ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

Ք. Երևան 4 նոյեմբերի 2021 թ.

ԲԴԽ-81-Ո-Կ-22

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԻ ԱՌԱՋԻՆ ԱՏՅԱՆԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ԴԱՏԱՎՈՐ ՄՈՒՐԱԴ ՀՈՎԱԿԻՄՅԱՆԻՆ ԿԱՐԳԱՊԱՀԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱՐԿԵԼՈՒ ՀԱՐՑԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ`

ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԿԱԶՄՈՎ՝

նախագահությամբ՝
Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահի պաշտոնակատար	Գ. Ջհանգիրյանի,
մասնակցությամբ՝
անդամներ	Գ. Բեքմեզյանի,
	Դ. Խաչատուրյանի,
	Մ. Մակյանի,
	Լ. Մելիքջանյանի,
	Ս․ Միքայելյանի,
	Ա. Մխիթարյանի,
	Ս. Չիչոյանի,
	Վ. Քոչարյանի,
Արդարադատության նախարարի տեղակալ	Ե. Թումանյանցի,
Արդարադատության նախարարի ներկայացուցիչներ	Գ. Հարությունյանի Դ. Գասպարյանի,
Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր	Մ. Հովակիմյանի,
Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավորի ներկայացուցիչ	Մ. Զիլֆուղարյանի,
քարտուղարությամբ՝	Ա. Շիլաջյանի,

դռնբաց նիստում, քննության առնելով Արդարադատության նախարարի՝ «Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Մուրադ Հովակիմյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ ՀՀ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» 2021 թվականի սեպտեմբերի 15-ի N 67-Ա որոշումը և կից ներկայացված փաստաթղթերը,

 Պ Ա Ր Զ Ե Ց.

1.Գործի նախապատմությունը.

Կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել փաստաբաններ Նարինե Բեգլարյանի և Սոֆյա Խառատյանի կողմից 19.04.2021 թվականին Արդարադատության նախարարին (այսուհետ նաև՝ Նախարար) ներկայացված հաղորդումը՝ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ նաև՝ Դատարան) դատավոր Մուրադ Հովակիմյանի (այսուհետ նաև՝ Դատավոր) նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու վերաբերյալ, ինչպես նաև Արդարադատության նախարարության քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման գործակալության (այսուհետ նաև` Կենտրոնական մարմին) կողմից 16.04.2021 թվականին նախարարության վերահսկողական ծառայության պետին ուղղված գործով դատավորի գործողությունների օրինականության հարցը քննարկման առարկա դարձնելու վերաբերյալ գրության (այսուհետ նաև՝ Գրություն) ուսումնասիրությամբ առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի ինքնուրույն հայտնաբերումը:

Նախարարի 16․07․2021 թվականի N56-Ա որոշմամբ Դատավորի նկատմամբ հարուցվել է կարգապահական վարույթ։

Նախարարի 15․09․2021 թվականի N67-Ա որոշմամբ միջնորդություն է ներկայացվել Բարձրագույն դատական խորհուրդ՝ Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ:

2.Վարույթ հարուցած մարմնի դիրքորոշումը.

Նախարարը ներկայացրած միջնորդությամբ հայտնել է, որ Դատավորը թույլ է տվել «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի (այսուհետ նաև՝ Օրենք) 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի, 70-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ և 10-րդ կետերի խախտումներ, այն է՝ «Երեխայի միջազգային առևանգման քաղաքացիական մոտեցումների մասին» Հաագայի 25.10.1980 թվականի կոնվենցիայի (այսուհետ՝ Կոնվենցիա) իրավական նորմերին համապատասխան քննության և լուծման ենթակա՝ Հայաստանի Հանրապետություն անօրինական տեղափոխված կամ Հայաստանի Հանրապետությունում ապօրինի պահվող երեխայի վերադարձի (այսուհետ՝ երեխայի վերադարձի) վերաբերյալ հայցադիմումի հիման վրա հարուցված գործի վարույթը կասեցրել է մինչև այլ դատարանի վարույթում գտնվող երեխայի բնակության վայրը որոշելու վերաբերյալ գործով եզրափակիչ դատական ակտ կայացնելը, այն դեպքում, երբ Կոնվենցիան արգելում է այդ հիմքով վարույթի կասեցումը, ինչպես նաև գործի քննությունն իրականացրել և դատական ակտը կայացրել է ոչ այն նորմատիվ իրավական ակտերի պահանջների պահպանմամբ, որոնց նորմերը կիրառելի են տվյալ գործի քննության և լուծման նկատմամբ և արդյունքում զերծ չի մնացել նաև դատական իշխանությունը վարկաբեկող, դատական իշխանության անկախության և անաչառության վերաբերյալ հանրության վստահությունը նվազեցնող վարքագիծ դրսևորելուց, ինչպես նաև ողջամիտ, անկողմնակալ դիտորդի մոտ կողմնակալություն կամ խտրականություն տպավորություն ստեղծելուց, միաժամանակ չի ապահովել դատավորի կարգավիճակին վայել մասնագիտական պատրաստվածություն։

Որպես միջնորդությամբ նշված խախտման իրավական հիմքեր վարույթ հարուցող մարմինը վկայակոչել է Սահմանադրության 5-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի (այսուհետ նաև՝ Օրենսգիրք) 157-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին ենթակետը, 6-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 7-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 202-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը, 204-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 206-րդ և 207-րդ հոդվածների 1-ին կետերը և 208-րդ հոդվածների 1-ին և 2-րդ մասերը, «Միջազգային պայմանագրերի մասին» օրենքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, Կոնվենցիայի 1-ին հոդվածի «ա» ենթակետը, 5-րդ հոդվածի «ա» ենթակետը, 7-րդ հոդվածի «զ» ենթակետը, 11-րդ և 16-րդ հոդվածները, Օրենքի 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը, 70-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ, 10-րդ կետերը, 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը և նույն հոդվածի 5-րդ մասը, 147-րդ հոդվածի 5-րդ մասը, 148-րդ հոդվածի 1-ին մասը:

Նախարարը նշել է, որ վերոնշյալ իրավական նորմերի համաձայն՝ երեխայի վերադարձի վերաբերյալ հարցը ենթակա է լուծման դատարանի կողմից հատուկ հայցային վարույթի կարգով կենտրոնական մարմնի կողմից ներկայացված համապատասխան հայցադիմումի հիման վրա հարուցված քաղաքացիական գործի շրջանակներում։ Կոնվենցիայի 16-րդ հոդվածի վերլուծությունից հետևում է, որ երեխայի վերադարձի վերաբերյալ հայցի հիման վրա հարուցված քաղաքացիական գործի առկայության փաստն արգելք է հանդիսանում դատարանների կողմից խնամակալության իրավունքի մասին հարցերով, այդ թվում՝ երեխայի բնակության վայրը որոշելու վերաբերյալ պահանջներով հարուցված քաղաքացիական գործերով քննություն իրականացնելու համար։ Այլ կերպ՝ հիշյալ կոնվենցիոն նորմը երեխայի վերադարձի վերաբերյալ քաղաքացիական գործի քննության ժամանակահատվածում դատարանին զրկում է երեխայի խնամակալության հարցերով արդարադատություն իրականացնելու իրավասությունից։ Ուստի, դատարանի կողմից նշված արգելքի շրջանցման արդյունքում, այն է՝ նախքան Կոնվենցիայի շրջանակներում երեխայի վերադարձի վերաբերյալ հարցի պարզումը, կայացված՝ երեխայի խնամակալության հարցի լուծման վերաբերյալ դատական ակտը և դրանով հաստատված իրավահարաբերությունները և փաստերը պետք դիտվեն որպես օրենքի պահանջների խախտմամբ կայացված և հաստատված։

Կոնվենցիոն արգելքի պայմաններում այդպիսի կասեցումը կրում է ձևական բնույթ, չի ծառայում իր նպատակներին, քանի որ Կոնվենցիան, արդեն իսկ արգելելով դատարանի կողմից երեխայի խնամակալության վերաբերյալ հարցի լուծումը և այդ կերպ բացառելով նման հիմքով երեխայի վերադարձի վերաբերյալ քաղաքացիական գործի կասեցման հնարավորությունը, այլևս իրավաբանական նշանակություն չի տալիս երեխայի խնամակալության վերաբերյալ գործի շրջանակներում հաստատման ենթակա որևէ փաստի կամ իրավահարաբերության և դրանք չի դիտում երեխայի վերադարձման վերաբերյալ քաղաքացիական գործի վարույթը խոչընդոտող։

Միաժամանակ, Կոնվենցիոն կարգավորումները հիմք են տալիս հետևություններ անել առ այն, որ Օրենսգրքի 157-րդ հոդվածի 1-ին մասի հիմքով (տվյալ դեպքում մինչև երեխայի խնամակալության վերաբերյալ գործով եզրափակիչ ակտ կայացնելը) երեխայի վերադարձի վերաբերյալ քաղաքացիական գործի վարույթի կասեցումն արգելված լինելու պարագայում դատարանի կողմից նշված հիմքով վարույթը կասեցնելու մասին որոշումը, ըստ էության, հանդիսանում է արդարադատության իրականացումից ժամանակավոր հրաժարում։

Բացի վերոգրյալը, Դատարանի կողմից Օրենսգրքի 157-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հիմքով երեխայի վերադարձի վերաբերյալ քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցնելու իրավական հնարավորության բացակայության մասին են վկայում նաև Կոնվենցիայով սահմանված նպատակների իրականացմանն ուղղված Կոնվենցիայի և Օրենսգրքի ընթացակարգային կարգավորումները:

Կոնվենցիան պայմանավորվող պետությունների դատական և վարչական մարմինների համար երեխաներին վերադարձնելու վերաբերյալ հարցը լուծելիս սահմանում է անհապաղ գործելու պարտականություն, միաժամանակ նախատեսում է այդ ոլորտում վերջիններիս կողմից իրենց լիազորությունների իրականացման հստակ ժամկետներ և սահմանում է դրանց խախտման դեպքում համապատասխան ներգործության միջոցներ կիրառելու հնարավություն և հաշվետու լինելու պարտականություն։ Նույն կերպ, հաշվի առնելով երեխայի շահերի կարևորությունը և այդ հարցի արագ լուծման անհրաժեշտությունը՝ օրենսդիրը հատուկ հայցային վարույթի կարգով քննվող՝ երեխային վերադարձնելու վերաբերյալ գործերով հայցադիմումը վարույթ ընդունելու, հայցադիմումի պատասխան ներկայացնելու, գործով վճիռ կայացնելու համար սահմանել է հայցային վարույթի կարգով քննվող գործերի համեմատ ավելի կրճատ դատավարական ժամկետներ։

Այսպիսով՝ Կոնվենցիայի 16-րդ հոդվածը սահմանափակում է Օրենսգրքի 157-րդ հոդվածի 1-ին մասի կիրառությունը երեխային վերադարձնելու վերաբերյալ գործերով դատական քննություն իրականացնելիս։

Սույն գործի փաստերի համաձայն՝

- Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործով (դատավոր՝ Գայանե Խաչատրյան) 23.03.2020 թվականի որոշմամբ վարույթ է ընդունվել Շաքե Վարդանյանի հայցն ընդդեմ Օլիվիեր Մարկ Հերմանի Հուզիոյի, իրավասու մարմին Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի խնամակալության և հոգաբարձության մարմնի՝ ամուսնալուծության, երեխայի բնակության վայրը որոշելու պահանջների մասին։ Գործը գտնվում է դատաքննության փուլում։

- Դատարանի թիվ ԵԴ/6168/02/21 քաղաքացիական գործով 23.02.2021 թվականի որոշմամբ վարույթ է ընդունվել Արդարադատության նախարարության ՔԿԱԳ գործակալության պետի հայցն ընդդեմ Շաքե Վարդանյանի, երրորդ անձ՝ Օլիվեր Ուզիոյի (այսուհետ նաև՝ Երրորդ անձ)՝ Կոնվենցիայի շրջանակներում գործող Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական մարմնի՝ երեխայի վերադարձի մասին եզրակացությունը հաստատելու պահանջի մասին։

- Որոշմամբ Դատարանն արձանագրելով, որ վերոնշյալ երկու գործերով վեճն առնչվում է երեխայի շահերին, որը մի դեպքում վերաբերում է երեխայի բնակության վայրը Հայաստանի Հանրապետությունում բնակվող մոր բնակության վայրով սահմանելուն, մյուս դեպքում՝ Բելգիայի Թագավորություն երեխայի վերադարձմանը, Օրենսգրքի 157-րդ հոդվածի 1-ին մասի հիմքով թիվ ԵԴ/6168/02/21 քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցրել է մինչև թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործով վերջնական դատական ակտն օրինական ուժի մեջ մտնելը։ Փաստորեն, Դատարանը երեխային վերադարձնելու վերաբերյալ քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցրել է մինչև երեխայի բնակության վայրը որոշելու վերաբերյալ քաղաքացիական գործով վերջնական դատական ակտի օրինական ուժի մեջ մտնելը, որի արդյունքում խախտվել են Կոնվենցիայի 16-րդ հոդվածի, Օրենսգրքի 157-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջները։

 Վարույթ հարուցող մարմինը, վկայակոչելով Օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի 1-2-րդ մասերը, 7-րդ հոդվածի 1-ին մասը, նշել է, որ տվյալ դեպքում թիվ ԵԴ/6168/02/21 քաղաքացիական գործով (այսուհետ նաև՝ Գործ) դատավարության իրականացման կարգը սահմանված է Օրենսգրքի 23-րդ գլխով, ինչպես նաև Կոնվենցիայով, որը սահմանում է ոչ միայն նյութական, այլև ընթացակարգային իրավակարգավորումներ։ Մասնավորապես Գործով քննության ենթակա իրավահարաբերությունների նկատմամբ կիրառելի է Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ին մասը, Կոնվենցիայի 16-րդ հոդվածը։

Գործի փաստերի համաձայն՝ պատասխանող Շաքե Վարդանյանը (այսուհետ նաև՝ Պատասխանող) հայցադիմումը վարույթ ընդունելու մասին որոշումը ստացել է 25.02.2021 թվականին։ 19.03.2021 թվականին կայացվել է Գործով վարույթը կասեցնելու վերաբերյալ որոշում։ Վճիռը կայացվել է 03.08.2021 թվականին։

Նշված փաստերի և Օրենսգրքի 207-208-րդ հոդվածների 1-ին մասերի համադրված վերլուծությունից հետևում է, որ Պատասխանողի կողմից հայցադիմումը վարույթ ընդունելու մասին որոշումը ստանալու օրվան՝ 25.02.2021 թվականին, հաջորդող օրվանից հաշված հայցադիմումի պատասխան ներկայացնելու 5-օրյա ժամկետը լրանում է 04.03.2021 թվականին։ Նշված օրվան հաջորդող օրվանից հաշված վճիռ կայացնելու 10-օրյա ժամկետը լրանում է 19.03.2021 թվականին։

Ինչպես երևում է 19.03.2021 թվականի դրությամբ լրացել է Գործով վճռի կայացման համար օրենքով սահմանված վերջնաժամկետը, սակայն Գործով վճիռ նշված պահի դրությամբ դեռևս կայացված չի եղել։ Արդյունքում՝ Դատարանի կողմից խախտվել է Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ի մասը։

Այսպիսով՝ Գործի քննությունը Դատարանի կողմից չի իրականացվել Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ի մասի, Կոնվենցիայի 16-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան, ուստի դրա արդյունքում կայացված Որոշումը չի բավարարում Օրենսգրքի 6-7–րդ հոդվածներով նախատեսված՝ դատական ակտին ներկայացվող օրինականության պահանջին։

Տվյալ դեպքում Դատավորի կողմից օրենքով սահմանված ժամկետում իր իրավասությանը վերապահված հարցը չլուծելը, առանց հիմքի Գործի վարույթը կասեցնելը, ավելին՝ Գործի հետագա քննությունն այնպիսի քաղաքացիական գործով եզրափակիչ դատական ակտի կայացմամբ պայմանավորելը, որպիսի գործի քննությունն և լուծումը միջազգային պայմանագրի ուժով իր հերթին պայմանավորված է Դատարանի կողմից քննվող Գործի լուծմամբ՝ հեղինակազրկում է դատական իշխանությունը, կասկած է հարուցում նաև Դատարանի անկախության ու անաչառության նկատմամբ, դրանով իսկ նվազեցնում հանրության վստահությունը դատական իշխանության նկատմամբ։ Նաև անկողմնակալ դիտորդի մոտ ստեղծում է այն տպավորությունը, որ Դատարանը դատավարության կողմերից մեկի հանդեպ կողմնակալության կամ խտրականության վերաբերմունքով պայմանավորված խուսափում է արդարադատություն իրականացնելուց։

Անդրադառնալով Դատավոր բացատրությանը՝ վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ դրանով բերված փաստարկները հերքվում են սույն միջնորդությամբ ներկայացված հիմնավորումներով։

Այսպես, բացատրության ուսումնասիրությունից հետևում է, որ Դատավորը նույն իրավական հարթության վրա է դնում և չի տարբերակում գործի վարույթը կասեցնելու վերաբերյալ որոշումը, դրանից բխող իրավական հետևանքները գործն ըստ էության լուծող վճռից, դրանից բխող իրավական հետևանքներից։

Մասնավորապես բացատրությամբ բերված փաստարկները հանգում են նրան, որ Դատավորը որոշումը կայացնելիս օգտվել է Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված իրավունքներից, հաշվի է առել Կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածով սահմանված բացառությունները, որոնց համաձայն՝ հայցվող պետության դատական մարմինները պարտավոր չեն կարգադրություններ անել երեխային վերադարձնելու մասին, առաջնորդվել է երեխայի լավագույն շահերով, որոնք արտացոլված են «Այգ» հոգեբանական ծառայության կենտրոնի՝ փորձարարական-հոգեբանական արդյունքների հիման վրա 06.10.2020 թվականին կազմված եզրակացությամբ (այսուհետ նաև՝ Եզրակացություն), կիրառել է Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ին մասը և գործի քննությունն իրականացրել է առանց դատական նիստ հրավիրելու, հայցադիմումը վարույթ ընդունելուց հետո 10-օրյա ժամկետում։

Վերոգրյալ հանգամանքները, վկայակոչված իրավական նորմերը կիրառելի են Գործով ըստ էության դատաքննության իրականացման և արդյունքում Գործն ըստ էության լուծող վճռի կայացման նկատմամբ, որով պետք է հետազոտման և գնահատման արժանանային Կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածով նախատեսված՝ երեխայի վերադարձը բացառող հանգամանքները, գնահատական տրվեր դրանց վերաբերյալ ապացույցներին (տվյալ դեպքում՝ Եզրակացությանը)։ Մինչդեռ Գործով առկա է այն իրողությունը, որ Գործի վարույթը կասեցվել է Գործով հետագա դատաքննություն իրականացնելու անհնարինության պատճառով։

Այսպես՝ Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 2-րդ մասի վերլուծությունից հետևում է, որ դրանով վերապահված՝ երեխայի վերադարձի վերաբերյալ վարույթի նյութերով, ներկայացված ապացույցներով, միջնորդություններով, առաջարկություններով, բացատրություններով, առարկություններով սահմանափակված չլինելու և իր նախաձեռնությամբ փաստերի վերաբերյալ հնարավոր և հասանելի տեղեկություններ ձեռք բերելու համար համարժեք միջոցներ ձեռնարկելու իրավասությունը և դրա իրացումն ուղղված են կոնկրետ գործի լուծմանը։ Իսկ Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ին մասի իրավակարգավորումն ուղղակիորեն արգելում է դատարանին նշված վարույթով հրավիրել դատական նիստեր և պարտավորեցնում է 10-օրյա ժամկետում ապահովել գործով վճռի առկայություն։

Այսինքն՝ օրենսդիրն ընդհանուր դատավարական կարգից շեղող կանոններ սահմանելով՝ դատական նիստեր հրավիրելուց ազատելով, սեփական նախաձեռնությամբ ապացույցներ ձեռք բերելու հնարավորություն ընձեռելով, ստեղծում է այնպիսի գործիքակազմ, որի միջոցով դատարանը կարող է օրենքով սահմանված 10-օրյա ժամկետում ըստ էության լուծել երեխայի վերադարձի վերաբերյալ հարցը՝ կայացնելով հայցը բավարարող կամ մերժող վճիռ։ Նույնը վերաբերում է Կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածին, որի բովանդակությունից երևում է, որ դրանում թվարկված հանգամանքների առկայության հաստատումը կամ հերքումը, այդ նպատակով համապատասխան ապացույցների գնահատումը գործով իրավական նշանակություն կարող է ունենալ միայն երեխայի վերադարձի հարցը լուծելիս։

Բացատրությունը նաև պարունակում է իրարամերժ դիրքորոշումներ այն առումով, որ գերակշռող դեպքում Դատավորը նշում է, որ որոշումը կայացրել է Կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածի կիրառման հիմքով, դրա կիրառելիության շրջանակներում Գործով առկա ապացույցի գնահատման արդյունքում (թեև նշվածի վերաբերյալ տեղեկատվություն որոշումը չի պարունակում), մեկ այլ դեպքում նշում է, որ որոշումը կայացնելիս Կոնվենցիայով ղեկավարվելու անհրաժեշտությունը բացակայում է, քանի որ կայացվել է միջանկյալ դատական ակտ։

Ավելին, Դատավորի կողմից վկայակոչված իրավական նորմերը որևէ կերպ չեն կարող նպաստել վարույթը կասեցնելուն նաև այն պատճառով, որ դրանք կհակասեին օրենսդրական և Կոնվենցիոն նորմերի ընդունման նպատակին, քանի որ Կոնվենցիան, առաջնային համարելով երեխայի շահերի կարևորությունը, պարտավորեցնում է պայմանավորող պետության դատական և վարչական մարմիններին երեխայի վերադարձման ընթացակարգերում գործել անհապաղ, բացառելու համար այն իրողությունը, որն առաջացել է Դատարանի կողմից կայացված որոշման արդյունքում։

Այսպիսով, հաշվի առնելով այն, որ դատարանն իր գործունեությունն՝ արդարադատություն կամ օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններն իրականացնում է դատական ակտեր կայացնելու միջոցով, իրենց հերթին դատական ակտերը հանդիսանում են դատարանների կողմից դատական իշխանության իրացման ամենօրյա արդյունք՝ Դատավորի կողմից վարույթը կասեցնելու մասին որոշումը վճռի հետ շփոթելը կամ դրանց էությունը խեղաթյուրելը կասկածի տակ է դնում Դատավորի անհրաժեշտ մասնագիտական պատրաստվածությունը։

Նախարարը միաժամանակ նշել է, որ կարգապահական վարույթի առնչությամբ տրված բացատրության վերլուծությունից հետևում է, որ վերոնշյալ դատավորի վարքագծի կանոնների խախտումները Դատավորը կատարել է կոպիտ անփութությամբ, այսինքն՝ չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, սակայն տվյալ իրադրությունում, հաշվի առնելով, որ Գործով կիրառելի իրավական նորմերը հստակ են, ակնհայտորեն կարող էր և պարտավոր էր դա անել։

3․Դատավորի դիրքորոշումը հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ.

Սույն կարգապահական վարույթի շրջանակում Դատավորը ներկայացրել է բացատրություն Նախարարին և պատասխան՝ Բարձրագույն դատական խորհրդին՝ հայտնելով, որ Դատարանը, ղեկավարվելով Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 05.03.2021 թվականին որոշում է կայացրել Գործով 19.03.2021 թվականին վճռի հրապարակման օր նշանակելու մասին։ Դատարանը 19.03.2021 թվականին կայացրել է «Քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցնելու միջնորդությունը քննության առնելու մասին» որոշում, որի համաձայն՝ Գործի վարույթը կասեցվել է մինչև առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության այլ դատարանի վարույթում գտնվող թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործով վերջնական դատական ակտի օրինական ուժի մեջ մտնելը։

Կոնվենցիան սահմանում է բացառություններ (13-րդ հոդված), որոնց դեպքում հայցվող պետության դատական մարմինները պարտավոր չեն կարգադրություններ անել երեխային վերադարձնելու մասին։ Ավելին, Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 2-րդ մասի հիման վրա դատարանն իր իսկ նախաձեռնությամբ կարող է իրականացնել համապատասխան միջոցներ կոնկրետ գործի լուծման համար անհրաժեշտ իրական փաստերի վերաբերյալ հնարավոր և հասանելի տեղեկություններ ձեռք բերելու համար։ Բացի այդ, Պատասխանողը Դատարան է ներկայացրել Եզրակացություն, համաձայն որի. «Հաշվի առնելով մոր և Ալեքսանդրի հոգեկան կապը և նրանց ներդաշնակ ու առողջ հարաբերությունները, կարելի է եզրակացնել, որ որևէ տեղ Ալեքսանդր Օլիվեր Մարկ Հուզիոյի բնակությունն առանց մոր խորը հոգեբանական տրավմա կառաջացնի նրա մոտե։

Դատավորը նշել է նաև, որ անկախ գործի վարույթը կասեցնելու վերաբերյալ միջնորդության առկայությունից և դրա ծանուցվածությունից՝ Դատարանը կիրառել է Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 2-րդ մասը։ Ավելին, որոշումը կայացվել է հիմնականում առաջնորդվելով երեխայի լավագույն շահերով, քանի որ գործում առկա Եզրակացությամբ երեխայի լավագույն շահն ուղեկցվում է նրա՝ մոր հետ բնակվելու հանգամանքով։ Երրորդ անձի ներկայացուցիչները ներկայացված դիմումով հայտնել են որոշման և երեխայի լավագույն շահի անհամատեղելիության մասին, մինչդեռ երեխայի լավագույն շահի գնահատականը տրվել է Եզրակացությամբ։ Հակառակ փաստարկ առ այն, որ երեխայի լավագույն շահը դա երրորդ անձի հետ բնակվելն է, երրորդ անձի ներկայացուցիչները Դատարան չեն ներկայացրել։

Տվյալ դեպքում կիրառելի չէ Օրենսգրքի 152-րդ հոդվածը, քանի որ Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ երեխայի վերադարձի վերաբերյալ գործը դատարանը քննում է առանց դատական նիստ հրավիրելու և վճիռ է կայացնում հայցադիմումի պատասխան ներկայացնելու համար սահմանված ժամկետը լրանալուց հետո տասնօրյա ժամկետում, ինչը իրականացվել է Դատարանի կողմից։

Կայացվել է միջանկյալ դատական ակտ, որով Դատարանը քննության է առել Օրենսգրքի 157-րդ հոդվածի հիման վրա գործի վարույթը կասեցնելու հարցը, ուստի քննության տվյալ փուլում Կոնվենցիայի դրույթներին անդրադառնալու անհրաժեշտություն չի առաջացել։ Կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածը սահմանում է բացառություններ, որոնցով առաջնորդվելով և օգտվելով Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված նորմից, Դատարանը կասեցրել է Գործի վարույթը։

Նախարարի 15.09.2021 թվականի թիվ 67-Ա որոշմամբ իրեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդության վերաբերյալ 29.09.2021 թվականին Դատավորը Բարձրագույն դատական խորհրդին է ներկայացրել պատասխան, որով միջնորդել է կարգապահական վարույթ հարուցելու միջնորդությունը կարճել, հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Թիվ ԵԴ/6168/02/21 քաղաքացիական գործով հայցվոր է հանդիսանում Արդարադատության նախարարությունը, այսինքն՝ Արդարադատության նախարարությունն եղել է որպես շահագրգիռ կողմ։ Եվ կարգապահական վարույթի հարուցման հիմք է հանդիսացել վարույթ հարուցելու իրավասություն ունեցող մարմնի՝ Արդարադատության նախարարության կողմից ներկայացված հայցապահանջով քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցնելու հանգամանքը։

Այսինքն, քաղաքացիական գործով որպես կողմ հանդիսացող մարմնի և շահագրգիռ անձի, որը լիազորված է նաև կարգապահական վարույթ հարուցելու միջնորդություն ներկայացնելու իրավասությամբ՝ կարգապահական վարույթի հարուցումն անաչառ դիտորդի տեսանկյունից կարող է համարվել կողմնակալ և հարուցել կասկածներ տվյալ գործով որպես կողմ հանդիսացող անձի կողմից դատարանի գործունեությանը միջամտելու առնչությամբ։

Բացի դրանից, թեև Դատարանը 19․03․2021 թվականի որոշմամբ կասեցրել է թիվ ԵԴ/6168/02/21 քաղաքացիական գործի վարույթը, մինչև թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործով վերջնական դատական ակտի օրինական ուժի մեջ մտնելը, սակայն քաղաքացիական գործի վարույթի կասեցումն որևէ իրավական հետևանքներ չի առաջացրել ինչպես կողմերի, այնպես էլ այլ անձանց համար։

Ընդ որում, Օլիվեր Ուզիոյի ներկայացուցիչների կողմից Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան ներկայացված վերաքննիչ բողոքի հիման վրա քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցնելու մասին առաջին ատյանի դատարանի 19․03․2021 թվականի որոշումը բեկանվելուց հետո, Դատավորի կողմից 03․08․2021 թվականին վճիռ է կայացվել Արդարադատության նախարարության ՔԿԱԳ գործակալության պետի ժամանակավոր պաշտոնատար Արման Ավետիսյանի հայցն ընդդեմ Շաքե Վարդանյանի, երրորդ անձ Օլիվեր Ուզիոյի՝ «Երեխայի միջազգային առևանգման քաղաքացիական մոտեցումների մասին» Հաագայի 25.10.1980 թվականի Կոնվենցիայի շրջանակներում գործող Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական մարմնի՝ Հայաստանի Հանրապետությունում ապօրինի պահվող երեխայի վերադարձի մասին եզրակացությունը հաստատելու մասին պահանջը մերժելու մասին, որը վերադասության կարգով չի բողոքարկվել և 13․08․2021 թվականին մտել է օրինական ուժի մեջ։

Տվյալ դեպքում Դատավորի նկատմամբ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին թիվ 67-Ա որոշումը կայացվել է 21․09․2021 թվականին, շահագրգիռ մարմնի՝ գործով հայցվոր կողմ հանդիսացող Արդարադատության նախարարության կողմից և Դատավորի կողմից հայցը մերժելու մասին 03․08․2021 թվականին վճիռ կայացնելուց հետո, այն դեպքում, երբ 03․08․2021 թվականի վճիռը Արդարադատության նախարարության կողմից չի բողոքարկվել։

Միաժամանակ Դատավորը հայտնել է, որ թիվ ԵԴ/0071/15/21 գործով, որտեղ Արդարադատության նախարարությունը նույնպես հանդես է եկել որպես գործին մասնակցող կողմ և շահագրգիռ անձ, Բարձրագույն դատական խորհուրդը 02․09․2021 թվականի թիվ ԲԴԽ-56-Ո-Կ-18 որոշմամբ բավարարել է դատավորի միջնորդությունը և կարճել է Նախարարի պաշտոնակատարի կողմից հարուցված՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ վարույթը։

Նշված պատճառաբանություններից ելնելով և նկատի ունենալով, որ Դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթի հարուցումը կատարվել է շահագրգիռ մարմնի կողմից, ինչպես նաև այն, որ Դատարանի՝ գործի վարույթը կասեցնելու մասին որոշումը որևէ իրավական հետևանքներ չի առաջացրել, իսկ Դատարանի 03․08․2021 թվականի վճիռն էլ չի բողոքարկվել և մտել է օրինական ուժի մեջ, հիմք ընդունելով Օրենսգրքի 156-րդ հոդվածի պահանջները՝ Դատավորը խնդրել է Նախարարի կողմից հարուցված կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ վարույթը կարճել, ինչը և Դատավորը պնդեց նիստի ժամանակ և խնդրեց այն բավարարել:

4. Հարուցված կարգապահական վարույթի համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները.

1.Կոնվենցիայի շրջանակներում Բելգիայի Թագավորության արդարադատության նախարարության՝ որպես Կոնվենցիայով նախատեսված Բելգիայի Թագավորության կենտրոնական մարմնի կողմից, 19.11.2019 թվականին Կենտրոնական մարմին է ներկայացվել Բելգիայի Թագավորության քաղաքացի Օլիվիեր Մարկ Հերման Ուզիոյի դիմումը՝ իր անչափահաս որդուն՝ 08.04.2017 թվականին ծնված Ալեքսանդեր Ուզիոյին վերջիններիս սովորական բնակության վայր՝ Բելգիայի Թագավորություն, վերադարձնելու խնդրանքով։

2.Կենտրոնական մարմնի՝ Արդարադատության նախարարության ՔԿԱԳ գործակալության պետի ժամանակավոր պաշտոնակատարի կողմից 17.02.2021 թվականին հայցադիմում է ներկայացվել Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան ընդդեմ Շաքե Վարդանյանի, երրորդ անձ՝ Օլիվեր Ուզիոյի՝ Կոնվենցիայի շրջանակներում գործող Կենտրոնական մարմնի՝ Հայաստանի Հանրապետությունում ապօրինի պահվող երեխայի վերադարձի մասին եզրակացությունը հաստատելու պահանջի մասին։ Հայցադիմումի իրավական հիմքում դրվել են Կոնվենցիայի համապատասխան իրավական նորմերը։

3. Դատարանի 23.02.2021 թվականի «Հացադիմումը վարույթ ընդունելու և հայցի ապահովման միջոց կիրառելու մասին» որոշմամբ հայցադիմումն ընդունվել է վարույթ և արգելվել պատասխանող Շաքե Վարդանյանին փոխել 08.04.2017 թվականին ծնված Ալեքսանդեր Ուզիոյի (Ալեքսանդեր Հուզիոյիո, Alexander Housiaux) բնակության վայրը մինչև վճռի օրինական ուժի մեջ մտնելը, որպիսի որոշումը Պատասխանողը ստացել է 25.02.2021 թվականին։

4. Պատասխանող Շաքե Վարդանյանի կողմից 04.03.2021 թվականին Դատարան է ներկայացվել հայցադիմումի պատասխան և գործի վարույթը կասեցնելու վերաբերյալ միջնորդություն, որի հիմքում դրվել է այն հանգամանքը, որ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի վարույթում է գտնվում թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործն՝ ըստ հայցի Շաքե Վարդանյանի ընդդեմ Օլիվեր Ուզիոյի և երրորդ անձ Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի՝ ամուսնալուծության և երեխայի բնակության վայրը ըստ մոր բնակության վայրի սահմանելու պահանջների մասին, որպիսի քաղաքացիական գործով հայցի բավարարումը անհնարին կդարձնի Գործով հայցի քննությունը։

5. Դատարանը, ղեկավարվելով Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 05.03.2021 թվականի որոշմամբ վճռի հրապարակման օր է նշանակել 19.03.2021 թվականը։

6. Դատարանը 19.03.2021 թվականի «Քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցնելու միջնորդությունը քննության առնելու մասին» որոշմամբ բավարարել է միջնորդությունը և Գործի վարույթը կասեցրել է մինչև թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործով վերջնական դատական ակտն օրինական ուժի մեջ մտնելը։ Որոշման համաձայն. «(...) երկու գործերով էլ վեճն առնչվում է 08.04.2017 թ. ծնված Ալեքսանդեր Ուզիոյին, մասնավորապես, մի կողմից քննարկվում է վերջինիս հայր ծնողին՝ Բելգիայի Թագավորություն վերադարձնելու վերաբերյալ ՀՀ արդարադատության նախարարության քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման գործակալության եզրակացության հաստատման հարցը (թիվ ԵԴ/6168/02/21 քաղաքացիական գործ), մյուս կողմից՝ նրա բնակության վայրը մոր բնակության վայրով՝ ՀՀ-ում սահմանելու հարցը (թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործ), հետևաբար՝ դատարանը գտնում է, որ տվյալ քաղաքացիական գործի քննությունը անհնար է մինչև թիվ ԵԴ/3441/02/20 քաղաքացիական գործի եզրափակիչ ակտ կայացնելը։»:

7. Երրորդ անձի ներկայացուցիչներ Նարինե Բեգլարյանի և Սոֆյա Խառատյանի կողմից 19.03.2021 թվականի թիվ ԵԴ/6168/02/21 որոշման դեմ 29.03.2021 թվականին ներկայացվել է վերաքննիչ բողոք։ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը (նախագահությամբ՝ դատավոր Գագիկ Խանդանյան) 04.06.2021 թվականի որոշմամբ վերաքննիչ բողոքը բավարարել և որոշումը վերացրել է։

8. Դատարանը, ղեկավարվելով Օրենսգրքի 208-րդ հոդվածի 1-ին մասով՝ 22.07.2021 թվականի որոշմամբ վճռի հրապարակման օր է նշանակել 03.08.2021 թվականը և նշված օրը վճռով Արդարադատության նախարարության ՔԿԱԳ գործակալության պետի ժամանակավոր պաշտոնակատարի հայցը մերժել է։

9. Դատավորը 29.09.2021 թվականին Բարձրագույն դատական խորհրդին է ներկայացրել միջնորդություն՝ իր նկատմամբ հարուցված կարգապահական վարույթը կարճելու մասին, այն հիմնավորմամբ, որ քննարկվող քաղաքացիական գործով որպես կողմ հանդիսացող մարմնի և շահագրգիռ անձի, որը լիազորված է նաև կարգապահական վարույթ հարուցելու միջնորդություն ներկայացնելու իրավասությամբ՝ կարգապահական վարույթի հարուցումն անաչառ դիտորդի տեսանկյունից կարող է համարվել կողմնկալ և հարուցել կասկածներ տվյալ գործով որպես կողմ հանդիսացող անձի կողմից դատարանի գործունեությանը միջամտելու առնչությամբ:

5. Բարձրագույն դատական խորհրդի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննարկելով Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը, լսելով Նախարարի հաղորդումը, ինչպես նաև Նախարարի ներկայացուցչների բացատրությունները, Դատավորի միջնորդությունը, ուսումնասիրելով կարգապահական վարույթի նյութերը՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդը գտնում է, որ Նախարարի կողմից ներկայացված միջնորդությունը ենթակա է կարճման՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարցը լուծելու համար Բարձրագույն դատական խորհուրդն էական է համարում անդրադառնալ հետևյալ հարցադրմանը.

- արդյո՞ք Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավասու է կողմի միջնորդությամբ ստուգել կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականությունը,

- արդյո՞ք վարույթ հարուցող մարմնի դատական նիստի կողմ հանդիսանալու պարագայում դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթի հարուցումը կարող է անկողմնակալ դիտորդի մոտ ողջամիտ կասկած հարուցել ինչպես վարույթ հարուցող մարմնի, այնպես էլ դատավորի անաչառության վերաբերյալ և վտանգել դատարանի անկախությունը:

Սահմանադրության 3-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ հանրային իշխանությունը սահմանափակված է մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներով և ազատություններով՝ որպես անմիջականորեն գործող իրավունք:

Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների արդյունավետ դատական պաշտպանության իրավունք:

Սահմանադրության 63-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի անկախ և անաչառ դատարանի կողմից իր գործի արդարացի, հրապարակային և ողջամիտ ժամկետում քննության իրավունք:

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքները և պարտականությունները կամ նրան ներկայացրած ցանկացած քրեական մեղադրանքի առնչությամբ, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ ու անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք:

Օրենքի 145-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու իրավասություն ունեն` Էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողովը, Լիազոր մարմինը, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը՝ սույն հոդվածի 1.1-ին կետով նախատեսված դեպքերում։

23.03.2018 թվականին ընդունված և 09.04.2018 թվականին ուժի մեջ մտած «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն՝ Լիազոր մարմին է հանդիսանում արդարադատության ոլորտում Կառավարության քաղաքականությունը մշակող և իրականացնող Արդարադատության նախարարը:

Օրենքի 147-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ դատավորը, որի նկատմամբ կարգապահական վարույթ է հարուցվել, իրավունք ունի՝

1) ներկայացնելու գրավոր բացատրություններ, ապացույցներ և անելու միջնորդություններ.

2) վարույթ հարուցող մարմնից ստանալու կարգապահական վարույթի նյութերի պատճենները.

3) սույն մասի 1-ին և 2-րդ կետերով նախատեսված իրավունքները իրականացնելու անձամբ կամ փաստաբանի միջոցով:

Օրենքի 153-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի համաձայն՝ դատավորն իրավունք ունի հարցեր տալու ելույթ ունեցողին, առարկություններ ներկայացնելու, բացատրություններ տալու և միջնորդություններ անելու։

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարցը քննելիս դատավորն օգտվում է Սահմանադրության 61-րդ և 63-րդ հոդվածներով նախատսված երաշխիքներից:

Վերը նշված իրավանորմերի վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ կարգապահական վարույթի ընթացքում, ինչպես կարգապահական վարույթ հարուցողին, այնպես էլ Բարձրագույն դատական խորհրդին, դատավորը կարող է ներկայացնել գրավոր բացատրություններ, ապացույցներ և անել միջնորդություններ, որոնք էլ նպատակ են հետապնդում ապահովել Սահմանադրությամբ երաշխավորված դատավորի՝ որպես դատական իշխանության միակ կրողի, դատական պաշտպանության և արդար դատաքննության (ինչի բաղկացուցիչ տարրն է հանդիսանում նաև յուրաքանչյուրի՝ անկողմնակալ դատարանի կողմից գործի քննության իրավունքը) հիմնական իրավունքների իրացումը:

Հաշվի առնելով այն, որ Բարձրագույն դատական խորհուրդն անդրադառնում է հարուցված վարույթը կարճելու հիմքերին՝ առանց վարույթ հարուցող մարմնի պատճառաբանությունների հիմնավորվածությանը և օրինականությանն անդրադառնալու, ապա Բարձրագույն դատական խորհուրդը գտնում է, որ քննարկման առարկա պետք է դարձվի կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականության հարցը՝ հատկապես արդար դատաքննության հիմնարար իրավունքի տեսանկյունից, կարևորելով դրա դերն ու նշանակությունը, պատասխանի այն հարցերին, թե արդյոք Նախարարը, նման վարույթ հարուցելով, հանդես է եկել որպես անկողմնակալ և անաչառ մարմին, և արդյոք նման պայմաններում նրա կողմից կարգապահական վարույթի հարուցումը՝ անաչառ դիտորդի տեսանկյունից կարող է համարվել կողմնակալության դրսևորում, իսկ ամենակարևորը՝ դատարանի գործունեությանը միջամտելու առնչությամբ ողջամիտ կասկածներ հարուցել, և արդյոք անգամ միջնորդությամբ հիշատակված հիմքերի առկայության պայմաններում Նախարարը չէր կարող օգտվել կարգապահական վարույթ հարուցելու իրավասությամբ օժտված մեկ այլ մարմնին դիմելու իր իրավունքից:

Նշված հարցադրումների պարզման համար էական նշանակություն ունի այն, որ Դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու հիմք է հանդիսացել այն, որ Գործով, որով հայցվոր է հանդիսացել հենց վարույթ հարուցող մարմինը՝ Նախարարը, Դատավորը առանց հիմքի կայացրել է Գործի վարույթը կասեցնելու վերաբերյալ որոշում:

Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ թեև Նախարարը, ըստ էության, չի հանդիսացել Գործով կայացված որոշման ուղղակի շահառու, այդուհանդերձ Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությամբ հանդես գալով, անկողմնակալ դիտորդի մոտ կարող է ստեղծվել տպավորություն նրա իսկ շահագրգռվածության վերաբերյալ և ուղղակիորեն խաթարվել դատավորի անաչառության և անկախության վերաբերյալ վստահությունը:

 Սահմանադրության 173-րդ հոդվածի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդն անկախ պետական մարմին է, որը երաշխավորում է դատարանների և դատավորների անկախությունը:

Դատարանների և դատավորների անկախությունը երաշխավորելու սահմանադրական պարտականությունը կատարելու համար Բարձրագույն դատական խորհուրդը Սահմանադրությամբ օժտվել է համապատասխան լիազորություններով, որոնցից մեկն էլ հանդիսանում է դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը լուծելը։

Սահմանադրության 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ ենթակետը Բարձրագույն դատական խորհրդին ոչ միայն իրավազորում է որոշել դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու կամ չենթարկելու հարցը, այլև հնարավորություն է ընձեռում, դատարանի և դատավորի անկախության երաշխավորման և ամրապնդման դիրքերից ելնելով՝ իրավական համարժեք երաշխիքներ ստեղծելով, լուծել բոլոր այն հարցերը, որոնք կառնչվեն դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու գործի հետ:

Իսկ լուծել այդ հարցերը նշանակում է իրավական վերաբերմունք արտահայտել, թե որքանով է դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու ողջ գործընթացը՝ կարգապահական վարույթ հարուցելուց մինչև կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ որոշման ընդունումը, գտնվել Սահմանադրությամբ և օրենքով սահմանված լիազորությունների և պահանջների շրջանակներում, որոնք կոչված են ապահովելու դատարանների և դատավորների անկախությունը:

Բարձրագույն դատական խորհուրդն անհրաժեշտ է համարում նշել, որ թեև սահմանադրական արդարադատության իրականացումը՝ հատկապես օրենքի և Սահմանադրության մեջ նշված այլ նորմատիվ իրավական ակտերի Սահմանադրությանը համապատասխանությունը որոշելը, Սահմանադրական դատարանի բացառիկ իրավասությունն է, այնուամենայնիվ, սահմանադրականության ստուգումը բոլոր դատարանների պարտականությունն է (տե՛ս 2019 թվականի հունվարի 25-ի թիվ ՍԴԱՈ-7 որոշման կետ 4.10)։

Որպես Սահմանադրության գերակայության ապահովման միջոց, հանրային իշխանության բոլոր մարմինները` Սահմանադրությամբ և օրենքներով ամրագրված իրենց լիազորությունների շրջանակներում, մեկնաբանում և կիրառում են Սահմանադրությունը, հատկապես, Սահմանադրության 3-րդ հոդվածին համահունչ, իսկ սույն գործով խոսքն անմիջականորեն գործող իրավունքի, այն է` մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների և ազատությունների մասին է, որոնցով սահմանափակված է ամբողջ հանրային իշխանությունը։ Ե΄վ Սահմանադրության 61-րդ, և΄ 63-րդ հոդվածներն էլ համապատասխանաբար ամրագրում են մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներն առ «արդյունավետ դատական պաշտպանությունգ և «արդար դատաքննությունգ:

Սահմանադրության 164-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ արդարադատություն իրականացնելիս դատավորն անկախ է, անաչառ և գործում է միայն Սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխան: Վերջինս ենթադրում է, որ Սահմանադրությամբ և օրենքներով անհրաժեշտ սահմանադրաիրավական երաշխիքներ պետք է ստեղծվեն դատարանների անկախության ապահովման համար։

Օրենքի 71-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատավորը պարտավոր է ինքնաբացարկ հայտնել, եթե նա տեղյակ է այնպիսի հանգամանքների մասին, որոնք անկողմնակալ դիտորդի մոտ կարող են ողջամիտ կասկած հարուցել տվյալ գործով նրա անաչառության մեջ: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ ինքնաբացարկի հիմքերը ներառում են, ի թիվս այլնի, այն դեպքերը, երբ`

1) դատավորը կանխակալ վերաբերմունք ունի որպես կողմ հանդես եկող անձի, նրա ներկայացուցչի, փաստաբանի, դատավարության այլ մասնակիցների նկատմամբ.

2) դատավորը` որպես մասնավոր անձ, ականատես է եղել այն հանգամանքներին, որոնք վիճարկվում են գործի քննության ընթացքում.

3) դատավորը մասնակցել է տվյալ գործի քննությանն այլ դատարանում.

4) դատավորի մերձավոր ազգականը հանդիսացել է, հանդիսանում է կամ ողջամտորեն կհանդիսանա գործին մասնակցող անձ.

5) դատավորը գիտի կամ ողջամտորեն պետք է իմանա, որ նա անձամբ կամ նրա մերձավոր ազգականը տնտեսական շահ ունի` կապված վեճի էության կամ կողմերից մեկի հետ.

6) դատավորը պաշտոն է զբաղեցնում ոչ առևտրային կազմակերպությունում, և գործով կարող են շոշափվել այդ կազմակերպության շահերը:

Բարձրագույն դատական խորհուրդն իր 02.09.2021 թվականի թիվ ԲԴԽ-56-Ո-Կ-18 որոշմամբ արտահայտել է հետևյալ իրավական դիրքորոշումը. ԳՈրպես դատարանների և դատավորների անկախության երաշխավորման համար պատասխանատու սահմանադրական բարձր իրավազորություններով օժտված մարմին, Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավազոր է լուծել կարգապահական պատասխանատվության հետ կապված ներառյալ այն հարցերը, որոնք ի հայտ են գալիս կարգապահական վարույթի հարուցման փուլում:

Սահմանադրության 173-րդ հոդվածի ուժով.

1. Դատարանները և դատավորները պետք է լինեն անկախ,

2. դատական իշխանության անկախությունը պետք է դրսևորվի այդ իշխանության իրացման բոլոր հարթություններում՝ ներառյալ դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցերը լուծելիս,

3. դատական իշխանության անկախության հիմնարար սկզբունքներից է բողոքարկման համակարգը, և

4. դատավորին ինքնաբացարկի միջնորդություն ներկայացնելն էլ հանդիսանում է անկանխակալ դիտորդի մոտ կանխակալության տպավորություն ստեղծող դատավորի վարքագծային շեղումը բողոքարկելու կառուցակարգ:

Վերոնշյալ իրավակարգավորումների վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ Օրենքը չի նախատեսում կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու ուղղակի իրավադրույթ, սակայն ՀՀ օրենսդրությունն իր համակարգային իրավակարգավորումներում թույլատրում և պաշտպանում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու իրավունքը:գ:

Բարձրագույն դատական խորհուրդը 13.07.2020 թվականի թիվ ԲԴԽ-39-Ո-Կ-11 որոշմամբ արտահայտել է հետևյալ իրավական դիրքորոշումը․ «KÖVESI v. ROMANIA գործով՝ Կարևորությունը սույն վարույթի առումով. դատարանը նշում է, որ անձի իրավունքները կարող են լինել նյութական, դատավարական և այլընտրանքային, երբ ներպետական օրենսդրությամբ ճանաչված նյութական իրավունքը պայմանավորված է դատավարական իրավունքի միջոցով դատարաններում այդ իրավունքն իրացնելով։ Ինքնին այն փաստը, որ որևէ մարմին օժտված է անձին արտոնություն տրամադրելու կամ չտրամադրելու հայեցողությամբ, չի նշանակում, որ անձը չունի նման իրավունք։ Մեր դեպքում անձը դիմել է ԿՀՀ անդամի (նախագահի) ինքնաբացարկի և որպես հետևանք կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթը կարճելու հարցերով և Բարձրագույն դատական խորհուրդը պետք է որոշի՝ բավարարել, թե մերժել այն։

Այդ կապակցությամբ Դատարանը նկատում է, որ ներպետական օրենսդրությամբ վերապահված իրավունքները կարող են լինել նյութական կամ դատավարական կամ այլընտրանքային՝ երկուսի համադրությունը: Այն դեպքում, երբ ներպետական օրենսդրությամբ ճանաչված նյութական իրավունքը պայմանավորված է դատավարական իրավունքի միջոցով դատարաններում այդ իրավունքն իրացնելով, չի կարող կասկածի տակ դրվել այդ իրավունքի գոյությունը՝ 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի իմաստով: Միայն այն փաստը, որ իրավական դրույթի ձևակերպումը պարունակում է հայեցողության տարր, ինքնին չի բացառում իրավունքի առկայությունը: Դատարանը գտել է, որ 6-րդ հոդվածը կիրառվում է այն դեպքում, երբ դատական գործընթացները վերաբերում են դիմողի իրավունքի միջամտությանը հանգեցնող հայեցողական որոշման (պարբ. 107):

ՄԻԵԴ-ը մի շարք գործերով որոշել է, որ ազգային օրենսդրությունը թեև անհրաժեշտաբար չի ճանաչում, որ անհատն օժտված է սուբյեկտիվ իրավունքով, միևնույն ժամանակ անձին շնորհում է իր գործի քննության օրինական ընթացակարգով անցկացվելու իրավունքով, ներառելով այնպիսի հարցերի վերաբերյալ վճիռներ կայացնելու դատարանի պարտականությամբ, ինչպիսիք են թե արդյո՞ք անձի վերաբերյալ կայացրած որոշումը զուգորդվել է կամայականությամբ կամ լիազորությունների վերազանցությամբ կամ արդյո՞ք տեղ են գտել ընթացակարգային անճշտություններ։ Այս իրավիճակը հանդիպում է որոշակի որոշումներում, երբ այս կամ այն մարմինն օժտված է առավելություն կամ արտոնություն շնորհելու պարզ հայեցողական իշխանությամբ, և մյուս կողմից այդպիսի որոշման հասցեատեր հանդիսացող անձն էլ օժտված է դատարան դիմելու իրավունքով, որն էլ, եթե գտնի, որ որոշումն իրավաչափ չէր, կարող է անվավեր ճանաչել այն։ Այս դեպքում կիրառելի է Դաշնագրի 6«1 Հոդվածը, պայմանով, որ առավելություն կամ արտոնություն տրամադրելն առաջ է բերում (ծնում է) քաղաքացիական իրավունք (պարբ. 108):

Ինչ վերաբերում է որոշմամբ բարձրացված այն հարցին, թե արդյո՞ք ԴՕ-ն նախատեսում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորին, հղում կատարելով ԿՎ հարուցման ենթադրյալ ընթացակարգային խախտումներին, միջնորդել Բարձրագույն դատական խորհրդին կարճելու վարույթը, ապա Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ երբ ողջամիտ համոզմունք ունենք, որ ՀՀ օրենսդրությունն իր համակարգային իրավակարգավորումներում թույլատրում և պաշտպանում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու իրավունքը, դա շարունակության մեջ ենթադրում է այն իրավունքը, որ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորը, հղում կատարելով ԿՎ հարուցման ենթադրյալ ընթացակարգային խախտումներին, կարող է միջնորդել Բարձրագույն դատական խորհրդին կարճելու վարույթը: Եվ սա այն տրամաբանության մեջ է, որ ԿՎ հարուցման ենթադրյալ ընթացակարգային խախտումներով, որոնցով ԿՎ փուլում անկանխակալ դիտորդի մոտ տպավորություն է ստեղծվել դատական իշխանության կողմնակալ իրացման, Բարձրագույն դատական խորհրդում իրականացվող կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթն է այն սահմանադրաիրավական հարթակը, որտեղ պետք է քննարկվի դատական իշխանության անկախությունը վտանգող դրսևորումների գնահատումը:»:

Անդրադառնալով որոշմամբ բարձրացված այն հարցին, թե արդյո՞ք Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավասու է իր նախաձեռնությամբ կամ կողմի միջնորդությամբ ստուգել կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականությունը՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդը նախկինում արձանագրել, իսկ ներկայումս էլ վերահաստատում է, որ երբ առկա է ողջամիտ համոզմունք առ այն, որ ՀՀ օրենսդրական իրավակարգավորումներով թույլատրում և երաշխավորվում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու իրավունքը, ապա կարգապահական վարույթի հարուցման փուլում այդ իրավունքի չիրացման կամ թերի իրացման նկատմամբ Բարձրագույն դատական խորհուրդը, որպես դատարանների և դատավորների անկախությունը երաշխավորող սահմանադրական մարմին, իրավունքն ունի դիտարկումներ անել և այդ դիտարկումների արդյունքում արտահայտել համապատասխան վերաբերմունք:

 Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից այս գործառույթի իրականացումն ուղղված է դատարանների և դատավորների՝ որպես դատական իշխանության միակ կրողների, անկախության երաշխավորման իրավական երաշխիքների կիրարկմանը։

Բարձրագույն դատական խորհուրդը 13.07.2020 թվականի թիվ ԲԴԽ-39-Ո-Կ-11 որոշմամբ նշել է նաև. «Բարձրագույն դատական խորհուրդը կարևոր է համարում ընդգծել, որ սույն որոշման մեջ իր կողմից արտահայտած իրավական դիրքորոշումներն իր սահմանադրական լիազորության տարածական մեկնաբանության և կիրառման մասին, չպետք է մեկնաբանվեն որպես իրավունքի բոլոր, ներառյալ սահմանադրական նորմերի վերացական բնույթի մասին պնդում կամ contra legem սկզբունքի կիրառում, ինչը հնարավորություն կտար դատավորներին կայացնել իրենց տեսանկյունից արդարացի թվացող ցանկացած որոշում։ Խորհրդի իրավական դիրքորոշումներին այդպիսի մեկնաբանություն տալը կհանգեցնի կամայականության և չի համապատասխանի իրավական որոշակիության, ինչպես նաև դատական գործունեության հաշվետվողականության և թափանցիկության սկզբունքներին։ Ու թեև դատարաններն ընդհանուր առմամբ իրավական նորմերը non–liquet (անհստակ) հայտարարելուց ձեռնպահ են մնում` փորձելով գտնել իրենց դատին հանձնված հարցերը հանգուցալուծող կիրառելի իրավանորմեր, դա չի նշանակում, որ չի կարող ծագել մի իրավիճակ, երբ վիճելի հարցերն իրապես չեն ունենա նորմատիվ կարգավորում կամ առկա նորմերի կիրառումը կհանգեցնի անարդար արդյունքի։

Բարձրագույն դատական խորհուրդն այդպիսով ուղղակիորեն կիրառում է Սահմանադրության 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետով նախատեսված իր սահմանադրական լիազորությունը` լրացնելով ԴՕ-ում իր լիազորությունների և դրանց իրականացման կառուցակարգերի օրենսդրական բացը:»։

Արդարադատության նախարարությունը որպես արդարադատության քաղաքականությունը համակարգող գործադիր մարմին առավել ևս պետք է միտված լինի իր գործունեությունը կազմակերպել այնպես, որ բացառի կողմնակալության կամ անաչառության կասկածի տեղիք տվող վարքագիծն ինքնին:

Պատահական չէ, որ որոշ եվրոպական պետություններում գործադիր իշխանության մարմինների կողմից դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու իրավունքի առկայության պայմաններում, Եվրոպական դատավորների խորհրդատվական խորհուրդը (այսուհետ նաև՝ ԵԴԽԽ) դատական նիստին մասնակցող կողմին ուղղակիորեն արգելել է դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցել, մասնավորապես ԵԴԽԽ 2002 թվականի նոյեմբերի 19-ի կարծիք թիվ 3-ի 67.-ի համաձայն. «Կարևոր հարց է այն, թե ինչ տեղի կունենա, եթե դատավորի մասնագիտական սխալի պատճառով ենթադրաբար տուժած անձինք քայլեր ձեռնարկելու հնարավորություն ունենան: Նման անձինք պետք է հնարավորություն ունենան բողոք ներկայացնելու այն անձին կամ մարմնին, որը պատասխանատու է կարգապահական վարույթ հարուցելու համար, բայց նրանք իրավունք չեն ունենա հարուցելու կամ պահանջելու, որ կարգապահական վարույթը հարուցվի: Պետք է գոյություն ունենա որոշակի ֆիլտր, հակառակ դեպքում դատավորների դեմ հաճախ կարգապահական վարույթներ կհարուցվեն, որոնք կարող են նախաձեռնել դատավարության արդյունքից դժգոհ կողմերը»:

Բարձրագույն դատական խորհրդում արդարացի կերպով դատական քննության ենթարկվելու իրավունքի մաս է կազմում կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականությունը, տվյալ դեպքում վարույթ հարուցող մարմնի կողմից վարույթ հարուցելու կամ վարույթի հարուցումը մերժելու մասին որոշման համար տեսանելի անաչառության առկայությունը, մինչդեռ սույն գործով վարույթ հարուցող մարմինն եղել է գործով կողմը: Վերջին փաստը, Բարձրագույն դատական խորհրդի դիտարկմամբ պատկանում է այնպիսի հանգամանքների թվին, որոնք անկողմնակալ դիտորդի մոտ կարող են ողջամիտ կասկած հարուցել տվյալ գործով վարույթ հարուցող մարմնի անաչառության մեջ:

Զարգացնելով վերն արտահայտած իրավական դիրքորոշումները՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ գործով կողմ հանդիսացող և կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին միջնորդություն ներկայացնող մարմինները պետք է բաղդատված լինեն և չկենտրոնացվեն նույն սուբյեկտի լիազորությունների տիրույթում: Այսինքն՝ պետք է բացառվի դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու իրավասություն ունեցող մարմնի և նրա՝ տվյալ դատավարությունում որպես ցանկացած կողմ հանդիսանալու մեկտեղման հնարավորությունը և պետք է սահմանվեն այնպիսի կառուցակարգեր, որոնց պարագայում հնարավոր կլինի հասնել ողջամիտ հավասարակշռության, այն է՝ իրավունքի վերականգնման այս ձևի իրացումը կարող էր կանխվել վարույթ հարուցած մարմնի կողմից կարգապահական վարույթ հարուցելու հարցի լուծումը նման իրավասությամբ օժտված մեկ այլ մարմնի, մասնավորապես տվյալ դեպքում՝ Դատավորների ընդհանուր ժողովի Էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողովին փոխանցելով:

Այլ խոսքերով, Բարձրագույն դատական խորհուրդը, հաշվի առնելով՝ մի կողմից, սահմանադրական իր առաքելությունը, իսկ մյուս կողմից՝ դրան, իբրև հասցեատիրոջը թղթակցող, այսինքն՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի իրավական պաշտպանության ներքո գտնվող արդար դատաքննության առկա իրավունքը, գտնում է, որ չի կարող հրաժարվել իր սահմանադրական առաքելության իրացումից՝ որպես դրա հիմք վկայակոչելով պետական իշխանության մեկ այլ՝ օրենսդիր ճյուղի կողմից այդ իրավունքի իրացման համար այնպիսի մեխանիզմներ ստեղծված չլինելու հանգամանքը, որոնք օրենսդիրը սահմանել է իրավունքի այլ սուբյեկտների դեպքում:

Միաժամանակ Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ անկախ կարգապահական խախտման էությունից, Նախարարի գործի ելքով շահագրգռվածության աստիճանից, Բարձրագույն դատական խորհուրդը, իրացնելով Սահմանադրությամբ իրեն վերապահված դատարանների անկախության ապահովման անմիջական և հիմնական երաշխավորի առաքելությունն՝ անընդունելի է համարում Նախարարի որպես ցանկացած կողմ հանդիսանալու պարագայում տվյալ գործը քննած դատավորի նկատմամբ միևնույն գործով կարգապահական վարույթի հարուցումը:

Վերոհիշյալ հիմնավորումների լույսի ներքո, հաշվի առնելով, որ Բարձրագույն դատական խորհրդի գնահատմամբ, սույն գործով արդար դատաքննության իրավունքը չի պահպանվել կարգապահական վարույթի հարուցման փուլում և Բարձրագույն դատական խորհուրդը, իրացնելով դատավորների անկախության երաշխավորի իր սահմանադրաիրավական առաքելությունն ու կիրառելով դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի լուծման իր արդարադատական սահմանադրական լիազորությունը, ղեկավարվելով Սահմանադրության 61-րդ և 63-րդ հոդվածներով, 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետով, «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 94-րդ հոդվածի 6-րդ մասով, 144-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ կետերով, 156-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով և 155-րդ հոդվածով՝

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1․ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Մուրադ Հովակիմյանի միջնորդությունը բավարարել։

2․ Արդարադատության նախարարի միջնորդությունը՝ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Մուրադ Հովակիմյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ, կարճել:

3․ Որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և վերջնական է:

ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՐԴԻ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՏԱՐ		Գ. ՋՀԱՆԳԻՐՅԱՆ
ԱՆԴԱՄՆԵՐ՝		Գ. ԲԵՔՄԵԶՅԱՆ
		Դ. ԽԱՉԱՏՈՒՐՅԱՆ
		Մ. ՄԱԿՅԱՆ
		Լ. ՄԵԼԻՔՋԱՆՅԱՆ
		Ս․ Միքայելյանի,
		Ա. ՄԽԻԹԱՐՅԱՆ
		Ս. Չիչոյան
		Վ. Քոչարյան

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 16 նոյեմբերի 2021 թվական: