ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
Օ Ր Ե Ն Ք Ը
Օրինագիծն ընդունված է ՀՀ Գերագույն խորհրդի կողմից
18 նոյեմբերի 1991 թ. Ն-0431-I
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ ԽՈՐՀՐԴԻ ՄԱՍԻՆ
Հոդված 1.
Հոդված 2.
Հոդված 3.
Հոդված 4.
Հայաստանի Հանրապետության նոր գումարման Գերագույն խորհրդի առաջին նստաշրջանը բացում և մինչև Գերագույն խորհրդի նախագահի ընտրվելը վարում է Գերագույն խորհրդի պատգամավորների ընտրությունների կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահը, իսկ այնուհետև` Գերագույն խորհրդի նախագահը կամ նրա առաջին տեղակալը կամ տեղակալը, կամ քարտուղարը:
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհուրդն իր կողմից ընտրվող մանդատային հանձնաժողովի ներկայացմամբ որոշում է ընդունում պատգամավորների լիազորությունները ճանաչելու մասին, իսկ ընտրությունների մասին օրենսդրության խախտման դեպքում` առանձին պատգամավորների ընտրություններն անվավեր ճանաչելու մասին:
Հոդված 5.
Հոդված 6.
Հոդված 7.
Հոդված 8.
Օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք ունեն նաև հասարակական-քաղաքական կազմակերպությունները:
Հոդված 9.
Օրենքների նախագծերը և հանրապետության պետական կյանքի մյուս առավել կարևոր հարցերը Գերագույն խորհրդի կամ նրա նախագահության որոշմամբ կարող են դրվել ժողովրդական քննարկման, հրապարակվել պաշտոնական մամուլում:
Հոդված 10.
1) ընդունում է Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությունը, օրենքները և նրանց մեջ կատարում փոփոխություններ.
2) իրականացնում է ազգային անվտանգության ապահովման, սեփականության հարաբերությունների, ժողովրդական տնտեսության և սոցիալ-մշակութային ոլորտի կառավարման կազմակերպման, բյուջետաֆինանսական համակարգի, աշխատանքի վարձատրության, գնագոյացման և հարկման, շրջակա միջավայրի պահպանության և բնական ռեսուրսների օգտագործման, քաղաքացիների սահմանադրական իրավունքների, ազատությունների ու պարտականությունների իրացման և այլ հարաբերությունների օրենսդրական կարգավորումը.
3) սահմանում է պետական իշխանության, պետական կառավարման և դատական իշխանության մարմինների իրավասությունը, կազմակերպման և գործունեության կարգը.
4) որոշում է ազգային դրամանիշի կիրառման և էմիսիայի իրականացման կարգը.
5) հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության տնտեսական և սոցիալական զարգացման հանրապետական ծրագրերը, Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեն, վերահսկողություն է իրականացնում իր կողմից հաստատված ծրագրերի և բյուջեի կատարման ընթացքի նկատմամբ, հաստատում է դրանց կատարման մասին հաշվետվությունները և իր կողմից հաստատված ծրագրերի և բյուջեի մեջ կատարում է փոփոխություններ.
6) սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային կառուցվածքին վերաբերող հարցերի լուծման կարգը, որոշում և փոխում է վարչատարածքային միավորների սահմանները, որոշում դրանց կարգավիճակը.
7) մեկնաբանում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքները.
8) որոշում է Հայաստանի Հանրապետության պետական սահմանը.
9) օրենքով սահմանված դեպքերում վավերացնում և չեղյալ է հայտարարում Հայաստանի Հանրապետության նախագահի կամ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կնքած միջազգային պայմանագրերը. վերահսկողություն է իրականացնում օտարերկրյա պետություններին պետական փոխառություններ, տնտեսական և այլ օգնություն տրամադրելու, ինչպես նաև օտարերկրյա պետական փոխառությունների և վարկերի վերաբերյալ համաձայնագրերի կնքման նկատմամբ.
10) որոշումներ է ընդունում հանրաքվե անցկացնելու մասին.
11) նշանակում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի և տեղական խորհուրդների պատգամավորների ընտրությունները.
12) հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավորների ընտրությունների, Հայաստանի Հանրապետության նախագահի ընտրությունների և Հայաստանի Հանրապետության հանրաքվեի կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կազմը.
13) ընտրում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահ.
14) Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահի ներկայացմամբ ընտրում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ և տեղակալ, Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի քարտուղար.
15) Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավորների թվից ընտրում է Գերագույն խորհրդի մշտական հանձնաժողովների անդամներ և հանձնաժողովների նախագահներ.
16) օրենքով սահմանված դեպքերում հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության նախագահի կողմից ներկայացված Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության և ազգային անվտանգության ապահովման բնագավառի հիմնական միջոցառումները.
17) լսում է Հայաստանի Հանրապետության նախագահի ամենամյա հաղորդումները հանրապետության քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի, Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և Գերագույն խորհրդի կողմից ընդունված որոշումների կատարման ընթացքի մասին.
18) որոշում է լսել Հայաստանի Հանրապետության նախագահի արտահերթ հաղորդումները.
19) Հայաստանի Հանրապետության նախագահի ներկայացմամբ ընտրում է Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանի անդամներին, գերագույն դատարանի նախագահին, նրա տեղակալներին և գերագույն դատարանի անդամներին, գլխավոր պետական արբիտրին, նշանակում է Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազին. հաստատում է գերագույն դատարանի նախագահության կազմը, ընտրում է շրջանային և քաղաքային ժողովրդական դատարանների ժողովրդական դատավորներին. օրենքով սահմանված կարգով լուծում է նշված պաշտոնատար անձանց հետկանչի կամ ազատման հարցը.
20) լսում է իր կողմից կազմվող կամ ընտրվող մարմինների, իր կողմից նշանակվող կամ ընտրվող պաշտոնատար անձանց հաշվետվությունները կամ հաղորդումները.
21) Հայաստանի Հանրապետության նախագահի առաջարկությամբ հաստատում և վերանայում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կառուցվածքը.
22) Հայաստանի Հանրապետության նախագահին առաջարկում է վերանայել կառավարության, նրա նախագահի կամ որևէ անդամի նշանակման հարցը, օրենքով սահմանված կարգով որոշում է ընդունում նշված պաշտոնատար անձանց լիազորությունները դադարեցնելու մասին.
23) հաստատում է զինված ուժերի օգտագործման, ռազմական կամ արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին Հայաստանի Հանրապետության նախագահի որոշումները` դրանք ստանալուց 24 ժամվա ընթացքում.
24) Հայաստանի Հանրապետության նախագահին համաձայնություն է տալիս արտակարգ դրության ժամկետը երկարացնելու համար.
25) որոշում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում այլ պետությունների զորքերի տեղաբաշխման հարցը և նրանց կարգավիճակը.
26) որոշումներ է ընդունում ամնիստիայի մասին.
27) օրենքով սահմանված կարգով լուծում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավորների պատասխանատվության և նրանց լիազորությունների վաղաժամկետ դադարեցման հարցը.
28) լուծում է Գերագույն խորհրդի պատգամավորներին կամ պատգամավորության թեկնածուներին քրեական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազի միջնորդության հարցը.
29) օրենքով սահմանված կարգով լուծում է Հայաստանի Հանրապետության նախագահի կամ փոխնախագահի կողմից իրենց լիազորությունները շարունակելու անհնարինության հարցը.
30) օրենքով սահմանված կարգով հարց է բարձրացնում և որոշում կայացնում Հայաստանի Հանրապետության նախագահին կամ փոխնախագահին պաշտոնանկ անելու մասին.
31) դիմում է սահմանադրական դատարանին Հայաստանի Հանրապետության օրենքները և Գերագույն խորհրդի ընդունած այլ ակտերը Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությանը համապատասխանելու մասին, իսկ Հայաստանի Հանրապետության նախագահի հրամանագրերը և կարգադրությունները, պատգամավորների շրջանային ու հանրապետական ենթակայության քաղաքների քաղաքային խորհուրդների որոշումները` Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխանելու մասին եզրակացություններ ներկայացնելու առաջարկությամբ.
32) սահմանադրական դատարանի եզրակացության հիման վրա վերացնում է Հայաստանի Հանրապետության նախագահի` Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությանը և օրենքներին հակասող հրամանագրերն ու կարգադրությունները.
33) իրավունք ունի վերացնել Գերագույն խորհրդի նախագահության որոշումները.
34) վերացնում է պատգամավորների շրջանային և հանրապետական ենթակայության քաղաքների քաղաքային խորհուրդների` Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությանը հակասող որոշումները.
35) հիմնում է Հայաստանի Հանրապետության պետական պարգևներ, սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության զինվորական կոչումներ, դիվանագիտական և այլ դասեր, պատվավոր կոչումներ:
Հոդված 11.
Հոդված 12.
Այդ ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության նախագահը կարող է չստորագրել օրինագիծը և իր առարկություններով հանդերձ վերադարձնել Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհուրդ` կրկնական քննարկման և քվեարկության համար: Եթե Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհուրդը պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ նախագահի առարկություններին համապատասխան փոփոխություն է կատարում օրինագծում կամ նիստին մասնակցող պատգամավորների ձայների երկու երրորդի մեծամասնությամբ, բայց ոչ պակաս, քան պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների բացարձակ մեծամասնությամբ վերահաստատում է իր ընդունած օրինագիծը, ապա Հայաստանի Հանրապետության նախագահը օրինագիծը ստանալուց հետո հնգօրյա ժամկետում ստորագրում և հրապարակում է այն:
Եթե երկշաբաթյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության նախագահը չի ստորագրում կամ չի վերադարձնում օրինագիծը, ինչպես նաև սույն հոդվածի երկրորդ մասում նախատեսված դեպքերում հնգօրյա ժամկետում չի ստորագրում օրինագիծը, ապա այն հրապարակվում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահի ստորագրությամբ:
Հոդված 13.
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի լիազորությունների ժամկետը լրանալուց հետո Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահությունը իր լիազորությունները պահպանում է մինչև Հայաստանին Հանրապետության նոր գումարման Գերագույն խորհրդի առաջին նիստը:
Հոդված 14.
Հոդված 15.
1) նախապատրաստում և գումարում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նստաշրջանները և նիստերը.
2) կազմակերպում և կոորդինացնում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի մշտական և այլ հանձնաժողովների աշխատանքը.
3) աջակցում է Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավորներին ինֆորմացիայով.
4) նախապատրաստում և անց է կացնում Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի և հանրապետության պետական կյանքի առավել կարևոր հարցերի ժողովրդական քննարկումները.
5) Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազին, դատախազության կոլեգիայի անդամներին և դատավորներին շնորհում է դասային աստիճաններ.
6) շրջանային և քաղաքային ժողովրդական դատարանների ժողովրդական դատավորների թվից հաստատում է այդ դատարանների նախագահներին.
7) կատարում է շրջանների և բնակավայրերի վերանվանում.
8) լուծում է տեղական խորհուրդների պատգամավորներին և պատգամավորության թեկնածուներին քրեական պատասխանատվության կանչելու վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազի միջնորդությունը.
9) Հայաստանի Հանրապետության նախագահի պաշտոնը ստանձնելու կապակցությամբ հրավիրում է հատուկ նիստ.
10) իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությամբ և օրենքներով սահմանված այլ լիազորություններ:
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահությունը ընդունում է որոշումներ:
16) Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահը, նախագահի առաջին տեղակալը, նախագահի տեղակալը, Գերագույն խորհրդի քարտուղարը ընտրվում են Գերագույն խորհրդի պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների բացարձակ մեծամասնությամբ, գաղտնի քվեարկությամբ: Գերագույն խորհրդի նախագահը հաշվետու է Գերագույն խորհրդին:
Գերագույն խորհրդի նախագահը, նախագահի առաջին տեղակալը, նախագահի տեղակալը, Գերագույն խորհրդի քարտուղարը կարող են հետ կանչվել Գերագույն խորհրդի պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների բացարձակ մեծամասնությամբ, գաղտնի քվեարկությամբ:
Հոդված 17.
1) ղեկավարում է Գերագույն խորհրդի և նրա նախագահության աշխատանքը.
2) Գերագույն խորհրդին ներկայացնում է թեկնածություններ Գերագույն խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալի և տեղակալի, Գերագույն խորհրդի քարտուղարի պաշտոններում ընտրվելու համար.
3) Հայաստանի Հանրապետության նախագահի և փոխնախագահի կողմից միաժամանակ իրենց լիազորությունների կատարման անհնարինության դեպքում զբաղեցնում է Հայաստանի Հանրապետության նախագահի պաշտոնը.
4) սահմանադրությամբ և օրենքներով նախատեսված դեպքերում ստորագրում և հրապարակում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքները.
5) ստորագրում և հրապարակում է Գերագույն խորհրդի և նրա նախագահության որոշումներն ու այլ ակտերը.
6) արձակում է կարգադրություններ:
Հոդված 18.
Հոդված 19.
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհուրդը անհրաժեշտության դեպքում համապետական նշանակության հարցերի ուսումնասիրման և Գերագույն խորհրդին համապատասխան առաջարկություններ ներկայացնելու համար իր իրավասության սահմաններում կարող է ստեղծել այլ հանձնաժողովներ:
Հոդված 20.
Պետական մարմինները և պաշտոնատար անձինք պարտավոր են կատարել Գերագույն խորհրդի հանձնաժողովների` նրանց իրավասության սահմաններում ներկայացված պահանջները, տրամադրել անհրաժեշտ նյութեր և փաստաթղթեր: Գերագույն խորհրդի հանձնաժողովների` նրանց իրավասության սահմաններում ներկայացված հանձնարարականները ենթակա են պարտադիր քննարկման պետական մարմինների և պաշտոնատար անձանց կողմից: Քննարկման արդյունքների և ձեռնարկված միջոցների մասին հաղորդվում է հանձնաժողովներին` օրենքով սահմանված ժամկետում:
Հոդված 21.
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավորը պաշտոնական կամ ծառայողական պարտականությունների կատարումից ազատվում է Գերագույն խորհրդի նախագահությունում, մշտական հանձնաժողովներում ընտրվելու դեպքում, ինչպես նաև Գերագույն խորհրդի նիստերին մասնակցելու համար անհրաժեշտ ժամկետով:
Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավորը կամ պատգամավորության թեկնածուն չի կարող ենթարկվել քրեական պատասխանատվության, նրա ազատությունը սահմանափակող միջոցների, կալանավորել կամ դատական կարգով վարչական պատասխանատվության ենթարկվել առանց Գերագույն խորհրդի համաձայնության:
Հոդված 22.
|
Հայաստանի Հանրապետության |
Լ. Տեր-Պետրոսյան |
|
19 նոյեմբերի 1991 թ. ՀՕ-1 |