Պ Ա Ր Զ Ե Ց 

Դիմելով դատարան` Ընկերությունը պահանջել է Հովհաննես Ալավերդյանից բռնագանձել վարկային պարտավորությունները  չկատարելու հետևանքով մինչև 03.04.2012 թվականը գոյացած 31.600.038,80 ՀՀ դրամ պարտքը, 03.04.2012 թվականից մինչև վճռի կայացման օրն ըստ վարկային պայմանագրի 1.3 և 1.5 կետերի հաշվարկված տոկոսները և տույժերը, վճռի կայացման օրվանից մինչև պարտքի մարման օրը հաշվեգրվող տոկոսները` կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված բանկային տոկոսի հաշվարկային դրույքների համաձայն, ինչպես նաև 632.000,776 ՀՀ դրամ պետական տուրքը՝ բռնագանձումը տարածելով գրավադրված գույքի վրա:

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ  վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 08.10.2012 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է։

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 16.11.2012 թվականի որոշմամբ Հովհաննես և Դոնարա Ալավերդյանների ներկայացուցչի միջնորդությունը՝ պետական տուրքի վճարման ժամկետը հետաձգելու մասին, մերժվել է և վերաքննիչ բողոքը վերադարձվել է:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Հովհաննես և Դոնարա Ալավերդյանների ներկայացուցիչը։

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել։

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածը, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածը,  ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 144-րդ, 210-րդ, 213-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելիս պատճառաբանել է, որ բողոք բերած անձը ներկայացրել է պետական տուրքի վճարման ժամկետը հետաձգելու մասին միջնորդություն, սակայն պետական  տուրքի չափն ըստ բողոք բերողի կազմում է միայն վարկային պարտավորությունները չկատարելու հետևանքով գոյացած 31.600.038,80 ՀՀ դրամ գումարի երեք տոկոսը` 948.001,14 ՀՀ դրամ, մինչդեռ Դատարանի 08.10.2012 թվականի վճիռը բողոքարկվել է ամբողջությամբ, որում առկա է նաև ոչ գույքային պահանջ` բռնագանձումը գրավադրված գույքի և այլ գույքի վրա տարածելու մասին։  Բացի այդ, Դատարանը վճռել է նաև բռնագանձել տոկոսներ, ուստի այդ մասով ևս պետք է հաշվարկվի և գանձվի պետական տուրք:

Վերաքննիչ դատարանը պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու մասին միջնորդությունը մերժելով սահմանափակել է բողոք բերած անձանց վերաքննիչ բողոքի քննության իրավունքը:

Վերոգրյալի հիման վրա վճռաբեկ բողոք բերած անձը պահանջել է վերացնել Վերաքննիչ դատարանի 16.11.2012 թվականի «Պետական տուրքի վճարման ժամկետը հետաձգելու մասին միջնորդությունը մերժելու և վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելու մասին» որոշումը։

3. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը

Քննարկելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի «դ» կետի համաձայն` պետական տուրքի գծով կարող է սահմանվել արտոնություն` պետական տուրքի ժամկետի հետաձգում:

«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի 31-րդ հոդվածի «գ» կետի համաձայն`առանձին վճարողների կամ վճարողների խմբերի համար պետական տուրքի գծով արտոնություններ կարող են սահմանել դատարանները կամ դատավորները` նույն օրենքի 9-րդ հոդվածում նշված առանձին գործերով` ելնելով կողմերի գույքային դրությունից:

Վերը նշված հոդվածներից հետևում է, որ դատարաններում պետական տուրքի գծով արտոնություն, այդ թվում` պետական տուրքի վճարման հետաձգման ձևով, կարող են սահմանել նաև դատարանները կամ դատավորները`  հաշվի առնելով կողմերի գույքային դրությունը, որն ուղղված է «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ` Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի 1-ին մասով և ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ հոդվածի 1-ին մասով երաշախավորված` յուրաքանչյուր  անձի դատական պաշտպանության իրավունքի լիարժեք իրականացմանը:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ դատական պաշտպանության իրավունքը կարող է սահմանափակվել, սակայն կիրառվող սահմանափակումները չպետք է լինեն այն աստիճան, որ խաթարեն այդ իրավունքի բուն էությունը: Սահմանափակումն անհամատեղելի կլինի Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի հետ, եթե այն իրավաչափ նպատակ չհետապնդի  և եթե  չլինի ողջամիտ հավասարակշռված կապ գործադրվող միջոցների և հետապնդվող նպատակի  միջև (տե°ս ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 14.04.2008 թվականի թիվ 3-365 (ՎԴ) քաղաքացիական գործով որոշումը, «Պայքար և Հաղթանակ  ՍՊԸ-ն»  ընդդեմ Հայաստանի գործով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի 29.11.2007 թվականի թիվ 21638/03 վճիռը, կետ 44):

Վերաքննիչ դատարանի 16.11.2012 թվականի  «Պետական տուրքի վճարման ժամկետը հետաձգելու մասին միջնորդությունը մերժելու և վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելու մասին» որոշման հիմքում դրվել է այն հանգամանքը, որ միջնորդության մեջ մատնանշված 948.001,14 գումարի չափը չի համապատասխանում վիճարկվող դատական ակտի համար վճարման ենթակա պետական տուրքի գումարի չափին (պետական տուրքը ենթակա է հաշվարկման նաև ոչ գույքային պահանջի համար` 10.000 դրամի չափով և բռնագանձման ենթակա գումարի նկատմամբ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածի կարգով հաշվարկվելիք տոկոսագումարի համար` 3 տոկոսի չափով), հետևաբար պետական տուրքի վճարումը, միայն 948.001,14 ՀՀ դրամ գումարի մասով հետաձգելու միջնորդությունը չի կարող բավարարվել:  Փաստորեն Վերաքննիչ դատարանը, առանց ըստ էության քննության առնելու պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու վերաբերյալ բողոք բերած անձի միջնորդությունը, սոսկ պետական տուրքի չափը միջնորդությունում սխալ նշվելու պատճառաբանությամբ վերադարձրել է վերաքննիչ բողոքը` արդյունքում բողոք բերած անձին զրկելով իր գործի վերաքննության հնարավորությունից:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ  Եվրոպայի խորհրդի Նախարարների կոմիտեի 1995 թվականի փետրվարի 7-ի թիվ R (95) 5  Հանձնարարականի 1-ին հոդվածի (a) կետով նախատեսված սկզբունքի համաձայն` պետք է առկա լինի  վերադաս դատարանի (երկրորդ ատյանի դատարան) կողմից ստորադաս դատարանի (առաջին ատյանի դատարան) ցանկացած որոշման վերանայման հնարավորություն:

Վերը նշվածից հետևում է, որ առաջին ատյանի դատարանի դատական ակտերի նկատմամբ դատական վերահսկողությունը պետք է իրականացվի այնպես, որպեսզի ապահովվի ցանկացած որոշման վերանայման հնարավորությունը վերադաս դատարանի կողմից (երկրորդ ատյանի դատարան):

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում վերաքննիչ դատարանը, վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելով, չի ապահովել ստորադաս դատարանի (առաջին ատյանի դատարանի) դատական ակտի վերանայման հնարավորությունը:

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների համաձայն Վերաքննիչ դատարանի որոշումը վերացնելու համար:

Ելնելով վերագրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 222-րդ,  240-րդ, 241¹-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը 

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Վերացնել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 16.11.2012 թվականի «Պետական տուրքի վճարման ժամկետը հետաձգելու մասին միջնորդությունը մերժելու և վերաքննիչ բողոքը վերադարձնելու մասին» որոշումը:

2.  Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`	Ե. Խունդկարյան
Դատավորներ`	Տ. Պետրոսյան
	Վ. Աբելյան
	Ս. Անտոնյան
	Վ. Ավանեսյան
	Ա. Բարսեղյան
	Մ. Դրմեյան
	Գ. Հակոբյան
	Է. Հայրիյան
	Ե. Սողոմոնյան