1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ՂԱՇ»	Ք.ա. 2-1 հազ., միջնադար	Հաղարծնի վանքից 2 կմ ամ, երկու ձորերի միջև, բլրի վրա, «Բոխուտ թումբ» վայրում	Հ	ավերված է, պահպանվել են պարիսպների հիմքերը
	1.1.			Բնակատեղի	Ք.ա. 2-1 հազ.	ամրոցիվ հվ և աե	Հ
	1.2.			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2-1 հազ.	բնակատեղիի մոտ	Հ	ավերված է
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա. 2-1 հազ.	Գոլովինո թաղամասից հս, ԴՕՍԱԱՖ-ի շենքից 1.5 կմ հեռու, բլրի հվ-աե հարթակում	Հ	ավերված է
	2.1.			Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2-1 հազ.	բնակատեղիի տարածքում և մերձակայքում	Հ	ավերված է
3.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1911 թ.	Աղայան փող. 2	Հ	երկհարկ, կառուցել է Մ. Սաղաթելյանը
4.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1882 թ.	Աղայան փող. 3	Հ	երկհարկ, կառուցել է հյուսն Ա. Պետրոսյանը
5.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. վերջ	Կալինինի փող. 5	Հ	Եղել է իշխանուհի Մարիամ Թումանյանի ամառանոցը: 1979-ից՝ ժողովրդական արվեստի թանգարանի Դիլիջանի մասնաճյուղի շենք
6.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1945 թ.	Կալինինի փող. 6	Հ
7.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1940 թ.	Կալինինի փող. 7	Հ
8.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1934 թ.	Կալինինի փող. 8	Հ
9.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1925-1930 թթ.	Կալինինի փող. 10	Հ	երկհարկ
10.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. վերջ	Կալինինի փող. 11	Տ
11.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1908 թ.	Կալինինի փող. 12	Հ	երկհարկ
12.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1897 թ.	Կալինինի փող. 15	Տ
13.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1927 թ.	Կալինինի փող. 18	Հ	երկհարկ
14.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1920 թ.	Կալինինի փող. 19	Տ
15.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1957 թ.	Կալինինի փող. 20	Հ
16.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1918 թ., 1960 թ.	Կալինինի փող. 22	Հ	երկհարկ
17.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1919 թ.	Կալինինի փող. 25	Տ
18.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1796 թ.	Կալինինի փող. 26	Տ
19.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. սկիզբ	Կալինինի փող. 28	Հ	երկհարկ
20.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1832 թ.	Կալինինի փող. 34	Հ	երկհարկ
21.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. 1-ին կես	Կալինինի փող. 37	Տ
22.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. 1-ին կես	Կալինինի փող. 41	Տ
23.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1842 թ.	Կալինինի փող. 42	Տ
24.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1830 թ.	Կալինինի փող. 43	Տ
25.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1893 թ.	Կալինինի փող. 45	Տ
26.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1850-ական թթ.	Կալինինի փող. 48	Տ
27.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. 2-րդ կես	Կալինինի փող. 52 ա	Տ
28.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1830-ական թթ.	Կալինինի փող. 53	Տ
29.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1880-ական թթ.	Կալինինի փող. 56	Տ
30.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1880 թ.	Կալինինի փող. 60	Տ
31.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	18 դ. վերջ	Կալինինի փող. 66	Տ
32.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1905 թ.	Կալինինի փող. 72	Տ
33.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1860 թ.	Կալինինի փող. 78	Տ
34.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1930-ական թթ.	Կալինինի փող. 88	Տ
35.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1870 թ	Կալինինի փող. 98	Հ	երկհարկ
36.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1872 թ.	Կալինինի փող. 110	Հ	երկհարկ
37.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1901 թ.	Կալինինի փող. 126	Հ	երկհարկ
38.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1937 թ.	Կալինինի փող. 135	Հ
39.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. 50-ական թթ.	Կալինինի փող. 162	Տ
40.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	20 դ. սկիզբ	Կալինինի փող. 168	Տ
