«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
 13 ապրիլի 2004 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

31 մարտի 2004 թվականի N 426-Ն

Մսի, մսամթերքի ԵՎ հումքի վարակազերծման կարգը սահմանելու մասին
(վերնագիրը փոփ. 21.07.05 N 1076-Ն, խմբ. 11.02.21 N 156-Ն, փոփ. 15.12.22 N 1947-Ն)

Հիմք ընդունելով «Սննդամթերքի անվտանգության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի 22.3-րդ կետը՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

(նախաբանը փոփ. 15.12.22 N 1947-Ն)

1. Սահմանել`

ա) (կետն ուժը կորցրել է 11.02.21 N 156-Ն)

բ) մսի, մսամթերքի և հումքի վարակազերծման կարգը` համաձայն N 2 հավելվածի:

(1-ին կետը փոփ. 21.07.05 N 1076-Ն, 11.02.21 N 156-Ն, 15.12.22 N 1947-Ն)

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2004 թ. ապրիլի 6 Երևան

Հավելված N 1 ՀՀ կառավարության 2004 թվականի մարտի 31-ի N 426-Ն որոշման

Կ Ա Ր Գ

ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐԻ ՍՊԱՆԴԻՑ ԳՈՅԱՑԱԾ ՄԹԵՐՔԻ ԱՆԱՍՆԱԲՈՒԺԱՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ

(հավելվածն ուժը կորցրել է 11.02.21 N 156-Ն)

Հավելված N 2 ՀՀ կառավարության 2004 թվականի մարտի 31-ի N 426-Ն որոշման

Կ Ա Ր Գ

ՄՍԻ, ՄՍԱՄԹԵՐՔՆԵՐԻ ԵՎ ՀՈՒՄՔԻ ՎԱՐԱԿԱԶԵՐԾՄԱՆ

(վերնագիրը փոփ. 15.12.22 N 1947-Ն)

1. Վարակազերծման ենթակա են միսը և սպանդից գոյացած մյուս մթերքները, որոնք չեն կարող թույլատրվել սննդի համար` առանց նախնական մշակման:

2. Միսը և մյուս մթերքները վարակազերծվում են եփելու միջոցով` առնվազն 100<sup>0</sup>C ջերմաստիճանի պայմաններում, 2 կիլոգրամից ոչ ավելի ծավալով և մինչև 8 սանտիմետր հաստությամբ կտորներով, բաց կաթսաներում` 3 ժամ տևողությամբ, իսկ ավտոկլավում` գոլորշու 0,5 մթնոլորտային ճնշման տակ, 2,5 ժամ տևողությամբ:

3. Միսը համարվում է վարակազերծված, եթե մսի կտորի ներսում ջերմաստիճանը հասնում է առնվազն 80⁰C-ի, խոզի մսի գույնը կտրվածքում դառնում է սպիտակագորշավուն, իսկ մյուս կենդանատեսակների միսը՝ գորշ: Եփված մսի կտրվածքի մակերեսով հոսող հյութը լինում է անգույն:

Ներքին և ենթամաշկային ճարպը հալում են, այդ պրոցեսի ընթացքում ջերմաստիճանը պետք է հասնի մինչև 100⁰C-ի, այդ ջերմաստիճանում պահում են մինչև 20 րոպե:

4. Ցիստիցերկոզով ախտահարված միսը վարակազերծում են սառեցմամբ, աղաջրում պահելու (բացի ճարպից) կամ եփելու միջոցով:

5. Միսը համարվում է առողջ կենդանուց ստացված, եթե առկա են մսեղիքի օրգանոլեպտիկ (արտաքին տեսքը, գույնը, պարզությունը, հոտը) դրական ցուցանիշներ, և քսուքներում բացակայում են ախտածին մանրէները և մակաբուծաբանական հետազոտության արդյունքները բացասական են:

Փորձնական եփման ժամանակ արգանակի օրգանոլեպտիկ ցուցանիշները պետք է համապատասխանեն թարմ մսի ցուցանիշներին:

