ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ

2023 թվականի մարտի 16-ին

գրավոր ընթացակարգով քննելով ՀՀ արդարադատության նախարարության (այսուհետ՝ Նախարարություն) և Արտակ Հարությունյանի վճռաբեկ բողոքները ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 14.10.2021 թվականի որոշման դեմ վարչական գործով` ըստ հայցի Արսեն Աֆրիկյանի ընդդեմ Նախարարության, երրորդ անձինք ՀՀ ֆինանսների նախարարություն, Մանուկ Միքայելյան և Արտակ Հարությունյան՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից ազատելու իրավահարաբերության բացակայությունը ճանաչելու, նախկին աշխատանքում վերականգնելու, հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար միջին աշխատավարձը, որը մեկ ամսվա համար կազմում է 476․000 ՀՀ դրամ՝ սկսած 15.06.2018 թվականից, ինչպես նաև կետանցված յուրաքանչյուր օրվա համար տուժանք՝ վճարման ենթակա աշխատավարձի 0,15 տոկոսի չափով՝ մինչև վճռի փաստացի կատարումը, գանձելու, իսկ նախկին աշխատանքում վերականգնելու անհնարինության դեպքում՝ Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությանը միջին աշխատավարձի տասներկուապատիկի չափով հատուցում տրամադրելուն պարտավորեցնելու և որպես ածանցյալ պահանջ՝ ՀՀ արդարադատության նախարարի 15.06.2018 թվականի թիվ 255-Ա, 15.06.2018 թվականի թիվ 256-Ա և գործով երրորդ անձ Արտակ Հարությունյանին պաշտոնին նշանակելու հրամաններն ընդունման պահից ոչ իրավաչափ ճանաչելու պահանջների մասին,

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Արսեն Աֆրիկյանը պահանջել է ճանաչել իր՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից ազատելու իրավահարաբերության բացակայությունը, իրեն վերականգնել նախկին աշխատանքում, այն է՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում, իր օգտին պատասխանող Նախարարությունից բռնագանձել միջին ամսական աշխատավարձը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար, որը մեկ ամսվա համար կազմում է 476․000 ՀՀ դրամ՝ սկսած 15.06.2018 թվականից, ինչպես նաև կետանցված յուրաքանչյուր օրվա համար տուժանք՝ վճարման ենթակա աշխատավարձի 0,15 տոկոսի չափով՝ մինչև դատարանի վճռի փաստացի կատարումը, աշխատողի հետագա աշխատանքային հարաբերությունների վերականգման անհնարինության դեպքում՝ Նախարարությանը պարտավորեցնել աշխատողին աշխատանքում չվերականգնվելու դիմաց տրամադրել հատուցում միջին աշխատավարձի տասներկուապատիկի չափով, որպես ածանցյալ պահանջ՝ ընդունման պահից ոչ իրավաչափ ճանաչել ՀՀ արդարադատության նախարարի 15.06.2018 թվականի թիվ 255-Ա, 15.06.2018 թվականի թիվ 256-Ա և գործով երրորդ անձ Արտակ Հարությունյանին պաշտոնին նշանակելու վիճարկվող հրամանները:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Դ. Դանիելյան) (այսուհետ` Դատարան) 12.02.2021 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է մասնակիորեն: Վճռվել է՝ ճանաչել հայցվոր Արսեն Աֆրիկյանին Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից ազատելու իրավահարաբերության բացակայությունը, պարտավորեցնել Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությանը՝ ի դեմս Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի, հայցվոր Արսեն Աֆրիկյանին վերականգնել նախկինում զբաղեցրած՝ Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում, և հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար վճարել հատուցում՝ միջին աշխատավարձի չափով, մինչև դատարանի վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելը: Մնացած՝ պատասխանող Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությունից վճարման ենթակա աշխատավարձի կետանցված յուրաքանչյուր օրվա համար 0,15 տոկոսի չափով՝ մինչև վճռի փաստացի կատարումը, տուժանք բռնագանձելու պահանջի մասով, հայցը մերժվել է:

ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 14.10.2021 թվականի որոշմամբ Նախարարության և Արտակ Հարությունյանի ներկայացրած վերաքննիչ բողոքները մերժվել են, և Դատարանի 12.02.2021 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոքներ են ներկայացրել Նախարարությունը (ներկայացուցիչ՝ Անի Միքայելյան) և Արտակ Հարությունյանը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Արսեն Աֆրիկյանը (ներկայացուցիչ՝ Արսեն Համբարձումյան):

2. Նախարարության վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը, որոնք պետք է կիրառեր, կիրառել է «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ, 9-րդ, 40-րդ հոդվածները, որոնք չպետք է կիրառեր, խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 88-րդ և 115-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ օրենսդիրը նախատեսել է վարչական պաշտոն զբաղեցնող որոշակի կատեգորիայի անձանց աշխատանքային իրավահարաբերությունների դադարման հատուկ կարգ, հաշվի առնելով այս ոլորտում ծագող աշխատանքային իրավահարաբերությունների բնույթն ու նշանակությունը: Օրենսդիրը վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձի հետագա աշխատանքային հարաբերությունների շարունակումը ուղղակիորեն կապում է նրա վերադասի կամ անմիջական ղեկավարի փոփոխության հետ՝ ամրագրելով, որ վերջինիս փոփոխության դեպքում վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձը շարունակում է կատարել իր աշխատանքային իրավունքներն ու պարտականությունները, սակայն, արդեն որպես ժամանակավոր պաշտոնակատար, որի աշխատանքային իրավահարաբերությունները դադարում են իր պաշտոնում նոր նշանակում կատարելու պահից:

Տվյալ դեպքում քրեակատարողական ծառայության պետի տեղակալի պաշտոնը, որը զբաղեցրել է հայցվորը, հանդիսացել է և հանդիսանում է վարչական պաշտոն, որի վերադասի (կամ) անմիջական ղեկավարի փոփոխության դեպքում վերջինս որպես ժամանակավոր պաշտոնակատար, շարունակում է պաշտոնավարել մինչև իր պաշտոնում նոր նշանակում կատարելը:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ եթե «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված է հստակ պաշտոնների դասակարգում, ապա այլ օրենքներով չի կարող այս կանոնից շեղում լինել, քանի որ միակ հատուկ օրենքը, որով կարգավորվում է պաշտոնների դասակարգման հարաբերությունը «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքն է: Հետևաբար` չի կարող լինել մի իրավիճակ, երբ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքը պաշտոնների դասակարգման այլ տարբերակ սահմանի: «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքը կարող է սահմանել «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված կարգավորումներից բխող առանձնահատկություններ իր ծառայողների համար:

Հետևաբար՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի տեղակալի պաշտոնը հանդիսանում է վարչական պաշտոն և այդ պաշտոն զբաղեցնող անձի նկատմամբ կիրառելի է «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածը:

