ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Քաղաքացիական գործ թիվ 2-1509

Քաղաքացիական գործ թիվ 3-2501(Ա) 2006 թ.

Նախագահող դատավոր՝

Ս. ԱՐԱՄՅԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

	նախագահությամբ`	Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ
	մասնակցությամբ դատավորներ`	Ա. ՄԿՐՏՈՒՄՅԱՆԻ
		Վ. ԱԲԵԼՅԱՆԻ Ս. ԳՅՈՒՐՋՅԱՆԻ
		Է. Հայրիյանի Ս. Սարգսյանի
		Ս. Անտոնյանի

2006 թվականի դեկտեմբերի 21-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Գևորգ Ջիվարյանի ներկայացուցիչ Անի Թորոսյանի կողմից բերված վճռաբեկ բողոքը Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 29.05.2006 թվականի վճռի դեմ՝ ըստ հայցի Իրինա Հակոբյանի ընդդեմ Գևորգ Ջիվարյանի՝ ամուսնալուծության և ալիմենտի բռնագանձման պահանջների մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի վճռով որոշվել է.

ա/ ամուսնալուծության պահանջի մասով գործի վարույթը կարճել,

բ/ ալիմենտի բռնագանձման պահանջը բավարարվել է, վճռվել է Գևորգ Ջիվարյանից հօգուտ Իրինա Հակոբյանի, որպես վերջինիս խնամքին գտնվող 18.12.2002 թվականին ծնված Սոս Գևորգի Ջիվարյանի ապրուստի միջոց բռնագանձել ալիմենտ, յուրաքանչյուր ամիս 15.000 (տասնհինգ հազար) դրամ, մինչև երեխայի չափահաս դառնալը՝ ալիմենտի բռնագանձումը սկսելով 01.08.2004 թվականից։։

Սույն գործով վճռաբեկ բողոքը ներկայացրել է պատասխանող Գևորգ Ջիվարյանի ներկայացուցիչը։։

Վճռաբեկ բողոքին պատասխան է ներկայացվել հայցվոր Իրինա Հակոբյանի կողմից։։

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքը, փաստարկները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում՝ ներքոհիշյալ հիմնավորմամբ.

1) Դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 95-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջները։։

Բողոքի սույն հիմքը բողոք բերած անձը հիմնավորել է հետևյալ փաստարկով։։

ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 95-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն, ալիմենտ հատկացվում է դատարան դիմելու պահից։։ Անցած ժամանակահատվածի համար ալիմենտ կարող է բռնագանձվել դատարան դիմելու պահին նախորդող երեք տարվա համար, եթե դատարանով հաստատվել է, որ մինչ դատարան դիմելը միջոցներ են ձեռնարկվել ապրուստի միջոցներ ստանալու համար, բայց ալիմենտը չի ստացվել ալիմենտ վճարելու պարտավոր անձի կողմից դա վճարելուց խուսափելու հետևանքով։։ Քաղաքացիական գործում չկա որևէ ապացույց, որը կհաստատի հայցվորի կողմից ալիմենտ ստանալու ուղղությամբ միջոցներ ձեռնարկած լինելու և պատասխանողի կողմից ալիմենտի վճարումից խուսափելու հանգամանքները։։ Իսկ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի համաձայն, այդ ապացույցների ներկայացումը հայցվորի դատավարական պարտականությունն է հանդիսանում։։

2) Դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ և 139-րդ հոդվածների պահանջները։։

Բողոքի սույն հիմքը բողոք բերած անձը հիմնավորել է հետևյալ փաստարկներով։։

Դատարանի վճռի մասին Գևորգ Ջիվարյանը որևէ տեղեկություն չի ունեցել, նա հանդիսանում է Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացի և ունի մշտական բնակության վայր, որին հայցվորը քաջատեղյակ է եղել, սակայն դատարանից այն թաքցրել է։։ Արդյունքում Գ.Ջիվարյանը չի տեղեկացվել իրենից ալիմենտ բռնագանձելու վերաբերյալ կայացված վճռի մասին։։

Դատական ակտը կայացվելուց հետո դատարանը այն պատշաճ կերպով չի ուղարկել կողմին։։

Վերոգրյալի հիման վրա վճռաբեկ բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 29.05.2006 թվականի վճիռը և այն փոփոխել՝ ալիմենտի բռնագանձումը կատարել վճիռը կայացնելու պահից։։

2.1 Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի փաստարկները.

