ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

Օրինագիծն ընդունված է ՀՀ Գերագույն խորհրդի կողմից

2 դեկտեմբերի 1991թ. Ն-0450-I

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Սույն օրենքը կարգավորում է բնության հատուկ պահպանվող տարածքների կազմավորման ու պահպանության բնագավառում ծագող հարաբերությունները:

ԲԱԺԻՆ 1

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 1.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների կազմավորման, կազմակերպման, պահպանության և օգտագործման կարգը սահմանվում է սույն օրենքով և դրա հիման վրա ընդունվող Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության այլ ակտերով:

Հոդված 2.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին օրենսդրության խնդիրներն են.

- բնության չափանմուշների (էտալոնների), էկոհամակարգի պահպանությունը և վերարտադրությունը.

- բնական հուշարձանների պահպանությունը.

- կենսաբանական բազմազանության պահպանումը.

- բնական երևույթների գիտական ուսումնասիրումը.

- բնական միջավայրի վիճակի հսկողությունը.

- էկոլոգիական կրթությունը և դաստիարակությունը, ինչպես նաև, օրենքով սահմանված դեպքերում, ռեկրեացիոն-ճանաչողական նպատակներով բնական օբյեկտների օգտագործումը:

Հոդված 3.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքները մակերեսային ու ստորերկրյա ջրերի, ընդերքի, բուսական և կենդանական աշխարհի` օրենքով սահմանված կարգով առանձնացված այն տեղամասերն են, ինչպես նաև առանձին բնական օբյեկտները, որոնք հատուկ էկոլոգիական, գիտական, բուժական, մշակութային, գեղագիտական արժեք են ներկայացնում և լրիվ կամ մասամբ, ժամանակավորապես կամ մշտապես ենթակա չեն տնտեսական շահագործման:

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքները ունեն միջազգային, հանրապետական և տեղական նշանակություն:

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներին տրվում է պետական արգելոցների, ազգային պարկերի, պետական արգելավայրերի, բնության հուշարձանների կարգավիճակ:

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների վրա բացասական ներգործություն ունեցող տնտեսական գործունեությունը սահմանափակելու կամ արգելելու նպատակով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանվում են պահպանական գոտիներ:

Պահպանական գոտիների չափերն ու ռեժիմը սահմանվում են տվյալ տարածքի մասին կանոնադրությամբ, որը հաստատվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից:

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքները հաշվի են առնվում տնտեսական և սոցիալական զարգացման ծրագրերի, հողաշինարարության սխեմաների կազմման ու վարչատարածքային միավորների սահմանների որոշման ժամանակ: Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների հողերի սեփականաշնորհումը արգելվում է:

Հոդված 4.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱԴԱՍՏՐԸ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պետական կադաստրը դրանց իրավական վիճակի, քանակական և որակական բնութագրերի, էկոլոգիական, գիտական, մշակութային և ժողովրդատնտեսական այլ արժեքների հողօգտագործման մասին տեղեկությունների և փաստաթղթերի համակարգ է:

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պետական կադաստրը կազմվում է դրանց ծրագրավորումն ու պահպանությունը ապահովելու, գիտական հետազոտությունների, համապատասխան ռեժիմների պահպանման նկատմամբ պետական հսկողություն իրականացնելու, ինչպես նաև սոցիալ-տնտեսական զարգացման ծրագրերի կազմման ու արտադրական ուժերի տեղաբաշխման ժամանակ դրանց դերը հաշվի առնելու նպատակով:

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների կադաստրը կազմվում է պետական բյուջեի միջոցների հաշվին:

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պետական կադաստրի վարման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

ԲԱԺԻՆ 2

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

Հոդված 5.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքները կազմավորվում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից:

Տարածքներին (ջրատարածքներին) և օբյեկտներին տեղական նշանակության արգելավայրի կամ բնության հուշարձանի կարգավիճակ տալու մասին որոշումն ընդունվում է պետական իշխանության տեղական մարմնի կողմից և ներկայացվում է կառավարության հաստատմանը:

Հոդված 6.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների կազմակերպումը կատարվում է բնության պահպանության համակարգված հեռանկարային սխեմաների և հատուկ մշակված նախագծերի հիման վրա, որոնք կազմվում են համապատասխան գիտահետազոտական, գիտաարտադրական և նախագծային հաստատությունների և կազմակերպությունների կողմից` պետական բյուջեի միջոցների հաշվին:

Հոդված 7.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՆԱԽՆԱԿԱՆ ԿՈՆՍԵՐՎԱՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների կարգավիճակ տալու մասին միջնորդության քննարկման հետ միաժամանակ պետական իշխանության տեղական մարմինը բնական համակարգի կամ օբյեկտի պահպանման նպատակով ընդունում է հատուկ պահպանման հողակտորի կոնսերվացման մասին որոշում և ձևակերպում համապատասխան ակտ, որով սահմանափակվում կամ անհրաժեշտության դեպքում դադարեցվում է հողօգտագործողների տնտեսական գործունեությունը տվյալ տարածքում:

Կոնսերվացման մասին ընդունված ակտին համապատասխան ճշտվում են տվյալ տեղամասի տնտեսական օգտագործման պետական ծրագրերը:

ԲԱԺԻՆ 3

ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՐԳԵԼՈՑՆԵՐ

Հոդված 8.

ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՐԳԵԼՈՑՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Պետական արգելոցն էկոլոգիական, պատմամշակութային արժեք ներկայացնող առանձնահատուկ բնապահպանական, գեղագիտական հատկանիշներով օժտված տարածք է (ջրատարածք) որտեղ բնական միջավայրի դադարեցման պրոցեսներն ընթանում են առանց մարդու անմիջական միջամտության:

Պետական արգելոցն ունի բնապահպանական, գիտահետազոտական հիմնարկի կարգավիճակ, օգտվում է իրավաբանական անձի իրավունքներից:

Հոդված 9.

ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՐԳԵԼՈՑՆԵՐԻ ՌԵԺԻՄԸ

Պետական արգելոցային տարածքներում (բնական արգելոցներում) արգելվում է բնական պրոցեսների զարգացման խախտման հետ կապված որևէ գործունեություն:

Պետական արգելոցային տարածքներում արգելվում են.

- ջրային պաշարների շահագործումը և ջրային ռեժիմը խախտող ցանկացած գործունեություն.

- տնտեսական և բնակելի օբյեկտների շինարարությունը և շահագործումը, ճանապարհների, խողովակաշարերի, էլեկտրահաղորդման գծերի և հաղորդակցության այլ ուղիների շինարարությունը (բացառությամբ տվյալ հաստատության գործունեության համար անհրաժեշտ օբյեկտների շինարարության).

- որսորդությունը, ձկնորսությունը, կենդանիների ապրելու միջավայրի պայմանների խախտումը.

- կենդանիների և բույսերի նոր տեսակների ներմուծումը, ինչպես նաև առանձին տեսակների քանակի մեծացման նպատակով տարվող որևէ աշխատանք.

- հավաքածուների հավաքը, բացառությամբ արգելոցի տարածքի գիտական հետազոտությունների համար նախատեսված նյութերի.

- թունաքիմիկատների օգտագործումը պարարտացման և վնասատուների դեմ պայքարելու նպատակով.

- հետախուզական աշխատանքները, օգտակար հանածոների մշակումը, հողային ծածկույթի խախտումը, հանքաշերտերի, հանքելուստների և լեռնատեսակների ելքերի շահագործումը.

- անտառահատումները, բույսերի, ծաղիկների և սերմերի մթերումը, անասունների արածեցումը, խոտհունձը և բուսական ծածկույթի այլ խախտումներ.

- ընդհանուր օգտագործման ճանապարհներից և ջրային ուղիներից դուրս շարժիչային և թրթուրավոր տրանսպորտի երթևեկությունը.

- մեքենայացված տրանսպորտային միջոցների երթևեկությունը և կանգառը ճանապարհային ցանցի սահմաններից դուրս կամ դրա համար չնախատեսված վայրերում.

- ցանկացած այլ գործունեություն, որը խախտում է բնական համակարգերը և օբյեկտները կամ սպառնում է գիտական կամ մշակութային արժեք ներկայացնող օբյեկտների պահպանությանը:

ԲԱԺԻՆ 4

ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿԵՐ

Հոդված 10.

ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Ազգային պարկը տարածք է (ջրատարածք), որն ընդգրկում է հատուկ էկոլոգիական, պատմամշակութային և գեղագիտական արժեք ներկայացնող բնական համակարգեր և օբյեկտներ, որոնք բնական ու մշակութային լանդշաֆտների բարենպաստ զուգորդման շնորհիվ կարող են օգտագործվել ռեկրեացիոն, պատմամշակութային ու գիտական նպատակներով:

Տվյալ տարածքը ազգային պարկին մշտական օգտագործման է տրվում օրենսդրությամբ սահմանվող կարգով:

Ազգային պարկը, ըստ իր առանձին մասերի ֆունկցիոնալ նշանակության, պահպանության և օգտագործման ռեժիմի բնույթի բաժանվում է համապատասխան գոտիների, որոնցից արգելոցային գոտու տարածքները հանվում են տնտեսական շահագործումից:

Ազգային պարկը ունի բնապահպանական, գիտահետազոտական հիմնարկի կարգավիճակ, օգտվում է իրավաբանական անձի իրավունքներից:

Հոդված 11.

ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՐԿԵՐԻ ՌԵԺԻՄԸ

Ազգային պարկի տարածքում հաստատվում է նրա առանձին ստորաբաժանումների (արգելոցային հատված, հանգստյան գոտի և այլն) պահպանության և բնական համակարգերի ու այլ օբյեկտների օգտագործման կարգը` հաշվի առնելով դրանց էկոլոգիական, ռեկրեացիոն, մշակութային և գեղագիտական արժեքը:

Ազգային պարկի տարածքում (բացառությամբ արգելոցային գոտու, որտեղ գործում է արգելոցների համար սահմանված ռեժիմը) արգելվում են.

- պարկի գործունեության հետ չառնչվող արդյունաբերական և այլ օբյեկտների շինարարությունը և շահագործումը.

- հետախուզական աշխատանքները, օգտակար հանածոների մշակումը.

- անտառահատումները (բացառությամբ սանիտարականի).

- բույսերի և կենդանիների նոր տեսակների ներմուծման և կլիմայավարժեցման աշխատանքները.

- ցանկացած այլ գործունեություն, որը հակասում է ազգային պարկի նպատակներին և կանոնադրությանը:

ԲԱԺԻՆ 5

ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՐԳԵԼԱՎԱՅՐԵՐ

Հոդված 12.

ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՐԳԵԼԱՎԱՅՐԵՐ

Պետական արգելավայրերը սահմանված կարգով մշտապես կամ ժամանակավորապես առանձնացված այն տարածքներն են, որոնց սահմաններում ապահովվում են էտալոնային, գիտական, պատմամշակութային, տնտեսական արժեք ներկայացնող բնական համակարգերի և դրանց տարրերի տեսակների պահպանությունը և վերարտադրությունը:

Պետական արգելավայրերի տարածքում արգելվում է ամեն մի գործունեություն, որը խախտում է արգելավայրերի էկոհամակարգերը կամ սպառնում է հատուկ գիտական կամ մշակութային արժեք ունեցող օբյեկտների պահպանությանը:

Հոդված 13.

ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՐԳԵԼԱՎԱՅՐԵՐԻ ՌԵԺԻՄԸ

Պետական արգելավայրերի տարածքում սահմանափակվում կամ արգելվում է ցանկացած գործունեություն, որը հակասում է արգելավայրի նպատակային նշանակմանը:

Պետական արգելավայրերի հիմնական խնդիրներն ու ռեժիմի առանձնահատկությունները որոշվում են դրանց կանոնադրությամբ:

ԲԱԺԻՆ 6

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Հոդված 14.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Բնության հուշարձանները բացառիկ կամ տիպիկ գիտական և պատմամշակութային հատուկ արժեք ներկայացնող բնական օբյեկտներ են, որոնց ցանկը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

Հոդված 15.

ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՌԵԺԻՄԸ

Բնության հուշարձանների պահպանության կարգը հաստատում են պետական այն մարմինները, որոնք որոշում են ընդունում օբյեկտը բնության հուշարձան հայտարարելու մասին:

Նշված մարմինների կողմից ձևակերպվում է պահպանման վկայական և որոշվում է այն կազմակերպությունը, որը պատասխանատու է բնության հուշարձանի պահպանության ապահովման համար:

ԲԱԺԻՆ 7

ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՌԵԺԻՄԻ ԽԱԽՏՄԱՆ ՀԱՄԱՐ

Հոդված 16.

ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ ԲՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՀՊԱՆՎՈՂ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՌԵԺԻՄԻ ԽԱԽՏՄԱՆ ՀԱՄԱՐ

Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների ռեժիմի խախտման մեջ մեղավոր անձինք պատասխանատվություն են կրում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

ԲԱԺԻՆ 8

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐ

Հոդված 17.

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐ

Եթե Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրով սահմանված են այլ կանոններ, քան պարունակում է սույն օրենքը, ապա կիրառվում է միջազգային պայմանագիրը:

Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ`	Լ. Տեր-Պետրոսյան
Երևան 17 դեկտեմբերի 1991 թ. ՀՕ-5