 Հիվանդ կենդանիների միսը, ինչպես նաև հոգեվարքի վիճակում մորթված կենդանիների միսն ունենում է անբավարար կամ վատ արնաքամվածություն, ավշային հանգույցները կապտավարդագույն են կամ կապտավուն գունավորմամբ, հնարավոր է նաև ախտածին մանրէների մակաբույծների առկայությունը մսում: Փորձնական եփման ժամանակ արգանակը պղտոր է, կարող է լինել փաթիլներով, ունենալ կողմնակի՝ մսին ոչ յուրահատուկ հոտ:

(5-րդ կետը լրաց. 21.07.05 N 1076-Ն)

6. Սառեցման միջոցով վարակազերծումը կատարվում է հետևյալ ռեժիմներով`

ա) խոզի միսը սառեցնում են` ջերմաստիճանը հասցնելով մսի խորքում մինչև
-10<sup>0</sup>C-ի, խցիկում հետագա պահման պայմանով` 10 օրվա ընթացքում` -12<sup>0</sup>C-ից ոչ ավելի ջերմության պայմաններում կամ ջերմաստիճանը հասցնում են մսի խորքում -12<sup>0</sup>C-ից ոչ ավելի ջերմաստիճանի, խցիկում հետագա պահպանման պայմանով` 4 օրվա ընթացքում` -13<sup>0</sup>C-ից ոչ ավելի ջերմության պայմաններում: Մսի խորքում առկա ջերմաստիճանը չափում են կոնքազդրային մկաններում` 7-10 սանտիմետր խորությամբ.

բ) տավարի միսը սառեցնում են` ջերմաստիճանը հասցնելով մսի խորքում -12<sup>0</sup>C-ից ոչ ավելի ջերմաստիճանի, առանց հետագա պահպանման, կամ հասցնելով մսի խորքում -6<sup>0</sup>C-ից ոչ ավելի ջերմաստիճանի, բայց հետագայում խցիկում պահելով -9<sup>0</sup>C-ից ոչ ավելի ջերմաստիճանում` առնվազն 24 ժամ: Սառեցմամբ վարակազերծված միսն ուղարկվում է վերամշակման` ֆարշային երշիկներ (այդ թվում` նաև լիվերային) կամ ֆարշային պահածոներ պատրաստելու համար:

Աղաջրի միջոցով վարակազերծման համար միսը կտրատում են 2,5 կիլոգրամից ոչ ավելի զանգվածով կտորների, լցնում են կերակրի աղ` մսի 10 տոկոսի չափով, այնուհետև լցնում առնվազն 24,0 տոկոս խտություն ունեցող աղի լուծույթ և պահում 20 օր.

գ) թռչունների մսեղիքը բաժանում են 2 կամ 4 մասի և վարակազերծում ստորև նշված եղանակներից որևէ մեկով`

միսը եփում են կափարիչով ծածկված պղնձի մեջ, եռացող ջրում լրիվ խորասուզված վիճակում` հետևյալ տևողությամբ՝

հավի, սագի, բադի, հնդկահավի, խայտահավի, լորի ճտերի համար` 40 րոպե,

հավի ու բադի համար` 60-70 րոպե,

սագի և հնդկահավի համար` 90 րոպե.

միսը եփելու վերջում ջերմաստիճանը կրծքի մկանների խորքում չպետք է ցածր լինի 78⁰C-ից:

Մսի պահածոները պատրաստվում են համաձայն գործող տեխնոլոգիաների:

Սալմոնելյոզով և տուբերկուլյոզով ախտահարված թռչունների մսեղիքը եփվում է 100⁰C ջերմաստիճանում` 90 րոպե տևողությամբ:

7. Մսի և սպանդից գոյացած մյուս մթերքների վարակազերծման աշխատանքների ավարտից հետո անցկացվում է շենքերի, գույքի, սարքավորումների և այլ օժանդակ նյութերի անասնաբուժասանիտարական մշակում:

8. (կետն ուժը կորցրել է 15.12.22 N 1947-Ն)

(հավելվածը լրաց. 21.07.05 N 1076-Ն, փոփ. 15.12.22 N 1947-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան