ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ
|
ՀՀ տնտեսական դատարանի վճիռ |
Քաղաքացիական գործ թիվ Տ-2064 |
| Նախագահող դատավոր՝ | Ռ. Հակոբյան |
Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ
ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)
|
նախագահությամբ |
Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ | |
|
մասնակցությամբ դատավորներ |
Ա. Մկրտումյանի | |
|
Ս. Սարգսյանի | ||
|
Է. Հայրիյանի | ||
|
|
Վ. Աբելյանի | |
|
Ս. Անտոնյանի |
2006 թվականի նոյեմբերի 17-ին
դռնբաց դատական նիստում, քննելով ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության (այսուհետ՝ Ծառայություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ տնտեսական դատարանի 18.09.2006 թվականի վճռի դեմ՝ ըստ հայցի Ծառայության Թալինի տարածքային հարկային տեսչության (այսուհետ՝ Հարկային տեսչություն) ընդդեմ «Արշակ Մանուկյան» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերության (այսուհետ՝ Ընկերություն)՝ պետական բյուջեի օգտին 1 283 328 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջի մասին,
Պ Ա Ր Զ Ե Ց
1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.
Դիմելով դատարան՝ Հարկային տեսչությունը պահանջել է Ընկերությունից բռնագանձել 1 283 328 ՀՀ դրամ պարտավորությունների գումարը, այդ թվում՝ պետական տուրքի գծով 1 260 500 ՀՀ դրամ, որից 300 000 ՀՀ դրամն ապառք, 960 500 ՀՀ դրամը տույժ և պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարի գծով 22 828 ՀՀ դրամ, որից 16.170 ՀՀ դրամն ապառք, 6 658 ՀՀ դրամը տույժ։
ՀՀ տնտեսական դատարանի (այսուհետ՝ Դատարան) 18.09.2006 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է մասնակի՝ որոշվել է Ընկերությունից հօգուտ պետական բյուջեի բռնագանձել 22 828 ՀՀ դրամ պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարի պարտքը և 6 658 ՀՀ դրամ տույժի գումարը։
Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ծառայությունը։
Վճռաբեկ բողոքին պատասխան չի ներկայացվել։
2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով՝
Դատարանը չի կիրառել «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ, 6-րդ և 6.1-րդ հոդվածները, որոնք պետք է կիրառեր։
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.
Պետական տուրքի վճարման՝ իրավաբանական անձանց պարտավորությունը դադարում է այդ պարտականության կատարումով, պետական տուրքի վճարումից ազատումով, պետական տուրքի վերացումով կամ օրենքով սահմանված այլ հիմքերով։ Պետական տուրք վճարողները պարտավոր են ժամանակին լրիվ վճարել օրենքով սահմանված պետական տուրքերը, ինչպես նաև պետական տուրքը ժամանակին չվճարելու համար հաշվարկված տույժի գումարները։ Մինչդեռ Ընկերության պետական տուրքի վճարման պարտավորությունը որևէ եղանակով չի դադարեցվել։
Վճռաբեկ բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Դատարանի 18.09.2006 թվականի վճռի՝ պետական տուրքի գծով հայցը մերժելու մասը։
3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.
Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝
1) 11.03.2002 թվականին ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության կողմից Ընկերությանը տրվել է թիվ 6727 լիցենզիան՝ 3 տարի ժամկետով (կապիտալ շինարարության իրականացում՝ քաղաքացիական ոլորտ)։
2) Նշված լիցենզիայի համար Ընկերությունը վճարել է միայն 2002-2003 թվականների համար տարեկան պետական տուրքը, իսկ 2003-2005 թվականների համար չի վճարել։
3) 22.10.2003 թվականին Ընկերությանը տրամադրվել է նաև թիվ 801007 լիցենզիան (կապիտալ շինարարության թույլտվություն)։
4) Նշված լիցենզիայի համար Ընկերությունը վճարել է 2003-2004 թվականների պետական տուրքը, իսկ 2004-2005 թվականների համար չի վճարել։
5) Պետական տուրքի տարեկան վճարումներն ուշացնելու համար Հարկային տեսչությունն Ընկերության նկատմամբ հաշվարկել է տույժեր՝ թիվ 6727 լիցենզիայի համար 600 500 ՀՀ դրամ, թիվ 801007 լիցենզիայի համար՝ 360 000 ՀՀ դրամ։
6) Պետական տուրքի գծով Ընկերության պարտքը կազմում է 1 260 500 ՀՀ դրամ, որից 300 000 ՀՀ դրամն ապառք, իսկ 960 500 ՀՀ դրամը տույժ։
7) Ընկերության թիվ 6727 և թիվ 801007 լիցենզիաների գործողությունը կասեցնելու մասին ապացույց գործում առկա չէ։
4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.
Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ՝ այն հիմնավոր է մասնակի հետևյալ պատճառաբանությամբ.
«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի (այսուհետ` Օրենք) 5-րդ հոդվածով սահմանված են պետական տուրք վճարողների պարտավորությունները։ Նշված հոդվածի համաձայն՝ պետական տուրք վճարողները պարտավոր են ժամանակին և լրիվ վճարել օրենքով սահմանված պետական տուրքերը, պետական տուրքի վճարումով ծառայություններ կամ գործողություններ իրականացնող մարմիններ կամ պաշտոնատար անձանց ներկայացնել պետական տուրքի վճարումը հիմնավորող փաստաթղթերը, ներկայացնել պետական տուրքի վճարման գծով իրեն վերապահված արտոնությունները հաստատող փաստաթղթերը, նույն օրենքով սահմանված դեպքերում պետական բյուջե վճարել պետական տուրքը ժամանակին չվճարելու համար հաշվարկված տույժերի գումարները։
Ընկերությանը տրված լիցենզիաների համար Օրենքի 19-րդ հոդվածի 16.2-րդ կետով սահմանված է տարեկան պետական տուրք։
Սույն գործով հաստատված փաստերի հիման վրա Ընկերությունը չի վճարել 11.03.2002 թվականի թիվ 6727 լիցենզիայի 2003-2005 թվականների և 22.10.2003 թվականի թիվ 801007 լիցենզիայի 2004-2005 թվականների համար սահմանված տարեկան պետական տուրքերը, հետևաբար նրա մոտ առկա է պետական տուրքի վճարման պարտավորություն։
«Լիցենզավորման մասին» ՀՀ օրենքի 36-րդ հոդվածի 1-ին մասի 11-րդ կետի համաձայն՝ տարեկան պետական տուրքը չվճարելու դեպքում լիցենզիայի գործողությունը կարող է կասեցվել։ Նույն օրենքի 34-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ լիցենզիայի գործողության կասեցումը որոշակի ժամկետով կամ որոշակի պայմաններով լիցենզավորված անձին լիցենզավորման ենթակա գործունեությունը կամ այդ գործունեության առանձին գործառույթները կամ լիցենզիայով վերապահված առանձին գործողություններն իրականացնելու իրավունքից ժամանակավորապես զրկումն է։
Դատարանը տարեկան պետական տուրքի գծով հայցը մերժելու իրավական հիմք է համարել Ընկերության կողմից տարեկան պետական տուրքը չվճարելու օրվանից լիցենզիայի գործողությունը «Լիցենզիայի մասին» ՀՀ օրենքի 36-րդ հոդվածի 10-րդ մասի ուժով կասեցված լինելու փաստը։ Դատարանը գտել է, որ պատասխանողի նկատմամբ դադարեցվել է լիցենզիայով նախատեսված գործունեությունն առանց պատասխանատվության իրականացնելու իրավաբանորեն երաշխավորված հնարավորության ընձեռումը։
«Լիցենզավորման մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն` լիցենզիայի գործողությունը կասեցված է համարվում այդ մասին լիցենզավորող մարմնի որոշումը լիցենզավորված անձին պատշաճ հանձնելու կամ նրա մոտ մուտքագրվելու օրվանը հաջորդող օրվանից, եթե լիցենզիայի գործողությունը կասեցնելու մասին որոշմամբ կամ օրենքով ավելի ուշ ժամկետ նախատեսված չէ։
Նշված դրույթից հետևում է, որ լիցենզիայի գործողությունը կասեցվում է լիցենզավորող մարմնի նման որոշմամբ։ Մինչդեռ ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության կողմից Ընկերության լիցենզիաների գործողությունը կասեցնելու մասին որոշումների առկայության փաստը ապացուցված չէ (մասնավորապես, գործում բացակայում են այդ որոշումները), հետևաբար դատարանը չէր կարող առանց նման փաստի եզրակացության հանգեր Ընկերության լիցենզիաների գործողության կասեցված լինելու մասին։
Այս պայմաններում դատարանը եզրակացրել է, որ հերթական տարեկան պետական տուրքի գանձման օբյեկտ հանդիսացող գործունեության հետագա իրականացման հնարավորություն պատասխանողին չի ընձեռնվել լիցենզիայի գործողության կասեցումից ի վեր, ուստի տվյալ պարագայում բացակայում է հերթական տարեկան պետական տուրքի գումարի գանձման օբյեկտը այն մասով, որին վերաբերում է հայցվորի հաշվարկած պարտավորությունը, ինչը նույնն է, թե նման պարտավորություն չի ծագել։ Միաժամանակ, դատարանը գտել է, որ քննարկվող ժամանակահատվածում գործող օրենսդրությամբ լիցենզիայի գործողության կասեցման ընթացքում պետական տուրքի վճարման պարտականություն նախատեսված չի եղել։
Ընկերության կողմից լիցենզիաների տարեկան պետական տուրքը չվճարելու ժամանակաշրջանի խմբագրությամբ գործող «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի համաձայն` իրավաբանական անձանց պետական տուրքի վճարման պարտավորությունը դադարում է այդ պարտականության կատարումով, պետական տուրքի վճարումից ազատումով, պետական տուրքի վերացումով կամ օրենքով սահմանված այլ հիմքերով։ Տարեկան պետական տուրքի վճարման պարտավորությունը դադարում է նաև մինչև սահմանված ժամկետի վերջին օրը տարեկան պետական տուրքի գանձման օբյեկտ հանդիսացող ծառայությունների մատուցման կամ գործողությունների կատարման արդյունքում տրված փաստաթղթերը (իրավունքները, թույլտվությունները, լիցենզիաները) սահմանված կարգով ուժը կորցրած ճանաչվելու և Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով լուծարվելու դեպքերում։
Ընկերությունը չի ազատվել տարեկան պետական տուրքի վճարումից, ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով չի լուծարվել և չի վերացվել այդ պետական տուրքը։
«Լիցենզավորման մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված են լիցենզիայի գործողության դադարեցման հիմքերը և ամրագրված է, որ լիցենզիայի գործողությունը դադարեցվում է լիցենզիան ուժը կորցրած ճանաչելու միջոցով։
Վեր հիշատակված իրավական ակտերի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ լիցենզավորման ենթակա գործունեություն իրականացնող անձանց կողմից տարեկան պետական տուրքը չվճարելու դեպքում այդ անձինք ժամանակավորապես՝ մինչև տարեկան պետական տուրքի վճարումը, զրկվում են լիցենզիայով վերապահված գործողություններ իրականացնելու իրավունքից, հետևաբար, արտոնագրի, թույլտվության կամ լիցենզիայի գործողությունը ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կասեցվելու դեպքում կասեցման ժամանակահատվածում հերթական տարեկան պետական տուրքը ենթակա է վճարման անկախ լիցենզիայի գործողության կասեցման հիմքերից ու ժամկետներից։
«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածով նախատեսված «ուժը կորցրած ճանաչվելու» արտահայտությունն իմաստային առումով լիովին համընկնում է «Լիցենզավորման մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածով նախատեսվող «լիցենզիան ուժը կորցրած ճանաչել» արտահայտությանը և պետական տուրքի հետագա վճարման պարտավորությունը տվյալ դեպքում կարող էր դադարել միայն սահմանված կարգով լիցենզիան ուժը կորցրած ճանաչելուց հետո։
Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում սույն որոշմամբ արձանագրել, որ լիցենզիան ուժը կորցրած է ճանաչվում այն դեպքում, երբ դադարեցվում է, այլ ոչ թե կասեցվում է դրա գործողությունը։ Հետևաբար, նույնիսկ լիցենզիայի գործողության կասեցման դեպքում անգամ Ընկերությունը պարտավոր էր կատարել դրանց համար սահմանված տարեկան պետական տուրքի վճարման պարտավորությունը։
Ինչ վերաբերվում է «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 6.1-րդ հոդվածը դատարանի կողմից չկիրառելու մասին բողոքի հիմքին, ապա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր չէ։ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 6.1-րդ հոդվածն ուժի մեջ է մտել 28.01.2006 թվականին և այդ հոդվածին հետադարձ ուժ չի տրվել,հետևաբար «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 6.1-րդ հոդվածը սույն գործով կիրառելի չէ։
Այսպիսով, սույն բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի ուժով վերանայվող դատական ակտը մասնակիորեն բեկանելու համար։
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը
Ո Ր Ո Շ Ե Ց
1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել։ Բեկանել ՀՀ տնտեսական դատարանի 18.09.2006 վճիռը՝ պետական տուրքի գծով հայցը մերժելու մասով և գործն այդ մասով ուղարկել նույն դատարան՝ այլ կազմով նոր քննության։
2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման։
|
Նախագահող` |
Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ | |
|
Դատավորներ` |
Ա. Մկրտումյան | |
|
Ս. Սարգսյան | ||
|
Է. Հայրիյան | ||
|
|
Վ. Աբելյան | |
|
|
Ս. Անտոնյան |
| Փոփոխող ակտ | Համապատասխան ինկորպորացիան |
|---|
| Փոփոխող ակտ | Համապատասխան ինկորպորացիան |
|---|