Բացի այդ, Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ Դատարանի 28.10.2019 թվականի որոշմամբ գործի վարույթը վերսկսվել է և 19.02.2020 թվականին տեղի ունեցած դատաքննության ընթացքում հայցվորին առաջարկել (մատնանշել) է ոչ ճիշտ հայցատեսակը փոխարինել ճիշտ հայցատեսակով, մինչդեռ վարչական գործի վարույթը կարող է վերսկսվել միայն այն դեպքերում, երբ դատաքննության ավարտից հետո անհրաժեշտ է լրացուցիչ հետազոտել ապացույցները կամ շարունակել գործի համար նշանակություն ունեցող հանգամանքների պարզումը, իսկ հայցի հիմքը և առարկան այլևս փոփոխվել չեն կարող:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 14.10.2021 թվականի որոշումը և այն փոփոխել` հայցն ամբողջությամբ մերժել կամ գործն ուղարկել նոր քննության` սահմանելով նոր քննության ծավալը:

2.1. Արտակ Հարությունյանի վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ, 3-րդ, 39-րդ և 40-րդ հոդվածները, «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ և 6-րդ հոդվածները, 57-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետը, «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 41-րդ հոդվածը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ վիճարկման հայց ներկայացնելու համար օրենքով սահմանված երկամսյա ժամկետը հայցվոր Արսեն Աֆրիկյանի համար սկսել է հոսել տվյալ պաշտոնում այլ անձի նշանակման և հայցվորին երկարամյա ծառայության համար կենսաթոշակ նշանակելու հաջորդ օրվանից, այսինքն՝ 02.07.2018 թվականից և ավարտվել է 02.09.2018 թվականին։ Այնինչ, Արսեն Աֆրիկյանը քրեակատարողական ծառայությունից ազատումը վիճարկելու գործընթացը նախաձեռնել է իր պաշտոնավարումը դադարեցվելուց ավելի քան 7 ամիս անց՝ այն պարագայում, երբ վերջինիս, արդեն իսկ օրենքի ուժով հայտնի է եղել նույն օրենքի ուժով նախ՝ իր ժամանակավոր պաշտոնակատար հանդիսանալու, իսկ այնուհետև՝ պաշտոնավարման դադարեցման փաստերի մասին և առկա են եղել բոլոր իրական (ռեալ) հնարավորություններն օրենքով սահմանված կարգով և ժամկետներում այդ հարցերը վիճարկելու համար: Հետևաբար այդ մասով գործի վարույթը ենթակա էր կարճման՝ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 96-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի հիմքով:

Տվյալ դեպքում «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքը սպառիչ թվարկում է քրեակատարողական ծառայողին քրեակատարողական ծառայությունից ազատելու հիմքերը, մինչդեռ, «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքը քրեակատարողական ծառայողին քրեակատարողական ծառայությունից ազատելու համապատասխան պաշտոնի համար նոր հիմք է նախատեսում՝ նոր նշանակում կատարելու փաստի առումով: Առկա իրավական խնդիրն առաջացել է «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում նոր կարգավորում նախատեսելու և «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում համապատասխան փոփոխություն չկատարվելու հետևանքով: Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել տվյալ հարցի կարգավորման համար էական նշանակություն ունեցող՝ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 57-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջը, համաձայն որի՝ «Նույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո նույն օրենքից բխող այլ օրենքներում փոփոխությունները պետք է կատարել վեց ամսվա ընթացքում»։

Այսինքն՝ օրենսդիրը նշված իրավանորմով սահմանել է այլ օրենքներում փոփոխություններ կատարելու և դրանք «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքից բխող պահանջներին համապատասխանեցնելու հստակ պահանջ և ժամկետ։ Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 57-րդ հոդվածի 1-ին մասի սահմանմամբ, ըստ էության, հստակեցվել և լուծվել է այլ օրենքների հետ հակասություններ չառաջանալու հարցը՝ կանխելով հնարավոր շահարկումներն ու տարակարծիք մեկնաբանությունները։

Ըստ այդմ՝ 11.06.2018 թվականից ՀՀ քրեակատարողական ծառայության նոր պետի նշանակմամբ պայմանավորված՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի տեղակալներն օրենքի ուժով դարձել են իրենց պաշտոններում ժամանակավոր պաշտոնակատարներ և շարունակել պաշտոնավարել՝ մինչև այդ պաշտոններում նոր նշանակում կատարելը։

Ելնելով վերոգրյալից, ակնհայտ է, որ ՀՀ օրենսդրության պահանջների պահպանմամբ պետական վարչական պաշտոն համարվող ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում կատարվել է նոր նշանակում, որի արդյունքում ժամանակավոր պաշտոնակատար հանդիսացող անձ՝ Արսեն Աֆրիկյանն օրենքի ուժով համարվել է ազատված նույն պաշտոնից և քրեակատարողական ծառայությունից, և համապատասխան հրամանով նրա հետ կատարվել է վերջնահաշվարկ։

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է ամբողջությամբ բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 14.10.2021 թվականի որոշումը՝ կարճել գործի վարույթը կամ փոփոխել կամ գործն ուղարկել համապատասխան դատարան նոր քննության՝ սահմանելով նոր քննության ծավալը:

2.2. Երրորդ անձ Արտակ Հարությունյանի կողմից ներկայացված վճռաբեկ բողոքի վերաբերյալ հայցվորի պատասխանի հիմնավորումները.

Սույն վարչական գործով Արտակ Հարությունյանը ներգրավվել է որպես երրորդ անձ, քանի որ տվյալ պահին նա զբաղեցնում էր ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը։

ՀՀ արդարադատության նախարարի 14.10.2021 թվականի թիվ 515-Ա հրամանով Արտակ Հարությունյանն ազատվել է ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից և քրեակատարողական ծառայությունից, իսկ ՀՀ արդարադատության նախարարի 15.10.2021 թվականի թիվ 518-Ա հրամանով ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնին նշանակվել է Ամբակում Գրիգորյանը։ Ուստի սույն գործով կայացվելիք դատական ակտերը որևէ ձևով չեն շոշափում Արտակ Հարությունյանի իրավունքները:

3. Վճռաբեկ բողոքների քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Սույն վճռաբեկ բողոքների քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) ՀՀ վարչապետի 11.06.2018 թվականի թիվ 676-Ա որոշմամբ Արտյոմ Մխոյանը նշանակվել է ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետ (հատոր 1-ին, գ.թ. 36):

2) ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետ Արտյոմ Մխոյանը, ղեկավարվելով «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 7-րդ մասով, ՀՀ արդարադատության նախարարին ուղղված 15.06.2018 թվականի թիվ Ե 40/10-2835 գրությամբ վերջինիս առաջարկել է ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական վարչության պետի առաջին տեղակալ, արդարադատության գնդապետ Արսեն Սամվելի Աֆրիկյանին ազատել ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայությունից և արդարադատության գնդապետ Մանուկ Լևոնի Միքայելյանին նշանակել ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում՝ ազատելով նրան ՀՀ ԱՆ «Հրազդան» քրեակատարողական հիմնարկի պետի պաշտոնից (հատոր 1-ին, գ.թ. 37):

3) ՀՀ արդարադատության նախարարը, ղեկավարվելով «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 8-րդ մասով և «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 7-րդ մասով, ինչպես նաև հիմք ընդունելով ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետ Արտյոմ Մխոյանի առաջարկությունը, 15.06.2018 թվականին ընդունել է «Արսեն Աֆրիկյանի մասին» թիվ 255-Ա հրամանը, որով ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետ, արդարադատության գնդապետ Արտյոմ Մխոյանին հրամայել է 15.06.2018 թվականից ապահովել ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնակատար Արսեն Սամվելի Աֆրիկյանի հետ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով վերջնահաշվարկի կատարումը (հատոր 1-ին, գ.թ. 38):

4) ՀՀ արդարադատության նախարարը, ղեկավարվելով «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 8-րդ մասով, «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 7-րդ մասով և «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, ինչպես նաև հիմք ընդունելով ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետ Արտյոմ Մխոյանի առաջարկությունը, 15.06.2018 թվականին ընդունել է «Մանուկ Միքայելյանին Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալ նշանակելու մասին» թիվ 256-Ա հրամանը, որով հրամայել է Մանուկ Լևոնի Միքայելյանին 15.06.2018 թվականից ազատել ՀՀ արդարադատության նախարարության «Հրազդան» քրեակատարողական հիմնարկի պետի պաշտոնից և փոխադրման կարգով նշանակել ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալ (հատոր 1-ին, գ.թ. 38):

5) Արսեն Աֆրիկյանը 18.02.2019 թվականին դիմում է ներկայացրել ՀՀ արդարադատության նախարարին՝ հայտնելով, որ 1992 թվականից աշխատել է ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական վարչությունում և զբաղեցրել տարբեր պաշտոններ, իսկ 2018 թվականի հունվար ամսից զբաղեցրել է նույն վարչության պետի առաջին տեղակալի (հետագայում՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի) պաշտոնը: 2018 թվականի հունիս ամսին աշխատանքի ներկայանալով՝ տեղեկացել է, որ իր պաշտոնին նշանակվել է այլ անձ, որպիսի պայմաններում ինքը չի ներկայացել աշխատանքի և չի ստացել որևէ իրավական ակտ (փաստաթուղթ) իր աշխատանքային (ծառայողական) հարաբերությունների դադարման վերաբերյալ: Նշվածի հիման վրա Արսեն Աֆրիկյանը խնդրել է տրամադրել տեղեկատվություն առ այն, թե արդյո՞ք դադարեցված են իր աշխատանքային (ծառայողական) հարաբերությունները նշված կառույցում, եթե այո, ապա տրամադրել ազատման հիմքը՝ հրամանը, եթե ոչ, տրամադրել տեղեկատվություն, թե ինչ կարգավիճակ ունի ՀՀ արդարադատության նախարարությունում (հատոր 1-ին, գ.թ. 42):

6) Ի պատասխան Արսեն Աֆրիկյանի 18.02.2019 թվականի դիմումի՝ ՀՀ արդարադատության նախարարության գլխավոր քարտուղար Նունե Խաչատրյանի 26.02.2019 թվականի թիվ 10/24/3991-19 գրությամբ հայտնվել է, որ համաձայն «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 4-րդ մասի և 9-րդ հոդվածի 8-րդ մասի՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի տեղակալի պաշտոնը վարչական պաշտոն է և նրան պաշտոնի նշանակում և ազատում է ՀՀ արդարադատության նախարարը՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջարկությամբ: Միաժամանակ, «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ մասը սահմանում է, որ վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձի վերադասի (կամ) անմիջական ղեկավարի փոփոխության դեպքում նա որպես ժամանակավոր պաշտոնակատար շարունակում է պաշտոնավարել մինչև իր պաշտոնում նոր նշանակում կատարելը, իսկ նոր նշանակումը կատարվում է վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձի վերադասի (կամ) անմիջական ղեկավարի նշանակման օրվանից հետո՝ մեկ ամսվա ընթացքում: Նշվածի հիման վրա և հաշվի առնելով ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետ Արտյոմ Մխոյանի առաջարկությունը՝ ՀՀ արդարադատության նախարարի 15.06.2018 թվականի թիվ 256-Ա հրամանի համաձայն՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալ է նշանակվել Մանուկ Լևոնի Միքայելյանը, որի արդյունքում, համաձայն ՀՀ արդարադատության նախարարի 15.06.2018 թվականի թիվ 255-Ա հրամանի, Արսեն Աֆրիկյանի հետ դադարեցվել է աշխատանքային (ծառայողական) իրավահարաբերությունները և ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կատարվել է վերջնահաշվարկ (հատոր 1-ին, գ.թ. 41):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքները վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ, նույն հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետի իմաստով, այն է՝ առերևույթ առկա է մարդու իրավունքների և ազատությունների հիմնարար խախտում՝ պայմանավորված Վերաքննիչ դատարանի կողմից «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի խախտման հետևանքով արդարադատության բուն էությունը խաթարող դատական սխալ թույլ տալու հանգամանքով, որը, սակայն, հերքվում է ստորև ներկայացված պատճառաբանություններով:

Սույն վճռաբեկ բողոքների քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ այն իրավական հարցադրմանը, թե որ իրավական կարգավորումներն են ենթակա կիրառման քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալին աշխատանքից ազատելու իրավահարաբերության նկատմամբ, եթե տվյալ իրավահարաբերության ծագման ժամանակ գործել են երկու հավասարազոր հատուկ նորմեր:

 Նկատի ունենալով, որ Նախարարության և երրորդ անձ Արտակ Հարությունյանի վճռաբեկ բողոքները ներկայացվել են ըստ էության նույնաբովանդակ հիմքերով ու հիմնավորումներով, Վճռաբեկ դատարանը նպատակահարմար է գտնում դրանք քննության առնել համատեղ:

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի 23-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի աշխատանքի, աշխատանքի ազատ ընտրության, աշխատանքի արդար ու բարենպաստ պայմանների և գործազրկությունից պաշտպանվելու իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 1-ին հոդվածի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետությունն ինքնիշխան, ժողովրդավարական, սոցիալական, իրավական պետություն է:

ՀՀ Սահմանադրության 3-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ հանրային իշխանությունը սահմանափակված է մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներով և ազատություններով՝ որպես անմիջականորեն գործող իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 49-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր քաղաքացի ունի ընդհանուր հիմունքներով հանրային ծառայության անցնելու իրավունք: Մանրամասները սահմանվում են օրենքով:

ՀՀ Սահմանադրության 57-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր աշխատող ունի աշխատանքից անհիմն ազատվելու դեպքում պաշտպանության իրավունք: Աշխատանքից ազատման հիմքերը սահմանվում են օրենքով:

ՀՀ Սահմանադրության 81-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ հիմնական իրավունքների և ազատությունների սահմանափակումները չեն կարող գերազանցել Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով սահմանված սահմանափակումները:

Եվրոպայի խորհրդի շրջանակներում 03.05.1996 թվականին ընդունված Վերանայված եվրոպական սոցիալական խարտիայի (այսուհետ նաև՝ Խարտիա) 1-ին հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ աշխատանքի իրավունքի արդյունավետ կիրառումը ապահովելու նպատակով Կողմերը պարտավորվում են պաշտպանել արդյունավետ կերպով իր ապրուստը վաստակելու աշխատողի իրավունքը նրա կողմից ազատորեն ընտրված ցանկացած աշխատանքով:

Խարտիայի 24-րդ հոդվածի «ա» ենթակետի համաձայն՝ աշխատանքից ազատելու դեպքերում աշխատողների պաշտպանվածության իրավունքի արդյունավետ կիրառումը ապահովելու նպատակով Կողմերը պարտավորվում են ճանաչել բոլոր աշխատողների այն իրավունքը, որ նրանց աշխատանքից ազատելու դեպքում չպետք է դադարի առանց նման ազատման համար հիմնավորված պատճառների, որոնք կապված են նրանց ընդունակության կամ վարքի հետ կամ հիմնված են ձեռնարկության, հաստատության կամ ծառայության գործնական պահանջների վրա:

ՀՀ սահմանադրական դատարանն իր 07.07.2010 թվականի թիվ ՍԴՈ-902 որոշմամբ, մասնավորապես, արձանագրել է, որ «աշխատանքի ընտրության ազատությունը, որը ՀՀ Սահմանադրության 32-րդ հոդվածում ամրագրված է որպես սոցիալական ազատություն, ներառում է, ի թիվս այլոց, աշխատանք փնտրելու իրավունքը, որի մեկնաբանությունից բխում է նաև արդեն ձեռք բերված աշխատանքից կամայականորեն չզրկվելու իրավունքը»:

ՀՀ սահմանադրական դատարանը մեկ այլ՝ 15.11.2019 թվականի թիվ ՍԴՈ-1488 որոշմամբ անդրադարձել է ՀՀ Սահմանադրության 49-րդ հոդվածում ամրագրված՝ ընդհանուր հիմունքներով հանրային ծառայության անցնելու իրավունքի սահմանադրական բովանդակությանը և արտահայտել, մասնավորապես, հետևյալ իրավական դիրքորոշումները.

1) սահմանադրորեն երաշխավորված հանրային ծառայության անցնելու իրավունքի իրականացման համար օրենսդիրը պետք է ապահովի ընդհանուր հիմքեր՝ բացառելով որևէ խտրականություն,

2) այդուհանդերձ՝ ընդհանուր հիմունքներով հանրային ծառայության անցնելու իրավունքի իրականացման կառուցակարգերը կարող են էապես տարբերվել միմյանցից՝ կախված հանրային պաշտոնի առանձնահատկություններից և հանրային ծառայության տեսակից,

3) հանրային ծառայության անցնելու հիմնական իրավունքի ծավալի մեջ ներառվում է նաև անձի կողմից ընդհանուր հիմունքներով զբաղեցված հանրային պաշտոնում պաշտոնավարելու իրավունքը, որը, իր հերթին, ենթադրում է օրենքով չնախատեսված, ինչպես նաև կամայական հիմքերով հանրային ծառայությունից ազատվելու արգելք:

ՀՀ սահմանադրական դատարանը 19.03.2019 թվականի թիվ ՍԴՈ-1449 որոշմամբ արտահայտել է նաև այն իրավական դիրքորոշումը, որ աշխատանքից անհիմն ազատվելուց պաշտպանության սահմանադրական կարևորագույն երաշխիքներից է այն, որ աշխատանքից ազատման հիմքերը սահմանվում են օրենքով: Ընդ որում, աշխատանքից ազատման հիմքերն օրենքով սպառիչ նախատեսելուց բացի, պետությունը պետք է ապահովի այդ հիմքերի համապատասխանությունը ՀՀ Սահմանադրության 75, 78, 79, 80 և 81-րդ հոդվածների պահանջներին:

ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 1-ին հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ աշխատանքային հարաբերությունների առանձին բնագավառների կարգավորման առանձնահատկությունները կարող են սահմանվել օրենքով:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 7-րդ հոդվածի 7-րդ մասի համաձայն՝ քաղաքական, հայեցողական կամ քաղաքացիական պաշտոն զբաղեցնող անձանց, ինչպես նաև քաղաքացիական, օրենքով սահմանված այլ պետական (հատուկ) ծառայությունների և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ծառայողների, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի աշխատողների աշխատանքային (ծառայողական) հարաբերությունները կարգավորվում են նույն օրենսգրքով, եթե համապատասխան օրենքներով այլ բան նախատեսված չէ:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի (ընդունվել է 08.07.2005 թվականին և ուժի մեջ է մտել 27.08.2005 թվականին) 1-ին հոդվածի համաձայն՝ նույն օրենքը կարգավորում է քրեակատարողական գործառույթներ իրականացնող պետական լիազոր մարմնում քրեակատարողական ծառայության (այսուհետ՝ քրեակատարողական ծառայություն) հիմնական սկզբունքները, քրեակատարողական ծառայության մարմինների և հիմնարկների համակարգը, դրանց գործունեության կազմակերպման հիմունքները, ծառայություն անցնելու կարգը և պայմանները, պաշտոնների ու կոչումների դասակարգումը, ծառայողների իրավունքները, պարտականությունները, պատասխանատվությունը, իրավական ու սոցիալական երաշխիքները, ծառայության հետ կապված այլ հարաբերություններ:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ քրեակատարողական ծառայությունում ծառայությունը պետական ծառայության հատուկ տեսակ է, որի առանձնահատկությունները սահմանվում են նույն օրենքով: Քրեակատարողական ծառայությունում ծառայող քաղաքացին պետական ծառայող է:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ քրեակատարողական ծառայողների և քաղաքացիական ծառայողների աշխատանքային հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսդրությամբ, եթե քրեակատարողական ծառայության և քաղաքացիական հատուկ ծառայության մասին օրենսդրությամբ այդ հարաբերությունները կարգավորող առանձնահատկություններ սահմանված չեն:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ քրեակատարողական ծառայության պաշտոններն աստիճանական համակարգով՝ բարձրից ցածր, դասակարգվում են ըստ բարձրագույն, գլխավոր, առաջատար, միջին և կրտսեր խմբերի: Յուրաքանչյուր խմբի պաշտոնները նույնպես դասակարգվում են աստիճանական համակարգով՝ բարձրից ցածր: Նույն աստիճանի պաշտոնները բերված են ստորև նույն տողում՝

1) քրեակատարողական ծառայության բարձրագույն խմբի պաշտոններ՝

ա. քրեակատարողական ծառայության պետ,

բ. քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալ,

գ. քրեակատարողական ծառայության պետի տեղակալ. (...):

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ քրեակատարողական ծառայողը քրեակատարողական ծառայությունում զբաղեցրած պաշտոնից ազատվում է՝

1) անձնական նախաձեռնությամբ՝ գրավոր դիմումի հիման վրա.

2) հաստիքների կրճատման, ստորաբաժանման լուծարման կամ վերակազմակերպման դեպքում՝ այլ պաշտոնի նշանակվելիս.

3) հաստիքների կրճատման, ստորաբաժանման լուծարման կամ վերակազմակերպման դեպքում, եթե քրեակատարողական ծառայողին համապատասխան պաշտոնում նշանակելը հնարավոր չէ, և հաստիքների կրճատումը պայմանավորված է տվյալ կառուցվածքային ստորաբաժանման հաստիքների ընդհանուր թվի կրճատմամբ.

4) առողջական վիճակի պատճառով՝ տվյալ պաշտոնում հետագա ծառայությունը շարունակելու անհնարինության դեպքում.

5) ատեստավորման արդյունքների հիման վրա.

6) նույն օրենքի 36-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով սահմանված կարգապահական տույժի ենթարկվելու դեպքում.

7) նույն օրենքով նախատեսված այլ դեպքերում:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի (ընդունվել է 23.03.2018 թվականին և ուժի մեջ է մտել 09.04.2018 թվականին) 1-ին հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նույն օրենքով սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետությունում հանրային ծառայության սկզբունքները, հանրային ծառայության անցնելու պահանջները, հանրային պաշտոնների դասակարգումը, հանրային ծառայողի հիմնական իրավունքները և պարտականությունները, սոցիալական երաշխիքները, պաշտոնների առանձնահատկությունները, բարեվարքության համակարգը, կարգավորվում են գույքի, եկամուտների և շահերի հայտարարագրման հետ կապված հարաբերությունները:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նույն օրենքի գործողությունը տարածվում է հանրային իշխանության մարմինների վրա, ինչպես նաև հանրային պաշտոններ և հանրային ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վրա:

«Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հանրային ծառայությունը հանրային իշխանության մարմիններին Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով վերապահված լիազորությունների իրականացումն է, որն ընդգրկում է պետական ծառայությունը, համայնքային ծառայությունը և հանրային պաշտոնները:

«Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հանրային պաշտոններն ընտրովի կամ նշանակովի պաշտոններ են, որոնք զբաղեցվում են քաղաքական գործընթացների, հայեցողական որոշումների, ինչպես նաև օրենքով նախատեսված այլ ընթացակարգերի արդյունքով: Այդ պաշտոններն զբաղեցնող անձինք իրենց լիազորությունների շրջանակներում անհատական կամ կոլեգիալ կարգով ընդունում են որոշումներ, պատասխանատվություն կրում իրենց կայացրած որոշումների համար, եթե օրենքով այլ բան նախատեսված չէ:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ հանրային պաշտոնը դասակարգվում է խմբերի՝ պետական և համայնքային:

Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ պետական պաշտոնները դասակարգվում են տեսակների՝ քաղաքական, վարչական, ինքնավար և հայեցողական:

«Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ վարչական պաշտոնը հանրային իշխանության մարմիններում նշանակովի պաշտոն է, որն զբաղեցնող պաշտոնատար անձն ապահովում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով տվյալ մարմնին վերապահված լիազորությունների արդյունավետ իրականացումը և պատասխանատվություն է կրում իր պաշտոնից բխող նպատակների և խնդիրների իրականացման համար:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձը կարող է փոփոխվել նաև քաղաքական ուժերի հարաբերակցության փոփոխության արդյունքով:

Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձի վերադասի (կամ) անմիջական ղեկավարի փոփոխության դեպքում վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձը, որպես ժամանակավոր պաշտոնակատար, շարունակում է պաշտոնավարել մինչև իր պաշտոնում նոր նշանակում կատարելը, եթե օրենքով այլ բան նախատեսված չէ: Նոր նշանակումը կատարվում է վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձի վերադասի (կամ) անմիջական ղեկավարի նշանակման օրվանից հետո՝ մեկ ամսվա ընթացքում, եթե օրենքով այլ բան նախատեսված չէ:

Նույն հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ պետական վարչական պաշտոններն են (...) նախարարություններին ենթակա մարմինների ղեկավարների և նրանց տեղակալների (...) պաշտոնները:

«Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 8-րդ մասի համաձայն՝ նախարարությանը ենթակա պետական մարմնի ղեկավարի տեղակալին նախարարությանը ենթակա պետական մարմնի ղեկավարի առաջարկությամբ նշանակում և ազատում է համապատասխան նախարարը:

Վերը նշված իրավակարգավորումների լույսի ներքո Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն՝ քրեակատարողական ծառայությունում ծառայությունը պետական ծառայության հատուկ տեսակ է, իսկ քրեակատարողական ծառայությունում ծառայող քաղաքացին՝ պետական ծառայող: Նույն օրենքի համաձայն քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը դասակարգված է քրեակատարողական ծառայության պաշտոնների աստիճանական համակարգի բարձրագույն խմբում: Միևնույն ժամանակ՝ օրենսդիրը իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով հստակ ամրագրել է քրեակատարողական ծառայությունում զբաղեցրած պաշտոնից քրեակատարողական ծառայողի ազատման դեպքերը:

Այսինքն՝ օրենսդիրը իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած անձին դիտարկել է որպես քրեակատարողական ծառայող, ով կարող է ազատվել պաշտոնից միայն օրենքով նախատեսված դեպքերում:

Այնուհետև՝ 23.03.2018 թվականին ընդունվել և 09.04.2018 թվականին ուժի մեջ է մտել «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքը, որով ի թիվս այլնի, սահմանվել են հանրային պաշտոնների դասակարգումը, հանրային ծառայողի հիմնական իրավունքները և պարտականությունները, սոցիալական երաշխիքները: Օրենսդիրը նշված օրենքով քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը դասակարգել է որպես պետական վարչական պաշտոն, որը հանրային իշխանության մարմիններում նշանակովի պաշտոն է: Միևնույն ժամանակ օրենսդիրը սահմանել է, որ, ի թիվս այլնի, նշված պաշտոնը զբաղեցնող անձն իր վերադասի կամ անմիջական ղեկավարի փոփոխության դեպքում կարող է ազատվել իր զբաղեցրած պաշտոնից: Այսինքն՝ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով օրենսդիրը քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած անձին այլևս չի դիտարկել որպես քրեակատարողական ծառայող և, ըստ դրա՝ որպես պետական վարչական պաշտոն զբաղեցնող պաշտոնատար անձ՝ վերջինիս պաշտոնից ազատման հիմք է դիտարկել նաև վերադասի կամ անմիջական ղեկավարի փոփոխության դեպքը, որպիսի հիմքը վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված չէ:

Այսպես՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի և «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի կարգավորումների միջև առաջացել է իրավական հակասություն (իրավական կոլիզիա), քանի որ մի դեպքում (վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենք)՝ օրենսդիրը քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած անձին դիտարկել է որպես քրեակատարողական ծառայող և, ըստ դրա՝ հստակ սահմանել այն հիմքերը, որոնց առկայության դեպքում վերջինս ազատվում է զբաղեցրած պաշտոնից, մյուս դեպքում («Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենք)՝ օրենսդիրը քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած անձին դիտարկել է որպես պետական վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձ և, ըստ դրա՝ սահմանել, որ, ի թիվս այլնի, վերջինս կարող է զբաղեցրած պաշտոնից ազատվել վերադասի կամ անմիջական ղեկավարի փոփոխության դեպքում, որը սակայն, վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված չէ:

Վերը նշվածի համատեքստում Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում ընդգծել այն հանգամանքը, որ ներկայումս օրենսդիրը վերացրել է վերոնշյալ իրավական հակասությունը (իրավական կոլիզիան): Մասնավորապես՝ 21.01.2020 թվականին ընդունվել և 22.02.2020 թվականին ուժի մեջ է մտել ««Քրեակատարողական ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին»» թիվ ՀՕ-14-Ն օրենքը, որի 4-րդ հոդվածի համաձայն՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածը շարադրվել է նոր խմբագրությամբ և նշված հոդվածի 2-րդ մասով հստակ սահմանվել է, որ քրեակատարողական ծառայության պետի տեղակալները համարվում են պետական վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձինք, որոնց պաշտոնները չեն ընդգրկվում քրեակատարողական ծառայության պաշտոնների անվանացանկում:

Նկատի ունենալով, որ վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի և «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի միջև առկա է իրավական հակասություն (իրավական կոլիզիա), Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն պետք է լուծվի իրավական կոլիզիաների լուծման կանոններին համապատասխան, այն է՝ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 40-րդ հոդվածի իրավակարգավորումների շրջանակներում:

Այսպես՝ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտերի նորմերի միջև կոլիզիաների դեպքում, ըստ հերթականության, կիրառվում են հետևյալ կանոնները, ընդ որում, յուրաքանչյուր հաջորդ կանոնը կիրառվում է, եթե կիրառելի չէ նախորդ կանոնը՝

1) ավելի բարձր իրավաբանական ուժ ունեցող նորմատիվ իրավական ակտի նորմը.

2) ընդհանուր նորմի և հատուկ նորմի միջև կոլիզիաների դեպքում գործում է հատուկ նորմը, սակայն եթե նորմատիվ իրավական ակտն ունի ընդհանուր և հատուկ մասեր, ապա այդ մասերի նորմերի միջև կոլիզիայի դեպքում գործում են ընդհանուր մասի նորմերը.

3) ավելի վաղ ուժի մեջ մտած նորմատիվ իրավական ակտի նորմերը.

4) ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց համար բարենպաստ նորմատիվ իրավական ակտի նորմը, եթե այդ նորմի կիրառմամբ չեն շոշափվում այլ անձանց իրավունքները կամ օրինական շահերը:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արձանագրել է, որ եթե իրավակիրառ մարմինը հանդիպում է միմյանց հակասող նորմերի, ապա հարց է առաջանում, թե նա ինչ չափանիշներով (կանոններով) պետք է որոշի՝ որ իրավական նորմին նախապատվություն տալ։ Իրավական կոլիզիաների լուծումը գտնվում է իրավունքի մեկնաբանման տիրույթում, այսինքն՝ իրավունքի մեկնաբանման տեսության շրջանակում մշակվել են մեկնաբանման որոշակի չափանիշներ, որոնց օգնությամբ իրավակիրառ մարմինը որոշում էր միմյանց հակասող նորմերից որը կիրառել (կոլիզիոն մեկնաբանման կանոններ): Կոլիզիոն մեկնաբանման կանոններն իրավունքի մեկնաբանման տեսության կողմից մշակված տեսական բնույթի չափանիշներ են, որոնք թեև օժտված չեն պոզիտիվ-իրավական նորմատիվությամբ, սակայն դրանք պատմականորեն կիրառվել են որպես կոլիզիաները լուծելու միջոցներ: Նշենք նաև, որ կոլիզիոն նորմը կիրառելուց առաջ անհրաժեշտ է փորձել հաշտեցնել երկու պոտենցիալ հակասող նորմերի բովանդակությունը: Դա կատարվում է կիրառելով այն աքսիոման, որ կառավարությունը չէր կարող կամ դժվար թե ցանկանար ստեղծել երկու հակասող նորմ: Երկու նորմերը հաշտեցնելու համար պետք է ընդունվի այն մեկնաբանությունը, որը վերացնում է այդ հակասությունը: Եվ միայն այն դեպքում, երբ այդ մեկնաբանությունը ողջամիտ չէ, կարող են օգտագործվել կոլիզիոն նորմերի կիրառման նախապատվության կանոնները: Հատկանշական է նաև, որ կոլիզիոն խնդրի էությունը հասկանալու և դրան լուծում տալու համար նախ անհրաժեշտ է հասկանալ՝ արդյո՞ք առկա է սույն իրավիճակում իրավական նորմի կոլիզիա, թե՝ ոչ:

Այսպես, իրավական նորմի կոլիզիան կարող է դրսևորվել իրավական նորմերի դրույթների հակասության կամ անհամապատասխանության ձևով:

Իրավական նորմերի հակասության դեպքում «բախվում են» արգելող և լիազորող նորմերը, որոնք բացառում են մեկը մյուսին և հանդիսանում են բևեռային:

Իրավական նորմերի անհամապատասխանության դեպքում նորմերը միևնույն բնույթի են, սակայն ունեն տարբեր բովանդակություն, կամ առաջացնում են տարբեր հետևանքներ:

Ուստի, իրավական կոլիզիայի առկայության համար անհրաժեշտ է վերոհիշյալ երկու դրսևորումներից առնվազն մեկի առկայությունը (տե՛ս, «ՎԱՐՈ» ՍՊԸ-ի տնօրեն Վարազդատ Ուլիխանյանն ընդդեմ Երևանի քաղաքապետարանի թիվ ՎԴ/11023/05/19 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 17.06.2022 թվականի որոշումը)։

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում կիրառելի է «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով կանոնը, որի համաձայն՝ վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառվում են ավելի վաղ ուժի մեջ մտած նորմատիվ իրավական ակտի նորմերը, քանի որ նշված կանոնին նախորդող՝ ավելի բարձր իրավաբանական ուժ ունեցող նորմատիվ իրավական ակտի նորմը («Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետ) կիրառելու, ինչպես նաև ընդհանուր նորմի և հատուկ նորմի միջև կոլիզիաների դեպքում՝ հատուկ նորմը («Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետ) կիրառելու կանոնները տվյալ դեպքում կիրառելի չեն: Տվյալ դեպքում վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքը և «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքն ունեն հավասար իրավաբանական ուժ, բացի այդ՝ նշված երկու իրավական ակտերն էլ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից ազատման կապակցությամբ պարունակում են հատուկ նորմեր, միայն այն տարբերությամբ, որ մի դեպքում՝ հիշյալ պաշտոնից ազատման հիմքերը վերաբերում են քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի՝ որպես քրեակատարողական ծառայողի, մյուս դեպքում՝ որպես պետական վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձի, սակայն երկու դեպքում էլ դրանք վերաբերում են միևնույն պաշտոնում աշխատող անձին՝ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալին:

Հետևաբար, նկատի ունենալով, որ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 40-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված՝ իրավական հակասությունների (իրավական կոլիզիաների) լուծման կանոնները կիրառվում են ըստ հերթականության, միաժամանակ հաշվի առնելով, որ իրավական հակասության (իրավական կոլիզիայի) դեպքում՝ ավելի վաղ ուժի մեջ մտած նորմատիվ իրավական ակտի նորմերը կիրառելու կանոնին նախորդող՝ ավելի բարձր իրավաբանական ուժ ունեցող նորմատիվ իրավական ակտի նորմը կիրառելու, ինչպես նաև ընդհանուր նորմի և հատուկ նորմի միջև կոլիզիաների դեպքում՝ հատուկ նորմը կիրառելու կանոնները վերոգրյալ պատճառաբանությամբ կիրառելի չեն, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում գործում է ավելի վաղ ուժի մեջ մտած նորմատիվ իրավական ակտի նորմերը կիրառելու կանոնը և, ըստ այդմ՝ վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի են իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի նորմերը:

Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշման կիրառումը սույն գործի փաստերի նկատմամբ.

Սույն գործը հարուցվել է Արսեն Աֆրիկյանի կողմից ներկայացված հայցի հիման վրա, որով վերջինս պահանջել է ճանաչել իր՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից ազատելու իրավահարաբերության բացակայությունը, իրեն վերականգնել նախկին աշխատանքում, այն է՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում, իր օգտին պատասխանող Նախարարությունից բռնագանձել միջին ամսական աշխատավարձը հարկադիր պարապուրդի ամբողջ ժամանակահատվածի համար, որը մեկ ամսվա համար կազմում է 476․000 ՀՀ դրամ՝ սկսած 15.06.2018 թվականից, ինչպես նաև կետանցված յուրաքանչյուր օրվա համար տուժանք՝ վճարման ենթակա աշխատավարձի 0,15 տոկոսի չափով՝ մինչև դատարանի վճռի փաստացի կատարումը, աշխատողի հետագա աշխատանքային հարաբերությունների վերականգման անհնարինության դեպքում՝ Նախարարությանը պարտավորեցնել աշխատողին աշխատանքում չվերականգնվելու դիմաց տրամադրել հատուցում միջին աշխատավարձի տասներկուապատիկի չափով, որպես ածանցյալ պահանջ՝ ընդունման պահից ոչ իրավաչափ ճանաչել ՀՀ արդարադատության նախարարի 15.06.2018 թվականի թիվ 255-Ա, 15.06.2018 թվականի թիվ 256-Ա և գործով երրորդ անձ Արտակ Հարությունյանին պաշտոնին նշանակելու վիճարկվող հրամանները:

Դատարանը 12.02.2021 թվականի վճռով բավարարել է հայցն այն պատճառաբանությամբ, որ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի և 23.03.2018 թվականին ընդունված և 09.04.2018 թվականին ուժի մեջ մտած «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի միջև առաջացել է իրավական հակասություն (իրավական կոլիզիա), քանի որ մի դեպքում (վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենք)՝ օրենսդիրը քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած անձին դիտարկել է որպես քրեակատարողական ծառայող և, ըստ դրա՝ հստակ սահմանել այն հիմքերը, որոնց առկայության դեպքում վերջինս ազատվում է զբաղեցրած պաշտոնից, մյուս դեպքում («Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենք)՝ օրենսդիրը քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած անձին դիտարկել է որպես պետական վարչական պաշտոն զբաղեցնող անձ և, ըստ դրա՝ սահմանել, որ, ի թիվս այլնի, վերջինս կարող է զբաղեցրած պաշտոնից ազատվել վերադասի կամ անմիջական ղեկավարի փոփոխության դեպքում, որպիսի հիմքը, ինչպես արդեն վերը նշվեց, վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված չէ:

Նկատի ունենալով, որ վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի և «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի միջև առկա է իրավական հակասություն (իրավական կոլիզիա), Դատարանը գտել է, որ այն ենթակա է լուծման «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի իրավակարգավորումների շրջանակներում: Մասնավորապես՝ Դատարանը գտել է, որ տվյալ դեպքում կիրառելի է իրավական հակասությունների (իրավական կոլիզիաների) լուծման այն կանոնը, որի համաձայն՝ վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառվում են ավելի վաղ ուժի մեջ մտած նորմատիվ իրավական ակտի նորմերը, որպիսի կանոնը սահմանված է «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 40-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով:

Ըստ այդմ՝ Դատարանը գտել է, որ վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի են իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի նորմերը, իսկ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ մասի դրույթները վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի չեն, ուստի ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի փոփոխության և նույն ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում այլ անձի նշանակման փաստերով հայցվոր Արսեն Աֆրիկյանը չէր կարող օրենքի ուժով համարվել ազատված զբաղեցրած՝ ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից, այլ վերջինս նշված պաշտոնից կարող էր ազատվել վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված որևէ հիմքի (հիմքերի) առկայության դեպքում:

Վերաքննիչ դատարանը, մերժելով Նախարարության և Արտակ Հարությունյանի վերաքննիչ բողոքները և Դատարանի վճիռը թողնելով անփոփոխ, իրավաչափ է համարել Դատարանի հետևությունները։

Վերոգրյալ իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո համադրելով սույն գործի փաստերը և գնահատելով Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումների հիմնավորվածությունը` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է հետևյալը.

Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ ՀՀ վարչապետի 11.06.2018 թվականի թիվ 676-Ա որոշմամբ Արտյոմ Մխոյանը նշանակվել է ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետ: ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետ Արտյոմ Մխոյանը ՀՀ արդարադատության նախարարին ուղղված 15.06.2018 թվականի թիվ Ե 40/10-2835 գրությամբ վերջինիս առաջարկել է ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական վարչության պետի առաջին տեղակալ, արդարադատության գնդապետ Արսեն Սամվելի Աֆրիկյանին ազատել ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայությունից և արդարադատության գնդապետ Մանուկ Լևոնի Միքայելյանին նշանակել ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում՝ ազատելով նրան ՀՀ ԱՆ «Հրազդան» քրեակատարողական հիմնարկի պետի պաշտոնից:

ՀՀ արդարադատության նախարարը, ղեկավարվելով «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 8-րդ մասով և «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 7-րդ մասով, ինչպես նաև հիմք ընդունելով ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետ Արտյոմ Մխոյանի առաջարկությունը, 15.06.2018 թվականին ընդունել է «Արսեն Աֆրիկյանի մասին» թիվ 255-Ա հրամանը, որով ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետ, արդարադատության գնդապետ Արտյոմ Մխոյանին հրամայել է 15.06.2018 թվականից ապահովել ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնակատար Արսեն Սամվելի Աֆրիկյանի հետ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով վերջնահաշվարկի կատարումը:

ՀՀ արդարադատության նախարարը, ղեկավարվելով «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 8-րդ մասով, «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 7-րդ մասով և «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, ինչպես նաև հիմք ընդունելով ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետ Արտյոմ Մխոյանի առաջարկությունը, 15.06.2018 թվականին ընդունել է «Մանուկ Միքայելյանին Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալ նշանակելու մասին» թիվ 256-Ա հրամանը, որով հրամայել է Մանուկ Լևոնի Միքայելյանին 15.06.2018 թվականից ազատել ՀՀ արդարադատության նախարարության «Հրազդան» քրեակատարողական հիմնարկի պետի պաշտոնից և փոխադրման կարգով նշանակել ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալ:

Սույն որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշումները համադրելով գործի փաստերի հետ՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ հայցվոր Արսեն Աֆրիկյանին ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից ազատելու իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի են իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի նորմերը: Այլ կերպ ասած՝ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ մասի դրույթները վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի չեն, և ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի փոփոխության և նույն ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնում այլ անձի նշանակման փաստերը չէին կարող հիմք հանդիսանալ հայցվոր Արսեն Աֆրիկյանին օրենքի ուժով ՀՀ քրեակատարողական ծառայության պետի առաջին տեղակալի պաշտոնից ազատելու համար: Հետևաբար՝ վերջինս նշված պաշտոնից կարող էր ազատվել միայն վիճելի իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ՝ «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված որևէ հիմքի (հիմքերի) առկայության պայմաններում:

Անդրադառնալով Նախարարության կողմից ներկայացված վճռաբեկ բողոքի մյուս հիմքին առ այն, թե արդյո՞ք վարչական դատավարությունում գործի վարույթի վերսկսումից հետո հայցի հիմքը և (կամ) առարկան կարող է փոփոխվել հայցվորի կողմից, Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել հետևյալը.

Նկատի ունենալով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 155-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված կանոնակարգավորումն առ այն, որ վերաքննության կարգով բողոքարկման ենթակա դատական ակտը չի կարող բողոքարկվել վճռաբեկ դատարան, եթե այն նույն հիմքերով չի բողոքարկվել վերաքննիչ դատարանում, բացառությամբ սույն օրենսգրքի 156-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված դեպքի (դատավարության մասնակից չդարձված անձանց կողմից բողոք ներկայացնելը), Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ ՀՀ վարչական դատարանի վճռի դեմ որևէ հիմքով կամ հիմքերով վերաքննիչ բողոք ներկայացված չլինելու պարագայում դատավարության մասնակիցը չի կարող այդ հիմքով ներկայացնել վճռաբեկ բողոք, իսկ ներկայացնելու պարագայում էլ ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իրավասու չէ այդ հիմքը դարձնել քննարկման առարկա:

Այսպես՝ Դատարանի 12.02.2021 թվականի վճռի դեմ Նախարարության կողմից ներկայացված վերաքննիչ բողոքում չի վկայակոչվել Դատարանի կողմից ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 115-րդ հոդվածի խախտման փաստը, մասնավորապես այն հանգամանքը, որ գործի վարույթը վերսկսելը չի կարող նպատակ հետապնդել փոփոխելու հայցի հիմքը և առարկան, իսկ գործի վարույթի վերսկսման փուլում դրանք այլևս չեն կարող փոփոխվել:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 155-րդ հոդվածի իրավակարգավորման համաձայն՝ Նախարարությունն այդ հիմքով չէր կարող ներկայացնել վճռաբեկ բողոք, իսկ տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանը համապատասխանաբար իրավասու չէ քննարկման առարկա դարձնել խնդրո առարկա հիմքը:

Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքների հիմքերի առկայությունը բավարար չէ Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար, քանի որ Վերաքննիչ դատարանը, մերժելով Նախարարության և Արտակ Հարությունյանի վերաքննիչ բողոքները և Դատարանի 12.02.2021 թվականի վճիռը թողնելով անփոփոխ, կայացրել է գործն ըստ էության ճիշտ լուծող դատական ակտ: Հետևաբար սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված` ստորադաս դատարանի դատական ակտն անփոփոխ թողնելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը:

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ, կամ որի բողոքը մերժվել է, կրում է Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի` վկաներին և փորձագետներին վճարած գումարների հատուցման պարտականությունը, ինչպես նաև մյուս կողմի կրած դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար: Դատական պաշտպանության այն միջոցի հետ կապված ծախսերը, որ իր նպատակին չի ծառայել, դրվում են այդ միջոցն օգտագործած կողմի վրա, անգամ եթե վճիռը կայացվել է այդ կողմի օգտին:

Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ Նախարարության և Արտակ Հարությունյանի կողմից վճռաբեկ բողոքի համար պետական տուրքը վճարված լինելու պարագայում պետական տուրքի հարցը պետք է համարել լուծված՝ նկատի ունենալով, որ բողոքները ենթակա են մերժման:

Միևնույն ժամանակ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ պետական տուրքից բացի, այլ դատական ծախս կատարված լինելու վերաբերյալ որևէ ապացույց գործում առկա չէ։

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-171-րդ հոդվածներով, 172-րդ հոդվածի 1-ին մասով՝ Վճռաբեկ դատարանը

1. Վճռաբեկ բողոքները մերժել: ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 14.10.2021 թվականի որոշումը թողնել անփոփոխ:

2. Դատական ծախսերի բաշխման հարցը համարել լուծված:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ: