իրավական նորմերով սահմանված պահանջների պահպանման հարցը պարզելու միջոցով։ Ընդ որում, այն պարագայում, երբ վիճարկվող վարչական ակտի ընդունման համար հիմք է հանդիսացել մեկ այլ վարչական ակտ, ապա դատարանը չի կարող այդ վարչական ակտի իրավաչափության ստուգման պահանջի բացակայության պայմաններում իր նախաձեռնությամբ անդրադառնալ վիճարկվող վարչական ակտի ընդունման համար հիմք հանդիսացած վարչական ակտի իրավաչափության հարցին. եթե վիճարկվող վարչական ակտի ընդունման համար հիմք հանդիսացած վարչական ակտի վիճարկման պահանջը չի հանդիսանում տվյալ գործով հայցի առարկա, ապա դատարանն իրավասու չէ ստուգելու այդ գործով չվիճարկվող վարչական ակտի իրավաչափությունը՝ ելնելով չվիճարկվող և ոչ իրավաչափ չճանաչված վարչական ակտերի իրավաչափության կանխավարկածից (տե'ս, Հասմիկ Մելքոնյանն ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի թիվ ՎԴ/8975/05/13 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 07.04.2017 թվականի որոշումը):

Վճռաբեկ դատարանը, վերահաստատելով վերը նշված իրավական դիրքորոշումները, արձանագրում է, որ վարչական ակտի իրավաչափության կանխավարկածը դրսևորվում է նաև հետևյալում․ եթե անձի իրավունքի ենթադրյալ խախտումը տեղի է ունեցել վիճարկվող վարչական ակտի հիմքում ընկած մեկ այլ վարչական ակտով, ապա վիճարկվող վարչական ակտն այդ իրավունքի խախտման հիմքով չի կարող անվավեր ճանաչվել, քանի դեռ այդ ակտի հիմքում ընկած վարչական ակտի իրավաչափությունը վիճարկված, և վերջինս անվավեր ճանաչված չէ։

Վերոհիշյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ մաքսային մարմնի կողմից ապրանքների ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշմամբ է արձանագրվում հայտարարատուի կողմից ոչ ճիշտ դասակարգում կատարելու փաստը, և մաքսային մարմնի կողմից որոշվում համապատասխան ծածկագիրը։ Հետևաբար այն դեպքում, երբ հայցի հիմքում բացառապես մաքսային մարմնի կողմից կատարված դասակարգման շուրջ կողմերի վեճն է, հայցվորի իրավունքների դատական պաշտպանությունը պետք է իրականացվի ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշումը վիճարկելու միջոցով, իսկ այս որոշման հիմքով ընդունված որոշումների (մասնավորապես, Կոլեգիայի թիվ 289 որոշման 21-րդ կետով նախատեսված՝ հայտարարագրում նշված տեղեկություններում փոփոխություններ և (կամ) լրացումներ կատարելու մասին որոշումը, ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշմամբ հաստատված ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրի փոփոխության արդյունքում մաքսատուրքի, հարկերի չվճարված կամ պակաս վճարված գումարների, դրանց նկատմամբ հաշվարկված` օրենքով սահմանված տույժերի և տուգանքների գանձման վերաբերյալ որոշումը) վերացման պահանջը կարող է ներկայացվել որպես ածանցյալ պահանջ։ Ըստ այդմ՝ մաքսային մարմնի կողմից կատարված ապրանքի դասակարգման իրավաչափությունը (հիմնավորվածությունը) գնահատման է ենթակա միայն ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշման վիճարկման պայմաններում ու շրջանակում։ Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ՝ մաքսային մարմնի կողմից կատարված ապրանքի դասակարգման իրավաչափության (հիմնավորվածության) գնահատումն ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշման հիման վրա ընդունված վարչական ակտերի վիճարկման և իրավաչափության ստուգման շրջանակներում կնշանակի ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշման իրավաչափության ստուգում, ինչը, ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշումն անվավեր ճանաչելու պահանջի բացակայության պայմաններում, կխախտի այդ որոշման իրավաչափության կանխավարկածը։

Վերոհիշյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ եթե վիճարկման հայցի առարկան միայն ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ որոշման հիման վրա ընդունված որոշումը (որոշումները) անվավեր ճանաչելու պահանջն է, ապա դրա (դրանց) իրավաչափությունն ստուգելու շրջանակներում ՀՀ վարչական դատարանն իրավասու չէ գնահատել ապրանքի դասակարգման որոշմամբ մաքսային մարմնի կողմից կատարված համապատասխան ծածկագրով դասակարգման իրավաչափությունը (հիմնավորվածությունը)։ Ըստ այդմ՝ ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ որոշման վիճարկված չլինելու պայմաններում այդ որոշման հիման վրա ընդունված որոշումը (որոշումները) չի (չեն) կարող անվավեր ճանաչվել՝ մաքսային մարմնի կողմից ապրանքների սխալ դասակարգված լինելու հիմքով, քանզի դատական պաշտպանության ենթակա իրավունքի ենթադրյալ խախտումն այդ հիմքով թույլ է տրվել ոչ թե վիճարկվող որոշմամբ (որոշումներով), այլ ապրանքների դասակարգման վերաբերյալ որոշմամբ, որը պաշտպանված է իրավաչափության կանխավարկածով։

Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշման կիրառումը սույն գործի փաստերի նկատմամբ.

Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ Ընկերությունը, դիմելով Դատարան, խնդրել է մասնակի անվավեր ճանաչել Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշումը և Կոմիտեի հարկային և մաքսային մարմինների բողոքարկման հանձնաժողովի 18.08.2020 թվականի թիվ 58/16 որոշումը:

Դատարանը, բավարարելով Ընկերության հայցը, արձանագրել է, որ վիճարկվող որոշման մեջ նշված սարքավորումները չէին կարող համարվել փոշեկուլ և հիմք հանդիսանալ ներմուծված ապրանքները ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8505 11 000 0 ծածկագրով դասակարգելու համար, քանի որ տվյալ սարքավորումների մաքրման գործառույթը չի իրականացվում օդային զանգվածի ներծծման եղանակով: Այսպիսով, Դատարանը գտել է, որ առկա են «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված՝ 15.07.2020 թվականի մաքսային գործի ոլորտում թիվ 0041-Ո-1 որոշումը մասնակի անվավեր ճանաչելու հիմքերը:

Վերաքննիչ դատարանը, մերժելով Կոմիտեի վերաքննիչ բողոքը, նշել է, որ վիճարկվող՝ 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշման մեջ նշված սարքավորումները չէին կարող համարվել փոշեկուլ և հիմք հանդիսանալ ներմուծված ապրանքները ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8505 11 000 0 ծածկագրով դասակարգելու համար, քանի որ տվյալ սարքավորումների մաքրման գործառույթը չի իրականացվում օդային զանգվածի ներծծման եղանակով, հետևաբար անհիմն է բողոքաբերի այն փաստարկը, որ Դատարանը, վերլուծելով միայն «փոշեկուլ» եզրույթը, անտեսել է ապրանքների դասակարգման համար իրավական ակտերով սահմանված սկզբունքներն ու կանոնները, որն էլ հանգեցրել է անհիմն վճռի կայացման:

Վերոգրյալ իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո անդրադառնալով սույն վարչական գործի փաստերին և Վերաքննիչ դատարանի պատճառաբանությունների հիմնավորվածությանը՝ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է հետևյալը.

Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշմամբ Ընկերությանն առաջարկվել է փոփոխություններ կատարել համապատասխան ապրանքային հայտարարագրերում՝ վճարելով պակաս հաշվարկված մաքսային վճարները և տույժերը, իսկ նշված որոշման հիմքում դրվել է Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշումը, որի համաձայն՝ հետբացթողումային հսկողության վարչության թիվ Ն/9-2/105341-2020 գրության համաձայն՝ Ընկերության կողմից մի շարք ԱՀ-երով «Բացթողում ներքին սպառման համար» մաքսային ընթացակարգով ՀՀ են ներմուծվել և ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8421 21 000 9 ծածկագրով հայտարարագրվել «լողավազանի ջրի զտման և ախտահանման սարքավորումներ ZODIAK»: Ուսումնասիրությունից, ինչպես նաև «ՀՀ փորձագիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի ապրանքագիտական փորձաքննության եզրակացությունից պարզվել է, որ «լողավազանի ջրի զտման և ախտահանման սարքավորումներ ZODIAK» ապրանքներն իրենցից ներկայացնում են էլեկտրական սարքեր՝ ներկառուցված էլ. շարժիչով՝ լողավազանի պատերը և հատակը մաքրելու համար (մինչև 1500 վատտ հզորությամբ և մինչև 20լ աղբի հավաքման տարայով): Հետևաբար, առաջնորդվելով դասակարգման 1-ին և 6-րդ կանոններով՝ ներկառուցված էլ. շարժիչով՝ լողավազանի պատերը և հատակը մաքրելու համար էլ. սարքերը» ապրանքատեսակները ենթակա են դասակարգման ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8508 11 000 0 ծածկագրով:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ վիճարկվող որոշման հիմքում դրված՝ Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշումը, ՀՀ վճռաբեկ դատարանի դիրքորոշումներին համապատասխան, հանդիսանում է միջամտող վարչական ակտ, քանի որ ուղղված է Ընկերության համար որոշակի իրավական հետևանքներ առաջացնելուն՝ մասնավորապես, մաքսային վճարներ վճարելու պարտավորություն առաջացնելուն: Ընկերության կողմից ենթադրյալ ոչ ճիշտ հայտարարագրման փաստն արձանագրվել, և Կոմիտեի կողմից խնդրո առարկա ապրանքների դասակարգումը կատարվել՝ համապատասխան ծածկագիրը որոշվել է, Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշմամբ, որը, սակայն, ո՛չ սույն վարչական գործի, ո՛չ մեկ այլ վարչական գործի շրջանակներում չի վիճարկվել (տե՛ս, www:datalex.am կայք էջ)։

Միաժամանակ, Ընկերության հայցի, Դատարանի և Վերաքննիչ դատարանի դատական ակտերի ուսումնասիրության արդյունքում Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վիճարկվող վարչական ակտի՝ Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշման վիճարկման հիմքում բացառապես դրվել է ՀՀ ներմուծված և հայտարարագրված ապրանքների՝ Կոմիտեի կողմից կատարված դասակարգման ոչ իրավաչափ լինելու հանգամանքը։ Մինչդեռ, Վճռաբեկ դատարանի վերը նշված դիրքորոշումներին համապատասխան՝ 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշումը չվիճարկելու պայմաններում, Կոմիտեի կողմից կատարված դասակարգման իրավաչափությունը չէր կարող գնահատման առարկա դառնալ դրա հիման վրա ընդունված 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշման իրավաչափության ստուգման շրջանակներում։ Կոմիտեի կողմից կատարված դասակարգման իրավաչափությունը կարող էր գնահատվել միայն Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշման վիճարկման պայմաններում և շրջանակում։

Ըստ այդմ՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշման վիճարկված չլինելու պայմաններում Դատարանի և Վերաքննիչ դատարանի կողմից Կոմիտեի կատարած դասակարգման իրավաչափության գնահատմամբ և բացառապես Կոմիտեի կատարած դասակարգման ոչ իրավաչափ լինելու հիմքով Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 15.07.2020 թվականի թիվ 0041-Ո-1 որոշման անվավեր ճանաչմամբ խախտվել է Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշման իրավաչափության կանխավարկածը։

Հաշվի առնելով, որ սույն վարչական գործի շրջանակներում գնահատման ենթակա չէր Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշմամբ մաքսային մարմնի կողմից կատարված դասակարգման իրավաչափությունը՝ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Դատարանի և Վերաքննիչ դատարանի կողմից սխալ են կիրառվել Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային օրենսգրքի 19-րդ և 20-րդ հոդվածները։

Ամփոփելով վերոգրյալ իրավական և փաստական վերլուծությունները՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Դատարանը, բավարարելով Ընկերության հայցը, իսկ Վերաքննիչ դատարանը, անփոփոխ թողնելով Դատարանի վճիռը, կայացրել են գործն ըստ էության սխալ լուծող դատական ակտեր՝ եզրահանգելով վիճարկվող ակտերի ոչ իրավաչափ լինելու մասին:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը համարում է բավարար ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի՝ 150-րդ, 151-րդ և 163-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործը պետք է ուղարկել ՀՀ վարչական դատարան՝ նոր քննության, որի շրջանակներում ՀՀ վարչական դատարանի կողմից ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 5-րդ հոդվածի 3-րդ մասին համապատասխան մատնանշման պարտականության կատարմամբ հայցվոր կողմին հնարավորություն կտրվի վիճարկել նաև Կոմիտեի մաքսային հսկողության վարչության 13.07.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճշգրիտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000067 որոշումը։

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ, կամ որի բողոքը մերժվել է, կրում է Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի` վկաներին և փորձագետներին վճարած գումարների հատուցման պարտականությունը, ինչպես նաև մյուս կողմի կրած դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար: Դատական պաշտպանության այն միջոցի հետ կապված ծախսերը, որ իր նպատակին չի ծառայել, դրվում են այդ միջոցն օգտագործած կողմի վրա, անգամ եթե վճիռը կայացվել է այդ կողմի օգտին:

Վճռաբեկ դատարանը, նկատի ունենալով այն, որ վճռաբեկ բողոքը ենթակա է բավարարման մասնակիորեն, և գործն ուղարկվում է նոր քննության, գտնում է, որ տվյալ պարագայում դատական ծախսերի բաշխման հարցին պետք է անդրադառնալ գործի նոր քննության ընթացքում:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-171-րդ հոդվածներով, 172-րդ հոդվածի 1-ին մասով՝ Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 16.05.2022 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել ՀՀ վարչական դատարան՝ նոր քննության:

 2․ Դատական ծախսերի բաշխման հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննության ընթացքում:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ:

Նախագահող	Հ․ ԲԵԴևՅԱՆ
Զեկուցող	Լ. Հակոբյան Ա․ ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ
	Ռ. Հակոբյան
	Ք․ ՄԿՈՅԱՆ

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 14 մարտի 2024 թվական: