2017 թվականի հունվարի 23-ին

քննարկելով ըստ հայցի Աշոտ Աբգարյանի ընդդեմ ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության (այսուհետ` Ծառայություն)՝ 09.12.2013 թվականի հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդն անվավեր ճանաչելու, որպես անվավերության հետևանք՝ 11.12.2013 թվականի անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագիրը, 11.12.2013 թվականի անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագրի հիման վրա կատարված անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի պետական գրանցումն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին, վարչական գործով ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 13.09.2016 թվականի «Վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելու մասին» որոշման դեմ Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցիչ Անուշ Հարությունյանի բերած վճռաբեկ բողոքը,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցիչը պահանջել է անվավեր ճանաչել 09.12.2013 թվականի հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդը, որպես անվավերության հետևանք՝ անվավեր ճանաչել 11.12.2013 թվականի անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագիրը, 11.12.2013 թվականի անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագրի հիման վրա կատարված անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի պետական գրանցումը՝ միաժամանակ միջնորդելով վերականգնել հայց ներկայացնելու բաց թողնված դատավարական ժամկետը:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Մ. Համբարձումյան) (այսուհետ` Դատարան) 01.08.2016 թվականի որոշմամբ բաց թողնված դատավարական ժամկետը վերականգնելու վերաբերյալ Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի միջնորդությունը և հայցադիմումի ընդունումը մերժվել են:

ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 13.09.2016 թվականի որոշմամբ Դատարանի 01.08.2016 թվականի «Բաց թողնված դատավարական ժամկետը վերականգնելու միջնորդությունը մերժելու և հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին» որոշման դեմ Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի վերաքննիչ բողոքը վերադարձվել է:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցիչը:

  Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը         .

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է 2015 թվականի խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի  (այսուհետ՝ Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածը, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 132-րդ հոդվածը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի վերաքննիչ բողոքը փոստային կապի ծառայությանն է հանձնվել ոչ թե 30.08.2016 թվականին, այլ` 29.08.2016 թվականին. նշված փաստական հանգամանքը հաստատվում է համապատասխան փոստային անդորրագրով: Այսինքն՝ տվյալ դեպքում վերաքննիչ բողոքը ներկայացվել է օրենսդրությամբ նախատեսված ժամկետի պահպանմամբ և ենթակա չէր վերադարձման: Փաստորեն, Վերաքննիչ դատարանը, անհիմն կերպով վերադարձնելով Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի վերաքննիչ բողոքը, խախտել է Աշոտ Աբգարյանի դատական պաշտպանության իրավունքը՝ զրկելով վերջինիս վերաքննիչ ատյանի մատչելիության հնարավորությունից:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է վերացնել Վերաքննիչ դատարանի 13.09.2016 թվականի «Վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելու մասին» որոշումը:

3. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ, այն է` ստորադաս դատարանի կողմից  ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի խախտման հետևանքով կիրառման հետևանքով առկա է առերևույթ դատական սխալ, որը կարող էր ազդել գործի ելքի վրա, և որի առկայությունը հիմնավորվում է ստորև ներկայացված պատճառաբանություններով.

2015 թվականի խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների արդյունավետ դատական պաշտպանության իրավունք:

2015 թվականի խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 63-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի անկախ և անաչառ դատարանի կողմից իր գործի արդարացի, հրապարակային և ողջամիտ ժամկետում քննության իրավունք:

Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները (...) ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ ու անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք (...):

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ (...) օրերով հաշվարկվող ժամկետներում չեն ներառվում օրենքով նախատեսված ոչ աշխատանքային օրերը (...):

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 52-րդ հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն՝ եթե հայցադիմումը, բողոքը, այլ փաստաթղթերը (...) հանձնվել են փոստին (...) մինչև դատավարական ժամկետի վերջին օրվա ժամը քսանչորսը, ապա ժամկետը չի համարվում բաց թողնված (...):

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` միջանկյալ դատական ակտի դեմ վերաքննիչ բողոք կարող է բերվել նույն օրենսգրքով նախատեսված դեպքերում` մինչև այդ ակտի օրինական ուժի մեջ մտնելու համար սահմանված ժամկետը։

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 127-րդ հոդվածի 11-րդ մասի համաձայն` վարչական դատարանի՝ նույն օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված միջանկյալ դատական ակտերն օրինական ուժի մեջ են մտնում դրանք ստանալուց 5 օր հետո:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 136-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի համաձայն` վերաքննիչ բողոքը վերադարձվում է, եթե` վերաքննիչ բողոքը բերվել է սահմանված ժամկետը լրանալուց հետո և միջնորդություն չի պարունակում բաց թողնված ժամկետը վերականգնելու մասին:

Վճռաբեկ դատարանը փաստում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունում երաշխավորվում են մարդու դատական պաշտպանության և արդար դատաքննության հիմնական իրավունքները, որոնց կարևոր բաղադրիչներից մեկը բողոքարկման իրավունքն է: Բողոքարկման ինստիտուտն իրավական միջոց է, որը հնարավորություն է տալիս որոշակի ընթացակարգի միջոցով գործնականում ապահովել դատական սխալների բացահայտումը և ուղղումը` դրանով իսկ նպաստելով արդարադատության նպատակների գործնականում իրականացմանը (տե՛ս, նաև «Ֆասթ Սփլայ» ՍՊԸ-ն ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի թիվ ՎԴ3/0347/05/13 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 04.03.2015 թվականի որոշումը):

Մարդու իրավունքների եվորպական դատարանի (այսուհետ` ՄԻԵԴ) կողմից ձևավորված կայուն նախադեպային իրավունքի համաձայն՝ դատական պաշտպանության իրավունքը, որի մի մասն էլ կազմում է դատարանի մատչելիության իրավունքը, բացարձակ չէ և կարող է ենթարկվել սահմանափակումների: Այդուհանդերձ, կիրառված սահմանափակումները չպետք է այն կերպ կամ այն աստիճանի սահմանափակեն անձի` դատարանի մատչելիության իրավունքը, որ վնաս հասցվի այդ իրավունքի բուն էությանը: Բացի այդ, սահմանափակումը Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի  1-ին կետին չի համապատասխանի, եթե այն իրավաչափ նպատակ չի հետապնդում և եթե կիրառված միջոցների և հետապնդվող նպատակի միջև չկա համաչափության ողջամիտ հարաբերակցություն (տե՛ս, օրինակ, Khalfaoui v. France գործով ՄԻԵԴ-ի 14.12.1999 թվականի վճիռը, 35-36-րդ կետեր, Papon v. France գործով ՄԻԵԴ-ի 25.07.2002 թվականի վճիռը, 90-րդ կետ):

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 127-րդ և 132-րդ հոդվածների համակարգային վերլուծությունը վկայում է, որ վարչական դատարանի բողոքարկման ենթակա միջանկյալ դատական ակտի դեմ վերաքննիչ բողոք բերելու համար օրենսդիրը սահմանել է հնգօրյա ժամկետ, որի հաշվարկման սկիզբը գործին մասնակցող անձի կողմից այդ դատական ակտը ստանալու պահն է: Նշված դատավարական ժամկետը խախտելու իրավական հետևանքները նախատեսված են ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 136-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով, որի համաձայն՝ վերաքննիչ բողոքը սահմանված ժամկետը լրանալուց հետո բերվելու և բաց թողնված ժամկետը վերականգնելու մասին միջնորդություն չներկայացվելու դեպքում վերաքննիչ բողոքը ենթակա է վերադարձման:

Վճռաբեկ դատարանը, հիմք ընդունելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 52-րդ հոդվածի 6-րդ մասի վկայակոչված իրավակարգավորումները, գտնում է, որ մինչև վերաքննիչ բողոք բերելու համար օրենքով սահմանված ժամկետի վերջին օրվա ժամը քսանչորսը կապի կազմակերպությանը տրված վերաքննիչ բողոքը պետք է համարվի վերաքննիչ դատարանին հանձնված այդ ժամկետի պահպանմամբ՝ անկախ այն հանգամանքից, թե վերաքննիչ դատարանում տվյալ բողոքը փաստացի երբ է ստացվել: Տվյալ դեպքում վերաքննիչ բողոք բերելու համար օրենքով սահմանված ժամկետը չի կարող համարվել բաց թողնված՝ դրանից բխող իրավաբանական հետևանքներով:

Սույն գործով Դատարանը 01.08.2016 թվականի «Բաց թողնված դատավարական ժամկետը վերականգնելու միջնորդությունը մերժելու և հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին» որոշմամբ մերժել է բաց թողնված դատավարական ժամկետը վերականգնելու վերաբերյալ Աշոտ Աբգարյանի միջնորդությունը և հայցադիմումի ընդունումը (գ.թ. 30-34): Նշված դատական ակտի օրինակն Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցիչը ստացել է 22.08.2016 թվականին (գ.թ. 41): Հետևաբար տվյալ դեպքում Դատարանի 01.08.2016 թվականի «Բաց թողնված դատավարական ժամկետը վերականգնելու միջնորդությունը մերժելու և հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին» որոշման դեմ Աշոտ Աբգարյանի կողմից վերաքննիչ բողոք կարող էր բերվել մինչև 29.08.2016 թվականը ներառյալ (ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 3-րդ մասի հիմքով օրենքով նախատեսված ոչ աշխատանքային օրերը չեն ներառվում օրերով հաշվարկվող ժամկետներում, իսկ 2016 թվականի օգոստոսի 27-ը և 28-ը ոչ աշխատանքային օրեր են):

Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցիչը Դատարանի 01.08.2016 թվականի «Բաց թողնված դատավարական ժամկետը վերականգնելու միջնորդությունը մերժելու և հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին» որոշման դեմ փոստային կապի միջոցով ներկայացրել է վերաքննիչ բողոք, որը Վերաքննիչ դատարանում փաստացի ստացվել է 31.08.2016 թվականին (գ.թ. 45-51):

Վերաքննիչ դատարանը 13.09.2016 թվականի որոշմամբ վերադարձրել է Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի ներկայացրած վերաքննիչ բողոքը ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 136-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի հիմքով` պատճառաբանելով, որ վերաքննիչ բողոքը փոստային ծառայության միջոցով Վերաքննիչ դատարան է ներկայացվել 30.08.2016 թվականին, մինչդեռ վերաքննիչ բողոք ներկայացնելու համար սահմանված դատավարական ժամկետը լրացել է 29.08.2016 թվականին (գ.թ. 56-57)։

Վերոգրյալ իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո համադրելով սույն գործի փաստերը և գնահատելով Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումները` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ դրանք անհիմն են հետևյալ պատճառաբանությամբ.                     

«Փոստային կապի օպերատորի գործունեության կանոնակարգը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության 16.02.2012 թվականի թիվ 211-Ն որոշման 38-րդ կետի համաձայն` փոստային վճարման պետական նշանները փակցվում են նամակագրական թղթակցության վերևի աջ անկյունում: Նամակագրական թղթակցության առաքման հաստատված սակագների համապատասխան նամականիշը փակցնելն ուղարկողի պարտականությունն է:

Նույն որոշման հավելվածի 39-րդ կետի համաձայն` արգելվում է մեկ նամականիշը մյուսի վրա փակցնելը: Նամականիշերը մարվում են օրացուցային դրոշմակնիքով, որպեսզի հնարավոր չլինի դրանց կրկնակի օգտագործումը:

Վերը նշված որոշման վերլուծությունից հետևում է, որ ուղարկողը պարտավոր է նամակագրական թղթակցության առաքման հաստատված սակագների համապատասխան նամականիշը փակցնել նամակագրական թղթակցության վերևի աջ անկյունում, որն էլ մարվում է օրացուցային դրոշմակնիքով` մեկ նամականիշը մյուսի վրա փակցնելը բացառելու նպատակով:

 Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն վարչական գործում առկա վերաքննիչ բողոքն առաքելու ծրարի (գ.թ. 51) վերևի աջ անկյունում փոստային վճարման պետական նշանը` նամականիշը, և նրա վրա առկա օրացուցային դրոշմակնիքը բացակայում է, որի հետևանքով բացառապես ծրարի ուսումնասիրության արդյունքում վերաքննիչ բողոքը կապի կազմակերպությանը հանձնելու ստույգ օրը չի կարող պարզվել:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է նաև, որ վերաքննիչ բողոքին կից ներկայացված «Հայփոստ» ՓԲԸ-ի անդորրագրերի լուսապատճենների (գ.թ. 50) համաձայն` վերաքննիչ բողոքը Դատարանին և գործին մասնակցող մյուս անձին է ուղարկվել 29.08.2016 թվականին: Բացի այդ, Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցիչը 02.09.2016 թվականի դիմումով (գ.թ. 52) ևս հայտնել է, որ վերաքննիչ բողոքն իր կողմից ներկայացվել է 29.08.2016 թվականին:

Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում ընդգծել, որ Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի կողմից սույն վճռաբեկ բողոքին կցված «Հայփոստ» ՓԲԸ-ի թիվ RR217180925AM անդորրագրով ևս հաստատվում է, որ վերաքննիչ բողոքը փոստային կապի կազմակերպությանն է հանձնվել 29.08.2016 թվականին:

Վերոգրյալ փաստական տվյալների համակցությունը Վճռաբեկ դատարանին հիմք է տալիս հանգելու այն եզրակացության, որ Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի կողմից վերաքննիչ բողոք ներկայացնելու օրվա վերաբերյալ Վերաքննիչ դատարանի դատողություններն անհիմն են, քանի որ Վերաքննիչ դատարանը չի ունեցել բավարար հիմքեր արձանագրելու համար, որ վերաքննիչ բողոքը փոստային կապի ծառայությանն է հանձնվել 30.08.2016 թվականին, ուստի սույն գործով Աշոտ Աբգարյանի ներկայացուցչի կողմից ներկայացված վերաքննիչ բողոքը ենթակա չէր վերադարձման ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 136-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով նախատեսված հիմքով, հետևաբար Վերաքննիչ դատարանի 13.09.2016 թվականի «Վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելու մասին» որոշումը ենթակա է վերացման:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 150-րդ, 152-րդ, 163-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը վերացնելու համար:

Հաշվի առնելով վերը շարադրված հիմնավորումները և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 153-րդ, 169-րդ և 171-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել:  Վերացնել  ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 13.09.2016 թվականի «Վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելու մասին» որոշումը։

2. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ:

	Նախագահող`	Ե. Խունդկարյան
	Դատավորներ`	Վ. Ավանեսյան
		Ս. ԱՆՏՈՆՅԱՆ
		Ա. Բարսեղյան
		Մ. Դրմեյան
		Գ. Հակոբյան
		Ռ. Հակոբյան
		Տ. Պետրոսյան
		Ե. Սողոմոնյան
		Ն. Տավարացյան