ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վերաքննիչ քրեական դատարանի որոշում	ԵԴ/0051/11/18
Գործ թիվ ԵԴ/0051/11/18

Նախագահող դատավոր՝

Ա. Վարդանյան

 ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան),

	նախագահությամբ`	Լ. Թադևոսյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ`	Հ. Ասատրյանի
		Ս. Ավետիսյանի
		Ե. Դանիելյանի
		Ա. Պողոսյանի
		Ս. Օհանյանի
	քարտուղարությամբ`	Ն. Թումանյանի
	մասնակցությամբ դատախազ՝	Կ. Կարապետյանի
	ներկայացուցիչ`	Հ. Անանյանի

2019 թվականի դեկտեմբերի 20-ին

ք. Երևանում

դռնբաց դատական նիստում, քննության առնելով ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի՝ 2019 թվականի հունվարի 18-ի որոշման դեմ ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ Հ.Ասլանյանի և դիմող Կարեն Ասատրյանի ներկայացուցիչ Ա.Թամրազյանի վճռաբեկ բողոքները,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

Գործի դատավարական նախապատմությունը.

1. ՀՀ ոստիկանության կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության 1-ին վարչության 4-րդ բաժնի հատկապես կարևոր գործերով ավագ օպերլիազոր Ռ.Դավթյանը (այսուհետ՝ նաև Հետաքննության մարմին)՝ 2017 թվականի դեկտեմբերի 25-ին որոշում է կայացրել Մարիամ Ավետիսյանի հաղորդման հիման վրա նախապատրաստված նյութերով քրեական գործի հարուցումը մերժել` սնանկության գործով կառավարիչ Կարեն Ասատրյանի և «Գրավ» ՍՊ ընկերության տնօրեն Համլետ Հարությունյանի արարքներում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 192-րդ, 193-րդ և 214-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցակազմերի բացակայության հիմքով:

Հետաքննության մարմնի նշված որոշման դեմ Մ.Ավետիսյանի ներկայացուցիչ Հ.Անանյանի բողոքը ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ Հ.Ասլանյանի` 2018 թվականի հունվարի 24-ի որոշմամբ մերժվել է:

2. 2018 թվականի փետրվարի 21-ին դիմող Մ.Ավետիսյանի ներկայացուցիչ Հ.Անանյանը բողոք է ներկայացրել Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան (այսուհետ՝ նաև Առաջին ատյանի դատարան)՝ խնդրելով վերացնել Հետաքննության մարմնի՝ 2017 թվականի դեկտեմբերի 25-ի՝ քրեական գործի հարուցումը մերժելու մասին որոշումը և Մ.Ավետիսյանի իրավունքների խախտումը:

Առաջին ատյանի դատարանը 2018 թվականի հոկտեմբերի 18-ի որոշմամբ նշված բողոքը բավարարել է, Հետաքննության մարմնի՝ 2017 թվականի դեկտեմբերի 25-ի՝ քրեական գործի հարուցումը մերժելու մասին որոշումը վերացրել է և վարույթն իրականացնող մարմնին պարտավորեցրել վերացնելու Մ.Ավետիսյանի իրավունքների խախտումները:

3. ՀՀ գլխավոր դատախազության հատկապես կարևոր գործերի քննության նկատմամբ հսկողության վարչության ավագ դատախազ Ա.Հակոբյանի և դիմող Կ.Ասատրյանի ներկայացուցիչ Ա.Թամրազյանի վերաքննիչ բողոքների քննության արդյունքում, ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանը (այսուհետ՝ նաև Վերաքննիչ դատարան) 2019 թվականի հունվարի 18-ի որոշմամբ բողոքները մերժել է՝ Առաջին ատյանի դատարանի՝ 2018 թվականի հոկտեմբերի 18-ի որոշումը թողնելով օրինական ուժի մեջ:

4. Վերաքննիչ դատարանի վերոհիշյալ որոշման դեմ ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ Հ.Ասլանյանը և դիմող Կ.Ասատրյանի ներկայացուցիչ Ա.Թամրազյանը վճռաբեկ բողոքներ են բերել, որոնք Վճռաբեկ դատարանի՝ 2019 թվականի մայիսի 10-ի որոշմամբ ընդունվել են վարույթ:

Դատավարության մյուս մասնակիցների կողմից վճռաբեկ բողոքների պատասխան չի ներկայացվել:

Վճռաբեկ բողոքների քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը.

5. Հետաքննության մարմնի՝ քրեական գործի հարուցումը մերժելու և քրեական հետապնդում չիրականացնելու մասին որոշման համաձայն՝ «(…) 2017թ. դեկտեմբերի 11-ին (…) ստացվել է քաղաքացի Մարիամ Ավետիսյանի «հաղորդում հանցագործության մասին» վերնագրով գրությունն այն մասին, որ (…) [իր և «Գրավ» ՍՊԸ-ի միջև առկա ԵԿԴ/0262/04/14 սնանկության գործով կառավարիչ Կ.Ասատրյանը] չի կատարել կամ ոչ պատշաճ է կատարել սնանկության կառավարչի իր լիազորությունները: Մասնավորապես՝ սնանկության կառավարիչը չի վերլուծել պարտապանի ֆինանսական վիճակը, (…) չի իրականացրել իր հիմնական գործառույթը՝ (…) պարտապանի գույքի հայտնաբերումը և գույքի վաճառքից առաջացող միջոցներով պարտատերերի պահանջների բավարարումը:

(…) Մ.Ավետիսյանը փաստել է, որ (…) սնանկության կառավարիչը իր գործողություններով (անգործությամբ) խախտել է նաև «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 23.1, 29-րդ, 54-րդ, 58-րդ և 81-րդ հոդվածների պահանջները և կարծիք հայտնել, որ անհրաժեշտ է դիտարկել կառավարչի գործողություններում (անգործությունում) ՀՀ քրեական օրենսգրքի 192-րդ, 193-րդ և 214-րդ հոդվածներով սահմանված հանցակազմի հատկանիշների առկայության հանգամանքը: (…)

2017թ. դեկտեմբերի 13-ին (…) Մ.Ավետիսյանը բացատրություն է տվել (…), որ (…) «Գրավ» ՍՊԸ-ի (…) ղեկավար Համլետ Հարությունյան[ի առաջարկով] (…) 2012թ. հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին (…) «Գրավ» ՍՊԸ-ին մաս-մաս ըստ տարեթվերի փոխառության պայմանագրերով տվել է շուրջ 147.999 ԱՄՆ դոլար (…): Վերջինս նշել է, որ իր նախորդ ներկայացուցիչ փաստաբանի միջոցով սնանկության դիմում է ներկայացրել դատարան, որի հիման վրա նշանակվել է կառավարիչ, ով չի կատարել իր գործառույթները, ավելին (…) համագործակցել է «Գրավ» ՍՊԸ-ի ղեկավարների հետ, որպեսզի ստեղծի անհնարինություն որևէ գումար բռնագանձելու, այսինքն՝ նպաստել է, որ ընկերությունը սնանկի դատավարական կարգավիճակ ձեռք բերի:

Նյութերի նախապատրաստման ընթացքում նշված սնանկության գործով կառավարիչ Կ.Ասատրյանը բացատրություն է տվել, որ (…) չնայած իր կողմից 02.03.2015թ. կատարված հարցմանը, պարտապանի կողմից սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող գույքի ցանկի, (…) այլ գույքային իրավունքների վերաբերյալ վերջինս տեղեկություններ չի ներկայացրել: Բացի այդ, Կ.Ասատրյանը հայտնել է նաև, որ իր կողմից կազմակերպվել է գույքագրում, որի ժամանակ հայտնաբերվել են ընդամենը սեղաններ, աթոռներ և երկաթյա պահարաններ: Պարտապանի ֆինանսական վիճակի վերլուծություն չի կատարվել, քանի որ իր կողմից կատարված գրավոր հարցումներին պարտապանի կողմից որևէ տեղեկատվություն կամ փաստաթուղթ չի ներկայացվել, որից հետո ինքը 12.07.2017թ. հարցում է կատարել ՀՀ կենտրոնական բանկին (…), սակայն մինչև օրս չի ստացվել կենտրոնական բանկի պատասխանը: Վերոգրայլից բացի, Կ.Ասատրյանը նշել է, որ (…) «Գրավ» ՍՊԸ-ի նկատմամբ (…) [հարուցված] քրեական գործի շրջանակներում ՍՊԸ-ի գործունեության վերաբերյալ ամբողջ փաստաթղթերն առգարվվել են և նշանակվել է դատահաշվապահական փորձաքննություն՝ նշված փաստաթղթերի հիմքով, որն էլ իր հերթին անհնարին է դարձրել պարտապանի ֆինանսական վիճակի վերլուծությունը: (…) Ինչ վերաբերում է, թե ինչու գործողություններ չի ձեռնարկել պարտապանի գույքի կազմը բացահայտելու համար, Կ.Ասատրյանը պատասխանել է, որ դատարանի կողմից սնանկության գործի շրջանակներում համապատասխան գերատեսչություններին արդեն իսկ կատարվել են հարցումներ, ուստի նպատակահարմար չի գտել կատարել նույն հարցումները: Իսկ թե ինչու չի ՊԵԿ քննչական մարմնից համապատասխան հարցմամբ պահանջել պարտապանի ֆինանսական և այլ փաստաթղթերը, վերջինս նշել է, որ դա իրեն ոչինչ չէր տա, մինչև նշված գործի շրջանակներում չլիներ համապատասխան քննչական որոշում կամ դատական ակտ, որոնցում արտացոլված կլինեին պարտապանի գործունեությանը վերաբերվող բոլոր գործառույթները: Վերոգրյալից բացի, «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 54-րդ հոդվածով սահմանված մնացած բոլոր գործողությունները չկատարելը Կ.Ասատրյանը կրկին մեկնաբանել է պարտապանի ֆինանսական և այլ փաստաթղթերի (…) և կենտրոնական բանկից հարցման պատասխան[ի բացակայությամբ]: Գույքագրումն ուշ կատարելու վերաբերյալ Կ.Ասատրյանը հայտնել է, որ մի քանի անգամ պատշաճ ծանուցել է և պարտատիրոջը և պարտապանին գույքագրում կատարելու մասին, սակայն նրանցից ոչ ոք չի ներկայացել, իսկ «Գրավ» ՍՊԸ-ի տարածքն էլ պատկանել է այլ անձի, որը փակ է եղել, այդ իսկ պատճառով գույքագրումը կատարվել է միայն 17.03.2017թ.:

«Գրավ» ՍՊԸ-ի ղեկավար Համլետ Հարությունյանը բացատրություն է տվել այն մասին, որ (…) Մ.Ավետիսյանի [հետ] (…) գումարային խնդիրը լուծելու և պարտավորությունները մարելու նպատակով կնոջ՝ Ս.Հարությունյանին սեփականության իրավունքով պատկանող, Մաշտոցի 43/33 հասցեում գործող «Գրավ» ՍՊԸ փաստացի գործունեության տարածքը նվիրաբերել է Մ.Ավետիսյանի որդուն՝ Սերգեյ Վարդանյանին, որից հետո նշված տարածքի բանալիները հանձնել է վերջիններիս: Հ.Հարությունյանը հայտնել է նաև, որ նշված տարածքը նվիրաբերելու ժամանակ «Գրավ» ՍՊԸ-ի անունով որևէ գույք, կամ հիմնական միջոց և որևէ թանկարժեք իր չի եղել, վերջինիս գործունեությունն արդեն փաստացի դադարեցված է եղել և այդտեղից բացակայել են շրջանառու միջոցները: Դրանից հետո տեղեկացել է, որ Մ.Ավետիսյանը դիմում է ներկայացրել դատարան «Գրավ» ՍՊԸ-ին սնանկ ճանաչելու համար (…):

(…) [Ն]ախապատրաստվող նյութերի շրջանակներում զննության են ենթարկվել (…) ԵԿԴ/0262/04/14 քաղաքացիական գործի նյութերը (…) որոնցով պարզվել է, որ 03.12.2014թ. Մ.Ավետիսյանը դիմում է ներկայացրել նշված դատարան «Գրավ» ՍՊԸ-ին հարկադրված սնանկ ճանաչելու համար (…): Միաժամանակ 23.09.2014թ. վճռով «Գրավ» ՍՊԸ-ի և Մ.Ավետիսյանի միջև կնքվել է հաշտության համաձայնություն, սակայն նշված համաձայնությունով սահմանված պարտականությունները չկատարելուց հետո 13.01.2015թ. վճռով «Գրավ» ՍՊԸ ճանաչվել է սնանկ, որից հետո 09.02.2015թ. դատարանը [համապատասխան պետական մարմիններին] (…) տեղեկացրել է, որ 13.01.2015թ. վճռով «Գրավ» ՍՊԸ[-ն] ճանաչվել է սնանկ, միաժամանակ խնդրելով հայտնել «Գրավ» ՍՊԸ-ի անվամբ որևէ իրավունք արժեթղթերի, անշարժ գույքի, տրանսպորտային միջոցների, մաքսային հսկողության տակ գտնվող որևէ սեփականության կամ այլ գույքի նկատմամբ գրանցված լինելու վերաբերյալ տեղեկություններ: Նշված գերատեսչություններից ստացված տեղեկությունների համաձայն՝ «Գրավ» ՍՊԸ անվամբ որևէ իրավունք արժեթղթերի, անշարժ գույքի, տրանսպորտային միջոցների, մաքսային հսկողության տակ գտնվող որևէ սեփականության կամ այլ գույքի նկատմամբ գրանցված չեն եղել:

Միաժամանակ նյութերի նախապատրաստման ընթացքում կատարված հարցումներով պարզվել է նաև, որ ՀՀ ՖՆ աշխատակիցների կողմից 28.11.2014թ. մինչև 15.01.2015թ. ընկած ժամանակահատվածում «Գրավ» ՍՊԸ-ում իրականացվել է (…) ստուգում, որի արդյունքում «Գրավ» ՍՊԸ-ի վրա կազմվել է 143.800.436 ՀՀ դրամի ակտ և ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ քննչական վարչությունում ՀՀ քր. օր-ի 205-րդ հոդվածի 2-րդ մասի հատկանիշներով հարուցվել է թիվ 62204814 քրեական գործը, որի նախաքննության ընթացքում առգրավվել են «Գրավ» ՍՊԸ-ին պատկանող հաշվապահական և այլ գործունեության փաստաթղթերը (…):

Բացի այդ, ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի «Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կենտրոն» ստորաբաժանմանը կատարված հարցմանն ի պատասխան ստացվել է Մաշտոցի պողոտայի 43/33 հասցեում գտնվող անշարժ գույքի նկատմամբ 2013թ. մինչև օրս կատարված գործարքների հիմք հանդիսացող փաստաթղթերի պատճենները, ըստ որի 12.06.2013թ. անշարժ գույքի նվիրատվության պայմանագրով նույն հասցեում գտնվող 41.2 քմ մակերեսով անշարժ գույքը սեփականատեր Սուսաննա Հարությունյանի կողմից նվիրաբերվել է քաղաքացի Սերգեյ Վարդանյանին, ում անունից լիազորված անձ Մ.Ավետիսյանը 07.12.2017թ. անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագրով անմիջապես վաճառել է այն քաղաքացի Արա Հովսեփյանին: (…):

«Գրավ» ՍՊԸ-ի և վերջինիս ղեկավար Հ.Հարությունյանի կողմից կանխամտածված սնանկության արհեստական հատկանիշներ ստեղծելու վերաբերյալ փաստական տվյալներ ձեռք բերելու համար հարցումներ [են] կատարվել նաև ՀՀ ոստիկանության «Ճանապարհային ոստիկանություն» ծառայությանն ու ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեին, որի արդյունքում պարզվել է, որ 2010թ. մինչև օրս վերջիններիս անվամբ անշարժ և շարժական գույք չի օտարվել սեփական կամքով, Հ.Հարությունյանի անվամբ սեփականության իրավունքով գրանցված՝ Երևան քաղաքի Նուբարաշեն, Մասիսի Բ թաղամաս, 6/17 հասցեի բնակարանը Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանի 06.05.2011թ. վճռով 05.03.2012թ. օտարվել է Գրիշա Պողոսյանին:

(…) Մ.Ավետիսյանն ու իր ներկայացուցիչները խնդրել են կառավարչին ենթարկել քրեական պատասխանատվության կամ ՀՀ քր. օր-ի 192-րդ, կամ 193-րդ, կամ էլ 214-րդ հոդվածների հանցակազմերով, չնայած այն հանգամանքին, որ հենց իրենք են դատարանին 2 անգամ դիմում ներկայացրել «Գրավ» ՍՊԸ-ի հարկադրված սնանկ ճանաչելու համար:

Ուշադրության է արժանի նաև այն հանգամանքը, որ Մ.Ավետիսյանը սնանկության գործը վարող դատավորին [«Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 31-րդ հոդվածի համաձայն] չի բողոքարկել կառավարչի գործողությունները կամ անգործությունը (…):

Վերոգրյալի հիման վրա փաստվում է, որ (…) նախապատրաստված նյութերում բացակայում են ՀՀ քրեական օրենսգրքի 192-րդ, 193-րդ, 214-րդ հոդվածների դիսպոզիցիաներով նախատեսված հանցակազմերի հատկանիշները, բացի այդ, կանխամտածված սնանկության կազմակերպման, սնանկության ընթացքում անօրինական գործողությունների կատարման կամ առևտրային կամ այլ կազմակերպությունների ծառայողների կողմից լիազորությունների չարաշահման պարտադիր հատկանիշ է համարվում գործողության (անգործության) և հետևանքի պատճառահետևանքային կապը, ինչը տվյալ պարագայում բացակայում է:

Այսպիսով, (…) առկա չեն քրեական գործ հարուցելու հիմքեր, ավելին՝ Մարիամ Ավետիսյանի հաղորդմամբ նշված հանգամանքները հերքում են հանցագործության հատկանիշների առկայությունը, ինչը կարևոր նախապայման է քրեական գործ հարուցելու համար: Եթե նյութերի նախապատրաստման ընթացքում այնպիսի փաստական տվյալներ են ձեռք բերվել, որոնք հերքում են հանցագործության հատկանիշների առկայությունը, վկայում են քաղաքացիական, վարչական կամ այլ իրավահարաբերություններից բխող գործողությունների առկայության մասին, ինչպես նաև առկա են գործի վարույթը բացառող դատավարական արգելքներ, ապա վարույթն իրականացնող մարմինը պետք է որոշում կայացնի քրեական գործի հարուցումը մերժելու մասին:(…)»1:

5.1. ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ Հ.Ասլանյանի` Մ.Ավետիսյանի ներկայացուցիչ Հ.Անանյանի բողոքը քննության առնելու մասին 2018 թվականի հունվարի 24-ի որոշման համաձայն՝ «(…) Համլետ Հարությունյանի կինը՝ Սուսաննա Հարությունյանը, «Գրավ» ՍՊԸ-ի գործունեության՝ սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող՝ Մաշտոցի պողոտայի 43/33 տարածքը նվիրաբերել է իր որդուն՝ Սերգեյ Վարդանյանին, սակայն տեղյակ չէ դրա պատճառների մասին: Չի հիշում՝ կառավարիչն իրեն հայտնել է գույքագրում կատարելու համար ներկայանալու մասին, թե` ոչ, հիշում է, որ կառավարչից ինչ-որ նամակ է ստացել, սակայն այն ուշ է ստացել՝ հանրապետությունից բացակայելու պատճառով: (…)

Հարկ է նշել, որ «Գրավ» ՍՊԸ-ն սնանկ է ճանաչվել դատարանի 13.01.2015թ. վճռով, իսկ 03.02.2015թ. որոշմամբ Կ.Ասատրյանը նշանակվել է սնանկության կառավարիչ, որպիսի պայմաններում վերջինս չէր կարող օժանդակել «Գրավ» ՍՊԸ-ի տնօրեն Հ.Հարությունյանին՝ ստեղծելու կանխամտածված սնանկության հատկանիշներ, քանի որ այդ հատկանիշները կարող էին ստեղծվել մինչև դատարանի կողմից ՍՊԸ-ին սնանկ ճանաչելը, ուստի անհրաժեշտ է փաստել, որ Կ.Ասատրյանի արարքում բացակայում է կանխամտածված սնանկության հատկանիշներ ստեղծելուն օժանդակելու հանցակազմը:

(…)

Բողոքում նշված այն փաստարկի վերաբերյալ, թե սնանկության կառավարիչը չի ուսումնասիրել պարտապանի բանկային հաշիվների շարժը, հարկ է նշել, որ «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 19-րդ հոդվածի 1-ին մասի «գ» կետի և 4-րդ մասի համաձայն՝ նշված հարցով ՀՀ կենտրոնական բանկ կարող է դիմել սնանկության գործով դատարանը: (…)

Անհիմն է բողոքում նշված այն հանգամանքը, թե սնանկության կառավարիչը, մասնավորապես, չի կատարել «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 54-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա», «բ», «գ» կետերով սահմանված պարտականությունները, քանի որ այդ գործողությունների կատարումը ոչ թե սնանկության կառավարչի պարտականությունն է, այլ հայեցողական լիազորությունը: (…)

Ուշադրության է արժանի նաև այն հանգամանքը, որ Մ.Ավետիսյանը, գտնելով, որ Կ.Ասատրյանի գործողություններով իրեն վնաս է պատճառվել, կարող էր վերջինիցս վնասի փոխհատուցում պահանջել «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 25-րդ հոդվածի կարգով (…)»2:

6. Առաջին ատյանի դատարանի՝ 2018 թվականի հոկտեմբերի 18-ի որոշման համաձայն՝ «(…) [Հ]ետաքննության մարմինը խախտել է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 180-րդ հոդվածով սահմանված հանցագործությունների մասին հաղորդումների քննարկման և լուծման կարգը, այն է` դրա համար օրենքով սահմանված տասնօրյա ժամկետը, քանի որ հանցագործության մասին հաղորդումը ստացվել է 11.12.2017 թվականին, իսկ քրեական գործ հարուցելը մերժելու մասին որոշումը կայացվել է 25.12.2017 թվականին, որպիսի հանգամանքը չի արձանագրվել վերադաս դատախազի կողմից:

(…) [Հ]ետաքննության մարմինը չի սպառել բոլոր հնարավոր դատավարական գործողությունները, որոնց արդյունքում հնարավոր կլիներ ստուգել հաղորդման մեջ նշված, հանցագործության վերաբերյալ տվյալները, հաղորդման մեջ նշված հանգամանքների կապակցությամբ իրականացված նախնական ստուգման արդյունքում ձեռք բերված փաստական տվյալները բավարար չեն եղել հավաստելու, որ քրեական գործ հարուցելու օրինական հիմքերը բացակայում են: Բացի այդ, հետաքննության մարմնի կողմից չի դրսևորվել անհրաժեշտ ջանասիրություն, ինչն էլ հանգեցրել է ՀՀ քրեական դատավարական օրենսդրության պահանջները չպահպանելու հետևանքով բողոքաբերի իրավունքների խախտմանը։ (…)»3։

6.1. Արդյունքում Առաջին ատյանի դատարանը որոշել է. «Վերացնել ՀՀ ոստիկանության ԿՀԴՊ ԳՎ 1-ին վարչության 4-րդ բաժնի ՀԿԳ ավագ օպերլիազոր Ռ.Դավթյանի` քրեական գործ հարուցելը մերժելու մասին 25.12.2017 թվականի որոշումը և պարտավորեցնել վերացնել Մարիամ Ավետիսյանի իրավունքների խախտումները»4։

7. Վերաքննիչ դատարանի՝ 2019 թվականի հունվարի 18-ի որոշման համաձայն՝ «(…) [Պ]ատշաճ քննություն և դրա նկատմամբ հսկողություն իրականացնելու դատավարական պարտականություն կրող վարույթն իրականացնող պաշտոնատար անձինք ամենևին էլ կաշկանդված չեն հանցագործության մասին հաղորդմամբ դիմած անձանց (…) տրված որակումներով, (…) այսինքն` տվյալ դեպքում վարույթն իրականացրած մարմինը նյութերի նախապատրաստման ընթացակարգի շրջանակներում պետք է ստուգեր, հերքեր կամ հաստատեր ոչ թե դիմողի մատնանշած կոնկրետ հանցագործության հատկանիշների առկայությունը կամ բացակայությունը, այլ հաղորդման և բացատրությունների մեջ ներկայացված փաստական հանգամանքների, հետո միայն դրանց համատեքստում որևէ հանցագործության հատկանիշների առկայությունը կամ բացակայությունը: (…)

Հաշվի առնելով սկզբնական հաղորդման հիմքերն ու հիմնավորումները, սնանկության գործընթացի բարդությունն ու առանձնահատկությունները` (…) դիմող Մ.Ավետիսյանի փաստարկները հնարավոր չէր լրիվությամբ և բազմակողմանիորեն ստուգել նյութ նախապատրաստելու դատավարական ընթացակարգով, որի մասին են վկայում` Հետաքննության մարմնի կողմից նյութ նախապատրաստելու դատավարական ժամկետի խախտումը, այնպիսի ստուգողական գործողության իրականացումը, որի իրավասությունը մինչ քրեական գործ հարուցելը որևէ սուբյեկտ, այդ թվում` հետաքննության մարմինը չուներ (նյութերի նախապատրաստման ընթացքում իրականացրել է քաղաքացիական գործում առկա փաստաթղթերի զննում), բանկային գաղտնիք կազմող տեղեկություններ ստանալու անհնարինությունը, այսինքն` նյութերի ընթացքը լուծելը սահմանափակ ծավալով ստացված փաստական տվյալների հիման վրա, նույնիսկ վերջնական որոշումը կայացնելու պահին անձանց բացատրություններում էական հակասությունների առկայությունը: (…)

Այսպես, (…) անհասկանալի է (այլ կերպ` չի պարզվել), թե ինչու ընկերության գործունեության վայրում` գրավատանը, ժամանակին գույքագրում կատարելու փորձ չի կատարվել, (…) դա պայմանավորված էր օբյեկտիվ, թե սուբյեկտիվ պատճառներով, սնանկության գործով կառավարիչ Կ.Ասատրյանի անգործությամբ, թե դիտավորյալ գործողությունների հետևանքով: Անհասկանալի է նաև այն, որ (…) Կ.Ասատրյանը (…) գրավների և հաշվետվությունների վերաբերյալ տեղեկատվություն ստանալու համար ՀՀ կենտրոնական բանկ հարցում կատարում միայն երկու տարի անց: «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքը նման պարտականություն սահմանել է ոչ միայն դատարանի համար, նման լիազորություն է սահմանված նաև սնանկության գործով կառավարչի համար: Նյութերում բացակայում է սնանկության գործը քննող դատարանի կողմից ՀՀ կենտրոնական բանկ կատարված և պատշաճ կարգով ուղարկված հարցման պատասխանը, որպիսի բացը կարող էր լրացվել Կ.Ասատրյանի կողմից իր գործառույթների պատշաճ կատարմամբ (…): Այդ և ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստր կատարված հարցմամբ էր հնարավոր նաև դեռևս այդ ժամանակ պարզել և հավաստիանալ, թե «Գրավ» ՍՊ ընկերությունը որպես գրավատուն մինչև երբ է գործունեություն իրականացրել և որքանով է Մաշտոցի 43/33 հասցեում մինչև 2013 թվականը գործունեություն ծավալելու, դրանից հետո այդ տարածքն օտարելու և մուտքի բանալին դիմողի որդի Սերգեյ Վարդանյանին հանձնելու (այլ կերպ` այդ տարածքում գույքագրման ենթակա գույքի բացակայության) մասին «Գրավ» ՍՊ ընկերության ղեկավար Համլետ Հարությունյանի պնդումը համապատասխանում իրականությանը:

(…) [Չի պարզվել] թե ինչու ՊԵԿ քննչական մարմնից [Կ.Ասատրյանը] համապատասխան հարցմամբ չի պահանջել պարտապանի ֆինանսական և այլ փաստաթղթերը (…): Տվյալ պայմաններում անհասկանալի է (այլ կերպ` չի պարզվել), թե հատկապես որ նորմատիվ իրավական ակտով ղեկավարվելով է Կ.Ասատրյանը նման «անգործություն» ցուցաբերել, արդյոք հարուցված քրեական գործի առկայությունը կասեցնում է սնանկության գործով կառավարչի կողմից իր պարտականությունների և «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 54-րդ հոդվածով սահմանված լիազորությունների իրականացումը, եթե վերոնշյալ օրենքով նման նորմ նախատեսված չէ, ուստի և նա կարող էր առգրավված համապատասխան փաստաթղթերին ծանոթանալու կամ դրանցից պատճեններ ստանալու խնդրանքով դիմել նախաքննական մարմնին կամ ստանար նախաքննական այդ մարմնի գրավոր մերժումը: Հետաքննության մարմինը չի պարզել նաև նախաքննական մարմնի կողմից վերոնշյալ փաստաթղթերի առգրավման ժամանակահատվածը, որով հնարավոր կլիներ ստուգել, թե Կ.Ասատրյանը օբյեկտիվորեն հայտնվել է այդ խնդրի առաջ, թե` ոչ (…):