Դատարանը ճիշտ է կիրառել ՀՀ Ընտանեկան օրենսգրքի 95-րդ հոդվածի պահանջները, քանի որ պատասխանողը որպես ծնող տեղյակ է, որ ալիմենտ վճարելու պարտականություն ունի և այդ պարտականությունը նախատեսված է ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքով, իսկ նա երեխային նյութապես չի օգնել, ինչի մասին են վկայում դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած բազմաթիվ վճիռները։։

Բացի այդ, դատարանը ծանուցագրերը պատշաճ ձևով ուղարկել է պատասխանողի վերջին հայտնի բնակության վայրի հասցեով, դատական նիստերը մի քանի անգամ հետաձգվել են հայցվորի ներկայացուցչի միջնորդությամբ՝ Գ.Ջիվարյանին դատական նիստերին ներգրավելու նպատակով։։ Այսինքն՝ դատարանի կողմից պահպանվել են ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 94-րդ հոդվածի պահանջները։։

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1) Կողմերի երեխան՝ Սոս Գևորգի Հակոբյանը, ծնվել է 18.12.2002 թվականին։

2) Նույն օրը՝ 18.12.2002 թվականին, Գևորգ Ջիվարյանը ընդունել է երեխայի նկատմամբ հայրությունը, որի արդյունքում երեխային տրվել է նոր ծննդյան վկայական՝ հոր ազգանվամբ։։

3) Սույն քաղաքացիական գործով ամուսնալուծության և ալիմենտի բռնագանձման պահանջով Իրինա Հակոբյանը հայցադիմում է ներկայացրել դատարան 31.03.2006 թվականին։։

4) Հայցադիմումի մեջ նշվել է պատասխանողի վերջին հայտնի բնակության վայրը՝ Երևանի, Մ.Խորենացու փողոցի 47/1 շենքի թիվ 30 բնակարանը։։

5) Առաջին ատյանի դատարանի 10.05.2006 թվականի համապատասխան գրությանն ի պատասխան Երևանի Կենտրոն համայնքի ««Կենտրոն» համատիրության կառավարիչը տեղեկացրել է, որ կատարված ստուգման համաձայն Մ.Խորենացի 47/1 շենքի թիվ 130 բնակարանի բնակիչ Գևորգ Ջիվարյանին դատական նիստի մասին ծանուցել հնարավոր չէ, քանի որ նա ըստ ծնողների հայտարարության բացակայում է ՀՀ-ից։։ Ծանուցվել է պատասխանողի հայրը՝ Սոս Ջիվարյանը, որի համար ստորագրել է (գ.թ.16)։։

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

Քննելով վճռաբեկ բողոքը վերը նշված հիմքերի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ՝

1) բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 95-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ ալիմենտ հատկացվում է դատարան դիմելու պահից։։ Անցած ժամանակահատվածի համար ալիմենտ կարող է բռնագանձվել դատարան դիմելու պահին նախորդող երեք տարվա համար, եթե դատարանով հաստատվել է, որ մինչև դատարան դիմելը միջոցներ են ձեռնարկվել ապրուստի միջոց ստանալու համար, բայց ալիմենտը չի ստացվել ալիմենտ վճարելու պարտավոր անձի կողմից դա վճարելուց խուսափելու հետևանքով։։ Այսինքն՝ սույն հոդվածում օրենսդիրը սահմանել է ալիմենտի՝ միայն այդպիսի պահանջով դատարան դիմելու պահից հատկացման կանոն։։ Նշված հոդվածի նույն մասի երկրորդ նախադասությամբ նախատեսվել է այդ կանոնից բացառություն, այն է՝ դատարան դիմելու պահին նախորդող երեք տարվա համար ալիմենտը կարող է բռնագանձվել, եթե դատաքննությամբ հաստատվել է ալիմենտի վճարման պարտավորություն ունեցող անձի կողմից այն վճարելուց խուսափելու հանգամանքը։։

Սույն բողոքի՝ ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 95-րդ հոդվածի խախտման մասին վճռաբեկ բողոքի պատճառաբանությունը հիմնավոր է, քանի որ պատասխանողի կողմից ալիմենտ վճարելու պարտավորությունից խուսափելու, ինչպես նաև երեխային նյութական օգնություն ցույց չտալու վերաբերյալ հանգամանքները հաստատող որևէ պատշաճ ապացույց գործում առկա չէ։։ Մինչդեռ առաջին ատյանի դատարանը հիմնվելով միայն հայցվորի հայտարարությունների վրա, հաստատված է համարել այն հանգամանքը, որ պատասխանողն իր անչափահաս երեխային նյութական օգնություն ցույց չի տվել (գ.թ.27)։։

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 92-րդ հոդվածի 2-րդ կետը, ինչը հանգեցրել է դատական սխալի։։

2) Բողոքն երկրորդ հիմքով հիմնավոր է մասնակի՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի համաձայն՝ գործին մասնակցող անձինք դատական ծանուցագրերով տեղեկացվում են դատական նիստի կամ առանձին դատավարական գործողություններ կատարելու ժամանակի և վայրի մասին։։ Ծանուցագիրն ուղարկվում է պատվիրված նամակով՝ հանձնման մասին ծանուցմամբ կամ հաղորդագրության ձևակերպումն ապահովող կապի այլ միջոցների օգտագործմամբ կամ հանձնվում է ստացականով (այսուհետ՝ պատշաճ ձևով)։։ Ծանուցագիրն ուղարկվում է գործին մասնակցող անձի նշած հասցեով։։

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 94-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ պատասխանողի փաստացի գտնվելու վայրը անհայտ լինելու դեպքում դատարանը գործը քննում է պատասխանողի վերջին հայտնի բնակության վայրի համայնքի ղեկավարի կամ նրա վերջին հայտնի աշխատավայրի տնօրինության կողմից ծանուցում ստանալու փաստը հավաստող մակագրությամբ հաղորդագրություն ստանալուց հետո։։

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի խախտման մասին վճռաբեկ բողոքի պատճառաբանությունն անհիմն է, քանի որ սույն գործի փաստերի համաձայն՝ պատասխանողը բացակայել է Հայաստանի Հանրապետությունից և նրա փաստացի գտնվելու վայրն անհայտ է եղել, իսկ դատարանը պատասխանողին ծանուցել է վերջին հայտնի բնակության հասցեով։։

Սույն գործով պատասխանողի փաստացի գտնվելու վայրը հայտնի չլինելու պայմաններում դատարանը իրավացիորեն ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 94-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջներին համապատասխան՝ գործը քննել է պատասխանողի բացակայությամբ։։

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 139-րդ հոդվածի համաձայն՝ դատարանի վճիռը, այն կազմելուց անմիջապես հետո, պատշաճ ձևով ուղարկվում է գործին մասնակցող անձանց։։

Նշված հոդվածի պահանջի խախտման մասին վճռաբեկ բողոքի փաստարկը Վճռաբեկ դատարանը հիմնավոր է համարում, քանի որ դատարանը նշված հոդվածի պահանջներին համապատասխան վճիռը չի ուղարկել պատասխանողին՝ նրա վերջին հայտնի բնակության վայրի հասցեով։։

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքերի առկայությունը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի համաձայն, Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի վճիռը մասնակիորեն բեկանելու հիմք է։։

Միևնույն ժամանակ, վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-րդ հոդվածի առաջին մասի 4-րդ կետով սահմանված՝ ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու՝ Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

««Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» Եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք։։ Սույն քաղաքացիական գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար։։ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է Կոնվենցիայի նույն հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից։։ Տվյալ դեպքում վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից։։

Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն վճռաբեկ բողոքը ենթակա է բավարարման, իսկ Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 29.05.2006 թվականի վճիռը՝ փոփոխման։։

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1.Վճռաբեկ բողոքը բավարարել։։ Բեկանել Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 29.05.2006 թվականի վճիռը՝ ալիմենտի բռնագանձումը 2004 թվականի օգոստոսի 1-ից սկսելու վերաբերյալ մասով և այն փոփոխել՝ ալիմենտի բռնագանձումն իրականացնել հայցվոր Իրինա Հակոբյանի կողմից դատարան դիմելու պահից՝ 31.03.2006 թվականից։։

2. Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 29.05.2006 թվականի վճիռը՝ ամուսնալուծության պահանջով գործի վարույթը կարճելու մասով թողնել օրինական ուժի մեջ։։

3. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման։։

Նախագահող`		Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
Դատավորներ`		Ա. ՄԿՐՏՈՒՄՅԱՆ
		Վ. ԱԲԵԼՅԱՆ Ս. ԳՅՈՒՐՋՅԱՆ
		Է. Հայրիյան Ս. Սարգսյան
		Ս. Անտոնյան