41.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1880-ական թթ.	Կալինինի փող. 170	Տ
42.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1890 թ.	Կալինինի փող. 184	Տ
43.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. 1-ին կես	Կալինինի փող. 188	Տ
44.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1910 թ.	Հակոբջանյան փող. 15	Հ	երկհարկ, կառուցել է Ն. Պողոսյանը
45.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1910 թ.	Հակոբջանյան փող. 19	Տ
46.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1917 թ.	Հակոբջանյան փող. 21 ա	Հ	Ֆրանգուլյանների տունը
47.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1908 թ., 1959 թ.	Հակոբջանյան փող. 23	Հ	երկհարկ, կառուցել է Ա. Սիմոնյանը
48.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1920 թ.	Հակոբջանյան փող. 28	Տ
49.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1926 թ.	Հակոբջանյան փող. 31	Հ	միահարկ, կառուցել է հյուսն Ե. Սիմոնյանը
50.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1882 թ.	Հակոբջանյան փող. 32	Հ	երկհարկ, կառուցել է Բ. Ֆրանգուլյանը
51.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1890-ական թթ.	Հակոբջանյան փող. 34	Տ
52.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1916 թ.	Հակոբջանյան փող. 36	Տ	երկհարկ, կառուցել է Բ. Ֆրանգուլյանը
53.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1912 թ.	Հակոբջանյան փող. 52	Հ
54.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1882 թ.	Մանթաշյան փող. 3 գ	Հ	երկհարկ, կառուցել է Դիլիջանի տանուտեր Մովսես Հովհաննիսյանը
55.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1860 թ.	Մանթաշյան փող. 4	Տ
56.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1894 թ.	Մանթաշյան փող. 6	Հ	երկհարկ, կառուցել է սայլագործ Հ. Հակոբյանը
57.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1890 թ.	Մյասնիկյան փող. 32	Հ	երկհարկ, կառուցել է Տ. Բադալյանը
58.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1890 թ.	Մյասնիկյան փող. 34	Հ	երկհարկ, կառուցել է Դ. Ուլիխանյանը
59.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1870-ական թթ.	Մյասնիկյան փող. 38	Հ	երկհարկ, վաճառական Ասլանովների տունը
60.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1895-1897 թթ.	Մյասնիկյան փող. 50	Հ	եղել է ցարական դատարանի շենքը
61.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ («ԴԱԼԼԱՔԻ ՏՈՒՆ»)	19 դ. վերջ	Մյասնիկյան փող. 54	Հ	երկհարկ, կառուցել է սափրիչ Սիմոնը. առաջին հարկում եղել է վարսավիրանոց
62.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ. վերջ	Մյասնիկյան փող. 56	Հ	երկհարկ
63.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ («ԼԵԶԳՈՒ ԿԱՄ ՓՌՆՉՈՑ ՏՈՒՆ»)	19 դ. կես	Մյասնիկյան փող. 58	Հ	երկհարկ
64.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1850-1860-ական թթ.	Մյասնիկյան փող. 82	Հ	երկհարկ
65.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1894 թ.	Մյասնիկյան փող. 86	Հ	երկհարկ
66.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1910 թ.	Մյասնիկյան փող. 88	Տ
67.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1930 թ.	Մյասնիկյան փող. 102	Հ	երկհարկ, կառուցել են Պողոսյանները
68.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1925 թ.	Մյասնիկյան փող. 102ա	Հ	երկհարկ, կառուցել են Պողոսյանները
69.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1930 թ.	Մյասնիկյան փող. 102բ	Հ	երկհարկ, կառուցել են Պողոսյանները
70.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1925 թ.	Մյասնիկյան փող. 104	Հ	երկհարկ, նկուղային մասը կառուցվել է 1873 թ.
71.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	20 դ. սկիզբ	Մյասնիկյան փող. 110	Տ
72.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1933 թ.	Մյասնիկյան փող. 112	Տ
73.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1948 թ.	Մյասնիկյան փող. 118	Հ
74.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1880 թ., 1900 թ.	Օրջոնոկիձեի փող. 1	Հ	երկհարկ, կառուցել են Ալիխանյանները
75.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	Մանթաշյան փող.	Տ
76.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	7-13 դդ.	քաղաքից 7 կմ աե, Աղստևի աջ ափին, Պարզ լիճ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, «Բոյնի դար» վայրում	Հ	ավերված է, տարածքի մի մասի վրա կառուցվել է կինոգործիչների հանգստյան տունը
	76.1.			Գերեզմանոց	7-13 դդ.	գյուղատեղիի աե եզրին	Հ	ավերված է, խաչքարերից մի քանիսը տեղափոխել են  նույն հանգստյան տան տարածք
	76.2.			Եկեղեցի	12-13 դդ.	գյուղատեղիի կենտրոնական  մասում	Տ	պահպանվել են հիմքերը
77.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	7-15 դդ.	քաղաքից 3 կմ հվ-աե, Աղստևի աջ ափին, անտառում, «Բախտիար» գյուղատեղիից մոտ 2 կմ ամ, «Ղալուխ» վայրում	Հ	ավերված է
	77.1.			Գերեզմանոց	7-10 դդ.	գյուղատեղիի հվ-ամ եզրին	Հ
	77.2.			Գերեզմանոց	7-13 դդ.	գյուղատեղիի աե մասում	Հ
		77.2.1.		Խաչքար թևավոր	12-13 դդ.		Հ	տեղահանված է, հենած է ծառին
78.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	7-20 դդ.	քաղաքի ամ մասում, Երևան-Դիլիջան մայրուղուց աջ, «Խրտանոց» վայրում	Հ	ավերված է
	78.1.			Խաչքար թևավոր	13 դ.		Հ	արձանագիր է, կոտրված է վերին խաչաթևը
79.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-14 դդ.	քաղաքից 5 կմ հս-աե, Դիլիջան-Իջևան մայրուղուց ձախ, «Փիշիկ» և «Գոմաձոր» տանող ճանապարհի վրա	Տ	տարածքն ընկած է կառուցապատման տակ
80.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-15 դդ.	քաղաքից 4 կմ հս-աե, «Փիշիկ» գյուղատեղիից 1 կմ հվ-ամ, «Գոմաձոր» տանող ճանապարհին	Հ	ավերված է
	80.1.			Գերեզմանոց	10-15 դդ.		Հ	ավերված է
		80.1.1.		Խաչքար	11 դ.		Հ	ընկած է
		80.1.2.		Խաչքար	12 դ.		Հ	վերնամասը բացակայում է
		80.1.3.		Խաչքար	13 դ.		Հ
		80.1.4.		Խաչքար	13 դ.		Հ	արձանագիր է, ստորին մասը կոտրված է
		80.1.5.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ
		80.1.6.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ
		80.1.7.		Խաչքար	14-15 դդ.		Հ
		80.1.8.		Խաչքար	14-15 դդ.		Հ
81.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-15 դդ.	քաղաքից 6 կմ հս-աե, «Փիշիկ» գյուղատեղիից 1 կմ հս-ամ, «Գոմաձոր» տանող ճանապարհի երկու կողմում	Հ	ավերված է
82.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-18 դդ.	Պարզ լճից 300 մ հս, «Ղազար բեկ» վայրում	Հ
	82.1.			Գերեզմանոց	12-14 դդ.	բլրալանջին	Հ	ավերված է
		82.1.1.		Խաչքար	12-13 դդ.		Հ	տեղափոխել են լճափնյա ռեստորանի մոտ. ստորին մասը բացակայում է
		82.1.2.		Խաչքար	12-13 դդ.		Հ	վերնամասը բացակայում է
		82.1.3.		Խաչքար	12-13 դդ.		Հ	վերնամասը բացակայում է
		82.1.4.		Խաչքար	13 դ.		Հ
		82.1.5.		Խաչքար	13 դ.		Հ
		82.1.6.		Խաչքար	13 դ.		Հ	երկատված է
		82.1.7.		Խաչքար	13 դ.		Հ	երկատված է
		82.1.8.		Խաչքար	13 դ.		Հ
		82.1.9.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ
		82.1. 10.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ	վերնամասը բացակայում է
		82.1. 11.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ	ստորին կեսը կոտրված է
	82.2.			Եկեղեցի	13 դ.	գերեզմանոցի ամ մասում	Հ	պահպանվել են պատերը` 1.50 մ բարձրությամբ
83.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	12-14 դդ.	քաղաքից 3 կմ հվ-աե, «Իմպուլս» գործարանի հանգստյան տնից 1 կմ հվ, անտառի բացատում, Աղստևի աջ ափին, բլրակի վրա, «Բախտիար» վայրում	Հ
	83.1.			Գերեզմանոց	12-14 դդ.		Հ	1986 թ. տեղի  խաչքարերից երկուսը տեղափոխել ու ագուցել են հանգստյան տան ամ պատին
		83.1.1.		Խաչքար	13 դ.		Հ
		83.1.2.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ
	83.2.			Եկեղեցի	12-13 դդ.		Տ	ավերված է
	83.3.			Ճանապարհ	12-15 դդ.	ձգվում է «Բախտիար» և «Ղալուխ» գյուղատեղիների միջև՝ 2 կմ երկարությամբ	Հ	ավերվել են եզրապատերը
84.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	12-14 դդ.	քաղաքից 8 կմ հվ-աե, անտառի բացատում, աե-ից ձորակով եզերված «Սմրղանի յալ» տեղանքում	Հ	ավերված է
	84.1.			Գերեզմանոց	12-14 դդ.		Հ	ավերված է
		84.1.1.		Խաչքար Հոգեդեղի	1254 թ.		Հ	ստորին մասը կոտրված է
		84.1.2.		Խաչքար	13 դ.		Հ	ստորին մասը կոտրված է
		84.1.3.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ	ստորին մասը կոտրված է
85.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	12-17 դդ.	քաղաքից 5 կմ ամ, «Ռուսկի բալկա» ձորակում, «Ցերկով թալայից» 1 կմ հս	Հ	ավերված է
	85.1.			Գերեզմանոց	12-17 դդ.	գյուղատեղիի հս մասում	Հ
		85.1.1.		Խաչքար	13 դ.		Հ
	85.2.			Մատուռ	12-13 դդ.	գյուղատեղիի հս մասում	Հ	թաղը և ամ պատի որոշ հատվածներ փլված են
86.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	12-17 դդ.	քաղաքից 0.5 կմ ամ, Գոլովինո թաղամասում, «Ցերկով թալա» վայրում, երգահանների հանգստյան տուն տանող ճանապարհին	Հ	ավերված է
	86.1.			Գերեզմանոց	12-17 դդ.		Հ	միակ խաչքարը (13 դ.) Գոշ է տեղափոխել Ա. Հովսեփյանը, 1980-ական  թթ.
	86.2.			Եկեղեցի	12-13 դդ.		Հ	ավերված է
87.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-15 դդ.	քաղաքից 6 կմ աե, կինոգործիչների հանգստյան տուն և Պարզ լիճ տանող ճանապարհին,  «Մոլոկանի տանձուտ» («Տանձուտի թալա») բացատում	Հ
	87.1.			Գերեզմանոց	13-15 դդ.	գյուղատեղիի հվ մասում	Հ	ավերված է
		87.1.1.		Խաչքար	13 դ.		Տ	գյուղատեղիի միակ քանդակազարդ բեկորն է (վերնամաս)
88.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-17 դդ.	քազաքից 8 կմ աե, Կինոգործիչների հանգստյան տնից 1 կմ աե, Պարզ լիճ տանող ճանապարհին, «Մորմոջի յալ» վայրում	Տ	ավերված է
	88.1.			Գերեզմանոց	13-17 դդ.		Տ	պահպանվել են հատ ու կենտ տապանաքարեր
89.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	14-18 դդ.	քաղաքից 1 կմ հվ, «Խզակի թալա» («Խաչի փոս») վայրում	Տ	ավերված է
	89.1.			Գերեզմանոց	14-18 դդ.	գյուղատեղիի ամ մասում	Տ	ավերված է
	89.2.			Եկեղեցի	17-18 դդ.	գերեզմանոցում	Տ	ավերված է
90.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	15-19 դդ.	քաղաքից 3.5 կմ աե, «Շլորկուտի» անտառում, «Ղափարա» հանդամասում	Տ	ավերված է
	90.1.			Գերեզմանոց	15-19 դդ.		Տ
91.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	17-18 դդ.	քաղաքային շուկայից 500 մ հվ-աե, «Ալոյի թալայում»՝ եղևնիների բացատում	Տ	ավերված է
92.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	17-18 դդ.	քաղաքից 6 կմ հս-ամ, Աղստև գետի ձախ  ափին, Դիլիջան-Վանաձոր խճուղուց 1 կմ ձախ, «Գերեզմանուտի յալ» բացատում	Տ	ավերված է
	92.1.			Գերեզմանոց	17-18 դդ.	գյուղատեղիի հս եզրին	Տ
93.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	17-18 դդ.	քազաքից 8 կմ հվ-աե, «Ժանգոտ գյոլ» լճակի մոտ, «Օրդաքլվի» բացատում	Տ	ավերված է
94.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	17-18 դդ.	քաղաքից 10 կմ հս-ամ, «Շլորկուտի ձոր» վայրում,Դիլիջան-Վանաձոր ճանապարհից 5-6 կմ աջ, անտառի մեջ, «Նովով» աղբյուրի մոտ	Տ
	94.1.			Գերեզմանոց	ուշ միջնադար		Տ
95.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՉԱՋՐԻ ԹԱԼԱ»	10-13 դդ.	քաղաքից 4 կմ հվ-աե	Հ
96.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՐԱՂԱՆՑ ՏԵՂԵՐ»	7-13 դդ.	քաղաքի աե եզրին, Աղստևի աջ ափի և Մյասնիկյան փողոցի միջև ընկած տարածքում, Պարզ լիճ տանող ճանապարհի վրա	Հ	ավերվել է 1950-ական թթ. քաղաքի ընդարձակման հետևանքով
	96.1.			Գերեզմանոց	7-13 դդ.		Հ	ավերված է, գյուղատեղիի կառուցապատման ժամանակ խաչքարերը տեղափոխել են Մյասնիկյան փող. N 143 տան  բակ
		96.1.1.		Խաչքար	12 դ.	Մյասնիկյան փող. N 143 տան  բակում	Տ
		96.1.2.		Խաչքար	12 դ.	նույն տեղում	Տ
		96.1.3.		Խաչքար	13 դ.	նույն տեղում	Հ
		96.1.4.		Խաչքար «Մեսրոպ Մաշտոց»	7 դ.	նույն տեղում	Հ	ամրացված է պատվանդանին
97.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳԵՂԱՏԵՂ»	13-17 դդ.	քաղաքից 7 կմ ամ, Ղազախ-Երևան գազատարի անտառամիջյան ճանապարհի երկու կողմում	Հ	ավերված է
	97.1.			Գերեզմանոց	13-17 դդ.		Հ	կիսավեր է
	97.2.			Եկեղեցի	13-14 դդ.		Տ	պահպանվել են հիմքերը
98.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳԵՂԱՏԵՂ»	13-17 դդ.	քաղաքից 10 կմ հվ-աե,  Աղստևի աջ ափին, Պարզ լիճ տանող ճանապարհից 2 կմ ձախ, կինոգործիչների հանգստյան տնից 3 կմ հվ-աե, «Ղազախ բեկ» վայրում	Տ	ավերված է
	98.1.			Գերեզմանոց	13-17 դդ.	գյուղատեղիի հս եզրին, սարալանջին	Տ	ավերված է
	98.2.			Եկեղեցի	13-14 դդ.	գերեզմանոցի  մոտ	Տ	պահպանվել են հիմքերը, ներսը լցված է շարվածքի քարերով
99.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՈՄԱՁՈՐ»	5-17 դդ.	քաղաքի Թեղուտ թաղամասից 5 կմ հս-աե, Աղստևի աջ ափին, «Փիշիկ» գյուղատեղիից 2-3 կմ հս-ամ, անտառում	Հ	ավերված է
	99.1.			Գերեզմանոց	5-17 դդ.	գյուղատեղիի հս մասում	Հ
		99.1.1.		Խաչքար	7 դ.		Տ
		99.1.2.		Խաչքար	9-10 դդ.		Տ
		99.1.3.		Խաչքար	9-10 դդ.		Տ	խրված է գետնի մեջ
		99.1.4.		Խաչքար	9-10 դդ.		Տ
		99.1.5.		Խաչքար	9-10 դդ.		Տ	ընկած է
		99.1.6.		Խաչքար	11-12 դդ.	եկեղեցու ամ կողմում	Հ	ընկած է
		99.1.7.		Խաչքար	11-12 դդ.	եկեղեցու աե կողմում	Հ
		99.1.8.		Խաչքար	12 դ.		Հ	ընկած է
		99.1.9.		Խաչքար	12 դ.		Հ	ընկած է
		99.1.10.		Խաչքար	12 դ.		Հ
		99.1.11.		Խաչքար	12 դ.		Հ
		99.1.12.		Խաչքար	12 դ.		Հ
		99.1.13.		Խաչքար	13 դ.		Հ	երկատված է
		99.1.14.		Խաչքար	13 դ.		Հ	երկատված է
		99.1.15.		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու ամ կողմում	Հ	ընկած է
		99.1.16.		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու ամ կողմում	Հ	ստորին մասը բացակայում է
		99.1.17.		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու հս կողմում	Հ	երկատված է
		99.1.18.		Խաչքար	13 դ.	մատուռի ամ կողմում	Հ	ընկած է
		99.1.19.		Խաչքար	13 դ.	մատուռի հս-ամ կողմում	Հ	ընկած է
		99.1.20.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ	ընկած է
		99.1.21.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ	երկատված, ընկած է
		99.1.22.		Խաչքար	13 դ.		Հ	ընկած է
		99.1.23.		Խաչքար Սարգսի և այլոց	13 դ.		Հ	երկատված, ընկած է
		99.1.24.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ	ընկած է
		99.1.25.		Խաչքար	13-14 դդ.		Հ	հենած է քարերին
		99.1.26.		Խաչքար	14-15 դդ.		Տ	հենած է քարերին
		99.1.27.		Խաչքար	16-17 դդ.		Հ
	99.2.			Եկեղեցի	5-6 դդ.		Հ	պահպանվել են հիմնապատերը
	99.3.			Մատուռ	5-6 դդ.		Հ	պահպանվել են հիմնապատերը
100.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԽԱՉԲՈՂԱԶ»	14-17 դդ.	Թեղուտ թաղամասից 1.5 կմ հվ-աե, Աղստևի աջ ափին, անտառում	Տ	ավերված է
	100.1.			Գերեզմանոց	14-17 դդ.		Տ
101.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԽԱՉԻ ՀՈՂԵՐ»	12-15 դդ.	Շամախյան թաղամասի «Խաչի հողեր» վայրում	Հ	ավերված է
	101.1.			Գերեզմանոց	12-15 դդ.		Հ
		101.1.1.		Խաչքար թևավոր	8-9 դդ.	ընկած է մատուռի հս-ամ անկյան մոտ	Հ	աջ հորիզոնական խաչաթևը կոտրված է
	101. 2.			Ձիթհան	13-15 դդ.	մատուռից 100 մ հվ-ամ	Հ	ավերված է, ուրվագծվում են հիմքերը
	101.3.			Մատուռ	վերակառ. 19 դ.		Տ
		101.3.1.		Խաչքար	15-16 դդ.	ագուցված է մատուռի հվ պատին, մուտքից վերև	Հ	ագուցվել է վերակառուցման ժամանակ, հորիզոնական դիրքով
102.				«ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԽԱՉՈՒՏ ԹԱԼԱ»	12-13 դդ	քաղաքից 10-11 կմ ամ, Բլդան գետի վերին հոսանքի շրջանում	Հ
	102.1.			Խաչքար	12-13 դդ.		Հ	արձանագիր է, ջարդված
	102.2.			Խաչքար թևավոր	12-13 դդ.		Հ
103.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿԱԿՈՍԻ»	ուշ միջնադար	քաղաքից 5-6 կմ ամ,    Վանաձոր տանող խճուղուց 500 մ ձախ, Աղստևի աջ ափին, երկու ձորակների միջակայքում	Տ	ավերված է
	103.1.			Գերեզմանոց	13-17 դդ.	գյուղատեղիի աե եզրին	Տ
		103.1.1.		Խաչքար	13 դ.		Հ	երկատված, ընկած է
	103.2.			Մատուռ	17-18 դդ.		Տ	հիմնավեր է
104.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԵԾ ԹԱԼԱ» («ՈՒՌՈՒՏԻ ԹԱԼԱ»)	17-18 դդ.	քաղաքից 3 կմ հվ, նույնանուն բացատում	Տ	ավերված է
	104.1.			Գերեզմանոց	8-13 դդ.		Տ	ավերված է
105.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՊԱԿԱՏԵՂԵՐ»	13-17 դդ.	քաղաքից 4 կմ ամ, անտառի բացատում	Տ	ավերված է
106.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՓԻՇԻԿ»	12-14 դդ.	քաղաքից 5 կմ հս-աե, Աղստև գետի ձախ ափին, Տուբերկուլյոզային  դիսպանսերի տարածքում, անտառի մեջ	Հ	ավերվել է դիսպանսերի կառուցման ժամանակ
	106.1.			Գերեզմանոց	12-14 դդ.		Հ	ավերված է
		106.1.1.		Խաչքար	13-14 դդ.	մատուռից 10 մ ամ	Հ
		106.1.2.		Խաչքար	13-14 դդ.	նախորդի մոտ	Հ	երկատված է
	106.2.			Մատուռ	12-13 դդ.		Հ	ավերված է
107.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՓՈՔՐ ԴԻԼԻ» («ՊՈՒՃՈՒՐ ԴԻԼԻ»)	7-18 դդ.	քաղաքից («Իմպուլս» գործարանից) 2 կմ հվ-աե, Աղստև գետի աջ ափին, անտառի բացատում	Հ	ավերված է
	107.1.			Գերեզմանոց	7-17 դդ.	գյուղատեղիի հվ մասում	Հ	կիսավեր է
		107.1.1.		Խաչքար	7 դ.		Հ
		107.1.2.		Խաչքար	12-13 դդ.		Հ	գլխիվայր դրված է 12-13 դդ. մեկ այլ խաչքարի վրա
		107.1.3.		Խաչքար	12-13 դդ.		Հ
		107.1.4.		Խաչքար	14-15 դդ.		Տ	պարզունակ է
108.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	Կալինինի փող.	Հ	հայտնաբերվել է 2003 թ.
109.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	քաղաքի հվ մասում, Գոլովինո թաղամասից հս, «Խրտանոց» վայրում	Հ	ավերվել է Դիլիջան-Երևան մայրուղու կառուցման հետևանքով
110.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	Թեղուտ թաղամասից 1.5 կմ հս-աե, «Տախտ» («Թաղթա»)  տեղամասում	Հ	տարածքի մի մասը մելիորացված է
111.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 3 կմ հս-աե, Աղստև գետի աջ ափին, Գոմաձոր տանող ճանապարհի եզրին	Տ	տարածքի մի մասը մնացել է վարելահողերի տակ
112.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 3 կմ հվ, «Մեծ թալա» գյուղատեղիի տարածքում	Հ	տարածքի մի մասը վերածվել է վարելահողերի
113.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	Ք.ա. 2-1 հազ.	քաղաքից 8 կմ հս-ամ, «Շլորկուտ» տանող ճանապարհին	Հ	կիսավեր է
114.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՌԵԴԿԻՆ-ԼԱԳԵՐ»	Ք.ա. 13-8 դդ.	քաղաքից 6 կմ հս-աե, Դիլիջան-Իջևան մայրուղուց 5 կմ հվ-աե, Պարզ լիճ տանող ճանապարհի 1-ին կմ-ի վրա	Հ	ավերված է
115.				ԵԿԵՂԵՑԻ	17-18 դդ.	Շամախյան թաղամասում	Տ
	115.1.			Խաչքար	12-13 դդ.	հենած է եկեղեցու հվ պատին	Հ
	115.2.			Խաչքար	1221 թ.	ագուցված է եկեղեցու հվ պատին	Հ
	115.3.			Խաչքար	13 դ.	հենած է եկեղեցու ամ պատին	Հ
116.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12 դդ.	ագուցված է «Իմպուլս» գործարանի հանգստյան տան ամ պատին, արտաքուստ	Հ	1986 թ. տեղափոխել են «Բախտիար» գյուղատեղիի գերեզմանոցից
117.				ԽԱՉՔԱՐ	13 դ.	նախորդի կողքին	Հ	1986 թ. տեղափոխել են «Բախտիար» գյուղատեղիի գերեզմանոցից
118.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14 դդ.	«Դիլիջան» հանքային ջրերի գործարանից 200 մ հեռու, գետի աջ  ափին, աղբյուրի մոտ	Հ
119.				ԿԱՄՈՒՐՋ	19 դ.	քաղաքից 4 կմ աե, Գոշ գյուղ տանող նախկին ճանապարհին, Աղստև գետի վրա	Տ	միաթռիչք
120.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1935 թ.	քաղաքի մեջ, Գորկու փող. վրա՝ Գոլովինո տանող ճանապարհի աջ կողմում	Տ
121.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1948-1949 թթ.	քաղաքի մեջ,Դիլիջան-Տաշիր  ճանապարհի աջ կողմում	Հ
122.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ՄԱՏԻՆՈՎԻ	1880 թ., վերակառ. 1936 թ.	Մյասնիկյան փող.	Տ	կառ.՝ գինեվաճառ Մատինով
123.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ «ՈՍԿԻ ԱՂԲՅՈՒՐ»	19 դ.	Հակոբջանյան փող.	Տ	Դիլիջանի ամենահին աղբյուրն է, կառուցել են Գյուլզադյանները
124.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1975 թ.	քաղաքի ամ կողմում, բլրի գագաթին	Տ	հեղ.` Ս. Մեհրաբյան, Խ. Վաթինյան
125.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍՏԱՏՄԱՆ 50- ԱՄՅԱԿԻՆ	1970 թ.	քաղաքի մեջ, Իջևան-Թբիլիսի և Դիլիջան-Վանաձոր ավտոճանապարհների խաչմերուկում, բարձունքի վրա	Հ	հեղ.՝ Խ. Վաթինյան Ա. Թարխանյան, Ս. Ավետիսյան
126.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՄԱՅԻՍՅԱՆ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍՆԱԿԻՑՆԵՐԻՆ	1982 թ.	Մյասնիկյան փող.	Տ	հեղ.՝ Ս. Ավետիսյան, Ա. Փարսյան
127.				ՄԱՏՈՒՌ	10-12 դդ.	քաղաքի Գոլովինո թաղամասում, «Միկիտանի թալա» վայրում	Տ	պահպանվել են խորանի հատվածը, հս և ամ պատերը
	127.1.			Գերեզմանոց	10-15 դդ.	մատուռի մոտ	Տ
		127.1.1.		Խաչքար Մամախաթունի	13-14 դդ.	մատուռի ամ կողմում	Հ
		127.1.2.		Խաչքար	15 դ.	նախորդի մոտ	Տ
128.				ՄԱՏՈՒՌ	19 դ.	քաղաքից 7 կմ հս-աե, Շամախյան թաղամասի ֆերմաների մոտ	Տ
129.				ՄԱՏՈՒՌ ՍԲ ՍԱՐԳԻՍ	18-19 դդ.	Շամախյան թաղամասի հվ-աե եզրին, բարձունքի վրա	Տ	կիսավեր է
	129.1.			Գերեզմանոց	19-20 դդ.		Տ
	129.2.			Խաչքար	11 դ.	ագուցված է մատուռի աե պատին, ներքուստ	Հ	արձանագիր է
	129.3.			Խաչքար	11 դ.	մատուռում	Հ
	129.4.			Խաչքար	13-14 դդ.	մատուռում	Հ	արձանագիր է
130.				ՇԵՆՔ ԱՂԱՍԻ ԽԱՆՋՅԱՆԻ ՄԱՌԱՆՈՑԻ	1936 թ.	Մ. Գորկու փող. 15 ա	Հ	վթարային է
131.				ՇԵՆՔ ԳՐԱԴԱՐԱՆԻ	1974 թ.	Մյասնիկյան փող. 61	Տ
	131.1.			Հուշարձան Խ. Աբովյանին	1976 թ.	գրադարանի մուտքի մոտ	Տ
	131.2.			Հուշարձան Ղ. Աղայանին	1976 թ.	գրադարանի մուտքի մոտ	Տ
132.				ՇԵՆՔ «ԴԻԼԻՋԱՆ» ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԻ	1977 թ.	Գետափնյա փող  7	Հ	նախկինում` «Պապանինո» առողջարան
133.				ՇԵՆՔ «ԴԻԼԻՋԱՆ» ՀԱՆՔԱՅԻՆ ՋՐԵՐԻ ԳՈՐԾԱՐԱՆԻ	1949 թ.	քաղաքից մոտ 5 կմ հվ	Հ
134.				ՇԵՆՔ ԵՐԿՐԱԳԻՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ	1952 թ.	քաղաքի կենտրոնում	Հ
	134.1.			Խաչքար	13 դ.	թանգարանում	Տ	բերվել է «Տախտ» հանդամասից
	134.2.			Խաչքար Լույսի և Կիրակոսի	13-14 դդ.	թանգարանում	Տ	բերվել է «Տախտ» հանդամասից
135.				ՇԵՆՔ «ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆ» ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԻ	1959 թ.	Կամոյի փող. 141 բ	Հ
136.				ՇԵՆՔ ԿԻՆՈԳՈՐԾԻՉՆԵՐԻ ՀԱՆԳՍՏՅԱՆ ՏԱՆ	1981 թ.	քաղաքից 2 կմ հեռավորության վրա, Պարզ լիճ տանող ճանապարհին	Հ
137.				ՇԵՆՔ ԿՈՄՊՈԶԻՏՈՐՆԵՐԻ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ՏԱՆ	1975 թ.	քաղաքից 8 կմ հեռու, Դիլիջան-Երևան մայրուղու վրա, «Հաղարծին» ռեստորանի դիմաց	Հ
138.				ՇԵՆՔ ՀԱԿԱՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՅՈԶԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԻ (ԳՅԱՆՋԵՑՅԱՆԻ ԱՆՎԱՆ)	1921-22 թթ.	քաղաքի ամ մասում, Դիլիջան-Իջևան մայրուղու ձախ կողմում	Հ
139.				ՇԵՆՔ ՄԱՆԿԱԿԱՆ ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԻ	1975 թ.	քաղաքից 2 կմ հս, «Թախտա» վայրում	Հ
140.				ՇԵՆՔ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՏԱՆ	1972 թ.	Մյասնիկյան փող. 53	Տ
141.				ՇԵՆՔ ՌԵԴԿԻՆԻ ՃԱՄԲԱՐԻ	1890-ական թթ.	քաղաքի հս մասում, Դիլիջան-Իջևան հին ճանապարհի աջ կողմում	Հ	Դիլիջանի լեռնանցքի ճանապարհա-շինարար Ռեդկինի ճամբարի գլխավոր մասնաշենքն է
142.				ՇԵՆՔ ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՅՈԶԱՅԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԻ (Գ. ՍԱՂՅԱՆԻ ԱՆՎԱՆ)	1927 թ.	քաղաքի ամ մասում, Դիլիջան-Իջևան մայրուղու ձախ կողմում	Հ
143.				ՇԵՆՔ ՏՈՒՐԻՍՏԱԿԱՆ ՀԱՆԳՐՎԱՆԻ	1969 թ.	Գետափնյա փող. 9	Հ
144.				ՇԵՆՔ ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԱՐԱՆԻ	1975 թ.	Մյասնիկյան փող. 55	Տ
145.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՄԱԹՈՍԱՎԱՆՔ	13 դ.	քաղաքից 3.5 կմ ամ, գետի աջափնյա անտառածածկ սարահարթի վրա, Ջուխտակ վանքի դիմացի լեռնալանջին	Հ	կառ.՝ Հորդանան
	145.1.			Գավիթ	13 դ.	կից է եկեղեցուն ամ-ից	Հ
		145.1.1.		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է գավթի աե պատին	Հ
		145.1.2.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		145.1.3.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		145.1.4.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		145.1.5.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		145.1.6.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
	145.2.			Գերեզմանոց	միջնադար	համալիրի տարածքում	Հ
		145.2.1.		Խաչքար Մխիթարի	1251 թ.	եկեղեցու հս պատի տակ, արտաքուստ	Հ
	145.3.			Գրատուն	13 դ.	կից է գավթի հվ պատին	Հ	կիսավեր է
		145.3.1.		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է գրատան աե պատին, մուտքից հս	Հ
		145.3.2.		Խաչքար	13 դ.	նույն պատին, մուտքից վերև	Հ
		145.3.3.		Խաչքար	13 դ.	նախորդի մոտ	Հ
		145.3.4.		Խաչքար	13 դ.	նույն պատին, մուտքից հվ	Հ
		145.3.5.		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է գրատան հվ պատին	Հ
		145.3.6.		Խաչքար	13 դ.	ագուցված է հվ պատին, խորշի մեջ	Հ
		145.3.7.		Խաչքար	13 դ.	նույն պատին, խորշից վերև	Հ
	145.4.			Եկեղեցի սբ. Աստվածածին	1247 թ.		Հ	փոքր, թաղածածկ
		145.4.1.		Խաչքար Սանասարի	13 դ.	ագուցված է եկեղեցու ամ պատին, մուտքից հս (գավթի աե պատնէ)	Հ
146.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՋՈՒԽՏԱԿ (ԳԻՇԵՐԱՎԱՆՔ, ՊԵՏՐՈՍԻ ՎԱՆՔ)	12-13 դդ.	Դիլիջանից 3 կմ հս-ամ, Խալ-Խալլու լեռան հվ անտառապատ լանջին, «Թթուջուր» աղբյուրից ոչ հեռու	Հ
	146.1.			Գերեզմանոց	13-17 դդ.	համալիրի տարածքում	Հ
		146.1.1.		Տապանաքար Խաչատուր վարդապետի	1250 թ.		Հ	հարթ
		146.1.2.		Տապանաքար Պողոսի	1610 թ.		Հ	օրորոցաձև
	146.2.			Եկեղեցի սբ Աստվածածին	1201 թ.		Հ	թաղածածկ, կառուցել է վանքի առաջնորդ Հայրապետը, ճարտ.՝ Սարգիս վարդպետ
		146.2.1.		Խաչքար	12 դ.	եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից հվ	Հ	ընդհանուր պատվանդանի վրա, երկատված է
		146.2.2.		Խաչքար	13 դ.	նախորդից հվ	Հ	ընդհանուր պատվանդանի վրա
		146.2.3.		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու հվ-ամ անկյան մոտ	Հ	ընդհանուր պատվանդանի վրա
		146.2.4.		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից հս	Հ	ընդհանուր պատվանդանի վրա, երկատված
		146.2.5.		Խաչքար	13 դ.	նախորդից հս	Հ
	146.3.			Եկեղեցի սբ Գրիգոր	12 դ. վերջ	սբ Աստվածածին եկեղեցուց 20 մ աե	Հ	կենտրոնագմբեթ
		146.3.1.		Խաչքար	13 դ.	եկեղեցու խորանում	Հ	ծառայում է իբրև վեմքար